Deney 5 - Frekans modülasyonu (FM) ve demodülasyonu

Deney 5A - Frekans modülasyonu

Ön tartışma
AM, DSBSC ve SSB haberleşme sistemlerinin bir dezavantajı, iletim ortamındaki (kanal) elektriksel
gürültüyü almaya elverişli olmalarıdır. Bunun nedeni, gürültünün iletilen sinyalin genliğini değiştirmesi
ve bu sistemlerin demodülatörlerinin genlik değişimlerinden etkilenmesidir.

Adından da anlaşılacağı gibi, frekans modülasyonu (FM), bir taşıyıcının genliği yerine frekansını
değiştirmek için mesajın genliğini kullanır. Bu, FM demodülatörünün frekanstaki değişiklikleri aramak
için tasarlandığı anlamına gelir. Bu bakımdan, genlik değişimlerinden daha az etkilenir ve bu nedenle
FM gürültüye karşı daha az hassastır. Bu da FM'yi bu konuda daha iyi bir haberleşme sistemi yapar.

FM sinyalleri üretmenin birkaç yöntemi vardır, ancak hepsi temelde elektriksel olarak ayarlanabilir
frekansa sahip bir osilatör içerir. Osilatör, çıkış frekansını etkilemek için bir giriş gerilimi kullanır. Tipik
olarak, giriş 0V olduğunda, osilatör dinlenme frekansında (yaygın olarak serbest çalışan veya merkez
frekans olarak da bilinir) bir sinyal gönderir. Uygulanan gerilim 0V değerinin altında veya üstünde
değişiyorsa osilatörün çıkış frekansı dinlenme frekansının üstünde ve altında değişir. Ayrıca, sapma
miktarı giriş geriliminin büyüklüğünden etkilenir. Yani giriş gerilimi arttıkça sapma da artar.

Aşağıdaki Şekil 1, basit bir mesaj sinyalini (bir bipolar karesel dalga), modüle edilmemiş bir taşıyıcıyı ve
ayrıca mesajla taşıyıcıyı frekans modüle etmenin sonucunu da göstermektedir.

Şekil 1

FM sinyali hakkında dikkat edilmesi gereken birkaç şey vardır. İlk olarak, zarfları düzdür - FM'nin
taşıyıcının genliğini değiştirmediğini hatırlayın. İkincisi, mesajın genliği değiştiğinde periyodu (ve
dolayısıyla frekansı) değişir. Üçüncüsü, mesaj 0V'un üstünde ve altında değiştiğinde, sinyalin
frekansı taşıyıcı frekansının üstüne ve altına gider. (Not: Frekansın, mesajın polaritesindeki
değişime zıt yönde değişmesine neden olacak bir FM modülatörü tasarlamak da mümkündür.)

FM'yi daha fazla tartışmadan önce, burada önemli bir noktaya değinilmelidir. Bir FM taşıyıcısının
mesaja nasıl cevap verdiğini görmenize yardımcı olmak için bu tartışmada mesaj olarak bir kare
dalga kullanılmıştır. Şekil 1, ortaya çıkan FM sinyalinin sadece iki sinüs dalgasından (biri taşıyıcı
frekansının üzerinde bir diğeri altında) oluştuğunu göstermektedir. Ancak durum böyle değildir. Şekil
1'deki FM sinyalinin spektral bileşimi ima edilenden çok daha karmaşıktır.

Bu durum, FM ile daha önce tartışılan modülasyon şemaları arasındaki önemli farklılıklardan birini
göstemektedir. Bir FM sinyalinin matematiksel modeli, basit bir sinüzoidal mesaj için bile, sonucun
potansiyel olarak birçok sinüs dalgası içeren bir sinyal olduğunu önceden haber verir. Buna karşılık,
aynı sinüzoidal mesaj için bir AM sinyali üç sinüs dalgasından oluşur, bir DSBSC sinyali iki taneden
oluşur ve bir SSBSC sinyali ise yalnızca bir taneden oluşur. Bu, otomatik olarak FM sinyallerinin bant
genişliğinin AM, DSBSC ve SSBSC sinyallerinden daha geniş olduğu anlamına gelmez (aynı mesaj
sinyali için). Bununla birlikte, FM haberleşmenin pratik uygulamasında, genellikle öyledir.

