1.

ფილოსოფია შეისწავლის სახელმწიფოსა და სამართლის წარმოშობასა და ევოლუციის

შესახებ არსებულ შეხედულებებს, მოძღვრებებს, თეორიებს,დოქტრინებსა და
კონცეფციებს.

2. პირველ რიგში, პოლიტიკური და სამართლებრივი წარმოდგენები საზოგადოებრივი

აზრის ისტორიაში საკმაოდ დიდი ხნის წინ ჩნდება და მიდი თავდაპირველი სახე ძალიან
პრიმიტიული იყო. სამართლებრივი აზრის წარმოშბა მითოლოგიური წარმოდგენების
სახით ყალიბდებოდა. მათი წარმოდგენებით, ღმერთები იყვნენ ყოველგვარი წესრიგის
,უხეშად რომ ვთქვათ, მწარმოებლები და მათი მეშვეობით იყო შექმნისი კოსმიური და
მიწიერი წესრიგი. თვითონ სახელმწიფოებშიც მთავარ პირს ღმერთი წარმოადგენდა .

3. მითსა და რელიგიას შორის განსხვავება იწყება იქედან რომ რელიგია ასე რომ ვთქვათ
მითის მეორადი წარმონაქმნია. რელიგია მითის შემდეგ შეიქმნა , რადგან მითმა , ასე რომ
ვთქვათ, დაკარგა თავისი „ძალა“. მითსა და რელიგიას შორის განსხვავება არსებობს
აგრეთვე ღმერთებს შორისაც. მითებში ღმერთი წარმოდგენილია როგორც ემპირიულად
რეალური სუბიექტი, ხოლო რელიგიაში ღმერთი ზებუნებრივი არსებაა. ესაა რვთიური
სულის განსახიერება ადამიანურ სხეულში.

4. მითოლოგიური რაციონალიზაცია დაიწყო მაშინ, როდესაც ადმაიანმა და

საზოგადოებამ დაიწყო მასში დაეჭვება. ეს იმიტომ მოხდა, რომ ცხადიაა მითის
შემქმნდელთა ცოდნის დონე საკმაოდ მწირე იყო და მათ მიერ შექმნილი ეს
მითოლოგიური წარმოდგენები რეალობასა და ჯანსაღ აზრთან საკმაოდ შორს იყო.
შესაბამისად, არც არის გასაკვირი, რომ ადამიანის გონის განვითარებასთან ერთად ეს
მითოლოგიური წარმოდგენები აღარ აკმაყოფილებდა მათ რეალურ ჯანსაღ
წარმოდგენბეს და რაღაც უფრო ახალი და რეალობასთან ახლოს მყოფი მოსაზრებები
იყო მათთვის საჭირო. შესაბამისად ამ რაციონალიზაციამ გამოიწვია ის , რომ მითები ნელ -
ნელა წარსულს ჩაბარდნენ და მისი ადგილი დაიკავა რელიგიამ , რომელსაც შედარებით
უფრო ჯანსაღი აზრი ედო საფუძვლად.

5. „ჰეროდოტეს ისტორია“, ძელეგვიპტური წყაროები: „პტახოტების მოძღვრება“,

„მიცვალებულთა წიგნი“, „ჰერაკლეოპოლის მეფის - ახტოის მოძღვრებაში, შვილისადმი“
„იპუსერის მოძღვრება“ „ხამურაბის კანონები“

6. დრაჰმა- გზა, რიტუალი, ზნეობრივი და სამართლებრივი ვალდებულების ერთობლიობა,

ქცევის წესი

7. ბრაჰმანიზმის შესახებ მოძღვრებები ძირითადად ასახულია ვედებში - უძველეს წმინდა

წიგნებსა და უპანიშადებში- ბრაჰმანიზმის მოძღვრების კონკრეტიზაციაში . აგრეთვე
არსებობდა ეთიკური ტრაქტატები- სუტრები და შასტრები . შასტრებს შორის
მნიშვნელოვანი და აღსანიშნავია მანუს კანონები.

