ARALIN 2- PAGPAPAHALAGA SA TULA
1. Katuturan o Depinisyon ng Tula at Mga Elementong taglay ng
Tula, ayon kay Connell
a. Ang tungkol sa damdamin
b. Ang tungkol sa guni-guni
c. Ang tungkol sa kaisipan
d. Ang tungkol sa pananalita
2. Mga Uri ng Tula
3. Kabuluhan ng Tula sa tao at sa lipunan
4. Layunin
5. Sangkap o Elemento ng Tula
I. Mga Layunin
Sa araling ito inaasahan ang mga mag-aaral na,
1. Mapaunlad ang mga batayang kaalaman ukol sa kahalagahan
ng tula.
2. Maipakilala ang mga mahahalagang elementong bumubuo sa
isang tula.
3. Maipaunawa ang mga paraan sa pagsulat ng tula.
KATUTURAN O DEPINISYON NG TULA AT
MGA ELEMENTONG TAGLAY NG TULA, AYON KAY CONNELL
ANG KATUTURAN O DEPINISYON NG TULA
Ang Tula ay isang anyo ng panitikan na nagpapahayag ng
damdamin ng isang tao. Ito ay binubuo ng mga saknong at ang mga
saknong ay binubuo ng taludtod. Ito rin ay may sukat tugma, Malaya
man ang isang tula sa kahit anong tema o paksa sa pagsulat nito
kinakailangan at nararapat na ito ay nagtataglay ng magandang diwa
at sining ng kariktan. Sinasabing may magandang diwa ang isang tula
kung may makukuhang magandang halimbawa dito. May sining ng
kariktan naman kung ang mga pananalitang ginagamit ay piling-pili at
naayon sa mabuting paksa.
Ayon kay Julian Cruz Balmaceda, “Ang tula ay isang kaisipang
naglalarawan ng kagandahan, ng kariktan, ng kadakilaan,- ang tatlong
bagay na magkakatipon-tipon sa isang kaisipan upang mag-angkin ng
karapatang matawag na tula.” Sinabi naman ni Iñigo Ed. Regalado,
“ang tula ay kagandahan, diwa, katas, larawan at kabuuang kariktang
makikita sa silong ng alinmang langit.”
Para naman kay Fernando Monleon, “Ang tula ay panggagagad,
tulad ng panggagagad ng isang pintor, ng isang manlililok, at ng isang
artista sa tanghalan.” Idinagdag din niyang “ang saklaw ng tula ay higit
na malawak kaysa sa mga ibang gagad na mga tinig, kahit na
pagsama-samahin pa ang mga iyon.” At dagdag pa ni Jose
Arrogante, “Ang tula ay nadaramang mga kaisipan. Hindi pinagsama-
sama ang mga salita upang mabasa at marinig lamang. Kaya ang
mahusay na tula ay dapat kinapapalooban ng mga larawang diwa.”
MGA ELEMENTONG TAGLAY NG TULA AYON KAY CONNELL
Mayroong apat na sangkap na masusumpungan sa isang tula,
ayon kay Connell ito ay (1) ang tungkol sa damdamin, (2) ang tungkol
sa guni-guni, (3) ang tungkol sa kaisipan, at (4) ang tungkol sa
pananalita. Kaya nga’t ang katuturang ibinigay niya sa tulay ay ganito
“Paglalarawan, sa tulong ng guni-guni, at sa pamamagitan ng wika,
ng mga tunay na saligan, para sa mararangal na damdamin.”
ANG TUNGKOL SA DAMDAMIN
Ang tunay na sukatan ng kahusayan ng isang likhang sining ay
hindi nakabatay sa uri kundi sa epekto nitong pag-akay sa nais na
ipahiwatig ng naisulat na tula. Nararapat itong umaanting ng
damdamin at paibayuhin ang imahinasyon upang makumbinsi ang
pusong iwasan ang hindi marangal na bagay o karanasan.
ANG TUNGKOL SA GUNI-GUNI
Pinakamahalaga sa manunulat ng tula ang isang inspirasyong
nagtutulak sa kaniya upang mangarap at bumuo ng guni-guni. Ang
elemento ng guni-guni ay nagbibigay ng kapangyarihan sa panitik ng
makata upang makalikha ng tula. Maliban dito kung wala ang B. TRAHEDYA
elementong ito masasabing “pilay” ang anumang tula.
Tunggaliang nagwawakas sa pagkasawi ng protagonist
(pangunahing tauhan).
