MODUL GEOGRAFI

PENGGAL 1(942/1)

PANITIA GEOGRAFI KTE SULTAN ABDUL AZIZ

 BAHAGIAN A :
ALAM SEKITAR FIZIKAL

TEMA 1 SISTEM BUMI

TEMA 2 SISTEM GEOMORFOLOGI
SISTEM BUMI
STPM 2013

1a. Terangkan konsep aphelion dan solstis. [4]

Aphelion ialah kedudukan bumi pada jarak paling jauh dengan matahari.

Solstis ialah kedudukan matahari tegak di atas garisan jadi dan sartan yang berlaku pada 21 Jun
dan 22 Disember yang menyebabkan berlakunya musim panas dan musim sejuk.

2a. Terangkan maksud sistem. [3]

Sistem ialah satu set unsur/angkubah yang saling berinteraksi antara satu sama lain utk
mencapai tahap keseimbangan dalam sempadannya

2b. Huraikan komponen persekitaran fizikal bumi sebagai suatu sistem. [10]

B1 Atmosfera

B2 Hidrosfera / hidrologi

B3 Biosfera / ekologi

B4 Litosfera / geomorfologi

Catatan : 3 markah (ciri + proses + kepentingan)

Saling kebergantungan = PERLU ADA PERNYATAAN KEEMPAT-EMPAT KOMPONEN SALING

BERINTERAKSI UNTUK MEMBENTUK SATU SISTEM.

2c. Bincangkan kepentingan komponen sistem bumi terhadap aktiviti manusia. [12]

C1 Atmosfera – suhu, hujan, angin, kelembapan udara penting utk aktiviti pertanian,
pelancongan, perikanan, pengangkutan, IKS

C2 Hidrosfera – sungai, laut, tasik, air bawah tanah penting utk aktivti perikanan, pengangkutan
, pelancongan, kegunaan domestik, perindustrian

C3 Litosfera – batuan, tanih mineral penting untuk aktiviti perlombongan, pertanian,

pelancongan, IKS

C4 Biosfera – tumbuhan, hutan, flora dan fauna penting untuk aktiviti pembalakan, sumber
makanan, perubatan, pelancongan, R&D, perburuan
STPM 2014

1a. Huraikan dua punca tenaga endogenik. [4]

• A1 mampatan jisim dan pertambahan momentum tenga graviti yang diperoleh dari
sudut semasa pembentukan plat/tekanan magma dari perut bumi.

• A2 pencerakinan nukleus atom tenaga radiogenik/atom/tadioaktif yang wujud dari

sesetengah bahan dalam bumi spt kalium, uranium dan thorium

1b. Nyatakan 3 proses yang berpunca daripada tenaga endogenik. [3]

• B1 aktiviti igneus dan pembentukan gunung berapi

• B2 pergerakan palt bumi/gempa bumi

• B3 mampatan/lipatan/gelinciran/sesaran

• B4 metamorfosis batuan

1c. Huraikan dua proses dalam sistem geomorfologi. [4]

• C 1 hakisan –proses penghausan atau pengukiran bumi oleh agen yang

bergerak.mengalir

• C2 luluhawa – proses pereputan dan penguraian batuan secara insitu oleh agen
luluhawa

• C3 pergerakan jisism – pergerakan bahan terluluhawa/regolit menuruni cerun akibat

tarikan graviti

• C4 pemendapan – perlonggokan/penimbunan bahan regolith oleh agen pengangkutan

seperti air mengalir, angin dan ombak

• C5 pengangkutan – pemindahan /pergerakan bahan daripada satu tempat ke satu tempat

yang lain
1d. Jelaskan bagaimana aktiviti yang berikut mengganggu keseimbangan sistem geomorfologi.
[4]

i. Pertanian tidak mengikut kontur

ii. Pancutan air dalam kegiatan perlombongan

di Peneresan yang tidak mengikut kontur (A)– gangguan terhadap struktur tanah menyebabkan
berlakunya hakisan/tanah runtu

Dii kekuatan pancutan air (A) menyebabkan struktur tanah longgar dan menyebabkan
berlakunya tanah runtuh

2a. Lukis dan labelkan kedudukan bumi semasa ekuinoks dan solstis. [7]

A1 kedudukan matahari -1

A2 kddkn bumi semasa musim bunga -1

A3 kddkn bumi semasa musim panas -1

A4 kddkn bumi semasa musim luruh -1

A5 kddkn bumi semsa musim dingin -1

a6 gambar rajah yg lengkap dan tepat - 2

2b. Jelaskan kesan kejadian solstis terhadap unsur cuaca dan iklim di sesuatu kawasan . [10]

Ciri iklim/cuaca Solstis musim panas Solstis musim sejuk

b1 suhu Suhu tinggi Suhu rendah

B2 kerpasan Hujan salji

B3 tekanan udara rendah tinggi

B4 pergerakan angin masuk keluar

B5 kelembapan rendah tinggi

B6 litupan awan Terang/sedikit Tebal/tinggi

B7 bahangan bumi tinggi rendah

B8 bahangan suria tinggi rendah

2c. Huraikan bagaimana kejadian empat musim mempengaruhi aktiviti manusia di sesuatu
kawasan. [8]

• b1 musim bunga – (suhu sederhana – keadaan tanah) – pertanian,

pelancongan,pembalakan

• b2 musim panas – (suhu tinggi – keadaan tanah) – perindustrian, IKS, pelancongan,

pertanian, perlombongan

• b3 musim luruh – (suhu sederhana -keadaan tanah) – pelancongan, pertanian

• b4 musim dingin – (suhu rendah/salji –tanah beku) – pelancongan, sukan, sukan,

pembalakan, pemburuan, perikanan

*calon mesti menulis satu aktiviti sahaja utk satu musim

STPM 2015

1a. Apakah yang dimaksudkan dengan sistem. [4]

Satu set angkubah yang saling berinteraksi untuk mencapai tahap keseimbangan.

1b. Jelaskan perbezaan antara sistem tertutup dengan sistem terbuka. [3]

 B1 sistem tertutup – terdapat pertukaran (input dan output) tenaga antara sistem dan
persekitarnnya tetapi melibatkan jisim.

 Sistem terbuka – terdapat pertukaran (inout dan output) tenaga dan jisim antara sistem
dan persekitarnnya

1c. Jelaskan bagaimana tenaga suria mempengaruhi proses luluhawa kimia. [4]

 C1 suhu tinggi – mempercepatkan proses tindakbalas kimia dalam batuan

 C2 suhu tinggi – sejatan tinggi – hujan – proses luluhawa kimia (larutan)

 C3 suhu tinggi – aras air menurun – luluhawa kimia kurang

1d. Bagaimanakah taburan tenaga suria yg berbeza mempengaruhi aktiviti pelancongan. [4]

D1 kawasan panas – bahangan suria sepanjang tahun – aktiviti ebrjemur, scuba diving, layang-
layang, jet, ski dll

D2 kawasan sejuk – penerimaan bahangan kurang – ski ais, ice skatting, luncur ais

D3 sederhana sejuk – rekreasi, agrotourisme

2a. Mengapakah berlaku perbezaan penerimaan bahangan suria di permukaan bumi? [12]

 A1 peredaran bumi mengelilingi matahari

 A2 putaran bumi pada paksinya 66 ½ - kawasan menghadap matahari berbeza-beza

jaraknya

 A3 sudut pancaran – kecondongan pancaran suria

 A4 perbezaan permukaan bumi/topografi – ketebalan litupan tumbuhan, jenis

permukaan daratan atau air

 A5 ketebalan lapisan ozon berbeza-beza – kadar ketelusan lebih rendah di sesetengah

kawasan

 A6 ketebalan lapisan atmosfera yang berbeza mengikut kawasan

  A7 warna permukaan bumi yang berbeza-beza mengikut kawasan

 A8 aspek – cerun menghadap matahari

 A9 bumi berbentuk sfera – longitud dan latitud

2b. Jelaskan perubahan terhadap proses fizikal di permukaan bumi akibat peningkatan suhu.
[13]

 A1 peredaran bumi mengelilingi matahari

 A2 putaran bumi pada paksinya 66 ½ - kawasan menghadap matahari berbeza-beza

jaraknya

 A3 sudut pancaran – kecondongan pancaran suria

 A4 perbezaan permukaan bumi/topografi – ketebalan litupan tumbuhan, jenis

permukaan daratan atau air

 A5 ketebalan lapisan ozon berbeza-beza – kadar ketelusan lebih rendah di sesetengah

kawasan

 A6 ketebalan lapisan atmosfera yang berbeza mengikut kawasan

 A7 warna permukaan bumi yang berbeza-beza mengikut kawasan

 A8 aspek – cerun menghadap matahari

 A9 bumi berbentuk sfera – longitud dan latitud

2b. Jelaskan perubahan terhadap proses fizikal di permukaan bumi akibat peningkatan suhu.
[13]

 B1 hakisan – suhu tinggi – pergerakan angin aktif

 B2 luluhawa – suhu tinggi – luluhawa fizikal bertambah giat

 B3 pengangkutan – suhu tinggi – tanah kering/ringan – mudah digerakan oleh angin

 B4 suhu tinggi – sejatan tinggi – kemarau – bekalan air berkurang

 B5 susupan – suhu tinggi – menyebabkan gangguan kepada kelembapan tanah

 B6 air bawah tanah – suhu tinggi – sejatan tinggi – akuifer menurun

 B7 sejatpeluhan – suhu tinggi – menyebabkan tumbuhan kehilangan air – daun kering

STPM 2016

2a. Jelaskan jenis-jenis tenaga dalam sistem bumi. [10]

