Hibik ng Pilipinas sa Inang Espanya ng bayan kukunin, mahirap mang kahit.

Tula ni
Ani sa asyenda't kita sa simbahan
Hermenegildo Flores
sa minsang mapasok sa mga sisidlan

ng mga kumbento'y di na malilitaw

Inang mapag-ampon, Espanyang marilag,
kaya naghihirap, balang masakupan.
nasaan ang iyong pagtingin sa anak?

akong iyong bunsong abang Pilipinas Ang dulo'y marami sa mga anak ko

tingni't sa dalita’y di na makaiwas. ang di makabayad sa mga impuwesto

sa gayong katataas ng mga rekargo

Ang mga anak kong sa iyo’y gumigiliw,
pagka't kailangan naman ng estado.
sa pagmamalasakit ng dahil sa akin;

ngayo’y inuusig at di pagitawin

Sa bagay na iyan, ang mga mahirap
ng mga prayleng kaaway mong lihim.
na walang pagkunan ng dapat ibayad,

Sa bawat nasa mong kagaling-galingan, sa takot sa Sibil, aalis ngang agad,

ayaw ng prayleng ako’y makinabang, iiwan ang baya't tutunguhi'y gubat.

sa mga anak ko’y ang ibig lamang

isip ay bulagin, ang bibig ay takpan. Dito pipigain naman ang maiiwan,

na di makalayo sa loob ng bayan,

Nang di maisigaw ang santong matuwid
siyang pipiliting magbayad ng utang
na laban sa madla nilang ninanais
kahima't wala ng sukat na pagkunan.
palibhasa'y wala silang iniisip

kundi ang yumaman at magdaya ng dibdib. Maghanapbuhay ma'y anong makikita

wala nang salapi, ibayad ang iba

Sa pagpapalago ng kanilang yaman pagkat naubos nang hititin ng kura

bendita't bendisyon lamang ang puhunan, sa pamamagitan ng piyesta't iba pa.

induluhensiya't iba't ibang bahay

Sa limit ng mga piyesta't mga kasayahan
ng mga sagrado naman ang kalakal.
ay walang ginhawang napala ang bayan

kundi ang maubos ang pinagsikapang

Sapagkat anumang bilhin sa kanila,
sa buhay ng tao'y lalong kailangan.
kaya namamahal, dahil sa bendita,

kahit anong gawin pag may halong kanta Ang kapalaluang paggugol ng pilak

ay higit sa pagod ang hininging upa. nang dahil sa pyesta ay di nag-aakyat

sa langit, kundi ang santong pagliyag

Ibig ng simbaha't kumbentong marikit
ng puso ang siya lamang hinahanap.
organo't kampana aranyang nagsabit;

