Một số loại thuế chủ yếu trong quá trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp

Thuế Giá trị gia tăng (VAT) Thuế Tiêu thụ đặc biệt Thuế Thu nhập doanh nghiệp
Khái Là sắc thuế tính trên giá trị tăng thêm Là sắc thuế đánh vào một số hàng Là sắc thuế tính trên thu nhập trước
niệm của hàng hoá, dịch vụ phát sinh trong hoá, dịch vụ đặc biệt nằm trong danh thuế (thu nhập chịu thuế) của doanh
quá trình từ sản xuất, lưu thông đến mục Nhà nước quy định. nghiệp trong kỳ tính thuế.
tiêu dùng.
Người - Tổ chức, cá nhân sản xuất hàng hóa - Tổ chức, cá nhân sản xuất hàng hóa Tổ chức hoạt động sản xuất, kinh
nộp chịu thuế. chịu thuế. doanh hàng hóa, dịch vụ có thu nhập
thuế - Tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng - Tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch chịu thuế.
hóa chịu thuế. vụ chịu thuế.
- Tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch - Tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng
vụ chịu thuế. hóa, dịch vụ chịu thuế.
- Tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng
hóa, dịch vụ chịu thuế.
Đối - Là toàn bộ hàng hóa, dịch vụ sử - Là các hàng hoá, dịch vụ đặc biệt Thu nhập chịu thuế phát sinh trong
tượng dụng cho sản xuất, kinh doanh và nằm trong danh mục quy định của kỳ tính thuế của doanh nghiệp.
chịu tiêu dùng tại trong nước, trừ những Nhà nước:
thuế hàng hóa, dịch vụ không thuộc diện + Hàng hoá dịch vụ cao cấp, đắt
chịu thuế Giá trị gia tăng. tiền: Tàu bay, du thuyền (trừ loại
- Các hàng hóa, dịch vụ không thuộc được sử dụng cho mục đích kinh
diện chịu thuế Giá trị gia tăng: doanh vận chuyển hàng hoá, hành
+ Hàng hóa, dịch vụ thiết yếu phục khách, khách du lịch). Dịch vụ
vụ nhu cầu đời sống xã hội: Dịch vụ casino. Kinh doanh gôn.
dạy học, dạy nghề. Dịch vụ khám + Hàng hoá dịch vụ mà việc tiêu
chữa bệnh. dùng chúng ít có lợi, thậm chí có hại
+ Hàng hoá, dịch vụ thuộc các ngành cho sức khoẻ con người, có hại cho
sản xuất còn khó khăn, cần khuyến môi trường, gây lãng phí đối với xã
khích và tạo điều kiện phát triển: Sản hội: Bia, rượu, thuốc lá. Hàng mã.
phẩm trồng trọt, chăn nuôi chưa qua
chế biến của người sản xuất trong
nước. Sản phẩm muối.
+ Hàng hoá dịch vụ sử dụng không
 nhằm mục đích kinh doanh mà vì các
mục đích xã hội, an ninh quốc
phòng: Vũ khí. Hàng hóa nhập khẩu
trong trường hợp viện trợ nhân đạo.
+ Hàng hoá dịch vụ nhập khẩu
nhưng thực chất không phục vụ cho
sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng ở
trong nước: Hàng quá cảnh. Hàng
tạm nhập khẩu, tái xuất khẩu.
+ Hàng hoá, dịch vụ khó xác định giá
trị tăng thêm: Dịch vụ tài chính.
Căn cứ - Giá tính thuế: Là Giá chưa có thuế - Giá tính thuế: Là Giá chưa có thuế - Thu nhập tính thuế:
tính Giá trị gia tăng nhưng đã có thuế Tiêu Giá trị gia tăng và thuế Tiêu thụ đặc = Thu nhập chịu thuế - Thu nhập
thuế thụ đặc biệt. biệt. được miễn thuế - Lỗ kết chuyển theo
(Giả + Giá tính thuế GTGT của hàng hóa, + Giá tính thuế TTĐB của hàng hóa, quy định.
định: dịch vụ do cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ do cơ sở sản xuất kinh doanh - Thuế suất: Trước đây, thông thường
Hàng trong nước bán ra: trong nước bán ra: là 25%, nhưng kể từ 01/01/2014, mức
