Gimnazija Muhsin Rizvi .k.god. 2017/2018.

Kakanj

Tema: ENDOKRINI SISTEM I NJEGOV ZNAAJ ZA HOMEOSTAZU

(Seminarski rad iz Biologije)

Oktobar 2017.g Mubina Mihaljevi

0
 1.Uvod

Ovaj seminarski rad zasnovan je na endokrinom sistemu u prvom planu. Takoer

bavit emo se i znaajem endokrinog sistema za homeostazu. Da bi razumjeli ovaj drugi dio
moje teme prvenstveno sam morala objasniti sta je to homeostaza i sam njen znaaj. Potom
sam se bazirala na kratak razvoj endokrinog sistema, koji sam predstavila u detaljnom
prikazu kod ovjeka.U nastavku presla sam na tezu faktora koji remete homeostazu, definisala
bolest i zdravlje pa pisala o bolestima endokrinog sistema. Na kraju da bi potvrdili odreena
stanja zadrala sam se na dijagnostikim postupcima te na kraju o mjerama zatite koje je
potrebno preduzeti.

1
 2. Glavni dio

2.1. Homeostaza i njena veza sa endokrinim sistemom

Homeostaza je dravanje postojanih unutarnjih uvjeta u eliji ili ivom biu, tj. stalne
temperature, sastava, razine i pritiska tjelesnih tekuina, brzine metabolizma, itd. Homeostazu
uvjetuju: normalni tok metabolizma, normalno koritenje kisika iz atmosfere, dovoljna
uhranjenost i pravilno izluivanje. Ovo je vrlo znaajno za pravilno funkcioniranje organizma.
Jedna od osnovnih funkcija endokrinog sistema je odravanje stalnosti unutranje sredine i
adekvatno reagovanje na promjene u spoljanjoj sredini. Endokrini sistem djeluje preko
hormona. Povratna kontrola fiziolokih procesa je osnova u odravanju homeostaze.
Regulacija homeostaze se zasniva na principima povratne sprege: negativne i pozitivne
povratne sprege.
Pozitivna povratna sprega je mehanizam koji je veoma malo prisutan; pri ovom mehanizmu
poveanje koncentracije nekog hormona A, utie na poveanje koncentracije drugog hormona
B, da bi zatim taj hormon povratno djelovao na poveanje koncentracije poetnog hormona
A, npr. u prvom dijelu ovarijskog ciklusa stvaraju se estrogeni, estrogeni potiu rast LH u
hipofizi, LH djeluje na jajnik i potie stvaranje estrogena.
Negativna povratna sprega je mehanizam za finu regulaciju fiziolokih procesa ( npr. razina
eera u krvi, krvnog ptitiska, koncentracije iona, itd. este su i nastoje odrzati organizam u
balansu. Veina kontrolnih sistema u tijelu djeluje na temelju procesa negativne sprege, npr.
regulacija glukoze u kvi: stimulus je povienje glukoze u krvi, guteraa oslobaa hormon
inzulin kao odgovor na stimulus, ciljne elije su miine elije i glukoza u krvi opada.

2.2. Evolucija endokrinog sistema

to se tie evolucije endokrinog sistema nema se mnogo toga za rei. Kod

glavonoaca endokrine lijezde utiu na kamuflau tj. preobraavanje. Za insekte (zglavkare)
endokrine lijezde kontroliu presvlaenje, kod riba kontroliu obojenost tijela a kod
vodozemaca je to sluaj da kontroliu metamorfozu punoglavaca. Endokrine lijezde kod
gmizavaca utiu na promjenu boje tijela (kameleon) a kod sisara utiu na luenje mlijeka.

