A

AC Adapter: Ispravljač, daje jednosmerni napon na izlazu.

AC Power: Naizmenični napon. Alternating Current - naizmenična struja.
Acceptance Testing: Test prihvatljivosti. Testiranje sprovodjeno da omogući korisniku ili mušteriji donošenje odluke o prihvatanju softverskog produkta.
Normalno se izvodi da proceni da li softver zadovoljava niz prihvacenih kriterijuma.
Access number – Pristupni broj: Telefonski broj kojim pretplatnik ostvaruje vezu s cvorom veze.
Access server: Pristupni posluzitelj.
Account: Mrezno ime korisnika, identitet korisnika. Slovobrojćani niz zastićen lozinkom, koje se daje korisniku kad preko telefonske mreze pristupa sustavu.
Account: Nalog, identifikacija korisnika, račun koji je svojom ulogom sličan bankarskom računu, koji vam daje širi pristup aplikacijama i pravo na usluge. Obim
pristupa je odredjen posebnom aplikacijom i vrstom radne odgovornosti. Posebna kategorija jer Guest Account.
Ad Hoc Testing: Random testiranje. Faza testiranja gde testirant (tester) pokušava da rasturi sistem slučajnim biranjem sistemskih funkcija. Može da uključi i
negativno testiranje.
ADN: (Advanced Digital Line) Digitalna linija brzine prijenosa od najcesce 56 kbps (kilo bita u sekundi). Zakupljeni vod.
Adress - Adresa: svakoj web stranici na Internetu se dodjeljuje jedinstvena prepoznatljiva adresa. Adresu prepoznajemo i kao URL (Uniformed Resoure
Locator).
ADSL: (Asymmetric Digital Subscriber Loop) Standard za prijenos videopodataka telefonskom linijom (bakrene zice); razvijen u americkim telefonskim tvrtkama
kao rezultat natjecanja s tvrtkama za prijenos kabelske televizije za prevlast na trzistu telefonskih i televizijskih usluga; omogucuje prijenos podataka brzinama od
1,544 Mbps do 8,448 Mbps; sin. Asymmetric Digital Subscriber Line.
Alias: Pseudonim, alternativno ime ili oznaka koja se koristi za naslovljavanje poruka pojedincima ili skupinama korisnika na mrezi; drugo ime racunala na
Internetu.
Alta Vista: Program za pretrazivanje (search engine) i automatsko indeksiranje velikog broja World Wide Web stranica koji je utemeljila tvrtka Digial.
Alternative routing: Alternativno preusmjeravanje. Postupak usmjeravanja poruka priopcajnim kanalom uporabom trenutacno slobodnih medumjesnih vodova i
centrala; biranje neizravnog ili duzeg puta pri prenosenju poruka, jer se to trenutacno ne moze obaviti najkracim putem.
America OnLine: Vodeca amercka tvrtka za pruzanje komercijalnih informacijskih usluga na Internetu. Utemeljena 1985. Godine, sjediste Dulles, Virginia.
Godine 1995. Preuzima od Compuservea vodeci polozaj medu komercijalnim mreznim sustavima.
Anonymus FTP - Anonimni FTP: Korisnici dobivaju pristup udaljenom posluzitelju ( server) preko FTP-a (File Transport Protocol), bez da zapravo imaju
korisnicki racun (account) na tom istom posluzitelju. Kod spajanja na posluzitelj, korisnik upisuje svoju e-mail adresu na mjesto lozinke, a sistem koji podrzava
ovakav servis dodjeljuje user name “anonymous”.
Antivirus: Uslužni program koje pretražuje disk da nadje viruse i ukloni ih. Većina antivirus programa uključuje sredstvo za samoizmenu (auto-update feature)
koje omogućava programu da pribavi (download) fajlove o novo otkrivenim virusima radi njihovog prepoznavanja.
Applet: minijaturna aplikacija, program, koji pridruzuje dokumentu i s mreznog cvora na Internetu zajedno s dokumentom salje korisniku; program pretraznik na
korisnikovom racunalu (npr. Netscape Navigator, Internet Explorer,…) izvodi taj program i omogucuje pregledavanje HTML dokumenta.
Archie: Programski alat za pretrazivanje i pronalazenje informacija na Internetu; za odredivanje mjesta i brzo pronalazenje koristi indeksne datoteke i lokacije na
Internetu.
Archive - Arhiva: Velika datoteka, najcesce kopresirana (sazeta), koja sadrzi vise manjih datoteka u sebi. Format arhive je najcesce ZIP, TAR, ARJ, LZH, UC2.
Archive site: Stranica koja sadrzi arhive razlicitog sadrzaja kojima korisnici mogu pristupati ili s njih skidati podatke FTP-om ili E-mailom.
ARJ: Omogucava korisniku pohranjivanje jedne ili vise datoteka u kompresiranom formatu. Osobito dobar za kompresiju baza podataka, grafickih datoteka i
velikih dokumenata. Nazvan po Americkom programeru Robertu Jungu.
ARPA: (Advanced Research Projects Agency) Americka vladina organizacija zaduzena za stvaranje eksperimentalnih mreza koje su najavile pocetak Interneta.
Danas poznata kao DARPA (Defence Advanced Research Projects Agency).
ARPAnet: Mreza koju je napravila ARPA 1969. s osnovnom funkcijom prijenosa podataka izmedu vladinih laboratorija. Danas ne postoji.
ASCII: (American Standard Code for Information Interchange), americki standardni znakovnik za razmjenu informacija. Svakom znaku se pridjeljuje sesterobitni,
sedmerobitni ili osmerobitni kod, ovisno o zeljenom opsegu ASCII znakovnika.
AT command set - skup AT naredaba: Standardne naredbe u programskoj podrsci za upravljanje radom modema. Sve naredbe iz tog skupa zapocinju sa
slovima AT (od eng. attention).
ATM: (Asynchronus Transfer Mode), asinkroni, neuskladeni prijenos, neistodobno otpremanje, nacin prenosenja podataka pri kojem se male grupe bitova
prenose u nepravilnim i nepredvidivim vremenskim razmacima. ATM je napravljen zbog prijenosa glasa, videa i drugih multimedijalnih podataka koji zahtijevaju
kratke proboje visokog kvantiteta podataka, mogu podnijeti male gubitke, ali se moraju prenijeti u realnom vremenu.
Attachments - Dodaci: Multimedijalne datoteke koje su dodane, “prikopcane” E-mailu; mogu biti tekstualne, graficke, zvucne, video, proracunske tablice, baze
podataka ili cak citave aplikacije, programi.
AVI: Standard video kompresije razvijen od strane Microsoft Windowsa. Video klipovi na World Wide Webu su najcesce dostupni u Avi i QuickTime formatu.
Awk: Programski jezik za rad s tekstovnim podacima, napisan 1978. Ime je dobio po prvim slovima prezimena triju autora (Aho, Weinberger, Keringhan).
B
Backbone: Sredisnja visokobrzinska mreza. Mreza na koju se prikljucuju manje mreze; glavna mreza na koju je nekada bio prikljucen Internet zvala se NSFnet.
Backup ili Back-up (bekap) Rezervni snimak podataka. Backup omogućava korisniku ili kompaniji da restaurira važne podatke kada je kompjuter napadnut od
virusa ili se desi da su podaci uništeni ili iskvareni.
Bandwitdh - Sirina pojasa: Sirina frekvencijskog pojasa. Jednostavnim rjecnikom, bandwidth je kolicina informacija koja prolazi kroz jedan kanal u bilo kojem
trenutku.

1
Baud Rate - Procjena bauda: Brzina kojom podaci putuju kroz modem, mjereni u bps-ima ( bits per second – bitova u sekundi). Vecina danasnjih modema
mjeri od 2 400 do 50 000 bps.
BBS: (Bulletin Board System) racunalni sistem koji obicno pokrecu lokalni korisnici stvarajuci datoteke sposobne za skidanje i podizanje elektronskih foruma za
rasprave.
Beta: Beta verzija, nedovrsena inacica novog programa u kojoj su popravljene sintakticke i logicke pogreske pronadene pri alfa-ispitivanju.
Binary - Binarna datoteka: Binarna datoteka je izravno predocenje bitova pohranjenih u RAM memoriju u racunalu. Puno sazetije i preciznije od ASCII-ja.
Bit: (Binary DigIT) najmanja jedinica racunalne datoteke, sastoji se od 1 ili 0. Kombinacija bitova moze upucivati na slovo, brojku ili obavljati signalizaciju,
prebacivanje ili neku drugu funkciju. U sirokim skupinama se obicno mjere bitovima po sekundi.
Body: u okvirima elektronicke poste, dio pisma koji sadrzi najvise tekstualnog sadrzaja, dio izmedu zaglavlja i potpisa.
Bookmark ili Favorites: Za Netscape i Internet Explorer; pretinci u programima za pretrazivanje Interneta u koje se snimaju adrese ili web stranice do kojih
zelimo doci u slijedecim pretrazivanjima.