• B1 tenaga kinetik – terhasil daripada satu pergerakan

• B2 tenaga keupayaan – kemampuan untuk melakukan kerja

• B3 tenaga radiogenik – pencerakinan nukleus atom

• B4 tenaga graviti – terbentuk drpd mampatan jisim

• B5 tenaga geoterma – dari dalam bumi (bangangan kolam air panas, geiser, kawasan
gunung berapi

• B6 tenaga haba – drpd sinaran matahari

• B7 tenaga kimia –

• B8 tenaga endogenik

• B9 tenaga eksogenik

2b. Bagaimanakah tenaga suria mempengaruhi aktiviti manusia di kawasan tropika lembap. [15]

• B1 pertanian

• B2 IKS

• B3 perikanan

• B4 pembalakan

• B5 Pengangkutan

• B6 pelancongan

• B7 perniagaan

• B8 domestik

• B9 pembinaan

• B10 penternakan

• * ciri tenaga suria seperti suhu yang sesuai, bahangan yg mencukupi dan sesuai, panas
dan lembap, bahangan yg banyak
STPM 2017

1a. Apakah yang dimaksudkan dengan tenaga? [3]

 Keupayaan sesuatu bahan/objek yang boleh dipindahkan/menghasilkan/digerakkan

kepada bahan lain atau ditukarkan dalam bentuk yang berbeza/bahan baharu
(alternatif)

1b. Jelaskan perbezaan antara tenaga eksogenik dengan tenaga endogenik dari aspek yang
berikut: [4]

 i. punca tenaga

 Ii. Bentuk muka bumi yg terbentuk

 Bi eksogenik berpunca dari matahari/luar bumi manakala endogenik berasal dari dalam
bumi/magnetik bumi/arus perolakan/tenaga graviti/pergerakan plat

 Bii eksogenik – jeram,air terjun,pantai ddl manakala endogenik – gunung, bukit, lurah,
daik, sil, lurah gelinciran, gunung lipat dll

1c. Jelaskan dua kesan negatif proses endogenik terhadap alam sekitar manusia. [4]

 c1 kemusnahan harta benda

 c2 menghalang kegiatan ekonomi

 c3 bekalan makanan terjejas

 C4 perhubungan – kerosakan jaringan pengangkutan

 C5 kerosakan ifrstruktur

C6 trauma/kehilangan nyawa/penyakit

1d. Huraikan peranan bahangan suria terhadap proses fizikal yang berikut: [4]

i. Kitaran hidrologi

ii. Sistem atmosfera

D1 kitaran hidrologi – proses sejatan – pemeluwapan air ke atmosfer membentuk awan - hujan

D2 sistem atmosfera – pembentukan elemen cuaca dan iklim di kawasan yg berbeza/mana-

mana unsur cuaca dan iklim
2a. Sejauh manakah proses geomorfologi di permukaan bumi dipengaruhi oleh bahangan suria?
[13]

 A1 Proses luluhawa – kimia/fizikal

 A2 Pergerakan jisim – sejatan-awan-hujan

 A3 Hakisan larian air /angin/glasier – sejatan – permukaan tanah kering- debu- hakisan
angin-geselan/hujan

 A4 Pengangkutan – ombak/air/glasier –

 A5 Pemendapan angin/glasier

Faktor selain bahangan suria

A6 luluhawa, gerakan jisim – tumbuhan

A7 Pergerakan jisim – kecerunan

A8 hakisan permukaan – kecerunan, tumbuhan

A9 pengangkutan – kecerunan, halangan/aktiviti manusia/tumbuhan

A10 pemendapan – kecerunan, tumbuhan, jenis tanih

2b. Huraikan kesan penerimaan bahangan suria yang rendah semasa musim sejuk terhadap
aktiviti manusia. [12]

 B1 Tanah beku – dilitupi salji – pertanian terjejas

 B2 udara sejuk/suhu rendah – penggunaan bahan bakar tinggi, industri terjejas – kos
pengurusan tinggi

 B3 permukaan tanah dilitupi salji – galakan aktiviti pelancongan

 B4 padang ragut dilitupi salji – binatang dikurung – aktiviti penternakan

 B5 getah pokok membeku – memudahkan penebangan pokok balak

 B6 suhu rendah – menggalakkan perburuan binatang

 B7 permukaan air beku – perikanan musim sejuk/pelancongan

STPM 2018

1. a) Jelaskan kesan pergerakan bumi dalam sistem suria.

[13]
Putaran bumi :
a1 siang dan malam
a2 pasang surut air laut
a3 pembiasan angin lazim
a4 perbezaan waktu tempatan

Peredaran bumi:
a5 berlakunya empat musim
a6 gerhana bulan dan matahari
a7 tempoh siang dan malam
a8 afelion dan perihelion

6 X 2 + 1 (utk putaran dan peredaran) = 13

b) Jelaskan bagaimanakejadian empat musim mempengaruhi aktiviti manusia.

[12]

b1 musim bunga – (suhu sederhana – keadaan tanah) – pertanian,

pelancongan,pembalakan
b2 musim panas – (suhu tinggi – keadaan tanah) – perindustrian, IKS, pelancongan,
pertanian, perlombongan
b3 musim luruh – (suhu sederhana -keadaan tanah) – pelancongan, pertanian
b4 musim dingin – (suhu rendah/salji –tanah beku) – pelancongan, sukan, sukan,
pembalakan, pemburuan, perikanan

2. a) Berdasarkan sistem fizikal bumi,

i) berikan tiga komponen persekitaran fizikal bumi. [3]
ii) Jelaskan saling kaitan antara komponen tersebut. [3]

Ai1 atmoefera
Ai2 biosfera
Ai3 litosfera
Ai4 hidrosfera
Mana-mana 3 X 1 = 3
Catatan : jawapan ekologi, geomorfologi, hidrologi tidak diterima.

Aii1 nyatakan komponen sekurang-kurangnya 2 komponen yg disebutkan

Aii2 proses yang berlaku di dalam sistem yg dinyatakan
Aii3 hubungan antara unsur/kesan/hasil
 Contoh : Bahangan suria (atmosfera) menyebabkan sejatan berlaku – membentuk awan
– dan seterusnya menurunkan hujan (hidrosfera) – permukaan bumi subur (litosfera) –
memberi faedah kepada biosfera dan hidup subur.

3x1=3
Catatan: Pastikan jawapan ai adalah betul sekiranya salah tiada markah walaupun betul.

b) Jelaskan tiga bukti bumi sebagai satu planet berbentuk sfera. [6]
b1 gambar dari satelit
b2 pelayaran kapal mengelilingi bumi – kembali ke tempat asal
b3 gambaran kaki langit yang melengkung
b4 kejadian gerhana bulan – bayangan bumi pada bulan
b5 kapal laut – layar/struktur kapal
b6 matahari terbit dan terbenam
mana-mana 3 x 2 = 6

c) Bagaimanakah putaran bumi menghasilkan pembiasan angin lazim? [3]

c1 putaran bumi atas paksi setiap objek bergerak menghasilkan daya koriolis
c2 angin di hemisfera utara di bias ke kanan
c3 angin di hemisfera selatan di bias ke kiri
3x1=3

3. a) Kenal pasti empat elemen cuaca dan huraikan bagaimana bahangan suria
mempengaruhi elem cuaca tersebut. [12]
A1 suhu – bahangan suria tinggi di sesuatu kawasan menyebabkan kawasan yang
menjadi tumpuan bahangan mengalami suhu yang tinggi.

A2 kerpasan/bentuk kerpasan – bahangan suria yang tinggi – proses sejatan berlaku awan
menjadi tepu- menurunkan kerpasan (hujan)

A3 kelembapan udara – bahangan suria yang tinggi – suhu permukaan bumi meningkat
menyebabkan udara kering – kelembapan udara rendah

A4 tekanan udara – bahangan suria yang tinggi – suhu menjadi tinggi dan udara kering di
sesuatu kawasan menyebabkan kawasan itu mengalami tekanan udara rendah dan
sebaliknya.

A5 tiupan angin – bahangan suria yang tinggi – suhu menjadi tinggi dan udara kering –
angin di kawasan yang mengalami tekanan udara tinggi

A6 awan – bahangan suria yang tinggi – berlaku proses pemeluwapan kesan daripada
proses sejatan dan sejatpeluhan – pembentukan awan terjadi.

Ax – unsur cuaca -1m

Huraian – bahangan suria tinggi/rendah – 1m + proses kejadian dan kesan – 1m

Mana-mana 4 x 3 = 12m
b) Bincangkan enam peranan bahangan suria terhadap hidupan bumi [13]

b1 Menentukan variasi kesuburan tanih – jenis tumbuhan berbeza mengikut jenis

tanih –kawasan yang menerima bahangan matahari yang tinggi berbeza dengan
kawassan yang menerima bahangan yang rendah.

b2 Pertukaran tenaga – bahangan suria mempengaruhi kadar sejatpeluhan tumbuhan

b3 aliran tenaga – tenga dipindahkan dari tumbuhan ke haiwan apabila haiwan

memakan tumbuhan , haiwan menerima terus tenaga suria dan kulit menghasilkan
vitamin D untuk tulang.

b4 Pertumbuhan plankton dalam air – tenaga suria mempengaruhi pembentukan

plankton di lautan

b5 proses tumbesaran tumbuhan – tenaga suria bergabung bersama dengan CO2 dan
air membentuk glukos dalam tumbuhan menjadi tenaga untuk terus hidup.

