JU Gimnazija Živinice Školska godina: 2019/20

Predmet: Biologija

REFERAT
Biljni Hormoni

Profesorica: Živinice, Decembar 2019 Radili:

Advija Pepić Adis
Halilbašić
 Mujo
Mrakanović
 Biljni Hormoni (Fitohormoni)

Hormoni predstavljaju organske molekule, koje u vrlo malim količinama stimuliraju, inhibiraju ili
na neki drugi način utiču na tok fizioloških procesa u biljci. Mjesto postanka fitohormona je
najčešće list i njihova sinteza je usko vezana za proces asimilacije. Biljni hormoni su podijeljeni u
pet osnovnih grupa:

● AUKSINI
● GIBERLINI
● CITOKININI
● APSCIZENSKA KISELINA
● ETILEN

Sve biljne hormone (fitohormone) prema krajnjem efektu djelovanja, mozemo podijeliti u dvije
osnovne grupe:

● Stimulatore rasta (one koji podsticu rast i razvoj)

● Inhibatore (one koji koce odredjene procese)

Klasi stimulatora rasta pripadaju: auksini, giberilini i citokinini, a inhibatori su: apscizinska kiselina
i etilen.

AUKSINI
Prve spoznaje vezane za auksin dao je Darwin prateći savijanje vrhova trave. Pretpostavio je da
postoji neka tvar koja se stvara u vršnom dijelu koleoptile i odgovorna je za primanje
svjetlosnog podražaja i savijanje .
Boysen - Jensen je prateći istu pojavu utvrdio da je savijanje rezultat nesrazmjernog rasta i da
je produženi rast uvijek intenzivniji na zasjenjenoj strani (gdje se nalazi ta tvar odgovorna za
savijanje).Na temelju ovih spoznaja Went je 1928 objasnio djelovanje auksina.

Fizioloski efekti Auksina

• Stimulira rast adventivnog korijenja (rizogeneza) i inhibiranje rasta glavnog korijena

• Izduživanje ćelija i diferencijacija (osobito kod provodnih tkiva)
• Apikalna dominantnost (odstrani li se vršak stabljike, auksini će stimulirati razvoj bočnih
izboja od kojih jedan preuzima dominantnu funkciju)
• Stimulira cvjetanje
• Stimulira zametanje plodova bez sjemena (partenokarpija)
• Viša koncentracija auksina je štetna za biljku (na tom principu djeluju auksinski herbicidi).
 Poznavajući sastav, način i djelovanje auksina, proizvedeno je niz sintetskih proizvoda koji
pokazuju sličan efekt kao auksini.
Pomoću tih proizvoda moguće je uticati na tok fizioloških procesa u biljci, a biljka ih, u odnosu
na prirodne auksine, pomoću svojih fermenata ne može razgraditi.
Sintetski proizvedeni auksini stoga imaju vrlo praktičnu primjenu u poljoprivredi (za npr.
stimulaciju rizogeneze..)

Giberalini
Giberelini su otkriveni 1926 godine u Japanu od strane fiziologa Kurosowe iz kulture gljive
Giberelle fujikuroi.
1938 godine fiziolozi Yabuta i Sumiki su uspjeli dobiti kristalični oblik te fiziološki aktivne
materije.
Mjesto nastanka giberalina su:
▪ mladi listovi vršnog pupa
▪ meristemi izdanka i korijena
▪ sjemenke
Fizioloski efekti Giberalina
• Izdužuje biljku
• Pospješuje klijanje sjemena
• Neutralizuje potrebe biljke za dugim danom
Biljke dugog dana mogu cvjetati i donijeti plod samo u uvjetima kada je dužina dana veća od
14 sati.
Primjenom giberelina biljke dugog dana (luk, kupus..) mogu djelomično uspjevati i kad je
dužina dana manja od 14 sati za vrijeme cvjetanja i donošenja plodova.
• Giberelini utiču na bolji razvoj plodova
• Primjena giberelina ubrzava cvatnju, smanjuje broj cvjetova i pospješuje bolji i krupniji razvoj
ploda
• Neutralizuje potrebe biljke za niskim temperaturama
Biljke dugog dana mogu cvjetati i donijeti plod samo ako su prethodno određeni vremenski
period bile izložene niskim temperaturama. Izlaganje niskim temperaturama može se
zamijeniti egzogenim dodavanjem giberelina.
• Višak giberelina može imati toksičan efekt na razvoj ploda
 Citokinini
3