Son olarak, bir FM modülatörünün çalışması hakkındaki bilgileri okurken, haberleşme deney setinde
aynı şekilde çalışan bir modül bulunduğunu fark etmiş olabilirsiniz - gerilim kontrollü osilatör (VCO-
voltage controlled oscillator) modülü. Gerilim kontrollü bir osilatör bazen FM modülasyonu için
kullanılır (VCO'ya göre avantajları olan başka yöntemler de vardır).

Deney
Bu deneyde, haberleşme deney setindeki VCO modülünü kullanarak gerçek bir FM sinyali
üreteceksiniz. İlk önce, VCO modülünü bilinen bir frekansta modüle edilmemiş bir taşıyıcı çıkarması
için ayarlayacaksınız. Ardından, bir kare dalgayla ve sonra konuşmayla frekans modüle etmenin
etkisini VCO’nun çıkışında gözlemleyeceksiniz. Mesajın genliğinin bir FM modülatör üzerindeki
etkisini göstermek için konuşma sinyalini de kullanacaksınız. Son olarak, bir FM sinyalinin spektral
bileşimini (zaman alanında) gözlemlemek için bir sinüs dalgası kullanacaksınız.

Ekipman

• Haberleşme deney seti

• Bilgisayar osiloskobu (cihazı ve programı)

• İki osiloskop kablosu

• Haberleşme deney seti bağlantı kabloları

Prosedür

Kısım A - Bir kare dalgayla frekans modüle etme

1. Yukarıda listelenen ekipmanı bir araya getirin.

2. VCO modülünü bulun ve Kazanç kontrolünü hareketinin yaklaşık üçte ikisine (yaklaşık
olarak saat yüzündeki 2 sayısının konumuna) çevirin.

3. VCO modülünün Frekans Ayarı kontrolünü hareketinin yaklaşık ortasına ayarlayın.

4. VCO modülünün Aralık anahtarını LO konumuna ayarlayın.

5. Aşağıdaki Şekil 2'de gösterilen kurulumu yapın.

Not: Osiloskop kablolarının siyah uçlarını toprak (GND) soketine takın.

Şekil 2
6. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü 20µs/div konumuna ayarlayın.

7. VCO modülünün çıkışının bir çevrimi tam olarak 5 bölme (100µs) olacak şekilde VCO
modülünün Frekans Ayarı kontrolünü ayarlayın.

Not: Bu, VCO modülünün dinlenme frekansını 10kHz’e ayarlar.

1
( ispat: = 10k )
5𝑥20𝜇

8. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü 100µs/div konumuna ayarlayın.

Not: Bu, VCO modülünün SİN çıkışının yaklaşık 10 çevrimini gösterecektir.

9. Kurulumu aşağıdaki Şekil 3'te gösterildiği gibi değiştirin.

Not: Osiloskobun VCO modülünün çıkışına olan bağlantısının değiştiğine dikkat edin.

Şekil 3
Şekil 3'teki kurulum, Şekil 4'teki blok diyagram ile gösterilebilir. Temel Sinyaller modülü 2kHz'lik bir
kare dalga mesaj sinyali sağlamak için kullanılır ve VCO modülü 10kHz'lik taşıyıcıya sahip bir FM
modülatörüdür.

Şekil 4

11. Gerekirse, Şekil 1'deki (ön tartışmadaki) FM sinyaline benzer şekilde VCO'dan bir çıkış
elde edinceye kadar VCO modülünün Kazanç kontrolünü değiştirin.

12. Mesajı FM sinyaliyle karşılaştırın.

Soru 1
Taşıyıcının frekansı neden değişiyor?

Kısım B - Konuşma kullanarak bir FM sinyali üretme

Şimdiye kadar bu deneyde, bir kare dalga mesajı için FM sinyali üretilmiştir. Ancak, ticari haberleşme
sistemlerinde mesajın konuşma veya müzik olması çok daha muhtemeldir. Deneyin bir sonraki kısmı,
konuşma tarafından modüle edildiğinde bir FM sinyalinin nasıl göründüğünü gözlemlemenizi sağlar.

