Prirodna Ventilacija I Pasivno Hladjenje

UNIVERZITET CRNE GORE
ARHITEKTONSKI FAKULTET U PODGORICI
Seminarski rad
Tema:
PRIRODNA VENTILACIJA I PASIVNO
HLAĐENJE
Predmetni nastavnik: Student:

Prof. Dr Dušan Vuksanović Jovan Balandžić 19/18
Podgorica, jun 2019. godine

SADRŽAJ:
APSTRAKT
Ključne riječi
1. UVOD ...................................................................................................................................................... 1
2. Prirodna ventilacija i pasivno hlađenje u vernakularnoj arhitekturi ...................... 2
2.1 Vernakularna arhitektura tople i suve klime .................................................................... 2
2.2 Vernakularna arhitektura tople i vlažne klime ................................................................ 6
3. METODE PASIVNOG HLAĐENJA ZA ENERGETSKI EFIKASNE ZGRADE ................ 7
3.1 Vegetacija ..................................................................................................................................... 7
3.2 Prirodno ventilacijsko hlađenje ......................................................................................... 11
3.2.1 Laminar air flow ............................................................................................................. 11
3.2.2 Bernoulli efekat .............................................................................................................. 12
3.2.3 Venturi efekat .................................................................................................................. 12
3.2.4 Pozicija otvora u osnovi .............................................................................................. 13
3.2.5 Pozicija otvora na presjeku ........................................................................................ 14
3.3 Hlađenje vodenom parom .................................................................................................... 16
4. PRIMJERI OBJEKATA SA PASIVNIM HLAĐENJEM U SVIJETU .................................. 17
4.1 30 Saint Mary Axe – Swiss Re .......................................................................................... 17
5. ZAKLJUČAK ....................................................................................................................................... 21
6. Literatura .......................................................................................................................................... 22
6.1 Onlajn literatura ....................................................................................................................... 23
6.2 Slike.............................................................................................................................................. 24
PRIRODNA VENTILACIJA I PASIVNO HLAĐENJE
Apstrakt
Rad se bavi istraživanjem osnovnih principa prirodne ventilacije i pasivnog hlađenja u
arhitekturi. U XXI vijeku kada je aktuelna tema o globalnom zagrijavanju, a samim tim
i cilju čovječanstva da smanji energetsku potrošnju u svim sferama života, rad ima za
cilj da ispita osnovne principe prirodne ventilacije i pasivnog hlađenja, kao i primjere u
praktičnoj primjeni. Počevši od prvih saznanja o ovim sistemima, sve do danas. Radom
su takođe obuhvaćene osnove metode u projektovanju koje za cilj ima primjenu ovih
Sistema.
Ključne riječi: Vernakularna arhitektura, vegetacija, orijentacija

EKOLOŠKI PRINCIPI U ARHITEKTURI
1. UVOD
Prirodna ventilacija je princip pasivnog hlađenja koji koristi vjetar kao osnovni element
za rashlađivanje unutrašnjeg prostora. Uz pravilnu primjenu može značajno doprinjeti
energetskoj efikasnosti objekta, kao i poboljšanju kvaliteta zdravlja ljudi koji borave u
njemu. S obzirom na to da ljudi danas provode većinu vremena u zatvorenim prostorima
(po nekim procjenama i do 90% dnevnog vremena ljudi provode u zatvorenim
prostorima), svako poboljšanje kvaliteta vazduha ima itekako pozitivne efekte. Prirodna
ventilacija ne predstavlja nikakav novi vid tehnologije, međutim zahvaljujući novim
sistemima za rashlađivanje tokom procesa projektovanja ne obraća im se velika pažnja.
Uprkos svojim povoljnostima, u današnjem svijetu arhitekture izuzetno je teško sprovesti
principe pasivne ventilacije. Razlog tome je što ovakvi sistemi zahtijevaju odrećena
pravila po pitanju orijentacije, gabarita, otvora...što može biti problem u urbanim
sredinama u kakvim se danas gradi. Takođe, ovi principi zahtijevaju određena pravila po
pitanju forme i izgleda objekta, čega se mnoge arhitekte ne pridržavaju. Sve ovo dovodi
do veće primjene mehaničkih sistema za ventilaciju, samim tim i do veće energetske
potrošnje.
Ukoliko se arhitekta ipak odluči da poštuje principe prirodne ventilacije i pasivnog
hlađenja, pogotovo kod administrativnih objekata, može naići na veliki rizik. Naime,
zbog okoline, uticaja ostalih zgrada, mikroklimata... Može doći do situacije da predviđeni
sistemi za prirodnu ventilaciju ne funkcionišu po predviđenom planu, zbog toga što je
veoma teško predvidjeti strujanje vazduha na neizgrađenom objektu. Prirodne sisteme
ventilacije mnogo je lakše koristiti i primjenjivati na manjim objektima, kao što su
porodične kuće.
U Americi zgrade čine 41% energetske potrošnje, od čega se polovina troši na sisteme
zagrijavanja i hlađenja prostora. Ovakva potrošnja dovodi do ozbiljnih problema na polju
globalnog zagrijavanja, emisije štetnih gasova, pojava kiselih kiša... Primjenjivanje
pasivnih sistema, treba da predstavlja imperativ ukoliko je cilj smanjenje energetske
potrošnje i energetski efikasna budućnost.
1
2. PRIRODNA VENTILACIJA I PASIVNO HLAĐENJE U