Citokinin je fiziološki aktivna materija koja stimulira diobu ćelija (citokinezu)

Otkriven je 1955 godine (kinetin) u Americi od strane znanstvenika Scooga i Millera
Ispitivajući tkivo srčike duhana, čije se ćelije inače ne bi dijelile, uočili su da komadić
provodnog tkiva uzgojen na tkivu srčike duhana stimulirajuće djeluje na diobu ćelija
Daljnjim istraživanjima ustanovljeno je da ta materija koja stimulira diobu ćelija predstavlja
derivat adenina (azotne baze)
1963 je Letham uspio izolirati prvi citokinin u kristalnom obliku iz biljke kukuruza te je taj
citokinin nazvan zeatin.
Mjesto nastanka Citokinina:
● glavno mjesto nastajanja - vršni meristemi korijena
● mogu se sintetizirati i u embrijima i plodovima
Fizioloski efekti Citokinina
● Stimulira diobu ćelija
● Stimulisa dotok hranjivih materija iz drugih dijelova biljke u listove, te spriječava gubitak
hlorofila.
● Citokinini osobito utiču na povećanje ćelija u kotiledonama i listovima
● Poticu rast adventivnih pupoljaka
● U određenim ispitivanjima je dokazano da citokinini uključuju gen koji inicira veću otpornost
biljaka prema insektima

APSCIZINSKA KISELINA
Apscizinska kiselina (ABA) je biljni hormon koji pretežno inhibira procese rasta.
Apscizinska kiselina u biljci je otkriven 1963 god - znanstvenici Bennet-Clark i Kefford.
Iz plodova pamuka izolirana je materija koja je ubrzavala otpadanje listova
Iste godine je iz breze izolirana materija koja produžuje period mirovanja
analizom tih dvaju spojeva utvrđeno je da se radi o istoj materiji koja je nazvana apscizinska
kiselina.
Mjesto nastanka apscizinske kiseline:
● ABA se sintetizira u ćelijama koje sadrže hloroplaste ili amiloplaste
Fizioloski efekti Apscizinske kiseline
● jedan od najbolje proučenih efekata ABA-e je uticaj na zatvaranje stoma
● npr. manjak vode inicirat će povećanje apscizinske kiseline koja djeluje na vrlo brzo
izlaženje iona kalija iz ćelije, što će uvjetovati zatvaranje stoma, a time i manji gubitak
vode
● ubrzava otpadanje listova i plodova
● Inhibira cvjetanje biljaka dugog dana u uvjetima kratkog dana
● Biljke dugog dana (luk, kupus...) cvjetaju kada je duljina dana 14 i više sati
● U uvjetima kratkog dana te biljke ne mogu se potpuno razvijati jednim dijelom i zbog
djelovanja apscizinske kiseline (korelacija sa sadržajem giberelina u biljci)
 ETILEN
Biljni hormon koji iskazuje pretežno inhibitorno djelovanje na rast
Kontrolira procese karakterristične za završne razvojne stadije: starenje biljke, otpadanje listova
venuće cvjetova, dozrijevanje plodova.
Efekti etilena na rast i razviće biljaka uočen je još krajem 19 stoljeća (u blizini etilenskih svjetiljki
drveće bi mnogo brže gubilo listove).Cousins je 1910 uočio da biljka stvara neki spoj koji djeluje
na brzo sazrijevanje okolnih plodova. 1934 god. ta materija je identificirana kao plinoviti spoj
etilen .
Mjesto nastanka Etilena:
• prirodni produkt biljnog metabolizma kojeg proizvode i zdrava i bolesna tkiva
• stopa sinteze etilena je najveća u meristemskim tkivima i u mladim listovima

Fizioloski efekti Etilena

• Inhibira izduzivanje, a stimulira debljanje stabljike.
• Potiče otpadanje listova
• Ubrzava proces cvjetanje i starenja biljaka
• Stimulira sazrijevanje plodova