damasko't iba pa, datapwa't pawis Niyong ang ating Amang hindi madadaya
 sa inam ng pyesta at lagi ang ganda,
sapagkat ang ating gawang masasama
ay di mangyayaring bayaran ng tuwa.
Ibigin ang Diyos nang higit sa lahat
at ito ang siyang lalong nararapat
ngunit ang prayle'y walang hinahangad
kungdi magpalalo't ang baya'y maghirap.
Ang pangako nila sa mga anak ko
ay magbigay lamang sa mga kumbento
ng kuwalta'y sa langit naman patutungo
at ligtas sa madlang panganib sa mundo.
Saka sasabihing ang kanilang aral
ay utos ni Kristong dapat na igalang
bago hindi'y gayo't kauna-unahang
lumalabag sila sa Poong Maykapal.
Ang mga anak ko'y turuan nga lamang
ng bala-balaking dapat matutuhan
kahima't maubos ang lahat ng yaman
kikilanlin ko pang darakilang utang.
Dapwa'y sa akin daya at pag-api
ang siyang nakayang pawang iginanti,
kaya hanggang ngayon sa ikabubuti
ng kalagayan ko'y wala pang masabi.
Gayunmay'y ako pa ang siyang masama
kung aking idaing yaring pagkaaba,
sarisaring dusa nama'y nagbabala
sa balang dumamay sa aking pagluha.
Yamang may hustisyang hindi humihibik
kung dili sa balang ayon sa matuwid
sa di natutulog na awa ng langit
ipauubaya yaring pagkaamis.
Ngunit hindi kaya ngatngatin ng pula
ng ibang potensya sa balat ng lupa
ang kamahalan mo kung mapag-unawang
sa anak ay inang tunay ang dumusta?
Hanggang dito ina't ang bahala'y ikaw
dangal mo'y tanghalin ng sansinukuban
ang pagkakasundo ng lahat mong kawal
ay lumagi nawa sa kapayapaan.
Pagkaraan ng mahigit na tatlungdaang taong
pananakop ng mga Kastila ay nagsimula nang
makaramdam ng kakaibang ihip ng hangin ang
bayang Pilipinas. Noong taong 1872 ay pinatay
sa garote sina Padre Gomez, Burgos at Zamora
at nagkaroon ng pag-aalsa sa Cavite. Ito ang
naging simula ng matatawag na panahon ng
pagbabago at paghihimagsik sa ating
kasaysayan. Isa sa mga matatapang at magiting
na manunulat ng panahong iyon ay si
Herminigildo Flores.
Sa tulang Hibik ng Pilipinas (1932) ni Leonardo
A. Dianzon, ipinagpatuloy wari ang
magkakatanikalang tulang Hibik ng Inang
Filipinas sa Inang Espanya ni Hermenegildo
Flores, Sagot ng Espanya sa Hibik ng Filipinas
ni Marcelo H. del Pilar, at Katapusang Hibik ng
Filipinas ni Andres Bonifacio. Hindi pa tapos
ang tula ni Bonifacio, at mahihiwatigan ito sa
pambungad na saknong ni Dianzon na may
pagwawangis sa Inang Bayan at ibon.
Kung tawagin ako’y Perlas ng dagat ng
Silanganan,
ngunit ako’y parang ibong nakapiit sa kulungan;
kung sabihin ay sagana sa lahat ng kailangan
nguni’t salat sa paglayang pangarap ko habang
araw;
ang lupain ko’y malawak, sagana sa kayamanan,
nguni’t ako’y suno lamang sa sarili kong
tahanan.
 Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas Talaga nga manding ikaw ang hantungan

ng sa ibang nasyong sinimpang puhunan;

Puso ko’y nahambal ng aking marinig
ikaw nga’t di iba dapat makinabang
bunso, ang taghoy mo’t mapighating hibik,
nang yaman sa iyo’y gawad ng Maykapal.
wala ka, anak kong, sariling hinagpis
Sa gayo’y kailangan mata mo’y mamulat
na hindi karamay ang in among ibig.
isip ay gisingi’t nang makatalastas
Wala kang dalita, walang sa kahirapan
ng sukat asaliing ipagkakapalad
na tinitiis kang di ko dinaramdam:
sa buhay na ito’t nang di ka maghirap.
ang buhay mo’y bunga niring pagmamahal,
Akong iyong ina’y taga-tupad bilang
ang kadustaan mo’y aking kadustaan.
ng mga tadhana ng Poong Maykapal,
Pagsilang mo, bunso, sa sangmaliwanag
ipinaiwi ka’t ang hangad ko lamang
nang panahong ako’y di pa nagsasalat
musmos na isip mo’y sakiting aralan.
walang inadhika ang in among liyag
Ituro sa iyo ang utang na loob
kundi puspusin ka ng ginhawa’t galak.
sa nagkakandiling maawaing Diyos;
Sa awa ng langit ikaw ay sagana
matuto ka namang sumamba’t umirog,
ng sukat iyamang malalagong lupa,
puso mo sa kanya’y huwag makalimot.
lahat ng pananim wala mang alaga
At para mo na ngang pasalamat bilang,
sa kaparangan mo’y tumutubong kusa.
makapagtanggol ka sa kapanahunan
Ang tabako’t kape, palay, tina’t bulak
ng aring tinamo’t maapamahalaan
abaka at tubo’y kailangang lahat,
tapat na paggamit ng santong katwiran.
sa mga lupa mo’y tantong naggugubat
Ang tagapagturo’y pinakapili ko,
itong sa sangmundo’y hirap mahagilap.
hinirang sa lalong mabait na tao;
Sarisaring kalap na sakdal ng tibay
ako’y nabighani’t umaasang totoo
sakdal ng la-laki sa dikit ay sakdal;
sa may sinumpaang mahigpit na boto.
hindi makikita sa sangdaigdigan,
Ang lahat ng prayle ay may sinumpaan
ngunit sa budok mo’y nangagkalat lamang.
sa harap ng Diyos, na anaki’y tunay,
Ang asupre’t tingga, ang tanso at bakal
na ito raw mundo’y kusang tatalikdan,
ang ginto at pilak ay nangahuhukay
kusang tumatangi sa lahat ng yaman.
sa mga lupa mo’t sa dagatan nama’y
Saan di nga baga, bunsong ginigiliw;
sarisaring perlas ang matatagpuan.
prayle ang siyang aking hihirangin

