თავიმეექვსეთოვლი

დღეშიხუთჯერ ისმოდაშვიდივემაგიდაზეწლევანდელიზამთრისერთსულოვანი
საყვედურები:მაღალმთიანეთი ზამთარზე დაკისრებულ მოვალეობას ცუდად
ასრულებსო,იმ მეტეოროლოგიურ სამკურნალო თვისებებს,რასაც ეს მხარე
თავის დიდებას უმადლის,იმ დოზით არ გვთავაზობს,როგორც ეს პროექტში
წერია,ან როგორც ამას აქ ხანმოთეულები იყვნენ ჩვეულნი,ახალბედებს კი
ხატოვნად წარმოდგენილი ჰქონდათო. მნიშვნელოვან გამაჯანსაღებელ
ფაქტორს მოკლებულნი ვართ, ურომლისოდაც გამოჯანსაღება ნამდვილად
გვიჭიანურდებაო. .
. და რაც უნდა დაეჭვებულიყო ბატონი სეტემბრინი,
ბერგჰოფელი ავადმყოფები გულწრფელად არ ცდილობენ მალე
გამოჯანსაღდნენ და სამშობლოდან“ბარში მალე დაბრუნდნენო,ერთი რამ
ცხადიიყო:ისინიყველაფერსმოითხოვდნენ,რაცერგებოდათ,მოითხოვდნენიმ
ხარჯების სრულ ანაზღაურებას, რასაც მათი გულისთვის ეწეოდნენ მათი
მშობლები და თანამეცხედრეები და სუფრასთან იქნებოდა ეს,ლიფტსა თუ
ვესტიბიულში,გაუთავებლად ბუზღუნებდნენ ხოლმე.თავის მხრივ,დირექცია
თავსარ ზოგავდა,რომმათთვისზარალიროგორმეაენაზღაურებინა.შეიძინეს
„ხელოვნური მთის მზის“ახალი აპარატი,რადგან ელექტრომზით გაშავების
მსურველებსაქამდეარსებულიორი მზე“ვეღარ აუდიოდა-ნამზეურიქალებსა
და გოგონებს ამშვენიერებდა, მამაკაცთა სამყაროს კი, ცხოვრების
ჰორიზონტალური წესის მიუხედავად,სპორტსმენისა და გულთამპყრობლის
დიდებულ იერს ანიჭებდა,და ეს იერი თავის ნაყოფსაც იმკიდა: ქალებს
მშვენივრად მოეხსენებოდათ, ეს ვაჟკაცური იერი ტექნიკურ- კოსმეტიკური
წარმომავლობისარომიყო,მაგრამჭკუაარ ჰყოფნიდათ,თუპირიქით,საკმაოდ
გამობრძმედილნიიყვნენდაცრუგრძნობებსდახარბებულნი,არ ვიცით,მაგრამ
ეს კია,რომ ილუზიებით თავს იბრუებდნენ და ქალურ სისუსტეს ნებდებოდნენ
ხოლმე.
- ღმერთო ჩემო, - ეუბნებოდა ფრაუ შონფელდი, ჟღალთმიანი,
თვალებჩაწითლებული ბერლინელი ქალი, საღამოს ვესტიბიულში თავის
გრძელფეხება,მკერდჩავარდნილ კავალერს,რომელსაც სადარბაზო ბარათზე
ეწერა Aviat
eurdi
plôméetEnsei
gnedel
aMari
neal
l
emande
“
(გერმანელთა ფლოტის დიპლომიანი ავიატორი და ლეიტენანტი ( ფრანგ.).
)და
ფერდიკიპნევმოთორაქსით ჰქონდადამშვენებული.სხვათაშორის, ესკავალერი
სადილზესმოკინგით ცხადდებოდა,საღამოსკიტანსაცმელსიცვლიდა,აქაოდა,
ფლოტში ასეა მიღებულიო,-ღმერთო ჩემო,-ეუბნებოდა ქალი და თვალებით
ჭამდაEnseigne
-ს(
ლეიტენანტი( ფრანგ. )
.)
- რა დიდებულად გაშავებულა ეს ეშმაკი მთის მზეზე! პირდაპირ არწივზე
მონადირესჰგავს!
-დამაცა,ქალო!-ლიფტშიზედ მისყურთანდაიჩურჩულალეიტენანტმადაქალს
ტანშიჟრუანტელმადაუარა, -მაგთვალებისჟუჟუნსგანანებთ,იცოდეთ!
ჰოდა,ესეშმაკიდაარწივზემონადირეაივნებზე,მინისტიხრებშუამიძვრებოდა
დაქალისკენმიმავალ გზასმშვენივრადიგნებდა. ..
ხელოვნურ მთის მზეს ბევრი აკლდა იქამდე,რომ წლევანდელი დანაკლისი
აენაზღაურებინადანამდვილიმზისშუქისმაგივრობაგაეწია.თვეშიორიანსამი
ჩახჩახა,მზიანი დღე თუ გამოერეოდა,აი,ისეთი,ქათქათა მწვერვალებს უკან
ხავერდივით ჩამუქებული ლაჟვარდი რომ მოჩანდა, თოვლი ალმასივით
ციმციმებდა,მზე კი რუხ ნისლსადაჩამოწოლილ ღრუბლებს ჯაბნიდა,სხივებს
დიდებულად აფრქვევდადაადამიანებსსახესადაკეფაზეაცხუნებდა-კვირების
მანძილზე ორი თუ სამი ასეთი დღე სულაც არ კმაროდა იმ ხალხის გუნება-
განწყობის გამოსაკეთებლად, ვისთვისაც ბედს თავის დასაშოშმინებლად
უჩვეულო პრეტენზიების უფლება მიენიჭებინა,ისინი სულის სიღრმეში დიდ
გულზეიყვნენ,ბარისსაზოგადოებაშირომარ ვურევივართ,მისსიხარულსადა
ტკივილს მოკლებულნი რომ ვართ,სამაგიეროდ,თუნდაც უსიცოცხლო,მაგრამ
იოლი და საამური ცხოვრება უნდა მოგვენიჭოს, იმდენად უზრუნველი და
კეთილმოწყობილი,რომ დროის კატეგორია ჩვენთვის აღარ არსებობდესო.
ამაოდ მოაგონებდაჰოფრატითავისმრევლს,რაცუნდაიყოს,ბერგჰოფშიყოფნა
კატორღასადაციმბირისმაღაროებშიყოფნასმაინცარ ნიშნავსო,ახლააქაურ
ჰაერსაღარ იკითხავთ,გაიშვიათებულიდამჩატერომარის,ლამისკოსმოსურ,
დაცლილ ეთერს ჰგავს,მიწიერი,არც კეთილი და არც ბოროტი,შიგ არაფერი
ურევია,თუნდაცმზეარ ანათებდეს,ესჰაერიბარისკვამლსადაოხშივარსმაინც
სჯობიაო.უკმაყოფილებადაპროტესტიმაინციზრდებოდა,ბევრიიმუქრებოდა,
უნებართვოდ წავალო დამიდიოდაკიდეც,არად დაგიდევდნენ,წინთვალსაჩინო
მაგალითად რომ ედოთ ფრაუ ზალომონის ამასწინანდელი ტრაგიკული
დაბრუნება. წინათ ფრაუ ზალომონს,მართალია,ხანგრძლივი მკურნალობა
სჭირდებოდა, მაგრამმძიმეავადმყოფიარეთქმოდა, ახლაკი,ნესტიანდაქარიან
ამსტერდამშითვითნებურად ყოფნისწყალობით მისისნეულებაგანუკურნებელი
გამხდარიყო...
სამაგიეროდ,მზის ნაცვლად იყო თოვლი,თოვლის უზარმაზარი მთები,იმდენი
თოვლი,ჰანსკასტორპსთავისსიცოცხლეშირომარ ენახა.ამმხრივთავიარც
შარშანდელ ზამთარს შეურცხვენია,მაგრამ ამ დიდთოვლობასთან შედარებით
მისი მიღწევები სათვალავში ჩასაგდები არ იყო. ზამთრის უსაზღვრო,
არაჩვეულებრივი ძალა ავანტიურიზმისა და ექსცენტრიკულობის გუნებაზე
გაყენებდა. თოვდა დღედაღამ, გადაუღებლად თოვდა, ხან მეჩხრად, ხან
ბარდნიდა,მაგრამთოვდადათოვდა.რამდენიმეგაკვალულიბილიკიცხეობებს
დაემსგავსა, რადგან კაცზე მაღალ კედლებს შორის აღმოჩნდნენ
მოქცეულნი,თოვლისხოშორიზედაპირიალებასტრისფილებსჰგავდა,საამური
სანახავიიყო მისიკრისტალებისციმციმი,დამაღალმთიანეთისსტუმრებიცზედ
ათასგვარ ჭორს,ხუმრობასა და ქარაგმას აჯღაბნიდნენ.ამ მაღალ კედლებს
შორისაც რომ მაღალზე იდო თოვლი, ამას ფაშარი თოვლით დაფარულ
ადგილებსა და ორმოებზე შეატყობდით,სადაც უეცრად შეიძლებოდა ლამის
მუხლამდეჩაგფლობოდათ ფეხი:მოკლედ,ბილიკზეფრთხილად უნდაგევლოთ,
რომ ფეხი არ მოგტეხოდათ.ძელსკამები აღარსად ჩანდა,თოვლს წაენამქრა.
მათი თეთრი საფლავებიდან აქა- იქ ამოჩრილი ზურგებიღა მოჩანდა.ქვევით,
კურორტზე, ისე მაღლა აწეულიყო ქუჩის დონე, რომ პირველ სართულზე
მოთავსებულიმაღაზიებისარდაფებად გადაქცეულიყო დახალხიტროტუარიდან
ქვემოთთოვლისსაფეხურებითჩადიოდა.
თოვლის სქელ საფარველს კვლავ ათოვდა, ათოვდა დღედაღამ, ათ,
თხუთმეტგრადუსიან ყინვაში უჩუმრად ცვიოდა თოვლის ფანტელები,მაგრამ
ყინვა ძვალ-რბილში არ ატანდა,უქარო ამინდი და მშრალი ჰავა სუსხს ისე
არბილებდა,თითქოს ყინვა ორი ან,დიდი- დიდი,ხუთი გრადუსი ყოფილიყო.