hóa, = Giá thanh toán / (1 + Thuế suất thuế = Giá chưa thuế GTGT / ( 1 + Thuế thuế suất này đã giảm xuống chỉ còn
dịch vụ GTGT). suất thuế Tiêu thụ đặc biệt). 22%, và kể từ 01/01/2016, dự kiến sẽ
mà = Giá tính thuế Tiêu thụ đặc biệt + = Giá tính thuế GTGT – Thuế Tiêu giảm tiếp thêm lần nữa và đứng ở
doanh Thuế Tiêu thụ đặc biệt. thụ đặc biệt. mức 20%; Thuế suất thuế Thu nhập
nghiệp + Giá tính thuế GTGT của hàng hóa + Giá tính thuế TTĐB của hàng hóa doanh nghiệp đối với các hoạt động
sản nhập khẩu: nhập khẩu: tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí
xuất và = Giá tại cửa khẩu nhập + Thuế Nhập = Giá tại cửa khẩu nhập + Thuế Nhập và tài nguyên quí hiếm khác dao động
kinh khẩu + Thuế Tiêu thụ đặc biệt. khẩu. từ 32% đến 50% phù hợp với từng dự
doanh - Thuế suất: - Thuế suất: án, từng cơ sở kinh doanh.
không Thuế suất thường thấp. Thuế suất thường rất cao.
chịu Ở Việt Nam hiện nay, loại thuế này có Theo biểu thuế Tiêu thụ đặc biệt của
thuế các mức thuế suất: Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt số
Bảo vệ 0% (hàng xuất khẩu). 27/2008/QH12, thuế suất của loại
môi 5% (hàng hóa thiết yếu như nước thuế này dao động từ: 10% đến 70%.
trường) sạch, thiết bị y tế, giáo cụ).
10% (hàng hóa thông thường).
Phương - Phương pháp khấu trừ thuế: Thuế Tiêu thụ đặc biệt phải nộp Thuế TNDN phải nộp = Thu nhập
pháp Thuế GTGT còn phải nộp = Thuế = Số thuế Tiêu thụ đặc biệt đầu ra tính thuế x Thuế suất thuế TNDN.
tính GTGT đầu ra – Thuế GTGT đầu của hàng hoá, dịch vụ tiêu thụ trong
thuế
vào. kỳ - Số thuế Tiêu thụ đặc biệt đầu
(Thuế GTGT đầu ra = Giá tính thuế vào đã nộp ở khâu mua nguyên vật
GTGT của hàng bán ra x Thuế suất liệu tương ứng với số hàng tiêu thụ
thuế GTGT tương ứng. trong kỳ.
Thuế GTGT đầu vào = Giá tính Trong đó, Số thuế Tiêu thụ đặc biệt
thuế GTGT của hàng mua vào x Thuế đầu ra của hàng hoá, dịch vụ tiêu thụ
suất thuế GTGT tương ứng). trong kỳ = Số lượng hàng hóa, dịch
- Phương pháp tính trực tiếp trên vụ tiêu thụ x Giá tính thuế Tiêu thụ
GTGT: đặc biệt của đơn vị hàng hóa, dịch vụ
Xem thông tư 219/2013/TT-BTC x Thuế suất thuế Tiêu thụ đặc biệt
tương ứng.
Đặc - Thuế gián thu đánh nhiều giai đoạn. - Thuế gián thu đánh 1 giai đoạn. - Thuế trực thu phụ thuộc kết quả
điểm - Đánh vào đại bộ phận hàng hóa, - Danh mục hàng hóa chịu thuế kinh doanh của người nộp thuế.
dịch vụ sử dụng cho sản xuất, kinh không nhiều và thay đổi tùy thuộc - Là thuế được khấu trừ trước thuế
doanh và tiêu dùng trong nước. vào mức sống của dân cư và điều thu nhập cá nhân.
kiện kinh tế xã hội của từng vùng
trong từng giai đoạn.
Ví dụ 1: Cơ sở A sản xuất Bông. Trong kỳ, cơ sở A bán bông cho cơ sở B với giá bán chưa thuế GTGT là 50 triệu đồng.
Cơ sở B mua bông để sản xuất sợi, sau đó đã bán sợi cho cơ sở C với giá bán chưa thuế GTGT là 70 triệu đồng. Cơ sở C
mua sợi để sản xuất vải, sau đó đã bán vải cho người tiêu dùng với giá bán theo tổng giá thanh toán là 99 triệu đồng. Giả
định: Tất cả các mặt hàng nói trên đều chịu thuế GTGT với thuế suất 10%. Các cơ sở sản xuất kinh doanh nói trên đều tính
thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế. Yêu cầu: Hoàn thành bảng sau:
Đơn vị: triệu đồng