VERNAKULARNOJ ARHITEKTURI
2.1 Vernakularna arhitektura tople i suve klime
Hvatači vjetra, ili kako se drugačije nazivaju – vjetrohvati, nastali su kao potreba da se
poboljša kvalitet vazduha unutar prostorija. Postojanje hvatača vjetra datira jos iz starog
Egipta, gdje su poznati po imenu (Malqaf), a mogu se i naći u vernakularnoj arhikteturi
Pakistana, Afganistana... Svjetlost, ventilacija i vizure su funkcije običnog prozora, a u
prostorima tople suve klime postizanje tih funkcija je veoma teško. Da bi se omogućila
cirkulacija vazduha potrebno je obezbijediti male prozorske otvore, a za upad prirodnog
osvjetljenja ptorebni su veliki prozorski otvori. Radi bolje ventilacije korišteni su hvatači
vjetra, tako što se kanal za cirkulaciju vazduha zajedno sa otvorom postavljao visoko
iznad objekta, gjde je otvor za upad vazduha orjentisan prema dominantnom vjetru.
Takođe cilj je da se otvor postavi što više iznad površine zemlje, kako vazduh koji ulazi
ne bi bio topliji od same zemljine površine, a i vjetar vjetar koji je visočiji nosi manje
prašine i pijeska.Važno je napomenuti da je otvor za upad vjetra jednostran.
Vjetrohvatači mogu biti pozicionirani na dva načina. Prvi je na krovu zgrade, a drugi je
da budu u okviru atrijumskog ili dvorišnog prostora. Tradicionalno, oblik otvora na vrhu
je pod nagibom od 30° do 45°, dok je površina otvora jednaka površini kanala u osnovi.
2
Slika 1: Eksperiment ventiliranja prostora preko hvatača vjetra. Izvor:

Thevernaculararchitecturalventilationtechniques-AhmedSakr.pdf
Analiza hvatača vjetra pod uslovima atmosferskog pritiska i pravcima vjetra pod
različitim uglovima od 0°, 10°, 20°, 30° i 45°. Najbolji rezultat za promejnu vazduha po
satu pokazuju hvatači vjetra koji su postavljeni na suprotnim stranama. (Slika 1.)
Slika 2: Hvatač vjetra u Egiptu iz 13. Vijeka p.n.e. Izvor:

http://runeberg.org/nfbd/0393.html
3
Na području današnjeg Irana i ostalih zemalja Persijskog zaliva, kao primjer hvatača
vjetra imamo pojavu takozvanog ,,Badgir’’-a. Rade na sličnom principu poput onih u
Egiptu, sa nekoliko bitnih razlika. Dok je otvor kod Malquaf-a orijentisan samo sa jedne
strane, otvor za upad vjetra kod Badgira nalazi se sa sve četiri strane. Takođe Badgir je u
unutrašnjosti podijeljen sa parom dijagonalnih zidova i postoji mogućnost otvaranja i
zatvaranja kanala po potrebi, kako bi se kontrolisala cirkulacija vjetra. Materijal koji se
koristio za spravljanje Badgira je lokalna opeka u kombinaciji sa blatom. Ovo je važno
zbog toga što sama debljina zida omogućava apsorbciju toplote tokom dana, čineći
prostor kanala hladijim. Procjenjuje se da je za prolazak toplote u ovakvim zidovima
potrebno 7-9 sati.
Slika 3: Hvatač vjetra u Iranu - Badgir. Izvor: http://runeberg.org/nfbd/0393.html
4
Slika 4: Zidovi unutar kanala u Badgiu. Izvor:

Slika 5: Zidovi unutar kanala u Badgiu. Izvor:

Unutrašnji zidovi kanala napravljeni su od zidova od blata, i razdvajaju kanal na više

djelova, a pritom imaju i konstruktivnu ulogu u spravljenju kanala. Podjela omogućava
da hladni i topli vazduh cirkuliše nesmetano. (Slika 4. I Slika 5.)
5
2.2 Vernakularna arhitektura tople i vlažne klime
Vernakularna arhitektura zemalja tople i vlažne klime najbolje se ogleda na

prostorima današnje Južne Amerike. Arhitektura u ovim prostorima nastala je u
pejzažu džungle, zajedno sa visokim temperaturama od 25° do 35°, sa vlažnošću
vazduha koja dostuže 90%, kao is a padavinama od 3700 mm godišnje. Karakteristike
kuća koje su građene na ovim prostorima jesu slameni krov koji ima ulogu da apsorbuje
toplotno zračenje od Sunca, samim tim stvara prijatnu atmosferu u prostorijama ispod.
Još jedna karakteristika jeste podignuto prizemlje koje omogućava nesmetan protok
vazduha.
Slika 6:Princip tradicionalne kuće u Južnoj Americi. Izvor:

El-BorombalyMolina-PrietoFinalized.pdf
Slika 7:Princip tradicionalne kuće u Južnoj Americi. Izvor:

El-BorombalyMolina-PrietoFinalized.pdf
6
3. METODE PASIVNOG HLAĐENJA ZA ENERGETSKI

EFIKASNE ZGRADE
3.1 Vegetacija
Način na koji vegetacija može uticati na mikroklimat i energetsku potrošnju zgrade jeste
tako što povećavaja vlažnost vazduha, filtriraju neželjene čestice, prečišćavajući vazduh,
a pritom mogu služiti kao izolator buke u prostoru. Postoji mnogo načina kako se
vegetacija može primjeniti da doprinese manjoj energetskoj potrošnji zgrada: korištenje
zelenih fasada, zelenih krovova, pravilnog pejzažnog uređenja... Danas postoje mnoge
tehnologije koje mogu da omoguće spravljanje zelenih fasada na gotovo svim objektima,
kao i zelenih krovova, međutim u preiodu 18. i 19. vijeka kada ove tehnologije nisu bile
moguće i dalje imamo primjenu zelenih površina na fasadama na dosta skroman način.
Naime dosta popularan način zaštite fasade bio je korištenje bršljana. Ova metoda je
dosta efektivna s obzirom na svoju jednostavnost, naime bršljan je tokom ljetnjeg perioda
dosta bujan, što omogućava zaštitu od sunčevih zraka, a zimskom periodu lišće mu opada,
što omogućava zagrijavanje fasade od strane Sunca. Samo lišće bršljana ima mogućnost
reflektovanja sunčevih zraka od 20-30%.
Slika 8: Princip korištenja bršljana kao zaštitu na fasadi. Izvor:

https://www.youtube.com/watch?v=gxdPgF6tOuU&fbclid=IwAR1VqfZuWi-
wCfqW4mLmg1jO3tzLyFxet29agCkCRiDAr4sWZBqS2QLbYg8
7
Slika 9: Bršljan na fasadi. Izvor:

https://www.austockphoto.com.au/image/old-building-covered-with-ivy-rwnbL
Pozicioniranje visokog rastinja u odnosu na objekat takođe igra značajnu ulogu na

