Ang Lisyang Edukasyong Pilipino

Ni Renato Constantino
(Malayang Salin ni Luisa Maria Martinez)
Pangkat Tatlo
Makabayang Pagkilos sa Edukasyon
Ilang taon na ang lumipas nang ipinaglaban ang kahilingan na kilalanin ang kapangyarihan ng
Pilipinas sa mga base-militar ng Estados Unidos sa ating bansa. Dumating ang oras na pumanig
ang mga mangangalakal na Pilipino sa patakarang Pilipino Muna. Karamihan sa mga iskolar at
ekonomista ang nagsaad na gumawa agad ng aksyon para sa paglaya ng ating ekonomiya. Mas
binibigyang pansin ng mga lider sa edukasyon ang pagpapaganda ng kalidad ng edukasyon at
mga kasangkapan na makakapagpagpahusay sa pagtuturo ngunit hindi nila ginagawan ng paraan
upang maging makabayan ang edukasyon. Nakakalungkot ang kalagayang ito dahil ito ang
dahilan kung bakit walang kaalam-alam sa mga suliranin ang mga mamamayan at dahil dito’y
wala rin silang nagiging pakialam sa kapakanan ng ating bansa.

Mga Bagong Pag-unawa

Nagbago ang pananaw ng ilang pampulitika at pang-ekonomiyang lider nang muli nilang suriin
ang ugnayan ng Pilipinas at ng Estados Unidos noong pagsapit ng ika-20 siglo. Ang kanilang
pagkilos ay isang pagtatangkang pagtuwid sa pagkakamali ng mga naunang lider at tapusin ang
sinimulan na pagkilos ng ating mga rebolusyonaryong lider noong 1896. Ngunit patuloy pa ring
tinitignan ng karamihan sa ating mga lider sa edukasyon ang pamamaraan ng mga sundalong
Amerikanong naging unang guro at bahagi ng hukbong sumakop sa ating bayan. Ang sistemang
ito na pinairal ng mga Amerikano ay kinailangang umakma at sadyang iniakma sa
pangangailangang pampulitika at pang-ekonomiya ng kolonyalismong Amerikano. Hangga’t
may nagnanais na maghimagsik na mga mamamayan ay hindi tagumpay ang paggapi sa isang
bansa. Ito’y naging malinaw ng sakupin ng mga Hapones ang Pilipinas noong Ikalawang
Digmaang Pandaigdig. Napagtanto ng mga propagandistang Hapones na mahalaga na makuha
ang kaisipan ng tao. Kung sila ay nagtagal pa sa Pilipinas, ang mga batang kanilang pinag-aaral
ay napunan ng matibay na pundasyon sa kanilang planong ipailalim ang buong Silangang Asya
sa kanilang kapangyarihan. Sa ganung paraan ay maaaring mahubog ang mga bata na maging
sunud-sunuran mga patakaran ng imperyalistang Hapones.

Ang Pagbihag sa Kaisipan

Edukasyon ang nagsilbing sandata sa mga digmaan tuwing sinasakop ang mga bansa kaya ang
pagkahubog sa kaisipan ang pinakamabisang paraan ng pananakop. Ito ay batid ng mga
Amerikano noong panahon ng digmaang Pilipino-Amerikano. Sang-ayon sa Sensus noong 1903:
Umakyson si Heneral Otis sa muling pagbubukas ng mga paaralan at sakanya ang desisyon ng
mga aklat na gagamitin. Kinailangan nilang humanap ng paraan upang mapayapa ang kalooban
ng mga taong umaasa sa kalayaan sapagkat sila’y nagkaroon ng bagong mananakop. Edukasyon
ang naging daan upang maisagawa nila ang pagpapayapa ng kalooban ng mga tao kaya ang
Amerikanong sistema ng paaralang publiko sa Pilipinas ay kanilang inilunsad. Sa suhestiyon na
magkaroon ng malaking badyet para sa edukasyon, sinabi ni Heneral Arthur MacArthur: ang
pondo na iminumungkahi ay bahagi ng operasyong militar upang makatulong sa pagpapakalma
sa mga mamamayan upang matamo ang katahimikan sa buong kapuluan.
Ang mga Ugat ng Edukasyong Kolonyal
Una palang, sistema ng edukasyon na ang ginagamit upang lupigin ang mga mamamayang nag-
aaklas laban sa mga mananakop na nagkukunwaring kakampi. Ang edukasyon ng mga Pilipino
sa ilalim ng kolonyalismong Amerikano ay isang kasangkapan ng patakarang kolonyal. Ang
hubugin ang mga pilipino na maging sunud-sunuran sa patakarang ito sa murang isipan ay
kailangan ayon sa kaisipang Amerikano. Unti-unti nitong nabago ang mithi ng mga Pilipino na
mag-aklas. Edukasyon ang naging paraan upang maakit ang mga mamamayan sa bagong
panginoo, binabago ang kanilang pagiging makabayan na kakatapos pa lamang magtagumpay
laban sa dayuhang kapangyarihan. Ang sistemang edukasyon ng Amerikano ay inilunsad bilang
daan sa matagumpay na paglupig. Gaya ng sinabi ni Ginoong Charles Burke Elliot sa kanyang
librong The Philippines:

Para sa maraming Amerikano, waring kakatuwa ang imungkahi ang paggamit ng

alinmang wika maliban sa Ingles sa mga paaralang wumawagayway ang kanilang
bandila. Ngunit sa paaralan ng India at sa iba pang bansang nasa ilalim ng
pagkakandili ng Kalakhang Britanya at sa lahat halos ng kolonyang bansa ay pinanatili
ang paggamit ng wikang katutubo sa paaralang elementarya. Dahil dito’y napulaan
ang Estados Unidos na sapilitan nitong ipinagagamit ang kanyang wika sa
mamamayang walang kakayahang tumutol.

Siyempre, ang gayong sistema ng edukasyon na mga Amerikano ang nagplano ay

magtatagumpay lamang sa ilalim ng pangangasiwa ng mga gurong Amerikano
yayamang ang mga gurong Pilipinong sinanay sa mga pamamaraan ng Kastila ay
hindi maalam ng wikang Ingles.

Madaling isinaayos sa Estados Unidos ang pagpapatala ng mga gurong sundalo. Sa

simula ay kompa-kompanya ang pagpapatala ng mga guro, ngunit nang lumaon ay
bata-batalyon na. Ang barkong Thomas ay iniakma para pagkargahan sa kanila at
noong Hulyo, 1901 ay naglayag ito mula San Francisco na may lulang anim na raang
guro—ang ikalawang hukbong panalakay—na talagang ang pinakapambihirang
kargamentong dinala sa isang kolonyang bansa sa Silangan.

Ang Amerikanong Base-Gobernador

Kahit kailan ay hindi minaliit ng mga Amerikano ang kahalagahan ng edukasyon bilang sangkap
ng pananakop. Katunayan nito ay ang pagtatadhana ng Jones Act kung saan dito ipinangako ang
pagkakaroon ng kasarinlan sa pilipinas kapag nagkaroon na ang bayan ng isang matatag na
pamahalaan ngunit dito hindi kailanman ipinagkatiwala ang kagawaran ng edukasyon sa kahit
sinong pilipino. Sa Jones Act din nakapaloob ang paghihirang ng isang Bise-Gobernador ng
kapuluan ng pilipinas na siyang papalit sa Gobernador Heneral kung lumiban ito sa anumang
rason at ito ang magiging tagapamahala sa kagawaran ng pagtuturong madla, na kinabibilangan
ng kawanihan ng edukasyon.
Dito'y hindi nangangahulugan na walang saysay ang lahat ng kanilang turo, sapagkat tayo rin ay
nagkaroon ng mga pilipinong marunong bumasa ay sumulat sa ingles at nagamit natin ito sa
pakikipagtalastasan sa ibang bansa. Naging mabuti sana ito kung hindi lang nila ito ginamit
bilang pangunahing kasangkapan sa kanilang patakarang kolonyal at ang epekto nito ay
nadarama sa habang panahon.

Ang mga Layunin ng Edukasyong Amerikano

Dito isinasaad ang tunay na layunin ng edukasyong amerikano kung saan ipinatupad ito hindi
upang sagipin sa kamangmangan ang pilipino kundi ay para sanayin ang mga pilipno na maging
mamamayan ng isang bansang sakop ng Estados Unidos. Lumitaw ang lahat ng ito noong
Disyembre 21, 1891 sa Benevolent Assimilation Proclamation ni Pangulong Mckinley.

Sa librong "The American Occupation of the Philippines" ay tama ang sinabi ni Judge Blount:
Nakikita ng mga Pilipino na talagang determinado ang Estados Unidos na "iligtas sila sa mga
panganib ng maagang pagsasarili", at kung kailangang gumamit ito ng dahas para
maisakatupatan ang banal na layuning ito ay handa itong gumamit ng dahas.

Sa kabila ng pagpapahayag ng mga opisyal na Amerikano na sinakop nila ang Pilipinas dahil sa
dakilang layuning ipagtanggol at gabayan ito, di pa rin maaalis ang katotohanang ang Pilipinas
ay isang bansang sakop nila at hinubog din ang sistemang pang edukasyon upang palawakin ang
kontrol ng Estados Unidos sa bansa, hindi din nito naiwasang maging kasangkapan sa paglikha
ng mga pag-uugaling angkop sa mga layunin ng kolonyalismong Amerikano.