2
2.3. Detaljan prikaz endokrinog sistema kod ovjeka

Endokrini sistem je sistem lijezda u kojima se, pod uticajem informacija iz

spoljanje ili unutranje sredine, sintetiu hormoni. Hormoni su bioloki aktivne supstance,
veoma heterogne prirode. Njih proizvode endokrine lijezde koje nemaju odvode tako da oni
bivaju uneeni direktno u krv i limfotok dok egzokrine lijezde svoje produkte lue preko
posebnih odvodnih kanala. Hormoni krvlju dospijevaju do elija i u njima reguliraju brzinu
hemijskih reakcija i metabolike procese.. Oni djeluju na ciljne elije tako da se veu za
odgovarajue receptore, koji se nalaze na elijskoj opni ili unutar elija, te tvore kompleks
hormon-receptor. Prema tome, elija moze reagirati s nekim hormonom samo tada kada ga
moze prepoznati svojim specifinim receptorom. Na elije koje nemaju takvih receptora
hormon nema nikakvih utjecaja. Receptori su razliito oblikovani, a hormon i njegov
specifini receptor pristaju kao klju u kljuaonicu. Izluivanje hormona regulirano je
mehanizmom povratne sprege kao to sam ve ranije spominjala. Hormoni to ih izluuju
endokrine lijezde pripadaju opim hormonima. Pored opih hormona postoje i lokalni
hormoni, koji djeluju u blizini mjesta gdje su izlueni, dok su ciljani hormoni aktivni samo u
odreenim elijama. Prema hemijskoj grai hormoni se svrstavaju u tri osnovne skupine:

1. Proteini i polipeptidi, hormoni koje lue prednji i zadnji reanj hipofize, guteraa
(insulin i glukagon) i mnoge druge.
2. Steroidi, koje lue kora nadbubrega (kortizol), jajnik (estrogen i progesteron), testis
(testosteron) i posteljica (estrogen i progesteron).
3. Derivati aminokiseline tirozina, koje lue titasta lijezda (tiroksin) i sr nadbubrega
(adrenalin i noradrenalin). Nisu poznati polisaharidni hormoni ili hormoni graeni od
nukleinskih kiselina.

Steroidni hormoni i hormoni titnjae mogu proi kroz elijsku membranu, pa se njihovi
recptori nalaze unutar elije. Proteini i polipeptidi, ne mogu ui u eliju, pa svoje uinke
ostvaruju reagiranjem s receptorima na elijskoj membrani. Ta reakcija uzrokuje unutar elije
aktivaciju tzv. drugih glasnika-tvari koje utjeu na elijsku funkciju i tako djeluju kao
posrednici hormona. Veina hormona nalazi se u krvi u vrlo malim koliinama. Koncentracija
nekih hormona iznosi samo jedan milijarditi dio miligrama u mililitru. Zbog toga je vrlo teko
izmjeriti njihovu koncentraciju. Endokrine lijezde sisara i drugih kimenjaka mogu biti
pojedinane kao tu su: hipofiza, hipotalamus, titna (tiroidna lijezda), pankreas, a mogu
stajati u paru kao to su: paratitne (paratiroidne lijezde), nadbubrene lijezde i polne
lijezde (kod ena jajnici, a kod mukaraca sjemenici).

3
2.3.1 Hipofiza

Hipofiza (modani privjesak) je mala lijezda promjera oko 1 cm i mase oko 0,5 do
1g. Ima sredinje mjesto meu lijezdama s unutranjim luenjem, jer usklauje rad mnogih
drugih endokrinih lijezda. Smjetena je u kotanom udubljenju u podruju baze mozga , a sa
hipotalamusom je povezana hipofiznom peteljkom. U ljudi hipofiza ima dva renja, prednji
(adenohipofiza) i stranji (neurohipofiza).

Adenohipofiza izluuje nekoliko hormona, od kojih est imaju vrlo veliku vanost. Njeni
hormoni nastaju u hipofizi. To su: hormon rasta (pokree rast cijelog tijela djelovanjem na
stvaranje bjelanevina, elijsku diobu), adrenokortikotropin (kontrolie luenje nekih
hormona nadbubrene lijezde koji utiu na metabolizam glikoze, bjelanevina), hormon koji
stimulie titastu lijezdu (kontrolie luenje tiroksina titaste lijezde, prolaktin (pokree
razvoj mlijenih lijezda i proizvodnju mlijeka), folikulostimuliui hormon i luteinizirajui
hormon (kontroliu rast jajnika i testisa i njihovu hormonsku i reproduktivnu djelatnost).
Hipotalamus kontrolie skoro cjelokupno luenje hipofize hormonskim ili nervnim porukama.
Regulacija rada adenohipofize obavlja se putem tvari koje se izluuju u hipotalamusu i
posebnim spletom krvnih ila dolaze izravno u hipofizu. Te se tvari nazivaju hormonima
oslobaanja i hormonima inhibiranja. Poseban znaaj ima hormon rasta. On potie rast tako
to poveava zapreminu i broj elija. Za normalan rast, uz hormon rasta, potrebni su i
hormoni titnjae, spolni hormoni, hormoni kore nadbubrenih lijezda i insulin. Hormon
rasta izluuje se tokom itavog ivota, a ne samo u vrijeme tjelesnog razvoja. Najvanije
fizioloke funkcije hormona rasta su: podstie rast mnogih tkiva u tijelu, podstie odlaganje
bjelanevina u tkivima, poveava energetsko iskoritavanje masti itd.

