Εισχώρηση βλήματος σε ακίνητο στόχο

Ένα βλήμα μάζας m=0,1 Kg κινείται οριζόντια με

ταχύτητα μέτρου υ=100 m/s και σφηνώνεται σε
ακίνητο ξύλο μάζας Μ=4,9 Kg το οποίο βρίσκεται
ακίνητο επάνω σε λείο οριζόντιο επίπεδο. Η χρονική
διάρκεια της κρούσης είναι ίση με Δt=0,01 sec. Να
υπολογιστούν: +

s x
α. η ταχύτητα του συσσωματώματος UΣΥΣΣ. αμέσως m
μετά την κρούση.
Σύμφωνα με την αρχή διατήρησης της ορμής ισχύει ότι:
r r r r r
Pπριν = Pµετα ⇒ Pm + PM = PΣΥΣΣ. ⇒
r r m⋅u 0,1 ⋅ 100
m ⋅ u + 0 = (M + m) ⋅ U ΣΥΣΣ ⇒ m ⋅ u = (M + m) ⋅ U ΣΥΣΣ ⇒ U ΣΥΣΣ = = ⇒ U ΣΥΣΣ = 2 m/s
M + m 4,9 + 0,1

β. η θερμότητα που εκλύθηκε κατά την κρούση.

Η θερμότητα που εκλύθηκε κατά την κρούση είναι ίση με την απόλυτη τιμή της μεταβολής της κινητικής
ενέργειας του συστήματος. Ο λόγος που βάζουμε απόλυτη τιμή είναι επειδή η μεταβολή ΔK προκύπτει
αρνητικός αριθμός.
1 1 1 1
Q = ∆Κ = Κ τελ − Κ αρχ = ( Μ + m ) U ΣΥΣΣ 2 − mu 2 = ⋅ 5 ⋅ 22 − ⋅ 0,1 ⋅ 1002 = 10 − 500 ⇒
2 2 2 2
Q = 490 Joule
γ. πόσο βαθιά (x) εισχώρησε το βλήμα m μέσα στο σώμα ξύλο Μ και πόση απόσταση (s) διένυσε το
ξύλο κατά τη διάρκεια της κρούσης; Θεωρείστε ότι τα μέτρα των ασκούμενων δυνάμεων μεταξύ
βλήματος-στόχου είναι σταθερά.
Το βλήμα m εισχωρεί μέσα στο βλήμα εκτελώντας επιβραδυνόμενη κίνηση (η οποία μπορεί να θεωρηθεί
ότι είναι ομαλά επιβραδυνόμενη με σταθερή τιμή επιβράδυνσης αm). Επίσης το ξύλο Μ μπορεί να
θεωρηθεί ότι εκτελεί ομαλά επιταχυνόμενη κίνηση με σταθερή τιμή επιτάχυνσης αM.
1
Εφαρμόζουμε τις εξισώσεις u = u 0 − α ⋅ ∆t και ∆x = u 0 ⋅ ∆t − α ⋅ ∆t 2 διαδοχικά για το βλήμα m και για
2
το ξύλο Μ.
Για το βλήμα m: προσέχουμε ότι τις εξισώσεις τις εφαρμόζουμε από τη θέση στην οποία ξεκινά να
εισέρχεται μέσα στο ξύλο M μέχρι να σταθεροποιηθεί στο εσωτερικό του έχοντας αποκτήσει ταχύτητα ίση
με U ΣΥΣΣ και έχοντας διανύσει επιβραδυνόμενο συνολική απόσταση ίση με s + x.
U ΣΥΣΣ = u − α m ⋅ ∆t ⇒ 2 = 100 − α m ⋅ 0,01 ⇒ α m = 9800 m/s 2
1 1 2
s + x = u ⋅ ∆t − α m ⋅ ∆t 2 ⇒ s + x = 100 ⋅ 0, 01 − 9800 ⋅ ( 0, 01) ⇒ s + x = 0,51 m (Σχεση 1)
2 2
Για το ξύλο Μ προσέχουμε ότι τις εξισώσεις τις εφαρμόζουμε από τη θέση στην οποία ξεκινά η κρούση
μέχρι να σταθεροποιηθεί το βλήμα στο εσωτερικό του έχοντας αποκτήσει ταχύτητα ίση με U ΣΥΣΣ . Μέχρι
να συμβεί αυτό, το ξύλο έχει διανύσει επιταχυνόμενο απόσταση ίση με s.
U ΣΥΣΣ = α M ⋅ ∆t ⇒ 2 = α M ⋅ 0, 01 ⇒ α M = 200 m/s2
1 1 2
s = 0 ⋅ ∆t + α M ⋅ ∆t 2 ⇒ s = 200 ⋅ ( 0,01) ⇒ s = 0, 01 m
2 2
Τελικά η σχέση 1 γίνεται: s + x = 0,51 m ⇒ x = 0,51 − s ⇒ x = 0,51 − 0, 01 ⇒ x = 0,50 m

