E drejta e azilit

1. K Ë T Ë P U N I M E P R E Z A N T O J N Ë : ENDRIT RUSTEMI DHE QËNDRIM ARIFI1 E DREJTA E AZILIT

Fakulteti Juridik

2. • Me fjalën''AZIL'' nënkuptojmë strehim, siguri dhe mbrojtje nga persekutimi dhe rreziku në
përgjithësi. • Fjalorët e së drejtes ndërkombëtare me ''AZIL''nënkuptoin strehimin apo vendin që u
jep siguri nga presekutimi qe nje shtet u ofron personave qe nuk jan shtetas te tij. 2

3. AZILI-njihet qe nga antika. Eshte praktikuar ne Indi ,Greqi dhe ne Romen e Vjeter. Gjate mesjetes
Azili kerkohej ne kisha ,por edhe sot shumë popuj vazhdoin t'i konsideroin vendët e shenjëta si të
paprekshnme, sepse qeveritë lokale rezervohën nga ndërmarja e çfardo mase ose ndërhyrje ndaj
atyre që kanë kërkuar strehim. E drejta e azilit per here te pare eshte pranuar me nje marveshje
ndermjet Frances dhe Suedise per ekstradim, ne te cilen proklamohej parimi i mosdorezimit te
“delikuenteve politike”. Historiku i Azilit “Historia është , gjithashtu, e tërë ajo e Mirë dhe e Keqe për
çka kanë ëndërruar, menduar dhe dëshiruar njerzit për t;u ruajtur, por është zhdukur”. Carlos
Fuentes 3

4. 4 1. AZILI TERITORIAL 2. AZILI DIPLOMATIK

5. 5 1. Me 'AZIL TERRITORIAL' apo azil te brendshem nenkuptohet strehimi qe nje shtet i jep një
shtetasi te huaj apo nje personi pa shtetsi ne territorin e vet ,po qe se eshte i ndjekur per arsye
politike dhe e ka jeten ose lirin e vet ne rrezik ne shtetin nga i cili ka ikur. Kete kompetence e ushtron
shteti duke u bazuar ne Deklaraten per Azilin Territorial te cilen e ka miratuar Asambleja e
Pergjithshme me 14 dhjetor 1967. Ne kete deklarate thuhet se : “Ne rast ndjekjeje , çdo person ka te
drejte te kerkoj azil dhe ta fitoj ate ne secilin vend. Mirpo ç’është e verteta shtete jane ato qe qe japi
ose refuzojne te kerkesen per azil duke u bazuar ne faktet konkrete.

6. Azili diplomatik e ka origjinen ne krijimin e misioneve te perhershme diplomatike, ndersa

arsyetimin juridik e ka gjetur ne teorine per exterritorialitetin, me ç’rast lokalet e misioneve
diplomatike ishin te perjashtuara nga juridiksioni territorial. Nga kjo del se askush nuk guxon qe pa
lejen e shefit te misionit te hyje ne ndertesen e misionit diplomatik. Me kalimin e kohes filloi te
braktiset koncepti eksterritorialitetit per shkak te qendrimeve negative te shume shteteve ndaj azilit
territorial edhe pse u aplikua ende ne vendet latine. 6 ▫ KONVENTA E HAVANES PER AZILIN(1928) në
nenin(1) dhe(2) përcakton se azili diplomatik mund të jepet me legata , në anije luftarake,në kampe
ushtarake dhe në aeroplan ushtarak.

