Yeni  Cami  (Valide  Cami)  

 
 

29.04.2014    
 İslam  Sanatları  Tarihi  Bahar  Dönemi    
Ara  Sınav  Ödevi  
Hilal  Kazan  
 
 
 
 
 
Hazırlayan:  Meltem  Şendağ  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

  1  
  
 
 
İçindekiler:  
 
1. Yeni  Cami’ye  Dair  Tarihten  İzlenimler    ……………………………………………………..          3  
2. Camiinin  Yer  Seçimine  Dair  ………………………………………………………………………..      6  
3. Caminin  Tarihi    …………………………………………………………………………………………..      8      
4. Mimarisi  ve  Planının  Şehzade  Cami  ile  Kıyaslanması      ………………………………      10  
5. Caminin  İçi  ……………………………………………………………..………………………………….  14  
6. Günümüzde  Yeni  Cami………………………………………………………………………………..  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

  2  
Yeni  Cami’ye  Dair  Tarihten  İzlenimler  
 
“Onun  (Yeni  Camii’nin)  güzelliğini  planından  ziyade  teferruatındaki  
mükemmellikte,  şehrin  bir  sahilinde  henüz  karaya  yaklaşmış  masal  
gemisi  duruşunda  aramalıdır.  Bütün  XVII.  Asır  Türkiye’si,  burada  yazının,  
tezhibin,  ciltçilik  sanatının  mimariyi  adeta  giydirdiği  ahenk  mucizesinde  
aranmalıdır.  Şüphesiz  burada  da  Sinan  vardır;  hatta  yan  cephe  hemen  
hemen  Süleymaniye’yi  tekrarlar  fakat  daha  oynak,  daha  duygulu,  
hayatla  birtakım  münasebetler  arıyor  gibi…1”  
 
Ahmet  Hamdi  Tanpınar,  Beş  Şehir  kitabında  İstanbul’u  anlattığı  kısımda  Yeni  Cami’nin  
adeta  tüm  öne  çıkan  özelliklerini  bu  cümlelerle  özetleyerek  bahseder.    
 
Mimar   Behçet   Ünsal   ise   Arkitekt   Dergisi’nde   “Yenicaminin   kıymeti   neresindedir?”  
sorusunu  şu  şekilde  yanıtlar:  
 
“Yenicaminin   kıymeti   ne   temellerinin   su   içerisine   atılmasında,   ne  
kubbesinin   yüksekliğinde,   ne   minaresinin   zarifliğinde   değildir.   …Bütün  
bu  elemanlar  başlıbaşına  birer  maharet,  birer  güzelliktir.  Fakat  hepsinin  
toplanarak   bir   araya   getirdiği   güzelliklerin   kaynaşması   var   ki,   biz  
mimarlar  kıymeti  bu  kompozisyonun  maharetinde  ararız.  …Yenicami  tek  
tek   güzel   olan   mimari   ve   inşai   elemanlarının   toplanarak   bir   araya  
getirdiği  ansembl  güzelliğinin  çok  mükemmel  bir  numunesidir.2”  
 
Yenicami,  eski  liman  kıyısında  olması  ve  deniz  kenarındaki  muazzam  yapısıyla  
seyyahları  da  çekmiştir.  Gravür  albümleri  ve  gravürlü  seyahatnamelerde  gezginler  
İstanbul’un  en  renkli  ve  kalabalık  yeri  olan  liman  girişini  pek  çok  kez  
görüntülemişlerdir.3      
 

                                                                                                               
1  Ahmet  Hamdi  Tanpınar,  Beş  Şehir,  Kapı  Yayınları,  İstanbul  2013,  s.148.  
2  Behçet  Arslan,  Mimarlık  Düşüncesi,  Arkitekt  Dergisi,  Cilt  1940,  s.135-­‐138.  
3  Necla  Arslan,  Gravür  ve  Seyahatnamelerde  İstanbul,  İBB  Yayınları,  1992,  s.35  

  3  
19.yy  İtalyan  seyyahı  Edmondo  de  Amicis,  “Ey  biçare,  şimdi  bu  ilahi  manzarayı  
anlatmaya  dilin  dönüyorsa,  anlat  bakalım  kıt  kanaat  kelimelerinle!  İstanbul’u  
anlatmaya  kim  cüret  edebilir?  Chateaubriand,  Lamartine,  Gautier  mi…  Onlar  sadece  
kekelemişler.”4  diyerek  İstanbul’a  girişindeki  heyecan  ve  hayranlığını  anlattığı  
cümlelerine  gördüklerini  tasvir  ederek  devam  eder:  
 
“…beyaz  ve  pembe  Ayasofya,  altı  minareli  Sultan  Ahmet  Camii,  on  
kubbeli  Süleymaniye  Camii,  sulara  yansıyan  Valide  Camii,  dördüncü  
tepede  Fatih  camii,  beşincide  Yavuz  Sultan  Selim  Camii,  altıncıda  Tekfur  
Sarayı  var…”  
 
Eminönü’nün  hareketli  bir  liman,  Galata  köprüsünün  henüz  olmadığı  ve  caminin  sahil  
doldurulmadan  once  hemen  deniz  kenarındaki  yerini  düşünürsek,  İstanbul’u  
Amicis’in  gözünden  görmeye  ve  kendi  deyimiyle  “sulara  yansıyan”  Valide  Camii’nin  
İstanbul’un  ziyaretçilerinde  nasıl  bir  etki  bıraktığını  zihnimizde  canlandırmaya  bir  
adım  yaklaşabiliriz.  Amicis  yeniden  camileri  anlatır:  
 
“Fatih  Camii  beyaz  ve  şen  bir  Ayasofya’dır;  Bayezid  Camii  şeklen  zerafeti  
bakımından  üstündür;  Şehzade  Camii  İstanbul’un  en  zarif  minarelerine  
sahiptir;  Aksaray  Camii  Türk  Rönesans  sanatının  en  hoş  örneğidir;  Yavuz  
Selim  Camii  en  ciddi,  Sultan  Mahmud  Camii  en  tuhaf,  Valide  Sultan  
Camii  en  süslü  olanıdır.  Her  birinin  kendine  mahsus  bir  güzelliği,  bir  
efsanesi,  bir  üstünlüğü  vardır.5”  
 
17.  yy’da  İstanbul’a  gelen  ve  izlenimlerini  Fransa  kralı  XIV.  Louis’e  sunmak  üzere  
derleyen  Grelot’a  göre  ise  Valide  Cami,  “yakın  dönemlerde  inşa  edilenler  arasında,  
İstanbul’dakilerin  en  zarifi  ve  en  iyi  yapılmış  olanı”6  dır.  Grelot  ayrıca,  camiinin,  
kurucusunda  (Safiye  Sultan)  bulunan  sağduyuyu  da  çok  iyi  yansıttığını  söyler,  sultanın  

                                                                                                               
4  Edmondo    De  Amicis,  İstanbul,  çev.  Filiz  Özdem,  Yapı  Kredi  Yayınları,  İstanbul  2010,  s.19  
5  Amicis,  a.g.e,  s.283  
6  Josephus  Grelot,  İstanbul  Seyahatnamesi,    çev.  Selen  Maide,  Pera  Yayınları,  İstanbul  1998,  s.223  

  4  
ardında  Müslüman  mimarisinin  bir  mücevherini  bıraktığını  vurgular.  Grelot,  bizlere  
caminin  ilk  çizilmiş  gravürünü  de  bırakır.  
 