B6 meningkatkan proses fotosintesis – semua tumbuhan memerlukan tenaga suria

untuk membentuk makanan

B7 respirasi tumbuhan, perpeluhan untuk manusia – kadar tenaga suria yang tinggi
mempercepatkan proses respirasi tumbuhan / meningkatkan perpeluhan

B8 Perbezaan ciri fizikal hidupan – haiwan dan tumbuhan

Bx – kesimpulan

6 x 2m + 1 = 13m
TEMA 2 SISTEM GEOMORFOLOGI
STPM 2013

3a. Terangkan maksud kesotan tanih. [4]

Pergerakan regolit/tanih (bahan) secara perlahan-lahan (proses) di kawasan cerun landai

(lokasi) akibat tarikan graviti (agen).

3b. Huraikan tiga faktor yang menyebabkan kesotan tanih berlaku. [9]

B1 hujan

B2 batuan terluluhawa/regolit

B3 kecerunan

B4 litupan tumbuhan

B5 Aktiviti manusia

3c. Bincangkan kesan kesotan tanih terhadap persekitaran manusia. [12]

C1 merosakkan harta benda – tembok, pagar

C2 menjejaskan kawasan pertanian

C3 gangguan terhadap proses pembinaan, cerucuk condong, struktur binaan tidak stabil

C4 gangguan terhadap sistem perhubungan, tiang elektrik/telefon condong

C5 merosakkan kediaman/petempatan – retak

C6 gangguan sistem pengnagkutan – tertimbus

C7 mengganggu sistem perparitan – longkang tersumbar/pecah

STPM 2014

1c. Huraikan dua proses dalam sistem geomorfologi. [4]

C 1 hakisan –proses penghausan atau pengukiran bumi oleh agen yang

bergerak.mengalir

C2 luluhawa – proses pereputan dan penguraian batuan secara insitu oleh agen
luluhawa

C3 pergerakan jisism – pergerakan bahan terluluhawa/regolit menuruni cerun akibat

tarikan graviti

C4 pemendapan – perlonggokan/penimbunan bahan regolith oleh agen pengangkutan

seperti air mengalir, angin dan ombak

C5 pengangkutan – pemindahan /pergerakan bahan daripada satu tempat ke satu

tempat yang lain

1d. Jelaskan bagaimana aktiviti yang berikut mengganggu keseimbangan sistem geomorfologi.
[4]

i. Pertanian tidak mengikut kontur

ii. Pancutan air dalam kegiatan perlombongan

di Peneresan yang tidak mengikut kontur (A)– gangguan terhadap struktur tanah menyebabkan
berlakunya hakisan/tanah runtu

Dii kekuatan pancutan air (A) menyebabkan struktur tanah longgar dan menyebabkan
berlakunya tanah runtuh

3ai. Dengan menggunakan skala tegak 1: 20 000, lukis keratan rentas dari titik C ke titik D pada
kertas graf yang dibekalkan.

10]
3aii. Sekiranya lebuh raya dibina dari titik A ke D, kemukakan langkah kestrukturan yang perlu
dilakukan untuk pembinaan lebuh raya tersebut. [5]

• Aii1 membina teres kiri dan kanan jalan

• Aii2 pengukuhan tebing – sungkupan/groin/gabion/benteng

• Aii3 jambatan

• Aii4 menambak di kawasan rendah dan melandaikan kawasan yang tinggi

• Aii5 membina saluran paip – saluran air keluar

• Aii6 pembinaan longkang

3aiii. Huraikan lima kesan pembinaan lebuh raya terhadap alam sekitar fizikal. [10]

• Aiii1 geomorfologi – gerakan jisim, hakisan, luluhawa

• Aiii2 atmosfera – pengurangan kelembapan udara,gangguan atmosfera, berangin

• Aiii3 hidrologi – peningkatan larian air permukaan dan infiltrasi minima

• Aiii4 ekologi – gangguan rantaian makanan, habitat terjejas burung

bermigrasi/berpindah

• Aiii5 antara sistem – penyahutanan dengan peningkatan suhu

3bi. Sejauh manakah faktor hujan mempengaruhi kejadian tanah runtuh di Malaysia. [15]

• Faktor hujan – ciri-ciri hujan

• Bi1 intensiti – kelebatan/renyai
• Bii2 curahan – jumlah hujan tinggi /rendah
• Bii3 kekerapan – jarang/kadang-kadang/kerap
• Bii4 tempoh masa – lama/sekejap
• Penegasan – proses susupan – tanah tepu – pertambahan bebab – tanah tidak stabil –
tanah runtuh
• Faktor lain
• Kecerunan – curam/landai
• Jenis batuan – keras/lembut
• Litupan tumbuhan – banyak/sedikit
Aktiviti manusia – pemotongan cerun dsb
3bii. Huraikan langkah-langkah yang boleh diambil bagi mengatasi masalah tanah runtuh yang
berlaku di Malaysia. [10]

• Bii1 kempen

• Bii2 pendidikan

• Bii3 tanaman tumbuhan – akar pokok mengikat struktur tanih

• Bii4 kejuruteraan – simen/gabion/groin/sungkupan

• Bii5 perundangan – akta/pemantauan/poenguatkuasaan/ hukuman

• Bii6 perancangan pembangunan – PBT

STPM 2014

3ai. Bincangkan bukti yang dapat menyokong teori hanyutan benua. [13]

 Ai1 persamaan garis pantai benua – boleh dicantumkan

 Ai2 persamaan jenis fosil

 Ai3 dapatan kajian batuan purba (paleomagnet) – medan magnet

 Ai4 kajian iklim purba – mendapan glasier

 Ai5 jenis batuan yang sama dari ciri jenis dan usia

 Ai6 bahan mendapan lautan

 Ai7 Gunung lipat – sama jenis tanah

3aii. Jelaskan proses pembentukan muka bumi yg terhasil akibat pergerakan plat tektonik. [12]

 Aii1 gunung lipat – pertembungan – menghasilkan gunung

 Aii2 jurang lautan – pencapan plat lautan

 Aii3 lurah gelinciran – pencpahan dan pertembungan

 Aii4 gunung bongkah – pencapahan dan pertembungan

 Aii5 pantai timbul – pertembungan

 Aii6 sungai balik muda – pertembungan

3bi. Huraikan faktor fizikal yg mempengaruhi pemendapan di pinggir pantai. [12]

  Bi1 cerun pantai – landai – pemendapan giat

 Bi2 jenis ombak – ombak pembina

 Bi3 orientasi pantai –berteluk/terlindung

 Bi4 halangan semula jadi – pulau

 Bi5 bahan muatan – banyak

 Bi6 saiz bahan – halus dan kecil

 Bi7 tumbuhan – bakau – memerangkap bahan

 Bi8 arus persisir pantai – membawa bahan mendak

3bii. Nilaikan kepentingan bentuk muka bumi pemendapan terhadap aktiviti manusia pinggir
pantai. [13]

 Bii1 pantai – pelancongan, perlombongan pasir/IKS

 Bii2 beting pasir – pelancongan, rekreasi, perlombongan pasir

 Bii3 anak tanjung - rekreasi

 Bii4 tombolo – perhubungan/pelancongan

 Bii5 delta – pertanian.petempatan

 Bii6 permatang- petempatan, pengangkutan

 Bii7 lagun - pelancongan

STPM 2016

1a. Jelaskan dua faktor yang menyebabkan sungai di bahagian hilir berliku-liku. [4]

• A1 jenis batuan – batuan yang lembut mudah dihakis

• A2 kecerunan – cerun yang landai

• A3 halangan – tumbuhan, bahan mendak, batuan dll

• A4 hakisan tebing/melebar

1b. Huraikan bagaimana proses pembentukan tasik ladam. [5]

 • B1 berlaku di sungai yang berliku-liku

• B2 hakisan pada likuan sungai yang cekung

• B3 pemendapan pada likuan yang cembung/bahagian dalam

• B4 hakisan dan pemendapan berlaku berterusan

• B5 sehingga membentuk likuan terpenggal

1c. Jelaskan tiga aktiviti ekonomi yang sesuai dijalankan di kawasan tasik ladam. [6]

• C1 akuakultur- penternakan ikan air tawar spt patin, haruan, keli

• C2 Pertanian sawah padi – tanah yg subur

• C3 Pelancongan – pembinaan chalet, pemandangan yang cantik

• C4 sukan dan rekreasi – berkayak, jet ski

• C5 aktiviti perikanan – menjala, memancing, memukat

• C6 penternkan – itik, angsa, lembu + air

3ai. Bincangkan aktiviti manusia yang sesuai dijalankan di kawasan tanah tinggi di Malaysia[13]

• Ai1 pelancongan – suhu rendah

• Ai2 pertanian – suhu sederhana

• Ai3 aktiviti sukan – mendaki

• Ai4 penyelidikan – flora dan fauna

• Ai5 penternakan – spesies haiwan yg khusus

• Ai6 penjanaan kuasa hidroelektrik

• Ai7 perubatan tradisional - herba

3aii. Jelaskan bagaimana proses geomorfologi memberikan kesan terhadap kegiatan pertanian
di sesuatu kawasan. [12]

• Aii1 Luluhawa – regolith – tanah subur

• Aii2 gerakan jisim – tanah runtuh – kawasan pertanian musnah

 • Aii3 – pemendapan -kualiti tanih yg subur – giat dijalankan

• Aii4 hakisan – tanah hilang kesuburan – pembajaan giat dijalankan

• Aii5 gunung berapi – lava bes – penanaman padi

• Aii6 gempa bumi – pergerakan tanah – memusnahkan kawasan pertanian

3aii. Jelaskan bagaimana proses geomorfologi memberikan kesan terhadap kegiatan pertanian
di sesuatu kawasan. [12]