13. Temel Sinyaller modülünün 2kHz SAYISAL çıkışındaki kablo uçlarını çıkarın.

14. Bunları Konuşma modülünün çıkışına Şekil 5'te gösterildiği gibi bağlayın.

Hatırlayın: Noktalı çizgiler, önceden bağlanan kabloları gösterir.

Şekil 5

15. Osiloskobun Tetikleme Kaynağı kontrolünü B konumuna ayarlayın.

16. Osiloskop ekranını izlerken konuşun, şarkı söyleyin veya uğultu yapın.

17. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü yaklaşık 20μs/div pozisyonuna ayarlayın.

18. Osiloskop ekranını izlerken Konuşma modülünün mikrofonuna yavaşça uğultu yapın.

19. Ses perdesini değiştirmeden uğultunuzu yavaşça daha yüksek ve daha yüksek sesle yapın.

Soru 2
FM sinyalinin frekans sapması (yani VCO modülünün çıkışı) ve mesajın genliği arasındaki ilişki
nedir?

Soru 3
FM sinyalinin frekans sapması ile mesajın frekansı arasındaki ilişki nedir? İpucu: Bu ilişki bu
kurulumla gözlemlenemeyebilir. Teorik olarak cevaplayın.

Kısım C - FM sinyallerinin spektral bileşimini dikkate alma

Kullanılan mesaj sinyalinin tipinden bağımsız olarak, FM sinyallerinin spektral bileşimi, sinüs dalgaları
bakımından zengindir. Bu deneyin bir sonraki kısmı bunu göstermektedir.

21. Osiloskobun B kanalından sadece FM sinyaline bakın.

22. VCO modülünün girişini Konuşma modülünün çıkışından ayırın.

23. Kurulumu aşağıdaki Şekil 6'da gösterildiği gibi değiştirin.

Şekil 6
Osiloskop ekranına bakıldığında, FM modülatörünün çıkardığı sinüs dalgasının frekansının en
yüksek ve en düşük frekans değerleri arasında devamlı olarak değiştiğini görebilirsiniz.

24. VCO modülünün girişini, 2kHz SİN çıkışı yerine Temel Sinyaller modülünün 2kHz SAYISAL
çıkışına bağlayın.

25. Osiloskobun Spektrum Modu’nu kullanarak FM sinyalinin ve mesajın spektral bileşimini

gözlemleyin.

26. VCO modülünün girişini, Temel Sinyaller modülünün 2kHz SAYISAL çıkışı yerine Konuşma
modülünün çıkışına bağlayın.

27. FM sinyalinin spektral bileşimini gözlemleyin.

FM sinyalinin spektral bileşiminin, mesajın dalga şeklinden bağımsız olarak karmaşık olduğuna
dikkat edin.

Deney 5B - FM demodülasyonu

Ön tartışma
FM sinyalini üretmek için olduğu kadar demodüle etmek için de birçok yöntem vardır. Bunlar, eğim
sezici, Foster-Seeley ayırıcı, oran sezici, faz kilitli döngü (PLL), dörtlü FM demodülatörü ve sıfır geçiş
sezici olarak sıralanabilir. Bu yöntemlerin birçoğunu haberleşme deney setini kullanarak uygulamak
mümkündür, ancak FM demodülasyonunun prensiplerine giriş amacıyla bu deneyde sadece sıfır
geçiş sezici kullanılacaktır.

Sıfır geçiş sezici

Sıfır geçiş sezici, mesajı FM sinyallerinden kurtarmanın basit ama etkili bir yoludur. Blok diyagramı
aşağıdaki Şekil 1'de gösterilmektedir.

Şekil 1

Alınan FM sinyali ilk olarak büyük oranda kırpılması için bir karşılaştırıcıdan geçirilir ve etkili bir şekilde
bir kare dalgaya dönüştürülür. Bu işlem, elde edilen sinyalin sıfır geçiş sezici (ZCD - zero crossing
dedector) devresi için tetikleyici bir sinyal olarak kullanılmasını sağlar.