Isang Bayang Inihiwalay sa Kanyang Kahapon.

Isa sa mga naging hakbang upang gamitin ang edukasyon bilang kasangkapan at patakarang
kolonyal ay ang paggamit ng Ingles bilang wikang panturo na ito ngang nagsilbing pader na
naghiwalay sa mga Pilipino sa kanilang nakaraan. Dito ay natutuhan ng mga Pilipino ang bagong
sistema ng pamumuhay at dito nagsimula ang kanilang lisyang edukasyon, sapagkat ang
kanilang pagkatuto ay naging bilang isang mamamayan ng isang bansang sakop ng dayuhan.
Ang mga Pilipino ay napilitang alisin ang kanilang mga makabayang mithiin dahil dapat silang
maging mabuting mamamayan ng isang kolonyang bayan, isa sa mga natutuhan ng bagong
henerasyon ay ang pangitain ng pag ulan ng yelo at si Santa Claus at itinuring na tulisan ang mga
bayaning lumaban sa kolonyalismong Amerikano tulad ni Macario Sakay. Naging mistula ding
tagapaglitas natin ang Estados Unidos sa kabila ng pagtakip nito sa kanilang mga kahayupang
ginawa sa atin gaya ng water cure at reconcentration camps. Hindi maaaring balakin ang isang
tunay na edukasyon para sa mga Pilipino sapagkat mauuwi ito sa pagbuo ng isang pambansang
pagkakakilanlan na salungat sa interes ng nananaig na kapangyarihan. Ito ito ang mga dahilan
kaya't mistula nang natabunan ang nakaraan nag ating mga ninuo at para bang sila'y ibang tao na
napadpad lang sa ating kasaysayan.

Ang pangkabuhayang pananaw

Ang batayan ng kapangyarihan ng mananakop ay depende sa pagkontrol nito sa sistemang
pangkabuhayan ng bansang sakop nito. Mula sa ating mga aklat-pangkasaysayan ay kinilala
natin ang bansang Amerika bilang ating tagapagtanggol at bilang mapagkawanggawang bansa
ngunit kailanman ay hindi nila inamin ang kanilang totoong motibo patungo sa Pilipinas, at ang
halos kawalan natin ng pag-unawa sa kanilang mga motibong pangkabuhayan ay isang katibayan
ng kanilang pagtatagumpay.
Dahil sa edukasyong Amerikano, ang mga Pilipino ay hindi lamang natuto ng bagong wika, sila
rin ay mga naging bagong Amerikano kung saan ang mas pinipili nating bibilhing produkto ay
hinubog sa mga kalakal na gawa ng Amerikamo. Dahil sa mga ito ay naging kontento na tayo
bilang isang pang-agrikultural na bansa lamang ngunit hindi natin naisip na tayo rin ay pwedeng
maging industriyalisado dahil ganito lamang ang lupalop ng mundong ating kinalalagyan at dahil
ganito lamang ang likas na kakayahan ng ating mamamayan. Kaya't naging isa tayo sa mga
kapwa natin Asyano na napaniwalang di natin kayang patakbuhin ang isang industriyalisadong
ekonomiya.

Pagtatanim ng mga Amerikanong Institusyong Pampulitika

Ang Institusyong pampulitikong pilipinas ay gayang-gaya sa Estados Unidos. Hindi na-ibigay ng
pag-asa ang bansang Pilipinas na gumawa ng sariling Depinisyon o Pilisopiya ng “politikong
pang-pilipino”.

Pangangailangan ng Muling Pagsusuri

Ginaya ng Pilipinas ang ideya ng kanluraning edukasyon na ang edukasyon ay magiging
huwaran para sa ikakaunlad ng isang bansa. Ang edukasyon ay hindi para magpalaganap ng
impormasyon, ihiwalay sa lipunan at sa kalagayan ng bansa kundi sa pag-uunlad ng lipunan,
ekonomiya, pulitika at kultura.

Pagtataglay ng Kanlurang Pananaw

Dahil makapangyrihan ang Estados unidos, hindi ito nangailangan mag-bigay diin sa edukasyon
para umunlad. Hindi ito gagana sa pilipinas sa kadahillan na ang ganitong pag-iisip ay gagana
lang lamang sa may pagka-nasyonalismo. Ginagamit ang bansang Pilipinas para lang linangin at
pagsamantalahan ang mga dayuhan na mas makapangyarihan.

