SET 1

Soalan Struktur

4.

a) Kenalpasti 3 kriteria untuk membolehkan sesebuah petempatan di Malaysia dikelaskan

sebagai petempatan Bandar. [3]

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

b) Bagaimanakah sesebuah petempatan desa boleh berkembang menjadi Bandar. [4]

c) Huraikan bagaimana proses pembandaran yang pesat telah menyebabkan berlakunya

pencemaran alam sekitar di sesebuah kawasan. [6]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
 d) Jelaskan tiga peranan bandar kecil dan sederhana terhadap pembangunan sosioekonomi
penduduk sekitarnya. [6]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Soalan Esei

5. a) Huraikan peranan Bandar besar di Malaysia. [12]

b) Bincangkan saling kebergantungan sosioekonomi di antara desa dengan Bandar di

Malaysia.[13]

6. a) Jelaskan mengapa aras pembandaran negeri-negeri di Malaysia berbeza. [13]

b) Huraikan masalah persekitaran fizikal akibat proses pembandaran yang pesat dan tidak
terkawal. [12]

Set 2

4. a) Jelaskan tiga syarat utama untuk membolehkan sesebuah bandar digelar sebagai bandar
raya metropolis.[6]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

b)Mengapakah terbentuknya bandar primat?[4]

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
 c) Kenal pasti tiga buah bandar primat di Asia Tenggara.[3]
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

d) Bandingan bandar raya mega dengan bandar raya global.[4]

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

e) Jelaskan ciri-ciri ekonomi yang dimiliki oleh bandaraya global yang membezakannya dengan
bandar-bandar lain didunia. [4]

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

Soalan esei

5. a) Jelaskan ciri-ciri utama bandar raya global[12]

b) Sejauh manakah dasar kerajaan telah mempengaruhi kepesatan kadar urbanisasi di Lembah

Lembah Klang.[13]

6. a)Jelaskan lima peranan bandar terhadap pembangunan sesuatu kawasan. [10]

b) Proses pembandaran yang pesat telah mendatangkan banyak kesan negatif

terhadap sosioekonomi di Malaysia. Bincangkan. [15]
Set 3

Soalan Struktur

4. a) Apakah yang dimaksudkan dengan pembandaran [3]

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

b) Mengapakah kadar pembandaran yang di alami oleh Lembah Klang lebih tinggi berbanding
dengan kawasan-kawasan yang lain? [4]

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

c) Bagaimanakah migrasi masuk penduduk mempengaruhi kepesatan kadar urbanisasi yang dialami
oleh bandar-bandar besar di Negara Asia Tenggara? [3]

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

d) Mengapakah trend atau pola pembandaran anatara Negara maju dengan Negara sedang
membangun adalah berbeza? [4]

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

f) Patutkah aliran migrasi desa ke bandar-bandar besar diperlahankan.[6]

_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
 _______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________

5. a) Apakah yang dimaksudkan proses pembandaran [5]

b) Huraikan ciri-ciri utama sebuah bandaraya global [10]

c) Huraikan kesan negatif akibat aktiviti pembandaran terhadap persekitaran fizikal [10]

6. a) Jelaskan peranan bandar kecil dan sederhana terhadap pembangunan ekonomi dan social
penduduk setempat di Malaysia.[12]

b) Mengapakah bandar-bandar besar dia Asia Tenggara mengalami kadar kadar urbanisasi yang
pesat?[13]
SET 4

Soalan Struktur

4.a) Apakah yang dimaksudkan dengan bandar? [3]

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

b) Nyatakan dua contoh bandar yang terdapat di Malaysia. [2]

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

c) Huraikan dua faktor yang mempengaruhi proses pembandaran. [4]

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

d) Jelaskan dua masalah yang timbul akibat proses pembandaran yang pesat. [4]

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

e) Terangkan langkah mengurangkan masalah proses pembandaran. [2]

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Soalan Esei

5. a) Apakah maksud petempatan setinggan?[5]

b) Berdasarkan sebuah Negara di Asia Tenggara, terangkan faktor-faktor yang mempengaruhi

kewujudan petempatan setinggan. [10]

c) Jelaskan langkah-langkah yang telah diambil oleh kerajaan negara tersebut untuk mengawal
kewujudan petempatan setinggan. [10]

6. a) Nyatakan lima ciri bandar raya global. [ 5]

b) Huraikan kesan negatif aktiviti pembinaan petempatan terhadap alam sekitar fizikal di bandar.

[10]

c) Cadangkan lima langkah yang dapat diambil untuk mengurangkan kesan negatif terhadap alam
sekitar fizikal di bandar akibat aktiviti tersebut. [10]

SET 5

4. a) Apakah yang dimaksudkan limpahan pembandaran? [2]

b) Berikan tiga faktor yang mempengaruhi fenomena limpahan pembandaran di Malaysia. [6]

i)

ii)

iii)
c) Kemukakan dua sebab Lembah Klang mengalami kadar pembandaran yang paling pesat di
Malaysia. [4]

i)

ii)

d) Huraikan dua peranan bandar dalam konteks pembangunan sosioekonomi sesebuah

wilayah. [4]

i)

ii)

e) Jelaskan masalah persekitaran manusia yang dihadapi oleh sesebuah bandar akibat daripada
proses pembandaran yang pesat. [4]
Soalan Esei

1 Berdasarkan Negara Malaysia,

a) Takrifkan maksud bandar kecil dan sederhana. [3]

b) Jelaskan peranan bandar kecil dan sederhana terhadap pembangunan ekonomi dan sosial
setempat. [10]
c) Huraikan kesan-kesan negatif aktiviti pembandaran terhadap persekitaran fizikal. [12]

2 a) Kenal pasti tiga buah bandar raya primat yang terletak di Asia Tenggara. [3]

b) Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi pembentukan bandar raya primat. [10]

c) Jelaskan kesan-kesan bandar raya primat terhadap penduduk dan alam sekitar. [12]

