ТРЕТО

ОДДЕЛЕНИЕ РАБОТА СО КОМПЈУТЕРИ

0
Page

ООУ „Владо Кантарџиев“ | Патирова Роберта

00
Содржина
ПОЧЕТНИ ЧЕКОРИ ПРИ КОРИСТЕЊЕ НА КОМПЈУТЕР ............................................................................ 2
ТАСТАТУРА ............................................................................................................................................. 4
ГЛУВЧЕ ................................................................................................................................................... 4
Основно користење на папки и датотеки (документи), избираме, разместуваме и зачувуваме ....... 5
ПРАВИЛНО ДРЖЕЊЕ НА ТЕЛОТО ПРИ РАБОТА СО КОМПЈУТЕР ............................................................ 6
КОМПЈУТЕРСКА ГРАФИКА ...................................................................................................................... 7
ИНТЕРНЕТОТ КАКО СРЕДСТВО ЗА ДОБИВАЊЕ И СПОДЕЛУВАЊЕ НА ИНФОРМАЦИИ И СОДРЖИНИ .. 8
ЗВУЧНИ И ВИДЕО СОДРЖИНИ НА ИНТЕРНЕТ ........................................................................................ 9
КОМУНИКАЦИЈА ПРЕКУ ИНТЕРНЕТ........................................................................................................ 9
АЛГОРИТАМ – ПОСТАПКА ЗА ИЗВРШУВАЊЕ ОДРЕДЕНА ЗАДАЧА ........................................................ 9
ШТО Е ПРОГРАМА ................................................................................................................................ 11
УЧЕЊЕ ПРЕКУ ИГРА ЗА СОВЛАДУВАЊЕ НА ПРОГРАМИРАЊЕТО ......................................................... 11
ПРОГРАМИРАЊЕ И ПРОГРАМСКИ ЈАЗИЦИ .......................................................................................... 12

1
 ПОЧЕТНИ ЧЕКОРИ ПРИ КОРИСТЕЊЕ НА КОМПЈУТЕР
1. Компјутерскиот систем се состои од: хардвер (Hardware) и софтвер (Software).

2. Хардверот се состои од компјутерот (кукиште) и сите негови составни елементи како што се:
монитор, тастатура, глувче и др.

3. Софтверскиот дел од компјутерот се програмите на кои работиме како што се: ворд, ексел,
интернет пребарувач, оперативен систем (линукс, виндоус...) итн

4. Компјутерот е уред преку кој се:

 собираат,
 чуваат,
 обработуваат,
 и пренесуваат информации

5. Компоненти на хардверот се:

6. Компоненти на софтверот:

7. Оперативниот систем (ОС) е програма со чија помош корисникот работи со компјутерот.

Оперативниот систем прв се стартува по вклучување на компјутерот и последен се затвора при

2
исклучување на компјутерот. Без оперативен систем компјутерот би бил неупотреблив уред. На
еден компјутер може да се инсталираат повеќе оперативни системи и тогаш корисникот може да
избере со кој од нив ќе работи.

8. По стартување на оперативниот систем сликата која се прикажува на екранот се вика работна

површина.

9. На работната површина (десктоп), се наоѓаат апликациите, фолдерите и документите кои ги

имаме.

10. Оперативни системи се: Windows, Mac OS X и Linux.

11. Има повеќе правила за работа со компјутерите кои треба да ги почитуваме. А тоа се:
 Едно однајважните правила кое луѓето треба да го почитуваат е правото на секој човек
на сопственост и приватност.
 Да не го удираме компјутерот, лап-топот, таблетот или смартфонот,
 Да не јадеме додека работиме со компјутер, лап-топ, таблет или смартфон,
 Насилно да не го исклучуваме или вклучуваме компјутерот, лап-топот, таблетот или
смартфонот,
 Да не се бришат документи или фолдери кои не се наши,
 Да не користиме туѓи датотеки како свои и да не ги уништуваме,
 Да не менуваме туѓи лозинки,
 Да се чува компјутерската опрема за следната генерација, како што претходната
генерација ја зачувала за тебе и за твоите соученици.