ZCD, kare dalga haline gelmiş (karelenmiş-squared up) FM sinyalinin sıfır volttan her geçişinde
(pozitif veya negatif değere geçişinde ancak her ikisinde birden değil) sabit bir süre ile bir darbe
oluşturur. Karelenmiş FM sinyalinin sürekli olarak sıfırı geçtiği göz önüne alındığında, ZCD kare
dalgayı sabit bir işaretleme süresi ile dikdörtgen bir dalgaya etkili bir şekilde dönüştürür.

FM sinyalinin frekansı değiştiğinde (mesaja yanıt olarak), dikdörtgen dalganın frekansı da değişir.
Önemli bir nokta olarak, dikdörtgen dalganın işareti sabit olduğundan, frekansın değişmesi boşluk
süresinin değiştirilmesi ve dolayısıyla sinyalin işaret/boşluk oranı (veya görev çevrimi (duty cycle)) ile
sağlanır. Bu işlem, sadece iki frekans arasında geçiş yapan (kare dalga mesajı tarafından üretilmiş)
bir FM sinyali kullanılarak, bir sonraki sayfada Şekil 2'de gösterilmektedir.
Karmaşık dalga şekilleri kuramından hatırlayın, darbe trenleri aslında sinüs dalgalarından ve Şekil
2'deki durumda bir DC gerilimden oluşur. DC gerilimin büyüklüğü, darbe treninin görev çevriminden
etkilenir. Görev çevrimi ne kadar büyük olursa, DC gerilim o kadar yüksek olur.

Bu durumda, Şekil 2'deki FM sinyali iki frekans arasında değiştiğinde, ZCD'den dikdörtgen dalgayı
oluşturan DC gerilimi iki değer arasında değişir. Başka bir deyişle, dikdörtgen dalganın DC bileşeni, ilk
başta FM sinyalini üreten kare dalganın bir kopyasıdır. Bu kopyanın kurtarılması, alçak geçiren bir filtre
kullanılarak, değişen DC geriliminin ortaya çıkarılması anlamında nispeten basit bir konudur.

Önemli bir nokta olarak, bu demodülasyon tekniği, mesaj bir sinüs dalgası veya konuşma olduğunda
eşit derecede iyi çalışır.

Şekil 2

Deney
Bu deneyde, VCO kullanarak bir FM sinyali üretmek için haberleşme deney setini kullanacaksınız.
Ardından, bir sıfır geçiş sezici kuracak ve mesajın genliğindeki değişimler için sıfır geçiş sezicinin
çalışmasını doğrulayacaksınız.

Ekipman

• Haberleşme deney seti

• Bilgisayar osiloskobu (cihazı ve programı)

• İki osiloskop kablosu

• Haberleşme deney seti bağlantı kabloları

• Kulaklık (stereo)
Prosedür

Kısım A - FM modülatörünü kurma

FM demodülasyonu deneyi yapmak için bir FM sinyaline ihtiyacınız vardır. Deneyin ilk kısmı, bir FM
sinyali elde etmenizi sağlar. FM demodülatörde mesaj olarak bir DC gerilim kullanımı ile deneye
başlayacağız.

1. Yukarıda listelenen ekipmanı bir araya getirin.

2. VCO modülünü bulun ve Kazanç kontrolünü saat yönünde tamamen çevirin.

3. VCO modülünün Frekans Ayarı kontrolünü hareketinin yaklaşık ortasına ayarlayın.

4. VCO modülünün Aralık anahtarını LO konumuna getirin.

5. Aşağıdaki Şekil 3'te gösterilen kurulumu yapın.

Şekil 3

6. VCO modülünün SİN çıkışının iki veya daha fazla çevrimini görüntülemek için osiloskobun
Zaman Tabanı kontrolünü ayarlayın.

7. VCO modülünün SİN çıkışını Frekans ayarı kontrolü ile10kHz'e ayarlayın.

Not: Sinyalin periyodunu 100µs'ye ayarlayarak bunu yapabilirsiniz. (p = 1 / f olduğunu hatırlayın.)

8. Şekil 4'te gösterilen kurulumu yapın.