ANG TUNGKOL SA KAISIPAN
May nagsabing ang tula ay “pagpapahayag ng mga maririkit na C. KOMEDYA
kaisipan sa maririkit na pananalita.”Tinatawag na “marikit na kaisipan”
Karaniwang nagtatapos ang tunggalian sa pagkakasundo ng
yaong pumupukaw sa “marangal na damdamin.”
mga tauhan na siyang nakapagpapasaya ng damdamin ng
manonood.
ANG TUNGKOL SA PANANALITA
Ang tula ay nagpapahayag ng marikit na pananalita. Ipinapahayag Nagwawakas din ito nang masaya.
ito sa pamamagitan ng mga taludtod.
D. MELODRAMA
MGA URI NG TULA
Karaniwang ginagamit sa musical, kasama na ang lahat ng
1. Tulang Dula Pantanghalan mga dulang opera. Ngunit ngayon ito ay may kaugnayan sa trahedya
2. Tulang Pasalaysay tulad din ng parsa sa komedya
3. Tulang Liriko
Ang sangkap ng uring ito ng dula ay malungkot ngunit nagiging
kasiya-siya ang katapusan para sa pangunahing tauhan ng dula.
1. TULANG DULA O PANTANGHALAN
E. PARSA
Ang kaanyuan at kayarian nito ay patula at masasabing ang
katangian nito ay nabibilang o patungkol sa dula. Isang uri ng dula na ang layunin ay magpasiya sa pamamagitan
ng mga kawing - kawing na mga pangyayaring nakatatawa.
Halimbawa:
2. TULANG PASALAYSAY
a) Saynete;
Nagsasalaysay ng mga pangyayaring maaaring tunay o kaya
b) Trahedya;
hango lamang sa guniguni o imahinasyon
c) Komedya;
d) Melodrama; at
MGA DI KAPANI-PANIWALANG MGA PANGYAYARI
e) Parsa.
Nahahati ito sa dalawang uri:
A. SAYNETE
1. Epiko - isang mahabang salaysay ukol sa kagitingan ng isang
Karaniwang pag-uugali ng tao o katangian ng pook ang paksa bayani.
nito Halimbawa: Biag ni Lam-ang ng mga Ilokano
2. Awit at Korido - ang isinasalaysay dito ay ukol sa mga paksang
may kinalaman sa:
a) Pakikipagsapalaran;
 b) Pandarayuhan; at "Ang lahat ng iya'y may isang wakas lamang na hinihintin; Ang
c) Pandirigma na dinala rito ng mga Kastila buhat sa Europa. landas na puri'y landas na patungo sa ulilang libing."

Awit - binubuo ng 12 pantig sa bawat taludtod. Halimbawa: Florante B. ODA

at Laura Malimit na ginagamit sa pagpapahayag ng masiglang
damdamin sa pagpupuri. Maaaari ring panaghoy o iba pang
Korido - binubuo ng 8 pantig sa bawat taludtod. Halimbawa: Ibong masiglang damdamin. Wala itong tiyak na bilang ng taludtod at bilang
Adarna ng pantig
3.TULANG PANDAMDAMIN O LIRIKO
Halimbawa:
Nagpapahayag ng damdamin na kinakailangang matapat
Papuri: Ang Supling
maging himig. Ito ay nagpapahayag ng damdaming pansarili sa
Ikaw ang ligaya sa bawat paraiso
kaanyuang mahimig o maaaring inaawit
Kawangis ng prinsesa't prinsipe sa palasyo Kahalili ng reyna't hari sa
trono
Ang damdaming nabanggit ay maaaring;
Kaharian ika'y tatanghaling reyna.
a) Damdamin ng ibang tao:
b) Damdamin na halaw sa mga karanasang bunga ng
C. KANTAHIN
imahinasyon o ang damdamin ay sarili ng makata;
Maaaring ang damdaming ipinahahayag na ito ay pansarili o
c) Damdamin ay dinaranas ng isang tao sa paggunita niya ng mga
panlipunan
pangyayaring likha ng kalikasan, tulad halimbawa ng
kamatayan at Damdaming panlahat.