დილით ძალიან ბნელოდა; მხიარული შაბლონებით მოხატულ თაღებიან
დარბაზში ჭაღების შუქზე საუზმობდნენ ხოლმე. გარეთ მრუმე არარაობა
მეფობდა,ცრიატ ბამბაში გახვეული სამყარო თითქოს ჩაჭედილიყო თოვლის
ნისლსადაბურუსშიდაფანჯრებსგარედანშემოსდგომოდა.მთებიაღარ ჩანდა,
დროდადრო ოდნავ თუ გამოკრთებოდა უახლოესი წიწვოვანი ტყე,
ტოტებდამძიმებული ხეები კვლავ სწრაფად ინთქმებოდნენ ნისლის მორევში,
ხანდახან რომელიმე ფიჭვი მხრებიდან ტვირთს თუ ჩამოიბერტყავდა და
ნაცრისფერ ბურუსშითეთრიმტვრისკორიანტელსდააყენებდა.ათ საათზემზე
ოდნავ განათებული კვამლის სვეტივით დაადგებოდა მიდამოს თავზე და
იქაურობას აჩრდილივით გაცრეცილ სიცოცხლეს შთაბერავდა,გრძნობიერების
უსუსურ სხივს მოჰფენდა არარაობამდე სახეშეცვლილ პეიზაჟს. მაგრამ
ყველაფერი კვლავინდებურად გათქვეფილი რჩებოდა გაცრიატებულ
სინარნარეში,ერთი ხაზი არსად ჩანდა,რომ ადამიანს თვალი გაეყოლებინა.
მწვერვალთა კონტურები წაშლილიყო,ისინი ნისლსა და ბურუსს შთაენთქა.
მკრთალად განათებული თოვლის ბორცვები ერთმანეთს მისწყობოდნენ და
თვალს უსასრულობაში იტყუებდნენ. უეცრად რომელიმე კლდის მკერდზე
კვამლის ბოლქვივით გრძლად გაწოლილი,განათებული ღრუბელი ამოყოფდა
თავსდადიდხანსარიცვლიდამოხაზულობას.
შუადღისას ღრუბლებს ოდნავ გამოარღვევდა მზე და ცდილობდა, ნისლი
ლაჟვარდშიგაეთქვიფა,მაგრამმისსურვილსახდენაარ ეწერა;მხოლოდ წამით
თუ გაიელვებდა ლაჟვარდს მიმსგავსებული სილურჯე,მაგრამ ეს ერთი ბეწო
შუქიც კმაროდა,რომ თოვლის თარეშისგან საოცრად სახეშეცვლილი მიდამო
ალმასივით აციმციმებულიყო. ასეთ დროს,ჩვეულებრივ,თოვა გადაიღებდა
ხოლმე,თითქოსმასაცუნდოდათავისინამოქმედარისთვისდაეხედა,დაეტყობა,
ამავემიზანსისახავდაისრამდენიმემზიანიდღეც,როცაქარბუქიისვენებდადა
მოულოდნელად აჩახჩახებული ციური ცეცხლი ახალი თოვლის ქათქათა
საფარველს გალხობას დაუპირებდა.გარე სამყაროს ზღაპრული,ბავშვური და
უცნაური იერი მიეღო.ხეების ტოტებზე დიდრონი,ფაფუკი,აფუმფულებული
ბალიშებიეწყო,ამობურცულიმიწისქვეშხვიარამცენარეებიანწვეტიანიქვები
იმალებოდა,ბორცვები,ღრმულები,პეიზაჟისსამასკარადო ჩაცმულობამიდამოს
ზღაპრების წიგნიდან გადმოსულ გნომების სასაცილო სამყაროს ამსგავსებდა,
მაგრამთუკიახლო შემოგარენს,სადაცმოძრაობაჭირდა,ფანტასტიკურიდათან
ოინბაზური იერი ედო,სამაგიეროდ,შორეთში აზიდული დათოვლილი,ზვიადი
ალპებისიდიადისადასისპეტაკისშეგრძნებასაღვიძებდნენ.
ნაშუადღევს,ორსა და ოთხ საათს შუა,კარგად ჩაფუთნილი ჰანს კასტორპი
ლოჯიაშითავისჩინებულ სკამლოგინზეიწვახოლმე,თავიარცძალიანციცაბოდ
და არც მეტისმეტად დაბლა დაყენებულ სასთუმალზე ედო და დათოვლილ
მოაჯირსზემოთ ტყესადამთებსგასცქეროდა.ფერდობებსმუქიმწვანე, თოვლით
დამძიმებული ნაძვნარი მიუყვებოდა, ხეებს შუა კი თოვლს მიწა ფაფუკი
ბალიშებით მოეფინა. ტყის თავზე მოთეთრო- მონაცრისფრო კლდეები
წამომართულიყო, კლდეებზე სქლად იდო თოვლი, მხოლოდ აქა- იქ მუქად
მოჩანდამოშიშვლებულიკლდისქიმებიდამსუბუქნისლშიქედისმოხაზულობაც
ილანდებოდა.უხმაუროდ თოვდა.მიდამო სულ უფრო და უფრო იბურებოდა.
ბამბისებურ არარაობაში მზირალ თვალს თვლემა იოლად ერეოდა.ძილის
ქვეყანაში გადასვლის წამს თან შეჟრჟოლებაახლდა,მაგრამ,სამაგიეროდ,ამ
ყინვაში ძილს სიმშვიდით სხვა ძილი ვერ შეედრებოდა, უსიზმრო ძილს
ორგანული სიცოცხლის ტვირთისშეგრძნებაც აღარ ამძიმებდა, რადგან
ორგანიზმს ცარიელი, ყოველგვარი ანაორთქლისგან დაცლილი ჰაერის
ჩასუნთქვა იმაზე მეტად არ უჭირდა,ვიდრე მიცვალებულს სუნთქვის გარეშე
ყოფნა.გამოიღვიძებდი და მთები მთლიანად თოვლის ბურუსში ჩაკარგული
დაგხვდებოდა, მხოლოდ რამდენიმე წუთით თუ გამოკრთებოდა რომელიმე
მწვერვალი ან კლდის ქიმი და მყისვე კვლავ შეიბურებოდა.აჩრდილთა ეს
უხმაურო თამაშისაოცრად თავშესაქცევიგახლდათ,ოღონდ სიფხიზლეარ უნდა
მოგედუნებინა,რომამნისლიანიფანტასმაგორიისიდუმალიცვალებადობაარ
გამოგპაროდა.უეცრად ბურუსშიდიდებულად დაშმაგად წამოიმართებოდაკლდე,
რომელსაცარცძირიუჩანდადაარცთხემი, მაგრამსაკმარისიიყო,თვალიწუთით
მოგეცილებინა, რომმისიკვალიცკიაღარსადჩანდა.
ზოგჯერ ქარბუქი ამოვარდებოდა და ლოჯიაში წოლა შეუძლებელი ხდებოდა,
თეთრიკორიანტელილოჯიაშიცტრიალებდადაყველაფერს-იატაკსადაავეჯს-
სქლად ეფინებოდა.დიახ,მაღალმთიანეთისამწყნარ ხეობაშიქარბუქიციცოდა.
გაიშვიათებული ატმოსფერო აბობოქრდებოდა,ჰაერში ხშირი ფანტელები ისე
აირეოდნენ,რომერთ ნაბიჯზეაღარაფერიჩანდა.ქარბორბალანამქერსშმაგად
წამოხვეტდა,აღმა- დაღმა დააქანებდა,ქვემოდან ზემოთ ბზრიალ- ტრიალით
მიერეკებოდა,ხეობის სიღრმიდან ჰაერში აბზრიალებდა,ფიფქები გიჟურად
ცეკვავდნენ და ერთმანეთში ირეოდნენ,-ამას თოვა აღარ ეთქმოდა,ეს იყო
თეთრი წყვდიადის ქაოსი,თავაწყვეტილობა,ზომიერებადაკარგული რეგიონის
გაუგონარი გათავხედება და აი, ამ ორომტრიალში უეცრად გუნდ- გუნდად
წამოფრენილისკვინჩებიღაგრძნობდნენშინაურულადთავს.
ჰანს კასტორპს მაინც უყვარდა დიდთოვლობა. იქაურობა მრავალმხრივ
მოგაგონებდა ზღვისპირეთს.ბუნების სურათის მარადიული მონოტონურობა
ორივე სფეროს ახასიათებდა;თოვლი,ეს ღრმა,ფაფუკი,სპეტაკი,ფხვიერი
თოვლი,ზუსტად იმავე როლს თამაშობდა,რასაც ზღვის ნაპირას მოყვითალო
ქვიშა;ორივესთანშეხებისასერთნაირადგეღვიძებოდათსისუფთავისშეგრძნება,
ფეხსაცმლიდან და ტანსაცმლიდან ისევე ჩამოიფერთხავდით მშრალ,გაყინულ
სითეთრეს,როგორცბარშიმოიცილებდით უკვალოდ ზღვისფსკერისკენჭებისა
და ნიჟარებისგან წარმოქმნილ უმტვერო ფხვნილს,და თოვლში სიარულიც
ზუსტად ისევე ჭირდა,როგორც ქვიშრობზე,განსაკუთრებით მაშინ,თოვლის
ფენებიმზისგანთუმოლბებოდა, მაგრამთუღამით ყინვაგაამაგრებდაზედაპირს,
მაშინ ისევე იოლი და სასიამოვნო იყო თოვლზე სიარული,როგორც წყლით
გაჟღენთილ,ზედ ზღვის კიდეზე გაყოლებულ პრიალა,მკვრივ,დრეკად ქვიშის
ზოლზე.
