POLANGUI COMMUNITY COLLEGE

Polangui, Albay

MODYUL 1

BARAYTI AT BARYASYON

Myra O. Lipnica
Instructor

ALAM MO NA BA?
BALIK-ARAL: Ilan ang Pangunahing wika sa Pilipinas? Ano ang definisyon ng Barayti ng Wika? Ano ang
definisyon ng Baryasyon ng Wika? Marahil ay hindi na sa inyo bago ang mga katanungang ito sapagkat
natalakay niyo na ang mga ito noong kayo ay nasa mababang taon pa lamang sa kolehiyo. Subalit,
para mas mapalawak ninyo ang inyong kaalaman sa paksang ito ay balik-tanawin natin ang ating
naging talakayan…

PAUNANG PAGTATAYA: Magbigay ng tigtatatlong halimbawa ng salita ng inyong sariling dayalek at

ibigay ang katumpas nito sa wikang Pambansa. Magbigay ng halimbawa ng Idyolek. (Isa lamang)
(Isulat sa inyong dyornal)

INTRODUKSIYON Sa araling ito ay bahagyang babalikan natin ang mga definisyon ng Baryasyon at
Barayti ng Wika, maging ang mga uri at halmbawa nito. Palalalimin din natin ang paksa na ating
tinatalakay batay sa pahayag ng isang dalubhasa sa wika na si Gng. Leticia Macaraeg, susuriin ang
kanyang sinabi at magbibigay rin kayo ng mga halimbawa mula sa inyong mga sariling dayalekto.

LAYUNING PAGKATUTO
1. Matalakay ang definisyon at uri ng mga barayti at baryasyon ng wika.
2. Maalaman ang naging isang pag-aaral sa barayti at baryasyon ng wika.