Skema Jawapan

Set 1

Soalan struktur

4. a) i) Petempatan tersebut memiliki penduduk melebihi 10,000 orang.

ii) Sekurang-kurangnya 60% daripada penduduk bekerja terlibat dengan aktiviti bukan
pertanian.
iii) Memiliki 75% atau lebih kemudahan asas perbandaran ,unit kedai,sekolah rendah atau
menengah, pusat kesihatan,dewan orang ramai, masjid atau rumah ibadat,pejabat pos,balai
polis,stesen bas,pasar,padang atau taman Bandar.

b) i) Melalui proses pemodenan sosioekonomi desa. Misalnya memajukan sektor industri

desa,kemajuan infrastruktur desa dsb yang menyebabkan desa menjadi tumpuan penduduk
yang akhirnya berkembang menjadi bandar.
ii) Melalui pembauran inovasi dan penyebaran inovasi dari Bandar ke desa. Idea-idea baru
yang menjalari penduduk desa akhirnya akan menerima pemodenan yang dibawa dan kelak
akan menukarkan cara hidup penduduk desa menjadi penduduk Bandar.

f) i) Pencemaran udara akibat daripada pembebasan asap kenderaan dan sector perkilangan
contohnya pembebasan gas-gas pencemar seperti karbon dioksida,karbon monoksida dan
sulfur dioksida
 ii) Pencemaran sumber air seperti pencemaran sungai dan tasik-pembuangan sisa kumbahan
daripada sector domestic dan pembuangan asid daripada sector perkilangan menyebabkan
air bertoksik.
iii) Pencemaran tanih- penebangan tumbuhan (hutan) untuk pembinaan kawasan
perumahan,perkilangan dan lebuhraya menyebabkan tanah menjadi tandus-penggunaan
baja kimia dan racun serangga dalam aktiviti pertanian menyebabkan tanah berasid.

g) i) Menyediakan tapak pasaran kepada keluaran pertanian dan penternakan desa untuk
dipasarkan di Bandar kecil/sederhana berdekatan.Dibuktikan melalui kewujudan pasar-pasar
tani dan juga pasar malam. Hasil tanaman,hasil buahan dan hasil ternakan yang dijual di
Bandar kecil/sederhana turut menambahkan pendapatan penduduk desa.
ii) Menyediakan sumber pekerjaan kepada penduduk desa. Pekerjaan dalam sector industry
perkhidmatan,perniagaan yang ada di Bandar kecil/sederhana seperti pekerjaan di
pasaraya. Kadar pengganguranboelh dikurangkan,pendapatan perkapita dan kuasa beli
penduduk bertambah.
iii) Menyediakan peluang pendidikan menengah dan pasca menengah. Menyediakan
pendidikan rendah dan menengah pelbagai jenis aliran seperti teknik dan vokasional,
pendidikan tertiary-kolej dan IPT. Ini akan meningkatkan taraf pendidikan dan kelulusan
penduduk desa sekitar,mengurangkan kadar buta huruf,meningkatkan kemahiran buruh dan
kualiti modal insan untuk memudahkan mereka diterima bekerja dalam agensi kerajaan atau
swasta.

Soalan Esei

5. a) i) menyediakan peluang pekerjaan. Aktiviti perniagaan,perdagangan,perkilangan dan

perkhidmatan di kawasan Bandar telah membuka peluang pekerjaan yang luas
kepada penduduk. Pertambahan peluang pekerjaan akan dapat mengurangkan
kadar pengangguran dalam kalangan penduduk dan seterusnya dapat meningkatkan
pendapatan perkapita penduduk.
ii) Sebagai pusat pasaran. Kegiatan jual beli ialah aktiviti yang tidak dapat dipisahkan
dengan Bandar. Penduduk desa menjadikan Bandar sebagai pusat pemasaran
barangan desa manakala barangan yang dipasarkan dibandar akan dibeli oleh
penduduk Bandar dan sekitarnya. Kuasa beli penduduk yang tinggi akan
meningkatkan lagi nilai pasaran barangan di Bandar.
iii) Sebagai pusat pemodenan. Pemodenan merujuk kepada pelbagai aspek terutama
kemajuan dalam ICT dan bioteknologi. Kawasan Bandar bertindak sebagai pencetus
pemodenan kerana di Bandar terdapatnya pusat-pusat penyelidikan.
iv) Sebagai pusat perkhidmatan social. Bandar-bandar besar menyediakan kemudahan-
kemudahan social contohnya bank,hospital,ibu pejabat perkhidmatan seperti ibu
pejabat polis negeri dan ibu pejabat pos.

v) Sebagai pusat penyebaran maklumat dan pembauran inovasi. Penyebaran maklumat

dan pembauran inovasi membolehkan minda penduduk Bandar dan kawasan
sekitarnya berkembang dan sentiasa bersedia untuk menerima idea baru yang sekali
 gus sanggup menerima perubahan. Proses penyebaran maklumat berlaku dengan
mudah kerana Bandar menjadi tumpuan penduduk untuk bekerja dan berniaga.
vi) Sebagai pusat pembentukan golongan menengah. Pembentukan golongan menengah
di kawasan Bandar adalah disebabkan peluang pendidikan yang luas di kawasan
Bandar, peluang pekerjaan dengan gaji yang tinggi dan kemudahan asas yang terdapat
di kawasan Bandar tersebut. Kewujudan golongan menengah telah memberi impak
yang positif terhadap ekonomi Bandar yang telah meningkatkan kuasa beli penduduk
di kawasan Bandar.