 
Resim  1:  Grelot’un  1680  yılında  yayınlanan  Relation  nouvelle  d’un  Voyage  de  
Constantinople  isimli  kitbından  bir  gravür.  Caminin  inşaası  bitirildikten  9  sene  sonraki  
7
halini  göstermekte,  dolayısyla  bu  gravür  külliyenin  ilk  halini  yansıtmaktadır.  
Gravürde  görülen  dış  duvar  (sur)  bugün  yok  olmuştur,  ayrıca  cami  denizin  
doldurulmasıyla  denizden  uzaklaşmıştır.  

 
1672’de  Fransız  Büyükelçisi  Noitel’in  yanında  gelen  A.  Galland,  ise  Valide  Cami’nin  
“Sultan  Ahmet  ve  Sultan  Süleyman  camilerinden  daha  ufak,  lakin  daha  müzeyyen”  
olduğunu,  “her  tarafının  gayretle  yükseğe  kadar  çinilerle  kaplı  olup  tekmil  zemininin  
güzel  halılarla  örtülü  olduğunu”  yazar.  “Bir  adam  boyundan  biraz  yükseğe  asılmış  
olan  bütün  kandiller  arasında  sayısız  miktarda  deve  yumurtası,  camdan  şişeler  ve  
buna  benzer  başka  şeyler  görülmektedir  ki  bunların  aslında  bir  ehemmiyetleri  yoksa  
da  umumi  manzaraları  muazzam  bir  mahiyet  kazanmaktadır.”8  diye  ekler.  
 
                                                                                                               
7  Arslan  a.g.e  s.52  
8  Antoine  Galland,  İstanbul’a  ait  Günlük  Hatıralar,  Şerhlerle  yayınlayan  Charles  Schefer,  çev.  
Nahid  Sırrı  Örik,  Türk  Tarih  Kurumu,  1998,  s.79  

  5  
Galland’a  yakın  tarihlerde  başka  bir  seyyah,  Evliya  Çelebi  de  Valide  Cami’yi  ziyaret  
eder:  
“Bu  camiin  içinde  asılı  olan  kıymetli  avizeler,  İstanbul’un  camilerinde  
değil  belki  bütün  İslam  camilerinde  yoktu.  …Bu  camideki  Acem  ve  Mısır  
halıları  Çin  resimhanelerinde  bile  yoktur.  Buradaki  güzel  yazılmış  Kuran-­‐ı  
Kerimler,  diğer  mabetlerde  bulunmaz.  …Hafızları  na’t-­‐hanları  başka  bir  
camide  yoktur.  Bütün  maarif  erbabı  ve  ders-­‐I  am  ve  kurra’nın  seçmesi  
bu  camide  bulunur.”9  
 
Eremya  Çelebi  Kömürcüyan  (1637-­‐1695)  ise,  İstanbul  sur  kapılarının  tek  tek  tarihini  
anlattığı  kitabında  “Mısır  çarşısının  karşısında  kahvecilerin  tahmisi,  bir  yanında  da  
muazzam  bir  cami  vardır.”  diyerek  Valide  Camii’nden  bahseder.10  
 
Murat  Belge’ye  göre  ancak  İstanbul  gibi  bir  şehirde  350  senelik  bir  camiye  “Yeni”  
demek  normaldir.11  Daha  önceden  başka  camilere  de  ilk  yapıldıkları  zamanlarda  bir  
süre  “yeni”  denildiği  biliniyor  ancak  Yenicami  ismi  artık  Eminönü’ndeki  bu  cami  ile  
bütünleşmiş  görünüyor.  Halk  arasında  camiye  “Valide  Cami”  de  denilmektedir.  
 
Caminin  Yer  Seçimine  Dair  
 
Yeni  Cami’nin,  4.  yüzyıldan  18.  yüzyılın  sonuna  kadar  dünya  başkentliği  yapmış  olan  
İstanbul’un  merkez  noktası  Eminönü’nde12  bulunması,  1845’ten  itibaren  İstanbul’u  
Pera’ya  bağlayan  Galata  Köprüsünün  silüetinde  yer  alması  ve  de  bu  yoğun  bölgede  deniz  
kenarında  inşa  edilmiş  olmasıyla  bulunduğu  mekanın  hareketliliği  ve  hissiyatıyla  
bütünleştiğini  söyleyebiliriz.  Yeni  Cami  sadece  son  Osmanlı  klasik  döneminin  ürünü  olarak  
değil,  bu  gözle  de  zihnimize  kazınır.  İstanbul’un  en  işlek  yerinde  yerini  almış  bu  külliye  
zaman  içerisinde  sürekli  değişime  uğramıştır.  
 

                                                                                                               
9  Yüksel  Yoldaş  Demircanlı,  İstanbul  Mimarisi  için  Kaynak  Olarak  Evliya  Çelebi  Seyahatnamesi,    
Vakıflar  Genel  Müdürlüğü  Yayınları,  1989  s.190  
10  Eremya  Çelebi  Kömürciyan,  İstanbul  Tarihi,  Eren  Yayıncılık,  2.  Baskı,  İstanbul,  1998,  s.15  
11  Murat  Belge,  İstanbul  Gezi  Rehberi,  Tarih  Vakfı,  İstanbul,  1994,  s.55  
12  İlber  Ortaylı  –  Payitaht-­‐ı  Zemin  Eminönü,  Eminönü  Belediyesi,  İstanbul,  2008,  s.23  

  6  
  
Resim  2:  Julia  Pardoe’nun  1838  yılında  Londra’da  yayınlanan  “The  Beauties  of  
Bosphorus”  kitabında  W.  Henry  Bartlett’in  hareketli  limanı  tasvir  ettiği  gravür.  Yeni  
Cami’nin  eteklerinde  yer  alan  bu  bölge  sürekli  ticaret  ve  ulaşım  trafiğinin  olduğu  bir  
13
alandı.  