• Aii1 Luluhawa – regolith – tanah subur

• Aii2 gerakan jisim – tanah runtuh – kawasan pertanian musnah

• Aii3 – pemendapan -kualiti tanih yg subur – giat dijalankan

• Aii4 hakisan – tanah hilang kesuburan – pembajaan giat dijalankan

• Aii5 gunung berapi – lava bes – penanaman padi

• Aii6 gempa bumi – pergerakan tanah – memusnahkan kawasan pertanian

3bi. “ Batuan dapat dikelaskan kepada tiga kumpulan yg besar berdasarkan pembentukannya”.
Jelaskan pernyataan ini.. [9]

• Bi1 batuan igneus – pemejalan dan pembekuan magma di dalam(rejahan) dan di luar
permukaan bumi (terobosan)

• Bi2 batuan enapan – bahan-bahan mendak yang dimampatkan, dipadatkan dan melalui
proses penyimenan /perekatan secara berperingkat menyebabkan batuan berlapis-lapis

• Bi3 batu metamorfik – batu igneus dan batu enapan yg telah mengalami tekanan kuat
dan tindakan suhu yang tinggi

3bii. Jelaskan bagaimana jenis batuan mempengaruhi pembentukan pelbagai rupa bentuk bumi. [16]

Pernyataan Proses/sifat Bentuk muka bumi

Batuan igneus Keras tahan hakisan Jeram

- Susunan menegak (daik) Keras, tahan hakisan Air terjun

- Susunan mendatar Tahan hakisan Tebing tinggi

- Formasi pinggir pantai Hakisan Tanjung

 (keras dan lembut) Tahan hakisan dan tidak tahan Gua, gerbang laut, tunggul sisa ,
hakisan geo, gloup
- Susunan /struktur di
pinggir pantai

- Susunan srtuktur di
pinggir pantai

Batuan Enapan Luluhawa kimia Pandang darat karst

- Di kawasan batu kapur Pengangkutan dan pemendapan Pantai, beting pasir , tombolo

- Bahan enapan di pinggir Pengangkutan dan pemendapan Delta, dataran banjir, tetambak,
pantai tasik ladam

- Bahan enapan di sungai

STPM 2017

3ai. Jelaskan faktor yang mempengaruhi proses luluhawa di sesebuah kawasan. [12]

 Ai1 suhu – suhu tinggi – luluhawa kimia, luluhawa fizikal – kembang kecut,

 Ai2 litupan tumbuhan – luluhawa biologi/organik

 Ai3 jenis batuan – batuan lembut – enapan

 Ai4 mikroorganisma – cacing, bakteria

 Ai5 masa - lama

 Ai6 aktiviti manusia – pembalakan, perlombongan kuari

 Ai7 aspek – permukaan menghadap matahari

3aii. Bincangkan kesan luluhawa terhadap aktiviti manusia. [13]

 Aii1 pandang darat karst/gua batu kapur – pelancongan, rumah ibadat

 Aii2 tanih/regolit –subur pertanian

 Aii3 pengukiran batuan – pelancongan

 Aii4 pembentukan batu sisa – pelancongan & riadah

 Aii5 kaolin – perindustrian

 Aii6 humus – luluhawa biologi – pertanian

  Aii7 tanih laterit – pertanian

 Aii8 tanah aluvium – padi sawah

 Aii9 struktur tanah longgar – perlombongan mudah

3bi. Jelaskan faktor yang mempengaruhi hakisan pantai. [12]

 Bi1 saiz dan jenis bahan mendak

 Bi2 tenaga – jenis dan kekuatan ombak

 Bi3 orientasi pantai

 Bi4 perbezaan jenis arus

 Bi5 jenis batuan – keras/lembut

 Bi6 cerun pantai – curam/landai

 Bi7 pasang surut

 Bi8 tumbuhan

 Bi9 tindakan manusia

 Bi10 halangan

3bii. Bincangkan langkah yang boleh dilaksanakan bagi mengurangkan masalah hakisan pantai. [13]

 Bii1 pembangunan lebih terancang

 Bii2 perundangan – mmperketatkan undang2

 Bii3 pembinaan struktur yang lebih kukuh – groin, gabion, tembok pemecah ombak

 Bii4 penanaman lebih banyak tumguhan

 Bii5 perbanyakkan kempen

 Bii6 pewartaan lebih banyak hutan pantai sebagai hutan simpan

 Bii7 pemantauan

 Bii8 pendidikan

STPM 2018

4. a) Jelaskan tiga faktor yang menyebabkan bentuk gunung berapi berbeza.

[6]
a1 jenis lava – lava asid mengalir perlajan, likat, cepat membeku membentuk cerun
curam
- lava bes mengalir laju, cair dan lambat beku membentuk cerun landau
a2 jenis bahan yang diletuskan – piroklas kasar (cerun curam): piroklas halus cerun
landai
a3 jenis letusan – kuat/besar (kawah luas), kecil/perlahan – kawah kecil dan puncak
tinggi
a4 usia gunung berapi – tua/lama (rendah) : muda/baharu (tinggi/tirus)
a5 kekerapan letusan – kerap-besar/luas/landau & sebaliknya
a6 jenis/ciri/jumlah lohong – byk (luas/landai/besar)
a7 tempoh masa letusan – lama – landai/besar, singkat – curam
a8 kuantiti bahan – byk(besar, lebar,landai & sebaliknya
mana-mana 3 X 2 = 6
Catatan : - calon mesti menyatakan bentuk gunung berapi spt cerun landau/curam, besar,
tinggi, luas, rendah dsb barulah calon layak utk mendapat markah.

b) Huraikan bagaimana aktiviti gunung berapai menjejaskan kesihatan penduduk sekitar.

[3]
b1(P) letusan/letupan
b2)C) debu/gas/habuk/asap/partikel2 terampai dilepaskan ke atmosfera
b3 (K) berlaku alahan kulit – penyakit kulit, asma, radang paru2, sakit mata
3x1 = 3
Catatan – utk soalan bagaimana perlu ada proses, ciri/aktiviti dan kesan
Rumusan
Proses Ciri/aktiviti Kesan Markah
/ / / 3
/ / - 2
- - / 0
/ - / 1
- / / 2
/ - - 1
- / - 1

c) Mengapakah kawasan gunung berapi masih menjadi tumpuan penduduk.

[6]
c1 dataran lava bes – tanah subur – aktiviti pertanian
c2 tasik krater – aktiviti perikanan, rekreasi dan pelancongan
c3 kawah batuan sulfur – perlombongan
c4 kolam air panas – rekreasi dan pelancongan/perubatan
c5 geiser – penjanaan tenaga geoterma/pelancongan
c6 batu igneus – perlombongan kuari
c7 kolam lumpur – kosmetik/kecantian/perubatan/kesihatan
c8 kon gunung berapi – aktiviti pelancongan

3x2=6
Bentuk muka bumi tidak boleh berulang tetapi aktiviti boleh berulang
5. ai. Sejauh manakah aktiviti manusia mempengaruhi pergerakan jisim di kawasan tropika
lembap?[13]

Aktiviti manusia:
am1 pembalakan – pokok ditebang – tanah terdedah – pergerkan jisim
am2 pertanian – dilereng bukit atau ditereskan – kestabilan terganggu – kesan
am3 pembinaan petempatan – di lereng bukit – struktur tanah berubah – kesan
am4 pembinaan jalan/lebuhraya – bukit dipotong – kestabilan tanah terganggu – kesan
am5 perlombongan kuari – kuari – pemecahan batuan, pengorekan permukaan tanah –
kesan
am6 pelancongan – pembinaan kemudahan pelancongan di kawasan tanah tinggi
struktur tanah berubah – kesan

Faktor fizikal
af1 kecerunan – semakin curam – pergerakan jisim meningkat
af2 jenis batuan – lebut/poros – mudahkan air masuk – pelincir
af3 hujan- meningkat- resapan tinggi – pergerakan jisim meningkat
af4 litupan tumbuhan – kurang –ikatan struktur tanah longgar
af5 gerakan tektonik – gempa bumi – pecah batuan – tanah runtuh
af6 luluhawa giat –struktur batuan longgar – tanah runtuh

6 x 2 + 1 (penegasan) = 13m
 -perlu ada faktor manusia dan faktor fizikal.
 Aktiviti manusia sahaja markah maksimum =10m

aii. Huraikan kesan pergerakan jisim terhadap alam sekitar.

