ARALIN 3: halaga dahil sa implasyon.

Bukod dito, dahil sa

UGNAYAN NG PANGKALAHATANG KITA, pagtatago mo at nang maraming tao ng pera sa
PAG-IIMPOK AT PAGKONSUMO alkansya, maaaring magdulot ng kakulangan sa supply
ng salapi sa pamilihan. Makabubuti kung ilalagak ang
salapi sa matatag na bangko o iba pang financial
UGNAYAN NG KITA, PAGKONSUMO, AT PAG- intermediaries upang muling bumalik sa pamilihan ang
IIMPOK salaping inimpok.
Nakahawak ka na ba ng malaking halaga
ng pera? Sabihin na nating isang libong piso o higit Suriin ang pigura sa ibaba.
pa. Paano mo iyon pinamahalaan? May mga tao na
kapag nakakahawak ng pera ay mag-iisip kung
papaano ito palalaguin. Mayroon namang impulse
buyer, basta may pera bili lang nang bili hanggang
sa maubos. At kung wala nang pera, saka
maaalala kung ano ang kaniyang pangangailangan.
Ikaw, isa ka ba sa kanila? Ano para sa iyo ang pera
at paano ito dapat gamitin?
Ang pera katulad ng ating mga
pinagkukunang-yaman ay maaaring maubos. Ang
pera ay ginagamit sa pagbili ng mga bagay na
kinakailangan upang mapunan ang
pangangailangan at kagustuhan ng mga tao. Ang
pagkonsumo gamit ang salapi ay kinakailangan din
ng matalinong pag-iisip at pagdedesisyon upang
mapakinabangan nang husto at walang
nasasayang.
Madalas na ang pinanggagalingan ng pera
ng maraming tao ay ang kaniyang kita. Ang kita ay
halagang natatanggap ng tao kapalit ng produkto o
serbisyong kanilang ibinibigay. Sa mga
nagtatrabaho, ito ay suweldo na kanilang
natatanggap. Ang kita ay maaaring gastusin sa
pangangailangan at kagustuhan at iba pang bagay
na kinukonsumo. Subalit bukod sa paggastos ng
pera, mayroon pang ibang bagay na maaaring 7 HABITS OF A WISE SAVER
gawin dito. Maaari itong itabi o itago bilang savings 1. KILALANIN ANG IYONG BANGKO.
o ipon. Alamin kung sino ang may-ari ng iyong bangko –
Sa “Macroeconomics” ni Roger E. A. Farmer ang taong nasa likod at mga taong namamamahala nito.
(2002), sinabi niya na ang savings ay paraan ng Magsaliksik at magtanong tungkol sa katayuang
pagpapaliban ng paggastos. Ayon naman kina pinansiyal at ang kalakasan at kahinaan ng bangko. Ang
Meek, Morton at Schug (2008), ang ipon o savings Philippine Deposit Insurance Corporation (PDIC),
ay kitang hindi ginamit sa pagkonsumo, o hindi Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP), Securities and
ginastos sa pangangailangan. Ang ipon na ginamit Exchange Commission (SEC), at ang website ng bangko,
upang kumita ay tinatawag na investment. Ang dyaryo, magasin, telebisyon, at radyo ay
economic investment ay paglalagak ng pera sa makapagbibigay ng mga impormasyong kailangan mong
negosyo. Ang personal investment ay paglalagay malaman.
2. ALAMIN ANG PRODUKTO NG IYONG BANGKO.
ng isang indibidwal ng kaniyang ipon sa mga
Unawain kung saan mo inilalagay ang iyong
financial asset katulad ng stocks, bonds, o mutual
perang iniimpok. Huwag malito sa investment at regular
funds. na deposito. Basahin at unawain ang kopya ng term and
conditions, huwag mag-atubiling linawin sa mga tauhan
Bakit ba kailangan ng savings? Ano ba ang halaga
nito? Ang pera na iyong naipon bilang savings ay ng bangko ang hindi nauunawaan.
maaaring ilagak sa mga Financial Intermediaries 3. ALAMIN ANG SERBISYO AT MGA BAYARIN SA IYONG
tulad ng mga bangko. Ang mga bangko at iba pang BANGKO.
financial intermediaries ay nagsisilbing Piliin ang angkop na bangko para sa iyo sa
tagapamagitan sa nag-iipon ng pera at sa nais pamamagitan ng iyong pangangailangan
umutang o mag-loan. Ang umuutang o borrower ay at itugma ito sa serbisyong iniaalok ng bangko. Alamin
maaaring gamitin ang nahiram na pera sa pagbili ang sinisingil at bayarin sa iyong bangko.
ng asset (pagmamay-ari) na may ekonomikong 4. INGATAN ANG IYONG BANK RECORDS AT
halaga o gamitin ito bilang karagdagang puhunan. SIGURUHING UP-TO-DATE.
Ang pera na iyong inilagak sa mga institusyong ito Ingatan ang iyong passbook, automated teller
ay maaaring kumita ng interes o dibidendo. machine (ATM), certificate of time deposit (CTD),
Kung itatago mo nang matagal na panahon sa alkansiya checkbook at iba pang bank record sa lahat ng oras.
ang iyong pera, hindi ito kikita at maaari pang lumiit ang Palaging i-update ang iyong passbook at CTDs sa tuwing
ikaw ay gagawa ng transaksiyon sa bangko. Ipaalam sa
bangko kung may pagbabago sa iyong contact details
upang maiwasang maipadala ang sensitibong
impormasyon sa iba.
5. MAKIPAGTRANSAKSIYON LAMANG SA LOOB NG
BANGKO AT SA AWTORISADONG TAUHAN
NITO.
Huwag mag-alinlangang magtanong sa tauhan
ng bangko na magpakita ng identification card at
palaging humingi ng katibayan ng iyong naging
transaksiyon.
6. ALAMIN ANG TUNGKOL SA PDIC DEPOSIT
INSURANCE.
Ang PDIC ay gumagarantiya ng hanggang
Php500,000 sa deposito ng bawat depositor. Ang
investment product, fraudulent account (dinayang
account), laundered money, at depositong produkto na
nagmula sa hindi ligtas at unsound banking practices ay
hindi kabilang sa segurong (insurance) ibinibigay ng
PDIC.
7. MAGING MAINGAT.
Lumayo sa mga alok na masyadong maganda
para paniwalaan. Sa pangkalahatan,
ang sobra-sobrang interes ay maaaring mapanganib.
Basahin ang Circular 640 ng
Bangko Sentral para sa iba pang impormasyon tungkol
dito.
Pinagkunan:http://www.pdic.gov.ph/index.php?saver=
1 retrieved on November 17, 2014