ესკია,რომდიდთოვლობამმოთხილამურეებისგარდა, ყველასგაუძნელაგარეთ
გამოსვლა.სათრეველებიარ ცდებოდნენ,მაგრამისინიყველაზეუფრო საჭირო
ბილიკებისადაკურორტისმთავარიქუჩისგაწმენდასძლივსაუდიოდნენდაის
რამდენიმეგაკვალულიგზა,რომლებიცშიგადაშიგგაუვალ გზებსემიჯნებოდნენ,
გაჭედილი იყო ჯანმრთელებითა და ავადმყოფებით, ადგილობრივი
მცხოვრებითა და სასტუმროებში დაბინავებული ინტერნაციონალური
საზოგადოებით. ფეხით მოსიარულეებს წამდაუწუმ ეჯახებოდნენ მოციგავე
ბატონები და ქალბატონები,რომლებსაც ფეხები წინ გაეშვირათ და ძირს
გამაფრთხილებელი შეძახილებით ეშვებოდნენ. მოციგავეებს კილოზე
ეტყობოდათ,თავიანთ თამაშს რა დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ,საბავშვო
ციგებით კისრისტეხით მოქროდნენ ფერდობზე და ძირს ჩამოსულნი თავიანთ
მოდურსათამაშოსთოკითკვლავაღმართ- აღმართმიათრევდნენხოლმე.
ჰანსკასტორპსგასეირნებამოყირჭებულიჰქონდა.ორისურვილიარ აძლევდა
მოსვენებას:მათ შორის უფრო ძლიერს -ფიქრებთან მარტო დარჩენისა და
თავისუფლად მართვის“სურვილს,მისი ლოჯია,მართალია,ზერელედ,მაგრამ
მაინცუკმაყოფილებდა,მეორეკი,ისევიმპირველთანდაკავშირებულიცხოველი
სურვილი,დათოვლილ მთებთან უფრო ახლოს და თავისუფლად მისვლისა,
განუხორციელებელიჩანდა,რადგანამსურვილსერთიუმწეო,ფრთებდაკეცილი,
ფეხით მოსიარულეკაციდაატარებდა,მასგაკვალულიბილიკიდანერთიგანზე
რომგადაეხვია, თოვლისსტიქიაშიმკერდამდეჩაეფლობოდა.
ამიტომგადაწყვიტაერთ მშვენიერ დღესჰანსკასტორპმა,აქ,ზევით,გატარებულ
მეორეზამთარს,თხილამურებიეყიდადამათიხმარებაისეესწავლა,როგორც
მისჩანაფიქრსშეეფერებოდა.იგისპორტსმენიარ იყო,არცარასოდესყოფილა
თავისისუსტიაგებულებისგამო დასხვათაშორის,ზოგიერთიბერგჰოფელისგან
განსხვავებით, სპორტსმენად არც მოჰქონდა თავი. ბევრი აქ გამეფებულ
სულისკვეთებასადამოდასხარკსუხდიდადათავისდასავალალოდ სპორტულ
კოსტიუმში გამოწყობილი დაიპრანჭებოდა. ამ საქმეში მამაკაცებს არც
დედაკაცები ჩამორჩებოდნენ:ჰერმინე კლეეფელდი,მაგალითად,რომელსაც
სუნთქვისუკმარისობისაგანტუჩებიდაცხვირისწვერიულურჯდებოდა,ლანჩზე
შალის შარვალსადასვიტერში გამოწყობილი მობრძანდებოდა,ნასაუზმევს კი
ვესტიბიულში რომელიმე ჩალის სავარძელში მუხლებგაჩაჩხული საკმაოდ
უწესოდ გადაიშხლართებოდა ხოლმე. ჰანს კასტორპს ჰოფრატისთვის რომ
გაენდო განზრახული,უეჭველად უარს მიიღებდა-აქ, მ ზევით,„ბერგჰოფსა“და
მისმსგავსდაწესებულებებშისპორტიყველასეკრძალებოდა,რადგანესვითომ
იოლად ჩასასუნთქიჰაერიგულისკუნთსისედაცსაკმაოდ ტვირთავდა, ხოლო, რაც
შეეხებაპირადად ჰანსკასტორპს, მისიგონებამახვილურისიტყვებიც, „იმაზრთან
შეგუება,რომ აქაურობას ვერ ეგუებოდა“ ,სრულ ძალაში რჩებოდა და არც
სიცხიანობაეშვებოდა,რასაცრადამანთისისველიკერისარსებობასმიაწერდა.
ასე რომ არ ყოფილიყო,აბა,აქ,ზევით,რაღა ესაქმებოდა?მართალია,მისი
სურვილი და განზრახვა წინააღმდეგობით აღსავსეც იყო და
განუხორციელებელიც,მაგრამმისთვისაცუნდაგაეგოთ.პატივმოყვარეობისჭია
როდიღრღნიდა,ვითომსუფთაჰაერზეგაგიჟებულ ფრანტებსადათავმომწონე
სპორტსმენებს გავეჯიბროო, ისინი, ერთი რომ დაგესტვინათ, ისეთივე
გულმოდგინებით დახუთულ ოთახში ბანქოს ჩაუსხდებოდნენ.ჰანს კასტორპი
სულიერ სიახლოვესნამდვილად სხვაჯურისსფეროებთანგრძნობდადაარაამ
მოტურისტო გოგო- ბიჭებთან,გარდა იმისა,რომ უწინდელზე უფრო ფართო და
ახალი თვალსაზრისი ჰქონდა შემუშავებული,გამაუცხოებელი ღირსებისა და
მოვალეობის მინავლული გრძნობაც აფიქრებინებდა,ჩემი საქმე არ არის
იმათებურად თოვლშიგიჟივით კოტრიალიო.არავითარიესკაპადებისმოწყობა
გულშიარგაუვლია, განზრახულიჰქონდა, ზომიერებისთვისარეღალატა, ასერომ,
რადამანთისს თავისუფლად შეეძლო მისთვის ნებაც დაერთო, მაგრამ
რადამანთისი სანატორიუმის წესდებას მაინც არ დაარღვევდა და ჰანს
კასტორპმაგადაწყვიტა, მისზურგსუკანემოქმედა.
ერთხელ სიტყვამმოიტანადა,თავისიგანზრახვაბატონსეტემბრინისგაანდო.
ბატონისეტემბრინისიხარულისგანკინაღამგადაეხვია.
-რაღათქმაუნდა,რაღათქმაუნდა,ინჟინერო,ღვთისგულისათვის,ასეც უნდა
ქნათ! ნურავის შეეკითხებით, აღასრულეთ, რაც ჩაგიფიქრებიათ, კეთილ
ანგელოზს ჩაუგონებია თქვენთვის ეს განზრახვა! ნუღარ დააყოვნებთ,
შეასრულეთ განზრახული,სანამ სურვილი არ გაგნელებიათ!მეც თქვენთან
ერთად წამოვალ,მაღაზიაშიწამოგყვებით დაერთად შევიძინოთ ისდალოცვილი
რაღაც-რაღაცები!მთებშიც წამოგყვებოდით,თქვენთან ერთად ვისრიალებდი,
ფეხზემერკურივით ფრთიანქალამნებსამოვისხამდი,მაგრამ,ვაგლახ,რომამის
უფლებაარამაქვს. .
.ეჰ,უფლება!მხოლოდ უფლებაში“რომიყოსსაქმე,უკანარ
დავიხევდი,მაგრამ ვაი,რომ არც შემიძლია,ჩემი საქმე წასულია,თქვენ კი..
.
თქვენ არაფერი დაგიშავდებათ,სულ არაფერი,თუკი ჭკვიანად მოიქცევით და
ზომასარ გადააჭარბებთ.თუნდაცრაიმედაგიშავდეთ,არაფერია,მაინცკეთილი
ყოფილაისანგელოზი,რომელმაც. ..აღარაფერსვამბობ,დიდებულიგანზრახვაა!
ორიწელიკაცმააქგაატარო დაასეთიაზრიმოგივიდესთავში,ესნიშნავს,რომ
ჯანსაღი დვრიტა გქონიათ. არავითარი საბაბი არა გვაქვს, თქვენში ეჭვი
შეგვეპაროს. ბრავო, ბრავო! ო, როგორ ჩამოაშვებინებთ ცხვირს თქვენს
აჩრდილთა მეუფეს,იყიდეთ თხილამურები და ან ჩემთან გამოაგზავნინეთ,ან
ლუკაჩეკთან,ანსულაცბაყალს,ჩვენისახლისპატრონსდაუტოვეთ.სავარჯიშოდ
როცადაგჭირდებათ, იქიდანწაიღებთხოლმე, მერეკიგაუტევთ. .
.
ზუსტად ასეც მოხდა.ბატონი სეტემბრინის თანდასწრებით,რომელიც დიდ
მცოდნესავით ირჯებოდა, თუმცასპორტისაარაფერიგაეგებოდა, ჰანსკასტორპმა
მთავარ ქუჩაზე,სპეციალურ მაღაზიაში შეიძინა ღია ყავისფრად გალაქული,
დიდებულითასმებით აღჭურვილიიფნისკოპწიაჭვინტიანითხილამურები,იყიდა
ლითონისწვერიანიჯოხებიც,თავისივერგოლებით დავინმესკიარ წააღებინა,
სეტემბრინის ბინამდე თვითონვე ატარა მხრებზე გადებული და ბაყალსაც
მოურიგდა, რომ თხილამურებს ის შეუნახავდა. ჰანს კასტორპს
მოთხილამურეებისთვისბევრჯერ უყურებიადადამოუკიდებლად დაიწყო კიდეც
ყოველდღიურივარჯიშიაჟრიამულებულიტრასებისგანშორს,თითქმისშიშველ
ფერდობზე,სანატორიუმ ბერგჰოფის“მახლობლად,სადაცმისვარჯიშსზოგჯერ
ბატონისეტემბრინიცესწრებოდახოლმე.ბატონისეტემბრინითავისხელჯოხს
დაეყრდნობოდა,ფეხებსკოხტად გადააჯვარედინებდადამისპირველ სპორტულ
ნაბიჯებს ბრავოს“ ძახილით ესალმებოდა. ერთ დღეს ჰანს კასტორპი
„სოფლისკენ“ მიმავალი გაკვალული გზით ეშვებოდა, რომ თხილამურები
ბაყლისთვის მიებარებინა და გზაში ჰოფრატს გადაეყარა.ბედმა გაუღიმა -
ბერენსმავერ იცნო,თუმცაშუადღეიდგადაახალბედამოთხილამურეც ლამის
ზედ გადააწყდა. სიგარის კვამლში გახვეულმა ბერენსმა უკანმოუხედავად
განაგრძოგზა.