energetsku potrošnju zgrade. Najpovoljniji način za postavljanje visokog rastinja uz
objekat jeste prvo poštovati orijentaciju objekta i razlikovati sjevernu i južnu fasadu.
Postavljanjem listopadnog drveća uz južnu fasadu mogu se postići povolnji rezultati
zato što krošnja stvara barijeru za sunčeve zrake, bacajući sijenku na južnu fasadu,
samim tim sprečavajući njeno zagrijavanje, dok u zimskom period krošnja zbog manjka
lišća omogućava propust sunčevih zraka.
Slika 10: Zaštita južne fasade listopadnim drvećem. Izvor:

8
Na širem planu, tretiranje vegetacije oko objekta je od podjednake važnosti. Pravilno

postavljanje drveća može poslužiti da usmjeri strujanje vazduha na željene načine (Slika
11) . Međutim, nepravilno postavljanje visokog rastinja oko objekta može rezultirati
negativnim efektom i narušiti čitav koncept pasivnog hlađenja (Slika 12).
Slika 10: Povoljna pozicija drveća u odnosu na objekat koja omogućava

usmjeravanje vazduha unutar prostorija stvarajući efekat pasivnog hlađenja.
Izvor:
Slika 11: Nepovoljna pozicija drveća koja za poslejdicu ima neželjenu cirkulaciju
vazduha oko objekta. Izvor:
9
Slika 12: Uticaj odaljenosti zelenila na brzinu cirkulacije vazduha . Izvor:

https://www.osti.gov/servlets/purl/5450077
Slika 13: Uticaj odaljenosti zelenila u odnosu na objekat . Izvor:

Slika 13: Stvaranje vegetacijskih barijera za manipulisanje cirkulacije vazduha.

Izvor:
10
3.2 Prirodno ventilacijsko hlađenje
Ventilacijsko hlađenje predstavlja jedan od najvažnijih elemenata pasivnog hlađenja.

Može biti prirodno i mehaničko, međutim u cilju što manje energetske potrošnje zgrade
bitnije je prirodno ventilacijsko hlađenje. Postizanje ovog efekta zahtijeva poznavanje
određenih pravila i pažljivog projektovanja, što rezultira pozitivnim rezultatima.
Ventilacijsko hlađenje zapravo predstavlja zamjenu toplog vazuha iz unutrašnjosti
objekta hladim vazduhom spolja i prouzrokuje se pomoću strujanja vazduha ili razlike u
pritisku. Prirodna ventilacija može uticati na: zdravlje ( zbog kvaliteta vazduha koji
cirkuliše), energetski balans zgrade, termički konfor (jer strujanje vazduha utiče na
enetgetski balans organizma). Principi kojima se može postići prirodno ventnilacijsko
hlađenje su:
3.2.1 Laminar air flow
Cirkulacija vazduha naziva se laminarna kada je brzina kretanja vazduha mala i linije
kretanja su u paraleli (Slika 14.). Ukoliko dođe do povećanja brzine ili promjene pravca,
dolazi do turbulencije i linije kretanja prestaju da se kreću u paraleli (Slika 15).
Slika 14: Laminarno kretanje vazduha . Izvor:

http://www.pok.polimi.it
Slika 15: Prouzrokovanje turbolencije . Izvor:

11
3.2.2 Bernoulli efekat
Vazduh je podvrgnut Bernulijevom efektu kada pri povećanju brzine dolazi do smanjenja
pritiska. Ovaj efekat je vidljiv pri posmatranju avionskog krila, čiji je oblik takav da
prouzrokuje duži put za vazduh koji prelazi preko njega, što dovodi do veće brzine
vazduha sa gornje strane od onog sa donje (Slika 16).
Slika 16: Bernuljev efekat na modelu avionskog krila . Izvor:

3.2.3 Venturi efekat
Venturijev efekat se javlja kada vazdušna struja naidje na iznenadu prepreku, u vidu
manjeg otvora, pri čemu dolazi do povećanja brzine.
Slika 17: Venturijev efekat. Izvor:

12
3.2.4 Pozicija otvora u osnovi
Pozicioniranje otvora u osnovi u velikoj mjeri diktira način na koji će vazduh unutar
njega cirkulisati. Postoje neki manje povoljne, a neke više povoljne pozicije za
postavljanje otvora.
Slika 18: Najnepovoljnija pozicija otvora u prostoriji. Izvor:

https://www.commercialwindows.org/ventilation.php
Slika 19: Nepovoljnija pozicija otvora u prostoriji, stvara se prostor na suprotnoj

strain prostorije gdje nema cirkulacije vazduha. Izvor:
Slika 20: Povoljna pozicija otvora u prostoriji sa maksimalnom cirkulacijom

vazduha. Izvor:
13
3.2.5 Pozicija otvora na presjeku
Kao i kod pozicioniranja u osnovi, pozicioniranje otvora na presjeku predstavlja važan

element u postizanju efektivnog ventilacijskog hlađenja. Najbolji efekat dobija se kada
je otvor za izlaz vazduha visočiji i širi u odnosu na otvor kroz koji vazduh ulazi, pritom
da su iste površine.
Slika 21: Pozicija otvora u prostoriji na presjeku. Izvor:

Slika 22: Cirkulacija kada u objektu postoji ,,Piano nobile’’. Izvor:

14
Slika 23: Efekat dimnjaka funkcioniše po principu temeperaturne razlike između

spolja i unutra. Pritisak unutra je niži od onog spolja. Izvor:
Pravac dominantnog vjetra može poništiti efekat dimnjaka ukoliko se objekat ne

pozicionira pravilno, i ne obrati se pažnje na poziciju otvora (Slika 24.).
Slika 24: Negativan efekat dimnjaka. Izvor:

15
3.3 Hlađenje vodenom parom
Jedan od najefektnijih načina postizanja pasivnog hlađenja jeste korištenjem vodene

pare. Ovo se može postići na više načina: gdje su površine za hlađenje u direktnom
kontaktu sa vodenom parom, vazduh koji cirkuliše je u kontaktu sa površinama koje u
prethodno ohlađene vodenom parom. Današnje tehnologije omogućile su sistem
instalacija koje su na krovu objekta i imaju mogućnost hlađenja krovne površine pomoću
vode. Voda koja se sakuplja u pomoćnom rezervoaru, može biti od kišnice ili reciklirana
voda iz objekta, po potrebi se sistemom cijevi ispušta i tako hladi krovnu površinu.
Slika 25: Hlađenje krovne površine pomoću vode. Izvor:

https://www.mistcooling.com/blog/roof-cooling-system-whats-the-fuss/
16
4. PRIMJERI OBJEKATA SA PASIVNIM HLAĐENJEM U

SVIJETU
4.1 30 Saint Mary Axe – Swiss Re
Neboder u Londonu, poznatiji kao Gherkin, dizajniran je od strane Normana Fostera +

Partners. Projekat zavrsen 2004. godine predstavlja jedno od najvećih arhitektonskih
dostignuća XXI vijeka, kao i objekat sa vješto implementiranim pasivnim sistemom za
hlađenje. Radi se o zgradi visine 180 metara i površinom od 64,469 m², ova zgrada
predstavlja pravi landmark Londona. Kako predstavlja komercijalnu
administrativnu zgradu, rađena je sa čeličnom konstrukcijom i staklenom
envelopom. Iako je cijena projekta premašila očekivanja, na čak 200 000 000 funti,
počevši od komplikovnog konstruktivnog Sistema, komplikacija u fundiranju, do
same cijene zemljišta i njegove iskorištenosti, inicijalna odluka investitora i
Normana Fostera bila je da se napravi zgrada koja će služiti kao primjer i landmark
XXI vijeka, kao modernog doba. Samim tim počelo se koncepta energetske
efikasnosti, kako je to put u budućnost i čemu svaka zgrada treba da stremi.
Pametnom raspodjelom funkcije u osnovi Foster je dosao na ideju da napravi
sistem od nekoliko vertikalnih dimnjaka koji će imati izgled galerijskog prostora
u enterijeru, samim tim poboljšati strujanje vazduha od dna ka vrhu, čime će se
smanjiti energetska potrošnja ukupne zgrade.Ti prostori zamišljeni su kao šest
zareza na osnovi, koja se svakim narednim spratom rotira za 5 stepeni pa tako
stvara efekat spiralnog dimnjaka, čime se jo š pospešuje njegov efekat. Prema
nekim procjenama, zgrada koristi čak 80% manje energije nego što bi koristio
objekat slične veličine, upravo zbog ovog efekta.
Slika 25: Osnova -30 Saint Mary Axe . Izvor:

https://www.archdaily.com/447205/the-gherkin-how-london-s-famous-tower-leveraged-
risk-and-became-an-icon-part-2/527ed303e8e44ee46e000069-the-gherkin-how-london-
s-famous-tower-leveraged-risk-and-became-an-icon-part-2-image
17
Slika 26: Skica -30 Saint Mary Axe i princip strujanja vazduha. Izvor:
Slika 27: Osnova sa prikazom kretanja vjetra. Izvor:

18
Slika 28: Maketa-30 Saint Mary Axe. Izvor:

https://www.building.co.uk/focus/30-st-mary-axe-a-gherkin-to-suit-all-
tastes/3111783.article
Na zgradi je instalirano 5500 staklenih panela kako bi se dopustilo što više prirodne
svjetlosti. Zgrada je u osnovi kružnog oblika, što ima mnogo veće povoljnosti na udare
vjetra, samim tim štedi više energije.
Slika 29: Uticaj vjetra na 30 Saint Mary Axe. Izvor:

https://faculty.arch.tamu.edu/media/cms_page_media/4433/30%20St%20Mary%20Axe
_barker_lawrence_lopez_teal_wendlandtPresent.pdf
19
Slika 29: Cirkulacija vjetra na 30 Saint Mary Axe. Izvor:

Slika 30: Enterijer 30 Saint Mary Axe. Izvor:

https://www.arch2o.com/30-st-mary-axe-foster-partner/arch2o-30-st-mary-axe-foster-
partner-30/
20
5. ZAKLJUČAK
Zgrade predstavljaju velike potrošače enetgije, struje, vode... Pasivni sistemi imaju za
cilj da smanje uticaj zgrada na prirodno okruženje i smanje ukupnu energetsku
potrošnju. Projektovanje ovakvih sistema ima otežane okolnosti, s obzirom na to da
zahtijevaju posebne uslove lokacije, orijentacije... ali mehanički sistemi ventilacije ne
mogu zamijeniti prirodnu ventilaciju, oni predstavljaju poseban vid komfora. Problem
je i manjak edukacije šire javnosti, koja takođe pod standardom podrazumjeva vještački
vid ventilacije. Prvi koraci ka postizanju energetski efikasnih zgrda jeste edukacija.
Kako samih arhitekata, jer je projektovanje ovakvih sistema u urbanim sredinama dosta
kompleksno, tako i širih narodnih masa.
21
Literatura
[1] Zagorec M., Donjerković P. , "Analiza prirodne ventilacije u zgradama", Građevinar

58, 2006.
[2] Gawad A. , "Designing a netural venitlation system for green building"
[3] Sakr A. , "The vernacular architectural ventilation techniques in hot dry climates."
[4] Prieto Fernadno Molina L. "Adaptation of vernacular design for contemporary

sustanible architecture in Middle east and Neotropical region"
[5] Kamal Arif M. "A overview of Passive Cooling techiniques in buildings: design
concepts and architectural interventions", Acta Technica Napocensis: Civil
Engineering & Architecture Vol. 55, No. 1, 2012
[6] Subramanian C. V. "Solar Passive architecture cooling techniques" International