ДОКОЛКУ САКАШ ПОВЕЌЕ ДА ЗНАЕШ!

Оперативни системи во употреба на персоналните компјутери денес се:
WINDOWS
Сопственик на оперативниот систем Windows е фирмата Microsoft. Верзии на Windows се:
Windows 95, Windows 98, Windows Me, Windows NT, Windows XP, Windows Vista, Windows 7,
Windows 8, Windows 8.1, Windows 10.
LINUX
Креатор на LINUX е финецот Линус Торвалдс во 1991 год. Лого на оперативниот систем е
пингвинчето Такс.
MAC OS X
Сопственик на оперативниот систем Mac OS X е фирмата Apple. Верзии на Mac OS X се Jaguar, Tiger,
Panther и Leopard. Овој оперативен систем го користат Macintosh персоналните компјутери, иако
тој може да работи и на PC-јата.
Најстариот оперативен систем се вика DOS.

КАРАКТЕРИСТИКИ НА ОПЕРАТИВНИТЕ СИСТЕМИ (ОС)

1. Денешните ОС се повеќе кориснички оперативни системи (multi user).
Тоа значи дека овозможуваат на еден компјутер во различно време да работат различни
корисници со свои програми и податоци (своја околина). Секој корисник се најавува на
оперативниот систем со свое корисничко име (user name) и лозинка (password).
2. Денешните ОС мултитаскинг оперативни системи (multi tasking).
Тоа значи дека овозможуваат компјутерот да извршува повеќе програми истовремено.

3
 Слика 1. Шематски приказ на работа на персонален компјутер

ТАСТАТУРА
1. Тастатурата е уред кој има повеќе од 100 копчиња за внесување на податоци во компјутерот.

2. На тастатурата има:
 Копчиња со букви, броеви и знаци,
 Копче Caps Lock за голема буква,
 Копче Enter за нов ред,
 Копче Backspace и/или Delete за бришење
 Копче Space за празно место(подред) помеѓу два збора,
 Копчиња: стрелка за налево, надесно, горе и доле
 Копчиња со специјални карактери како на пример: . , ! ? * + = „ “ / @ и др

2. Фолдер е папка во која ги ставаме сите наши документи(датотеки), слики или видеа.

3. Во фолдерот секој документ треба да биде подреден и именуван.

ГЛУВЧЕ

1. Глувчето е уред за: покажување, избирање, преместување и активирање на објекти

прикажани на екранот.

4
2. Глувчето се состои од тело и копчиња: лево копче, десно копче, и копче за движење горе – доле
по сликата на екранот.

3. Постојат различни видови на глувчиња.

 Механичко глувче
 ПС 2 Глувче
 USB - Глувче
 Безжично глувче
 Глувче на допир

4. Функции на глувчето:

 ЛЕВ КЛИК – Избор на објект

 ДВОЕН ЛЕВ КЛИК – Активирање на објект
 ДЕСЕН КЛИК – Отварање на мени
 КЛИК ВЛЕЧИ – ПУШТИ – Преместување на објект на екранот

Основно користење на папки и датотеки (документи), избираме,

разместуваме и зачувуваме

1. Креирање на нова папка се прави со кликање на десното копче од глушецот избираме “New”
па избираме „Folder“ со кликање на левиот клик од глушецот. Впишуваме име на датотека и
кликаме „Ентер“.

Сл 2. Креирање нов документ

2. Креирање на нов документ се прави со кликање на десното копче од глушецот избираме

“New” па избираме „Open Document Text“ со кликање на левиот клик од глушецот. Впишуваме
име на датотека и кликаме „Ентер“. Или едноставно ја наоѓаме иконката за креирање на текст
документ, кликнуваме два пати со лев клик.

5
3. За разместување се служиме со лев клик од глувчето влечеме и пуштаме на местото каде
сакаме да го подместиме документот или папката.