ჰანსკასტორპიდარწმუნდა,რაცგულით გწადია,იმსაქმეშიგაწაფვაძნელიარ
ყოფილაო.ვირტუოზობისპრეტენზიამასარ ჰქონდა,ხოლო რაც სჭირდებოდა,
ოფლშიგახვითქვისადაქოშინისგარეშერამდენიმედღეშიშეისწავლა.მიეჩვია,
ფეხები კოხტად მიეწყო და თოვლზე თანაბარი კვალი დაეტოვებინა,ისწავლა
დაძვრისას ჯოხის მარჯვედ ხმარება,ისწავლა პატარ- პატარა დაბრკოლებების
გადალახვა,ხელებგაშლილიგაექანებოდარომელიმებორცვისაკენდატანსისე
აზიდავდა,როგორცგემიგადადისაღელვებულიზღვისტალღებზე.ოცჯერ რომ
სცადა, მერე აღარ ეცემოდა, როცა მთელი სისწრაფით მომავალი სვლას
ტელემარკით დაამუხრუჭებდა,ცალ ფეხს წინ წადგამდა და მეორეს მუხლში
მოხრიდა ხოლმე.თანდათან ითვისებდა ახალ- ახალ ილეთებს,ერთ მშვენიერ
დღეს კი ბატონი სეტემბრინის თვალწინ შთაინთქა თეთრ ნისლში, ამ
უკანასკნელმა ხელებირუპორივით მიიდო პირზე,მიაძახა,ფრთხილად იყავიო,
ამით პედაგოგიური მისია შესრულებულად ჩათვალა და შინისკენ კმაყოფილი
გაეშურა.
მშვენიერი იყო ზამთრის სამოსელში გახვეული მთები,დაგანამარტო თავისი
სილბოთი და სიმშვიდით -იგი ისეთივე სიმშვენიერით ბრწყინავდა,როგორიც
აბობოქრებულიჩრდილოეთისზღვაახოლმემშვენიერიდათუმცააქგრუხუნის
ნაცვლად სამარისებურისიჩუმესუფევდა, ესსიჩუმეცზუსტად ისეთივემოწიწების
გრძნობას აღძრავდა.ჰანს კასტორპს გრძელი,მოქნილი ლანჩები სხვადასხვა
მხარესმიაქროლებდა:ხანმარცხნივ,ფერდობზე,კლავადელისმიმართულებით,
ხანმარჯვნივ,ფრაუენკირჰესადაკლარისისგასწვრივ,რომელთაუკანნისლში,
ამზელფლუსმასივიაჩრდილივით იხატებოდა.ხანდიშმატალშიდაქროდა, ხანკი
„ბერგჰოფის“უკან,ტყით შემოსილიზეეჰორნისკენიღებდაგეზს,ტყისსაზღვარს
ზემოთ აზიდული თოვლიანი მწვერვალიღა რომ მოუჩანდა, მერე
დრუზაჩავალდისკენ იბრუნა პირი, რომლის უკან რეტიკონის დათოვლილი
მთაგრეხილის მკრთალი კონტურები ილანდებოდა.თხილამურები საბაგირო
გზით შაცალპზეც კი აიტანა და იქ,ზემოთ,ორი ათას მეტრ სიმაღლეზე გული
იჯერა პუდრივით წმინდა თოვლით დაფარულ, აციმციმებულ ფერდობებზე
სრიალით,საიდანაც მოწმენდილ ამინდში მისი თავგადასავლების დიდებული,
ფართოდგაშლილისარბიელიმკაფიოდმოჩანდახოლმე.
უხაროდასაკუთარიწარმატება,რისიწყალობითაცმიუწვდომელსმისწვდებოდა
და თითქმის ყველა დაბრკოლება გადაელახა.მისი წყალობა იყო ეს ნანატრი
განმარტოება,იმაზე უფრო ღრმა,ვიდრე ოდესმე უოცნებია,განმარტოება,
რომელიც გულს ადამიანისთვის სრულიად უცხო და კრიტიკული განცდებით
უჩქროლებდა.აქ ერთ მხარეს ნაძვნარით შემოსილიუფსკრული ინთქმებოდა
თოვლის ბურუსში,მეორე მხარეს კი პიტალო კლდე,რომელზეც უზარმაზარი,
ციკლოპისებურითოვლისზვინებითაღებს,გუმბათებს,ბორცვებსთუმღვიმეებს
ქმნიდა.ხანდახანგაირინდებოდა,რომსაკუთარიჩქამიცარ გაეგონადამაშინ
ირგვლივ საოცარი, სრულყოფილი სიჩუმე ისადგურებდა, თითქოს ბამბაში
შეფუთნილი სიჩუმე,არნახული,არგაგონილი,სხვაგან არარსებული სიჩუმე,
ნიავიცარსად იძვროდა,ხეებსთუნდაცსულ ოდნავრომშეარხევდა,არცშრიალი
ისმოდა,არც საიდანმე ჩიტის გალობა.ჰანს კასტორპი პირველქმნილ სიჩუმეს
უსმენდა,იდგაჯოხზედაყრდნობილი,თავიგვერდზეგადაეგდო დაპირიდაეღო;
თოვდა კვლავ ჩუმად და გადაუღებლად,დინჯად მოფარფატებდნენ თოვლის
ფანტელები, მშვიდადდაუხმაუროდეშვებოდნენმიწაზე.
არა,ამუძირო სიჩუმით აღსავსე,მიუსაფარ სამყაროსმასპინძლობისაარაეცხო
რა,სტუმარს იგი თავის ანაბარა ტოვებდა,სტუმრად არც აგდებდა,მხოლოდ
ითმენდა მის შემოჭრას,მის აქ ყოფნას,მაგრამ რაღაც უცნაურად ითმენდა,
არაფერ სასიკეთოსარ უქადდა,უსიტყვო მუქარით დამუხტულისტიქიამოსულს
თითქოს მტრულად ხვდებოდა,თუმცა ასეთ დახვედრას სრული გულგრილობა
უფრო ეთქმოდა, იგი სიკვდილს გულგრილად გპირდებოდა. ცივილიზაციის
პირმშო დაბადებიდანვე შორს დგას ველური ბუნებისაგან და ამიტომ უფრო
ადვილად სწვდება მის სიდიადეს,ვიდრე ბუნების გაურანდავი შვილი,ფეხის
ადგმისთანავე რომ ზიარებია ბუნებას და მისჩვევია მასთან ყოველდღიურ
სიახლოვეს.ამ უკანასკნელისთვის უცხოა ის რელიგიური მოწიწება,რითაც ის
სხვაშეჰყურებსბუნებას,შეჰყურებსწარბებაძგიბული,ბუნებისადმიმისყველა
გრძნობას ის მოწიწება განსაზღვრავს და მის სულში მუდამ ასაზრდოებს
ღვთისმოსაურ აღფრთოვანებასა და შიშნარევ მღელვარებას.აქლემის ბეწვის
ჟაკეტშიგამოწყობილ ჰანსკასტორპს, ტოლაღებშემოხვეულიფეხებით რომიდგა
თავის ძვირფას თხილამურებზე, ეგონა, თამამად უგდებდა ყურს იმ
პირველყოფილ სიჩუმესა და სიკვდილივით დადუმებულ ზამთრის უდაბნოს,
მაგრამ როცა შინისკენ იბრუნა პირი და ნისლში პირველმა დასახლებულმა
უბნებმა ამოყო თავი,მაშინღა იგრძნო შვება და მიხვდა,რომ მის გრძნობა-
გონებას რამდენიმე საათის განმავლობაში იდუმალი,წმიდათაწმიდა ძრწოლა
დაუფლებოდა.ერთხელ ასევე იდგა ზილტში ზღვის პირას,თეთრ შარვალში
გამოწყობილი,თამამი,ელეგანტური და პატივმოყვარე,აბობოქრებული ზღვა
ლომისგალიასჰგავდა,თითქოსგისოსებსხახადაღებულიმხეციასკდებოდადა
საზარელ კბილებსაღრჭიალებდა,შემდეგიბანავა,ნაპირიდანკიმეთვალყურე
საყვირით აფრთხილებდამათ,ვინცთავხედურად ცდილობდა,პირველ ტალღას
ზედ გადავლებოდადამოახლოებულ ქარიშხალს შეჰბმოდა,კეფაში კი ლომის
თათივით გირტყამდადამსხვრეულიტალღისუკანასკნელიშხეფები.იმდროიდან
იყო იგი ნაზიარები სტიქიასთან მსუბუქი სასიყვარულო შეხებით მოგვრილი
აღტაცებისა და ბედნიერების განცდას და იცოდა, რომ მასთან ჩახუტება
დამღუპველი აღმოჩნდებოდა. ოღონდ მაშინ არ აწვალებდა სურვილი,
მომაკვდინებელ ბუნებასთან ისე ახლოს მისულიყო,რომ მასთან ჩახუტების
საფრთხე დამუქრებოდა,- ისეთი სუსტი,თუმცა ცივილიზაციისგან საკმაოდ
დაჯილდოებულიდაშეიარაღებულიადამისშვილი, როგორიცისგახლდათ, მაშინ
ვერ ბედავდაისეღრმად შეჭრილიყო შიშისსამყაროში,შეჭრილიყო დაიქამდე
არ უკუქცეულიყო,სანამკრიტიკულ ზღვარსარ მიაღწევდადაუკანდასახევიგზა
აღარ დარჩებოდა,იმმიჯნამდევერ მივიდოდა,სადაცუკვეშხეფებსადალომის
თათისმსუბუქდარტყმაზეკიარა,ტალღაზე,ლომისხახაზე,ზღვაზემიდგებოდა
საქმე.