na tagapag-iwi blang taga-tingin

Tantong naliligid ang mga lupa mo
sa iyo’t nang di ka baga pagliluhin.
ng dagat ng China’t dagat Pacifico
Mahigit na ngayon tatlong daan taon
balang mangangalakal sa buong sangmundo
na iniiwi kang prayle ang may kandong;
pawang naakit dumalaw sa iyo.
katiwala akong sa gayong panahon
ang isip mo’t yaman nama’y yumayabong. ang kanilang yama’t sila’y ingkilino

Katiwala akong nagpapanuto ka na namumuwisan sa paring natuto.

sa landas ng iyong sukat iginhawa; Ang lupang nilawag at pinaghirapan

katiwala akong dangal mo’t ligaya ng magulang nila’t mga kanunuan

ngayo’y tinatanghal na walang balisa. ngayo’y asyenda na’t nahulog sa kamay

Tatlong sacerdote ang ipinabitay, ng hindi nagpagod at di namuhunan.

bukod sa maraming pinahihirapan, Ang laki at higpit sa pana-panahon

at dili umano’y nakapipigil daw ng pagpapabuwis ay sulung ng sulong,

ng iyong ligaya, bunsong minamahal. makasingil lamang ay di nililingon

Hindi ko inino’t ang buo kong asa hirap ng magsaka;t pawis na ginugol.

ay pagmamasakit ang ginawa nila, Salapi at pagod ng nagsisibuwis

sa pagkabuhay mo’t hindi ko napunang ay walang katumbas kung di ang maghapis,

magdarayang udyok ng masamang pita. tanghaling sagana ang hindi nagpawis,

Sa abang-aba ko’t laking kamalian! maibaon sa utang at tumangis-tangis.

laking pagkasawi! laking kadustahan! Ang lahat ng ito’y ninanais sana

ng ipagpabaya sa kapahamakan, ng malagyang lunas ng sinta mong ina,

ang dapat mahaling usbong niring buhay. ngunit paanhin ko, ngayo’y matanda na,

Ngayon ko nga lamang, bunso, natalastas hapo na sa hirap ako’t walang kaya.

na ang nangaaba at kinulang palad Ang mga balitang Legazpi’t Salcedo

ay pawing mabait, pawing nagsisikap at iba’t iba pang inaasahan ko

dangal ta’t katwira’y igalang ng lahat. sa pagkakalinga ng tapat sa iyo,

Prayle’y napoot sa magandang nais ngayon ay wala na’t inulila tayo.

ng sa ati’y tapat kung magmalasakit Sa nangangatirang ngao’y nabubuhay

ngayon ko natanto, ngayon ko nabatid oo’t may mabait, bayani at paham;

ang kandili niya’y bagkus panggagahis, ngunit sia-sila’y nangag-iiringan

Sa kayamanan mo’y sila ang sumamsam di magkasundo sa anumang pakay.

ngalan pa ng Diyos ang sinasangkalan Sa ibig ng isa hahadlang ang iba,

at dinadaya kang di mo raw kakamtam sa balang kuruin ay di magkaisa

ang langit kung hindi sila ang bayaran. walang mangyayari tungol may halaga

Di ka raw titingnan ngMahal na Birhen sa gayo’y paanong aasahan sila!