7. •Gjate shekullit XX shume shtete jane deklaruar kundert njohjes se azilit diplomatik. •Perveq
shteteve te amerikes latine shtetet tjera nuk ishin pro dhenjes se azilit dipolmatik mirpo ne praktikat
e tyre kishte raste kur jepej azili p.sh ndonje ministri apo ndonje gjenerali ose kur kishte ndonje
rreziku te ngutshem p.sh ne luft civile. •Me 1927 BRSS kishte shpall se misionet e huaja diplomatike
ne teritorin e tij nuk mund tu japin azil personave kunder te cileve eshte leshuar fletearresti nga
organet kompetente. •Edhe SHBA kishte shpallur qendrim negativ ndaj azilit diplomatik. 7

8. 8 Shumica e autorve thone se keto raste nuk jane te mjaftueshme per te krijuar serin e
precedenteve , sipas tyre azili diplomatik nuk eshte i bazuar dhe i pranuar ne te drejten
nderkombetare. Mirpo nje grup tjeter i autorve mundohen ta arsyetojn azilin diplomatik. Sipas tyre
azili mund te jepet: 1. Si mas e perkohshme kur individi eshte i rrezikuar fizikisht 2. Nese ekziston
zakoni lokal i pranuar gjate 3. Nese azili eshte i lejuar me ndonje marveshje speciale GJND i eshte
shmangur diskutimit te konceptit te azilit ne te drejten nderkombtare te pergjithshme.

9. •Dallime te medha rreth azilit diplomatik u manifestua me rastin e diskutimit te kesaj qeshtje ne
komitetin e pest te kombeve te bashkuara me 1974 •Me rezoluten 3321 te 14 dhjetorit 1974 eshte
vendosur qe qeshtja e azilit diplomatik te diskutohet ne sesionin e tridhjete te Asambles se
Pergjithshme. •Dhe eshte kerkuar nga shtetet qe te pergadisin qendrimin e tyre rreth kesaj qeshtje.
9

10. •Vendet latino amerikane e kan praktikuar shume azilin diplomatik. •Me 1954 shtetet amerikane
kan nenshkruar konventen per azilin diplomatik me te cilin definitivisht eshte kodifikuar azili
diplomatik qe i takonte te drejtes zakonore latinoamerikane. 10

11. Qeshtjet kryesore qe inponohen me rastin e azilit diplomatik Qeshtjet qe diskutohen me se

shumti lidhur me azilin diplomatik kan pasur te bejn me: 1. urgjencen e dhenies se azilit, 2.
kualifikinin e vepres dhe 3. perfundimin e azilit Konventa e Havanes ka parapar se qeveria e shtetit
territorial mund te kerkoj qe I ikuri te largohet nga territori kombetar sa me shpejt , ndersa
perfaqesuesi diplomatik qe ka dhen azil kerkon garanci te domosdoshme per respektimin e
paprekshmeris se tij. 11

12. Sa i perket qeshtjes se azilit diplomatik gjithmon kan ekzistuar perqarje sidomos rreth kategorive
te personave te cileve mund tu jepet azil. Ka pasur perpjekje mirpo kjo gje nuk u rregullua kurre. Por
ekzistojn disa vija te kuqe te cilat duhet ti ket partasysh cdo shtet. Sepse ne instancen e fundit lirija
dhe jeta eshte mbi te gjitha dhe ky azil nuk behet qeshtje deshire por thjesht per nje shpetim nga
tortura apo vdekja. 12

13. 1. Vitin 2010 : 14310 azilkërkues 2. Viti 2011 : 9790 azilkërkues 3. Viti 2012 : 11 135 azilkërkues
•Shteti evropian ku më së shumti drejtohen për azil kosovarët mbetet Franca, pastaj është
Gjermania, Belgjika, Suedia, Austria e të tjera. •40 për qind e atyre që kërkojnë azil janë të moshës
18 - 35 vjeç. 13

14. Migrimi ilegal dhe ndërprerja e azilkërkuesve është kushti kryesor i Prishtinës, nëse ajo dëshiron
të fitojë liberalizimin e vizave. Sipas Eurostatit, Kosova renditet në dhjetëshen e parë të vendeve me
më shumë azilantë. Ajo renditet menjëherë pas Sirisë, Afganistanit, Rusisë, Pakistanit, Somalisë,
Iranit, Gjeorgjisë e Irakut. 14