Bps: (Bitovi u sekundi) brzina kojom se mjeri prijenos datoteka.
bps: Bit po sekundi, merna jedinica za brzinu slanja i primanja podataka velikom brzinom putem modema.
Browser - pretrazivac: (Cesto zvan i web pretrazivac) Omogucava korisniku pretrazivanje World Wide Weba (WWW – svjetske mreze) i drugih Internet
sadrzaja koristeci GUI (Graphical User Interface) graficko sucelje. Primjeri su Mosaic, Netscape, Internet explorer.
Browser: [brauzer]. Skraćenica za web browser. Pregledač. Softver koji čita i prikazuje na ekranu hipertekst i multimedijski dokument.
Bug: Greška, nedostatak, neispravnost, kvar; svaki mehaničkiu, elektronski ili programski problem koji ometa normalno odvijanje obrade, bubica. U posebnom
slučaju softverski dodatak zvani patch ispravlja softverske propuste.
Bug: Pogreska, sintakticka ili logicka u programskom kodu.
Burn: Elektronski upisati, posebna metoda upisivanja podataka u PROM čipove. Rezanje ili urezivanje zapisa (burn = progoreti). Termin koji poznavaoci
kompjutera koriste za posao kopiranja informacija na CD ili DVD disk.
Burner: Optička naprava sposobna da kopira (burn) na CD ili DVD disk. Obično DVD rezač može da upisuje podatke na CD i DVD, dok CD rezač upisuje samo
na CD.
Byte - Bajt: jedinica datoteke, sacinjava ga osam bitova. Primjer: 01101010
C
Cache: [keš]. Skrivena memorija, predmemorija, posebna memorija koja je brža od glavne memorije. Specijalan visoko brzi memorijski mehanizam. Može biti
rezervisan deo glavne memorije ili nezavisno visoko brzo smeštajno sredstvo. Dve vrste kešinga su opšte korišćene u personalnim kompjuterima: memorijsko
keširanje i disk keširanje.
Carbon Copy: Karbonska kopija. Poruka koja se elektronickom postom salje na vise adresa.
CD: Skraćenica za "Compact Disc". Opšti medijum čuvanja informacija za prenos podataka kojima se pristupa preko optičke naprave (optical drive). Većina
kompjutera ima takodje CD rezač (CD burner). CD sadrži 700 megabajta memorije.
CERN: (Conseil Europeen pour la Recherce Nuclaire) Istrazivacki centar u Genevi u Svicarskoj gdje je razvijena zamisao o World Wide Webu.
CGI: (Common Gateway Interface) Skriptirani program za stvaranje sucelja koji omogucava brzo pravljenje WWW stranica. Zasniva se na popunjavanju formi,
okvira za izbor, umetanjem teksta itd.
Chip: Vidi čip.
Čip: chip. Mali komad od poluprovodničkog materijala (obično silikon) u kome je integrisano strujno kolo. Tipičan čip je manji od 1 kvadratnog centimetra i može
sadržavati milione elektronskih komponenata (tranzistora). Kompjuteri se sastoje od mnogo čipova postavljenih na ploči (t.zv. štampana ploča). Čipovi mogu biti
u raznim pakovanjima.
Class: Kategorija kojom se odrduje skup svojstava clanova razreda pri objektno orijentiranom programiranju.
Click: Klik, Kliknuti - izvedeno od 'click'. Lupnuti dugme po mišu, nakratko pritisnuti i odmah otpustiti. Klikovanje (clicking) nije isto što i pritiskanje (pressing) ili
prevlačenje (dragging). Neke operacije zahtevaju dupli klik (double click). — Šift-kliking (Shift clicking) je klikovanje sa pritisnutom tipkom 'shift'. Right clicking —
'Right clicking'. Pritisak na desni taster miša kojim se izlista menu, a ovaj zavisi od aplikacije na koju je miš usmeren. Za levake, tj. osobe koje uglavnom
manipulišu levom rukom, uloge leve i desne strane miša mogu biti promenjene.
Client - klijent: U odnosu klijent – server, klijent je racunalo koje otvara programe ili aplikacije sa servera ili preuzima s njega datoteke.
Client: Klijent. Kompjuter koji pretražuje informacije koristeći resurse servera ili glavnog kompjutera.
CODEC: Skracenica od koder-dekoder; uredaj koji pretvara analogni govorni signal u digitalni niz bitova i obratno, pri cemu se koristi impulsna modulacija.
Compress - kompresiranje, sazimanje: Postupak izbacivanja suvisnih ili polusuvisnih informacija iz datoteke, cineci je manjom.
CompuServe: Americki Internet posluzitelj; jedan od najstarijih i najvecih.
Connection: Veza, spoj; ostvareni put za izmjenu informacija.
Control Panel: Upravljački pult. Kontrolna tabla za glavne komponente kompjutera (harverske, softverske, tastatura, interfejsi, monitor, fontovi, datum, vreme, ) i
upravljanjem njima (dodavanje, uklanjanje, sigurnost, Internet opcije itd.).
Cookie - “kolacic”: Cookie je dio softvera koji snima podatke o vama. Sadrzi spomenute podatke sve dok to server zahtijeva. Na primjer, ako pretrazujete po
virtualnim trgovinama, svaki put kada nesto stavite u svoju kosaricu, cookie cuva informaciju sve dok se ne odlucite za kupovinu i server ne zatrazi podatak o
stvari koju zelite kupiti.
Critical Update: Kritične izmene. Razvijen je "Windows izmenjivač" (Windows Update) kao online proširenje Widows-a. Treba koristiti Windows Update da se
izvede dowload članova kao što su: popravke sigurnosti, kritične izmene (Critical Update) zadnje verzije Help-fajlova, driveri, i Intnet produkti. Novi sadržaju
bivaju dodani redovno, tako da možete uvek dobiti zadnje izmene i popravke da zaštitite svoj kompjuter i učinite da radi stalno glatko.
Cross-posting: Visestruko slanje; postupak odasiljanja poruke na adrese dviju ili vise tematskih skupina (newsgooups).

2
Cybercafe: Lokal koji dozvoljava gostima pretrazivanje World Wide Weba za vrijeme njihova pica ili obroka, obicno obracunato po polusatnoj uporabi.
D
Daemon: Program koji koji radi u pozadini po potrebi, izvrsavajuci zadace za korisnika. Oni “spavaju” dok se ne pojavi nesto sto treba njihovu pomoc. Najcesce
se nalaze na Unix sistemima.
Data transfer rate: Brzina prijenosa podataka. Brzina kojom se podaci primaju pri prijenosu priopcajnim kanalom, iskljucujuci pritom elemente signala i
zaustavni bit.
DDR: Double Data Rate. Metod elektronskog rada koji ubrza proces memorisanja. Danas se DDR tehnologija primenjuje kod video kartica i memorija kao što je
DDR-SDRAM. Na primer, za Latitude notebad mogli ste videti: "Memory Min: 256MB DDR".
Debugging: [dibaging]. Proces nalaženja i uklanjanja uzroka softverskog ili hardverskog nedostatka, čišćenje od grešaka.
Definition Files: Definicija i opisi virusa. Izmena ovih definicija sa obavlja LiveUpdate metodom (izmene uživo). Tokom ovog postupka takodje se može primiti
virus, ali odbrana od toga postoji.
Device: [divajs]. Naprava, instrument, pomoćna sprava. Uredjaj, deo opreme koji se može priključiti na mrežu. Standardne perifene naprave su: ekran, tastatura
i disk drive.
DHCP: (Dynamic Host Configuration Protocol) Protokol za dinamicko konfiguriranje glavnog racunala; sustav za dinamicko dodjeljivanje TCP/IP veza klijentskim
racunalima.
DHTML: (Dynamic Hypertext Markup Language) Dodatak HTML-u koji omogucuje bolje dinamicko kreiranje web stranica.
Dialup - program za spajanje: “Dialup access” ili “dialup account” je postupak kada se koristi modem za pristup Internetu preko mreze.
Dial-up: Uspostavljanje veze (telefonskim) biranjem.
Digital Video Recorder: Registrator video podataka zapisivanjem u digitalnom obliku.
Disk drive: Pogon za diskove. Disk naprava tj. mašina koja čita podatke i piše podatke na disk. Naprava rotira disk veoma brzo i ima jednu ili više glava za
čitanje i pisanje podataka.
Dok su modemske medjuveze (interfaces) standardizovane, protokoli farmatiziranja podataka preko telefonskih linija nisu. Većina modema podržava mnoge
protokole i barem za male brzine prenosa modemi medjusobno mogu da komuniciraju. Medjutim, protokoli za prenose velikih brzina nisu standadizovani.
Domain name - ime domene: Jedinstvena adresa koja prepoznaje svaku stranicu na Internetu, obicno dva ili vise dijelova odijeljenih tockom.
Domain Name Server (DNS): Racunala povezana na Internet cija je zadaca pratiti IP adrese i imena domena drugih masina. Kada se pozovu, uzimaju ASCII
ime domene i mijenjaju je u pripadajucu numericku IP adresu.