4. За зачувување го користиме копчето “SAVE” или копчето “SAVE AS” .

Сл 3. Зачувување на документ

ПРАВИЛНО ДРЖЕЊЕ НА ТЕЛОТО ПРИ РАБОТА СО КОМПЈУТЕР

1. Ергономија е правилно држење на телото кога работиме со компјутер, лап-топ, таблет или
смартфон.

1. Науката која ги проучува интеракцијата помеѓу човекот и машините (компјутер, лап-топ, таблет
или смартфон) е наречена ергономија

2. Правила за работа со компјутер:

 Мониторот треба да биде во висина на очите и да биде од 45cm до 60cm одалечен од
корисникот,
 Лактовите и нозете треба да бидат свиткани под агол од 90 степени,
 Стапалата треба да се потпрени на подот,
 Столот за седење треба да се прилагоди според корисникот,
 Глувчето треба да биде во близина на тастатурата

3. Кога работиме со компјутер треба да внимаваме сончевата светлина да не го осветлува екранот

односно мониторот.

6
4. Кога работиме со компјутер секои 30 минути треба да правиме пауза (одмор).

Сл 4. Ергономија

КОМПЈУТЕРСКА ГРАФИКА

1. Употреба на точки, линии, фигури со цел да се направи слика се вика ГРАФИКА.

2. Израбоотка , обработка и доработка на слики со компјутер се вика компјутерска графика.

3. Компјутерските слики се составени од мрежа на мали квадратчиња наречени пиксели. Секој

пиксел може да биде во различна боја.

4. Компјуттерската графика се дели на:

 Дводимензионална (2D)
 Тродимензионална (3D)

5. Програмите за компјутерска графика се наменети за: цртање, обработка на готови фотографии,

анимација и др. Програми за компјутерска графика се:
 Paint
 Photoshop
 Corel Draw

7
 ИНТЕРНЕТОТ КАКО СРЕДСТВО ЗА ДОБИВАЊЕ И СПОДЕЛУВАЊЕ НА
ИНФОРМАЦИИ И СОДРЖИНИ

1. Интернет е средство за добивање и споделување информации и содржини.

2. Преку интернетот со помош на компјутерот можеме да се поврземе со целиот свет и да

споделуваме информации.

3. Интернетот вкличува:
 Размена на документи,
 Размена и добивање на информации,
 Праќање на електронска пошта (e-mail),
 Интернет разговори и веб информации

4. Веб (web) е збирка од страници кои содржат информации од целиот свет со кои сакаме да се
поврземе.

5. Web page се станици на интернет кои се поврзани меѓу себе

6. За да се поврземе на интернет со нашите компјутери, во самите компјутери треба да има

вградено мрежна картичка, а компјутерите треба да бидат поврзени со мрежен кабел до модем
или пак да бидат поврзани на безжична мрежа односно Wi-Fi.

7. За да пронајдеме некоја информација ние треба да користиме Веб пребарувач или Web
Browser. Веб пребарувачи се:
 Google Chrome
 Opera
 Mozilla Firefox
 Internet Explorer
 Safari и др

сл 5. Интернет пребарувачи

8. Хипер врска е дирекно поврзување со страницата што ја бараме.

8
 ЗВУЧНИ И ВИДЕО СОДРЖИНИ НА ИНТЕРНЕТ
1. За да прегледаме или преслушаме видо содржина, најпрво треба да се вклучиме на интернет.

2. Избираме Веб пребарувач како што се Гугл Хром или Мозила, па потоа го наоѓаме
пребарувачот за музика и видео- YouTube (www.youtube.com). Запишуваме кое видео или музика
сакаме да го прегледаме. Тогаш со лев клик кликнуваме на означената хипер врска и можеме да
гледаме или слушаме (*или само кликнуваме Enter и ќе ни се прикаже саканото видео).

3. За да прегледуваме и прислушуваме звучни содржини потребни ни се звучници или слушалки.