8. ძველბერძნული საზოგადოება იყოფოდა ოთხ ვარნად (კასტად ), ამ ვარნებში მონები არ

შედიოდნენ. საზოგადოების ე.წ ფენებად დაყოფა განსაზღვრავდა საზოგადოების
აგებულებას, სხვადასხვა ვარნის როლსა და მდგომარეობას. როგორც ჩანს აუცილებელი
გახდა უკვე იერარქიის არსებობა, რომელიც ასე თუ ისე გააკონტროლებდა სიტუაციასა და
მდგომარეობას სახელმწიფოში. ქშარტიები, ბრაჰმანები

9. რეინკარნაცია- სულთა გადასახლება

10. დანდანიტი ეს იყო ჯოხით დასჯა. სასჯელს მოიხსენიებდნენ როგორც ღვთაება-
მბრძანებლის ვაჟშვილს, რომელიც იცავდა მის ქმნილებას. ანუ ნებიესმიერი რამ რაც
წავიდოდა ღვთების წინააღმდეგ დაისჯებოდა დანდანიტის პრინციპის მიხედვით .

11. დევარაჯის პრინციპი - იგი გულისხმობდა ღმერთისთვის სასურველი მეფის

ხელისუფლების გაღმერთებას და არა თვით მეფისას. ეს პრინციპი მკვეთრად ბოჭავდა
კონკრეტული პირის თავნებობას, რომელიც შესაძლოა არ ყოფილიყო საკმარისად
განსწავლული და ღვთისმოსავი

12. ტრიპიტაკა- სამი კალათა სიბრძნისა

13. 1. იცხოვრო ნიშნავს იტანჯო, 2. ტანჯვის მიზეზია სურვილი, 3. ტანჯვისგან

გასათავისუფლებლად უარი უნდა თქვა სურვილზე, 4.სურვილისგან თავის დაღწევის
საშუალებაა ბუდას მოძღვრების დაცვა.

14. 1. ბუდისტური ჭეშმარიტების სწორი ხედვა, 2. სწორი აზროვნება , შინაგანი

დისციპლინა, 3.სწორი საუბარი საკუთარ ხასიათზე ზემოქმედება, რაც გულისხმობდა
საკუთარი საუბრის გაკონტროლებას 4. სწორი მოქმედება , საკუთარ თავთან და სხვებთან
მშვიდობიანი თანაცხოვრება, 5.ცხოვრების სწორი წესი, 6. სწორი ძალისხმევა, საკუთარი
სიტყვებისა და ქცევების ზნეობრივი ანალიზი, 7.სწორი ყურადღება , საკუთარი შეგნების
გაკონროლება და ზნეობრივი პასუხისმგებლობა, 8. სწორი მედიტაცია- შეჯგუფება .

15. ნირვანა- უზენაესი განათლება, გაბრწყინება

16. აქ უკვე ვარნები განიხილებოდა როგორც პროფესიული ჯგუფები და პირველ ადგილზე

აყენებდა ქშარტიებს და არა ბრაჰმანებს. ბუდიზმი ტოვებდა უთანასწორობას.

17. ართჰა ეს იყო პრაქტიკული სარგებლიოანობა . ის განაპირობებდა პოლიტიკურ

ღონისძიებებსა და ადმინისტრაციულ დადგენილებებს.

18. გულისხმობდა: კანონიერ და უკანონო ქმედებებს, მეურნეობის შესახებ მოძღვრება -

სარგებლისა და ზიანის შესახებ დებულებები, სახელმწიფო მმართველობა -სწორი და
არასწორი პოლიტიკის განსაზღვრა.

19. დაო განსაზღვრავდა ცის ბუნებისა და საზოგადოების კანონებს. განასახიერებდა

უზენაეს სათნოებასა და ბუნებით სამართლიანობას. დაოს მიმართ ყველა თანასწორი იყო.