KAHALAGAHAN NG PAG-IIMPOK AT
PAMUMUHUNAN SA PAG-UNLAD NG
EKONOMIYA NG BANSA
Ang mga salaping inilalagak ng mga
depositor sa bangko ay lumalago dahil sa interes
sa deposito. Ipinauutang naman ito ng bangko sa
mga namumuhunan na may dagdag na kaukulang
tubo. Ibig sabihin, habang lumalaki ang
naidedeposito sa bangko, lumalaki rin ang
maaaring ipautang sa mga namumuhunan. Habang
dumarami ang namumuhunan, dumarami rin ang
nabibigyan ng empleyo. Ang ganitong sitwasyon ay
indikasyon ng masiglang gawaing pang-ekonomiya
(economic activity) ng isang lipunan.
Ang matatag na sistema ng pagbabangko
ay magdudulot ng mataas na antas ng pag-iimpok
(savings rate) at kapital (capital formation). Ang
ganitong pangyayari ay nakapagpapasigla ng mga
economic activities na indikasyon naman ng
pagsulong ng pambansang ekonomiya.
Ang Philippine Deposit Insurance
Corporation (PDIC)ay ang ahensiya ng
pamahalaan ng nagbibigay ng proteksyon sa mga
depositor sa bangko sa pamamagitan ng
pagbibigay seguro (deposit insurance) sa kanilang
deposito hanggang sa halagang Php250,000*
bawat depositor. Ang isang bansang may sistema
ng deposit insurance ay makapanghihikayat ng
mga mamamayan na mag-impok sa bangko.
Kapag maraming nag-iimpok, lumalakas ang sektor
ng pagbabangko at tumitibay ang tiwala ng publiko
sa katatagan ng pagbabangko.
* Sa kasalukuyan ang deposit insurance ay may
kabuuang halagang Php500,000 bawat depositor.