b) i) Bandar sebagai pusat pembauran inovasi. Pembauran inovasi boleh berlaku melalui
kemudahan yang terdapat di kawasan Bandar. Peranan tersebut dimainkan oleh media
massa, system telekomunikasi dan pusat-pusat penerangan yang terdapat di Bandar seperti
pusat penerangan agensi kerajaan seperti FELDA dan FAMA. Kesannya maklumat dapat
disebarkan dengan pantas.
ii) Bandar sebagai pusat pengumpul dan pemasaran hasil penduduk desa. Barang keluaran
desa seperti produk-produk pertanian, bahan mentah bukan pertanian dan barangan
kraftangan akan dikumpulkan dan dipasarkan di Bandar.
iii) Bandar menyediakan perkhidmatan social kepada penduduk desa. Perkhidmatan social
seperti bank, pejabat pos, klinik dan hospital, pejabat-pejabat kerajaan yang terdapat di
kawasan Bandar akan memberi perkhidmatan kepada penduduk kawasan desa disekitarnya.
iv)Bandar sebagai pusat pekerjaan.Peluang pekerjaan terbuka dengan luas di kawasan
bandar.Peluang pekerjaan dalam sector industri,perkhidmatan dan perdagangan wujud
dengan banyaknya kawasan bandar.Kebanyakan golongan muda dari kawasan desa akan
berhijrah ke bandar untuk mendapatkan peluang pekerjaan tersebut.Keadaan tersebut akan
mengurangkan masalah pengganguran dalam kalangan penduduk desa.
V)Desa sebagai pembekal bahan mentah kepada pelbagai sector di bandar.Kebanyakan
sector ekenomi desa akan membekalkan bahan metah untuk industri yang terdapat di
kawasan bandar.Contohnya,industri sarung tangan yang terdapat di kawasan bandar yang
memerlukan bekalan getah dari kawasan desa.
vi)Desa membekalkan tenaga buruh kepada sector ekonomi di bandar.Sektor ekonomi
desa,iaitu sector pertanian umumnya gagal memenuhi tenaga kerja penduduk desa.Oleh
itu,untuk mengurangkan masalah pengganguran di kawasan desa,tenaga buruh dibekalkan
kepada sector ekonomi di bandar.
vii)Desa sebagai kawasan pasaran.Barangan siap yang dikeluarkan oleh sector industri
bandarakan dipasarkan semula ke kawasan desa sekitarnya.Kawasan desa telah meluaskan
lagi pasaran barangan yang dikeluarkan oleh sector industri dan perniagaan yang terdapat di
bandar.Keadaan tersebut dapat meningkatkan pendapatan sekor dan perniagaan di bandar.
(Pilih mana-mana enam jawapan)

Set 2
Soalan struktur
4. a) i)Penduduk melebihi 1 juta orang.Memeliki hieraki palin tinggi dalan sesebuah
negara dan lingkungan pengaruhnya luas berbanding dengan bandar-bandar lain.
ii)Mempunyai pelbagai fungsi pusat-berlaku pemusatan(aglomerasi) dan
berteknologi tinggi fungsi bandar seperti pusat
pentadbiran,perniagaan,perdagangan,perindustrian dll.Pelbagai kemudahan
/infrukstruktur bertaraf dunia/tinggi-pengangkutan moden ,pusat kewangan,usat
emeli belah,pusat ICT moden(hub komunikasi),banyak hotel bertaraf lima bintang.
ii)Ciri social masyarakat yang memiliki kualiti hidup yang tinggi-berpendapatan tinggi
dan gaya hidup moden.Masyarakat cosmopolitan-gaya hidup yang mementingkan
status,kecekapan pengurusan masa,sangat bergantung kepada penggunaan
teknologi dll.

b) i)Tumpuan pembangunan sosia-ekonomi di bandar utama sahaja.Pembangunan

bandar di Negara berkenaan yang tidak seimbang.Pemusatan fungsi sosio-ekonomi
berlaku di bandar utama sahaja seperti fungsi
perindustrian,pertadbiran,perniagaan,perdagangan,perkhidmatan,kewangan
dll.Rebakan pembangunan amat perlahan ke bandar bandar lain atau ke kawasan
lain.
Ii)Aliran migrasi masuk penduduk ke bandar utama sahaja.Isispadu dan aliran
migrasi masuk tertumpu ke bandar utama sahaja samada migran dari luar bandar
atau dari bandar bnadar lain.Disebabakan bandar utama dilengkapi dengan pelbagai
kemudahan bandar moden,peluang pekerjaan yang luas,kemudahan
pendidikan,kesihatan,hiburan dll yang menjadikan tarikan penduduk.
C) i)Bandaraya primat di Asia Tenggara ialah Bangkok,Yangon,Ho Chi
Minh,Hanoi,Manila,Jakarta.

d) Bandar raya mega ialah sebuah metropolis yang mempunyai jumlah penduduk yang
sangat ramai hingga melebihi 10 juta orang.Antaranya seperti Mexico
City,Mexico,Kolkata dan Bombay di India,Sao Paolo di Brazil dan Tehran di Iran.

Ii)Manakala bandar raya global ialah bandar raya yang menempatkan pelbagai
aktiviti yang bertaraf dunia(antarabangsa) di bandar raya tersebut.Contoh bandar
raya global ialah London,Tokyo,New York dan Paris.Daripada segi jumlah penduduk
bandar raya global juga memiliki penduduk melebihi 10 juta orang.

e) Ekonomi bersifat global- diperingkat kuartener dan kuiner yang berperanan

menentukan dasar dan arah alir ekonomi dunia dan bandar-bandar lain didunia yang
berada dalam rantaian ekonomi global/pasaran bebas.
- Menjadi penentu kepada keputusan ekonomi dunia (ciri unggul) seperti
bandaraya New York yang menjadi Pusat Perdagangan Dunia WTC (World Trade
Centre)
- Menjadi pusat Kewangan Dunia/ Transaksi kewangan dunia, ibu pejabat bank
dan firma kewangan antarabangsa beroperasi di sini dan juga sebagai pusat
pelaburan,pasaran modal/saham global.
-
 Soalan esei

5) a)