КОМУНИКАЦИЈА ПРЕКУ ИНТЕРНЕТ

1. За да комуницираме преку интернет треба најпрво да бидеме поврзани на интернет. Откако ќе

се поврземе на интернет треба да вклучиме софтвер за комуникација. Како на пример Skype,
Viber, Facebook и други.

2. За да комуницираме со овие софтвери за комуникација треба да имаме свој личен профил.

3. Преку средствата за комуникација можеме:

 да се допишуваме,
 да зборуваме,
 да разменуваме сликии текстови со сите наши Skype, Viber или Facebook пријатели.

4. За користење на овие профили мораме да имаме наполнето 18 години, односно да бидеме

полнолетни.

АЛГОРИТАМ – ПОСТАПКА ЗА ИЗВРШУВАЊЕ ОДРЕДЕНА ЗАДАЧА

1. Алгоритам претставува постапка за извршување некоја работа преку задавање на општи
чекори.

2. Алгоритамот има: влез – нешто од каде почнува да се извршува работата и излез – каде што
завршува работата.

3. Алгоритмите треба да бидат:

 јасни,
 прецизни,
 недвосмислени

4. Кај алгоритмите е важно тие прецизно да бидат формулирани, јасно и конкретно да бидат
утврдени со точен зададен распоред и да бидат разбирливи за секого.

9
* ЗАДАЧА ЗА ДОМА: Напишете алгоритам за пребарување на видео на YouTube.
- Пример како треба да изгледа еден алгоритам:
Алгоритам за јавување на телефон.
 Чекор 1: Дигни ја слушалката
 Чекор 2: Свтри го бројот
 Чекор 3: Почекај да се јави личноста
 Чекор 4: Зборувај со личноста
 Чекор 5: Спушти ја слушалката

5. Алгоритмот може да се представи: текстуално (со користење на природен јазик) и графички (со
блок дијаграм)

6. Графички симболи кои најчесто се користат за графички приказ на алгоритам се: блок за
почеток и крај на алгоритам, блок за аритметичка операција, блок за логичко одлучување,
конструктор, блок за влез на податоци, блок за излез на податоци и блок за поврзување.

Сл. 6 Графички симболи за приказ на алгоритам

** Пример на графички приказ на алгоритам.

10
 ШТО Е ПРОГРАМА

1. Програма е низа од инструкции за развивање на одреден проблем со компјутер.

2. Програма е алгоритам напишан на јазик разбирлив за компјутерот (машински јазик).

3. Ајде да програмираме работи! http://play.bbc.co.uk/play/pen/gktkmzxktl

УЧЕЊЕ ПРЕКУ ИГРА ЗА СОВЛАДУВАЊЕ НА ПРОГРАМИРАЊЕТО

1. Алгоритам е постапка за извршување работа преку давање инструкции.

2. Алгоритам содржи:

11
  Влез
 Инструкција
 Излез

3. Инструкциите треба да бидат:

 Едноставни
 Јасни
 Разбирливи
 Недвосмислени
 Со едно барање

4. Распоредот на инструкциите треба да биде правилен.

5. Симболи кои ги користиме при програмирањето:

2x 2x

6. Алгоритамот го запишуваме со знаци разбирлив за компјутерот.

ПРОГРАМИРАЊЕ И ПРОГРАМСКИ ЈАЗИЦИ

1. Луѓето комуницираат со помош на природен јазик. Тој јазик компјутерот не го разбира. За да

може компјутерот да ги разбере нашите инструкции, постојат вештачки јазици кои се користат во
математиката, физиката, хемијата итн.

2. Компјутерот разбира машински јазик кои се состои од 0 и 1.

3. Симболискиот програмски јазик е вештачки јазик кој компјутерот не го разбира, па затоа му е

потребна програма – преведувач.

4. Вишите програмски јазици се напишани на јазик сличен на човековиот. Такви програмски

јазици се: PASCAL, JAVA, C, C++, C#, SCRATCH и др.

12