 
Büyük  külliyelerin  yerleri,  işlevsel  amaçlarla  ya  da  bir  planlama  sonucu  
saptanmamıştır.  Üsküdar  Eminönü  deniz  yolu  üzerinde  Osmanlı  kadın  hanedan  
üyeleri  tarafından  yaptırılmış  üç  külliye;  Mihrimah  Sultan,  Gülnuş  Emetullah  Sultan  
ve  Valide-­‐i  Atik  ile  beraber,  son  büyük  külliye  olan  Yeni  Cami’nin  yeri  de,  Safiye  
Sultan’ın  kişisel  seçiminden  kaynaklanmış  görünüyor14.    Kıyıda  ve  ticaret  merkezinin  
ortasında  olması  nedeniyle  belirlenen  yer  yeni  bir  cami  inşaası  için  uygun  değildi  
ancak  prestijli  bir  alan  olduğundan  burası  tercih  edilmiş  olabilir.  
 
Bu  seçim,  İstanbul’un  bütün  hakim  tepelerinde  padişah  külliyelerinin  olduğu  veya  
tepelerin  padişah  külliyeleri  için  ayrılmış  olduğu  düşünüldüğünde,  görünürlük  
kaygısının  bir  sonucu  olarak  değerlendirilebilir:  “Sonuç  olarak  kıyılar  hanedanın  kadın  
bânîlerinin  mimarî  fetihleri  için  elde  kalan  görünür  tek  kamusal  mekandı.  Görünürlük  

                                                                                                               
13  Arslan,  a.g.e  s.53  
14  Doğan  Kuban,  İstanbul,  Bir  Kent  Tarihi,  İş  Bankası  Yayınları,  İstanbul,  2010,  s.444  

  7  
Osmanlı  bina  hiyerarşisinde  binanın  rütbesini  belirlemede  bânînin  sosyo-­‐politik  
statüsü  ile  beraber  önemli  bir  faktördü.”15  
   
Grelot,  “…bu  hanım  sultan  (Safiye  Sultan),  arkasında,  soylu  girişimlerine  hizmet  
etmesi  için  ölümsüz  bir  anıt,  Müslüman  mimarisinin  bir  mücevherini  bıraktı.  Amacını  
bundan  daha  iyi  karşılayacak  bir  yer  seçemezdi.  Soyundan  gelen  Osmanlı  
hükümdarlarıyla  tebasını  ve  İstanbul’a  gelen  tüm  yabancıları,  sanki  kendisini  
hatırlamaya  zorlamak  istiyordu.”16  der  ve    “konumunun  güzelliğinin,  bu  camiyi  diğer  
camilerden  üstün  kılan  özelliği  olduğunu”17  söyler.      
 
Arkeolog  Erdem  Yücel  ve  Doğan  Kuban,  İstanbul  limanına  deniz  yolu  ile  gelindiği  
zaman  Yeni  Cami’nin  ilk  bakışta  dikkat  çektiğini  belirtir.18  Başka  kaynaklarda  da  Yeni  
Cami’nin  deniz  kıyısındaki  sultan  camilerinin  en  görkemlisi  ve  Istanbul  panoramasının  
temel  öğesi  olduğu  belirtilir.  19    
 
Caminin  Tarihi  
 
Yeni  Cami  Külliyesi,  klasik  dönem  Osmanlı  mimarisine  göre  inşa  edilmiş  son  büyük  
külliyedir.    Külliye;  cami,  hünkâr  kasrı,  arasta  (Mısır  Çarşısı),  türbe,  dârülkurrâ,  sebil,  
çeşme  ile  sıbyan  mektebinden  oluşmaktadır.  Daha  sonra  külliyeye  kütüphane,  
muvakkithane  ve  bir  türbe  ile  çeşmeler  ilâve  edilmiştir.  Külliyenin  ilk  inşası  esnasında  
medrese,  imaret  ve  ribâtlardan  bahsedilirse  de  bunlar  yapılmamış,  sıbyan  mektebi  ile  
cami  avlu  duvarı  ise  günümüze  ulaşmamıştır20.  Bu  binaların  bir  kısmı  günümüzde  
başka  binalara  yerini  bırakmıştır.  
 

                                                                                                               
15    Bünyamin  Punar,  ‘Metin,  Alt-­‐Metin,  ve  Bağlam:  Yenicamiî  Mimarî  Yazıları’  Toplumsal  Tarih  

244,  s.  32-­‐41.  

16  Grelot,  a.g.e,  s.223  
17  Grelot,  ag.e  s.224  
18  Erdem  Yücel,  Yeni  Cami  Hünkar  Kasrı,  Türkiye  Turing  ve  Otomobil  Kurumu,  s:3.  Doğan  Kuban,  

İstanbul  Yazıları,  YEM  Yayınları,  İstanbul  1998,  s.  140  

19  Dünden  Bugüne  İstanbul  Ansiklopedisi,  “Yeni  Cami”  maddesi,  Tarih  Vakfı,  İstanbul  1994,  s.464  
20  İslam  Ansiklopedisi,  Yenicami  maddesi,  

http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c43/c430244.pdf  

  8  
 21
Resim  3:  Yeni  Cami  Külliyesinin  Planı .    Ters  L  şeklinde  Mısır  Çarşısı,  sol  altında  türbe,  en  alt  
kısımda  ise  cami  planı  yer  alıyor.  

1597’de  yapımına  başlanan  cami,  66  yıl  sonra,  1663’te  tamamlanarak  yapımı  en  uzun  
süren  cami  olma  özelliğini  kazanır.  Yeni  Caminin  inşaa  süreci  2  valide  sultanın  adıyla  
anılır,  cami  3  mimarbaşının  elinden  geçmiştir  ve  yapı  tamamlanana  kadar  8  padişah  
görmüştür.    
 
Caminin  banisi,III.  Mehmed’in  (1595-­‐1603)  annesi  ve  III.  Murad’ın  (1574-­‐1595)  karısı  
Safiye  Sultan’dır.  Safiye  Sultan’ın  yaptırmak  istediği  cami  için  Yahudi  mahalleleri  
istimlak  edilmiştir.    Mimar  Sinan’ın  kalfalarından,  zamanın  başmimarı  Davud  Ağa’nın  
1597’de  yapımına  başladığı  cami,  1598’de  Davud  Ağa  öldükten  sonra  yerine  geçen  
Dalgıç  Ahmed  Ağa  tarafından  devam  ettirildi.  Ahmed  1603’te  tahta  geçince  
Atmeydanında  kendi  külliyesinin  inşaatına  öncelik  tanıdı.  2  yıl  sonra  Safiye  Sultan  
ölünce  de  cami  inşaatı  kendi  haline  terk  edilmiştir.    Yahudi  evleri  yeniden  caminin  
etrafını  sarmaya  başlamış,  cami  tamamen  bunların  arasında  sıkışmıştır22.  Evliya  
Çelebi,  uzun  zamandır  harap  ve  yarım  kalan  caminin  “zulmiye”  adıyla  şöhret  
bulduğunu  yazar.23    

                                                                                                               
21  http://archnet.org/sites/2030/publications/1560  
22  Yücel,  a.g.e  s:5  
23Demircanlı,  a.g.e,  s.189    