Ciri utama bandar raya global ialah: Huraian

1. Ciri penduduk i. Penduduknya melebihi 10 juta orang

ii. Dikenali sebagai megacity
iii. Menjadi tumpuan penduduk Negara
maju
iv. Taburan penduduknya padat dan
tepubina
v. Mengalami penduduk optimum seperti
Tokyo
2.Ciri ekonomi i. Ekonomi bersifat global-diperingkat
kuartener dan kuaner.
ii. Menjadi penentu kepada keputusan
ekonomi dunia(ciri unggul)seperti
bandar raya New York yang menjadi
pusat perdagangan dunia WTC (world
great center).
iii. Menjadi pusat kewangan dunia/transaksi
kewangan dunia,ibu pejabat bank dan
firma kewangan antarabangsa
beroperasi di sini.
iv. Pusat pelaburan,pasaran modal/saham
global
3.Ciri social i. Menjadi pusat Persidangan Dunia-
Persidangan G8,Kesatuan Ekonomi
Eropah(EC),Pusat Fesyen Dunia.
ii. Pusat NGO(badan bukan kerajaan)dunia
iii. Infrustruktur bertaraf global seperti
pusat pendidikan dunia-universiti
tersohor,pusat hiburan dunia dll.
4.Ciri kualiti hidup i. Ciri social termaju dengan memiliki
kualiti hidup yang tinggi-pendapatan
berkapita dan taraf hidup yang tinggi
ii. Masyarakat cosmopolitan-gaya hidup
antarabangsa yang mementingkan
status,kecekapan pengurusan
masa,sangat bergantung kepada
penggunaan teknologi tinggi dll.
5.Ciri teknologi i. Memeliki teknologi termaju dan menjadi
pusat R&D global-teknologi
ICT,robotic,aeroangkasa dll
ii. Menjadi pusat maklumat-info dan
infrastruktur bertaraf global seperti
Lembah Silicon di Amarika Syarikat.
iii. Bandar yang mengawal penyebaran
teknologi ke Negara lain.
6.Ciri fizikal bandar i. Bandar terancang-bagunan padat dan
 tepubina.Bangunan bertingkat dan
berkembang secara vertical.
ii. Landskap bandar-terdiri daripada mercu
tanda global seperti WTC,pejabat PBB
dll.
iii. Nilai ruang/harga tanah yang sangat
mahal.

b)

Dasar kerajaan dalam mempengaruhi kepeesatan kadar pembandaran di Lembah Klang

i. Menjadikan Lembah Klang sebagai penjana pertumbuhan ekonomi Negara-pusat
perindustrian,perniagaan dan perkhidmatan.Seperti usaha untuk menjadikan Lembah Klang
berstatus MSC secara keseluruhannya dalam RMK 9.(status MSC kini taman teknologi
Malaysia,Kl Sentral ,Cyberjaya,Putrajaya dan KLCC)
ii. Menyediakan prasarana pengangkutan awam yang cekap dan moden untuk meningkatkan
ketersampaian dalam dan antara bandar di Lembah Klang seperti LRT,ERL,Komuter dll.
iii. Memajukan sub-urban sebagai kawasan kediaman yang dilengkapi dengan kemudahan
pembandaran yang cukup.
iv. Mewujudkan bandar-bandar baru dan bandar bandar satelit seperti Shah Alam-Petaling
Jaya(perindustrian),Putrajaya(pentadbiran),Petaling Jaya,Ampang Jaya,Subang Jaya dsb.
v. Menyediakan kemudahan da perkhidmatan social yang lengkap untuk penduduk bandar-
keudahan kesihatan,pendidikan,jaminan keselamatan dll.

Faktor-faktor lain yang mempengaruhi kepesatan proses pembandaran di Lembah Klang

1)Aliran migrasi masuk penduduk yang tinggi ke bandar bandar besar yang disediakan oleh:
i. Perkembangan pesat sector ekonomi moden perindustrian,perkhidmatan dan perniagaan.
ii. Peluang pekerjaan yang luas dalam ketiga-tiga sector di atas dengan tawaran gaji yang
menarik.
iii. Peluang melanjutkan pelajaran yang lebih banyak-kewujudan pusat-pusat pengajian
tinggi(IPTA&IPTS).
iv. Kemudahan pembandaran yang menarik-prasarana lengkap,perumahan,perkhidmatan
social,hiburan dan reakrasi dll.
v. Kemudahan pengangkutan yang baik yang meningkatkan ketersampain untuk masuk ke
Lembah Klang.
2)Kadar pertumbuhan penduduk semulajadi yang pesat yang disebabkan oleh:
i. Perkahwinan antara migran yang berusia muda-aras kesuburan bertambah,kadar kelahiran
meningkat.
ii. Taraf kesihatan yang baik (kemudahan ubat,doctor,kakitangan perubatan)-menurunkan
kadar kematian dan mengawal wabak penyakit.Kesanya pertumbuhan semula jadi
meningkat.
iii. Pendapatan dan taraf hidup meningkat-mampu memeiliki saiz keluarga yang lebih
ramai.Kesannya kelahiran bertambah.

6. a) Jelaskan lima peranan bandar terhadap pembangunan sesuatu kawasan.

A1-Pusat pekerjaan
khususnya sektor perindustrian dan perkhidmatan. Tawaran peluang pekerjaan yang banyak.
Meningkatkan taraf hidup dan meningkatkan kuasa beli.
A2-Pusat pemodenan
-Cth dalam bidang ICT dan bioteknologi.Pembangunan (R&D)dalam pelbagai bidang. Pemodenan
infrastruktur dan k- ekonomi. + huraian
A3-Pusat pemasaran
- menggalakkan aktiviti jual beli.sumber pendapatan melaluihasil jualan. Sumber pendapatan negara
melalui kutipan cukai.
A4-Pusat perkhidmatan
- perkhidmatan sosial seperti perkhidmatan pendidikan,kemudahan kesihatan, perubatan
kepakaran, pengangkutan dan telekomunikasi.Kualiti hidup meningkat
A5-Pembauran inovasi
- penyerapan , penyebaran idea, informasi, teknik dan kaedah baharu terhadap sosioekonomi
sesebuah kawasan.Kawasan mundur mengalami perubahan menjadi lebih maju.idea baharu cepat
disebarkanA6-
pembentukan golongan menengah
- ramai golongan intelektual,politik dan pemimpin masyarakat. Berfikiran luas.kaya dengan idea dan
inovasi untuk perubahan.Cth kakitangan pengurusan dan profesional.A7-
pusat pelaburan
- aliran pelaburan asing (FDI) di bandar
bandar utama olehsyarikat besar multinasional (MNCs) kerana bandar dilengkapkan
dengan prasaranadan kemudahan yang menjadi daya tarikan pelabur.