Domain Name System: dozvoljava korisnicima dolazenje u vezu s racunalima na Internetu koristeci tekstualne adrese (na primjer http://free-po.hinet.hr/vedran
DOS: (Disk Operating System) jednostavan operativni sustav koji je razvio Microsoft, dozvoljavajuci protezanje na druge programe.
Download: Kada korisnik prebacuje podatke s racunala spojenog na Internet na svoje osobno racunalo, onda kazemo da skida datoteke – da radi download.
DVD: (Digital Video Disk) Digitalni videodisk, vrsta kompaktnog diska za pohranu digitalnih podataka. Podaci se citaju crvenom lasersko zrakom za razliku od
standardnog CD-a gdje se citaju infracrvenom. Maksimalni kapacitet DVD-a je 8,5 GB.
DVD: Skraćenica za digitalni video disk. DVD-ovi mogu čuvati više informacija nego CD-ovi. Njihovo uvodjenje je započelo kao novi medijum koje filmske
kompanije koriste za distribuciju svojih filmova. Danas, razvijeni optički drajvovi omogućavaju svakome da kreira DVD-ove (sa DVD burners). DVD može čuvati
ne samo filmske već i bilo koje vrste komjuterskih podataka. Sa memorijom od 4,7 GB DVD je odličan za back-up svih važnih fajlova.
E
ECDL: Europian Computer Driving Licence. Evropska kompjuterska licenca koja je prihvatljiva u 140 zemalja i omogućava vlasniku da bez provere dokazuje
poznavanje rada na računaru i tako predstavlja upotrebljiv sertifikat pri konkurisanju za posao. Videti takodje MCSA... Microsoft Certified professionals.
EEPROM: EEPROM (od electrically erasable programmable read-only memory) je poseban tip PROM memorije koja se briše pri električnom opterećivanju.
Ova memorija zadržava podatke i posle isključenja napajanja. EEPROM nije tako brz kao RAM. EEPROM je sličan fleš memoriji (ponekad nazvan flash
EEPROM). Razlika je u tome da EEPROM zahteva pisanje ili brisanje bajt po bajt, dok kod fleš memorije podaci se pišu ili brišu u blokovima. Otuda je fleš
memorija mnogo brža.
E-mail - elektronicka posta: Vrsta komunikacije gdje se elektronicka poruka posalje na udaljenu lokaciju i drugi je korisnik prima preko jedinstvene E-mail
adrese.
E-mail: [imejl] od electronic mail = elektonska pošta, na srpskom ponekad skraćeno kao 'mejl' (pošta).
Emoticons - “smajlici”: To su postranicni znakovi koji se koriste u elektronickoj posti u vezi pokazivanja vlastitih emocija. Na primjer :-) znaci osmijeh, :-( znaci
tugu, ;-) namigivanje, :-p plazenje jezika itd.
Encryption: Sifriranje, kodiranje poruke, koja se sastoji od teksta ili podataka, uredajem za prijenos podataka, kako bi se pri prijenosu podaci zasitili od korisnika
koji su prikljuceni na istu mrezu, a nemaju pravo pristupa podacima.
Ethernet: Jedan od prvih i najjeftinijih tipova lokalne mreže (LAN).
Ethernet: Vrsta kabeliranja mreze koja teorijski dozvoljava brzinu do 10 Mb u sekundi.
Executable File: Izvršna datoteka. Izvodjački fajl čija je svrha izvodjenje funkcija ili operacija na računaru. Za razliku od ostalih fajlova podataka, executable file
generalno ne može biti pročitan jer je bio kompajliran (preveden). Na računarima koji su IBM-kompatibilni nazivi ovih fajlova imaju sufiks .BAT, .COM, .EXE ili
.BIN.
External Hard Disk: Spoljna jedinica diska. Tvrdi obrtajući disk smešten unutar kompjuterskog pogona za disk. Termin se često koristi u za hard disk drive.
Kapacitet čvrstog diska je unapredjen sa 100 MB na 1,2 GB tokom samo par godina, a početkom novog milenijuma tipičan desktop hard drive je primao 18 GB.
Extranet: Prosirena Intranet mreza (Extended Intranet).
F

3
FAQ - cesto postavljana pitanja: (Frequently Asked Questions) Lista najcesce postavljanih pitanja (i odgovora na njih) koji pokrivaju sve vrste tema koje se
mogu naci u World Wide Webu. Dozvoljava korisniku da ispita ono na sto je vec netko drugi dobio odgovor.
FDDI: (Fibre Distributed Data Interface) je standard za prijenos datoteka preko kabela s optickim vlaknima pri brzini oko 100 milijuna bps.
Filename extension - kratica oznake datoteke: Obicno tri ili cetiri slovna oznaka na kraju imena datoteke, odijeljena tockom i oznacava tip datoteke. U
uporabi ih je na stotine i novi se svakodnevno smisljaju. Primjeri su: .txt (tekstualna datoteka), .gif (Grapgic Interchange Format).
Finger: Program u Unixu koji pokazuje podatke o odredenom korisniku ili o svim korisnicima ulogiranima na sistem ili na udaljeni sistem.
Firewall: [faj,vol]. Zaštitni zid, zaštitni bedem. Aplikacija ili server na Internetu koji štiti internu mrežu od spoljnih napada. Sistem dizajniran da spreči
neautorizovan pristup privatnoj mreži ili sa privatne mreže. Firewall-ovi se mogu primenjivati na hardver i na softver, ili na kombinaciju oba. Sve poruke koje
dolaze ili napuštaju Intranet prolaze kroz Firewall, a ovaj ispituje poruku i blokira one poruke koje ne zadovoljavaju specijalne kriterijume sigurnosti.
Firewall: Osigurava tvrtkinu ili organizacijsku unutrasnju mrezu od neovlastenih vanjskih pristupa (najcesce Internet “hackera”, zlonamjernih korisnika Interneta)
Flame: Uvredljiva ili ponizavajuca poruka najcesce poslana preko E-maila kao kazna za krsenja pravila ponasanja na Internetu. Postoje primjeri “Flame wars”,
odnosno “Vatrenih ratova” kada se vise ljudi prikljucilo u razmjenama mrznje. U svakom slucaju, nepreporucljivo.
Fleš memorija: Flash memory. Memorija koja je često u obliku PC kartica, zamena za čvrste diskove. Fleš memorija je vrsta EEPROM čipa. Uredjaj ima kolone
i redove sa ćelijama koje imaju dva tranzistora na svakom preseku. Zadržava podatke i kada je napajanje prekinuto. Primenjena je na aparatu USB Mass
Storage device koji se proizvodi u veličinama memorije: 16,32,64,128,256,512 MB, a takodje sa 1, 2, 4 GB.
Font: Skup znakova i simbola koji se od drugih takvih skupova ne razlikuje znacenjem znakova od kojih se sastoji, vec prema tezini, izgledu i velicini izrazenoj
tipografskim tockama.
Forms - obrazac: Odredeni pretrazivaci podrzavaju elektronicke obrasce za popunjavanje. Obrazac na web stranici mogu popuniti korisnici iz cijelog svijeta i
poslati ga elektronski na odredenu domenu.
Forward: Preusmjeravanje poruka, otpremanje poruka mrezom.
Frame: Okvir, paket u sloju veze podataka koji se sastoji od zaglavlja i ostalih informacija potrebnih za prijenos podataka. U HTML-u frame predstavlja dio
zaslona (screen) na kojem se predocuju podaci.
Free- Net: Besplatni mrezni sustav ili davatelj usluga na Internetu.
Freeware: Softver koji je dozvoljeno, uz autorsku dozvolu, besplatno dijeliti, ali cesto uz odredene uvjete (na primjer, softver se ne moze preinaciti, itd).
FTP mail - FTP posta: postupak gdje se E-mail koristi kako bi se pristupilo FTP stranici.
FTP: (File Transfer Protocol) jedan od glavnih nacina na koji se datoteke prebacuju preko Interneta. FTP stranica je ona, koju daje neka odredena tvrtka ili
organizacija, kao spremiste za sve vrste datoteka koju korisnici mogu skidati.
FYI: Mreznim, Internet jezikom “For Your Information”, za Vasu informaciju.
G
Gateway - ulaz: sucelje izmedu dva suprotna protokola. Koristenjem softvera i hardvera gateway omogucava vezu izmedu dvije inace nekompatibilne mreze.
GIF: (Graphic Interchange Format) razvijen od Compuserve-a. GIF je operativno nezavistan format datoteke, siroko rasprostranjen na Internetu za graficke
datoteke. Kompresira datoteke koristeci “lossless” (smanjiti sto je manje moguce) metodu koja osigurava da kvaliteta slike ne oslabi.
gif: Graphics Interchange Format (GIF) ekstenzija datoteke (vidi GIF).
Gigabyte - gigabajt: tisucu Megabajta.
Gigabyte (GB): Gigabajt,1024 megabajta, ili 1.073.741.824 bajtova
Gopher: Internet gopher je sustav potrazujuceg i pronalazeceg karaktera. On preuzima zahtjev za informacijom i onda pretrazuje Internet u potrazi za njom.