Mga Pilipinong Maka-Dayuhan

Naging matagumpay ang mga kolonista na kumbinsihin ang mga Pilipino na sila’y pala ang nag-
dala ng napakaraming tulong habang ito’y tinago ang kanilang mga kalupitan. Ang interes ng
dayuhan ay nagging interes rin ng mga pilipino sa paniniwala na hindi uunlad ang bansa kung
hindi pinakaelaman ng mga dayuhan.

Ang Suliranin ng Wika

Ang pinakamalaking problemang rumirindi sa sistema ng edukasyon ng Pilipinas ay ang usapin
ng wika. Masyadong malalim ang pagkagumon nating mga Pilipino sa kolonyal na edukasyon sa
puntong mas marami pa ang tutol sa paggamit ng sarili nating wika sa edukasyon kumpara sa
pabor dito.

Hadlang sa Demokrasya
Ang wikang Ingles ay lumikha ng agwat sa pagitan ng mga nasa poder at masa. Naging simbolo
ito ng mataas na katayuang panlipunan at bumaba ang tingin sa katutubong wika. Ngayon,
karamihan sa masa ay hirap gumamit ng Ingles at hirap rin gamitin ang katutubong wika
sapagkat nahadlangan ang pag-unlad nito. Dahil sa kakulangan ng masa sa pag-unawa sa wikang
Ingles, nadadala na lamang sila sa mga magagandang salita bagama't hindi alam ang kahulugan
nito. Ito ay isang hadlang sa demokrasya.
Mga Balakid sa Pag-iisip
Ang paggamit ng dayuhang wika ay sagabal sa pagtuturo. Sa halip na tuwirang matuto ang bata
sa pamamagitan ng katutubong wika ay kailangan muna niyang matutunan ang wikang banyaga,
maisaulo ang talasalitaan, mabihasa sa tunog, indayog at banghay ng mga salita na pagkatapos ay
isinasantabi lamang paglabas ng paaralan. Naging mekanikal ang paraan ng pag-aaral.
Pangkalahatang ideya lamang ang natututunan ng mga mag-aaral at hindi nagkakaroon ng
malalim na pag-unawa. Hirap din sa pagpapahayag ng saloobin at nababaog ang pag-iisip.
Napabayaan ang ating Surian ng Wikang Pambansa na dapat sana maging isang pangunahing
haligi ng isang malayang bansa. Samakatuwid, ang wika ay pangunahing suliranin. Bukod sa
pagiging wikang panturo ng pambansang wika ay marami pang ibang usapin na kailangan nating
pagtuunan ng pansin.

Ang Pribadong Sektor

Bago pa man ang Ikalawang Digmaan Pandaigdig ay mababa na ang tingin ng mga nakapagtapos sa
pampublikong pampaaralan sa mga nakapagtapos sa pangpribadong paaralan. May mga exclusive private
institutions man ay para naman sa may-kaya ngunit hindi ito sumasalamin sa mataas na kalidad ng
pagtuturo kundi mataas na katayuang panlipunan. Nangyari na ang pampublikong paaralan ay paaralan ng
mahihirap na estudyante at ang may mga kaya o iyong nagkukunwaring may-kaya ay sa pribadong
paaralan. Kaya di kataka-taka na nagbunga ito ng paglakas ng pribadong edukasyon dahil sa pagiging
malakas na negosyo. Sa paglakas ng pribadong edukasyon agad ito nagbunga ng komersiyalisasyon o
pagiging negosyo ng edukasyon at ang paglaki ng ilang pribado na pinatatakbo ng dayuhan. Nitong
nakalipas na taon, ipinagkaloob ng gobyerno ang kalayaan na magsagawa ng sariling kurikulum. Ang
resulta nito, bukod sa pinatunayan na pakikialam ng estado sa de-kahon na edukasyon, ay maaring
wasakin ang makabayang adhikain lalo't pag nasa pagmamay-ari ng dayuhan. Palalabuin lamang nito ang
makabayang adhikain pagkat nakapokus lamang ito sa komesiyalisasyon.

Iba pang mga Dayuhan ng Edukasyon.

Ang anomang matamo ng edukasyon ay winawasak ng mass media at ng mga instrumentong pangkultura,
tulad ng mga pelikula, komiks, balita na halos lahat galing sa Estados Unidos. Ang resulta nito ay
nagiging utak kolonyalismo na halos kultura na ng mga Amerikano na nagiging balakid sa pansarili
nating kaunlaran.

Kailangan: Mga Pilipino

Ang edukasyong Pilipino ay dapat maging Pilipinong edukasyon. Dapat nakabatay sa layunin at adhikain
ng bansa. Ang pangunahing layunin nito ay makahubog ang isang mamayan na may malasakit sa bansa
na papaunlarin ang buong lipunan at di lamang mga sarili.