ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ- ΜΑΡΩ ΔΑΜΙΑΝΟΥ

ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗ

Ούτε έπιπλο ούτε πρίγκιπας ούτε σάκος του μποξ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ 06.05.2016

Κακοποιημένα ή παραμελημένα παιδιά, νήπια θύματα των ίδιων των γονιών τους.
Δεκάδες δραματικές ιστορίες με πρωταγωνιστές 4χρονα ή 5χρονα μονοπωλούν για
μέρες την επικαιρότητα εγείροντας πάντα το ίδιο αναπάντητο ερώτημα: Πώς είναι
δυνατόν η όποια συνθήκη να είναι ισχυρότερη από τη γονεϊκή αφοσίωση;

Εκατομμύρια άνθρωποι δεν επιλέγουν να γίνουν γονείς – πάνω από 250.000

αμβλώσεις γίνονται επισήμως στη χώρα μας, είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη και
τρίτοι στον κόσμο. Εκατομμύρια άλλοι το επιλέγουν, με ανάμεικτα συναισθήματα.
Πολλοί άνθρωποι φέρνουν στον κόσμο ένα παιδί, ελαφρά τη καρδία, χωρίς να
νιώθουν την πυκνή πραγματικότητα της επιλογής τους. Γεννούν γιατί είναι απλώς
στη φύση του ανθρώπου να γεννά, αλλά όχι πάντα και να ανατρέφει. Δεν είναι
όλοι οι άνθρωποι έτοιμοι να αποδεχθούν τον ρόλο του γονέα. Δηλαδή του
ανθρώπου που, μέχρι να κλείσει τα μάτια για πάντα, θα σκέφτεται, θα
καρδιοχτυπά για εκείνη την άλλη ύπαρξη που ξεκίνησε το ταξίδι της ζωής, αρχικά
απόλυτα εξαρτώμενη από αυτόν. Είναι μια ευθύνη χαρμόσυνη, γεμάτη με χίλιες
χαρές, αλλά και χίλιες αγωνίες. Πρέπει να θέλεις να τη σηκώσεις. Να θέλεις να
νοιάζεσαι.

Αλλά ακόμη κι αν επιθυμεί κανείς τα παραπάνω –κι εδώ είναι το ζήτημα–, το να

είσαι γονιός είναι μια τέχνη δύσκολη ν’ ασκείς. Είναι μια διαρκής πορεία στην
κόψη του ξυραφιού. Τα παιδιά δεν είναι «έπιπλα» ούτε αυτοκράτορες ούτε σάκος
του μποξ, συναισθηματικό δεκανίκι ή κατοικίδιο. Πρέπει να γνωρίζει κανείς πόσο
θα προχωρήσει στη ρύθμιση της ζωής τους και πότε θα σταματήσει.

Οι άνθρωποι κατανοούν τον εαυτό τους μέσα από τον καθρέφτη των σχέσεων.
Μέσα από αυτές αποφεύγουν να γίνουν θύματα της υπερβολικής
υποκειμενικότητας. Η σχέση με το παιδί είναι σχολείο. Ανατρέφοντας, ξεπερνάς
την ομφαλοσκόπηση και τον υπαρξιακό φόβο κι ακολουθείς την αντικειμενική ροή
των πραγμάτων.

Τα παιδιά υφίστανται, από γονείς που τα επιθυμούν, τρεις συνήθεις κακοποιήσεις.