Protokoli i softver slijede model klijent – server i dozvoljaju korisnicima raznolike mjesavine desktop sistema za pregledavanje, pretrazivanje i pronalazenje
dokumenata koji se nalaze na raznim serverima.
Grep: Naredba u UNIX operativnom sustavu kojom se u datoteci trazi neka rijec, dio recenice i slicno.
Guest Account: Račun koji korisniku daje ograničeni pristup iznesnom broju aplikacija i usluga. Obim pristupa je odredjen svakom pojedinačnom aplikacijom.
GUI: (Graphical User Interface) Graficko korisnicko sucelje; program koji podatke prikazuje ili u grafickom ili u mjesovitom obliku (tekst i grafika), cime se
korisniku olaksava rad. Zamisao potekla od tvrtke Xerox.
H
Hack: Hakerisati. (1) Pisati programski kod da se doda posebna funkcija postojećem programu. (2) Modifikovati program, često bez ovlašćenja, menjajući sam
kod.
Hacker: Osoba koja je vjesta u programiranju, osobito u strojnom jeziku i koja potanko poznaje sve tajne racunalnog sustava. Nerijetko svoja znanja koriste i u
neprofesionalne svrhe.
Hacking: (a) Hakerisanje, majstorsko amatersko bavljenje kompjuterom. Potiče od reči hack. — Haker: žargonski naziv za entuzijastu tj. osobu koja uživa da uči
programske jezike i kompjuterske sisteme i koja često može da se smatra ekspertom u nekim oblastima. (b) Lice koje se petlja po sistemskom softveru obično
neovlašćeno s ciljem da prodre u sistem zaštite.
Hard Disk Drive (HDD): Pogon u kome se koristi tvrdi disk, uglavnom kao External Hard Disk. Uredjaj sa memorijskom jedinicom velike brzine i kapaciteta
namenjen za dugotrajno čuvanje podataka.
Hard Disk: Medijum za smeštaj podataka, često spominjan kao External Hard Disk.
Header - zaglavlje: U nazivlju elektronicke poste, ovo je dio poruke koji upucuje tko je posiljalac i neke opce podatke.
Hit: Posjet, pristup, zahtjev; zahtjev upucen racunalu posluzitelju ( server). Popularnost pojedinih racunala u svjetskoj mrezi mjeri se brojem hitova, posjeta
nekom racunalu posluzitelju.
Home page - pocetna stranica: Na World Wide Webu, ovo predstavlja glavnu i pocetnu stranicu web prostora neke tvrtke, organizacije, sveucilista, fizicke
osobe itd., s koje hiperlinkovima odlazimo na druge stranice web prostora.

4
Host - glavno racunalo: Korisnik se obicno spaja na host racunalo uvijek kad se spaja na Internet.
HotJava: Web pretrazivac koji je razvio Sun Microsystems prosirujuci mogucnosti obicnih pretrazivaca i dozvoljavajuci dinamicke funkcije, umjesto samo
statickih tekstova i slika.
HTML: (Hyper Text Transport Protocol) koristi se na World Wide Webu od 1990. Ovaj protokol na razini programa je prijeko potreban za sirenje informacija preko
Interneta.
HTTP: (Hypertext Transfer Protocol) Protokol za prjenos hipertekstovnih dokumenata koji se koristi na Internetu. Dokumenti su napisani u programskom jeziku
za hipertekstovne dokumente (HTML). Odrednice su potanko opisane u zahtjevu za komentare br. 2068 (RFC).
Hyperlink - hiperlink: Na stranicama World Wide Weba, hiperlinkovi su bojom (ili drugacije) oznaceni tekstovi ili slike koje kada se izaberu (obicno klikom misa)
slijede otvaraju druge stranice. Hiperlinkovi se takoder mogu koristiti za automatsko skidanje datoteka, zvukova i video zapisa.
Hypertext: Tekst u kojem odredene rijeci ili slike sluze kao veza prema drugim tekstovima, slikama, zvucnim zapisima ili prema bilo kakvom drugom dokumentu
koji se obraduje pomocu racunala. Rijec je skovao znanstvenik Ted Nelson 1965.
I
Icon: Slicica, simbol na zaslonu racunala koji omogucuje slikovno komuniciranje izmedu korisnika i uredaja.
IEEE: Institute of Electrical & Electronics Engineers. Svetska institucija koja se izmedju ostalog stara o standardima (otuda kod računara Latitude oznaka
"Broadband Router ... IEEE 802.11 b compliant" ). Puni naziv:
Image map: Slika s klikovnim podrucjima ili mogucnost koristenja vise hiperlinkova s jedne slikovne datoteke. Na primjer, slika bi mogla biti neka drzava,
podijeljena u nekoliko podrucja, od kojih bi svako od njih daljnjim klikanjem hiperlinkom bilo dovedeno do istog, ali uvecanog odredenog podrucja.
IMAP: (Internet Mail Access Protocol) Protokol za pristup porukama elektronicke poste. Klijentu se dozvoljava pristup i upravljanje porukama na samom serveru.
Potanki opis u RFC 1730.
Installation Testing: Testiranje instalacije. Potvrdjuje da aplikacija pod testiranjem proradi iz očekivanih i neočekivanih dogadjaja bez gubitaka podataka ili
funkcija. Dogadjaji mogu da uključe manjak prostora na disku, neočekivani gubitak komunikacije ili uslove nestanka napajanja.
Internet: Internet je u osnovi globalna mreža kompjuterskih resursa. Može se opisati na razne načine: u vezi sa njenim protokolima, ili uopštino kao mreža od
mnogih mreža, ili kao zajednica ljudi koji koriste i razvijaju ove mreže, ili kolekcija resursa kojima se može pristupiti preko ovih mreža.
Internet: Zbirka svih medusobno povezanih mreza na svijetu, cesto samo pod nazivom “net”.
Intranet: Privatna podrucna mreza, koja osim funkcija Interneta sadrzi i privatni web posluzitelj ( web server) i poseban sigurnosni sustav (firewall). Koncepcija
racunalnog umrezavanja temelji se na Internet standardima, uz visok stupanj racunalne sigurnosti.
IP Address - IP adresa: jedinstven cetverobrojcani kod dodijeljen svakoj domeni na Internetu. Svaka domena ima svoju IP adresu i ime kako bi se stranica
lakse upamtila.
IP: (Internet Protocol) glavni protokol koji se koristi na Internetu.
IRC: (Internet Relay Chat) rasprostranjen program za razgovor u realnom vremenu, koji omogucuje korisnicima komuniciranje s drugim ljudima sirom svijeta.
ISDN: (Integrated Services Digital Network) Digitalna mreza s integriranim uslugama koja dozvoljava brzi protok podataka. Dozvoljava istovremen prijenos glasa,
datoteka i video informacija.
ISP: (Internet Service Provider) Tvrtka ili organizacija, kao na primjer Iskon ili Hinet, namijenjena omogucavanju pristupa Internetu pravnih ili fizickih osoba,
najcesce uz naplatu.
J
Jargon - zargon: Kao i svi drugi specijalizirani predmeti, Internet ima svoj vlastiti zargon; ponekad sifriran jezik oznacava tehnicke detalje. Neki od zargona su
objasnjeni u ovom rjecniku.
Java Applet: Apleti su mali programi pisani Java jezikom koji se mogu ugnezditi u web (HTML) stranicu i aktivirati web brauzerom. Apleti se isporučuju preko
Interneta. Radi sigurnosti dizajnirani su da generalno komuniciraju samo sa serverom odakle su isporučeni.
Java: Razvijen od Sun Microsystemsa, Java je Web programerski jezik koji podrzava multimedijalne efekte dok je korisnik na vezi, kao jednostavne animirane
crteze, pozadinska glazba i stalno obnavljanje informacijama na Web stranicama.
JavaScript: Viseplatformni skriptorski jezik (cross-platform, scripting language) napisan u americkoj tvrtki Sun Microsystems, Inc.
JIT: Mreznim jezikom “Just In Time”.
JPEG: (Joint Photographic Experts Group) Standardna kompresija slika ili video zapisa koja je razvijena narocito zbog koristenja na Internetu. Vecina fotografija
se moze snazno komresirati s ovom metodom bez velikog gubljenja na kvaliteti.
jpg ili .jpeg: Ime ekstenzije dana JPEG grafickim datotekama (vidi JPEG).
K
KB: Skraćenica za 'kilobajt' ili 1024 bajtova memorije. Ipak internacionalni standard definiše da je KB jednak 1000 bajtova. Otuda KB se javlja u oba značenja.
Uobičajene veće jedinice memorije su MB i GB.
Kilobayt - kilobajt: 1024 bajta, obicno zaokruzenih na tisucu zbog jednostavnosti.
L
LAN: (Local Area Network) LAN predstavlja grupu racunala u istoj zgradi, povezanih mreznim kablovima.