(mana-mana 5isi x 2m=10markah)

b) Proses pembandaran yang pesat telah mendatangkan banyak kesan negative terhadap sosioekonomi di
Malaysia. Bincangkan.

Kesan negatif
BN1-Masalah kesihatan + huraianBN2- Gejala sosial/jenayah + huraianBN3- fenomena setinggan +
huraianBN4- Kemiskinan bandar + huraianBN5- Fenomena kesesakan lalu lintas + huraianBN6- kualiti
hidup merosot + huraian

Kesan Positif
BP1- mewujudkan banyak peluang pekerjaan melalui penambahan kawasanindustri + huraianBP2-
Peningkatan kualiti hidup/pendapatan bertambah/ kuasa beli bertambah/tabungan bertambah+
huraianBP3- Peningkatan infrastruktur/prasarana + huraianBP4- peningkatan dalam bidang sosial-
pendidikan/ perubatan/ perkhidmatan/ pengangkutan dan telekomunikasi + huraianBP5-Tenaga
buruh mencukupi.Cth pekerja mahir dan separuh mahir
[ (BN= 5 isi x 2m=10m) + (BP = 2 isi x 2m=4m) +( Kesimpulan= 1m)= 15m]
[Jawapan perlu ada pro (kesan negatif sosioekonomi) dan kontra (kesan positifsosioekonomi) dan
kesimpulan (pandangan/pendapat yang dikaitkan dengan isu)]

Set 3

4. a) Pembandaran bermaksud urbanisasi yang terjadi disebabkan oleh proses perubahan kawasan
daripada luar bandar kepada bandar. Pembandaran terjadi apabila pertambahan penduduk melebihi
10 ribu orang, pertambahan saiz (perluasan kawasan) dan pertambahan fungsi bandar, perubahan
struktur ekonomi dan perubahan cara hidup dan nilai masyarakat.
b) i) Kerana aliran migrasi masuk penduduk yang tinggi ke Lembah Kelang yang menyebabkan
penduduknya bertambah dengan cepat. Aliran migrasi masuk disebabkan oleh:

Perkembangan pesat sector ekonomi moden perindustrian,perkhidmatan dan

perniagaan yang menyediakan peluang pekerjaan yang luas dengan tawaran gaji
yang menarik.
Peluang melanjutkan pelajaran yang lebih banyak-kewujudan pusat-pusat pengajian
tinggi (IPTA dan IPTS), kemudahan pembandaran yang menarik- prasarana
lengkap,perumahan,perkhidmatan social, hiburan dan reakreasi dan juga
kemudahan pengangkutan yang baik yang meningkatkan ketersampaian untuk
masuk ke Lembah Klang.
ii) Kadar pertumbuhan penduduk semulajadi yang pesat di Lembah Kelang yang disebabkan oleh
perkahwinan antara migran yang berusia muda- aras kesuburan bertambah,kadar kelahiran
meningkat, taraf kesihatan yang baik (kemudahan,ubat, doctor, kakitangan perubatan)-
menurunkan kadar kematian dan mengawal wabak penyakit. Kesannya pertumbuhan
semulajadi meningkat.

c) Migrasi masuk akan menambahkan saiz/jumlah penduduk yang menyebabkan kadar urbanisasi
menjadi pesat. Migran yang masuk juga berusia muda dan apabila mereka berkahwin kadar
kelahiran akan bertambah yang mempercepatkan lagi pertumbuhan penduduk bandar.
d) Negara maju trend pembandarannya semakin perlahan kerana proses pembandarannya
sudah lama berlaku dan sudah mencapai tahap tepu. Aliran migrasi masuk sudah berkurangan
kerana hampir keseluruhan kawasan sudah bersifat bandar.
- Negara sedang membangun pula mengalami kadar pembandaran yang pesat akibat aliran
migrasi masuk yang tinggi penduduk dari luar bandar. Mereka menuju ke bandar kerana
ingin mendapatkan kehidupan yang lebih baik dan moden yang disediakan di bandar.
e) Aliran migrasi desa ke bandar-bandar besar patut diperlahankan kerana:
Mengimbangi jurang pembangunan desa bandar yang semakin melebar.
Mengelakkan berlakunya bandaraya primat dan fenomena limpahan pembandaran.
Mengurangkan kesesakan dan tepu bina bandar-mengurangkan fenomena persetingganan
Mengurangkan masalah pencemaran alam sekitar di bandar.

Soalan Esei

5. a) Proses pembandaran ialah proses perkembangan dan penumpuan penduduk di

kawasan Bandar (1). Perkembangan ini meliputi aspek peluasan sempadan (saiz kawasan)
(1), pertambahan jumlah penduduk (demografi) (1) serta fungsi / kepentingan bandar
semakin pelbagai. Perkembangan ini menjadikan sesebuah kawasan menjadi semakin
moden, kompleks serta naik taraf (1). Proses pembandaran juga melibatkan perubahan cara
hidup penduduk dari tradisional kepada nilai / gaya hidup bandar yang lebih moden (1).
Contohnya, Kuala Lumpur pada tahun 1980 berpenduduk seramai kira-kira 919 610 menjadi
1.3 juta pada 2000 dan kini 1.6 juta orang. Manakala keluasannya dari 93 km menjadi 243
km setelah diistiharkan sebagai Wilayah Persekutuan (1).
( b ) Huraikan ciri-ciri utama sesebuah bandar raya global. [10]