20. ეს იყო მაგალითად ადამიანთა სოცოალურ-პოლიტიკური უთანასწორობა, ხალხის

უბედურება, კერძოდ ქურდობები, ყაჩაღობა ტანტრახი, რომლებიც გამოწვეული იყო დაოს
უაროფითა და მისი ჭეშმარიტებიდან გადახვევით

21. კონფუციანელობა ეს იყო მოტხოვნა რომ სახელმწიფოში დაცული ყოფილიყო

სათნოების პრინციპი.

22. კონ-ფუძი მომხრე იყო მმართველობის არაძალადობრივ ფორმებისა. და ის თავის

ქვეშევრდომებსაც უბრძანებდა რომ თავიანთ დაქვემდებარებულებს სათნოების
პრინციპით ანუ უფრო ლმიბიერად ცოხვა ჟლეტის გარეშე მოქცეოდნენ , ვინაიდან ის
მიზანშეუწონლად და არასაჭიროდ თვლიდა ადამიანის მოკვლას დასჯის სახით . ის
ამბობდა რომ თუ თქვენ თვითონ მოინდომებთ სიკეთის გაკეთებას ხალხიც და თქვენი
დაქვემდებარებულებიც ანალოგიურად სიკეთით უპასუხებენ და სასარგებლო საქმეებს
გააკთებენ ყოველგვარი ზედმეტი უხეშბებისა და სისხლის ღვრის გარეშე . ხოლო
ქცეშევრდომთა უმთავრესი სათნოება გულისხმობდა იმას რომ პატივისცემით
უერთგულონ, დაემორჩილონ და მოწიწებით მოეპყრან მმართველს.

23. კანონი (ფა) განიმართებოდა როგორც პოზიტიური კანონი და მის მიმართ კონ-ფუძს
ნამდვილად უარყოფითი წარმოდგეა ჰქონდა ვინაიდან ეს კანონები განპირობებული იყო
დასჯადი მნიშვნელობით აგრეთვე კავშირი ჰქონდა უმკაცრეს სასჯელებთან .

24. საყოველთაო სიყვარულში მოიაზრებოდა ცა, რომელიც საყოველთაობის ასე ვთქვათ

მთავარინნიშანი გახლდათ, რადგან ის განაპირობებდა ყველას კეთილდღეობას . ის
კვებავდა ყველა ადამიანის საქონელს,თხებს,კამეჩებს. მოჰყავდა მოსავალი ყველასთვის
და ა.შ.

25. ლეგიზმი ყოველგვარად ეწინააღმდეგებოდა კონფუციანელობას და გულისხმობდა

იმას, რომ ქვეშევრდომების დამორჩილება აუცილებლად შესაძლებელი იყო ძალადობით
და ხალხის სიძულვილით.

26. რადგან ამით ფიქრობდნენ რომ საწადელ მიზანს უფრო მარტივად მიაღწევდნენ და
უფრო შესაძლებელი იქნებოდა წესრიგის დამყარებაა . წესრიგი თვითონ გულისხმობდა
ქვეშევრდომთა სრულ უუფლებობას, რაც გაუადვილებდათდესპოტურ ცენტრალურ
ხელისუფლებას დაბრკოლებების გარეშე დაეთრგუნათ ისინი .

27. 1.ეკონომიკაში აუცილებლად უნდა ჩარეულიყო სახელმწიფო,

2. სახელმწიფო მოხელეებს უკვე აიღჩევდნენ შესაბამისი წესები მიხედვით . ამისთვის
საჭირო იქნებოდა საკვალიფიკაციო გამოცდების ჩაბარება
3. კანონის წინაშე ყველა თანასწორი იქნებოდა
4.საბოლოოდ ჩამოყალიბდნენ რომ დროებითი პრიორიტეტების შეცვლის აუცილებლობა
იყო. რაც გულისხმობს იმას რომ მაგალითად ის წესები და კანონები რომელიც ადრეულ
წლებში ჭრიდა და ამართლებდა ახლა უკვე ესენი აღარ გამოადგებოდათ იმ დროინდელ
რეალობაშ და საჭირო იყო რაიმე ახლის შემოღება და ძველის შეცვლა.

ბანოვშა გუსეინოვა