[12]

aiif1 sumber air tercemar/terjejas/terganggu + sumber air domestik terjejas

aiif2 kemusnahan hidupan akuatik
aiif3 kesuburan tanah terjejas
aiif4 kemusnahan flora dan fauna
aiif5 kemusnahan habitat flora dan fauna
aiif6 sungai menjadi cetek + pemendapan
aiim1 kemusnahan harta benda
aiim2 kehilangan nyawa
aiim3 aktiviti ekonomi terjejas – mana2 aktiviti ekonomi
aiim4 sistem pengangkutan terjejas
aiim5 sistem perhubungan terputus / terjejas – telekomunikasi
aiim6 aktiviti domestik terjejas/terganggu
aiim7 trauma
aiim8 kemusnahan infrastruktur dan utiliti

mana2 6 x 2 =12m
*Perlu ada kesan fizikal dan kesan manusia, jika kesan fizikal sahaja atau kesan manusia
sahaja markah maksimum = 10m
 3bi Huraikan faktor fizikal yang menyebabkan tenaga sungai berkurangan.
[12]

bi1 halaju sungai – halaju berkurangan – tenaga menjadi semakin lemah

bi2 kecerunan sungai – semakin landau – semakin kurang tenaga
bi3 beban sungai bertambah – banyaknya beban sungai menyebabkan aliran tenaga
rendah
bi4 bentuk alur sungai berliku/melebar –memperlahankan aliran
bi5 pengaruh ombak – proses pertembungan – menahan aliran sungai
bi6 isipadu air berkuarangan – mempengaruhi kekuatan tenaga aliran
bi7 halangan(pulau, beting pasir/pokok) – memperlahankan aliran

6 x 2 = 12 m

bii Bincangkan langkah bagi mengatasi masalah pemendapan sungai di Malaysia [13]

bii1 pendidikan – pendidikan alam sekitar dan pemeliharaan dan pemuliharaan

bii2 penguatkuasaan undang-undang – terhadap pembukaan tanah yang menyebabkan
hakisan
bii3 kempen kesedaran/peranan NGO/media massa – gotong royong membersihkan
sungai
bii4 melurus, mendalam, melebar, membersihkan sungai
bii5 penanaman tutp bumi – bagi mengawal hakisan permukaan atau pergerakan jisim
bii6 mewartakan hutan simpan
bii7 langkah kestrukturan – gabion, benteng, tembok, sungkupan, perangkap sedimen
bii8 pembangunan terancang/lestari/kawalan pembangunan/mapan

6 x 2 + 1(kesimpulan) = 13

STPM 2019

1. ai. Jelaskan enam faktor yang mempengaruhi pergerakan jisim cepat . [13]

ai1 Kecerunan – cerun yg curam/tinggi akan mempercepatkan pergerkan jisim

ai2 Jenis batuan – batuan yg lembut, lemah sifatnya spt batu kapur mudah terluluhawa –
struktur tanah longgar
ai3 Hujan – intensity hujan yang tinggi menyusup dalam tanah menyebabkan beban yang
tinggi/struktur tanah
ai4 Litupan tumbuhan – kurang litupan tumbuhan menyebabkan susupan lebih tinggi
/hakisan permukaan lebih cepat
ai5 Gerakan tektonik – peralihan atau gegaran yang kuat menyebabkan struktur batuan
menjadi lemah/ gempa bumi/letusan gunung berapi
ai6 tindakan manusia – kerja-kerja kestrukturan di bahagian atas tebing, pembukaan
tanah, penyahutanan menyababkan tanah tidak stabil
ai7 bahan regolith – proses luluhawa yang tinggi menghasilkan regolith yang tebal

6 x 2 + 1 (penegasan) = 13m
aii. Bincangkan enam kesan pergerakan jisim cepat terhadap aktiviti manusia di kawasan
bandar. [13]
aii1 Jalan rosak – mengganggu sistem pengangkutan / aktiviti harian terganggu
aii2 kemusnahan harta benda – kereta/rumah rosak – mengganggu aktiviti harian,
membersihkan kawasan rumah
aii3 kemusnahan bekalan air – aktiviti perniagaan terjejas, aktiviti harian
aii4 kemusnahan bekalan elektrik – aktiviti harian/perindustrian/perniagaan/perkhidmatan
terganggu
aii5 Kerosakan sistem telekomunikasi – wayar putus, gangguan kepada aktiviti harian,
perniagaan, perkhidmatan dll
aii6 Kemusnahan premis/bangunan kerajaan/swasta – urusan tergendala/ aktiviti
pentadbiran/ perniagaan/kesihatan/pelancongan

mana2 6 x 2 + 1 (kesimpulan )=13m

*aktiviti manusia sahaja tidak diterima.

3bi Jelaskan enam kepentingan pelbagai jenis batuan kepada manusia.

[12]

bi1 pembinaan – jalan raya, bangunan- batu granit

bi2 subur untuk pertanian –batu basat yang terluluhawa /batu kapur- meneutralkan
tanah
bi3 perusahaan/perkilangan/perindustrian – simen/konkrit – batu kapur
bi4 pelancongan/keagamaan – batu kapur/ pandang darat karst
bi5 pembuatan tembikar/IKS/kraftangan/barangan kaca – batu kaolin/batu pasir
bi6 bahan api – arang batu
bi7 baja – fosfat
bi8 masakan/perubatan – batu garam
bi9 pembinaan lantai – batu marmar/dinding/perabut
bi10 aksesori/perhiasan/perniagaan barang kemas – batu permata
b11 perlombongan – batu permata, arang batu, kuari

Mesti ada jenis/contoh batuan (1m) dan kegunaan batuan (1m)

*Jenis batuan bukan umum iaitu enapan, matamorfik dan igneus. Sekiranya pelajar
menjawab jenis batuan umum dan kegunaan makrah maksimum 1 shj

6 x 2 = 12 m

bii Bincangkan enam kesan eksplorasi batuan kepada alam sekitar fizikal. [13]

bii1 Pencemaran alam sekitar – pencemaran air melalui sisa basuhan / pencemaran
udara melalui debu
bii2 kemerosotan sumber -tanih/mineral/batuan/hilangnya sumber flora dan
fauna/terjejasnya sumber air
bii3 perubahan pandang darat fizikal – gondol/lapang/tandus
 bii4 Peningkatan suhu mikro/perubahan iklim mikro – pembukaan kawasan dengan
hilangnya tumbuhan menyebabkan suhu kawasan berubah
bii5 kemusnahan habitat – pembukaan kuari menjejaskan habitat flora dan fauna
bii6 kepupusan spesies flora dan fauna
bii7 gerakan jisim – tanah runtuh mudah berlaku
bii8 kesuburan tanih tejejas

6 x 2 + 1(kesimpulan) = 13
*Eksplotasi membawa kepada kesan negatif sahaja

BAHAGIAN B : ALAM SEKITAR MANUSIA

TEMA 1 PENDUDUK

5a. Terangkan maksud modal insan berkualiti. [3]

Sumber manusia yang memiliki tahap kesihatan dan fizikal yang baik, pendidikan dan kemahiran yang
tinggi, bersikap terbuka, ada mobiliti dan kemenjadian.

5b. Huraikan impak positif pembangunan sesuatu kawasan terhadap persekitaran manusia. [10]

B1 mempelbagaikan kegiatan ekonomi

B2 wujud peluang pekerjaan

B3 peningkatan kemudahan soaial

B4 peningkatan kadar ketersampaian/jaringan pengangkutan

B5 pertembahan kawasan petempatan

B6 peningkatan teknologi

B7 peningkatan kualiti hidup

B8 peningkatan infrastruktur

B9 keterbukaan pemikiran

5c. Terangkan bagaimana penduduk bertindak sebagai agen perubahan alam sekitar fizikal di sesuatu
kawasan.

C1 pertanian – meratakan tanah

C2 perlombongan –menggali/mengebom kawasan mineral

C3 pembalakan – penebangan pokok

C4 perikanan – menggunakan pukat tunda/tuba

C5 perindustrian – sisa toksid

C6 pembangunan tanah dan pembinaan

C7 pengangkutan – permukaan bertar

C8 pelancongan – pembuangan sisa kumbahan/sampah sarap

C9 penternakan – najis haiwan

STPM 2014

4a. Berikan 3 faktor pertumbuhan penduduk. [3]

• A1 kadar kelahiran

• A2 kadar kematian

• A3 migrasi bersih

4b. Bagaimanakah kemajuan teknologi perubatan dan kesihatan, mempengaruhi kadar pertumbuhan
penduduk. [6]

• B1 kemudahan fizikal – hospital/klinik – kemudahsampaian

• B2 perkhidmatan kesihatan – kesampaian, ambulan, jururawat

• B3 ubat-ubatan – mengelak kematian

• B4 teknologi dan peralatan

• B5 kajian perubatan

• B6 kawalan penyakit

• B7 kempen amalan hidup sihat

• B8 penyebaran maklumat kesihatan

4c. Huraikan tiga kesan negatif akibat pertumbuhan penduduk yang pesat di sesebuah negara. [6]

• C1 pengangguran

• C2 kemiskinan

• C3 kekurangan kemudahan asas

• C4 Masalah sosial – jenayah

 • C5 kualiti hidup rendah

• C6 persaingan guna tanah

• C7 pencemaran air, udara, bau, tanah

• C8 kekurangan sumber

5a. Mengapakah negara Malaysia menjadi desinasi migran antarabangsa pada masa ini? [12]

• A1 faktor ekonomi – peluang pekerjaan yg luas, tawaran gaji yg lumayan

• A2 faktor sosial – kemudahan asas, kesihatan, pendidikan, pengangkutan, perhubungan,

menikmati hidup yg lebih baik

• A3 dasar kerajaan – menggalakkan kemasukan buruh asing

• A4 faktor geopolitik – kestabilan politik di Malaysia

• A5 faktor bebas bencana alam

• A6 faktor ketersampaian – dekat, pengangkutan yang cekap

• A7 faktor geobudaya – ikatan pekahwinan, keturunan/persaudaraan/ adat resam yg hampir

sama/ bahasa dll

5b. Nilaikan kesan kemasukan migran antarabangsa terhadap sosioekonomi Malaysia. [13]

• B1 peningkatan masalah sosial

• B2 fenomena setinggan

• B3 persaingan dengan penduduk tempatan

• B4 pengaliran wang keluar negara

• B5 menjana pembangunan negara

• B6 Meluaskan pasaran domestik

STPM 2015

5a. Bincangkan kesan kemerosotan daya tampung sumber alam terhadap alam sekitar manusia di
sesebuah kawasan[13]