  9  
  
1660  yılındaki  büyük  yangından  sonra    yangın  yerlerini  dolaşan24  IV.  Mehmed’in  
(1648-­‐1687)  annesi  Hatice  Turhan  Sultan,  caminin  kalıntılarını  görmüş,  inşaasına  
yeniden  başlanmasını  istemiş,  kendi  parasıyla  caminin  yapımını  finanse  etmiştir.25  
Evliya  Çelebi,  Valide  Sultan’ın  “helal  malından  beşbin  kese  ayırıp”  camiyi  yaptırmaya  
başladığını  ve  adını  “Adliye”  koyduğunu  yazar.26  
 
1661  yılında  Mimarbaşı  Mustafa  Ağa’nın  yapımına  devam  ettiği  cami  1663  yılında  
cuma  namazı  ile  açılmıştır.  Caminin  açılışı  çok  görkemli  olmuş,  IV.  Mehmed,  
Sadrazam  Köprülü  Fazıl  Ahmed  Paşa  ve  bütün  ulema  açılışta  bulunmuştur.  Valide  
Sultan,  oğlu  da  dahil,  herkese  hediyeler  dağıtmış,  onlar  da  buna  karşılık  camiye  
değerli  halılar,  avizeler  ve  Kuran’lar  vakfetmişlerdir.27  
 
Mimarisi  ve  Planının  Şehzade  Cami  ile  Kıyaslanması  
 
Yeni  Camii’nin  inşaatı  onu  ilk  tasarlayan  Davud  Ağa  tarafından  değil,  önce  Dalgıç  
Ahmed  Ağa,  ondan  yarım  yüzyıl  sonra  da  Mustafa  Ağa  tarafından  tamamlandığı  için,  
yapının  son  halini  ilk  tasarıma  göre  mi,  yoksa  Mustafa  Ağa’nın  sonradan  verdiği  
biçime  göre  mi  bitirildiğini  söyleyemiyoruz.28  Oktay  Aslanapa,  Yeni  Caminin,  
“Sinan’dan  sonra  gelen  üç  büyük  mimarın  birbirlerini  değerlendirerek  meydana  
getirdikleri  bir  eser”  olduğunu  söyler.29    
 
Selimiye  Camii  gibi  bir  tecrübeden  sonra  Şehzade  Camii  planında  ısrar  etmek  Sinan’ın  
halifeleri  olan  Davud  ve  Mehmed  ağaların,  ustalarının  Şehzade  Camii  ile  başlayan  
sultan  camii  kariyerini  yineleme  isteği  veya  Selimiye’nin  daha  o  zamandan  
erişilemeyecek  yapıtlar  olarak  görülmeleri  olabilir.30  Doğan  Kuban,  bu  seçimin,  

                                                                                                               
24  Celal  Esad  Arseven,  Türk  Sanatı,  Cem  Yayınevi,  1970,  s.171.  İbrahim  Ateş  ,  İstanbul    Yeni  Cami  

ve  Hünkar  Kasrı,  Vakıflar  Genel  Müdürlüğü,  İstanbul  1970,  s.10  

25  Dünden  Bugüne  İstanbul  Ansiklopedisi,  a.g.e  s:  465.    Kuban,  İstanbul  Yazıları,  s.142  
26  Demircanlı,  a.g.e  s.190  
27  Yücel,  a.g.e,  s:6.  Ateş,  a.g.e,  s.12  
28  Dünden  Bugüne  İstanbul  Ansiklopedisi,a.g.e  s.  464,  Kuban,  İstanbul  Yazıları,  s.140  
29  Oktay  Aslanapa,  Türk  Sanatı,  Remzi  Kitabevi,  Ağustos  2003,  s.274  
30  Dünden  Bugüne  İstanbul  Ansiklopedisi,  a.g.e  s.464  

  10  
“ustaları  Sinan’ın  ve  kendilerinin,  hatta  patronlarının  Şehzade  şemasını  
Süleymaniye’ye  yeğlediklerinin  kanıtı”  olduğunu  söyler.  31    
 
Cami  deniz  kenarında  olduğundan  dolayı  temele  sürekli  dolan  su,  “gece  gündüz  
tulumbalar  ile  değirmen  dönerek”32  boşaltılmış,  caminin  temeli,  Sinan’ın  
Büyükçekmece  köprüsünde  yapmış  olduğu  gibi33,  kurşunlarla  birbirine  bağlanan  
kazıklar  üzerine  oturtularak  kuvvetlendirilmiştir.34  Dâvud  Ağa,  Rodos’tan  getirttiği  
taşlarla  yapıyı  yerden  75  cm.  kadar  yükseltmiş,  Dalgıç  Ahmed  Ağa  yapıyı  birinci  sıra  
pencere  üstüne  kadar  yükseltmiş,  Mustafa  Ağa  yarım  kalan  cami  duvarlarından  bir  
sıra  taş  sökülerek  inşaata  yeniden  başlamış  ve  inşaatı  tamamlamıştır35.    Caminin  
yükseltilmiş  altyapısı,  gravürlerde  görünen  limanın  arkasında  yükselen  cami  
görüntüsünü  oluşturur.  
 

 
Resim  3:  Thomas  Allom’un  1838’de  Londra’da  yayınladığı  “Costantinople  Ancienne  
36
et  Moderne  isimli  kitabında  yer  alan  gravür.  Minarelerde  orantısızlık  olsa  da  doku  
ve  limanın  arkasında  yükselen  cami  başarıyla  tasvir  edilmiştir.  

                                                                                                               
31  Doğan  Kuban,  İstanbul,  Bir  Kent  Tarihi,  İş  Bankası  Yayınları,  Aralık  2010,  s.  424  
32  Tahsin  Öz,  İstanbul  Camileri,  Turizm  Bakanlığı  1964,  s.  85  
33  Öz,  a.g.e  
34  Yücel,  a.g.e,  s:4,  Öz,  a.g.e,  İslam  Ansiklopedisi,  a.g.e  
35  İslam  Ansiklopedisi,  a.g.e    
36  Arslan,  a.g.e  s.54  

  11  
Yeni  Cami,  klasik  Türk  mimarisi  üslubundadır.  Cami,  Sinan’ın  çıraklık  eseri  olarak  
nitelendirdiği  Şehzade’nin  planını  esas  alır37  ancak  mimarları  kendi  yorumlarını  da  
katmışlardır.  Yenicami;  Şehzade,  Fatih  ve  Sultanahmed  Cami  ile  beraber  “dört  
pilpayeye  dayanan  merkezi  kubbe  ile  çaprazlama  dört  yarım  kubbeli  camiler”  38  
arasında  sayılır.  Kendinden  önceki  benzer  şemalı  yapılara  göre  daha  belirgin  
geometrik  düzene  sokulmuştur.39    
 