ერთი სიტყვით,ჰანს კასტორპი აქ,ზევით,გამამაცდა,თუკი სტიქიის წინაშე
სიმამაცის გამოჩენა მასთან გონებაჩლუნგ შეთამამებას კი არა,შეგნებულ
თავგანწირვასადამისდამისიმპათიისწყალობით სიკვდილისშიშისდათრგუნვას
ნიშნავდა,-სიმპათიაო?-დიახაც,ჰანს კასტორპს თავის ვიწრო,ცივილიზებულ
მკერდში სტიქიისადმი სიმპათია უღვიოდა. და ეს სიმპათია ერწყმოდა
ახალშეძენილ ღირსების გრძნობას,რომელიც მოციგავე ხალხის ყურებისას
გაეღვიძა და ამ გრძნობამ მიახვედრა, რომ მას უფრო დიდი და ღრმა
განმარტოება სწყუროდა და კიდეც შეეფერებოდა, ვიდრე სასტუმროს
სიმყუდროვით აღსავსელოჯიაშიწოლა.აქამდელოჯიიდანგასცქეროდახოლმე
ნისლშიგახვეულ მაღალ მთებსადაქარბუქისცეკვა- თამაშსდაგულისსიღრმეში
რცხვენოდა,გარემოს კომფორტის სანგარს შეფარებული,პირდაღებული რომ
შესცქეროდა.ამიტომაცისწავლათხილამურებით სრიალიდაარაიმიტომ,რომ
სპორტულიჟინიარ ასვენებდა,ანვარჯიშისთანდაყოლილინიჭიჰქონდა.თუკი
აკრთობდა ამ დათოვლილი სამარისებური სიჩუმის სიდიადე - და არც
შეიძლებოდაცივილიზაციისპირმშო ამსიდიადესარ შეეკრთო -კარგახანიაამ
გრძნობასაქ,ზევით,გულითადაგონებით ნაზიარებიიყო.დაგანანაფტასადა
სეტემბრინისთანგამართულიკოლოკვიუმიარ იყო შემაკრთობელი?მასაც ხომ
უგზო- უკვლო დაუაღრესად საშიშ სფეროებში შეჰყავდა.დათუკი შეიძლებოდა
ზამთრის უდაბნოსადმი ჰანს კასტორპის სიმპათიებზე გველაპარაკა,მხოლოდ
იმიტომ,რომ იგი ამ ადგილს ღვთისმოსაური შიშის მიუხედავად,საკუთარი
ფიქრისა და განსჯის სარბიელად თვლიდა, ყველაზე უფრო შესაფერისად
მიაჩნდა იმ ადამიანისათვის,ვინც თვითონაც ვერ ერკვეოდა,როგორ,მაგრამ
მაინც
ჰომო დეი - ზე დაკისრებულ მართვისფუნქციებსა და მის ამქვეყნიურ
დანიშნულებაზეფიქრებსდაემძიმებინა.
აქ კაცი არავინ ჩანდა,თავზე ხელაღებულებისთვის საყვირით რომ ემცნო
საფრთხისმოახლოება,თუმცავინიცის,იქნებბატონისეტემბრინიიყო ასეთი
კაცი,პირთან ხელები რუპორივით რომ მიიტანა და ჰანს კასტორპს ტყეში
გაუჩინარებამდე რაღაც მიაძახა, მაგრამ ჰანს კასტორპს სიმამაცისა და
ახალგაღვიძებულისიმპათიებისგამო ყურიარ უთხოვებიაამშეძახილისათვის,
ისევე როგორც ყველიერის ღამეს არ მიუქცევია ყურადღება სიტყვებისათვის,
ერთი ნაბიჯის გადადგმისგან რომ აფრთხილებდა:„ Eh,I
ნგეგნერე,უნ პო დი
რაგიონე, სა
!
“
(ეჰეი,ინჟინერო,გონსმოდით!(იტალ.).
)„აჰ,
შეპედაგოგო-სატანავ,
შენიragi
one
-თიდაr i
bell
i
one
-თი!-გაიფიქრა მან,-რომ იცოდე,მაინც მიყვარხარ.მართალია,ქარაოცი და
მეარღნებრძანდები,მაგრამგულიკეთილიგაქვს,უფრო სიკეთეგალაპარაკებს
და მეც იმ ენამწარე პატარა იეზუიტსა და ტერორისტზე,პრიალასათვალიან,
ესპანურიწამებისადაწკეპლისოსტატზეუფრო მიყვარხარ, თუმცაერთმანეთთან
ჩხუბირომმოგდით, ლოგიკით თითქმისყოველთვისისგჯაბნისხოლმე. .
.ანუჩემი
საბრალო სულის დასასაკუთრებლად პედაგოგიური მიზნით რომ სწიწკნით
ერთმანეთს,ისევე როგორც შუა საუკუნეებში ღმერთი და ეშმაკი იბრძოდნენ
ადამიანისდასაკუთრებისათვის...
“
ფეხებდაფიფქული ჰანს კასტორპი ჯოხების დახმარებით მიქროდა სადღაც
მაღლა,ცრიატსივრცეში,თოვლით შესუდრულ ტერასებზესულ მაღლადამაღლა
ადიოდა,კაცმაარ იცის,გეზისაით ეჭირა.ისგზათითქოსარსაით მიდიოდა,მისი
ზედა რეგიონი ცას ერწყმოდა,ხოლო ცასაც ისეთივე ჯანღისფერი ედო,ვერც
გაარკვევდი,სად იწყებოდა;არცერთიმწვერვალი,ქედისარცერთიკონტურიარ
მოჩანდა, ეს იყო ნისლში ჩაფლული არარაობა, საითაც ჰანს კასტორპი
მიისწრაფოდა და რაკი მის უკან დარჩენილი სამყარო, ადამიანებით
დასახლებული ხეობა,სულ მალე უკან დარჩა,თვალს მოეფარა და იქიდან
ჩამიჩუმიაღარ ესმოდა,ესუკვემისიგანმარტოებაიყო,თუმცაგანმარტოებაკი
არა, სანამ დაფიქრებას მოასწრებდა, გადაკარგვაც კი; ასეთ უძირო
განმარტოებაზე უკეთესს ვერც ინატრებდა,ასეთი შიშის ზღვრამდე მისული
განმარტოება,თავისთავად სიმამაცისწინაპირობაგახლავთ,„ Praet
eri
tfi
gur
ahuj
us
mundi
“(დაიკარგებახატიამაქვეყნისა( ლათინ.)
.)
, ლათინურად თქვა გულში, ოღონდ ეს გამონათქვამი ჰუმანისტური
სულისკვეთებით როდი იყო გაჟღენთილი -იგი ნაფტასგან ჰქონდა გაგონილი.
ჰანს კასტორპი შეჩერდა და მიმოიხედა.ირგვლივ არაფერი ჩანდა,თეთრი
ზეციდან მხოლოდ პაწაწკინტელა ფანტელები მოცვიოდა, თეთრ მიწას
ეფინებოდა,ირგვლივძლევამოსილ,მდუმარესიჩუმესდაესადგურებინა,თვალი
თეთრ სიცარიელესაწყდებოდა,სითეთრეთვალსსჭრიდადამაშინგრძნობდა,
მღელვარებისგან როგორ უკრთოდა გული, აღმართზე ასვლისგან ისედაც
აფართხალებულიესკუნთოვანიორგანო,რომლისცხოველურ მოყვანილობასა
დაძგერასგასაშუქებელიკაბინეტისტკაცუნაელვისსინათლეზეიქნებზედმეტად
თამამადაცკიაკვირდებოდადაუსმენდა.ამისგახსენებაზელამისგულიაუჩუყდა,
ადვილად გასაგები, ღვთისმოსაურისიმპათიაგაეღვიძასაკუთარიგულისმიმართ,
ადამიანისმფეთქავიგულისმიმართ,თავისკითხვებსადაამოცანებთანერთად
ასემარტორომაღმოჩნდააქ, ზევით,
ყინულოვანსიცარიელეში.
ისევგანაგრძო აღმა,ზეცისკენსვლა.ზოგჯერ ჯოხსთავით ჩაარჭობდათოვლში
დაუყურებდა,ხვრელისსიღრმიდანროგორ ამოჰყვებოდაცისფერისინათლე.ამ
თამაშმა გაართო,შეეძლო კიდევ დიდხანს მდგარიყო ასე და ამ ოპტიკურ
მოვლენასმრავალჯერ დაჰკვირვებოდა.ესიყო რაღაც უცნაური,თანმთისადა
თან სიღრმისეული ნაზი სინათლე, მომწვანო- მოლურჯო, ყინულივით
გამჭვირვალე,თანდაბინდულიდამიმზიდველითავისიიდუმალებით.შუქითადა
ფერით მან ერთი ადამიანის თვალები მოაგონა, ის ირიბად გაჭრილი,
საბედისწერო თვალები,ბატონმასეტემბრინიმ,ჰუმანისტურითვალსაზრისიდან
გამომდინარე, აგდებულად თათრული ჭრილები“ და ტრამალის მგლის
ანთებულითვალები“რომუწოდა,დიახ,უწინნანახიდამერეხელახლანაპოვნი,
ჰიპესა და კლავდია შოშას თვალები მოაგონა. „ კარგი,- ჩაილაპარაკა ამ
მდუმარებაში, -კარგი,მაგრამარგამიტეხო: „I
ლ ესტავისსერტუსაის
“
(იცი,უნდა ამოხრახნო ( ფრანგ.)
.).ეს თქვა თუ არა,ზურგს უკნიდან თითქოს
სასიამოვნო ხმაჩაესმა, გონსმოდიო.
მარჯვნივ,კარგამოშორებით, ნისლივით აზიდულიყო ტყე, პირიიქით იბრუნა,რომ
მოთეთრო,ტრანსცენდენტური მიდამოს ნაცვლად თვალწინ მიწიერი მიზანი
ჰქონოდა,მაგრამდაღმართივეღარ შენიშნადაუეცრად თავქვედაექანა.თოვლი
თვალს ისე სჭრიდა,ნიადაგის მოხაზულობა აღარ განირჩეოდა,ვეღარაფერს
ხედავდა, თვალში ყველაფერი აერ- დაერია, ყოველ წუთს მოულოდნელ
დაბრკოლებებს აწყდებოდა,ფერდობს ისე დაუყვა,რამდენად ციცაბო იყო,
წინასწარარ დაჰკვირვებია.