Neurohipofiza se razvija iz nervnog tkiva kao izdanak hipotalamusa s kojim je povezana

drskom. Nju grade elije sline glija elijama, a zovu se pituiciti. Izluuje dva hormona:
antidiuretski (kontrolie izluivanje vode mokraom i tako pomae u kontroli koncentracije
vode u tjelesnim tenostima) i oksitocin (pospjeuje naviranje mlijeka iz lijezda u dojci do
bradavice u toku sisanja). Hormoni neurohipofize ne nastaju u hipofizi vec u hipotalamusu.
Rad neurohipofize reguliraju nervna vlakna koja iz hipotalamusa odlaze u neurohipofizu te
potiu oslobaanje hormona koji su pohranjeni u njoj.

2.3.2. Nadbubrene lijezde

4
 Nadbubrene lijezde, poput trokutaste kape pokrivaju gornje polove lijevog i desnog
bubrega. Nadbubrena lijezda se sastoji iz dva razliita djela: sri (medule) i kore (korteksa).
Kora nadbubrenih lijezda, koja je graena od triju slojeva izluuje tridesetak razliitih
hormona. Svi su oni po svojoj hemijskoj vezi steroidni hormoni, a prema djelovanju mogu se
svrstati u tri skupine: mineralokortikoidi, glukortikoidi i spolni hormoni.

Mineralokortikoidi sudjeluju u regulaciji koncentracije natrija i kalija u tjeelsnim tenostima

te u regulaciji volumena tjelesnih tenosti, volumena krvi i arterijskoga krvnog pritiska.
Aldosteron je najvaniji mineralokortikoid. Glavno mjesto njegova djelovanja jesu sabirni
bubreni kanalii u kojima pospjeuje reapsorpciju natrijevih jona i sekreciju kalijevih jona.
Poveana reapsorpcija natrijevih jona urokuje i poveanu osmotsku reapsorpciju vode, pa se
zbog toga poveava volumen tjelesnih tenosti i krvi te se povisuje arterijski krvni pritisak.
Posljedica poveanog izluivanja kalija jest smanjenje koncentracije kalijevih jona u krvi, to
moze uzrokovati teku miinu slabost.

Glukortikoidi sudjeluju u regulaciji metabolizma hranjivih tvari i u savladanju posljedica

iznenadnih i prekomjernih tetnih podraaja (stres). Glavni je predstavnik kortizol. Njegovim
se djelovanjem poveava koncentracija glukoze u krvi, to je posljedica smanjenja
iskoritavanja glukoze u tjelesnim elijama. Djelovanjem kortizola glavnina energijskih
potreba organizma namie se iz masti. U stanjima stresa izluuje se poveana koliina
kortizola. Kortizol poveava i neka djelovanja adrenalina i noradrenalina. On ima protuupalno
djelovanje, smanjuje propusnost kapilara, koi aktivnost elija koje sudjeluju u imunosnoj
reakciji. Pri pretjeranom izluivanju kortizola razvija se poseban oblik debljine. Izluivanjem
kortizola upravljaju hipotalamus i hipofiza.

Polni hormoni, narocito androgeni hormoni u tijelu ispoljavaju skoro iste efekte kao i muki
polni hormon testorteron.

Hormoni sri nadbubrenih lijezda adrenalin i noradrenalin imaju gotovo isto djelovanje
kao i simpatiki nervni sistem, koji i potie njihovo izluivanje. Oba hormona imaju slina
djelovanja, koja omoguuju organizmu intenzivniju aktivnost. Glavne su razlike meu njima
u tome to adrenalin djeluje snanije na srce i ima vee metaboliko djelovanje, ali na
suavanje krvnih sudova djeluje slabije od noradrenalina. Suavanjem krvnih sudova te
poticanjem snage i brzine sranog rada ti hormoni povisuju arterijski krvni pritisak.