Kuzey  yönü  hariç  diğer  yönlerde  yarım  kubbeler  yanlardaki  ikişer  çeyrek  kubbe  ile  
(eksedra)  kademelendirilmiştir.  Kuzey  yönündeki  yarım  kubbe  ise  üç  eksedra  ile  
kuzeye  doğru  bir  kademe  daha  genişletilmiş,  böylece  mekânın  dikine  düzenlenmesi  
sağlanmıştır.  Ana  kubbeyi  taşıyan  büyük  pâyelerden  mihrap  önündekiler  iki  yönde  
yine  sivri  kemerlerle  duvar  pâyelerine,  kuzeydeki  pâyeler  ise  yanlarda  duvar  
pâyelerine,  kuzeyde  serbest  pâyelere  sivri  kemerlerle  bağlanmıştır.  Köşelerde  oluşan  
kare  birimlerin  üzerleri  pandantiflerle  geçişi  sağlanan  küçük  kubbelerle  örtülmüş,  
böylece  üst  örtü  de  dörtgen  şemaya  tamamlanmıştır.40  
 
Çapı  17.5  metre,  yüksekliği  36  metre41  olan  kubbe,  diğer  cami  kubbelerine  göre  daha  
sivridir.  Yandaki  4  kubbenin  ana  kubbeye  göre  daha  alçakta  olması  ile  beraber  yarım  
kubbelerin  çaplarının  da  ana  kubbeyle  eşit  olması42,  yükseklik  boyutunu  vurgular  ve  
camiye  piramidal  bir  kompozisyon  kazandırır.    
 
Ancak,  Şehzade  Camii’nde  Sinan’ın  uyguladığı  mutlak  geometri  burada  
uygulanmamıştır.43  Kapalı  bölüm  ve  avlu  aynı  büyüklükte  alanı  işgal  etmezler.  

                                                                                                               
37  Doğan  Kuban,  Çağlar  Boyunca  Türkiye  Sanatının  Anahatları,  YKY,  İstanbul  2002,  s.155.    Oktay  

Aslanapa,  Türk  Sanatı,  Remzi  Kitabevi,  İstanbul  2003,  s.271.  Godfrey  Goodwin,  A  History  of  
Ottoman  Architecture,  John  Hopkins,  Baltimore  1971,  s.340  
38  Asırlar  Boyunca  İstanbul,  Haluk  Şensuroğlu,  Cumhuriyet  Gazetesi  Eki,  Yenigün  Yayıncılık,  s.103  
39  Doğan  Kuban,  Çağlar  Boyunca  Türkiye  Sanatının  Anahatları,  s.155  

40  İslam  Ansiklopedisi,  a.g.e  

41  Aslanapa,  a.g.e  s.272,  Goodwin,  a.g.e.  Öz  a.g.e  s.86  
42  Dünden  Bugüne  İstanbul  Ansiklopedisi,  a.g.e,  s.464  (Camide  yükseklik  boyutu  vurgusunun  

sebeplerinden  biri  olarak  “ana  kubbenin  yarıçapının  diğer  kubbelerle  eşit  olduğuna  dair  bu  bilgi  
diğer  kaynaklarda  bulunmuyor.”)  
43  Dünden  Bugüne  İstanbul  Ansiklopedisi,  a.g.e,  s.465  

  12  
Şehzade  Camii’nin  beşli  modülasyon  sistemine  karşılık  burada  yedili  modülasyon  
sistemi  vardır.  Avlu  revağı  da  buna  göre  düzenlenmiştir.  44  
 
Şehzade  Camii  ve  Yeni  Camii  arasındaki  oransal  farklar  da  ilginçtir.  Sinan  Şehzade  
Camii’nde  çapları  orta  kubbeden  daha  küçük  olan  yarım  kubbeler  kullanmış,  bu  
nedenle  geometrik  sistemini  beş  modül  üzerine  kurarak,  orta  kubbenin  
kompozisyona  egemenliğini  sağlamıştır.  Yeni  Camii’de  ise  kubbenin  mekan  içindeki  
etkisi  Şehzade’ye  göre  daha  zayıftır.    
 
İçerideki  taşıyıcı  ayaklar  daha  ince  boyutlardadır  ve  diğer  yapılardan  farklı  olarak,  
büyük  payandalar  yerlerini  sekizgen  kesitli  bir  sıra  sütuna  bırakır.45  Caminin  yan  
cephelerinde  revaklı  ve  sütunlu  üst  üste  iki  sıra  galeri  bulunur.  
 
Avlunun  çevresinde  stalaktit  başlıklı  24  sütunun  taşıdığı  24  kubbeli  revak  bulunur.  
Son  cemaat  yeri  6  sütunun  taşıdığı  7  kubbe  ile  örtülüdür.  Cephe  düzeni,  Şehzade  
Camisinden  beri  kullanılan  yan  cephe  revaklarının  daha  etkili  kullanılmasıyla  kimlik  
kazanır.46  
 
Aslanapa’ya  göre  klasik  geleneğe  bağlı  olmakla  beraber  caminin  nispetlerinde,  
mimari  kalitesinde  ve  malzemesinde  bozulma  -­‐devrin  de  getirdiği  itibariyle-­‐  iyice  
kendini  belli  eder47.  Aslanapa  avlunun  camiden  büyük  olup,  son  cemaat  yerinin  
nispetsiz  ölçüde  üç  kubbesi  ile  küçük  revak  kubbeleri  arasında  ahenk  olmadığını  
söyler.  Bir  başka  kaynak  ise  camiyi,  “şa’şaalı  ve  kudretli  devirlerin  hasretini  çeken  bir  
kahraman”48’a  benzetmektedir,  bu  yönüyle  de  devrinin  bütün  hususiyetlerini  ifade  
ettiği  belirtilir.49      
 

                                                                                                               
44  Dünden  Bugüne  İstanbul  Ansiklopedisi,  a.g.e  
45  Doğan  Kuban,  Çağlar  Boyunca  Türkiye  Sanatının  Anahatları,  s.155  
46  Doğan  Kuban,  Çağlar  Boyunca  Türkiye  Sanatının  Anahatları,  s.156  
47  Aslanapa,  a.g.e  s.276  
48  İbrahim  Ateş  ,  İstanbul    Yeni  Cami  ve  Hünkar  Kasrı,  Vakıflar  Genel  Müdürlüğü,  İstanbul  1970,  
s.9  
49  Ateş,    a.g.e  

  13  
Camiye  yüksek  merdivenlerden  çıkılmakta  ve  üzerinde  ayetler  yazılı  olan  3  kapıdan  
girilmektedir.  
 
Caminin  İçi  
 
Dış  mimaride  görülen  yüksekliğine  gelişmiş  yapı  oranları,  içeride  de  kuvvetle  
hissedilir.50  Yenicami  zengin  çini,  kalem  işi,  ahşap  ve  taş  süslemeye  sahiptir.    
 

