CÁC PHƯƠNG PHÁP SÀNG LỌC UNG THƯ CỔ TỬ CUNG

Xét nghiệm tế bào (Pap test) trong sàng lọc ung thư cổ tử cung
Hiện nay có 2 loại mẫu xét nghiệm tế bào: 1 loại là Pap smear truyền thống, 1
loại là bệnh phẩm được cố định trong một dung dịch lỏng hay còn có tên là
Thinprep Pap. Hiện nay bệnh viện phụ sản Hải Phòng đã thực hiện được cả hai
loại xét nghiệm này.
Điểm chung ở cả 2 phương pháp này là tế bào đều được lấy cả ở bề mặt lỗ ngoài
và lỗ trong cổ tử cung, nhằm đánh giá vùng chuyển tiếp (vùng biểu hiện thay
đổi sớm nhất ở cổ tử cung)
Dụng cụ lấy mẫu
- Que thìa lấy mẫu pap (spatula) chất liệu có thể bằng gỗ hoặc nhựa
- Chổi quét tế bào cổ tử cung – dụng cụ này lấy được nhiều tế bào hơn là que
Pap bằng gỗ
- Que tăm bông gần như không được sử dụng vì khả năng tế bào ít và không
phát hiện được tổn thương CIN như 2 dung cụ trên.

Cách lấy mẫu

- Sử dụng spatula để lấy tế bào: Dùng spatula nạo nhẹ bên trong kênh cổ tử
cung và bề mặt cổ tử cung, đặc biệt vùng chuyển tiếp. Việc lấy mẫu tại lỗ ngoài
cổ tử cung rồi mới lấy tại lỗ trong cổ tử cung sẽ làm giảm chảy máu trong quá
trình tiến hành.
- Chổi quét tế bào: Đưa chổi lấy mẫu vào trong kênh cổ tử cung, sau đó xoay
chổi một vài vòng.
Đối với mẫu Pap smear truyền thống, que Pap lấy tế bào ở lỗ ngoài và lỗ trong
CTC sau đó phết bệnh phẩm lên lam kính. Lam kính nhanh chóng được cổ định
với ethyl ether 95% hoặc cồn 95%.
Xét nghiệm HPV
Nguyên nhân phổ biến nhất gây ung thư cổ tử cung là do nhiễm virus HPV.
HPV được phát hiện trong 99% khối u cổ tử cung, đặc biệt là các type HPV 16
và 18.
HPV test hiện đang được sử dụng phổ biến nhất hiện nay là Cobas test vì tính
tiện lợi cũng như hiệu quả mà nó đem lại (độ nhạy, độ dặc hiệu cao). Với test
này mẫu bệnh phẩm được lấy từ lỗ trong cổ tử cung bằng sử dụng thìa hoặc
chổi, sau đó đặt vào trong dung dịch bảo quản. Với vài dung dịch cố đinh tế
bào, cùng một mẫu có thể vừa xét nghiệm HPV và tế bào.
Ngoài ra trên thế giới còn có một vài phương pháp khác như xét nghiệm HPV
trong bệnh phẩm nước tiểu, PCR HPV, tuy nhiên chúng ít phổ biến và không
đem lại hiệu quả cao hơn so với Cobas test vì thế nên chỉ dùng trong các thử
nghiệm, nghiên cứu mà ít phổ biến trên lâm sàng.
Soi cổ tử cung
Hiện nay bệnh viện Phụ sản Hải Phòng đã đưa xét nghiệm soi cổ tử cung vào
trong gói khám sàng lọc ung thư cổ tử cung. Bác sĩ sẽ dùng mỏ vịt để mở rộng
âm đạo của bạn, sau đó dùng đèn soi có tích hợp camera độ phóng đại lớn và
màn hình lớn để bạn cũng có thể quan sát một cách trực quan tổn thương cổ tử
cung của mình, qua đó bác sĩ cũng dễ dàng hơn trong việc giải thích rõ cho bạn
về tình hình cổ tử cung của bạn. Soi cổ tử cung bao gồm:
- Quan sát bằng mắt thường: Quan sát màu sắc, hình dạng, bề mặt cổ tử cung
đặc biệt là vùng chuyển tiếp để tìm những thay đổi bất thường tại cổ tử cung
- Thử nghiệm acid acetic 5%: dùng tăm bông quét một lớp acid acetic lên bề
mặt cổ tử cung, quan sát ranh giới biểu mô lát – trụ, vùng chuyển tiếp và nếu cổ
tử cung có tổn thương sẽ xuất hiện một số hình ảnh điển hình như: hình ảnh lát
đá, chấm đáy
- Thử nghiệm lugol 1%: đánh giá sự bắt màu của biểu mô lát với iod, nếu toàn
bộ biểu mô lát bắt màu vàng sậm thì kết luận lugol(+), nếu vùng chuyển sản
không bắt màu đều thì lugol (-)
TÓM LẠI*
Xét nghiệm Pap test được coi là tiêu chuẩn để sàng lọc ung thư cổ tử cung, giảm
tỉ lệ mắc bệnh 60-90% và giảm tỉ lệ tử vong 90%. Tuy nhiên, giới hạn của xét
nghiệm tế bào độ nhạy khoảng 50%. Gần đây, test HPV được đưa vào như công
cụ sàng lọc HPV vì HPV có ở hầu hết ung thư cổ tử cung và có độ nhạy cao hơn
cho tổn thương CIN 2 hơn là xét nhgiệm tế bào trong vài nghiên cứu. Pap test
cũng ảnh hưởng bởi sự chủ quan và kinh nghiệm của bác sĩ giải phẫu bệnh, việc
đọc lập đi lập lại rất nhiều lần các tiêu bản có thể gây ra mệt mỏi, làm ảnh
hưởng đến kết quả. Kết hợp hai test sàng lọc ung thư cổ tử cung: xét nghiệm
HPV và xét nghiệm Pap tế bào học cổ tử cung giúp làm tăng độ nhạy và độ đặc
hiệu cho kết quả, hạn chế được bỏ sót bệnh cũng như điều trị quá mức với bệnh
nhân, khắc phục được nhược điểm của 2 xét nghiệm.
Kết xét nghiệm HPV và quan sát với acid actic giúp cân bằng điểm mạnh và
điểm yếu của mỗi xét nghiệm, để tối đa hóa sàng lọc, làm tăng độ nhạy và đặc
hiệu của xét nghiệm. Việc kết hợp 2 test có thể theo hai cách, sàng lọc dương
tính nếu kết quả bất thường thì làm test thứ hai, hoặc làm cả 2 test đồng thời.

*Theo khuyến nghị của bệnh viện K trung ương