Isi Utama Huraian dan Contoh Markah

b1. Ciri penduduk Penduduk melebihi 10 juta orang. 2
Dikenali sebagai megacity.
Menjadi tumpuan penduduk negara
maju.
Taburan penduduk padat dan tepu bina.
Mengalami penduduk optima seperti
Tokyo.
b2. Ciri ekonomi Ekonomi bersifat global peringkat 2
kuarterner dan kuiner.
Menjadi pusat pelaburan dan pasaran
saham global, contoh, WTC New York.

b3. Ciri Sosial Infrastruktur bertaraf global seperti 2

b4. Ciri Kualiti Hidup
b5. Ciri Teknologi
b6. Ciri Fizikal Bandar
pusat pendidikan dunia universiti
tersohor.
Menjadi pusat persidangan dunia-
persidangan G8, Kesatuan Ekonomi
Eropah (EU), dan pusat NGO.
Ciri sosial termaju dengan memiliki 2
kualiti hidup yang tinggi.
Pendapatan perkapita dan taraf hidup
yang tinggi.
Masyarakat cosmopolitan.
Memiliki teknologi termaju dan menjadi 2
pusat R & D global teknologi ICT,
robotic, aeroangkasa.
Menjadi pusat maklumat info dan
infrastruktur bertaraf global seperti
lembah silikon di Los Angeles.
Bandar yang mengawal penyebaran
teknologi ke negara lain.
Bandar terancang bangunan padat, 2
tepu bina, bertingkat dan berkembang
secara vertikal.
Landskap bandar terdiri daripada
mercu tanda global seperti WTC, pejabat
PBB dll
Nilai ruang dan harga tanah yangsangat
tinggi
 PEMARKAHAN ; 5 isi x 2 markah = Max 10 markah Max 10

( c ) Huraikan kesan negatif akibat aktiviti pembandaran terhadap persekitaran fizikal. [10]

Isi Utama Huraian dan Contoh Markah

c1. Pencemaran Udara dan
Jerebu
c2. Pencemaran air
c3. Pencemaran Bau dan
Bunyi
c4. Peningkatan Suhu Bandar
c5. Banjir Kilat
Pelepasan gas-gas pencemar dari kilang
dan kenderaan bermotor karbon
dioksida dll.
Menyebabkan gas pencemar terbebas ke 2
udara dan partikal terampai (PM10)
terapung dalam udara kering di Bandar
menyebabkan jerebu.
Pembuangan sisakumbahan, sisa
domestic, sisa pembinaan dan sisa toksid
dari kilang. 2
Sungai tercemar dengan bekteria E-Coli
menyebabkan kualiti air terjejas.
Pencemaran bau busuk dari sampah
sarap oleh pemduduk kawasan
perumahan flet dan setinggan, permis
2
perniagaan dll.
Bunyi bising dari kenderaan, penduduk
dan kilang.
Pengurangan kawasanhijau dalam
Bandar untuk pembinaan
bangunankonkrit tlah memerangkat
haba.
Kekurangan kawasan pulau sejuk dalam
bandar. 2
Pembebasan tenaga haba dari
metabolisme manusia dan kenderaan
dalam Bandar.
Simpanan haba pendam dari bangunan
konkrit dan jalan bertar.
Pembangunan tanah untuk petempatan
dan industri memusnahkan kawasan
tadahan dan simpanan air.
Penurapan muka bumi berlebihan
2
meningkatkan kadar larian air
permukaan.
Pembuangan sisa domestik oleh
penduduk
 c6. Hakisan Tanah / Tanah Aktiviti memotong, meneres dan
Runtuh / Tanah Mendap meratakan bukit untuk pembinaan
perumahan.
Aktiviti penebus gunaan, penimbusan
dan penambakan tanah lembap untuk 2
guna tanah bandar yang lain.
Wujud gegalur, cerun menjadi tidak
stabil / gerakan jisim meningkat dan
kejadian tanah runtuh.

PEMARKAHAN ; 5 isi x 2 markah = Max 10 markah Max 10

Set 4

4 a) Bandar ialah sebuah petempatan yang mempunyai saiz yang lebih besar daripada luar bandar,
mempunyai kepadatan penduduk yang lebih tinggi dan penduduknya bekerja di bidang
perindustrian dan perkhidmatan. Bandar juga mempunyai jaringan pengangkutan dan kemudahan
asas yang lengkap.

b) bandar Segamat di Johor dan Kuantan di Pahang

c) i) Faktor sejarah-penjajahan semasa British mendorong perkembangan bandar-bandar baharu

selaras dengan perkembangan ekonomi yang dijalankan di kawasan tersebut. Contohnya Bndar Ipoh
(kini bandaraya) telah muncul ekoran perkembangan perlombongan bijih timah.

ii) Dasar Kerajaan - berlaku

6. a)

o Jumlah penduduk melebihi 10 juta orang.

o Penduduk mengamalkan gaya hidup cosmopolitan yang mementingkan status, cekap dalam
menguruskan masa, dan amat bergantung pada peralatan teknologi canggih dan moden.
o Menjadi pusat tumpuan kewangan dunia,ibu pejabat bank dan firma kewangan
antarabangsa.
o Merupakan pusat persidangan dunia bagi pelbagai pakatan,kerjasama dan pertubuhan
antarabangsa.
o Merupakan penyelidikan dan pembangunan global dalam aspek teknologi robotik serta
teknologi maklumat dan komunikasi.

b)