Laptop computer: Prenosiv kompjuter sa istim sposobnostima kao standardni kućni stoni računar (desktop computer), ali dovoljno mali za lako prenošenje. U
engleskom govornom području danas se umesto laptop (lap = eng. krilo, na kolenima) koristi naziv 'prenosivi računar' ili 'notebook' radi sprečavanja pokretanja
sudske tužbe od strane pojedinaca kojima se moglo desiti pregorevanje dok se računar nalazi u krilu, na kolenima.
Kratka preporuka o kupovini se može naći u odeljku 'saveti za kupovinu laptop-a'.
LDAP: (Lightweight Directory Access Protocol) Standard na Internetu koji racunalu klijentu ( client) ili radnoj stanici (workstation), preko TCP/IP mreze omogucuje
pregledavanje i uporabu adrese elektronicke poste na LDAP racunalu posluzitelju ( server); jednostavnija inacica X.500 protokola za pristup direktoriju u modelu
za povezivanje otvorenih sustava.
5
Leased line - zakupljeni vod: Unajmljen, visoko brzinski telefonski link za privatnu upotrebu, dostupan 24 sata dnevno.
Link: Linkovi su veze izmedu hipertekstualnih stranica. Svaki put kada kliknemo na osvijetljeni ili nekako drugacije oznaceni tekst da bismo otisli na drugu
stranicu, pratimo link.
Link: Veza, mesto gde se aktivira nova web stranica, komunikaciona putanja.
Lithium Ion: Tip baterije sa litijumom koji je najlakši metal sa visokim elektrohemijskim potencijalom. Zbog lakoće i visoke gustine energije ove baterije su
idealne za noseće uredjaje, posebno za notebook. Baterije nemaju memorijski efekat i ne koriste otrovne metale (kao olovo, živa, kadmijum). Nedostatak je da su
ove baterije skuplje nego NiCad i NiMH baterije.
Login - prijava: Kada se korosnik zeli spojiti na Internet preko svog racunala, prvo se mora prijaviti na modemski ulaz sa svojim passwordom i korisnickim
imenom.
M
Mail server: Racunalo (i softver koji ga pokrece) koji dozvoljava razvrstavanje i dobivanje E-mail poruka.
Mailing List: Popis adresa, lista adresa, adresar; popis adresa osoba kojima poruke saljemo elektronickom postom: Isto tako, programski sustav za automatsko
distribuiranje poruka elekrtronicke poste.
MAPI: (Messaging Application Program Interface) Priopcajni sustav; program za prijenos poruka elektronickom postom u podrucnoj mrezi. Proizvod tvrtke
Microsoft Corporation.
Matična ploča (MP): Motherboard. Osnovna ploča. Glavna ploča sa strujnim kolima mikrokompjutera. MP sadrži priključke za dodatne table. MP tipično sadrži
CPU, BIOS, memoriju, interfejse za masovno smeštanje podataka, serijske i paralelne portove, otvore za nadgradnju (expansion slots) i sve kontrolere
zahtevane za standardne periferne naprave.
Megabyte - megabajt (MB): Jedinica mjere za tisucu kilobajta; milijun bajtova.
Megabyte (Mbyte): Merna jedinica memorije, 1 Mbyte = 1.048.576 bajta. Vidi GB
Memory Effect: Svojstvo NiCad baterija koje uzrokuje da gube sposobnost za ponovo puno punjenje ukoliko se ponavljano prazne za istu vrednost i zatim pune
bez prepunjenja pre nego što se potpuno isprazne. Termin je izveden prema izgledu kao da baterija ima memoriju za iznos punjenja. Taj efekat je sada redak na
kompjuterksim NiCad baterijama.
Memory: Interna smeštajna oblast u komjuteru. Uglavnom, 'memory' se odnosi na skladište podataka koje je u formi čipova, dok 'storage' se odnosi na memoriju
na trakama i diskovima. Takodje, termin 'memory' se obično koristi za fizičku memoriju koja se odnosi na čipove sposobne da čuvaju podatke. Neki kompjuteri
takodje koriste virtuelnu memoriju koja proširuje fizičku memoriju na čvrsti disk.
Message Handling System: Sustav za upravljanje porukom, upravljacki sustav za razmjenu poruka; standardni skup usluga i protokola za djelovanje
elektronicke poste na svjetskoj razini. Taj standard se zove X.400 prema Savjetodavnom odboru za medunarodnu telefoniju i telegrafiju ( Consultative Committee
on International Telephony and Telegraphy) ili MOTIS prema Medunarodnoj organizaciji za standardizaciju (Message-Oriented Text Interchange Standard).
Microsoft certificates: Microsoft svedočanstva koja se mogu dobiti posle pohadjanja kurseva i polaganja testove za sticanje profesionalnog zvanja:
• MCSA (Microsoft Certified System Administrator),
• MCSE (Microsoft Certified System Engineer),
• MCDBA (Microsoft Certified Database Administrator),
• MCSD (Microsoft Certified Solution Developer).
Više o školovanju možete videti na našem sajtu informatika.com
MIME: (Multipurpose Internet Mail Extensions) Format kreiran da ukljucuje slike, zvukove, animacije i druge vrste dokumenata unutar Internet mail poruka.
Mirror site: FTP stranica koja sadrzi potpuno iste datoteke kao i stranica koja joj je “ogledalo”. Stranice se mogu ozrcaljivati nekoliko puta, cesto u razlicitim
zemljama sirom svijeta. Ovo olaksava skidanje s neke vrlo popularne i opterecene FTP stranice.
Modem: (MOdulator-DEModulator) Dozvoljava prijenos digitalnih podataka preko analogne telefonske linije.
Modem: Modem je naprava ili program koji omogućava komjuteru prenos podataka preko telefona ili kablova. Informacija je smeštena digitalno, dok je prenos
telefonskim linijama u obliku analognih talasa. Modem konvertuje te dve forme signala.
Mosaic - Mozaik: Mrezni pretrazivac napravljen od grupe ljudi iz NSCA (vidi NSCA). Drugim rijecima, graficko sucelje za pristup datotekama na Internetu.
Motherboard: Vidi Matična ploča
MPEG: (Motion Picture Experts Group) Format kompresije video zapisa koristen za filmove ili animacije na Internetu.
mpg ili .mpeg: Ime ekstenzije za MPEG filmove.
MTA: (Message Transfer Agent) Agent za prijenos poruke; program koji dostavlja poruke elektronicke poste. Poslije prijama poruke koju je odaslao agent
korisnika poste, taj program privremeno pohranjuje ili salje primatelju (ako je rijec o adresi u podrucnoj mrezi), odnosno usmjeruje prema drugom agentu za
prijenos (ako je rijec o WAN-u); osim toga preureduje ili dodaje podatke u zaglevlju poruke (message header). Jedan od poznatijih programa je Sendmail.
N
Najbrži modemi rade sa 57,600 bps, mada kompresijom podataka mogu da se postignu i veće brzine. Problem se ne rešava samo time da imate modem velike
brzine. Naime, neke telefonske linije nisu sposobne da prenos podataka velikim brzinama.
Negative Testing: Negativno testiranje. Testiranje sa ciljem da se pokaže da softver ne radi. Takodje je poznat kao 'test da omane'. Videti takodje Positive
Testing.
Netiquette: Nesluzbena, u velikoj mjeri nepisana pravila, osmisljena zbog toga da Web postane uljudbeno i civilizirano “drustvo”.
Netscape Communications: Tvorci Netscape Navigatora, jednog od najpopularnijih pretrazivaca. Dosao na los glas nakon sto je predstavio nekoliko HTML
“ekstenzija” koje drugi pretrazivaci nisu podrzavali.
Network time protocol: Internet protokol koji osigurava prenosenje ispravnog vremena.
Network time server: Koristeci Network Time Protocol, pristupate ovome racunalu za ispravno vrijeme.
Network: Dva ili vise povezanih racunala sposobnih za dijeljenje izvora podataka.

6
Newsgroup - tematske grupe: Postoje na tisuce news grupa, koje sire podatke o razlicitim temama koristeci Usenet (vidi Usenet).
Newsreader - citac novosti: Program koji omogucava citanje tematskih grupa preko Useneta.(npr. FreeAgent – besplatan, no vrlo dobar citac novosti.
www.forte.com)
NIC: (Network Information Center) Mjesto s organiziranom datotekom za odredenu mrezu - network.
NNTP: (Net News Transport Protocol) Protokol prijenosa datoteka namjenjenih tematskim grupama.
Node: Bilo koje racunalo prikljuceno na network.
Notebook computer: (noutbuk) Lični kompjuter projektovan da bude prenosiv i da radi na baterije ili priključenjem na električnu mrežu. Uporedi sa drugim
nazivom: laptop.
NSCA: (National Center for Supercomputing Applications) Snazna ustanovca koja je lansirala Mosaic Web pretrazivac 1993 za Windowse, x-Windowse i
Macintosh operativne sisteme.
O
Offline: Kada racunalo izvrsava radnje dok nije spojeno s nekim drugim racunalom, onda kazemo kako radi offline.