2.3.3. Guteraa

5
Guteraa (pankreas), jednim je svojim dijelom lijezda sa unutranjim luenjem. Meu
ljezdanim elijama koje stvaraju probavne enzime i izluuju ih kroz odvodne kanale i
dvanaesnik, nalaze se otoii elija koje nisu u vezi s odvodnim kanalim, a nazvani su
Langerhansovim otoiima. Oni su dio guterae koji obavlja endokrinu funkciju. Otoii
izluuju nekoliko hormona, meu kojima su najvaniji insulin i glukagon.

Inzulin se izluuje iz beta elija,a glukagon iz alfa elija. Insulin stimulira amalgamaciju
glukoze iz krvnih elija miia, masnog tkiva i jetre. Ima i sposobnost pohranjivanja glukoze
u obliku glikogena u miiima u jetri. Insulin se takoer koristi i kako bi se sprijeila upotreba
masti za dobivanje energije. Insulin se izluuje u dvije faze; prva faza ukljuuje brzo
otputanje ogromnih koliina inzulina kao reakciju na vee razine glukoze u krvi koje su
nastale konzumiranjem hrane. Visoka razina insulina u tijelu stimulira elije miia i jetre da
upijaju glukozu iz krvi. Neposredno nakon tog procesa razina eera u krvi pada. Kad insulin
primijeti nie razine glukoze u krvi, onda se i njegova razina otputanja smanjuje. U drugoj
fazi inzulina otputenog u krvi je dosta niska u usporedbi s prvom fazom. Smanjenje koliine
je potrebno zato to e jetra otpustiti eer u krvotok. Ovo osigurava normalan rad tijela koji
zalihe energije dobiva iz eera koji se otputa u tijelu. to se tie metabolizma bjelanevina
insulin potie prodiranje aminokiselina u elije. Insulin djeluje i na metabolizam masti. Pri
viku insulina, kad se za metabolike potrebe prije svega iskoritava glukoza, smanjuje se
iskoritavanje masti.

Glukagon je drugi vaan hormon guterae. Njegovo je djelovanje suprotno djelovanju

insulina, sto znai da on poveava koncentraciju glukoze u krvi. Glukagon to postie na dva
naina:

1. U jetrenim elijama potie razgradnju glikogena, iz kojega se oslobaaju velike

koliine glukoze koje zatim prelaze u krv.
2. U jetrenim elijama istodobno potie glukoneogenezu.

I izluivanje glukagona ovisi o koncentraciji glukoze u krvi, ali suprotno od izluivanja

insulina: glukagon se izluuje vie ako je koncentracija glukoze mala, a manje ako je ta
koncentracija velika. Jo neke od vanih funkcija glukagona su: inhibira deponovanje
triglicerida u jetri, sto sprijeava jetru da uklanja masne kiseline iz krvi, poveava snagu
sranog miia, poveava protok krvi u nekim tkivima, posebno bubrezima, poveava
sekreciju krvi.

2.4. Faktori koji remete homeostazu

6
 Postoje mnogi faktori koji remete rad homeostaze i koji su uzronici bolesnih stanja.
Svi faktori se dijele u bioloke, hemijske i fizike. U bioloke faktore spadaju: svi patogeni
organizmi (bakterije, virusi), gljivice i ostali. U hemijske faktore spadaju razliite hemikalije
kao sto je formaldehid, koncentracija CO2. A u fizike faktore spadaju: temperatura, vlanost,
osvjetljenje, zraenje, oscilacije pritiska, fizika aktivnost i dr.

2.5. Bolesti endokrinih lijezda

Bolest je abnormalno stanje organizma koje oteava funkcije tijela. Neke bolesti moe
kontrolirati i protiv nijih se boriti tjelesni imunoloki sistem. Epidemilogija je nauka o
bolestima.

Zdravlje je stanje potpunog fizikog, psihikog i socijalnog blagostanja, a ne samo

odsustva bolesti i iznemoglosti. Neki od uvjeta zdravlja su: uravnoteena prehrana , tjelesna
aktivnost i higijena.

Najee bolesti endokrinih lijezda su: tumor medularnog tkiva nadbubrene lijezde,
poremeaj u luenju tireoidnih hormona, hipofunkcija paratireoidnih lijezda, hipofunkcija
endokrinog dijela guterae, disfunkcije u sekreciji hipofize, tumori hipofze i dr.