 
 
Yerden  silmelere  kadar  duvarlar,  ana  kubbeyi  taşıyan  iri  payelerin  yüzeyleri,  son  
cemaat  yerinde  ikinci  sıra  pencere  altlarına  kadar  duvarlar  çinilerle  süslenmiştir.  Sır  
altı  tekniğindeki  çiniler  XVII.  yy’ın  İznik  ve  Kütahya  imalatı  olup  firuze,  mavi,  yeşil  
renklerin  hakim  olduğu  naturalist  desenlerin  oluşturduğu  kompozisyonlar  
kullanılmıştır51.    Çinilerin  yerleştirilmesinde  kompozisyonlara  göre  tam  bir  simetri  
yoktur.  Çiniler  XVI.  yy’ın  ikinci  yarısının  büyük  çini  kompozisyonları  gibi  özel  olarak  
cami  için  yapılmış  olmayıp,  derleme  bir  karakteri  vardır,52    Çinilerin  üzerinde  duvar  
yüzeyeri,  kubbe  içleri  ve  kemerlerde  XVII.  yy.  kalem  işleri  mekanı  renklendirir.  
                                                                                                               
50  Kuban,  a.g.e  
51  Ahmet  Vefa  Çobanoğlu-­‐İsmail  Orman,  İstanbul’un  Renkli  Hazineleri,  İTO,  İstanbul  2011,  s.154,  

İslam  Ansiklopedisi,  a.g.e  

52  Dünden  Bugüne  İstanbul  Ansiklopedisi,  a.g.e.  

  14  
Yenilenmiş  olan  bu  kalem  işlerinde  klasik  desenler  bulunmaktadır  ve  stilize  çiçekler,  
kıvrık  dallar,  madalyonlar,  rûmîler,  sekiz  köşeli  yıldız  motifleri  kullanılmıştır.53  
 
Caminin  kemerlere  bağlanan  yarım  kubbeleri  mukarnaslı  bir  slime  içine  alınmıştır.  
Böyle  geniş  ve  süslü  bir  silme  hiçbir  camide  tatbik  edilmemiştir.54  
 
Oktay  Aslanapa,  “Çini  süslemelerle,  iki  katlı  yan  cephelerde  büyük  ve  küçük  
kemerlerin  ritmik  sıralanması,  avlu  revak  kemerlerinin  iki  renkli  taşları,  renkli  
sütunlar  ve  şadırvanın  ince  süslemeleri,  Turhan  Valide  Sultanın  ince  ruhunu  
aksettirir.”55  diyerek  caminin  iç  süslemesini  över.  
 
Yapıda  kapı  ve  pencere  kanatlarında  geometrik  kompozisyonlu  ahşap  süsleme  
görülmektedir.  Camide  hünkâr  mahfili  altındaki  kemerlerde,  harimi  çevreleyen  
mahfil  kemerlerinde,  kapılarda,  avlu  revaklarında,  avlunun  pencere  ve  kapılarında,  
şadırvan  kemerlerinde,  avluda  cami  girişi  önündeki  zeminde  renkli  taşlar  
kullanılmıştır.56  
 
Caminin  mihrabı  da  yıldızlı  stalaktitlerle  niayetlenen  mihrap  balık  sırtı  motifli  kenar  
sütuncukları  ile  Selçuklu  mimarisini  akla  getirir.57  Ajur  olarak  işlenen  beyaz  
mermerden  yapılmış  minber  çok  güzeldir,58  fevkalade  bir  parçadır59.  Bilhassa  
yanlardaki  beyaz  mermere  geçirilmiş  renkli  suları  ile  seyrine  doyum  olmamaktadır.  
Müezzin  mahfilinin  yer  aldığı  payenin  üzerinde  Kabe  tasvirli  çini  yerleştirilmiştir.60  
 
Hünkar  mahfilindeki  taş  sütunlardan  biri,  diğerlerinden  farklı  olarak  sarı  renktedir.  Bu  
sütunun  ilginç  hikayesini  Evliya  Çelebi’den  öğreniyoruz:  “..bu  mahfilin  payesindeki  
sütunlardan  birisi,  Hanya  Fatihi  Yusuf  Paşa’nın  suçlandırılıp  katline  sebeb  olan  

                                                                                                               
53  İslam  Ansiklopedisi,  a.g.e  
54  Suut  Kemal  Yetkin,  İslam  Mimarisi,  Ankara  Üniversitesi  İlahiyat  Fakütesi  Yayınları,  Ankara  

1959,  s.411.    Ateş,  a.g.e,  s.15  

55  Aslanapa,  a.g.e,  s.274  

56  İslam  Ansiklopedisi,  a.g.e  

57  Yücel,  a.g.e  s:8  
58  Arseven,  a.g.e,  s.275  
59  Ateş,  a.g.e,  s.16  
60  Çobanoğlu,  a.g.e,  s.156.  Daha  fazla  ayrıntı  için  bkz  s.  16  

  15  
direktir.  Bunu  altın  direktir  diye  padişaha  gammazladıktan  sonra  Yusuf  Paşa  
katlonulmuş  ve  sonra  sarı  bir  direk  olduğu  meydana  çıkınca  yapanlar  pişman  
olmuşlardır.  …o  kadar  güzel  bir  direktir  ki,  altın,  onun  yanında  birşey  değildir.”61  
 
Caminin  mermerle  döşenmiş  olan  iç  avlusunda,  kubbesi  mukarnaslı  başlıklara  ve  
kemerlere  dayanan  sekiz  köşeli  zarif  bir  şadırvan  bulunur.  Şadırvanın  ve  giriş  kapısı  
mukarnaslarının,  minberin  ve  muezzin  mahfilinin,  hünkar  mahfili  parmaklıklarının  taş  
işçiliği  ve  tasarımlarına  üstün  bir  zevk  egemendir.62  
 
Caminin  kapalı  alan  ve  gölgelikli  bölümlerinde  ağırlıklı  olarak  çinilere  işlenmiş  celi  
sülüs  hattı  kullanılmıştır.  Açık  alanlarda  ise  aynı  hat,  kabartma  olarak  taşa  işlenmiştir.  
Caminin  yazılarını  yazan  hattat  Hâlid-­‐i  Erzurûmî’den  ders  alan  Teknecizade  (Şehrî)  
İbrahim’dir.  Teknecizade’nin  yazıları  kendi  zamanının  en  iyi  celi  sülüs  
örneklerindendir.  Metin  seçimi  hususunda  ayetlerin  orijinal  manası,  tıpkı  diğer  
Osmanlı  camilerindeki  ayetlerin  manaları  gibi,  amaçlanan  manadan  bir  adım  geriden  
gelmektedir.63  
 
Bünyamin  Punar,  Yenicami  yazılarını  ayrıntılı  olarak  incelediği  makalesinde  önemli  
saptamalarda  bulunur,  “hanedan  kadınlarının  inşa  ettirttiği  külliyeler  arasında  yapım  
hikayesi,  yapıldığı  mekan,  yarı  sembolik  mesajları  ve  özellikle  de  mimarî  yazılarıyla  
Yeni  Cami’nin  özel  bir  yer  tuttuğunu  ve  caminin  yazılarında  alıntılanan  ayetlerin  
caminin  inşa  edildiği  dönemin  sosyo-­‐politik  olaylarından  bağımsız  olmadığını”64  
söyler.  
 