Η πρώτη είναι η υπερπροστασία. Η παγίδα τού να τους προσφέρονται όλα στο
πιάτο, με αποτέλεσμα να νιώθουν ανίκανα να φέρουν σε πέρας κάτι μόνα, να
ελέγξουν την ίδια τους τη ζωή. Και γίνονται άτομα με έλλειψη αυτοεκτίμησης που
αναζητούν πάντα στήριγμα σε κάποιον. Η δεύτερη, η συναισθηματική
κακοποίηση. Οταν ο γονιός τοποθετεί το παιδί στη θέση του συναισθηματικού του
συντρόφου και αδράχνεται από αυτό. Στην περίπτωση αυτή δεν είναι ο γονιός που
καλύπτει την ανάγκη του παιδιού, αλλά το αντίστροφο. Η τρίτη, η αμέλεια. Τα
παιδιά δεν μπορούν να συλλάβουν ότι η φιλαυτία και η δίψα για ατομική
επικράτηση είναι οι αιτίες για τις διαταραγμένες σχέσεις και τα ενδοοικογενειακά
εγκλήματα, τις εντάσεις, τη βία, τον τρόμο. Δεν γνωρίζουν ακόμη ότι όταν ο
άνθρωπος προβάλλει πάνω στην οικογένεια τη φλόγα της δικής του εμμονής,
γεννιούνται εγκλήματα. Ωστόσο τα παιδιά βλέπουν ξεκάθαρα στο πρόσωπο του
προβληματικού γονιού τον άνθρωπο που τους στερεί τη γαλήνη, την ξενοιασιά,
την αγάπη, την ασφάλεια, το όνειρο.

Οι μεγάλοι δεν το αντιλαμβάνονται.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Η αγάπη- Χρήστος Χωμενίδης
Πριν από εικοσιπέντε χρόνια, σε μια αποκριάτικη παρέλαση στην Καισαριανή,
αντίκρισα ένα θέαμα το οποίο στα μετεφηβικά μου μάτια -τα αγουροξυπνημένα
ύστερα από μιαν ακόμα ολονυκτία στα μπαρ- φάντασε ζοφερό.
Ένας ξερακιανός σαραντάρης είχε βγει στην πλατεία με τα τρία μασκαρεμένα
πιτσιρίκια του. Το μεγαλύτερο αγοράκι είχε ντυθεί καουμπόης. Πυροβολούσε
ακατάπαυστα με το πλαστικό πιστολάκι του και τράβαγε από το μανίκι τον πατέρα
του για να αγοράσουν από το ψιλικατζίδικο έξτρα πολεμοφόδια, δηλαδή
καψούλια. Το κοριτσάκι -βασίλισσα της νύχτας- έκλαιγε γοερά επειδή το νάιλον
φόρεμά του είχε πιαστεί σε κάποιο συρματόπλεγμα και είχε κάνει μία τρύπα,
σχεδόν αόρατη και εντελώς αδιάφορη για όλους τους άλλους εκτός από το ίδιο. Το
δε μικρότερο παιδί ατένιζε αφ’υψηλού τον κόσμο, περήφανα σκαρφαλωμένο
στους ώμους του μπαμπά του, μέχρι που λέρωσε την πάνα του και άρχισε να
τσιρίζει για να το αλλάξουν.
“Δεν είναι ζωή αυτή…” μονολόγησα έντρομος σχεδόν – λίγο ήθελα για να φτύσω
στην κυριολεξία τον κόρφο μου.
“Κι όμως αυτή ακριβώς είναι η ζωή” μού είπε η τότε φίλη μου.
“Αυτός ο τύπος, ο οικογενειάρχης, που εργάζεται -μαγγανοπήγαδο- σε μια
πιθανότατα εντελώς πληκτική δουλειά, που τα φέρνει βόλτα τσίμα-τσίμα, που του
γανιάζουν τα αυτιά τα πρωινά ο προϊστάμενος και οι πέλατες και τα απογεύματα η
γυναίκα και τα παιδιά του, που αποκοιμιέται κάθε βράδυ στην τηλεόραση και
εκδράμει τις Κυριακές σε εξοχικές ταβέρνες βλαστημώντας την κίνηση στην
Κηφισίας ή στη Συγγρού, που μαθαίνει στις διακοπές τα βλαστάρια του κολύμπι
και ρίχνει κάθε τόσο κλεφτές ματιές στις γυμνόστηθες λουόμενες… Αυτή ακριβώς
είναι η ζωή!”
“Και ποιός ο λόγος να διάγεις μια τέτοια ζωή;” ρώτησα.
“Και για τον πιό ανηδονικό ακόμα άνθρωπο και για τον πλέον κομφορμιστή
κανένας απολύτως λόγος δεν υπάρχει να σπαταλάει τα χρόνια του ξεσκατώνοντας
μωρά και πληρώνοντας φροντιστήρια. Κανένας εκτός από έναν: η αγάπη. Η αγάπη
για εκείνους που πρώτα ξεσκατώνει και έπειτα μορφώνει. Η αγάπη, η οποία στο
μυαλό και στην ψυχή του μπερδεύεται πότε με το καθήκον, πότε με τη συνήθεια,
συχνά τού προξενεί ακόμα και ασφυξία, δεν παύει ωστόσο να ακτινοβολεί στο
κέντρο της ύπαρξής του. Μην τον χλευάζεις συνεπώς με το βλέμμα σου τον
οικογενειάρχη. Ευχήσου αντιθέτως να αξιωθείς κι εσύ, κάποτε, μια τέτοια
αγάπη…”