Hakisan tanah dan tanah runtuh. Kawasan tanah perlu dibersihkan dan diratakan untuk
membina rumah kediaman. Permukaan tanah yang gondol menyebabkan tanah mudah
dihakis air hujan. Selain itu cerun bukitmudah runtuh akibat tiada litupan tumbuhan yang
mengcekam tanah.
Banjir kilat. Penurapan jalan raya dengan tar di kawasan petempatan mengurangkan kadar
resapan air hujan ke dalam tanah. Selain itu, aliran air lumpur dan pasir di tapak pembinaan
 ke dalam parit dan longkang tersumbat. Oleh itu, apabila hujan lebat turun, air mudah
melimpah dan mnyebabkan banjir kilat.
Peningkatan suhu setempat. Banyak pokok besar terpaksa ditebang untuk memasang
system kabel elektrik di kawasan petempatan baharu. Kekurangan tumbuhan hijau
menyebabkan kandungan karbon dioksida di udara meningkat. Oleh itu suhu kawasan turut
meningkat.
Pencemaran air. Aliran pasir dan lumpur serta pembuangan sisa binaan ke dalam sungai
mencemarkan air sungai.
Pencemaran udara. Pembinaan kawasan petempatan meningkatkan bilangan kenderaan
yang berulang alik seperti kereta persendirian, traktor,lori simen dan lori pasir. Kenderaan
tersebut membebaskan asap dan gas karbon ke udara.
Pencemaran bunyi. Bunyi bising dihasilkan daripada gerudi, jentolak dan traktor.

c)

Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974. Pemaju yang gagal mematuhi undang-undang akan didenda,
dihukum penjara atau dilarang meneruskan kerja pembinaan.
Membina benteng konkrit dan dawai batu pada cerun bukit yang ditarah untuk mengelakkan
hakisan tanah dan tanah runtuh.
Membina kolam takungan lumpur di tapak pembinaan atau membina alur-alur kecil untuk
memudahkan laluan air hujan.
Menanam rumput dan pokok-pokok di kawasan perumahan.
Menyediakan tapak pelupusan sisa binaan yang mencukupi.
Menghadkan masa kerja pembinaan kepada waktu siang sahaja bagi mengelakkan
pencemaran bunyi yang dapat mengganggu keselesaan penduduk di kawasan sekitar.

SET 5

4. a) Apakah yang dimaksudkan dengan limpahan pembandaran?

Limpahan pembandaran ialah rebakan bandar yang melibatkan perkembangan aktiviti dan
guna tanah bandar yang berlaku di luar sempadan pembandaran yang mempengaruhi pembangunan
guna tanah di sekitarnya dan memberi kesan kepada petempatan dan penduduk yang tinggal
berhampiran.

b) berikan tiga faktor yang mempengaruhi fenomena limpahan pembadaran di Malaysia.

i) pusat bandar yang padat dan tepu bina

ii) nilai tanah yang amat tinggi di pusat bandar

iii) pertambahan penduduk bandar yang pesat

iv) perkembangan system dan jaringan pengangkutan intra bandar

c)kemukakan dua sebab lembah klang mengalami kadar pembandaran yang paling pesat di Malaysia

i) pertambahan penduduk yang pesat akibat daripada migrasi dan pertambahan semulajadi

ii)perkembangan pesat sektor perindustrian

d) huraikan dua peranan bandar dalam konteks pembangunan sosioekonomi sesebuah wilayah

i) sebagai pusat pembaharuan inovasi

ii) pusat pekerjaan penduduk dalam sector ekonomi modern (perindutrian dan perkhidmatan)

e) jelaskan masalah persekitaran manusia yang dihadapi oleh sesebuah bandar akibat daripada
proses pembandaran yang pesat

kemiskinan bandar

Peluang pekerjaan terhad dibandingkan dengan kelulusan dan kemahiran yang diperlukan
Pengangguran meningkat
Pendapatan perkapita dan taraf hidup rendah
Kos hidup tinggi

Kesesakan

Kesesakan jalan raya ; kesesakan lalu lintas terutama waktu puncak; membazirkan masa
Tekanan psikologi
Kesesakan penduduk ; petempatan/ kawasan perumahan sempit. Kehidupan tidak selesa

1. berdasarkan Negara Malaysia

a) takrifkan maksud bandar kecil dan sederhana

Konsep bandar kecil dan sederhana

Bandar kecil ; bandar yang mempunyai saiz penduduk antara 10 000 hingga 30 000 orang
Bandar sederhana ; bandar yang mempunyai saiz penduduk antara 30 001 hingga 100 000
orang
Contoh : bandar ibu daerah (namakan contoh kecuali bandar ibu negeri)
b) jelaskan peranan bandar kecil dan sederhana terhadap pembangunan ekonomi dan social
setempat

penyelaras projek pembangunan daerah

Pejabat kerajaan yang ada seperti JKR dan pejabat daerah berperanan menyalur dan
menyelaraskan rancangan-rancangan pembangunan desa di sekitarnya
Pelbagai projek seperti menaiktaraf jalan kampung, pembinaan jeti/ jambatan,
pembangunan persimpangan dengan ruang-ruang kedai, pembangunan industri diselaraskan
oleh kedua-dua jabatan berkenaan

Penyedia/ pembekal barangan keperluan penduduk

Membekalkan barangan runcit/ pengguna kepada rangkaian kedai runcit di desa sekitar
Membekalkan barangan/ input pertanian kepada penduduk desa

Pusat pekerjaan penduduk

Pekerjaan dalam sector industri dan perkhidmatan yang ada di bandar kecil/ sederhana
Mampu menyerap lebihan buruh di desa sekitarnya agar tidak ttertumpu di sector pertanian
semata-mata
Pendapatan perkapita dan kuasa beli penduduk bertambah di samping dapat mengurangkan
aliran migrasi yang berterusan ke bandar-bandar desa

Membekalkan perkhidmatan social kepada penduduk

Perkhidmatan pendidikan rendah, menengah dan lepas menengah

Perkhidmatan kesihatan (adanya pusat kesihatan/ hospital/ klinik)
Perkhidmatan social seperti pejabat pos, balai polis, bomba, balai informasi, dan pejabat
penerangan daerah
Perkhidmatan pengangkutan ; bas, teksi dan feri

Penyebaran maklumat dan inovasi

Perkhidmatan telekomunikasi yang ada mampu mempercepatkan penyebaran maklumat/

pembauran inovasi
Informasi dan inovasi baharu dapat disebarkan kepada penduduk dengan cepat kerana
system perhubunagn dan pengangkutannya mudah sampai
Mewujudkan masyarakat bermaklumat

c) huraikan kesan-kesan negatif aktiviti pembandaran terhadap persekitaran fizikal

pencemaran udara dan jerebu

Pelepasan gas-gas pencemar dari kenderaan dan industri meningkatkan indeks pencemaran
udara (IPU) ; karbon dioksida dan monoksida, nitrus oksida, sulfur oksida
 Pelepasan asap, debu, jelaga meningkatkan kandungan partikel terampai (PM10)
menyebabkan jerebu