kung di ka bumili ng sintas at kalmen; Kaya kailangan bunsong iniirog,

pag hindi mainam ang pagpapalibing matutong magtiis iayon ang loob,

ang harap ng Diyos, hindi sasapitin. sa madlang dalita, kung ayaw kumilos

Sa paniniwala ng mga anak mo, ang mga anak mo sa pagkakatulog.

maraming naghirap, at nasa kombento

 Mga taga-rine, Pransuay, Alemanya ay pawing pandukot sa maraming bulsa.

at iba pang nasyon ditto sa Europa Sa gayon nang gayo’y lumaki nga naman

ay nangaghirap din sa prayle ng una ang ari ng prayle’t naghirap ang bayan;

pawang nangday, pawa ring ginaga. mahalinhang bigla ng kapalaluan

Kanilang nasayod lahat ng hinagpis ang binalatkayong kababaang asal.

sa paniniwala’t maling pananalig, Diyan na naninghal, diyan na nang-api

sa prayleng nagpanggap ng taong malinis buong kataksilan ang pangyayari,

na nagpakadukaha’t nag-anyong mabait. ang bawa’t pinuno sa prayle ang kampi

Bayan, palibhsang marunong mahabag, baya’y namighati sa pagkaduhagi.

ay nahambal ngani sa nakitang hirap, Ganda ng babae, ang dunong ang yaman

ang prayle’y kinandong, pinuspos ng lingap, ay nagiging sanhi ng kapahamakan,

ang mga kumbento’y sumaganang lahat. walang sumaklolong may kapangyarihan

Prayle’y hindi naman nagpapahalata sa kualita’t nayuko baras ng katwiran.

daddaga’t dagdagan pag-aanyong aba, Ang balang magsabi, ang balang mag-isip

hindi napapansin lihim nilang banta ng magpaaninaw ng santong matuwid,

na ang namamaya’y kanilang mapiga. walang nararating kungdi ang maamis

Sapagkat ang prayle’y hindi kaparis luha’y patuluin hanggang sa mainis.

nitong mga Paring itim kung manumit, Sapagka’t ang balang mapaghinalaan

ang prayle ay anak sa bundok at yungib na sa hangad nila’y di maaasahan

ng mga magulang na napakagipit. ay ipapahuli at pararatangan

Anak sa dalagita’y buong pagsasalat ng salang dakila’t madlang kataksilan.

walang nalalamang gawaing paghahanap At sa bilanggua’y agad kukulungin

kaya kailangang tuyuin ang lahat sa gutom at uhaw ay papipitiin,

upang manariwa ang sariling balat. ang lamig ng lupa’y siyang babanigin

Pag may mamatay na tila mayaman ng sa kanyang baya’y natutuong gumiliw.

prayle ang aagap magpapakumpisal, Hindi tutulutang magtamong liwanag

at inuukilkil na ang pamanahan sa araw at gabi ay kahabag-habag

ng aring inumpok ay kumbento lamang. kung hapong-hapo na sa gayong paghirap

Hinlog, kamag-anak ay dapat limutin ay paaamining siya nga’y nagsukab.

sa oras na iyon, siyang sasabihin, May ipinapangaw ang dalawang paa

kalulwa’t yaman dapat na ihain kamay at katawa’y gagapusin muna,

sa prayle’t ng huwag impyerno’y sapitin. saka tatapatan ang sakong ng baga

Ang lahat ng ito’y nadaragdagan pa hanggang di umamin sa paratang nila.

ng bala-balaking panilo ng kuarta At kung masunod na ang kanilang nasa

kalmen, sintas, kordon, palibing, pamisa, umamin sa sala ang lipos-dalita

 tali nang kasunod, parusa’y ilalagda Lalaki’t, babae, matanda at bata,

sa martir ng prayle’t mapapanganyaya. ngayo’y manalangin, sa langit paawa,

Ang parusa noo’y samsamin ang yaman ang santong matwid sa kusang dinusta

Saka unti-unting alisan ng buhay; ay ibangon nati’t Diyos ang bahala.