2.5.1. Tumor medularnog tkiva nadbubrene lijezde

Tumor izaziva pojaanu aktivnost nadbubrene lijezde. Posljedica toga je nagli porast
krvnog pritiska. Hronino smanjena funkcija nadbubrene lijezde odgovorna je za
Adisonovu bolest. Hipofunkcija kore nadbubrene lijezde esto nastaje zbog tuberkuloznog
procesa koji razara koru, ili je ipak zahvati karcinom. Kada osoba boluje od Adisinove bolesti
ima manjak mineralokortikoida, manjak glikortikoida i dr.

2.5.2. Poremeaj u luenju tireoidnih hormona

Ovaj poremeaj izaziva izrazito zaostanje u fizikom i psihikom razvoju. Kretenizam

je posljedica nepotpunog razvoja ili potpunog nedostatka tireoidne lijezde. Djeca roena sa
miksedemom ne rastu kao zdrava djeca. Ostaju manja i izgledaju podnaduvena, koa im je
kao zadebljana, oni kapci oteeni, usta uvek otvorena, jezik uvean, iz usta stalno tee
pljuvaka, vrat im je kratak, izgledaju tupa. Kod potpune idiotije dijete prohoda mnogo
kasnije ili ne prohoda uopte i umno se ne razvija.

7
Endemska guavost izazvana je smamnjenim luenjem i prekomjernim rastom tkiva ove
lijezde, to se ispoljava u obliku gue. ea je u stanovnitvu iz krajeva u ijoj vodi
nedostaju dovoljne koliine joda. Taj nedostatak se nadomjeta jodiranjem jestive soli.
Toksina guavost se oituje kao Bazedovljeva bolest, a posljedica je prekomjerne sekrecije
tireoidne lijezde.

2.5.3. Hipofunkcija paratireodnih lijezda

Uvjetuje usporen rast, poremeaje u rastu zuba i psihikom razvoju. Pojaana

aktivnost ovih lijezda utie na gubitak kalcija iz kostiju (dekalcifikaciju).

2.5.4. Hipofunkcija endokrinog dijela guterae

To je uzrok poremeaja prometa eera u organizmu, to izaziva eernu bolest. Takvi

bolesnici moraju redovno primati insulin. Pritom se mora voditi rauna da poveana doza
uzetog insulina moe izazvati nagli pad koncentracije eera u krvi i izazvati hipoglikemiju-
insulinski sok.

2.5.5. Disfunkcije u sekreciji hipofize

One mogu prouzrokovati sloene poremeaje u radu ostalih lijezda i organizmu u

cjelini, budui da ona lui vie hormona razliitog djelovanja. Poremeaji aktivnosti hipofize
mogu ugroziti i funkcionalnost opeg sistema odravanja cjelovitosti organizma, jer ona ima
centralnu poziciju u povezivanju endokrine i nervne komponente njegove regulacije.
Posljedice hipofunkcije prednjeg renja ove lijezde (adenohipofize) je patuljast rast.
Pretpubertetska hiperfunkcija ovog renja izaziva gigantski rast. Kod odraslih osoba taj
poremeaj se ispoljava kao akromegalija.

2.5.6. Tumori hipofize

Najee su dobroudni i najei su na prednjem renju. Oni prouzrokuju razliite

hormonske poremeaje, tj. poveanje luenja jednog ili vie hormona ili inhibiraju luenje
hormona izazivajui njihov nedostatak. Tumori hipofize su podijeljeni u tri grupe: benigni
tumori (tumori koji nisu rak, rastu vrlo sporo i ne ire se od hipofize na druge dijelove tijela),
invanzivni tumori (benigni tumori koji mogu da se ire na kosti lobanje) i karcinomi hipofize
(tumori koji su maligni, ire se na druge oblasti centralnog nervnog sistema ili van centralnog
nervnog sistema).

8
2.6. Dijagnostiki postupci

Dijagnostika je postupak kojim se definira bolest ili patoloko stanje, odnosno proces
koji vodi do dijagnoze bolesti. Proces dijagnostike se sastoji od: anamneze, fizikalnog
pregleda i ostalih dijagnostikih postupaka koji se poinju razvijati u 20. stoljeu.
Najpoznatije dijagnostike metode su: biohemijske analize, histopatoloka dijagnostika,
mikrobioloka dijagnostika, genetika dijagnostika, rentgenska dijagnostika, primjena
radioizotopa, nuklearna magnetska rezonanca, elektrokardiografija, elektromiografija,
endoskopija i sl.