On-Access Scanning: Posebna poboljšana anti-virus tehnika po kojoj posebni programi startuju kada računar započne sa radom i tada prave interakciju sa
svakim drugim aktiviranim programom dok radi komjuter tj. do shut-down momenta. Ti posebni programi ispituju memoriju i sistem fajlova da otkriju znake
virusnog zagadjenja. Zanimljivo je da su pisci virusa takodje razvili nekoliko kontra mera kao odgovor na ta poboljšanja: skrivanje kodova šifriranjem, prikrivanje
na mestima gde virusni skeneri neče pretraživati i prikrivanje lokacije gde će infektivni program preuzeti kontrolu.
Online: Kada je racunalo spojeno s nekim drugim racunalima i izvrsava radnje, onda kazemo kako je online.
Open port: Termin koji se pojavljuje kada je telefonska linija otvorena I spremna da se racunalo spoji na mrezu.
Optical Disc: Optički disk je elektronski medijum za smeštaj podataka za čiji čitanje i pisanje se koristi laserski zrak niske energije. Originalno razvijen krajem
1960-ih godina. Poznat je kao CD.
Optical Drive: Bilo koji medijum ili naprava koja koristi laserski zrak za pristup podacima na optičkom disku . Tipične optičke naprave (optical drives) su: CD
drive i video disk drive.
OS: Operativni sistem (Operating System). OS je sofverski program koji osposobljava kompjuterski harver da komunicira i radi (operiše) sa softverom. Bez
kompjuterskog operativnog sistema kompjuter i sofrverski programi bili bi beskorisni.
P
Packet - paket: Informacije se preko Interneta salju u “paketima”; dijelovima datoteke svaki sa svojom odredisnom adresom. Paketi se mogu zamisliti kao
zalijepljene omotnice s nekim sadrzajem i napisanom adresom. Sve prolaze kroz sustav i najcesce dodu na ispravnu destinaciju. Sto vise omotnica sustav mora
obraditi, postupak se usporava.
Page - stranica: “Stranica” je ime dano temeljnom Web dokumentu, poput ovog sto ga upravo citate.
Password: Zaporka, lozinka, sifra; tajni niz znakova kojim se pristup podacima omogucuje samo ovlastenim osobama.
Patch: Ispravka, modifikacija. Takodje zvana service patch, ispravka programskog propusta (bug). To je objektni programski kod ubačen u izvodljiv program. Ove
ispravke su na raspolaganju i mogu biti skinute sa Interneta (downloads over the Internet)
Perl: ( Practical Extraction and Report Language) Skriptorski programski jezik opce namjene za pretrazivanje tekstovnih datoteka, izdvajanje podataka i tiskanje
formatiranih izvjestaja; vrlo je slican jeziku AWK, ali je slozeniji i ucinkovitiji. Autor jezika je americki programer Larry Wall.
PGP: (Pretty Good Privacy) Program za sifriranje koji se upotrebljava na osobnim racunalima, vrlo velikih mogucnosti. Autor programa je Philip Zimmerman, a
PGP se temelji na RSA algoritmu i sustavu sluzbenog sifriranja.
Ping: signal ili kratka poruka koju jedno racunalo preko mreze salje drugom racunalu i provjerava je li valjano prikljuceno na mrezu.
Pixel: Piksel. Najmanji deo slike ili prikaza koji kompjuter može da štampa ili prikaže. Pixel se može prepoznati kao elementarni jednobojni kvadratić ako se
primeni zum (zooming) na sliku. Sledeća slika je primer ekrana koji se vidi pri 640 x 480 piksela, tj. 640 piksela vodoravno sa 480 piksela uspravno. Ako povećate
rezoluciju slika će biti manja jer će ekran tada prikazati sliku sa većim brojem piksela po inch-u.
PKZIP ili PKUNZIP: Oruda za lagano kompresiranje i dekompresiranje DOS i Windows datoteka. Koriste ekstenziju .zip u imenu datoteka koje su njima
obradene.
Plug - In: Postoji puno stvari koje vas pretrazivac moze prikazati na web stranicama. Stvari koje su izvan njegovog domasaja traze plug-inove. Neki od plug-
inova su Shockwave i RealAudio – potrebni za audio i video.
plug-in : Priljučni program. Hardverski ili softverski modul koji dodaje napravu ili uslugu većem sistemu. Suština je da se nova komponenta jednostavno 'priključi'
na sistem.
Point of Presence: Mjesto pristupa mrezi preko telefonske linije; sustav modema i ostale kompjuterske i komunikacijske opreme koji je neprestano prikljucen na
mrezu; racunalo u svjetskoj mrezi na koje je spojena telekomunikacijska oprema kao sto su modemi, iznajmljene digitalne telefonske linije ( leased line) i
usmjerivaci (router) koji rade s vise protokola.
POP: (Post Office Protocol) Osigurava cuvanje i slanje, s namjenom slanja E-maila zahtjevom s udaljenog servera prema osobnome racunalu, najcesce PC-ju ili
Macintoshu.
POP: Post Office Protocol (POP). Poštanski oficijelni protokol korišćen za pretragu mejla (e-mail-a). Većina mejl aplikacija (t.zv. email client) koristi POP protokol,
mada neko koriste noviji IMAP (Internet Message Access Protocol). Drugim rečima, mejl protokol kojim se mejl prenosi od mejl provajdera korosnikovom
kompjuteru. Korisnici koji primenjuju POP klient mogu da vide svoj mejl čak i kada trenutno nisu online, ali moraju da načine backup svojih emailova da izbegnu
gubljenje podataka u slučaju otkazivanja diska.
Port: Broj koji se pridruzuje jedinstvenoj adresi izvora podataka ili IP adresi racunala, a sluzi za oznacavanje mreznog mjesta pristupanja ili mrezne usluge.
Port: Port, priključak, interfejs. Interfejs na kompjuteru na koji vi možete vezati neku napravu. Kompjuteri imaju razne tipove portova. Interno, ima nekoliko
portova za povezivanje disk naprava, ekrana i tastature. Eksterno, kompjuteri imaju portove za priključenje modema, printera, miša i drugih perifernih jedinica.
Port: Priljučak, utičnica, konektor koji povezuje delove kompjutera ili kompjuter s nekim drugim uredjajem (prinetr, monitor, modem).

7
Positive Testing: Pozitivno testiranje. Testiranje da se pokaže da softver radi. Videti takodje Negative Testing.
Postmaster: Administrator sustava koji je zaduzen za rad racunala posluzitelja (server), preko kojeg se obavlja slanje i primanje poruka elektronicke poste.
Postoje nekoliko firewall tehnika: Packet filter, Application gateway, Circuit-level gateway i Proxy server. Firewall se smatra prvom linijom odbrane u zaštiti
privatne informacije. Za dalju sigurnost podaci mogu biti šifrirani (encrypted).
PPP: (Point to Point Protocol) PPP je vrsta Internet veze koja dozvoljava racunalu koristenje Internet protokola kako bi postao dijelom Interneta. Zahtijeva
modem, telefonsku liniju i racun kod Internet posluzitelja.
Protocol - protokol: Postupak, nacin na koji racunala komuniciraju jedno s drugim preko Interneta, u cilju davanja usluge.
Proxy server: Dvojnik racunala posluzitelja; mrezno racunalo koje obavlja zadatke adresirane drugom racunalu. Zbog zagusenja nekih racunala, proxy server
cesto se upotrebljava na Internetu, kako bi se rasteretila glavna racunala posluzitelji i promet usmjerio prema jednom ili vise dvojnika.
PSTN: (Public Switched Telephone Network) Javna komutirana telefonska mreza.
pt: tačka (point), jedinica vertikalnog merenja slova, 1/72 inch ili 0,35 mm, tj. 72 tačke na 1 inch (2,54 cm) ili 72 tačke na dole prikazanoj duži:
Public access provider - javni posluzitelj: Organizacija koja osigurava pristup Internetu fizickim ili pravnim osobama, najcesce uz naknadu.
Public domain: Odnosi se na softver koji moze svatko koristiti ili mijenjati bez autorizacije.
Q
Query: Upit, pitanje; zahtjev za predocivanje informacije; formalan zahtjev programu za pretrazivanje ( search engine).
Queue: Vrsta memorije sa slijednim pristupom; paket podataka koji ceka odradbu; poruka poslana elektronickom postom koju primatelj jos nije procitao.
R
RAM: Skraćenica za random access memory, tip kompjuterske memorije kojoj može biti random pristupljeno tj. može se pristupiti svakom bajtu bez dodirivanja
prethodnih bajtova.
RealAudio: Programski sustav za emitiranje zvuka u stvarnom vremenu preko Interneta.
Registry Key: Videti Registry
Registry: Baza podataka korišćena od Windows operativnih sistema da smesti podatke tokom konfiguracije. Većina aplikacija upisuje tu podatke barem prilikom
konfiguracije. Nazivi sekcija počinju sa HKEY_ , na primer:
HKEY_Current_Configuration — postavke za displej i printere
HKEY_User — sve tekuće informacije o korisniku za sve korisnike sistema.