 A1 kekurangan sumber makanan

 A2 kekurangan sumber tenaga/bahan mentah

 A3 menjejaskan kesihatan - kualiti hidup merosot

  A4 krisis bekalan air

 A5 risiko bencana alam sekitar buatan manusia

 A6 kehilangan sumber warisan kepada generasi akan datang

 A7 peningkatan kos pemeliharaan dan pemuliharaan

 A8 peningkatan teknologi pengeluaran input terbaru – pertanian

 A9 penerokaan sumber gantian – tenaga solar

5b. Bagaimanakah keseimbangan daya tampung sumber alam dengan aras penduduk boleh dicapai?
[12]

 B1 pembangunan lestari

 B2 penerokaan dan penggunaan sumber alam secara berhemah

 B3 langkah perundangan – menjaga sumber alam

 B4 meningkatkan kecekapan pengurusan sumber

 B5 kempen dan pendidikan alam sekitar

 B6 kawalan terhadap pertumbuhan penduduk

 B7 meningkatkan teknologi dan R&D

STPM 2016

4a. Nyatakan tiga jenis arah aliran migrasi. [3]

• A1 Migrasi antara bandar ke luar bandar

• A2 migrasi antara luar bandar ke bandar

• A3 migrasi antara bandar ke bandar

• A4 migrasi antara luar bandar ke luar bandar

4b. Huraikan tiga pola migrasi dalaman di Malaysia. [6]

• B1 arah aliran – dari mana ke mana

• B2 isi padu aliran – jumlah

• B3 komposisi aliran – jantina, umur, taraf pendidikan

4c. Jelaskan bagaimana faktor ekonomi mempengaruhi kemasukan warga asing ke Malaysia. [6]
 • C1 Peluang pekerjaan di Malaysia

• C2 Pertumbuhan ekonomi yang pesat

• C3 Kadar upah yang tinggi

• C4 peluang pelaburan yang banyak

5a. Berdasarkan gambar rajah di atas, huraikan peringkat-peringkat yg terdapat dalam model peralihan
demografi berkenaan? [12]

Isi utama Huraian

Peringkat 1 - Kadar kelahiran dan kadar kematian tinggi – kadar perumbuhan penduduk
semula jadi adalah rendah
Negara mundur
- Kadar kelahiran tinggi kerana ketiadaan perancangan keluarga, perkahwinan
awal, taraf kesihatan & pendidikan rendah, kebuluran

- Kadar kematian tinggi kerana taraf kesihatan rendah, ancamn, peperangan

wabak penyakit, kebuluran

Peringkat 2 - Kadar kelahiran tinggi kadar kematian menurun dengan cepat – berlaku
peningkatan kadar pertumbuhan penduduk semula jadi
Negara
membangun - Kadar kelahiran masih tinggi kerana kegagalan perancangan keluarga

- Kadarkematian menurun kerana taraf kesihatan, perubatan, politik lebih baik

Peringkat 3 - Kadar kelahiran dan kadar kematian rendah – kadar pertumbuhan penduduk
semula jadi stabil, mantap/ sifar
Negara maju
- Kerana amalan perancangan keluarga, pemodenan masyarakat, wanita
berpendidikan tinggi, taraf kesihatan dan perubatan moden

5b. Bincangkan kesan proses penuaan penduduk terhadap pembangunan sosioekonomi Malaysia. [13]

• B1 peluang pekerjaan golongan muda terbatas/terjejas

• B2 nisbah tanggungan meningkat

• B3 kos rawatan meningkat

 • B4 peningkatan kos kerajaan – menyediakan kemudahan/kebajikan org tua

• B5 tanggungan kerajaan meningkat – bayaran pencen, subsidi makanan

• B6 kemerosotan/keruntuhan nilai murni masyarakat – pengabaian golongan tua

• B6 pengalaman/kemahiran dalam perkerjaan

• B7 institusi keluarga dikukuhkan/ penasihat/pendamai

STPM 2017

5a. i.Hitung peratus penduduk luar bandar di Malaysia dari tahun 1970 hingga 2010. [5]

1970 1980 1991 2000 2010

Bandar 28.35 34.17 51.03 62.01 63.40

Luar bandar 71.65 65.83 48.97 37.99 36.6

5a. ii.lukis graf yang sesuai bagi menunjukkan peratus penduduk bandar dan peratus penduduk luar
bandar di Malaysia dari tahun 1970 hingga 2010. [7]

PERATUS PENDUDUK BANDAR DAN LUAR

BANDAR DARI TAHUN 1970 HINGGA 2010
70
60
% PENDUDUK

50
40
30 bandar
20 luar bandar
10
0
1970 1980 1991 2000 2010
SKALA : 1CM = 10%
TAHUN
5b. Bincangkan kesan pertambahan penduduk bandar yang pesat terhadap sosioekonomi penduduk
kawasan bandar. [12]

Kesan positif

 B1 tenaga buruh

 B2 pembangunan infrastruktur

 B3 perluasan pasaran

Kesan negatif

B4 kadar pengangguran meningkat

B5 masalah perumahan

A6 kesesakan lalu lintas

A7 jenayah

A8 peningkatan wabak penyakit

A9 pertambahan golongan terpinggir - gelandangan

STPM 2018

1. a) Nyatakan tiga petunjuk kualiti penduduk di sesebuah negara.

[3]
a1 taraf kesihatan yang baik
a2 berkemahiran
a3 nilai insaniah/sikap/pemikiran
a4 berpendidikan

3 x 1 = 3m

b)Huraikan tiga langkah bagi meningkatkan kualiti penduduk di sesebuah negara .

[6]
b1 menambahbaik institusi pendidikan
b2 meningkatkan akses kesihatan dan perubatan
b3 memperbanyak kempen menjaga kesihatan / amalan gaya hidup sihat/pemakanan
seimbang
b4 meningkatkan kemudahan infrastruktur/ perhubungan dan jalan raya
b5 dasar kerajaan – berkait dengan pendidikan, penemapatan IPT di serata Malaysia
b6 meningkatkan kemudahan kesihatan, menyediakan pelbagai peralatan
hospital/naik taraf hospital
b7 menambah/meningkatkan institusi latihan kemahiran
 3x2=6m

c) Jelaskan tiga aktiviti manusia yang mengubah landskap budaya.

[6]

c1 pertanian – kebun sawit kepada ladang sawit, ladang sawit kpd aktiviti
petempatan
c2 perikanan/akuakultur
c3 perindustrian
c4 pelancongan – taman tema air
c5 pembinaan
c6 pengangkutan
c7 perlombongan – bekas lombong – buat taman tema air/akuakultur
c8 pembalakan
c9 penternakan

3 x 2 = 6m
Nota : perlu ada menambahbaik/membaiki/menambah/mengubah landskap budaya
kepada landskap budaya yang baru.

2. a) Bincangkan kepentingan sumber alam terahadap alam sekitar manusia.

[13]

a1 hutan – pembalakan, tumbuhan/flora – membekal oksigen, pelancongan,

penyelidikan, sumber makanan dll
a2 tanah – pertanian, pasir, batuan – perlombongan, pembinaan, petempatan, IKS,
kosmetik
a3 mineral – perlombongan
a4 sumber air – domestik, janakuasa, pertanian, perindustrian, pelancongan dll
a5 sumber marin – perikanan
a6 udara – pernafasan
a7 angin – rekreasi, jana tenaga
a8 ombak – tenaga elektrik
a9 suria – IKS, tenaga elektrik, pertanian dll
a10 Fauna – sumber makanan, perubatan

6 x 2 + 1 ( kesimpulan/dapat kenal pasti 6 sumber)= 13 m

Nota :
Sumber alam yang dinyatakan tidak boleh berulang
Sumber sahaja - 1m, kepentingan sahaja - 0m

b) Huraikan langkah yang sesuai bagi menjamin kelestariian sumber hutan.

[12]

b1 penghutanan semula
 b2 rawatan silvikultur
b3 kaedah penabangan terpilih
b4 penyelidikan dan pembangunan
b5 kempen mesti jelas cth -3R
b6 penguatkuasaan undang-undang
b7 mewartakan kawasan rizab sumber
b8 pendidikan alam sekitar
b9 pemantauan
b10 dasar kerajaan
b11 sumber alternative – kayu keras –tukar dgn kayu getah
b12 amalan kitar semula

6 x 2 = 12m

STPM 2019

5a) Jelaskan 6 faktor yang mempengaruhi taburan penduduk di sesebuah negara.