a) Kantahing Pansarili: isinasaalang-alang ang saloobin ng isang tao,
ang damdaming may kaugnayan sa kanya tulad ng pag-asa,
Mga halimbawa:
kaligayahan, kalumbayan, mga pangamba niya, kawalang pag-
1. Elehiya;
asa at ang kanyang pag- ibig
2. Oda,
b) Kantahing Panlipunan: may kinalaman sa mga damdaming
3. Kantahin;
sumasaklaw sa maraming tao. Nabibilang dito ang mga kantahing
4. Soneto; at
panrelihiyon, kantahing makabayan, at mga kantahing ukol sa
5. Pastoral
pagsasamahan. Binubuo ito ng ilang saknong. Masasabing payak
ito maging sa pananalita at sukat
A. ELEHIYA
Kinikinita ang isang pangyayari o pagbubulay- bulay ng
D. SONETO
guniguni ukol sa kamatayan
Ito ay binubuo ng labing-apat na taludtod na pinagdalawang
isang waluhan at isang animan
Tula ito ng pananangis dahil sa paggunita ng isang pumanaw
o yumao >Halimbawa ng taludtod na nagsasaad ng ganitong uri ng
Halimbawa: taludturan
tula:
MAYBE
Buhay ni Teresita P. Semorian

Sa bawat pagkatao'y buhay mahalaga. Bawat nilalang Diyos
ang Maylikha Hakbang ng buhay sa kaliwanagan Pang-akay sa
katauhan sa tamang daanan Buhay ang mithiin lipos ng pag-asa.
Bawat panahon ay kinakalinga Puhuna'y pagpupunyagi't pagtitiyaga.
Nang mayapos ang kariktan ng tadhana Adhika ay maabot butyl ng
pangarap. Pangarap di lamang para sa katauhan Bagkus sa kamag-
anakan sa kananuyan,
E. PASTORAL
Buhay sa bukid ang inilalarawan sa ganitong klase ng tula.
KABULUHAN NG TULA SA TAO AT SA LIPUNAN
Makabagong Filipino - Wika at Panitikan
1. Pundasyon ng pananampalataya.
2. Napapanatili ang kasaysayan.
3. Paraan para maisalaysay ang nararamdaman.
4. Isang paraan para maibahagi ang buhay o karanasan.
5. Napapagana ang imahinasyon.
6. Minumulat ang bawat isa sa realidad.
7. Nakikita ang kagandahan sa maraming paraan.
8. Napapanatili ang kultura at nakagisnang tradisyon.
9. Isang uri ng komunikasyon at pagpapahayag.
LAYUNIN NG TULA
Ito ay ang pagpukaw ng isang makata sa damdamin ng
bumabasa o nakikinig nito upang makilala ang kahulugan ng buhay
na tinatanglawan ng kabutihan at kagandahang ipinamalas sa
pamamagitan ng tula ang matulaing katotohanan (POETIC TRUTH)
na nagsasaad na "kung ano ang maaaring mangyari" hindi ang "kung
ano ang nangyari".
Binigyang katuturan ng ilang magagaling na makata at
manunulat ang tula at ang ilan dito ay ang sumusunod:
Ayon kay Julian Cruz Balmaceda, "ang tula ay isang kaisipan
na naglalarawan ng kagandahan at kariktan na natitipon sa isang
kaisipan upang maangkin ang karapatan na matawag na tula".
SANGKAP O ELEMENTO NG TULA
Binubuo ng apat na sangkap o elemento ang tula. Ang sukat,
tugma, kariktan at talinhaga.
1. Sukat- tumutukoy sa bilang ng pantig sa bawat taludtod. Ang
karaniwang ginagamit na sukat sa pagbuo ng tula ay ang
labindalawa(12), labing-anim(16), at labing-walong(18) pantig.
Ang mga sukat na lalabindalawahin at lalabingwaluhing pantig ay
nagkakaroon ng hati o cesura sa bawat ikaanim. Ang Cesura ay
isang bahagyang pagtigil sa pagbasa o pagbigkas na hinihingi ng
diwa sa isang taludtod
Mga uri ng sukat:
a. Wawaluhin- Isda ko sa Mariveles
Nasa loob ang kaliskis.
b. Lalabindalawahin- Ang laki sa layaw karaniwa’y hubad
Sa bait at muni, sa hatol ay salat
c. Lalabing – animin- Sari-saring bungangkahoy, hinog na at
matamis
Ang naroon sa loobang may bakod pa sa
paligid
d. Lalabingwaluhin- Tumutubong mga palay, gulay at
maraming mga mais
 Naroon din sa loobang may bakod pang MGA URI NG TAYUTAY
kahoy sa paligid
1. Simili/Patulad/Pagtutulad- simpleng paghahambing sa
2. Tugma- Tumutukoy sa pag-iisang tunog ng huling pantig ng huling dalawang bagay na magkaiba sa pangkalahatan, ngunit may
salita sa bawat taludtod sa isang taludturan. magkatulad na katangian kaya’t maiuugnay sa isa’t isa. Ang mga
salitang panulad na ginagamit sa uring ito ay, kawangis,, parang,
anaki, animo, kagaya/gaya, tulad/katulad, mistula atbp.

Mga uri ng tugma: Halimbawa: Ang taong tulad mo ay may pusong bato.