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Λογοτεχνικό κείμενο
Εισαγωγικό σημείωμα: Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ ήταν Γερμανός λογοτέχνης του
20ου αιώνα (1898-1956). Τα έργα του χαρακτηρίζονται αρχικά από πνεύμα
αντιπολεμικό, ενώ στη συνέχεια παρατηρείται μια αποφασιστική στροφή στη
σκέψη και τη ζωή του, αναδεικνύοντας την ανθρώπινη υπόσταση. Στο ποίημα
που ακολουθεί ένας συμβιβασμένος αστός, ετοιμοθάνατος ποιητής, έχοντας
συνειδητοποιήσει τα λάθη της ζωής του, απολογείται στη νεολαία και την
παρακαλεί να μην επαναλάβει το δικό του κακό παράδειγμα.

Μήνυμα του ετοιμοθάνατου ποιητή στη νεολαία - Μπέρτολτ Μπρεχτ

Εσείς οι νέοι άνθρωποι των εποχών πού έρχονται

Καί της καινούργιας χαραυγής πάνω στις πολιτείες
Πού δε χτίστηκαν ακόμα, καί σεις

Πού δε γεννηθήκατε, ακούστε τώρα

Τη φωνή τη δική μου, πού πέθανα

Όχι δοξασμένα.

‘Αλλά

Σάν τόν αγρότη πού δέν όργωσε το χωράφι του

Καί τον χτίστη πού ξετσίπωτα το ‘βαλε στά πόδια

Σάν είδε την τρύπια στέγη,

Έτσι κ’ εγώ,

Δέ βάδισα με την εποχή μου, ξόδεψα τίς μέρες μου,

Καί τώρα πρέπει νά σας παρακαλέσω

Νά πείτε εσείς αυτά πού δεν ειπώθηκαν,

Νά κάνετε αυτά πού δεν έγιναν, καί μένα

Γρήγορα νά με ξεχάσετε, σας παρακαλώ,

Γιά νά μήν παρασύρει καί σας

Το δικό μου κακό παράδειγμα.

Αχ, γιατί κάθησα στων στείρων το τραπέζι

Τρώγοντας το φαΐ

Πού αυτοί δεν ετοίμασαν;

Αχ, γιατί ξόδεψα τα καλύτερα μου λόγια

Στη δική τους

Άσκοπη κουβέντα. Έξω όμως

Διάβαιναν οι άδίδαχτοι

Διψασμένοι νά μάθουν.

Αχ, γιατί

Τα τραγούδια μου δεν υψώνονται στα μέρη εκείνα

Πού θρέφουν τίς πολιτείες, εκεί

Πού ναυπηγούνται τα καράβια;

Γιατί δεν υψώνονται

Απ’ τίς γρήγορες ατμομηχανές

Σάν τον καπνό

Πού αφήνουν πίσω τους στον ορίζοντα;

Γιατί ο δικός μου λόγος

Είναι στάχτη και μεθυσμένου παραλήρημα στο στόμα

Εκείνων πού είναι χρήσιμοι καί δημιουργικοί.

Ούτε μιά λέξη

Δέν ξέρω νά πω σέ σας, γενιές των εποχών πού έρχονται,

Μήτε μιά υπόδειξη δε θα μπορούσα νά σάς κάνω

Μέ δάχτυλο τρεμάμενο,

Γιατί πώς το δρόμο νά δείξει

Αυτός πού δεν τον διάβηκε!