Registri se mogu editovati, ali uz veliku opreznost jer greška u registru može onesposobiti kompjuter.
Regression Testing: Regresivno testiranje/ Retestiranje prethodno testiranog programa posle modifikacije da se osigura da greške nisu unete ili su ostale
neotkrivene kao rezultat napravljenih izmena.
Remote login: Daljinska prijava rada; mogucnost da se korisnik ukljuci u rad na udaljenom racunalu preko racunala kojim se trenutno koristi.
Resolution: Rezolucija. Kvalitet printera ili monitora. Kod monitora, rezolucija je izražena brojem piksela u nekoj oblasti površine. Video rezolucija na Microsoft
windows-u putem koraka: Start > Settings > Control Panel > Dupli klik na Display > Klik Settings tab
Resource: Odreden skup informacija dobiven putem Interneta. Moze biti bilo sto od slike do videa ili programa.
RFC: (Request For Comments) Zahtjev za komentare – dokument koji objavljuje Odbor za ustroj Interneta ( Internet Architecture Board), a sadrzi prijedloge o
poboljsanju postojecih standarda ili uvodenju novih. Prijedlozi se i objavljuju na Internetu, gdje ih svatko moze procitati i komentirati.
Right-Click: Desno aktiviranje miša pritiskom na dugme na desnoj strani miš-aparata (mouse). Imati u vidu da može biti sa leve strane na aparatu za levake.
Ovaj signal obično inicira listanje mogućih nastavaka za neki posao (zavisno od slike aplikacije na ekranu)
Router - ruter: Racunalo posebne namjene (ili softverski paket) koje barata vezom izmedu dvije ili vise mreza. Ruteri se usredotocuju na krajnje adrese paketa
koji prolaze kroz njih i odlucuju na koje ce ih rute poslati.
S
Scalablity Testing: Sprovodjenje testiranja je fokusirano na osiguranju da aplikacija pod testom uspešno podnosi povećanje posla.
Scripting language - skriptni jezik: Serije programskih komandi koje oblikuju kako jedno racunalo komunicira s drugim.
Search Engine: Program za pretrazivanje, stroj za trazenje – program kojem se pristupa s udaljenog racunala i koji korisnicima omogucuje pretrazivanje i
nalazenje informacija na Internet mrezi. Neki od poznatijih programa te vrste su Yahoo, Alta Vista, Lykos…
Security Testing: Testiranje sigurnosti. Testiranje koje potvrdjuje da program može da dozvoli pristup samo ovlaščenom osoblju i da autorizovana lica mogu prići
funkcijama koje su na raspolaganju njihovom sigurnosnom nivou.
Self-extracting archive: Datoteka s ekstenzijom .exe, koja upucuje da ce se nakon skidanja i pokretanja sama “raspakirati” dekompresivnim programom kojeg
sadrzi, bez korisnikovog posredovanja.
Server: Unutar mreze, server cini datoteke dostupne klijent programima lociranima na drugim racunalima kada ih se zatrazi.
Service Pack 2: Najnovije izmene koje je Microsoft objavio za Windows XP. One su sve o sigurnost i najvažnije su ikada napravljene. Obezbedjuju veću zaštitu
protiv virusa, hakera, crva, a uklučuju Windows Firewall, Pop-up Blocker za Internet Explorer, i novi Windows Security Center.
Service Pack: Izmene za Windows XP koje objavi Microsoft obično jednom godišnje. One su pripremljene prethodne godine i instaliraju se odjednom.
Service provider: HiNet je trenutno najveci Internet posluzitelj u Hrvatskoj. Uloga posluzitelja je da osigura korisnicima pristup Internetu.
Shareware: Softver koji se besplatno dijeli, ali pod odredenim uvjetima. Ili je softver ponuden na probu, te se mora registrirati, odnosno kupiti nakon nekog
vremena, ili u drugom slucaju, ne moze primiti nikakvu softversku nadogradnju bez registracije. U nekim slucajevima je potrebna direktna isplata autoru.
Shockwave: Namjenski program (application) za stvaranje web stranica, koje se sastoje od racunalno animiranih slika, filma ili zvuka; slicne je namjene kao i
programski jezik Java.

8
Signature - potpis: Automatsko dodavanje nekoliko redaka u zaglavlju E-maila. Obicno se stavlja korisnikovo ime, prezime, adresa, broj telefona, broj faxa i
neki drugi detalji.
Sistem administrator: (eng. systems administrator, sysadmin). Pojedinac odgovoran za održavanje kompjuterskog sistema za više korisnika, uključujući lokalnu
mrežu (LAN). Ovi kao i drugi specijalisti se posebno obučavaju i stiču specijalne licence, kao MCSA (videti školovanje kod Informatike na sajtu informatika.com).
Tipične dužnosti su:
Dodavanje i konfigurisanje novih radnih stanica
Postavljanje korisničkih naloga (user accounts )
Sprovodjenje procedura radi zaštite od širenja virusa
Alociranje velikih memorija
Male organizacije mogu imati samo jednog sistem administratora dok valika preduzeća obično imaju čitav tim sistem administratora.
Mimo navedenih specijalnih sertifikata primenjuju se i potvrde o opštim sposobnostima rada na kompjuteru kao što je ECDL.
SLIP: (Serial Line Internet Protocol) Kao i PPP, zahtijeva koristenje modema i telefonske linije zbog povezivanja s Internetom, bez povezivanja na glavno
racunalo.
Slot: Otvor u kompjuterskoj konstrukciji gde možete ubaciti štampano kolo (karticu) radi nadgradnje ili poboljšanja performansi kompjutera. Poseban termin t.zv.
bay označava mesto gde se instalira disk drajv.
Smileys - smajlici: Znakovi koji se koriste u news porukama, E-mailovima ili na web stranicama u smislu davanja emocije. Primjer :-) osmijeh.
SMTP: (Simple Mail Transport Protocol) cesto nazivan sendmail (posiljaoc poste) kreiran zbog omogucavanja isporuke E-maila korisnicima Interneta.
Snail mail - puzeva posta: Zargonski izraz za tradicionalnu postu. Slanje i primanje tradicionalne poste mnogo je sporije od elektronicke poste.
SNMP: (Simple Network Management Protocol) Jednostavan protokol za upravljanje mrezom – protokol za daljinsko upravljanje mrezom, osobito organizacijom
mreze na razdjelnim tockama (hub) i cvorovima (node).
Spam: Nezeljene ili primateljima nevazne poruke elektronicke poste, koje se salju na vise slucajno odabranih adresa korisnika mreze ili na adresu jedne
tematske skupine na USENET mrezi.
Spam: Spem: Netraženi email ili newsgroup javljanje poslati u gomili, obično u komercijalne svrhe. Speming (Spamming): slanje spemova.
Spammer: [spemer] — Osoba ili organizacija koja šalje spam
Spyware: Software koji nadzire (eng: monitors) aktivnosti korisnika (ili prikuplja informacije o korisniku) bez znanja ili odobrenja korisnika.
SQL: (Structured Query Language) Strukturni upitni jezik; upitni programski jezik visoke razine za uporabu s relacijskim bazama podataka.
SSL: (Secure Sockets Layer) Standardni protokol koji omogucuje slanje i primanje zakrivenih podataka na Internetu, kao sto su lozinke ili brojevi kreditnih
kartica; ugraden je u neke programe za pretrazivanje na Internetu (Netscape Navigator i Internet Explorer). Upotrebljava se od 1995. Godine.
Surfing - surfanje: Popularna metafora za opisivanje istrazivanja Interneta.
T
T-1: Mrezni linkovi koji se koriste na Internetu omogucavajuci brzinu od 1,54 megabita u sekundi.
T-3: Veca brzina (45 megabita u sekundi) mreznih linkova koristenih na Internetu.
Tag - etiketa, oznaka: U HTML rjecniku, radi se o bitu za oznacavanje teksta na razlicite nacine.
TCP/IP: (Transmission Control Protocol / Internet Protocol) Dva osnovna protokola koja tvore temelje Interneta.
TCP: (Transmission Control Protocol) Radi u sprezi s IP-Internet Protokolom, kako bi osigurao da paketi dospiju na odredisne adrese.
Telnet: Terminalni emulacijski program koji dozvoljava autoriziranom korisniku pristup drugom racunalu na Internetu i njegovu uporabu, kao da je taj korisnik
lokalno prijavljen, dok je u stvarnosti udaljen mozda tisuce kilometara).
Terabyte - terabajt: 1000 gigabajta.
Terminal emulator: Dozvoljava osobnim racunalima emuliranje nekoliko terminalnih tipova.
Terminal: Dio hardvera (obicno tipkovnica i monitora) koji dozvoljava da naredbe budu upucene na neko racunalo,.
Thread - nit: Slijed uzastopnih poruka o nekoj temi ili tematskim skupinama (newsgroups). Nacin na koji su organizirane i prikazane poruke u news grupama.