MGA KARANASAN SA PAGKATUTO BARYASYON AT VARAYTI NG WIKA

Ni: Rosario I. Alonzo

Ang bawat wika ay may sariling henyo o likas na kakayahan – may kapasidad itong bumuo ng mga
salita, kakaibang padron, paraan ng pagsasama ng mga grupo ng salita para makabuo ng pangungusap
at sariling pananda ng diskurso. Bago talakayin ang mga varayti ng wika at mga pag – aaral ditto,
mahalagang mapag – iba ang wika at diyalekto. Dalawa ang ginagamit na pag – iiba sa wika at
diyalekto. Ang una ay batay sa laki, i.e., ang wika ay mas malaki kaysa kaniyang diyalekto. Ang varayti
na tinatawag na wika ay mas maraming lingguwistikong aytem kaysa sa diyalekto. Kaya’t ang Filipino
ay isang wika na bumubuo sa lahat ng diyalekto nito tulad ng Filipino sa Metro Manila, Filipino sa
Baguio o Filipino sa Metro Cebu. Ang ikalawang pag – iiba ng wika at diyalekto ay batay sa prestihiyo –
ang wika ay may prestihiyong hindi makikita sa diyalekto. Kung ito ang pagbabatayan, ang wikang
Ingles halimbawa na ginagamit sa pormal na pagsulat ay istandard na Ingles samantalang diyalekto
lamang iyong hindi nagagamit ng gayon. Bagama’t sa pananaw ng lingguwistika ay walang wikang
mataas o mababa. Ang varayti ng wika ay isang maliit na grupo ng pormal o makabuluhang katangian
na nauugnay sa patikular na uri ng katangiang sosyo – sitwasyonal. Hinati ni Catford ang varayti ng
wika sa dalawang malalaking uri. Una, ang humigit – kumulang ay permanente para sa
tagapagsalita/tagabasa (performer) at ikalawa, ang humigit – kumulang ay pansamantala dahil
nagbabago kung may pagbabago sa sitwasyon ng pahayag. Ang mga varayting permanente ay
binubuo ng idyolek at diyalekto. Idyolek ang varayti ng wikang kaugnay sa personal na kakanyahan ng
tagapagsalita; ang varayti ng wikang ginagamit ng partikular na indibidwal. Ang mga tanda ng idyolek
ay maaaring idyosinkratikong katangian na istatistikal tulad ng tendensiyang gumamit ng partikular na
bokabularyo nang napakadalas. Ayon kay Catford, permanente na humigit – kumulang, ang idyolek ng
isang taong may sapat na gulang. Diyalekto naman yaong varayting batay sa lugar, panahon, at
katayuan sa buhay. Kaya’t may tinatawag na diyalekto heograpiko, diyalektong temporal, at
diyalektong sosyal. Ito ang varayti ng wika na nakikita sa pormal o substantibong katangiang kaugnay
ng pinanggalingan ng tagapagsalita o grupo ng tagapagsalita sa isa sa tatlong dimensiyon: espasyo,
panahon, at katayuang sosyal. Ang pansamantalang varayti ng wika ay kaugnay sa kagyat na
sitwasyon ng pahayag. Nabibilang dito ang register, mode, at estilo. Ang register ay varayting kaugnay
ng higit na malawak na panlipunang papel na ginagampanan ng tagapagsalita sa oras ng
pagpapahayag. Halimbawa, may tinatawag na siyentipikong register, relihiyosong register, o
panserbisyong publikong register. Ang varayting kaugnay sa bilang at katangian ng addresses at
relasyon ng performer sa kanila ay nasa ilalim ng estilo. Ang estilo ay maaaring pormal, kolokyal, at
intimeyt. Ikatlo ang mode o yaong varayting kaugnay sa midyum na ginagamit, maaaring pasalita o
pasulat. Para kina Gregory at Caroll, dalawa ang pangunahing uri ng baryasyon ayon sa gamit ng wika:
diyalekto at diatypes. Ang terminong diatypic varieties ay ginamit nina Gregory at Caroll upang
tukuyin ang register na para sa kanila ay “repleksiyong lingguwistiko ng paulit – ulit na katangian sa
paggamit ng wika.” Ang field, mode, at tenor of discourse ay mga dimension ng baryasyon ng
sitwasyon kaugnay ng papel ng performer na nagbubunga ng diatypic varieties o diatypes.

ANG VARAYTI NG WIKANG FILIPINO NA GINAGAMIT NG MGA PROGRAMANG TALAKAYAN SA

TELEBISYON
Ni Leticia F. Macaraeg
Komisyon sa Wikang Filipino

Pangkalahatang layunin ng pag-aaral na ito na magkaroon ng kaalaman sa varayti ng wikang Filipino