Γι’ αυτό σε μένα που τη ζωή μου

Έτσι σπατάλησα άλλο δε μένει

Παρά νά σας ζητήσω

Νά μή δώσετε προσοχή σε λέξεις

Πού βγαίνουν από το δικό μας

Σάπιο στόμα, μήτε καί συμβουλή

Καμιά νά μη δεχτείτε

‘Απ’ αυτούς πού στάθηκαν τόσο ανίκανοι,

‘Αλλά μόνοι σας ν’ αποφασίσετε

Ποιό τό καλό για σάς καί τί σάς βοηθάει

Τόν τόπο νά χτίσετε πού εμείς αφήσαμε

Νά ρημάξει σαν την πανούκλα,

Καί για νά κάνετε τίς πολιτείες

Κατοικήσιμες.

ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να αποδώσετε συνοπτικά και χωρίς δικά σας σχόλια το περιεχόμενο της πέμπτης
παραγράφου (<< Τα παιδιά υφίστανται…. το όνειρο>>)

Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως ΣΩΣΤΗ ή ΛΑΘΟΣ σύμφωνα με το κείμενο 1.

α. Πολλοί άνθρωποι δεν είναι έτοιμοι να αποδεχτούν το ρόλο του γονιού.

β. Ο ρόλος του γονιού απαιτεί υπευθυνότητα.

γ. Οι γονείς πρέπει να είναι οι ρυθμιστές της ζωής των παιδιών τους.

δ.Τα παιδιά <<αυτοκράτορες>> γίνονται στη ζωή τους ικανά και δυναμικά.

ε. Όταν ο γονιός βάζει το παιδί του στη θέση του συναισθηματικού του συντρόφου,
τότε το κακοποιεί συναισθηματικά.

Β2.α) Τι πετυχαίνει η αρθρογράφος ως προς την οργάνωση του κειμένου της και ως
προς την αντίδραση του αναγνώστη με τη χρήση του ερωτήματος στην πρώτη
παράγραφο (<<Κακοποιημένα…αφοσίωση;>>) του κειμένου 1;

Β2.β) Στην τελευταία παράγραφο του κειμένου 2 ο συγγραφέας κάνει χρήση του
ευθέος λόγου. Σχολιάστε τη σκοπιμότητα της επιλογής ως προς το ύφος και το
επικοινωνιακό αποτέλεσμα.

Β3. Συσχετίζοντας τα κείμενα 1 και 2, τι κοινό διαπιστώνουν για τον

υπεύθυνο/σωστό γονιό;

Γ. Ο ποιητής επιδίδεται σε μια σκληρή αυτοκριτική για τη γενιά του. Ποιες είναι οι
σκέψεις και τα συναισθήματά σας για τον κόσμο που σας παραδίδεται από τους
μεγαλύτερους; Περιγράψτε τον κόσμο που θα θέλατε εσείς να παραδώσετε στις
μελλοντικές γενιές (150-200 λέξεις)

Δ. Η αρθρογράφος του κειμένου 1 υποστηρίζει πως << πολλοί άνθρωποι φέρνουν

στον κόσμο ένα παιδί, ελαφρά τη καρδία, χωρίς να νιώθουν την πυκνή
πραγματικότητα της επιλογής τους. Γεννούν γιατί είναι απλώς στη φύση του
ανθρώπου να γεννά, αλλά όχι πάντα να ανατρέφει. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι
έτοιμοι να αποδεχτούν τον ρόλο του γονέα.>>

Συμφωνείτε με τη θέση αυτή ή διαφωνείτε; Ποια εφόδια θα πρέπει, κατά τη γνώμη

σας, να έχουν οι γονείς προκειμένου να ανταποκριθούν καλύτερα στον ρόλο τους
και στις ευθύνες που απορρέουν από αυτόν; Nα υποστηρίξετε τη γνώμη σας σε ένα
κείμενο 300-400 λέξεων το οποίο θα έχει τη μορφή σύντομης ομιλίας στο πλαίσιο
μιας ημερίδας που στοχεύει στη διευρύνση της στάσης των νέων απέναντι στον
θεσμό της οικογένειας.