TIFF: ( Tagged Image File Format) Datotecni format oznacene slike; vrsta formata za pohranjivanje grafickih podataka; format graficke datoteke.
Timeout: Mogucnost gdje se nakon nekog vremena neaktivnosti na Internetu, rusi veza.
Trojan Horse: Trojanac - vrsta fajla vrlo sličan virusu.
Trojan horse: Trojanski konj – virus koji se ne siri, nego je stavljen u normalni program, a najcesce u program s odstranjenim podprogramima za zastitu od
neovlasena kopiranja; destruktivni program napisan s namjerom razbijanja sigurnosnog sustava racunala; obicno je maskiran tako da se korisniku prikazuje kao
program za arhiviranje, igra ili sl., trojanski konj moze ostaviti posljedice zbog kojih njegov autor moze podlijegati sudskom postupku. Prvi program takve vrste se
pojavio u Ujedinjenom Kraljevstvu oko 1988. godine.
U
UMA: U specifikacijama o laptop računarima možda ste videli oznaku "UMA graphics". UMA je gornja oblast memorije (Upper Memory Area) koja se koristi u
blokovima po savremenijim metodama uz poseban memory manager nego što je bilo sa memorijama kod DOS baziranih sistema.
Unix: Operativni sistem obicno pisan u C-u i kreiran za multipliciranu uporabu. Ima TCP/IP u sebi i stoga je jedan od najpopularnijih operativnih sustava za
servere na Internetu.
Upload: Prebacivanje datoteka s osobnog racunala na odredeno udaljeno racunalo (suprotno od download - skidanja s udaljene masine).
URL: (Uniformed Resoure Locator) Internet adresa.

9
USB Mass Storage device: USB memorijsko sredstvo gde je primenjena popularna Fleš memorija, pogodna i za notebook-vlasnike. Radi se u veličinama
memorije 16,32,64,128,256,512 MB i 1, 2, 4 GB. Raznog je oblika i dimenzija, videti primerak jedinice spremne da se utakne u drajv i primer dimenzija na
aparatu u ruci.
USB: Skraćenica za Universal Serial Bus, eksterni bus standard koji podržava brzine prenosa od 12 Mbps. Jedan USB port može biti korišćen i za 127
periferijskih jedinica, kao što su miš, modemi, i tastature. Podržava Plug-and-Play instalaciju u vruće uključenje (hot plugging). Očekuje se da zameni serijske i
paralelne portove.
Usenet: Jedan od najvecih mreznih racunalnih sustava namjenjen razmjeni informacija i podataka uporabom modema. Sustav se sastoji od poruka elektronicke
poste i clanaka organiziranih po tematskih skupina.
User Account: Korisnički nalog kojim se osoba prijavljuje i identifikuje kao korisnik sistema.
V
V.24: Medunarodni standard za asinkroni prijenos koji odreduje vezu izmedu racunala i modema identican specifikaciji RS232C.
V.34: Medunarodni standard za sinkroni prijenos podataka modemom brzinama do 28800 bit/sek.
V.90: Medunarodni standard za sinkroni prijenos podataka modemom brzinama do 56 Kbps (download), odnosno do 36 Kbps (upload).
Veronica: (Very Easy Rodent Oriented Net-wide Index to Computerised Archives) programski alat za trazenje datoteka na Internetu.
Virus: Program ili fajl koji razara i onesposobljava hardver ili softver, ili vrši obstrukciju ispravnog rada sistema.
Virus: Virus je virtualno zlo. To je program koji se moze samostalno umnozavati i pri tom moze, ali i ne mora raditi stetne radnje. Mogu se prebacivati s racunala
na racunalo preko Interneta ili drugih mreza, zarazenih disketa ili CD-a.
W
WAIS: (Wide Area Information Servers) Struktura za sirenje informacijskog potraznog sistema. WAIS je baziran na klijent-server modelu izracunavanja i
dozvoljava korisnicima racunala djeljenje informacija koristeci uobicajeni racunalo-prema-racunalu protokol.
WAP: (Wireless Application Protocol) Tehnologija je koja povezuje mobilne komunikacije i Internet. Omogucava pristup i interakciju s informacijama i uslugama
na Internetu koristenjem GSM mobilnog aparata ili drugih bezicnih uredaja koji podrzavaju WAP protokol.
Web Browser: Pretrazivač Interneta, web pretraživač. Sofverska aplikacija koja se koristi da locira i prikazuje web stranice. Najpopularniji su Netscape
Navigator i Microsoft Internet Explorer. Oba su grafički pretraživači, što znači da interpretiraju grafiku i tekst. Moderni brauzeri mogu da prikazuju i multimedijske
informacije, uključujući zvuk i video, mada zahtevaju plug-in za neke formate. Brauzeri zahtevaju vezu za Internet bilo direktno preko Eternet veze (Ethernet
connection) ili uz upotrebu modema preko telefonskih linija.
Webcrawler: Program za pretrazivanje na Internetu (search engine).
Webmaster: Administrator web posluzitelja; administrator sustava na web posluzitelju.
Wide Area Network (WAN): Mreza sirokoga podrucja, mreza za velike udaljenosti. Racunala su povezana preko javnih konutiranih ( switched line) ili izravnih
(leased line) komunikacijskih linija.
Windows Security Center: Windows® Security Center je obuhvatno sredstvno koje izveštava i pomaže korisnicima da uspostave i održavaju zaštitne slojeve
sigurnosti oko svojih kompjuterksih sistema. Kada je sigurnosni sloj jednom uspostavljen tada je centar nadalje neprimetan u svom nadziranju sigurnosnog stanja
sistema. Medjutim, ako se javi ranjivost, tada Windows Security Center upozorava i preporučuje svoje rukovodjenje da pomogne korisniku da postigne stanje
sigurnosti. Više o tome možete naći na web-u u članku Windows Security Center – Managing the State of Security.
Postoji paket Windows XP Service Pack 2 (Windows XP SP2) koji ima napredne sigurnosne tehnologije da vam pomogne da zaštitite svoj PC od virusa, hakera, i
crva. Preporučuje se da to odmah instalirate.
Windows XP Home Edition: Kućna verzija Windows XP. Ovaj Home Edition nije upravljan OS, već je optimizovan za potrošačko tržište. Neke male firme
nemaju administratore i koriste Home Edition.
Windows XP Professional Editions: Poslovna verzija Windows XP. XP Professional je namenjen za poslovanje, biznis i uključuje karakteristike koje bi bile
suviše kompleksne i neodgovarajuće za kućnu upotrebu kao što je sigurnost. Ima Multi-processor podršku, automatski sistem obnove (Automated System
Recovery /ASR/), Visejezicku (Multi-language) podršku, itd.
WinSock: (WINdows SOCKets) Korisnicki Windows program koji korisnicima dozvoljava spajanje preko SLIP-a, PPP-a ili drugih direktnih veza, zbog
komuniciranja s drugim racunalima na Internetu preko TCP/IP-a.
World Wide Web (WWW ili Web): Multimedijalni, mrezni usluzni program koji se temelji na hipertekstu, u kojem se odabirom kljucnih rijeci automatski prelazi u
druge, hipervezama povezane dokumente.
Worm: Program crv – racunalni virus programiran za sirenje od racunala do racunala preko Interneta ili koje druge svjetske mreze. Program se razmnozava
skriven u radnoj memoriji racunala, a najcesca posljedica zaraze je usporavanje rada racunala ili pad racunalnog sustava, pri cemu crv ne inficira druge
programe i ne unistava podatke izravno.
X
XGA: U specifikacijama koje se odnose na "Display" za Latitude i druge laptop računare mogli ste videti:
"Display Choice of: 14.1" XGA (1024 x 768)"
Ovde XGA je skraćenica za eXtended Graphics Array ili proširenu grafičku oblast sa rezolucijom razmera 1024 vodoravnih piksela sa 768 vertikalnih piksela i
256 boja istovremeno prikazanih kao zaštićeni standard i unapredjenje prema ranije popularnom VGA (Video Graphics Array) standardu za 640 x 480 rezoluciju.
XMODEM: Vrsta asinkronog protokola za primanje i odasiljanje podataka s jednog racunalnog sustava na drugi. Popularan, ali spori protokol prijenosa
podataka.
Y
Yahoo: Program za pretrazivanje koji se koristi na Internetu, a temelji se na katalogu s indeksiranim sadrzajem. Autori su mu David Filo i Jerry Yung, sa
sveucilista Stanford, SAD.
YMODEM: Jos jedan protokol prijenosa datoteka, nesto brzi od XMODEMA.

10
Z
ZIP: Datoteke koje su kompresirane PKZIP programom imaju ovu ekstenziju. Mogu se dekompresirati PKUNZIP-om.
ZMODEM: Najbrzi i najpopularniji protokol prijenosa podataka, zbog svoje ucinkovitosti i osobina oporavka prilikom pucanja. Vrsta asinkronog protokola za
prijenos podataka na Internetu koji omogucuje uporabu skracenih imena za pretrazivanje datoteka.

11