na ginagamit sa mga programang talakayan sa telebisyon. Tinugon sa pag-aaral na ito ang mga
sumusunod na katanungan: 1) Ano ang varayti ng wikang Filipino na ginagamit sa mga programang
talakayan sa telebisyon? 2) Ano ang kalikasan ng nagaganap na palit-koda (code switching) at halong-
koda (code-mixing)? 2.1) Kailan at bakit nagaganap ang paghahalo o pagpapalit-koda? 2.2) Gaano
kadalas ang paghalo ng mga wika o pagpapalit-koda? 3) Anong uri ng panghuhurap ang nagaganap sa
mga talakayang ito? Bilang unang hakbang sa pagsasagawa ng pag-aaral, ang mananaliksik ay bumuo
ng mga kraytirya na maging batayan sa pagpili ng mga programang kalahok sa pag-aaral. Apat na
programang talakayan sa telebisyon ang nakatugon sa binuong mga kraytirya sa pagpili at ito ay ang
mga sumusunod: “Magandang Gabi Bayan”, “Mel & Jay” “Dong Puno Live”, at “Public Forum”. Ang
nabanggit na mga programa ay pawang isinasahimpapawid sa channel 2 maliban sa Public Forum na
nasa channel 13. Ang mga ito ay may magkakatulad na haba ng oras ng pagsasahimpapawid, isang
oras at kalahati, isang beses sa isang linggo. Ang mananaliksik ay gumamit ng mga instrumentong
gaya ng tape recorder at mga teyp upang maitala ang interaksyon ng mga host at panauhin sa mga
talakayan. Ang pagte-teyping ay isinasagawa upang makuha ang kailangang mga datos sa pag-aaral.
Isang daan at pitong teyp ang kabuuang bilang ng mga naiteyp at sinuring mga episodyo mula sa apat
na mga programang kalahok sa pag-aaral. Sinuri ang naiteyp na mga pahayag ng mga host at panauhin
ayon sa mga sumusunod na kategorya:  Pahayag sa Filipino, ang buong pahayag ay sa Filipino; 
Pahayag sa Ingles, ang buong pahayag ay naipahayag sa Ingles;  Pagpapalit-koda, pagsasama-sama
ng dalawa o mahigit pang makahulugang pahayag na nabibilang sa dalawang sistema ng wika. 
Halong-koda, may nahahal o nasisingit na salita na mula sa ibang wika. Ang palit-koda at halong-koda
ay sinuri at inalam kung gaano kadalas, kailan at bakit nagaganap ang mga ito. Inalam din ang varayti
ng Filipinong ginagamit sa apat na programang talkaayan. Lumilitaw sa pag-aaral na Filipino ang
pangunahing wikang ginagamit sa talakayan ng mga host at piling panauhin ng Magandang Gabi
Bayan, Mel & Jay, Public Forum at Dong Puno Live. Sa talakayan ng mga host at panauhin ay
naisasama o naisisingit ang mga salita o pariralang Ingles sa mga buong pahayag sa Filipino. May mga
pagkakataon din na naghahalo ang makahulugang mga pahayag sa Ingles at Filipino. Sa ganitong
pangyayari ay nagkakaroon ng palit-koda at halongkoda. Natuklasan na ang palit-koda at halong-koda
ay nagaganap sa mga sumusunod na pagkakataon: una, kunng nagpapaliwanag; pangalawa, kung
nagsasalaysay ng isang karanasan; pangatlo, kung gumagamit ng mga nakasanayan ng mga salita;
pang-apat kung nagrereklamo; at panlima, kung nagpapahayag ng saloobin. Sa programang Dong
Puno Live naganap ang pinakamaraming palitkoda. Ang may pinakamataas na bilang naman ng
halong-koda ay sa Magandang Gabi Bayan. Sa pag-aaral ay natuklasan din mula sa nalikom na mga
datos na ang varayti ng wikang Filipino na ginagamit sa apat na mga programang talakayan sa
telebisyon ay ang mga sumusunod:
 Panghihiram sa Ingles;
 Buo o parsyal na panghihiram ng mga salitang-Ingles at iba pang banyagang wika na iniangkop ang
bigkas sa Filipino;
 Panghihiram ng mga salitang Ingles at Kastila na kinabitan ng panlapi; at
 Pagsisingit ng mga banyagang salita sa katutubong wika. Batay sa pagsusuri sa nalikom na mga
datos, narito ang mga sumusunod na kongklusyon at rekomendasyon:

KONGKLUSYON Ang varayti ng Filipino na ginagamit sa mga programang talakayan sa telebisyon ay

nanghihiram sa mga banyagang wika gaya sa Ingles o Kastila. Karaniwan din sa talakayan ng mga host
at panauhin ay nagpapalitkoda o naghahalong-koda. Ang palit-koda at halong-koda ay nagaganap
lamang sa kategoryang Filipino-Ingles. Sa kabuuan, ang pangunahing wikang ginagamit sa apat na
programang talkayan sa telebisyon ay Filipino.