Biohemijske analize podrazumijevaju razliite krvne analize, jedna metoda

biohemijske analize jeste metabolizam eera ove analiza nam prvenstveno govore o
stanju endokrinog pankreasa (lijezda sa dvojakim luenjem).

Mikrobioloska dijagnostika podrazumijeva pretragu urina i izvodi se u svrhu izolacije

uzronika infekcije te odreivanje njegove osjetljivosti na antibiotike. Promjene fizikalnih
svojstava i sastava mokrae mogu uzrokovati brojni endokriniloki poremeaji. Potpuni
prekid mokrae, premalo izluivanje, zadravanje mokrae su poremeaji koji se javljaju kod
endokrinolokih bolesti.

Kompjuterizirana tomografija je radioloki postupak snimanja koji slui za otkrivanje

tumora, poboljava dijagnostiku vrlo malih tumora kao sto su tumori hipofize, tumor
medularnog tkiva nadbubrene lijezde i dr.

Magnetna rezonanca se primjenjuje u prikazu mozga, a posebno znaenje ima u

dijagnostici tumora, i to tumora koje sam ve ranije navodila.

3. Mjere zatite

Da ne bi dolo do pojave neke od ovih bolesti potrebno je poduzeti odreene mjere

zatite. Potrebno je zadovoljiti unutranje uvjete, uvjete unutar tijela, unutar elija i oko elija
kako bi elije funkcionirale normalno i harmonino kao cjelina. Potrebno je, zapravo hranom,

9
tjelesnim vjebama, snom, disanjem, emocionalno skladnim nainom ivota dobiti takve
uvjete koji ce omoguiti zdrav ivot. Trebamo izbjegavati nezdravu hranu, prvenstveno ljudi
koji boluju od eerne bolesti kako bi se bolest odrala u nekoj ravnotei. Trebamo izbjegavati
stresne situacije sto ce nam glikortikodi pomoci, za to i jesu zadueni. Da bi ouvali nae
zdravlje, trebamo redovno ii na preglede, kako bi na vrijeme otkrili da li postoje neki
znakovi koji ukazuju na neku od bolesti. Roditelji takoer trebaju voditi svoju djecu na
redovne preglede ukoliko primijete nesto neobino, jer se kod djece najvise javlja kretenizam,
patuljast rast i dr.

Literatura

- Meedovi S. i sar. Biologija za 3. razred gimnazije Svjetlost, Sarajevo, 2003. god.

- Andreis I. i sar. Anatomija i fiziologija Zagreb, 2009. god.
- https://medicor.wordpress.com/2009/03/13/endokrini-sistem-coveka/
10
 - https://opencurriculum.org/5385/homeostasis-and-regulation-in-the-human-body/
- http://www.msd-prirucnici.placebo.hr/msd-za-pacijente/hormonski-
poremecaji/endokrini-sustav-i-hormoni/endokrine-zlijezde
- http://www.homeo-herb.com/2013/04/zlijezde-sa-unutarnjim-lucenjem/
- https://www.plivazdravlje.hr/bolest-clanak/bolest/2574/Bolesti-hipofize.html

Sadrzaj

1. Uvod.....................................................................................................................................2
2. Glavni dio.............................................................................................................................3
2.1. Homeostaza i njen znaaj za endokrini sistem..............................................................3
2.2. Evolucija endokrinog sistema........................................................................................3
2.3. Detaljan prikaz kod ovjeka..........................................................................................4
2.3.1. Hipofiza..............................................................................................................5
2.3.2. Nadbubrene lijezde..........................................................................................6

11
 2.3.3. Guteraa............................................................................................................7
2.4. Faktori koji remete homeostazu....................................................................................8
2.5. Bolesti endokrinih lijezda............................................................................................8
2.5.1. Tumor medularnog tkiva nadbubrene lijezde..................................................8
2.5.2. Poremeaj u luenju tireoidnih hormona.............................................................8
2.5.3. Hipofunkcija paratireodinih lijezda...................................................................9
2.5.4. Hipofunkcija endokrinog dijela guterae..........................................................9
2.5.5. Disfunkcije u sekreciji hipofize..........................................................................9
2.5.6. Tumori hipofize..................................................................................................9
2.6. Dijagnostiki postupci.................................................................................................10
3. Mjere zatite........................................................................................................................12
4. Literatura.............................................................................................................................13
5. Sadraj.................................................................................................................................14

12