Pencemaran air

Pembuangan sisa kumbahan dari penduduk bandar menyebabkan pencemaran air ; bakteria
E-Coli
Pembuanagn sisa domestik/ isi rumah dan sisa pembinaan ; pencemaran air melalui sisa
pepejal
Influen kilang dan premis perniagaan ; air tercemar denagn peningkatan BOD
Pencemaran kualiti air hujan ; hujan asid

Pencemaran bau dan bunyi

Pencemaran sampah sarap akibat dari pembuangan sisa domestic dari perumahan, premis
perniagaan dan industri
Bau busuk dari sampah ; leachate
Bunyi bising dari kenderaan dan kilang

Pulau haba bandar

Peningkatan suhu dalam bandar akibat daripada pemerangkapan haba oleh bahan-bahan
pencemar udara/ gas rumah hijau ; kesan rumah hijau
Simpanan haba pendam dari bangunan konkrit dan jalan bertar
Haba yang dibebaskan oleh metabolisme manusia

Banjir kilat

Kekerapan hujan perolakan ; lebat dala masa yang singkat

Kadar susupan berkurang akibat daripada penurapan muka bumi
Daya tamping sisa aliran seperti sungai, parit, longkang dan paya menjadi rendah
Penebangan tumbuh-tumbuhan ; mengurangkan masa penangguhan
Limpahan air ; banjir kilat

Hakisan tanih serta tanah runtuh

Bukit dan cerun yang dipotong, diteres dirata bagi tujuan pembinaan bangunan dan
petempatan/ perumahan
Hakisan gegalur
Cerun menjadi tidak stabil ; gerakan jisim meningkat dan berlakunya tanah runtuh

2 a) kenalpasti tiga buah bandaraya primat yang terletak di Asia Tenggara

Bangkok
Manila
Jakarta
b) huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi pembentukan bandaraya primat

Tumpuan pembangunan sosioekonomi di bandar utama sahaja

Pembangunan bandar di Negara berkenaan yang tidak seimbang

Pemusatan fungsi sosioekonomi berlaku di bandar utama sahaja seperti fungsi
perindustrian, perniagaan, perdagangan, perkhidmatan dan kewangan
Rebakan pembangunan amat perlahan ke bandar-bandar lain atau ke kawasan lain

Aliran migrasi masuk penduduk ke bandar utama sahaja

Isipadu dan aliran migrasi masuk tertumpu ke bandar utama sahaja sama ada migran dari
luar bandar atau dari bandar lain
Disebabkan bandar utana dilengkapi dengan pelbagai kemudahan bandar modern, peluang
pekerjaan yang luas, kemudahan pendidikan, kesihatan dan hiburan yang menjadi tarikan
penduduk
System dan jarinagn pengangkuan yang cepat ; darjah ketersampaian ke bandar-bandar
utama yang tinggi memudahkan pergerakan migran

Faktor sejarah pembandaran

Negara-negara bekas tanah jajahan

Bandar utama lebih awal dimajukan oleh penjajah dan pemerintahan sebelum merdeka
Bandar utama sudah mengalami perkembangan pesat sehingga bergelar bandaraya
Dasar penjajah yang tidak menyebarkan pembangunan ke kawasan lain untuk memudahkan
kawalan menyebabkan tumpuan penduduk berlaku di bandar utama sahaja

Faktor demografi

Kepadatan penduduk bandar utama adalah tinggi

Pertumbuhan penduduk yang pesat berlaku di bandar utama disebabkan struktur umur
migran yang masih muda. Kadar fertility tinggi.
Kadar kelahiran tinggi: kadar kematian menurun kerana adanya kemudahan perubatan
moden di bandar utama

c) Impak bandaraya primat terhadap penduduk dan alam sekitar.

Impak terhadap penduduk.

Kemiskinan bandar;kos hidup tinggi

Peluang pekerjaan terhad dibandingkan dengan kelulusan dan kemahiran yang
diperlukan
Kadar penggangguran di bandar meningkat
Pendapatan perkapita dan taraf hidup penduduk rendah
Kos hidup tinggi;tidak mampu bersaing,kuasa beli rendah,tabungan rendah.Wujudnya
golongan miskin di bandar.
 Masalah perumahan dan fenomena setinggan
Kos pemilikan dan penyewaan hartanah tinggi;tidak sepadan dengan pendapatan
Tidak mampu memiliki/menyewa rumah
Penempatan setinggan:pencemaran persekitaran
Penyelenggaraan infrastruktur perumahan tinggi:kehidupan tidak selesa seperti di
flat
Kesesakan
Kesesakan jalanraya;kesesakan lalulintas terutama waktu puncak;membazirkan masa
Kesesakan penduduk petempatan/kawasan perumahan sempit;kehidupan tidak
selesa

Impak terhadap alam sekitar

Pencemaran udara
Pelepasan asap dari kenderaan dan industri yang bertambah;membebaskan karbon
dioksida dan monoksida
IPU meningkat menyebabkan jerebu dan hujan asid
Mengurangkan jarak penglihatan;risiko kemalangan
Pencemaran air
Pembuangan sisa kumbahan,domestic,influen kilang,premis perniagaan dan sisa
pembinaan khususnya perumahan.
Indeks pencemaran air meningkat;BOD, bakteria E-Coli, dan pepejal terampai yang
menjejaskan kesihatan.
Hakisan dan tanah runtuh
Pembangunan tanah yang rakus untuk pembinaan perumahan bagi menampung
permintaan penduduk yang ramai
Kawasan cerun yang dipotong,diteres dan diratakan
Cerun menjadi tidak stabil;memudahkan proses gerakan jisim.