%20 %20 %20 %20

ANASAYFA / MİMARİ / KAPILAR ARDINDA AYAVUKLA KİLİSESİ

Kapılar ardında Ayavukla Kilisesi

Yıl 1886. Tek tek taşları diziliyor Agios Voukolos Kilisesi’nin. Rum Ortodoks Ermeni Cemaati’nin
fedakâr birikimleriyle can bulan bir tarih yeniden yazılmaya başlıyor

Yazı: CİHAT PEHLİVANOĞLU Mimar

Karşımdaki yapı ikizlerin bakışları gibi beni

sarıyor. Yıl 2000...Sayın Prof. Dr. Metin Sözen
önderliğinde kilise içerisinde, etrafındaki metruk
ek yapılarda ve kütüphane binasında bir keşif
gezisindeyiz. Akşam saatleri. Kubbe büyük bir
bölümünden delinmiş ve içeriye tüm dış
hava etkilerini almakta, yağmur
tanelerinden bazısı üzerimize düşüyor, etrafta
alaca bir is, karanlık göze çarpmakta...

Kilisenin zamana direndiği her halinden belli,

kalabalık bir çoğunluk etrafını sarmış, kimse ona
sormuyor. ‘İçinde kabuklarının altında neyi, neleri
saklıyorsun? diye...

Yıl 1886.
Tek tek taşları diziliyor Agios Voukolos Kilisesi’nin.
Rum Ortodoks Ermeni Cemaati’nin fedakâr
birikimleriyle can bulan bir tarih başlıyor. 19.
yüzyılın ikinci yarısında Anafartalar Caddesinde
ve kahvehanelerinde kilisenin yapılışı konuşuluyor etraflıca.

Duvarlar yükseliyor. Önce ana yapı, ardından diğerleri ve en son dış duvarlar. O zamanlar Rum
kesiminin nüfusunun yoğun olduğu dönemin bir eseri, yapı. Kilise işlevini 1922 yılına kadar sürdüren
yapı, cemaatinin İzmir’den ayrılması üzerine yıllarca terk edilmiş bir durumda kalmış. 1924 yılının
şubat ayında Atatürk’ün isteği üzerine Asar-ı Atika Müzesi’ne dönüştürülerek kullanılması planlanan
kilise, yangından etkilenmemiş ama zamanın etkilerini de göstermeye başlamış.
%20 %20 %20 %20

Müze işlevi ilerleyen zamanlarda değişmiş. Kültür Bakanlığı tarafından opera çalışma salonu olarak
hizmet veren yapı, talihsiz bir yangın sonrasında da artık kullanılmamıştır.
 Müze döneminde burada görev yapan heykeltıraş Cahit Koççoban, narteks
camlı bir ek bölümün ilk görev yeri olduğunu aktarmıştır. Koççoban’ın
hatırladığı kadarıyla, Cumhuriyet’in ilanı ile müzecilik çalışmalarının önem
kazanmasıyla birlikte, kimi kabartmalar, heykeller, frizler ve birçok tarihi
eser kurtarılarak bahçesinde korunmuştur. 1951 yılında müze buradan fuar
alanına taşınır. Mülkiyeti Maliye Hazinesi’ne ait olan yapı, 17 Ocak 1975 tarih
ve 152 sayılı genelgeyle korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil
edilmiştir. 2003 yılında yapı İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne tahsis edilmiştir.

2004-2007 yılları arasında İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Mimarlık

Fakültesi Mimari Restorasyon Bölümü tarafından hazırlanan restorasyon
projesi, İzmir 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge
Kurulu’nca onaylandıktan sonra yapım ihalesi gerçekleştirilip, 17 Aralık
2008’de yer teslimi yapılarak restorasyon çalışmaları başlamıştır.

Basmane - Ayavukla Kilisesi Restorasyon Projesi ve Uygulama

Danışmanlığı İzmir 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu, İzmir Büyükşehir
Belediyesi ve Prof. Dr. Başak İpekoğlu yöneticiliğinde gerçekleştirilmiştir.

Kilisenin narteksi (Kiliselerde sahna girilmeden önce gelen, sahından sütunlarla ya da duvarlarla
ayrılan bölüm) kolon dizisinin çevrelediği yarı açık giriş mekânıdır. Kadınlar bölümü galeri katında
narteks üzerinde konumlandırılmıştır ve tüm iç mekâna hâkimdir. İç mekân da transept ortasında
kubbe, yanlarda yarım çapraz tonoz, giriş hol kısmı ve apsis (Kiliselerde koronun arkasında bulunan
ve camilerdeki mihrap kısmının karşılığı olan, yarım daire veya yarım çokgen şeklinde örtülü kısım)
önünde aynalı çapraz tonoz ve apsis üstü yarım kubbe ile örtülmüştür.