1. Tugma sa patinig Ikaw ay tila ibon na lumilipad habang sumasayaw.

a) Tugma sa patinig na malumay at mabilis 2. Metapora/Pagwangis/Pagwawangis- tuwiran ang

Pag-ibig anaki’y aking nakilala paghahambing ng tayutay na ito, kaya hindi na ginagamitan ng
Di dapat palakihin ang bata sa saya mga katagang nagpapakilala ng paghahambing. Ito ay tiyak na
paghahambing ng dalawang bagay.
b) Tugma sa patinig na malumi at maragsa
Kapagka ang tao sa saya’y nagawi Halimbawa: Matigas na bakal ang kamo ng boksingero.
Minsa’y nalilimot ang wastong ugali Nagkulay makopa ang pisngi ng dalaga.
2. Tugma sa katinig 3. Pagsasatao/Personipikasyon- paglilipat o pagkakapit ng
katangian ng isang tao sa mga bagay na walang buhay.
a) Unang lipon – b, k, d, g, p, s, t
Malungkot balikan ang taong lumipas
Halimbawa: Lumipad ang mga oras.
Nang siya sa sinta ay kinapos palad
Inanyayahan kami ng ilog na maligo.
b) Ikalawang lipon – l, m, n, ng, r, w, y
4. Pagmamalabis/ Hyperbole- ito ang pagsosobra sa normal na
Sapupo ang noo ng kaliwang kamay
pagpapahayag upang bigyang diin ang mensahe.
Ni hindi matingnan ang sikat ng araw
Halimbawa: Inilipad ng hangin ang aking pangarap.
Kariktan- tumutukoy sa paggamit ng mga pili, angkop at maririkit na
Nilunok ko ang pagmamataas
salita. Kailangan magtaglay ang isang tula ng maririkit na salita upang
upang maakit ang mga mambabasa at mapukaw ang damdamin o
5. Apostropi o panawagan- ito’y isang madamdaming pagtawag sa
kawilihihan nito.
gitna ng pangkaraniwang salaysay na wari’y kaharap lamang ang
kinakausap.
Talinhaga- tumutukoy sa paggamit ng mga matatalinghagang
pananalita at tayutay. Halimbawa: Ulan nasaan ka? Ika’y kailangan ng madiligan man
lang itong puso kong nakalimot na.
6. Metonimi o pagpapalit saklaw- ito ay pagtukoy sa isang bahagi
bilang katapat ng kabuuan. Maari ring ang kabuuan ng bagay-
bagay ang itinatapat sa isang bagay.
Halimbawa: Halang ang bituka ang pumaslang sa kanya.
Umuwi siyang butang ang bulsa.
7. Pag-uyam/Irony- pangungutya ito sa tao, bagay o pangyayari.
Maaring pumuri ito sa simula ngunit lilitaw rin ang pamimintas sa
huli.
Halimbawa: Pinakamatalino si Biday sa tatlong magkakapatid
sapagkat siya lang ang umabot ng pitong taon sa kolehiyo.
8. Alusyon- tumutukoy ito sa historical, biblical o literari na katauhan,
pangyayari at bagay.
Halimbawa: Hudas Iscariote ang turing kay Jordan sapagkat
madalas nitong ipagkalulo ang mga kasama nito.
Sa sobrang lamig sa Baguio ay tinaguriang North Pole ito ng
bansang Pilipinas.
9. Aliterasyon- ang pag-uulit ng magkakaparehong tunog na
magsisimula sa magkakasunod na iba-ibang salita.
Halimbawa: Kasa-kasama niya ang kanyang kapatid at kaibigan
sa handaan.
Nagpapalawak ng karanasan ang kaalaman at karunungan.
10. Anapora- ang pag-uulit ng isang salita o parilala sa simula ng
sunod-sunod na parilala, sugnay o mga taludtod.
Halimbawa: Ang sabi ng iba, masarap sumulat,ang sagot ko nama’y,
kumporme sa sulat, may sulat kung minsa’y sakit may lagnat, may
sulat a paksa’y makapagmumulat
11. Antistropi- pag-uulit ng magkakaparehong salita o parilala sa
katapusan ng magkasunod na sugnay.
Halimbawa: Kahapon dumating siya, wala siyang imik, kaninang
umaga umalis siya, wala siyang imik, at ngayon nagkasalubong
kami, wala siyang imik.
12. Antonomasiya- ang paggamit ng tatak sa pagtukoy ng isang
tamang tao, tumpak na lugar o bagay.
Halimbawa: Nanggaling sina Kit at Tina sa bayan ng Chocolste
Hills.