Punar’ın,  camideki  yazıların  çok  ayrıntılı  olarak  incelendiği  makalesinden  bazı  
aktarımlar  yapmak  gerekirse,  kapılarda  yazılı  olan  ayetlerin  kısmî  ayetler  olup,  
içelerinden  “de  ki”,  “derler  ki”  gibi  parçalarının  çıkarılmış  olduğunu,  ayetlerin  camiye  
girmek  ile  değil,  cennete  girmek  ile  alakalı  olduğunu,  sembolik  olarak,  camiye  

                                                                                                               
61  Demircanlı,  a.g.e  s.190  
62  Dünden  Bugüne  İstanbul  Ansiklopedisi,  a.g.e.  
63  Bünyamin  Punar,  ‘Metin,  Alt-­‐Metin,  ve  Bağlam:  Yenicamiî  Mimarî  Yazıları’  Toplumsal  Tarih  244,  

s.  32-­‐41.  
64  Punar,  a.g.e  

  16  
girenlere,  camiye  girerek  aslında  cennete  giriyor  olduklarının  bilinçli  bir  şekilde  
caminin  banileri  tarafından  ima  edildiğini  belirtir.  
 
Bünyamin  Punar’ın,  caminin  dönemin  sosyo-­‐politik  olaylarıyla  bağlantılandırdığı  
yazıları  ise,  iç  avlunun  cami  duvarındaki  çinilere  işlenen  Cuma  suresi  ile  hünkar  
mahfilindeki  Fetih  Suresi  ayetleridir.    
 
Cuma  suresinin  ilk  3  ayetinin65,  Yenicami’nin  bir  mahalle  camisinden  daha  çok  bir  
Cuma  mescidi  olarak  Osmanlı  İstanbul’unun  en  işlek  ticari  bölgesine  yapılmış  olması  
ve  cemaatinin  çoğunlukla  tüccarlardan  oluşmasıyla  ilgili  olduğunu  söyler.    
 
Hünkar  mahfilindeki  fetih  suresi  ayetinin**  ise  IV.  Mehmed’e  yakın  bir  gelecekte  bir  
zafer  müjdeleyerek  o  sıralar  hala  devam  etmekte  olan  Osmanlı-­‐Venedik  savaşı  için  
motive  etmekte  olduğunu  söyler.  Punar’a  göre  bu,  ilk  akla  gelen  manadır.  İkinci  
manada  ise  ayet,  “Kâbe  kadar  kutsal  olan  bu  camiye  muzaffer  olarak  gireceksin”  
demektedir.***  “Buna  ilaveten,  Osmanlı  hanedan  camiinde  görülmemiş  bir  şekilde,  
müezzin  mahfili  merdiveninin  sağ  yanındaki  mermer  direğe  gömülmüş  olan  çini  levha  
üzerine  resmedilmiş  Kâbe  minyatürü  de  ayetin  bu  yorumunu  görsel  olarak  
destekler.66”  diye  belirtir.  
 
Caminin  aydınlatılmasından  Behçet  Ünsal  şöyle  bahseder:  “Işıklarının  mat  havasında  
bir  Tanrı  evine  lazım  gelen  huşu  tamamıyle  yansıtılmıştır.  Ne  Sultanahmet  Camindeki  
                                                                                                               
65  *Ey  iman  edenler!  Cuma  günü  namaza  çağırıldığı  (ezan  okunduğu)  zaman,  hemenAllah'ı  

anmaya  koşun  ve  alışverişi  bırakın.  Eğer  bilmiş  olsanız,  elbette  bu,  sizin  içindaha  hayırlıdır.  
Namaz  kılınınca  artık  yeryüzüne  dağılın  ve  Allah'ın  lütfundan  isteyin.  Allah'ı  çok  zikredin;  umulur  
ki  kurtuluşa  erersiniz.  Onlar  bir  ticaret  veeğlence  gördükleri  zaman  hemen  dağılıp  ona  giderler  
ve  seni  ayakta  bırakırlar.  De  ki:  Allah'ın  yanında  bulunan,  eğlenceden  ve  ticaretten  daha  
yararlıdır.  Allah,  rızık  verenlerin  en  hayırlısıdır  (Kuran,  62/9-­‐11)  
 
**  Andolsun  ki  Allah,  elçisinin  rüyasını  doğru  çıkardı.  Allah  dilerse  siz  güven  içinde  başlarınızı  
tıraş  etmiş  ve  kısaltmış  olarak,  korkmadan  Mescid-­‐i  Haram'a  gireceksiniz.  Allah  sizin  bilmediğinizi  
bilir.  İşte  bundan  önce  size  yakın  bir  fetih  verdi.  Kuran,  48/27  
 
***  Bu  yorumu  iki  şiirle  ve  ayette  geçen  Arapça  “yer”  kelimsesiyle  de  birleştirir:  1.Aslında  ayetin  bu  
yorumu  caminin  hünkar  kasrı  çinileri  üzerinde  yazılı  olan  Asımî’nin  şiirinde  de  vurgulanmıştır:“Zemîni  
cennet-­‐i  ‘alâ  mıdır  ya  Ka’be-­‐i  ‘ulya”  2.  Ayrıca,  Evliyâ  Çelebî’nin  cami  inşaatının  tamamlanması  için  
düştüğü  tarih  de  aynı  şekilde  camiyi  Kâbe  ile  özdeşleştirmektedir.  
 