9. Osiloskobun Tetikleme Kaynağı kontrolünü B konumuna ayarlayın.

10. Osiloskobun A ve B kanallarının Bağlantı kontrollerini DC konumuna ayarlayın.

Bu kurulum Şekil 5'te gösterilen blok diyagram ile gösterilebilir. Değişken DCV modülü ile
VCO modülüne basit bir DC mesajı sağlanır. VCO modülü 10kHz taşıyıcı frekanslı bir FM
modülatörü olarak kullanılır.
 Şekil 4

Şekil 5

11. Değişken DCV modülünün DC gerilim kontrolünü değiştirin ve VCO modülünün çıkış
frekansının buna göre değişip değişmediğini kontrol edin.

Bir FM modülatörünün en önemli bir çalışma parametrelerinden biri “hassasiyeti”dir. Hassasiyet, FM

modülatörünün çıkış frekansının, giriş gerilimindeki belirli bir değişiklik için taşıyıcı (veya dinlenme)
frekansından ne kadar saptığını gösterir. Genellikle volt başına Hertz (ΔHz/ΔV) olarak ifade edilir.

Bu deneyde kuracağınız FM demodülatörü için FM modülatörünün çıkış frekansı yaklaşık 15kHz'i

geçmemelidir. Deneyde daha sonra mesaj olarak kullanacağınız sinüs dalgası 4Vp-p (veya ± 2V
tepe) olduğundan, hassasiyetin 2.5kHz/volt'tan daha büyük olmaması gerekir.

VCO modülünün hassasiyeti, Kazanç kontrolü kullanılarak ayarlanabilir ve deneyin bir sonraki kısmı
bunu yapmanızı sağlar.

12. DCV modülünün çıkışını DC Gerilim kontrolü ile +2V olarak ayarlayın.

13. VCO modülünün Kazanç kontrolünü 15kHz çıkış için ayarlayın.

Not: Bunu sinyalin periyodunu yaklaşık 66µs'ye ayarlayarak yapabilirsiniz.

14. DCV modülünün çıkışını -2V olarak ayarlayın. VCO modülünün yeni çıkış frekansını ölçün.

Not: VCO modülünün çalışması doğrusal ise yeni çıkış frekansı yaklaşık 5kHz olmalıdır.
Kısım B - Sıfır geçiş sezici kurma

15. Osiloskobun Tetikleme Kaynağı kontrolünü A konumuna getirin.

16. İkiz Darbe Üreteci (TPG - twin pulse generator) modülünü bulun ve Genişlik kontrolünü saat
yönünün tersine tamamen çevirin.

17. İkiz Darbe Üreteci modülünün Gecikme kontrolünü saat yönünün tersine tamamen ayarlayın.

18. Şekil 6'da gösterilen kurulumu yapın. Not: Mevcut ayarları bozmayın.

Şekil 6

19. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü 20µs/div konumuna ayarlayın.

20. İkiz Darbe Üreteci modülünün Genişlik kontrolünü 12µs uzunluğundaki bir çıkış darbesi için ayarlayın.

Not: Genel olarak, darbe ne kadar uzun olursa DC bileşeni o kadar büyük olur ve sıfır geçiş
sezici durumunda, kurtarılmış mesajın büyüklüğü de artar. Ancak darbeler çok uzun olamaz,
olursa TPG modülünün diğer performans parametreleri nedeniyle devrenin çalışması bozulur.
Bu durumda 12µs uygun bir değerdir.

21. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü önceki konumuna getirin.

İpucu: Emin değilseniz 50µs/div’i deneyin.

22. Önceki kurulumu Şekil 7'de gösterildiği gibi değiştirin.

 Şekil 7

Kuruluma yapılan ilaveler Şekil 8'deki blok diyagramla gösterilebilir. Araçlar modülündeki Karşılaştırıcı,
FM sinyalini kırparak bir kare dalgaya dönüştürmek için kullanılır. Pozitif kenarla tetiklenen İkiz Darbe
Üreteci modülü, sıfır geçiş sezici uygulamak için kullanılır. FM demodülatörünü tamamlamak için Kanal
modülündeki Temel Bant LPF, İkiz Darbe Üreteci modülünün çıkışının değişen DC bileşenini seçmek
için kullanılır.

Şekil 8
Tüm kurulum, Şekil 9'daki blok diyagram ile gösterilebilir.