MGA REKOMENDASYON Magsagawa ng katulad na pag-aaral sa iba pang mga programang talakayan
at pagtuunan ng pansin ang mga sumusunod: 1. Relasyon ng kasarian o gender 2. Gulang ng mag
kalahok sa pag-aaral 3. Natapos na kurso o naabot na pinag-aralan 4. Gawain o hanapbuhay Masusing
pag-aral ang varayti ng Filipino na ginagamit sa mga programang talakyan sa radyo o telebisyon. At
gamitin ang kinalabasan ng pag-aaral na ito bilang batayan sa paggamit sa broadcast media.

PAGTATAYA: GAWAIN

1 1. Ano ang tinatawag na varayti/varyasyon ng wika?

2. Sa pag-aaral na isinagawa ni Dr. Leticia Macaraeg ukol sa varayti ng wika, ano-ano ang kanyang
mga naging layunin?
3. Ano ang natuklasan ni Dr. Macaraeg sa kanyang pag-aaral? (Isulat sa inyong dyornal)

GAWAIN 2

Magtala ng limang (5) halimbawa ng sariling dayalekto, itumbas sa Pambansang antas ng wika at
ibigay ang tamang pagbigkas nito. Halimbawa : a. Abo (abô) - ayaw
PAGTANAW SA SUSUNOD NA ARALIN Marami nang mga naisagawang pag-aaral sa mga baryasyon at
barayti ng Pilipinas, subalit dahil sa ang wika ay umuunlad at nagbabago ay patuloy rin ang pagluma
ng mga pag-aaral na ito. Sa katunayan ay hindi na nga nabibigyan ng pansin ang mga pag-aaral sa mga
sarili natin na wika, partikular na sa ating mga dayalekto, kaya kung magpapatuloy ito ay mamamatay
ang ating wika sa kamay ng wikang banyaga. Sa susunod ay pag-aaralan naman natin ang naging pag-
aaral sa Varayti ng Tagalog-Pateros sa Domeyn ng Balutan.

SELF AND MODULE EVALUATION: Ang iyong matapat na paghuhusga sa mga sumusunod na
pamantayan ay makatutulong upang mapagbuti ang mga susunod na modyul.
1. Kailangang ayusin upang maging mabisa
2. Nakatutugon ngunit hindi sapat
3. Sapat ang pagkakabuo at tumutugon sa pangangailangan
4.Lubusang nakatutugon sa pangangailangan upang maisakatuparan ang layunin ng modyul

MGA PAMANTAYAN: Lagyan ng bilang 1 hanggang 4 ang bawat bilang.

1. Angkop ang paksa at mga gawain sa layunin ng modyul._____
2. Madaling unawain ang mga panuto sa bawat gawain ._____
3. Mataas na antas ng pag-iisip ang nalinang ng layunin at mga Gawain._____
4. Sapat ang mga gawain sa pagkatuto upang maging ganap ang pagsasakatuparan ng mga
layunin.____
5. Ang mga paksa ng talakayan ay nailahad sa lohikal na paraan sa pagtupad ng mga formative
assessment._____
6. May kaisahan ang mga gawain tungo sa pagkatuto._____
7. Naging kaganyak-ganyak/kawili-wili ang pagtupad sa mga gawain dahil sa desenyo ng
modyul ._____
8. Ang paglalahad ng modyul ay maisasakatuparan sa itiintakdang panahon._____
9. Ang lahat ng layunin ay naisakatuparan Iba pang mungkahi upang maging epektibo ang mga gawain
sa modyul sa pansariling pagkatuto._____
Karagdagang tanong.
10. Anong bahagi ng modyul ang nakatulong sa iyo upang matutunan ang aralin? Paano ito
nakatulong? 11.Anong bahagi ng modyul ang nais mo pang paunlarin ? Bakit?

SANGGUNIAN:
AKLAT:
Alcaraz, Cid V. et. Al. Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Lorimar Publishing Co. Inc. Quezon City.
2005. Lorenzo, Carmelita S. et. Al. Sining ng Pakikipagtalastasang Panlipunan. National Book Store,
Mandaluyong City. 2002.
INTERNET:
https://po.pnuresearchportal.org/ejournal/index.php/normallights/article/vie w/38/31