Βασίλης Γκάγκας, Πυρηνικός Φυσικός, Λάρισα 2015

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ Β’ ΤΡΟΠΟΣ (ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ):
Εναλλακτικά μπορούμε να εφαρμόσουμε διαδοχικά το
Θεώρημα Μεταβολής της Κινητικής Ενέργειας (Θ.Μ.Κ.Ε.) για το
βλήμα m και για το ξύλο Μ. Κατά τη διάρκεια της εισόδου του
βλήματος m μέσα στο ξύλο Μ, μεταξύ των δυο μαζών ασκούνται
οι δυνάμεις F, F’ οι οποίες αποτελούν δυνάμεις δράσης
αντίδρασης.

Για το βλήμα m: Στο Θ.Μ.Κ.Ε. του βλήματος m μας απασχολήσει μόνο η δύναμη F που ασκείται επάνω στο
βλήμα. Προσέξτε ότι το Θ.Μ.Κ.Ε. το παίρνουμε από τη θέση στην οποία ξεκινά να εισέρχεται το βλήμα m
μέσα στο ξύλο M, μέχρι το βλήμα m να σταθεροποιηθεί έχοντας αποκτήσει ταχύτητα ίση με U ΣΥΣΣ και
έχοντας διανύσει συνολική απόσταση ίση με s + x.
∆K = WFoλ ⇒
K τελ − K αρχ = WF ⇒
1 2 1
mU ΣΥΣΣ − mu 2 = − F ⋅ ( s + x ) ⇒
2 2
1 1
⋅ 0,1 ⋅ 2 2 − 0,1 ⋅ 1002 = − F ⋅ s − F ⋅ x
2 2
−499,8 = − F ⋅ s − F ⋅ x (Σχεση 2)

Για το ξύλο Μ: Στο Θ.Μ.Κ.Ε. του ξύλου Μ μας απασχολήσει μόνο η δύναμη F’ που ασκείται επάνω του.
Προσέξτε ότι το Θ.Μ.Κ.Ε. το παίρνουμε από τη θέση στην οποία ξεκινά να εισέρχεται το βλήμα m μέσα στο
ξύλο M, μέχρι το ξύλο Μ να αποκτήσει ταχύτητα ίση με U ΣΥΣΣ και να διανύσει απόσταση ίση με s.
∆K = WFoλ ⇒
K τελ − K αρχ = WF ⇒
1 2
MU ΣΥΣΣ − 0 = F' ⋅ s ⇒
2
1
4,9 ⋅ 22 = F' ⋅ s ⇒
2
9,8 = F' ⋅ s (Σχεση 3)

Όμως οι δυνάμεις F,F’ αποτελούν ένα ζεύγος δυνάμεων δράσης-αντίδρασης και θα ισχύει ότι
r r
F= − F' ⇒ F=F' . Τελικά προσθέτοντας τις σχέσεις 2 και 3 κατά μέλη έχουμε ότι:
−499,8 + 9,8 = − F ⋅ s − F ⋅ x + F' ⋅ s ⇒
490 = F ⋅ x (Σχεση 4) Σε αυτό το σημείο αξίζει να παρατηρήσουμε ότι, το γινόμενο F·x είναι ίσο
με τη θερμότητα Q που απελευθερώνεται προς το περιβάλλον
(δες στο β ερώτημα).

Για να λυθεί η σχέση 4 θα πρέπει να υπολογίσουμε τη δύναμη F. Η δύναμη F υπολογίζεται από τη σχέση:
∆Pm Pm(τελ) − Pm(αρχ) mU ΣΥΣΣ − mu m ( U ΣΥΣΣ − u ) 0,1 ( 2 − 100 )
F= = = = = = −980 N
∆t ∆t ∆t ∆t 0,01
αρνητικό πρόσημο σημαίνει ότι η δύναμη F ασκείται προς την αρνητική κατεύθυνση.

Τελικά στη σχέση 4 αντικαθιστούμε την απόλυτη τιμή της F και παίρνουμε:
490 = F ⋅ x ⇒ 490 = 980 ⋅ x ⇒ x = 0,50 m
Επίσης από τη σχέση 3 παίρνουμε: 9,8 = F' ⋅ s ⇒ 9,8 = 980 ⋅ s ⇒ s = 0,01 m

Βασίλης Γκάγκας, Πυρηνικός Φυσικός, Λάρισα 2015