Idaraan muna sa isang simbahan Kanilang nilusob ang mga kombento,

Ang kinulang-palad . . . at saka sisigan. prayle’y inusig pinutlan ng ulo,

Sa gitna ng plasa ay may nakahanda ang balang makitang prayleng nakatakbo

na naglalalagablab na malaking siga, kung hindi barilin, kanilang binato.

diyan igagatong sa harap ng madla Higanti ng baya’y kakila-kilabot

ang sa kanyang baya’y ibig kumalinga. walang pagsiyahan ang kanilang poot,

Taghoy ng sinigan at madlang kaharap ang mga kombento’y kanilang sinunog

luha ng magulang, hinlog, kamag-anak inuring pugad ng masamang hayop.

pagtangis ng madla ay walang katapat Prayle’y nanglalaban, ngunit lalin kaya

kundi ang sa prayleng tawa at halakhak. sa galit ng bayan ang magiging kuta!

Yutang-yutang tao ang nanguuyam ang payapang dagat, pasiyang nagbala

ng panahong yaon sa gayong paraan, ay walang bayaning makasasansala

ang payapa’t aliw noon ay pumanaw Yaong bayang supil, dating mahinahon,

nalipos ng luksa libo-libong bayan. dating mapagtiis, at mapagpasahol,

ang yaman nasamsam, buhay na nakitil inunos ng dusa’t malalaking alon

ay di babahagya’t noo’y walng tigil, ng paghihiganti noo’y luminggatong.

ang sipag ng pralye sa gawaing magtaksil. Walang nakapigil, walang nakasangga,

magsabog ng dusa, gutom at hilahil. palibhasa’y bayan ang magpaparusa

Ano pa nga’t noon ay kulang na lamang ang mga pinuno’y nawalan ng kaya,

Ang nangaulila’y magpapatiwakal; umayon sa baya’t nang di mapag-isa.

Niloob ng langit, nanangagsangguinian Kaya nga bunso ko’t magpahangga ngayon

at nangagkaisang sila’y magdamayan. ang Prayleng lumakad sa kanilang nayon,

Diyata nga kaya, ang winika nila, kahit na bata ay nagsisipukol

at wala nang lunas sa ganitong dusa? inu-using nilang parang asong ulol.

diyata nga baga’t itong binabata Sa paraang ito, bunsong minamahal,

sa inaanak nati’y ipapamana pa? ang dating dinusta’y makatighaw-tighaw;

Huwag magkagayo’t yayamang namalas, ang prayle’y lumayas, iniwan ang bayan

na sa daang ito’y nasubyang ang landas, at muling naghari ang kapayapaan.

ay hawanin nating, sakitin ng lahat, Ngunit hindi naman ako nagpapayo

ilayo ang madla sa pagkapahamak. ang ganoong paraan baga’y asalin mo,

ako’y walang sukat na maisaklolo,

 kaya katitii, magtiis, bunso ko. sila ng sa iyo’y tapat na pagtingin:

Walang natimawa sa pagka-duhagi, ang pagpapabaya’y pananagutan din,

na di namumuhunan ng pamamayani; sa harap ng Diyos sila’y sisisihin.

kung hindi mo kayang prayle’y iwaksi Mapanglaw na sumpa ng Poong May-kapal,

magtiis ka, irog, sa palad mong imbi. sa tamad na puso ay kalumbay-lumbay

Ang mga anak mo’y nangagugupiling, “kayong nagpabaya sa sariling bayan,

sa dusting lagay mo’y di nahihilahil, “anya’y dapat naming Aking pabayaan!”

magdarayang hibo ng kaaway na lihim Ilayo ng langit sa ganitong sumpa

siiyang diniringig, luha mo’y di pansin. ang mga anak mo, bunsong minumutya:

Diyata ay sino ang dapat mag-adya sa iyo’y matuto ng pagkakalinga

sa iyo, bunso ko, kung hindi nga sila? matutong umampat ng iyong pagluha.

kung sa mga anak mo’y di makaaasa, Ito na nga lamang ang maisasagot

walang daan, irog, kundi ang magbata. ng salantang ina sa hibik mo, irog;

Ang araw na sila’y magka-isang loob sasakyan mo’y gipo, huwag matutulog

at mangagkagising sa pagkakatulog; ang mga anak mo’t masigwa sa laot.

ang araw na iyan, ang araw ng Diyos

baya’y maniningil . . . Sino ang sasagot?