66  Punar,  a.g.e  

  17  
gibi  gün  aydınlığı,  ne  de  Süleymaniye’deki  zulmete  kaçan  karartı  yoktur  burada.”67  
Caminin  üçer  şerefeli  iki  minaresi,  cami  ile  son  cemaat  yerinin  birleştiği  eyrde  
yükselmektedir.  Her  üç  şerefenin  de  altlarında  gerek  biçim,  gerekse  oranları  
bakımından  16.  yy’dakilerden  farklı  olduğu  açıkça  görülen  sık  sarkıtlı  mukarnaslar  yer  
almaktadır.68  Minarenin  üzeri  sivri  bir  külahla  örtülüdür.  Evliya  Çelebi  “bakır  külahın  
yaldızlı  parıltısından  insanın  gözlerinin  kamaştığını”  söyler.69  
 
Caminin  güneybatı  cephesinde  avlu  duvarında  üç  adet  güneş  saati  yer  almaktadır.  
Kare  mermer  levha  üzerindeki  saatte  “ameli  Rıdvan  sene  1074”  (1663-­‐64)  yazılıdır.  
İkinci  saat  üçgen  formludur  ve  kesme  taş  duvara  işlenmiştir;  altında  saatin  
kullanımını  anlatan  bir  kitâbe  mevcuttur.  Duvara  işlenmiş  olan  üçüncü  saat  daha  
basit  tarzda  ele  alınmıştır.  Cami  avlu  duvarı  üzerinde  basit  yuvalardan  oluşan  kuş  
evleri  görülmektedir.70  
 
Caminin  dış  avlusunu  oluşturan  sur  duvarı,  XIX.  yüzyılın  ikinci  yarısında  Galata  
Köprüsü  yapıldıktan  sonra  artan  trafik  sebebiyle  etrafında  zamanla  çoğalan  
dükkânlarla  birlikte  yıktırılmış,  avlu  da  cami  ile  çarşının  arasından  yol  geçirilerek  
ortadan  kaldırılmıştır.  Daha  sonra  türbenin  yanındaki  avlu  kapısıyla  birlikte  sıbyan  
mektebi  de  yıktırılmış  (1904),  böylece  külliyenin  bütünlüğü  bozulmuştur.  1912-­‐1913  
yıllarında  caminin  tamir  edildiği  bilinmektedir.  Son  yıllarda  tekrar  tamir  gören  camide  
kalem  işleri  yenilenmiştir.  Evliya  Çelebi  ve  Galland’ın  tasvir  ettiği  değerli  avizeler,  
Kuran’lar  ve  halılar  bugün  camide  bulunmamaktadır.  
 
 
 
 
 
 

                                                                                                               
67  Yücel,  a.g.e  s.7  
68  Aygün  Ülgen,  Klasik  Devir  Minareleri-­‐Osmanlı  Cami  Planında  Minarenin  Konumu,  Alfa,  İstanbul  

1996,  s.225  
69  Demircanlı,  a.g.e  s.191  
70  İslam  Ansiklopedisi,  a.g.e  

  18  
Kaynakça  
 
Amicis,  Edmondo.    İstanbul,  çev.  Filiz  Özdem,  Yapı  Kredi  Yayınları,  İstanbul  2010.  
Arslan,  Behçet.  “Mimarlık  Düşüncesi”,  Arkitekt  Dergisi,  Cilt  1940,  s.135-­‐138.    
(Online  erişim:  http://dergi.mo.org.tr/detail.php?id=2&sayi_id=66&makale_id=604)  
 
Arslan,  Necla.  Gravür  ve  Seyahatnamelerde  İstanbul,  İBB  Yayınları,  İstanbul  1992.  
Ateş,  İbrahim.  İstanbul    Yeni  Cami  ve  Hünkar  Kasrı,  Vakıflar  Genel  Müdürlüğü,  
İstanbul  1970.  
 
Arseven,  Celal  Esad.  Türk  Sanatı,  Cem  Yayınevi,    İstanbul  1970.  
Aslanapa,  Oktay.  Türk  Sanatı,  Remzi  Kitabevi,  İstanbul  2003.    
Belge,  Murat.  İstanbul  Gezi  Rehberi,  Tarih  Vakfı,  İstanbul  1994.  
Çobanoğlu,  Ahmet  Vefa.  İstanbul’un  Renkli  Hazineleri,  İTO,  İstanbul  2011.  
Demircanlı,  Yüksel  Yoldaş.  İstanbul  Mimarisi  için  Kaynak  Olarak  Evliya  Çelebi  
Seyahatnamesi,    Vakıflar  Genel  Müdürlüğü  Yayınları,  İstanbul  1989.    
 
Dünden  Bugüne  İstanbul  Ansiklopedisi,  “Yeni  Cami”  maddesi,  Cilt  7,  Tarih  Vakfı,  
İstanbul  1994.  
 
Galland,  Antoine.  İstanbul’a  ait  Günlük  Hatıralar,  şerhlerle  yayınlayan  Charles  
Schefer,  çev.  Nahid  Sırrı  Örik,  Türk  Tarih  Kurumu,  Ankara  1998.  
 
Grelot,  Josephus.  İstanbul  Seyahatnamesi,    çev.  Selen  Maide,  Pera  Yayınları,  İstanbul  
1998.  
 
Goodwin,    Godfrey.  A  History  of  Ottoman  Architecture,  John  Hopkins,  Baltimore  
1971.  
 
İslam  Ansiklopedisi,  “Yenicami  maddesi”,    cilt  43,  s.439-­‐442    
(Online  erişim:  http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c43/c430244.pdf)  
 
Kömürciyan,  Eremya  Çelebi.  İstanbul  Tarihi,  Eren  Yayıncılık,  İstanbul  1998.  
Kuban,  Doğan.  İstanbul  Bir  Kent  Tarihi,  İş  Bankası  Yayınları,  İstanbul  2010.  
Kuban,  Doğan.  İstanbul  Yazıları,  YEM  Yayınları,  İstanbul  1998.  
Kuban,  Doğan.  Çağlar  Boyunca  Türkiye  Sanatının  Anahatları,  YKY,  İstanbul  2002.  
Ortaylı,  İlber.  Payitaht-­‐ı  Zemin  Eminönü,  Eminönü  Belediyesi,  İstanbul  2008.  
Punar,  Bünyamin.  ‘Metin,  Alt-­‐Metin,  ve  Bağlam:  Yenicamiî  Mimarî  Yazıları’  Toplumsal  
Tarih  244,  s.  32-­‐41.  
 
Tanpınar,  Ahmet  Hamdi.    Beş  Şehir,  Kapı  Yayınları,  İstanbul  2013.  

  19  
Öz,  Tahsin.  İstanbul  Camileri,  Turizm  Bakanlığı,  Ankara  1964.  
Şensuroğlu,  Haluk.  Asırlar  Boyunca  İstanbul,  Cumhuriyet  Gazetesi  Eki,  Yenigün  
Yayıncılık.  İstanbul  2005.  
 
Aygün  Ülgen,  Klasik  Devir  Minareleri-­‐Osmanlı  Cami  Planında  Minarenin  Konumu,  
Alfa,  İstanbul  1996.  
 
Yetkin,  Suut  Kemal.  İslam  Mimarisi,  Ankara  Üniversitesi  İlahiyat  Fakütesi  Yayınları,  
Ankara  1959.  
 
Yücel,  Erdem.  Yeni  Cami  Hünkar  Kasrı,  Türkiye  Turing  ve  Otomobil  Kurumu,  İstanbul  
1972.  
 
Online  Kaynaklar:  
 
http://archnet.org/sites/2030/publications/1560  

  20