Research Journal of Engineering and Technology (IRJET), Volume: 03 Issue: 12,
2016.
[7] Geetha N. B., Velraj R. "Passive cooling methods for energy efficient buildings with
and withut thermal energy storage- a review", Energy Education Science and
Technology Part A: Energy Science and Research Volume 29, 2012.
[8] Johnson A. D., Harder B. L., Rios W. M., "Plants for passive cooling", Department
of Landscape architecture, Harvard University, April 1981.
22
5.1 Onlajn literatura
-https://www.slideshare.net/laneycollege/passive-solar-passive-cooling-and-
daylighting?fbclid=IwAR2le0n6TRxmK0dsfOQdHrVVA-
vlkMb1PVOdLcxdJwuQMbtsh9w8EddSjlg
-https://www.slideshare.net/amitmajumdar777/solar-passive-
cooling?fbclid=IwAR30g4zJjQ5IbT4pQwGad4dUOGG5Km04B3dQ-
fRoyV43vIelIgBFn4T_Utk
-https://www.slideshare.net/AnsherinaDelMundo/passive-cooling-
tropical?fbclid=IwAR1MaPrM25eUze1rMuoUmfZUsiiBA_CEaPa0Rd_FGPnCCQRyW
HkXMmNM4y0
-https://www.youtube.com/watch?v=vwyMOGKTqw8
-https://www.youtube.com/watch?v=oNHDhhYqQvY
-https://www.youtube.com/watch?v=8lATX7PV_tU
-https://www.youtube.com/watch?v=_u3SyjNmtAI
-https://www.wbdg.org/resources/natural-ventilation
-http://www.enu.fzoeu.hr/ee-savjeti/ventilacija-i-hladenje-stambenog-
objekta/prirodna-ventilacija
-https://www.moffittcorp.com/science-behind-natural-ventilation/
-http://www.ecomena.org/natural-ventilation/
-https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4661675/
-https://www.uniassignment.com/essay-samples/environmental-sciences/the-
history-of-natural-ventilation-environmental-sciences-essay.php
-https://www.reddirtreport.com/slice-o-life/windcatcher-could-save-billion-
dollars-year-home-cooling
23
5.2 Slike
Slika 2: Thevernaculararchitecturalventilationtechniques-AhmedSakr.pdf
Slika 2: http://runeberg.org/nfbd/0393.html
Slika 3: http://runeberg.org/nfbd/0393.html
Slika 6: El-BorombalyMolina-PrietoFinalized.pdf
Slika 7: El-BorombalyMolina-PrietoFinalized.pdf
Slika 8: https://www.youtube.com/watch?v=gxdPgF6tOuU&fbclid=IwAR1VqfZuWi-
Slika 9: https://www.austockphoto.com.au/image/old-building-covered-with-ivy-rwnbL


Slika 12: https://www.osti.gov/servlets/purl/5450077
Slika 13: https://www.osti.gov/servlets/purl/5450077
24
Slika 14: http://www.pok.polimi.it

Slika 18: https://www.commercialwindows.org/ventilation.php



Slika 25: https://www.archdaily.com/447205/the-gherkin-how-london-s-famous-tower-

leveraged-risk-and-became-an-icon-part-2/527ed303e8e44ee46e000069-the-gherkin-
how-london-s-famous-tower-leveraged-risk-and-became-an-icon-part-2-image

25

Slika 28: https://www.building.co.uk/focus/30-st-mary-axe-a-gherkin-to-suit-all-

tastes/3111783.article
Slika 29:
Slika 30: https://www.arch2o.com/30-st-mary-axe-foster-partner/arch2o-30-st-mary-

axe-foster-partner-30/
26

Prirodna Ventilacija I Pasivno Hladjenje

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Prirodna Ventilacija I Pasivno Hladjenje

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UNIVERZITET CRNE GORE

ARHITEKTONSKI FAKULTET U PODGORICI

Predmetni nastavnik: Student:

Podgorica, jun 2019. godine

Ključne riječi: Vernakularna arhitektura, vegetacija, orijentacija

2. PRIRODNA VENTILACIJA I PASIVNO HLAĐENJE U

2.1 Vernakularna arhitektura tople i suve klime

Slika 1: Eksperiment ventiliranja prostora preko hvatača vjetra. Izvor:

Slika 2: Hvatač vjetra u Egiptu iz 13. Vijeka p.n.e. Izvor:

Slika 3: Hvatač vjetra u Iranu - Badgir. Izvor: http://runeberg.org/nfbd/0393.html

Slika 4: Zidovi unutar kanala u Badgiu. Izvor:

Slika 5: Zidovi unutar kanala u Badgiu. Izvor:

Unutrašnji zidovi kanala napravljeni su od zidova od blata, i razdvajaju kanal na više

2.2 Vernakularna arhitektura tople i vlažne klime

Vernakularna arhitektura zemalja tople i vlažne klime najbolje se ogleda na

Slika 6:Princip tradicionalne kuće u Južnoj Americi. Izvor:

Slika 7:Princip tradicionalne kuće u Južnoj Americi. Izvor:

3. METODE PASIVNOG HLAĐENJA ZA ENERGETSKI

Slika 8: Princip korištenja bršljana kao zaštitu na fasadi. Izvor:

Slika 9: Bršljan na fasadi. Izvor:

Pozicioniranje visokog rastinja u odnosu na objekat takođe igra značajnu ulogu na

Slika 10: Zaštita južne fasade listopadnim drvećem. Izvor:

Na širem planu, tretiranje vegetacije oko objekta je od podjednake važnosti. Pravilno

Slika 10: Povoljna pozicija drveća u odnosu na objekat koja omogućava

Slika 12: Uticaj odaljenosti zelenila na brzinu cirkulacije vazduha . Izvor:

Slika 13: Uticaj odaljenosti zelenila u odnosu na objekat . Izvor:

Slika 13: Stvaranje vegetacijskih barijera za manipulisanje cirkulacije vazduha.

3.2 Prirodno ventilacijsko hlađenje

Ventilacijsko hlađenje predstavlja jedan od najvažnijih elemenata pasivnog hlađenja.

3.2.1 Laminar air flow

Slika 14: Laminarno kretanje vazduha . Izvor:

Slika 15: Prouzrokovanje turbolencije . Izvor:

3.2.2 Bernoulli efekat

Slika 16: Bernuljev efekat na modelu avionskog krila . Izvor:

3.2.3 Venturi efekat

Slika 17: Venturijev efekat. Izvor:

3.2.4 Pozicija otvora u osnovi

Slika 18: Najnepovoljnija pozicija otvora u prostoriji. Izvor:

Slika 19: Nepovoljnija pozicija otvora u prostoriji, stvara se prostor na suprotnoj

Slika 20: Povoljna pozicija otvora u prostoriji sa maksimalnom cirkulacijom

3.2.5 Pozicija otvora na presjeku

Kao i kod pozicioniranja u osnovi, pozicioniranje otvora na presjeku predstavlja važan

Slika 21: Pozicija otvora u prostoriji na presjeku. Izvor:

Slika 22: Cirkulacija kada u objektu postoji ,,Piano nobile’’. Izvor:

Slika 23: Efekat dimnjaka funkcioniše po principu temeperaturne razlike između

Pravac dominantnog vjetra može poništiti efekat dimnjaka ukoliko se objekat ne

Slika 24: Negativan efekat dimnjaka. Izvor:

3.3 Hlađenje vodenom parom

Jedan od najefektnijih načina postizanja pasivnog hlađenja jeste korištenjem vodene

Slika 25: Hlađenje krovne površine pomoću vode. Izvor:

4. PRIMJERI OBJEKATA SA PASIVNIM HLAĐENJEM U

4.1 30 Saint Mary Axe – Swiss Re

Neboder u Londonu, poznatiji kao Gherkin, dizajniran je od strane Normana Fostera +

Slika 25: Osnova -30 Saint Mary Axe . Izvor:

Slika 27: Osnova sa prikazom kretanja vjetra. Izvor:

Slika 28: Maketa-30 Saint Mary Axe. Izvor:

Slika 29: Uticaj vjetra na 30 Saint Mary Axe. Izvor:

Slika 29: Cirkulacija vjetra na 30 Saint Mary Axe. Izvor:

Slika 30: Enterijer 30 Saint Mary Axe. Izvor:

[1] Zagorec M., Donjerković P. , "Analiza prirodne ventilacije u zgradama", Građevinar

[2] Gawad A. , "Designing a netural venitlation system for green building"

[4] Prieto Fernadno Molina L. "Adaptation of vernacular design for contemporary

[6] Subramanian C. V. "Solar Passive architecture cooling techniques" International