Kailangan bunsong, sila’y mahirati

sa pagmamasakit sa bayang sarili:

Kay Rizal na librong pamagat ay Noli . . .

huwag lilimuting ganito ang sabi:

“Panaho’y matamis sa tinubuan bayan

“at pawang panglugod ang balang matanaw,

“ang simoy sa bukid ay panghatid buhay,

“tapat ang pag-irog, subalit ang namatay.”

Alinsunod dito’y aling hirap kaya

ang sukat indahin sa pagka-kalinga,

sa sariling baya’t upang matimawa,

sa madlang pahirap at sumapayapa?

Ang lahat mong anak, ginhawa’t dukha man,

maging taga bukid, maging taga bayan,

lalaki’t babae, pantas man at mangmang,

santong matwid mo’y dapat ipatanghal.

Walang iba, bunso, na dapat hiliin

 Kahapon, Ngayon at Bukas Ang dugo’t pawis ng lahi natin sa
pakikipaglaban?

Noong hindi pa laganap ang makabagong

teknolohiya, Mababago pa kaya ang nakasanayan

Kabataan ang naatasang maging pag-asa Wikang Filipino’y yayakapin na ba ng kabataan

Ang dugong sa ati’y mag-aahon sana O, bubulukin na lang sa tambakan ng nakaraan

Ngayo’y tila katunggali ng sarili nating wika. Kung saan natatabunan ng mga bagong sa
internet natutunan?

Kahapon…
Pangungusap ay kulang sa katinig
Minsan pa nga’y kinapos din sa patinig
Bukod sa ‘di maganda sa pandinig
Para itong awit na wala namang himig.
Hanggang kailan aahon sa pusali ng
kamangmangan
Hanggang saan tayo dadalhin ng makamundong
kaganapan?
Sariling wika, huwag sanang isantabi
Ito ang patunay ng tagumpay ng ating lahi.

Hindi naman nagkulang sa turo ang mga guro

natin

Wikang Filipino’y bukambibig na pagyamanin

Dahil sa impluwensiya ng makabagong

teknolohiya,

Naging kulang o sobra ang itinitipang salita.

Ngayon…

Biglang nahumaling ang ilan sa pagsusulat

Ngunit kaalaman sa Wikang Filipino ay tila salat

Mga kuwentong banyaga ang madalas basahin

Mas saulo pa nila ang ingles kesa sa wika natin.

Sa pagsulat ng pormal na pagsasalaysay

Ano bang maiintindihan kung puro sablay?

Kailan malalaman ang tamang baybay,

Sa pagsulat ng kuwentong ginagamitan ng

banghay?

Bukas…

May pag-asa pa kayang naghihintay

Sa mga kabataang mabilis maimpluwensiyahan?

Magkakaroon pa kaya ng saysay

 Apo on the Wall by Bj Patino About the Poem

There’s this man’s photo on the wall Apo on the wall by Bj Patino is a
poem that talks about the narration of a child’s
Of my father’s office at home, you point of view about his rigorous Father and the
hanging photo around the wall called “Apo”.
Know, where father brings his work,
The poem tells the reality of life during the
Where he doesn’t look strange reigning of Marcos alongside with the Martial
Law. It is a reflection of the scenario of what and
Still wearing his green uniform how the Filipinos experienced the tragic and
traumatic event throughout the dictatorship of
And colored breast plates, where,
Ferdinand Marcos in the Philippines. “Apo on
To prove that he works hard, he the wall” shows the real situation concerning
with the different perspective between millennial
Also brought a photo of his boss and those who lived through Martial law. This
masterpiece of Bj Patino advocates reasonably
Whom he calls Apo, so Apo could
close to the realization of giving importance on
You know, hang around on the wall looking back to our past, moving forward
through our present and ensuring the success of
Behind him and look over his shoulders our future.

To make sure he’s snappy and all.

Father snapped at me once, caught me

Sneaking around his office at home

Looking at the stuff on his wall- handguns,

Plaques, a sword, medals a rifle-

Told me that was no place for a boy

Only men, when he didn’t really

Have to tell me because, you know,

That photo of Apo on the wall was already

Looking at me around,

His eyes following me like he was

That scary Jesus in the hallway, saying

I know what you’re doing.