[13]

a1 kepelbagaian bentuk muka bumi – tanah tinggi penduduk kurang dan sebaliknya
a2 taburan sumber alam – kawasan yang banyak sumber alam akan dimajukan –
penduduk padat
a3 faktor sejarah – kawasan awal yg dimajukan pd masa lalu telah berkembang sbg
pusat pentadbiran dan pelabuhan spt Kuala Lumpur, Pelabuhan Klang, Pulau Pinang dll.
a4 dasar kerajaan – pembandaran desa/ kawasan pertumbuhan/perindustrian baru –
transmigrasi dr Indonesia – penduduk padat
a5 Saliran – lembangan saliran spt Sg Chao Phraya, Sg Mekong – penduduk padat
a6 Proses pembandaran – pembukaan bandar baru akibat perkembangan ekonomi –
tumpuan penduduk
a7 Politik – kestabilan politik menentukan pertumbuhan ekonomi sesuatu kawasan
dan mempengaruhi tumpuan penduduk
a8 Kemudahsampian yang tinggi – penduduk ramai, mudah untuk akses
a9 kegiatan ekonomi – pertanian/primer – kurang peluang pekerjaan – penduduk
jarang
a10 Jenis tanih – delta/dataran banjir/ tanah lanar gunung berapi – subur utk aktiviti
pertanian – penduduk meningkat
a11 cuaca ekstrem/melampau – panas/sejuk – kurang penduduk
a12 kemudahan asas – tarikan utama – pertambahan penduduk

6 x 2 = 12 m

5b) Bincangkan enam langkah bagi mengatasi ketakseimbangan taburan penduduk di

Malaysia. [13]

b1 penyerakan pembangunan ke kawasan luar bandar – institusi pendidikan ke

kawasan luar bandar
b2 perindustrian desa – IKS dapat dimajukan – peluang pekerjaan
 b3 kemudahsampaian yang lebih baik – kawasan yang kurang penduduk ditingkatkan
aksesibiliti – akses meningkat pembangunan mudah berlaku/pembinaan jalan raya
b4 pembandaran desa – mewujudkan pusat-pusat pertumbuhan baharu di luar bandar
b5 pembangunan infrastruktur moden di kawasan kurang penduduk – telefon,
elektrik, bekalan air, interner, pendidikan,kesihatan utk mengurangkan migrasi keluar
b6 program pembangunan wilayah –ECER, NCER, SCORE,ISKANDAR
b7 Pembangunan sumber – pelancongan, perlombongan, perniagaan, pertanian dll

6 x 2 + 1( Kesimpulan) = 13m

TEMA 2 TRANSFORMASI DESA

4a. Dengan merujuk kepada negara Malaysia, terangkan maksud bandar. [3]

Kawasan petempatan yang mempunyai jumlah penduduk melebihi 10,000 orang yang telah
diwartakan/digazetkan dan mempunyai ciri-ciri sosisoekonomi, kemudahan asa pembandaran dan gaya
hidup moden

4b. Jelaskan dua kesan positif saling kebergantungan desa-bandar [4]

B1 Penduduk desa memperoleh peluang pekerjaan di bandar

B2 penduduk desa dapat memasarkan hasil pertanian di bandar

B3 penduduk desa mendapat pelbagai kemudahan sosial di bandar

B4 berlaku perubahan pembangunan sosioekonomi di desa

B5 memenuhi keperluan bahan mentah kpd pddk & sektor ekonomi bdr – barangan siap kpd pddk luar
bandar

B6 membekalkan keperluan tenga buruh kepada sektor ekonomi bandar.

B7 mempercepatkan proses pembauran inovasi, maklumat dan pemodenan kpd kawasan desa

B8 mempercepatkan proses pembangunan infrastruktur dan sosioekonomi desa

B9 meningkatkan kualiti hidup penduduk desa.

4c. “ Proses pembandaran yang pesat turut menimbulkan kesan negatif kepada persekitaran fizikal,
khususnya fenomena pulau haba” . Jelaskan pernyataan ini. [4]

C1 pertambahan bangunan konkrit

C2 pertambahan kawsan perindustrian

C3 Pertambahan bilangan pengangkutan

C4 pengurangan kawasan hijau dan badan air

C5 pertambahan jumlah penduduk

C6 Pertambahan permukaan bertar

4d. Langkah bukan perundangan juga penting untuk mengatasi masalah pencemaran alam sekitar fizikal
di sesebuah bandar”. Jelaskan pernyataan ini. [4]

D1 menggalakkan penggunaan tenaga mesra alam dan kitar semula

D2 memajukan teknologi insinerator

D3 menggalakkan sistem pengangkutan awam

D4 merawat air tercemar

D5 kempen kesedaran

D6 pendidikan

D7 menanamkan tabiat/budaya bersih

6a. Terangkan maksud ketakseimbangan pembangunan antara kawasan. [3]

Jurang perbezaan antara kawasan dinilai berdasarkan petunjuk.

6b. Huraikan petunjuk ketakseimbangan pembangunan yang berlaku di Malaysia.

B1 pendapatan per kapita penduduk

B2 kadar pengangguran

B3 petunjuk ekonomi

B4 petunjuk kemajuan sosial

B5 petunjuk demografi

B6 Petunjuk infrastruktur

B7 petunjuk kemajuan teknologi

B8 petunjuk jaringan pengangkutan dan perhubungan

6c. Bincangkan dasar dan strategi yang telah dilaksanakan oleh kerajaan Malaysia bagi mengurangkan
ketakseimbangan pembangunan. [12]

C1 pembangunan in-situ

C2 program pembangunan pertanian bersepadu

C3 perindustrian desa

C4 rancangan pembangunan wilayah

C5 pembandaran desa

C6 pembangunan sosial

C7 pusat transformasi desa

C8 pembandaran desa

STPM 2014

6a. Berdasarkan sebuah bandar kecil yang anda kaji, bagaimanakah bandar tersebut berfungsi dalam
mempengaruhi pembangunan sosioekonomi kawasan desa dan kawasan sekitarnya? [13]

• aX kenal pasti bandar

• A1 pusat pentadbiran kawasan

• A2 pembekal barangan keperluan penduduk

• A3 pusat pasaran

• A4 pusat pekerjaan

• A5 pusat perkhidmatan soaial/kesihatan

• A6 pembauran inovasi

• A7 pusat pengumpulan hasil

• A8 pusat permodenan

• A9 pusat perindustrian/IKS

6b. Jelaskan kesan negatif proses pembangunan desa terhadap alam sekitar fizikal. [12]

• B1 pembinaan lot kedai/perniagaan – menyebabkan pencemaran air, bau, bunyi, kepupusan

flora dan fauna

• B2 kawasan industri (IKS) – pencemaran air, sampah, tanah runtuh

 • B3 pertanian berkelompok – pencemaran air, racun, baja

• B4 perkhidmatan – kesesakan jalan raya, pencemaran udara

• B5 akuakultur – pencemaran air

• B6 perikanan – jeti – tumpahan minyak

• B7 petempatan – pencemaran air

• B8 penternakan – pencemaran air, bau

STPM 2015

4a. Nyatakan tiga indikator yg menggambarkan sesebuah desa telah mengalami transformasi. [3]

 A1 pendapatan penduduk tinggi

 A2 kualiti pendidikan baik

 A3 kemudahan asas meningkat

 A4 darjah ketersampaian tinggi

 A5 kemudahan sosial dan pendidikan banyak

 A6 kuasa beli, tabungan dan pemilihan barangan, aset tinggi

 A7 perubahan jenis pekerjaan – primer – sekunder-tertier

 A8 perumahan – taman, flat

 A9 gaya hidup moden

 A10 peluang pekerjaan bertambah

 A11 peningkatan teknologi/penggunaan network

4b. Jelaskan tiga faktor yg mempengaruhi perubahan sesebuah desa kepada bandar. [6]

 B1 tapak yg strategik

 B2 sumber alam

 B3 tarikan fizikal yg menarik

 B4 perkembangan ekonomi moden

 B5 polisi kerajaan

 B6 kemudahan sosial meningkat

  B7 rebakan bandar – desa pinggir bandar – bandar baru

 B8 pertambahan penduduk

 B9 perkembangan infrastruktur

4c. Jelaskan tiga bukti yg menunjukkan wujudnya saling hubungan anatara kawasan desa dengan
kawasan bandar. [6]

 C1 kewujudan sistem pengangkutan

 C2 kewujudan agensi/ pusat perkhidmatan penduduk C3 kewujudan pergerakan penduduk

 C4 kewujudan rangkaian kedai runcit/perniagaan

 C5 Membekalkan tenaga kerja masuk

 C6 perubahan desa

 C7 bekalan bahan mentah kepada bandar/bekalan barangan

6a. Bincangkan isu perumahan di kawasan bandar besar di malaysia[13]

 A1 ketidakcukupan tanah untuk pembinaan rumah – persiangan guna tanah – setinggan

 A2 stok perumahan yg tidak mencukupi – rumah kos rendah dan kos sederhana

 A3 harga mahal – harga tanah mahal

 A4 kualiti rendah

 A5 penyediaan kemudahan perumahan yg tidak memuaskan

 A6 pembinaan di kawasan berisiko – cerun, bekas lombong, tasik

 A7 projek rumah terbengkalai

6b. Bagaimanakah proses pembandaran memberikan kesan kepada alam sekitar . [12]

 B1 pertambahan penduduk – kenderaan bertambah – pencemaran udara

 B2 keluasan saiz bandar – perumahan/bangunan/jaringan pengangkutan – pencemaran

air/udara

 B3 struktur penduduk – perubahan gaya hidup – membuang sampah

 B4 perubahan sosioekonomi pddk bandar – perniagaan, perindustrian, infrastruktur,

perkhidmatan – pencemaran air, tanah, udara dan air
STPM 2016

6a. Huraikan kesan pembandaran desa di Malaysia. [12]]

• A1 pendapatan isi rumah meningkat

• A2 peluang pekerjaan tinggi

• A3 perubahan ciri demografi penduduk – kadar kelahiran dan kematian rendah

• A4 penyediaan kemudahan infrastruktur dan utiliti meningkat

• A5 pemilikan barangan – kuasa beli meningkat

• A6 perubahan pemikiran dan gaya hisdup lebih moden

• A7 meningkatkan darjah ketersampaian – jalan raya

• A8 perubahan sosial – nilai kekeluargaan dan kejiranan merosot

• A9 kemerosotan kualiti alam sekitar - pencemaran

STPM 2017

4a. Apakah yang dimaksudkan dengan proses pembandaran? [3]

 Proses perubahan penduduk (jumlah, gaya hidup,pemikiran) dan transformasi ruang menjadi
lebih bandar (morfologi/susun atur bangunan, landskap fizikal)

4b. Bagaimanakah proses pembandaran mewujudkan golongan menengah di bandar? [6]

