ANG PAGSASALIN

BILANG
PAGSASÁNAY AT
Subtitle
KASANAYÁN
 ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN

Tungkol sa pagsasalin ang lekturang ito. Ang pamagat nitó ang

mismong paksang ibinigay sa akin ng mga tagapag-organisa ng
ating kumperensiya ngayon. Ngunit, ibig kong umpisahan ang
pagtalakay sa kahulugan ng dalawang salitang iniuugnay sa
pagsasalin: ang kasanayán at pagsasánay.
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• ka·sa·na·yán png [ka+sanay+an] 1: isang tiyak na nakukuha o
pinagkadalubhasaang kakayahan: CRAFT, EXPERTISE, SKILL
2: kakayahang gawin ang isang bagay nang mahusay: SKILL.

• sá·nay png pag·sa·sá·nay [Ilk Pan ST]

ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• 1: paraan ng ulit-ulit na paggawa sa isang bagay upang
humusay Cf ENSAYO: BANSAY, EHERSISYO, PASADA,
PRAKTIS, TRAINING, TUOD

• 2: mga leksiyon o gawain na dapat sundin para humusay:

BANSAY, EHERSISYO, TUOD. sa·náy pnr: marunong o
mahusay na: ANAD, ENSAYADO, HASÂ, SINATÌ.
 ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Ang pangngalang “sánay,” na may bigkas na malumay, ang
salitang-ugat ng “kasanayán” at “pagsasánay.” Isang proseso
ang “pagsasánay.”

• Ito ang pinagdaraanan ng sinuman upang magkaroon ng

“kasanayán.” Sa kabilâng dako, ang pang-uring “sanáy,” na
may bigkas na mabilis, ang siya namang ginagamit upang
ilarawan ang sinumang dumaan na sa maraming
“pagsasánay” at nagkamit na ng maipagmamalaking
“kasanayán.”
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Layunin, samakatwid, ng panayam na ito ang malinaw na
maipabatid ang mga proseso o pagsasánay na
pinagdaraanan sa pagsasalin upang makapagkamit ang mga
kalahok ng kasanayán sa mahalagang akademikong gawaing
ito at nang sa dulo ay maituring siláng sanáy o eksperto (sa
pagsasalin).
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Hiramin natin ngayon sa aklat na Translation Studies
(2014) ni Susan Bassnett, tanyag na teoriko sa larang ng
mga araling salin, ang karaniwang kahulugan ng salin o
pagsasalin:

• What is generally understood as translation involves the

rendering of a source language (SL) text into the target
language (TL) so as to ensure that
 ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• (1) the surface meaning of the two will be approximately
similar and
• (2) the structures of the SL will be preserved as closely as
possible but not so closely that the TL structures will be
seriously distorted.
 ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Ang pangkalahatang nauunawaan bilang pagsasalin ay
kinapapalooban ng paglilipat ng teksto sa isang mulaang
wika (MW) sa isang tunguhang wika (TW) upang matiyak
• (1) magkapareho, humigit-kumulang, ang litaw na
kahulugan ng dalawa at (2) hangga’t maaari, ANg
PAgSASAliN BilANg PAgSASÁNAy At KASANAyÁN 107
mapananatiling kahawig ang mga estruktura ng MW
bagaman hindi gayon kahawig na lubhang makasisira sa mga
estruktura ng TW
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Sa ganitong pagtanaw sa pagsasalin, may dalawang
magkaibang wikang sangkot, ang mulaang wika at ang
tunguhang wika. Ito rin ang interlingual translation na
(ikalawang) uri ng pagsasaling tinukoy ni Roman Jakobson sa
kaniyang kanonigong sanaysay na “On Linguistic Aspects of
Translation” (1959)
• Ang unang uri na kinilála ni Jakobson ay ang intralingual
translation o ang pagpapalit ng salita sa iisang wika at ang
ikatlo naman ay ang intersemiotic translation na isang
paglilipat mula sa pasalitâng sagisag tungo sa mga di-
pasalitâng sagisag.
 ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Kapag ginamit natin ang salitang “ginaw” upang ilarawan
ang kondisyong may kinalaman sa temperatura ng Lungsod
Baguio at may isang batà (estudyante) na napangangá
sapagkat hindi bahagi ng kaniyang bokabularyo ang salitâng
ito, hahanap táyo ng paraan upang maipaunawa ito. Sa
madalîng salita, magsasalin táyo. Intralingguwal na salin ang
ating gagawin kung sasabihin nating ang “ginaw” ay
katumbas ng “lamig.”
 ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Sa ganitong ilustrasyon, binibigyang-diin ang katotohanang
bahagi ng ating pang-araw-araw na gawain ang pagsasalin.
Wika ang sentro o ubod ng kulturang kinabibilangan natin.
Nauunawaan at nagpapatuloy ang lahat sa pamamagitan ng
wika. At, walang pagkakataóng hindi táyo nagsasalin.
• Bagaman lagi nating nakikita bilang isang lingguwistikong
aktibidad, laging lampas sa pasalitâng wika ang pagsasalin.
Wika muli ni Susan Bassnett:
 ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Beyond the notion stressed by the narrowly linguistic
approach, that translation involves the transfer of ‘meaning’
contained in one set of language signs into another set of
language signs through competent use of the dictionary and
grammar, the process involves a whole set of extra-linguistic
criteria also
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Batayang kahingian sa pagsasalin, kung gayon, ang pagiging
lublob sa karanasang naisawika o wika ng karanasan. Hindi
sapat ang diksiyonaryo at ang mga batayang aralin sa
estruktura ng pangungusap kung magsasalin ng kaisipang
may mahigpit na kaugnayan sa karanasang pangkultura.
Dito laging pumapalya ang Google Translate na paboritong
sangguniin ng mga mag-aaral na nahihirapan diumano sa
pagsulat ng kanilang mga akademikong papel sa Filipino.
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Isang estudyante ko, halimbawa, ang minsang nag-ulat sa
klase tungkol sa epikong Labaw Donggon. Nang sumapit ang
pagbubuod niya ng kuwento tungkol sa dalawang anak na
lalaki ni Labaw Donggon, sina Asu Mangga at Baranugon,
inilarawan niya ang mga ito sa ganitong paraan: “Si Asu
Mangga at Baranugon ay hating-kapatid.” Magkaiba kasi
ang nanay ng dalawang anak na ito ni Labaw Donggon. Ang
problema, salin ng teksto sa Ingles ang nabása ng
estudyanteng ito. Tulad ng maraming estudyante sa ngayon,
natukso siyang gumamit ng Google Translate.
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Walang lohikang pangkultura ang kasangkapang ito sa
internet. May kalipunan lámang ito ng mga salita at batayang
estruktura ng pangungusap na Filipino. Kayâ’t hindi nitó
naisalin nang wasto ang half-brothers. Nása bokabularyo nito
ang brother na katumbas sa Filipino ng “kapatid na lalaki.”
• Nalito na siguro ito kayâ’t hindi na naisalin ang salitâng half
gayong katumbas lámang naman talaga ito ng “hati” o
“kalahati.” Walang pantukoy na “si” sa salin ng Google
Translate, ngunit minarapat lagyan ng estudyante. Natuto
naman palá siya ng kaunting gramatika
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• dalawang malaking usapin sa pagsasalin ang dapat kilalánin
ng sinumang nagsasanay sa gawaing ito: ang equivalence o
tumbasan at translatability o pagkanaisasalin. May mga
salita o ekspresyong idyomatiko sa mulaang wika na madalas
na walang eksaktong katumbas sa tunguhang wika.
• Gamitin nating halimbawa ngayon itong kasalukuyan kong
isinasalin sa Filipino na La Revolucion Filipina ni Apolinario
Mabini para sa proyektong Aklat ng Bayan ng Komisyon sa
Wikang Filipino
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Tunghayan natin ang bahaging dedicatoria o pag-aalay ng
akdang ito sa orihinal na Español:
• MADRE MÍA: Cuando, niño aun, te dje que yo quería
estudiar, te alegraste sobremanera, porque tu sueño dorado
ere tener un hjo sacerdote: ser ministro de Dios era para tí
el mayor honor a que podrá aspirar el hombre en este
mundo. Viendo que eras demasiado pobre para sufragar las
gastos de mi educación, te esforzaste en trabajar, sin hacer
caso del sol ni de la lluvia, hasta contraer la enfermedad que
te llevó al sepulcro.
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Narito ang salin sa Ingles ni Leon Ma. Guerrero:
• DEDICATION To My Mother: When, still a child, I told you
that I wanted to acquire learning, you were overjoyed,
because your heart’s desire was that a son of yours should be
a priest; to he a minister of God was for you the greatest
honour that a man could aspire to in this world. Realizing
that you were too poor to meet the expenses of my
education, you worked as hard as you could, heedless of sun
and rain, until you caught the illness that took you to your
grave.
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Narito naman ang salin ko sa Filipino:
• PAG-AALAY Ina Ko, Noong paslit pa ako, sa tuwing sinasabi
ko sa iyong ibig kong mag-aral, nag-uumapaw ang iyong
galak sapagkat marubdob na pangarap mo ang magkaroon ng
anak na pari. Para sa iyo, ang pagiging alagad ng Diyos ang
pinakamataas na karangalang mahahangad ng tao sa lupa.
Sapagkat malubha ang iyong karalitaan at sa hangad mong
matustusan ang aking pag-aaral, ibinuhos mo ang iyong sarili
sa paghahanapbuhay, di-pansin ang araw ni ang ulan,
hanggang sa dinapuan ka ng karamdamang naghatid sa iyo sa
hukay.
ANG PAGSASALIN BILANG
PAGSASÁNAY AT KASANAYÁN
• Patúloy po táyong makipagtalaban sa búhay.
Magsikhay sa pagsasanay at nang magtaglay ng
mataas na kasanayan. At, isang maluwalhating
búhay nawa ng walang maliw na pagsasalin ang
sumaatin.