TT Chỉ tiêu Cơ sở A Cơ sở B Cơ sở C

1 Giá bán chưa thuế GTGT 50 70 90

2 Thuế GTGT đầu ra 5 7 9
3 Giá mua chưa thuế GTGT - 50 70
4 Thuế GTGT đầu vào - 5 7
5 Thuế GTGT còn phải nộp 5 2 2

Ví dụ 2: (trích Thông tư số 64/2009/TT-BTC) Trong kỳ kê khai thuế, cơ sở A phát sinh các nghiệp vụ sau:
+ Nhập khẩu 10.000 lít rượu nước, đã nộp thuế TTĐB khi nhập khẩu 250 triệu đồng (căn cứ biên lai nộp thuế TTĐB ở
khâu nhập khẩu).
+ Xuất kho 8.000 lít để sản xuất 12.000 chai rượu.
+ Xuất bán 9.000 chai rượu, số thuế TTĐB đầu ra của 9.000 chai rượu xuất bán là 350 triệu đồng.
Hỏi: Số thuế TTĐB cơ sở A phải nộp trong kỳ là bao nhiêu ?
8.000 9.000
350 - (250 x x ) = 200 triệu đồng
10.000 12.000
Ví dụ 3: Công ty An Thái sản xuất và kinh doanh mặt hàng thuộc diện chịu thuế GTGT (thuế suất 10%) và thuế TTĐB
(thuế suất 50%). Tháng 1/2010, tiền bán hàng theo giá thanh toán của công ty là 660 triệu đồng. Cũng trong tháng đó, An
Thái phải mua các nguyên vật liệu để sản xuất mặt hàng này, với giá mua chưa thuế TTĐB là 340 triệu đồng. Tổng số thuế
TTĐB trên hóa đơn mua hàng là 60 triệu đồng. Các nguyên vật liệu này đều chịu thuế GTGT với thuế suất bằng 10%. Giả
sử: Các hàng hóa, dịch vụ khác mà công ty phải mua để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh đều không thuộc diện chịu
thuế GTGT và thuế TTĐB. Công ty tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. Tất cả các giao dịch đều được thanh toán
ngay 50%, phần còn lại trả vào tháng 2/2010.
 Yêu cầu:
a. Tính doanh thu thuần từ hoạt động bán hàng và số tiền thực thu từ hoạt động bán hàng trong tháng 1/2010 của công ty
An Thái.
b. Tính số tiền thực chi để mua nguyên vật liệu của công ty An Thái trong tháng 1/2010.
c. Tính thuế GTGT phải nộp và thuế TTĐB phải nộp của công ty An Thái trong tháng 1/2010.
(Giả định: Toàn bộ số thuế TTĐB phát sinh trên hóa đơn mua hàng trong tháng 1 năm 2010 của công ty đều được khấu
trừ hết ngay trong tháng 1 năm 2010). Trong trường hợp nào thì toàn bộ số thuế TTĐB phát sinh trên hóa đơn mua hàng
trong kỳ sẽ được khấu trừ hết ngay trong kỳ đó?
Bài làm
a) Nghiệp vụ bán hàng:
Chỉ tiêu Số tiền (triệu đồng)
Giá bán chưa thuế GTGT và thuế TTĐB 600 / (1+50%) = 400
Thuế TTĐB đầu ra 400 x 50% = 200
Giá bán chưa thuế GTGT (nhưng đã có thuế TTĐB) 660 / (1+10%) = 600
Thuế GTGT đầu ra 600 x 10% = 60
Giá bán có thuế GTGT và thuế TTĐB (Tổng giá thanh 660
toán)

Như vậy, có:

- Doanh thu thuần từ hoạt động bán hàng trong tháng 1/2010: (Lưu ý: Toàn bộ số thuế TTĐB phát sinh trên hóa đơn
mua hàng trong tháng 1 năm 2010 của công ty đều được khấu trừ hết ngay trong tháng 1 năm 2010)
Cách 1: Trong giá vốn vật tư hàng hóa mua về, CÓ thuế Tiêu thụ đặc biệt đầu vào được khấu trừ.
(đơn vị: triệu đồng)
CHỈ TIÊU SỐ TIỀN (và một số lưu ý)
600 (Giá trị này mới chỉ được loại trừ đi số thuế GTGT đầu ra tính theo phương
1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ pháp khấu trừ, nó vẫn còn chứa số thuế TTĐB đầu ra của số hàng bán ra là 200
triệu đồng).
2. Các khoản giảm trừ doanh thu 140 (đây chính là số thuế TTĐB còn phải nộp trong tháng 1 năm 2010 của công ty,

3. Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ
4. Giá vốn hàng bán
5. Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ
Cách 2: Loại trừ hoàn toàn số thuế Tiêu thụ đặc biệt đầu vào được khấu trừ ra khỏi giá vốn vật tư hàng hóa mua về.
CHỈ TIÊU
1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
2. Các khoản giảm trừ doanh thu
3. Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ
4. Giá vốn hàng bán
5. Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ
xem cách tính cụ thể ở ý c phía dưới).
460 (= 600 – 140; Trong giá trị này, vẫn còn 1 lượng thuế TTĐB đầu ra bằng với
số thuế TTĐB đầu vào được khấu trừ trong kỳ là 60 triệu đồng).
Giá trị này CÓ chứa thuế TTĐB đầu vào được khấu trừ trong kỳ là 60 triệu đồng,
vì trước đó, 60 triệu đồng tiền thuế TTĐB được khấu trừ đầu vào này không hề bị
loại bỏ khỏi giá vốn vật tư hàng hóa mua về.
= Doanh thu thuần bán hàng – Giá vốn hàng bán; Kết quả tính được sẽ hết sạch
thuế TTĐB đầu ra.
(đơn vị: triệu đồng)
SỐ TIỀN (và một số lưu ý)
600 (Giá trị này mới chỉ được loại trừ đi số thuế GTGT đầu ra tính theo phương
pháp khấu trừ, nó vẫn còn chứa số thuế TTĐB đầu ra của số hàng bán ra là 200
triệu đồng).
200 (đây chính là toàn bộ số thuế TTĐB đầu ra của số hàng bán ra trong tháng 1
năm 2010 của công ty).
400 (= 600 – 200; Trong giá trị này, đã hết sạch thuế TTĐB đầu ra).
Giá trị này KHÔNG chứa thuế TTĐB đầu vào được khấu trừ trong kỳ, vì trước đó,
giá vốn vật tư hàng hóa mua về đã được loại trừ hết số thuế TTĐB đầu vào được
khấu trừ rồi.
= Doanh thu thuần bán hàng – Giá vốn hàng bán; Kết quả tính toán không hề chứa
số thuế TTĐB đầu ra, và có giá trị BẰNG với kết quả tính được theo cách 1 vừa
được trình bày ở trên.

- Số tiền thực thu từ hoạt động bán hàng trong tháng 1/2010: 50% x 660 = 330 triệu đồng.

b) Nghiệp vụ mua vật tư:

Chỉ tiêu Số tiền (triệu

đồng)
Giá mua chưa thuế GTGT và thuế TTĐB 340
Thuế TTĐB đầu vào trên hóa đơn mua hàng 60 (đề bài cho sẵn)
Giá mua chưa thuế GTGT (nhưng đã có thuế TTĐB) 400 (= 340 + 60)
 Thuế GTGT đầu vào 40 (= 400 x 10%)
Giá mua có thuế GTGT và thuế TTĐB (Tổng giá thanh 440 (= 400 + 40)
toán)
Như vậy, có:
- Số tiền thực chi để mua nguyên vật liệu của công ty An Thái trong tháng 1/2010: 50% x 440 = 220 triệu đồng

c) Thuế TTĐB đầu ra: 200

Thuế TTĐB đầu vào được khấu trừ tương ứng: 60 (Lưu ý: Đề bài đã giả định rằng: “Toàn bộ số thuế TTĐB phát sinh
trên hóa đơn mua hàng trong tháng 1 năm 2010 của công ty đều được khấu trừ hết ngay trong tháng 1 năm 2010”)
 Thuế TTĐB phải nộp trong tháng 1/2010 của công ty An Thái: 200 – 60 = 140 triệu đồng
Thuế GTGT đầu ra: 60
Thuế GTGT đầu vào: 40
 Thuế GTGT phải nộp trong tháng 1/2010 của công ty An Thái: 60 – 40 = 20 triệu đồng

Điều kiện để toàn bộ số thuế TTĐB đầu vào phát sinh trên hóa đơn mua hàng trong kỳ sẽ được khấu trừ hết ngay
trong kỳ đó:
- Toàn bộ số hàng hóa thuộc diện chịu thuế TTĐB mua về đều phải là nguyên liệu đầu vào của một quá trình sản xuất
mà kết quả sản xuất ra cũng phải là hàng hóa thuộc diện chịu thuế TTĐB.
- Toàn bộ số hàng hóa thuộc diện chịu thuế TTĐB mua về đều được xuất dùng hết để sản xuất ra hàng hóa đầu ra chịu
thuế TTĐB.
- Toàn bộ hàng hóa đầu ra chịu thuế TTĐB, được sản xuất từ các hàng hóa đầu vào chịu thuế TTĐB đều được xuất bán
hết.