Şekil 9

23. Değişken DCV modülünün DC gerilim kontrolünü sola ve sağa değiştirin, çıkışı inceleyin.

Not: FM demodülatörü çalışıyorsa, Temel Bant LPF'nin çıkışındaki DC gerilimi değişmelidir.

İpucu: Eğer bu olmazsa, kablolamanızı kontrol etmeye başlamadan önce osiloskobun B

kanalının Bağlantı kontrolünün DC konumuna ayarlandığından emin olun.

Kısım C - Sıfır geçiş sezicinin çalışmasını araştırma

Deneyin bir sonraki kısmı, sıfır geçiş sezicinin çalışmasını doğrulamanızı sağlar.

24. Osiloskobun bağlantılarını aşağıdaki Şekil 10'da gösterildiği gibi yeniden düzenleyin.

Şekil 10
Yeni osiloskop bağlantıları Şekil 11'deki blok diyagram kullanılarak gösterilebilir.

Şekil 11

Soru 1
Karşılaştırıcı çıkışındaki FM sinyali neden artık bir sinüs dalgası değildir? İpucu: Emin
değilseniz ön tartışmaya bakın.

25. FM sinyalinin sürekli değişen frekansını modellemek için DCV modülünün DC gerilim
kontrolünü sola ve sağa doğru değiştirin.

26. Yukarıdaki adımı yaparken, Karşılaştırıcı çıkışının dalga şeklini inceleyin.

Soru 2
Karşılaştırıcı ne tür bir dalga biçimi üretiyor?

Soru 3
Bu bize karşılaştırıcı çıkışının DC bileşeni hakkında ne söyler?

27. Osiloskobun bağlantılarını Şekil 12'de gösterildiği gibi yeniden düzenleyin.

Yeni osiloskop bağlantıları, Şekil 13'teki blok diyagram kullanılarak gösterilebilir.

 Şekil 12

Şekil 13
28. FM sinyalinin sürekli değişen frekansını modellemek için DCV modülünün DC gerilim kontrolünü
sola ve sağa doğru değiştirin.

İpucu: Osiloskobun tetikleme devresini karıştırmamak için bunu yavaşça yapın.

29. Yukarıdaki adımı yerine getirirken, Karşılaştırıcı ve İkiz Darbe Üreteci modülü (sıfır geçiş sezici)
çıkışlarını karşılaştırın.

Soru 4
ZCD ne tür bir dalga biçimi verir?
 Soru 5
FM sinyalinin frekansı değiştiğinde ZCD çıkışı da değişir. ZCD çıkışındaki sinyalin hangi yönü
değişir?

□ Ne sinyalin işareti ne de boşluğu

□ Sadece sinyalin işareti
□ Sadece sinyalin boşluğu
□ Hem sinyalin işareti hem de boşluğu

Soru 6
Bu bize karşılaştırıcının çıkışının DC bileşeni hakkında ne söyler?

Deneyin bir sonraki kısmı önceki soruya verdiğiniz cevabı doğrulamanızı sağlar.

30. Osiloskobun bağlantılarını aşağıdaki Şekil 14'te gösterildiği gibi yeniden düzenleyin.

Şekil 14
Yeni osiloskop bağlantıları, Şekil 15'teki blok diyagram kullanılarak gösterilebilir.

Şekil 15

31. FM sinyalinin sürekli değişen frekansını modellemek için DCV modülünün DC gerilim
kontrolünü sola ve sağa doğru değiştirin.

32. Yukarıdaki adımı gerçekleştirirken, İkiz Darbe Üreteci (sıfır geçiş sezici) ve Temel Bant
LPF'den gelen çıkışları karşılaştırın.

İpucu: Osiloskobun B kanalının Gerilim Aralığı kontrolünü ±2V ayarına getirmek faydalı olabilir.

Soru 7
Orijinal mesaj değişken bir DC gerilimi yerine bir sinüs dalgası olursa Temel Bant LPF
çıkışında ne görmeyi beklersiniz?