ის ტყე,თავისკენ რომ იზიდავდა,იმ ხევის გადაღმა იყო,სადაც თავისდა
უნებურად ამოყო თავი.ფაფუკითოვლით დაფარულიხრამისფსკერიქედისკენ
დამრეცად მიემართებოდა.ესმაშინშენიშნა,მცირემანძილიამმიმართულებით
რომ გაიარა. მერე თავდაღმართი დაიწყო; ხევის ფერდები
თანდათანმაღლდებოდა;ხევითითქოსგვირაბივით იყო მთაშიშეჭრილი,შემდეგ
თხილამურებისჭვინტებიკვლავყალყზეშედგა,მისწინბორცვიამოიზიდა,ხევის
ფერდები უეცრად ჩათავდა და უგზო- უკვლო სვლა კვლავ ზეცისკენ აზიდულ,
მოშიშვლებულ მთისკალთებზეგაგრძელდა.
ნაძვნარიახლამისქვეშდაზურგსუკანალმაცერად მოჩანდა,მანაცპირიიქით
იბრუნა,თავქვესწრაფად დაეშვადამალემიაღწიაკიდეცგანაპირადათოვლილ
ნაძვებს,რომლებიცუტყეო ფერდობშისოლივით შეჭრილიყვნენ.მათ ტოტებქვეშ
შეისვენა და სიგარეტი მოსწია,სულის სიღრმეში კვლავ გრძნობდა,როგორ
თრგუნავდა,ძაბავდადაბორკავდაესუძირო სიჩუმედასახიფათო სიმარტოვე,
მაგრამ თან სიამაყით ევსებოდა გული,მისი დაპყრობა რომ შეძლო და თავი
მამაცურადაქაურობისღირსეულ პატრონადმოჰქონდა.
ნაშუადღევის სამი საათი იყო.გზას ნასადილევს გაუდგა,იმ ანგარიშით,რომ
დიდისამკურნალო წოლისსაათიდასამხარიგაეცდინადაუკანდაღამებამდე
დაბრუნებულიყო. იმის ფიქრში,რომ რამდენიმე საათი ბუნების დიდებულ
სამეფოში უნდა გაეტარებინა,საამური გრძნობა ეუფლებოდა.ბრიჯის ჯიბეში
ცოტაოდენი შოკოლადი,ხოლო ჟილეტის ჯიბეში პატარა ბოთლით პორტვეინი
ჩაიდო.
მზეისეთ სქელ ნისლშიიყო გახვეული, რომსაიდანღაცძლივსიჭყიტებოდა.უკან,
ხეობის ყელში,ქედის უჩინარ ძგიდესთან,ღრუბლები და ჯანღი თანდათან
იქუფრებოდა და თითქოს წინ მოიწევდა.ეტყობა,თოვას აპირებდა და იმაზე
უფრო ხვავრიელად,ვიდრე ეს ნამდვილი ქარბუქის მონატრულ კაცს ჟინის
მოსაკლავად სჭირდებოდა. და მართლაც, ფერდობზე პაწაწინა, უხმო
ფანტელებისცვენამსაგრძნობლადიმატა.
ჰანს კასტორპმა ფეხი წინ წადგა,რათა მკლავი მათთვის შეეშვირა და ზედ
დაცვენილ ფანტელებს დილეტანტი მკვლევრის თვალით დაჰკვირვებოდა.
ფანტელები უფორმო ნაკუწებს ჰგავდა,მაგრამ მათი მსგავსნი გამადიდებელი
შუშით ბევრჯერ დაუთვალიერებია და იცოდა, რა ნატიფი და პაწაწინა
ძვირფასეულობებისგან შედგებოდათითოეული მათგანი,ამგვარ სამკაულებზე,
ორდენის მსგავს ვარსკვლავებსა და ბრილიანტის საკინძეებზე უფრო
მდიდრულსადანატიფსყველაზედახელოვნებულიოქრომჭედელიც ვერაფერს
შექმნიდა.დიახ,ესმჩატე, ფაფუკი,პუდრივით თეთრიფიფქებიმშობლიურიზღვის
ქვიშასკიმოაგონებდა,მაგრამსულ სხვაზნესიჩენდა,მათისიმძიმისქვეშტყე
იზნიქებოდა, მთა- ველი იფარებოდა და თვითონ ზედ თხილამურებით
დასრიალებდა,თანაც ეს მასაქვის მარცვლებისგან როდი შედგებოდა,ეს იყო
მრავალფეროვანკრისტალებად გაქვავებულიწყლისნაწილაკებისმირიადები,-
იმარაორგანულისუბსტანციისნაწილაკები,ცოცხალ პლაზმაშიც,მცენარეებშიც,
ადამიანის სხეულშიც რომ მოედინება,-და ჯადოსნური ვარსკვლავების ამ
მირიადებში უხილავი, ადამიანის თვალისგან დაფარული, იდუმალი
მინიატიურული დიდებულების წყალობით ორს,ერთმანეთის მსგავსს ვერსად
იპოვიდით.აქერთიდაიმავემარად უცვლელიძირითადისქემის, ტოლფერდადა
ტოლკუთხა ექვსკუთხედისუსასრულო ვარიაციები და უნატიფესი
სახეცვლილებანი სუფევდა; ოღონდ თავისთავად თითოეული ყინულის
ქმნილებათაგანი თავის სავალდებულო პროპორციასა და რვალისებურ
კანონზომიერებასემორჩილებოდა,დასწორედ აქიმალებოდამისიიდუმალება,
ანტიორგანულობა და სიცოცხლის მტრობა.ისინი მეტისმეტად სიმეტრიულნი
იყვნენ, სასიცოცხლოდ ორგანიზებული სუბსტანცია ასე სიმეტრიული ვერ
იქნებოდა,სიცოცხლე ძრწოდა ასეთი სიზუსტისა და სისწორის წინაშე,იგი
მომაკვდინებლად,თვით სიკვდილისსაიდუმლოდ ესახებოდადაჰანსკასტორპმა
გაიფიქრა,მგონი,ახლაკივხვდები,ძველიხუროთმოძღვრებიტაძრისსვეტების
განლაგებაშიგანგებდამალულადსიმეტრიასოდნავრატომარღვევდნენო.
იგი ადგილს მოსწყდა,ნისლს შეერია,თავისი ფირფიცრებით თოვლით სქლად
დაფარულ ტყისპირაფლატეზეჩასრიალდადაკვლავარხეინად განაგრძო აღმა-
დაღმა უმიზნო სრიალი ამ მკვდარ მიდამოში,რომელიც თავისი უდაბური,
დატალღული სივრცეებით,მწირი მცენარეული საფარვლით,აქა- იქ გაბნეული,
თოვლში შავად ამოჩრილი ჯუჯა ბუჩქნარითა და ჰორიზონტის ოდნავ
ამაღლებულიხაზით აშკარად დიუნებსწააგავდა.ჰანსკასტორპიშეჩერდადაეს
მსგავსება რომ დაადგინა,კმაყოფილების ნიშნად თავი დააქნია.ახლა სახის
სიმხურვალეს, ხელ-ფეხისკანკალსაცდაერთმანეთშიშერეულ მღელვარებასადა
დაღლილობასაც სიამოვნებით იტანდა, რაკი ეს ყველაფერი ასეთივე
გამომაცოცხლებელიდათანძილისმომგვრელისურნელით გაჯერებულიზღვის
ჰაერის ნაჩვევ ზეგავლენას მოაგონებდა და გულს სითბოთი უვსებდა.
კმაყოფილებას ჰგვრიდა საკუთარი ლაღი დამოუკიდებლობაც და თავისუფალი
სრბოლაც.სავალდებულო გზაარცწინედო დაარცუკანეგულებოდა,როგორც
მოვიდა,უკანისევერომდააბრუნებდა.თავიდანპალოები,თოფლშიჩარჭობილი
ბოძკინტებიდაგზისმკვლევინიშნებიხვდებოდა, მაგრამმათ მეურვეობასგანგებ
არიდებდა თავს,რადგან ისინი იმ საყვირიან კაცს მოაგონებდა და ზამთრის
უზარმაზარ უდაბნოსთან თავის შინაგანი დამოკიდებულებისათვის
შეუფერებლადეჩვენებოდა.
დათოვლილ ჭიუხებს შორის ზიგზაგებით იარა,იქიდან გამოაღწია თუ არა,
თავდაღმართიდაიწყო,მერეცოტაგაივაკადაისევმაღალ მთებშუაამოყო თავი,
სადაცფაფუკითოვლით დაფარულიღრანტეებიდავიწრობებისაოცრად იოლი
სავალიჩანდადათავისკენიზიდავდა.დიახ,ჰანსკასტორპივერ უმკლავდებოდა
შორეთისადამაღალიმთებისმიმზიდველობას,ისინიხომსულ ახალ დაახალ
განმარტოებას ჰპირდებოდნენ, გრძნობდა,რომ აგვიანდებოდა და მაინც სულ
უფრო და უფრო ღრმად იჭრებოდა ამ უდაბურ სიჩუმეში, ამ მრისხანე
იდუმალებაში,რომელიც კარგს არაფერს უქადდა.აღარც იმას დაგიდევდათ,
შინაგანი დაძაბულობა და თრთოლა ნამდვილ ძრწოლად რომ გადაჰქცეოდა
უდროოდ ჩამობნელებული ცის შემხედვარეს,რომელიც მიდამოს ნელ- ნელა
მრუმე პირბადესავით ეფარებოდა.ძრწოლამ მიახვედრა,რომ აქამდე გულში
ჩუმად სწორედ იმასნატრობდა,ნეტავგზაამებნესდადამავიწყდეს,ხეობადა
კურორტი საით არისო და აკი ეს ნატვრა სრულად ახდენოდა.ისე,შეეძლო
თავისთვისეთქვა, ახლავეუკანრომმიბრუნდედასულ თავდაღმართშიიარო, ზედ
„ბერგჰოფთან“თუარა,ხეობაშიმაინცამოყოფ თავსო დათანაცმალე,ძალიან
მალეო,მაგრამამშემთხვევაშინაადრევად მოუხდებოდაშინმისვლადადროს
სრულად ვერ გამოიყენებდა, თუმცა,მეორემხრივ,ქარბუქითუწამოეწეოდა, მაშინ
საეჭვო იყო,სახლამდე საერთოდ გაეგნო გზა.მაგრამ მხოლოდ ამის გამო
ნაადრევად გაქცევაარ უნდოდა,მერერა,სტიქიისშიშით გულირომეწურებოდა.