 B1 pertambahan penduduk – peluang pendidikan tinggi

 B2 perluasan persempadanan bandar – kemuadahan asas lebih baik

 B3 perubahan kegiatan ekonomi – pertanian kepada perkhidmatan

 B4 perubahan gaya hidup

4c. Huraikan tiga faktor yang mempengaruhi proses pembandaran di Malaysia pada masa ini.[6]

 C1 ekonomi /modal – pelaburan, liberalisasi ekonomi

 C2 dasar kerajaan – menempatkan projek2 tertentu

 C3 migrasi – lauar bandar ke bandar

 C4 peningkatan kemudahan asas- utiliti, fasiliti

 C5 pertumbuhan penduduk semula jadi

  C6 sumber sedia ada

6a. Huraikan siri bandar raya global. [12]

 A1 pusat tumpuan dunia – bank dunia

 A2 ibu pejabat syarikat utama dunia – multinasional

 A3 pusat tumpuan persidangan dan konvensyen antarabangsa

 A4 pusat penyelidikan dan pembangunan global

 A5 pusat tarikan pelancong bertaraf dunia

 A6 pusat pertunjukan serta kebudayaan bertaraf dunia

 A7 pusat tumpuan NGO dunia

 A8 pusat pendidikan dan kesihatan dunia

 A9 pusat tumpuan penduduk

 A10 pusat penganjuran sukan antarabangsa

 A11 infrastruktur

 A12 gaya hidup – pergantungan kepada teknologi

 A13 politik – pentadbiran

 A14 bangunan pencakar langit

 A15 pendapatan perkapita penduduk

6b. Bincangkan kesan bandar raya global terhadap sesebuah negara. [13]

 B1 sistem pengangkutan lebih cekap dan kemudahsampaian yg tinggi

 B2 pertambahan peluang pekerjaan kpd pddk

 B3 pertambahan prasarana dan kemudahan

 B4 masyarakat lebih bermaklumat

 B5 perluasan pasaran dan jaringan sosial

 B6 Perubahan budaya dan cara kerja pddk

 Kesan negatif

 B7 peminggiran sosial – peningkatan kadar pengangguran dan kemiskinan bandar

 B8 kualiti hidup terjejas – pertambahan gejala sosial dan jenayah , kos hidup tinggi

 B9 isu alam sekitar – kesesakan jalan raya, pencemaran, banjir kilat, pulau haba dll

6. a) Jelaskan perubahan yang berlaku hasil pemodenan sosioekonomi desa. [12]

a1 Perubahan pekerjaan
– peningkatan penduduk bekerja dalam sektor bukan pertanian, perindustrian,
perkhidmatan
a2 perubahan demografi
- banyak migrasi masuk – peluang ekonomi
- penduduk menua bertambah – sokongan kesihatan yang makin baik
a3 peningkatan pembangunan fizikal /perubahan social/infrastruktur
- pembinaan jalan raya, perumahan, kompleks membeli belah, hospital, klinik,
sekolah dll
a4 kemudahsampaian yang tinggi
- pembinaan jalan raya serta penambahbaikan sistem pengangkutan – bas, teksi dll
a5 kualiti hidup makin baik
- pendapatan tinggi, pekerjaan baik – perkhidmatan sokongan yg baik- hidup
sejahtera
a6 peningkatan pendapatan – kuasa beli/tabungan meningkat
a7 perubahan gaya hidup
a8 perubahan tahap pendidikan meningkat
a9 peningkatan aksesibiliti – telekomunikasi, WIFI, internet
a10 peerubahan sektor ekonomi – primer kepada sekunder
a11 peningkatan taraf kesihatan – perubatan

6 x 2 = 12m

b) Jelaskan proses saling kebergantungan desa-bandar di Malaysia.

[13]

b1 tenaga buruh – bandar sedia peluang pekerjaan – desa bekalkan tenaga buruh
b2 bahan mentah – desa sediakan bahan mentah – bandar memproses bahan
b3 pasaran – desa sediakan sumber makanan – bandar proses sumber makanan dan
memeasarkan barangan
b4 Pendidikan – bandar menyediakan kemudahan pendidikan tinggi – desa
mendapatkan pendidikan lebih baik dan berkualiti
b5 Kemudahan kesihatan – bandar menyediakan pusat rawatan/pakar – desa
mendapatkan rawatan lebih baik
b6 pelancongan – desa menyediakan keindahan sumber alam – badar menikmati
- bandar sediakan pelancongan bersifat moden – desa menikmati
 b7 perkhidmatan lain dan pentadbiran – bandar menyediakan perkhidmatan – desa
menikmati
b8 tanah – desa menyediakan tanah yg murah utk petempatan – bandar beli rumah sbg
asset

4 x 3 + 1 (tunjuk saling kebergantungan antara desa dan bandar) = 13m

Nota : isi utama + saling kebergantungan , hubungan sehala 2m shj.

STPM 2019

1. a) Apakah yang dimaksudkan dengan transformasi desa.

[3]

Perubahan sosioekonomi desa melalui proses pemodenan (guna tanah, kemudahan asas,
pengangkutan, komunikasi dan kegiatan ekonomi, pendidikan kesihatan)

b) Jelaskan tiga kepentingan transformasi desa di sesebuah kawasan. .

[6]
b1 pembangunan/perubahan fizikal – pembinaan bangunan, ruang kedai, pejabat,
rumah kediaman
b2 pembangunan ekonomi – kemasukan sektor pekerjaan baharu – peluang
pekerjaan- pertambahan pendapatan
b3 pembangunan infra/utiliti/kemudahan asas – lebih banyak infra dan aktiviti akan
dibina/dibekalkan/disediakan – sekolah, bekalan air, elektrik, jalan raya, klinik, jalur
lebar
b4 Perubahan pemikiran gaya hidup – sihat/celik huruf, lebih banyak pusat atau
kemudahan soaial spt sekolah dan pusat kesihatan
b5 peningkatan kualiti hidup/ taraf pendidikan/kesihatan meningkat – lebih banyak
kemudahan social dan fizikal yg dapat dimanfaatkan
b6 peningkatan pendapatan – pembukaan peluang pekerjaan dan peluang perniagaan
kepada penduduk, meningkatkan pasaran
b7 peningkatan aksesibiliti/ketersampaian – pengngkutan dan perhubungan
b8 pertambahan penduduk – migrasi/demografi

3x2=6m

c) Jelaskan tiga pendekatan pembangunan wilayah dalam strategi pembangunan desa di

Malaysia.[6]

c1 pembangunan pertanian secara khusus dan bersepadu semasa DEB cth FELDA,
KEJORA, KETENGAH
c2 Pembangunan pusat pertumbuhan baharu di kawasan luar bandar spt Bandar Pusat
Jengka Pahang, Bandar Al-Mukhtafi Billah Terengganu, Bandar Muazzam Pahang
dengan tujuan akan membangunkan kawasan sekitar
 c3 Koridor pembangunan baharu bagi mengukur kawasan desa spt Iskandar
Malaysia, Koridor Pembangunan Ekonomi Wilayah Timur (ECER) dan Koridor
Pembangunan Ekonomi Wilayah Utara
c4 pembangunan in-situ
c5 pembandaran desa – menukar fungsi desa kpd bandar
c6 pPerindustrian desa
c7 pertanian bersepadu

3 x 2 = 6m

6. a) Bezakan empat peranan bandar kecil dan bandar besar dalam konteks pembangunan di
Malaysia.
[12]
PERANAN BANDAR KECIL BANDAR BESAR
A1 pusat pemasaran Skala kecil Skala besar
A2 pusat pemodenan Belum menerima arus Lebih cepat menerima srus
permodenan pemodenan
A3 pusat pekerjaan Peluang pekerjaan Pelbagai/banyak peluang
sedikit/kecil pekerjaan dan banyak
A4 pusat pengangkutan Terhad/tidak banyak Kemudahan banyak,
lengkap,
A5 pusat pentadbiran Hierarki rendah Hierarki tinggi
A6 pusat kewangan Bank tempatan Syarikat kewangan bertaraf
antarabangsa
A7 pusat perkhidmatan Kecil/sedikit Banyak, moden, peringkat
sosial – antarabangsa
perubatan/pendidikan
A8 pusat perhubungan Liputan terhad Liputan menyeluruh/tidak
terhad
A9 pembentukan golongan Kurang Banyak
menengah
A10 pembauran inovasi Terima pembauran Menjana pembauran
A11 pusat pengumpulan Bahan mentah dari desa Barangan dari luar negara
hasil/ bahan mentah/
barangan

4X3 = 12m

b) Bincangkan enam kesan pembandaran terhadap alam sekitar fizikal.

[13]
b1 peningkatan suhu mikro – suhu tinggi dan cuaca yang lebih sukar dijangka (huajn,
banjir kilat)
b2 hakisan tanah – pembukaan kawasan baru petempatan dan perindustrian
menyebabkan berlakunya hakisan tanah
b3 banjir dan banjir kilat – kekerapan berlakunya banjir kilat di bandar- permukaan
berturap banyak / tumbuhan kurang
b4 kemusnahan habitat – pembukaan kawasan dan kemajuan ekonomi memerlukan
perluasan kawasan bandar – habitat semula jadi terjejas
b5 kemusnahan flora dan fauna – tiada habitat yang sempurna dengan keadaan alam
sekitar fizikal yg berubah menyebabkan kemerosotan/kemusnahan flora dan fauna
b6 pencemaran alam sekitar – udara, air, bunyi, sisa pepejal, hujan asid
b7 tanah runtuh /gerakan jisim
6 X 2 + 1 (kesimpulan) = 13m