Kısım D - FM kullanarak bir sinüs dalgasını iletme ve kurtarma

Bu deneyde, DC gerilim şeklindeki bir mesajı "iletmek" için bir FM haberleşme sistemi kurulmuştur.
Deneyin bir sonraki kısmı, bir test sinyalini (bir sinüs dalgası) modüle etmek, iletmek ve demodüle
etmek için bu kurulumu kullanmanızı sağlar.

33. Değişken DCV modülünün VDC çıkışına bağlı olan kablo ucunu çıkarın.

Not: Modülün GND çıkışına bağlı olan diğer kablo ucunu yerinde bırakın.

34. Kurulumu Şekil 16'da gösterildiği gibi değiştirin.

 Şekil 16

FM modülatöründe yapılan bu değişiklik, Şekil 17'deki blok diyagram kullanılarak gösterilebilir.

Mesajın şimdi Temel Sinyaller modülünün 2kHz SİN çıkışı tarafından sağlandığına dikkat edin.

Şekil 17

35. Osiloskobun B kanalının Bağlantı kontrolünü AC konumuna ayarlayın.

36. Temel Sinyaller modülünün 2kHz SİN çıkışının iki veya daha fazla çevrimini görüntülemek
için osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü ayarlayın.

37. Mesajı FM demodülatörünün çıkışı ile karşılaştırın.

Not: Eğer kurulumunuz doğru çalışıyorsa, FM demodülatörünün çıkışı mesajla (biraz faz
kayması ile) aynı olmalıdır
 Soru 8
FM modülatörünün çıkış sinyali size ZCD sinyalinin görev çevrimi hakkında ne söylüyor?

38. Yukarıdaki soruya cevabınızı doğrulamak için, ZCD'nin çıkışını incelemek üzere
osiloskobun B kanalının girişini kullanın.

İpucu: Osiloskobun A kanalının girişini Temel Sinyaller modülünün 2kHz SİN çıkışına bağlı
bırakın.

Kısım E - FM kullanarak konuşmayı iletme ve kurtarma

Deneyin bir sonraki kısmı, konuşmayı modüle etmek, iletmek ve demodüle etmek için bu kurulumu
kullanmanızı sağlar. Not: Bant genişliği sorunlarının devrenin performansını olumsuz yönde
etkilememesini sağlamak için, ürettiğiniz konuşma sinyalinin bant genişliğinin (Ayarlanabilir Alçak
Geçiren Filtre modülü kullanarak) 2kHz ile sınırlandırılmış olması sağlanacaktır.

39. Ayarlanabilir Alçak Geçiren Filtre modülünü bulun ve Kazanç kontrolünü hareketinin
yaklaşık ortasına ayarlayın.

40. Ayarlanabilir Alçak Geçiren Filtre modülünün Kesim Frekans Ayarı kontrolünü hareketinin
yaklaşık ortasına ayarlayın.

41. Aşağıdaki Şekil 18'de gösterilen kurulumu yapın.

Not: Mevcut kurulumu sökmeyin.

Şekil 18

42. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü 1μs/div konumuna ayarlayın.

43. Ayarlanabilir Alçak Geçiren Filtre modülünün fCx100 çıkışından gelen sinyali 200 kHz'e ayarlayın.

Not 1: Bunu sinyalin periyodunu 5μs'ye ayarlayarak yapabilirsiniz.

Not 2: fCx100 çıkışı 200kHz olduğunda, Ayarlanabilir Alçak Geçiren Filtre modülünün kesim
frekansı 2kHz olur.

44. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü 5ms/div konumuna ayarlayın.

45. Temel Sinyaller modülünün 2kHz SİN çıkışındaki kablo ucunu çıkarın.
46. Kurulumu Şekil 19'da gösterildiği gibi değiştirin.

Şekil 19

47. Tampon modülünün Kazanç kontrolünü saat yönünün tersine tamamen çevirin.

48. Kulaklığı takmadan, kablosunu Tampon modülünün kulaklık soketine takın.

49. Kulaklığı takın.

50. Bir sonraki adımı gerçekleştirirken, Tampon modülünün Kazanç kontrolünü rahat bir
ses seviyesine ayarlayın.

51. Osiloskobun ekranını izlerken ve kulaklıktan dinlerken şarkı söyleyin veya uğultu yapın.