Kilise tek nefli (tapınmaya ayrılmış olan geniş bölüm anlamına gelen sahın kelimesinin Fransızca
karşılığı), tek apsisli ve transeptli (Kiliselerde orta sahnın koroya yakın bölümünde sahna dik olan ve
orta sahınla birlikte bir haç şekli meydana getiren uzunca sahın) bir düzendedir. Duvarları moloz
taş ve tuğla örgü tekniğiyle yapılmıştır ve cephede kat aralarında ve saçak altında tuğla silmeler
yer almaktadır.

İki sıra halinde pencere dizisi ile çevrili ibadet mekânı dört köşede korent düzeni benzeşen
sütunlarla süslenmiştir.

Tuğla boşaltma kemerleri, ince yontu kesme taş, pencere ve kapı söveleri cephede mimari
öğelerini oluşturmaktadır. Kilise ve dört adet müştemilat binasının restorasyon ve çevre
düzenlemesi çalışmaları 2010 yılı sonunda tamamlanmıştır. Kilise, sosyal aktivite merkezi ve çok
amaçlı kültür salonu olarak restore edilmiş ve bahçenin batı kısmında yer alan müştemilat binası
%20 %20 %20 %20
Basın Müzesi olarak kullanılmak üzere İzmir Gazeteciler Cemiyeti’nin kullanımına sunulmuştur. Diğer
ek yapılar ise muhtarlık ve çocuk kütüphanesi olarak düşünülmüştür.
Yoğun bir emeğin eseri
Büyük tarihi yapıların restorasyonu, özverili
çalışma ve büyük emek istemektedir.
Uygulamayı üstlenen firma, uzman kadrosuyla
restorasyonu, kilisenin o ilk taşını koyan ustanın
hassaslığında sürdürmüş ve özellikle narteksin
üst kısmında yapının beden duvarında dışa
doğru 25 santimetre mesafeyi geçen dışa
sarkmalar, özel tekniğiyle içe doğru
gerdirilerek beden duvarı olması gereken düşey mesafesine yeniden getirilmiştir. Bakan gözler için
verilen emeğin büyüklüğü kuşkusuzdur. Ancak, kilisenin restorasyonunda gözle görülmeyen nice
emekler de saklıdır. Bugünün teknolojik dünyasında ve gelişmiş yapım tekniklerinin doruğunda
tarihi yapıların restorasyonu geçmişimizi yeniden keşfetmek için bir fırsattır.

Farklılıkların gözetilmediği bir ortamda, emekle inşa edilmiş kilise, bugün mahallesine yeniden
kazandırılmıştır. Sosyal aktivite merkezi olarak hizmet vermesi planlanan kilisenin, ona ilk taşını
sunanların hatıralarında yaşatılması için belli dönemlerde ibadete açılması, dönemin ruhunun
yeniden kazanılması için bir muhabbet konusu olabilecektir. Kapısında Arkeoloji Müzesi
kabartmasını taşıyan, Basmane Kapılar mevkiindeki Ayavukla Kilisesi, ışığı taşıyan eller sayesinde
günümüze ulaştığı gibi, gelecek zamanlara da ulaşacaktır.

Unutulmayan günlerin tarihini duvarları arasında gizleyen, kilisenin restorasyonu kapsamında iç

mekanda restorasyon gören duvar tasvirleri, o günden bize yeniden bakıyor. Sanki 22 yıl
öncesinden bakar gibi...

ÖNCEKİ SONRAKİ

%20 %20 %20 %20

 Moremo - Hair Essence
Delightful Oil 150Ml

397,93 TL

%20 %20 %20 %20

 %60

%36

Popüler Etiketler

Özel Dosyalar

İzmir’in kayıp gölü: Halkapınar

19’uncu yüzyıl seyahat rehberlerinde İzmir

Dağdaki Efes Şirince

Çeşme Kalesi

Efes’in zenginliği hayranlık uyandırıyor

Smyrna Agorası

BERGAMA; Evrensel ve yerel kültürün buluşma noktası

Antik dönemin isyankar şehri: Teos

“Şark’ın küçük Paris’i”nde bir sokak

Efes Antik Su Yolları

Son Yazılar

İşte Allah'la İrtibatın Yolu

%20 Bu, Allah'la İrtibat
%20 Kurma Yolunu Gösterir. O%20
Sizi Yarattı, Sizi Sever. Onu Bugün
%20 Tanıyın.
kampusweb.com

İzmir Dergisi

HAKKINDA

KÜNYE

İLETİŞİM

Haber ve Etkinlik

HABERLER

ETKİNLİKLER

Turizm

TURİZM

Kültür Sanat

MİMARİ

SANAT

EL SANATLARI

Söyleşi

SÖYLEŞİLER

Mutfak

İZMİR MUTFAĞI

Arşiv

İZMİR DERGİSİ ARŞİVİ

%20 %20 %20 %20

%20 %20 %20 %20