სპორტსმენი,მაგალითად,ასე არ მოიქცეოდა.სპორტსმენი მხოლოდ მანამდე
ანდობს თავს სტიქიას,სანამ მის ბატონ-პატრონად გრძნობს თავს,იგი უფრო
ფრთხილად დაჭკვიანურად იქცევადადროზეიცისდათმობაზეწასვლა, ხოლო ის,
რაც ჰანს კასტორპის სულში ხდებოდა, შეიძლებოდა ერთი სიტყვით
გამოთქმულიყო:ეს გახლდათ გამოწვევა.და რა გასაკიცხიც უნდა იყოს ამ
სიტყვის შინაარსი, თუნდაც, უფრო სწორად, მით უმეტეს, მისთვის
დამახასიათებელ კადნიერებასამოდენაჭეშმარიტიშიშიდაძრწოლათუახლავს
თან,ადამიანურობახომუნდაგამოვიჩინოთ დამიახლოებით მაინცმივხვდეთ,იმ
ადამიანის,იმმამაკაცისსულში,რომელიცწლებისმანძილზეჰანსკასტორპივით
ცხოვრობდა,რაღაც რომ გროვდება,ანუ,როგორც ჰანს კასტორპი- ინჟინერი
იტყოდა,„ აკუმულირდება“,ერთ მშვენიერ დღეს კი ივსებამოთმინების ფიალა,
აღარაფრად დაგიდევსგონიერებასადასიფრთხილეს, ამოხეთქავს, გამომწვევად
იქცევა და ისეთ ელემენტარულ ფრაზად ყალიბდება, როგორიცაა: „ ოჰ,
ერთი!“ანდა,„ მოხდეს,რაც მოსახდენია!“ჰოდა,ასე დაძრა კიდეც მან თავისი
ჯადოსნურიქალამნები,კიდევერთითავდაღმართიჩაათავა,კიდევერთიბექობი
გადალახა,სადაცქვებით სახურავდაჯორგილიძელური,საბძელითუხულაიდგა
დაგეზიუახლოესიმთისკენაიღო,რომელსაცთხემზეჯაგარივით ადგანაძვნარი,
ხოლო მის უკან ნისლში გახვეული მაღალი მწვერვალები მოჩანდა. ჰანს
კასტორპისწინასვეტილ კორომებიანკედელზეფეხისმოკიდებაშეუძლებელიკი
იყო,მაგრამ მის უკან მიდამოს დათვალიერებათუ გინდოდა,კლდეს მარჯვენა
ფერდიდან შემოევლებოდი და ჰანს კასტორპსაც არ დაუხანებია,ძელურიანი
ბექობიდანსაკმაოდ ღრმა,მარჯვნიდანმარცხნივდაქანებულიხევიგადაიარადა
იმმიდამოსგამოკვლევასშეუდგა.
ცოტა ხნის შემდეგ პირი ხეობისკენ იბრუნა და როგორც მოსალოდნელი იყო,
ქარბუქიც ამოვარდა,და მერე როგორი. ერთი სიტყვით,დაიწყო ქარბუქი,
რომელიცდიდიხანიაიმუქრებოდა, თუკიშეიძლება მუქარა“დავარქვათ ბრმადა
უგუნურისტიქიისსაქციელს, რომელსაცჩვენიმოსპობასულაცარ სწადია, მაგრამ
ეს მოფერებად მოგვეჩვენებოდა იმ გულგრილობასთან შედარებით,რასაც
სტიქიაიჩენს,ასეთირამშემთხვევით თუმოხდებახოლმე.„ ერიჰა!-გაიფიქრა
ჰანსკასტორპმადაიმწამსვეშეჩერდა,როგორცკიქარმადაუბერადაახვეტილი
თოვლი შეაყარა,-კარგა მაგრად დამიბერა და ძვალ- რბილშიც გამატანა! “-
დასძინაგულშივედამართლაც,ესქარიდაუნდობელიიყო:სასტიკიყინვა,ოცი
გრადუსინულსქვემოთ,მხოლოდ მაშინარ იგრძნობოდადალამისსასიამოვნოდ
იკბინებოდა,თუმშრალიჰაერიარ იძროდა,მაგრამქარიდაუბერავდათუარა,
ყინვა ხორცში დანასავით გესობოდათ.ასეთ ქარბუქში -თოვლის პირველი
დაბზრიალება მხოლოდ მისი წინამორბედი გახლდათ - გამძვინვარებული
ყინვისგან შვიდი ქურქიც ვერ დაგიფარავდათ, ხოლო ჰანს კასტორპს,
მოგეხსენებათ,შვიდი ქურქი კი არა,ერთი შალის ჟაკეტი ეცვა,რომელიც
ჩვეულებრივ ამინდში არამცთუ სავსებით ჰყოფნიდა, მზეს ოდნავ რომ
გამოეჭყიტა,ლამისშემაწუხებელიცხდებოდახოლმე.ქარიჯერჯერობით ზურგში
ალმაცერად სცემდა,ამიტომ აზრი არ ჰქონდა მისთვის მკერდი შეეშვირა,
ამასობაში ეს ფიქრი მის სიჯიუტესა და გულში ამოჭრილ პრინციპს შეერია,
მოხდეს,რაცმოსახდენიაო,დაშლეგმაყმაწვილმაცგზაგანაგრძო,თუმცაგეზი
აქა-იქ გაბნეული ნაძვებისკენ აიღო, რათა ქარისგან აწიოკებულ მთას
ამოჰფარებოდა.
აბა,ესრაღასიამოვნებაიყო,როცააცეკვებულ ფანტელებსიქით ვეღარაფერს
ხედავდა,ფანტელებითითქოსმიწაზეარცცვიოდნენ,ერთმანეთშიირეოდნენდა
ფიფქებისკორიანტელიირგვლივმთელ სივრცესავსებდა.ყინულივით ცივიქარი
ყურებს მტკივნეულად უწიწკნიდა და უთუთქავდა,ფეხებს უდამბლავებდა და
ხელებსისეუბუჟებდა,რომვეღარ გრძნობდა,ჯოხებიისევხელშიეჭირათუარა.
თოვლიკისერშიუძვრებოდადაწყლად ქცეულიზურგზეწკანწკარით ჩაუდიოდა,
ხოლო ბეჭებსა და მარჯვენა თეძოზე სქლად ედებოდა.ასე ეგონა,საცააჩემი
ჯოხიანად თოვლის ბაბუად გადავიქცევიო; ყველა ეს უბედურება მაინც
შედარებით უკეთეს პირობებში დაატყდა თავს:რომ შემობრუნებულიყო,საქმე
უარესად წაუვიდოდა;შინისკენმიმავალიგზამართლაც რომდიდ ჯაფად ექცა,
მაგრამამგზასახლადაუყოვნებლივუნდადასდგომოდა.
ასეც მოიქცა, შეჩერდა, მხრები ბრაზიანად აიჩეჩა და თხილამურები
შემოატრიალა.პირქარმა იმწამსვე სუნთქვა შეუკრა და იძულებული გახდა,
ხელახლაჩაეტარებინათხილამურებისშემოტრიალებისუსიამოვნოპროცედურა,
რომსულიმოეთქვადაგულგრილიმტრისთვისშუბლიუფრო მედგრად შეეშვირა.
თავი ჩაღუნა,სუნთქვის სიხშირეც მოზომა,თითქოს დაიძრაკიდეც,დასახტად
დარჩა -კარგს არაფერს მოელოდა,მაგრამ მაინც არ ეგონა,წინსვლა ასე თუ
გაუჭირდებოდა, გასაჭირსისიცაძლიერებდა, რომვერაფერსხედავდადასულსაც
ძლივსითქვამდა.იძულებულიხდებოდა,ყოველ წუთსშეჩერებულიყო,ჯერ ერთი,
ქარბორბალისთვის პირი უნდა მოერიდებინა და ჰაერი ჩაესუნთქა,მეორეც,
ეშინოდა,თეთრ წყვდიადში ასე თავდახრილი,ბრმად რომ მიდიოდა,ხეს არ
დასჯახებოდა,ან ფეხი რაიმეზე არ წაეტეხა.თოვლის ფიფქები სახეზე უხვად
ეყრებოდა,ზედ ადნებოდა და ზედვე ეყინებოდა.ფიფქები პირში უცვიოდა,
მტკნარი წყლის გემოს უტოვებდა,აფრინდებოდა ქუთუთოებზე და ძალით
ახუჭვინებდა,თვალებს უნამქრავდადაუბრმავებდა,თუმცამხედველობამაინც
ვერაფერში წაადგებოდა,ამ გადათეთრებულ,შესუდრულ არემარეში თვალის
გახელასარავითარიაზრიაღარ ჰქონდა.არარაობა,თეთრიკორიანტელი-აი,
სულ ესიყო,რასაცხედავდა,როცათავსძალასდაატანდადათვალსგაახელდა
ხოლმე.მხოლოდ აქა- იქ აჩრდილივით თუ ამოყვინთავდა ხილული სამყაროს
კონტურები:ქონდარა ფიჭვის როკები,ფიჭვის კორომი,ანდა იმ ძელურის
მკრთალადმოხაზულისილუეტი, ცოტახნისწინშორიახლო რომჩაუარა.
ძელური ახლაც გვერდით ჩამოიტოვა და იმ ბექობიდან უკან დასაბრუნებელი
გზის გაგნებას შეეცადა, მაგრამ სადღა იყო გზა, სწორი გეზის, თუნდაც
მიახლოებულიგეზისაღებაცუფრო იღბლისსაქმეიყო, ვიდრეგონებისა,რადგან
თვალთან მიტანილ თითს კიდევ როგორმე გაარჩევდა კაცი,თხილამურების
ჭვინტსკივერა,თუმცაცოტაუფრო შორსაცრომგაგეხედა,სულერთია,წინსვლას
სხვა ბევრი რამ დააბრკოლებდა: თოვლით შებუმბლული სახე, მუხთალი
ქარიშხალი,რომელიც სუნთქვას გიკრავდა,ჰაერის ჩასუნთქვასაც გიძნელებდა
და ამოსუნთქვასაც და ყოველ წუთს სულის ამოსათქმელად შებრუნებას
გაიძულებდა,-ასეწინსვლასგანავინმეშეძლებდა,ჰანსკასტორპიიქნებოდაეს
თუ მასზე ღონიერი ვინმე,როცა ყოველ წუთს შეჩერება გიხდებოდა,თვალებს
აპარპალებდი, რომ წამწამებიდან წყალი ჩამოგებერტყა, გულმკერდზე
შემორტყმულ თოვლისბექთარსიშორებდიდათანგრძნობდი,ასეთ პირობებში
წინსვლაუგუნურებადაკადნიერებარომიყო.
ჰანს კასტორპი კი მაინც წინ მიდიოდა,უფრო სწორად,მიღოღავდა.ესკიდევ
არაფერი, თუკიამწინსვლასრაიმეაზრიმაინცჰქონდა, თუსწორ გზასმაინცადგა,
იქნებჯობდა,ადგილიდანსულაც აღარ დაძრულიყო ( თუმცაესეც შეუძლებელი
ჩანდა),შეჩერება დაღუპვას უდრიდა,ამ აზრს თეორიული ალბათობაც კი
ეწინააღმდეგებოდა, თორემპრაქტიკულად ხომჰანსკასტორპსუეცრადმოეჩვენა,
თითქოსრაღაცშეიცვალა,თითქოსფეხქვეშიმავემიწასვეღარ გრძნობდა,ესის
მოვაკებულიბექობიაღარ იყო, ზედ გაჭირვებით რომამოაღწიადააქედანკვლავ
თავდაღმართი რომ ეგულებოდა.ვაკე მეტისმეტად პატარა აღმოჩნდა,ჰანს
კასტორპი ისევ აღმა მიემართებოდა. ეტყობა,სწორი გზიდან ქარიშხალმა
გადაახვევინა,რომელიც სამხრეთ- დასავლეთიდან,ხეობის ყელიდან უბერავდა
დამკერდზე გამძვინვარებული აწვებოდა.კარგახანს უვლიამცდარი გზით და
ამაოდ დაქანცულა. თეთრი ღამის კორიანტელში ჩაფლული ახლაც ბრმად
მიიკვლევდაგზასდაკიდევუფროღრმადიჭრებოდაგულგრილიმუქარისწიაღში.
„ოჰო!“-კბილებშიგამოცრადაშეჩერდა.ამაზეუფრო პათეტიკურიაღარაფერი
უთქვამს,თუმცა ერთი წამით მოეჩვენა,თითქოს ყინულივით ცივმა ხელმა ისე
ჩაბღუჯა მისი გული,რომ გულმა გაიფართხალა და ნეკნებს ისევე გაშმაგებით
მიაწყდა, როგორც მაშინ, რადამანთისმა სველი კერა რომ აღმოუჩინა.
მშვენივრად ხვდებოდა,რომუფლებაარ ჰქონდა,მაღალფარდოვნად ელაპარაკა
და ხელები დიდგულად ექნია,რაკი სტიქია თვითონვე გამოიწვია,შავ დღეში
ჩავარდნამხოლოდ საკუთარითავისთვისუნდადაებრალებინა.კარგია,კარგიაო,
ჩაილაპარაკა და იგრძნო,რომ სახის ნაკვთები და კუნთები გრძნობა- გონებას
აღარ ემორჩილებოდა, გახევებულ კუნთებს აღარაფრის გამოხატვა აღარ
შეეძლო:აღარცშიშის, აღარცრისხვისდააღარცზიზღისა.„ ახლარაღავქნა?ჯერ
ალმაცერად უნდა დავეშვა,მერე კი სულ პირდაპირ,ქარის წინააღმდეგ უნდა
ვიარო?ეს სათქმელად უფრო იოლია,ვიდრე საქმნელად“ ,-ნაწყვეტ-ნაწყვეტ,
ქოშინით,მაგრამმაინცჩაილაპარაკამანდაისევდაიძრა.„ რაღაცუნდავიღონო,
თორემ რომ დავჯდე და ვიცადო,ხომ დამფარავს ეს ექვსკუთხა სიმეტრია და
სეტემბრინითავისისაყვირით ჩემსდასახედად რომმოვა,თვალებგამოციებული
დავუხვდები დათოვლის ქუდი გვერდზე მექნებამოგდებული“ .უეცრად მიხვდა,
საკუთართავს რომ ელაპარაკებოდა და თან საკმაოდ უცნაურადაც.თავს კი
შემოუწყრა,მაგრამ ხმადაბლა და ბეჯითად ლაპარაკი მაინც განაგრძო,თუმცა
ტუჩებიისეგაუხევდა,რომპირისგაღებასაღარ ცდილობდადათანხმოვნების
გარეშელაპარაკობდა-თანხმოვნებიხომტუჩებისდახმარებით წარმოითქმება.
ამ ამბავმა ცხოვრებაში ადრე გადახდენილი მსგავსი შემთხვევა მოაგონა,
„გაჩუმდიდაშეეცადე,წინწახვიდე,-უთხრათავისთავსდადასძინა,-მემგონი,
შენ ახლა რაღაცას მიედ- მოედები და ტვინიც გერევა. ეს კი გარკვეული
თვალსაზრისითცუდია“ .
ოღონდ,ეს რომ აქედან თავის დაღწევის თვალსაზრისით იყო ცუდი,ამას
მხოლოდ მაკონტროლებელიგონებადაასკვნიდადაესიყო თუნდაცშეწუხებული,
მაგრამ მაინც უცხო,თითქოს შორიდან მაყურებელი კაცის დასკვნა.მის წილ
სხეულს კი სურვილი სძლევდა,იმ გაურკვეველ ძალას მინებებოდა,რომელიც
დაღლილობასთან ერთად სულ უფრო და უფრო ღონივრად სჭიდებდა ხელს,
მაგრამსაკუთარ თავსამსურვილსმიუხვდადამსჯელობისსაგნად გაიხადა.„ ეს
ქარბუქში მოხვედრილი, გზააბნეული კაცის სახეცვლილი განცდებიაო“ ,-
ფიქრობდაიგი, თოვლსგამალებით მიარღვევდა, ამფიქრისნაწყვეტებსპირიდან
სულმოუთქმელად ისროდა და თან აზრის ამაზე უფრო ნათლად გამოთქმას
შეგნებულად ერიდებოდა. „ კაცი მსგავს ამბავს შემდეგ რომ შეიტყობს,
საშინელებად წარმოიდგენს,მაგრამ მას ავიწყდება ერთი რამ:ავადმყოფობა
თავისმსხვერპლსისემოაქცევს,რომმერეერთმანეთსმშვენივრად ეთვისებიან
ხოლმე და ჩემს მდგომარეობასაც ხომ,ასე თუ ისე,ავადმყოფობა ეთქმის.აქ
იჩენს თავს მგრძნობელობის დაქვეითება,მოქმედების ტკივილგამაყუჩებელი
ნარკოზიდაშვებისმომტანისხვაბუნებრივისაშუალებანი,დიახ,დიახ. .
.მაგრამ
მათ მაინცუნდაშეებრძოლო, ისინიორსახოვანი, უაღრესად ორაზროვანნიარიან
დამათი მოწონება- არმოწონებათვალსაზრისის საქმეა.თუ შინ აღარ გიწერია
დაბრუნება,მაშინისინიკარგიცაადაშვებისმომგვრელიც, მაგრამმათზეცუდიდა
დასაგმობიარაფერია, თუკიჯერ კიდევშეიძლებაშინდაბრუნებაზელაპარაკი, აი,
თუნდაც რადღეშიც მე ვარ ამ წუთში -გული ამოვარდნაზე მაქვს დამაინც არ
ვაპირებამსულელურადთანაბარკრისტალომეტრიასდავამარხვინოთავი“ .
ჰანსკასტორპიდაღლილობისგანმართლაწაქცევაზეიყო დაგრძნობა- გონების
დაბინდვასუაზროდ, ციებცხელებიანივით ერკინებოდა.შეამჩნია,
რომსწორ გზას
კვლავ ასცდენოდა,მაგრამ ისე არ შეშინებია,როგორც საღ გონებაზე მყოფს
შეეშინდებოდა:ამჯერად აშკარად მხარიჰქონდანაქცევი,იქით მიდიოდა,სადაც
ბექობიძირსეშვებოდა.ისიცდაეშვა,ქარიწინიდანალმაცერად ურტყამდა,და
თუმცაიქით წასვლაჯერ ნაადრევი იყო,ამ წუთში ყველაზე მოხერხებული ასე
სიარულიეჩვენა.„ არაუშავსრა,-ფიქრობდაიგი,-ქვევით ჩავალ დაისევსწორ
გზას დავადგები“.ასეც ქნა,ან ეგონა,ასე ვქენიო,თუმცა იქნებ არაფერიც არ
ეგონა,ანუფრო უარესი-აღარცენაღვლებოდა,განზრახულიშეისრულათუარა.
ეს კი იმის ბრალი იყო,რომგონება დროდადრო ებინდებოდა და ამ ამბავს
უილაჯოდღაუძალიანდებოდა.მთიანეთისსტუმარს,ვისთვისაცაკლიმატიზაცია,
აქაურობასრომვერ ეგუებოდა,იმაზრთანშეგუებასნიშნავდა,უკვედიდიხანია
შემოსჩვეოდადაღლილობისადამღელვარებისნარევიშეგრძნება, მაგრამახლა
ეს ორივე კომპონენტი ისე გაძლიერებულიყო, რომ გონების დაბინდვის
წინააღმდეგ შეგნებულ გაბრძოლებაზე ლაპარაკიც აღარ ღირდა. გონება
ებინდებოდა, ბარბაცებდა და ისევე ცახცახებდა გაბრუებისა და
მღელვარებისაგან, როგორცნაფტასადასეტემბრინისთანკოლოკვიუმისშემდეგ,
ოღონდ გაცილებით ძლიერად;ჰოდა,რაღა გასაკვირი იყო,ბანგნასვამივით
დაბინდულიგონებარომაღარ უნათდებოდადაცდილობდათავისიუსუსურობაიმ
კამათის გამაბრუებელი რემინისცენციებით შეელამაზებინა. ზიზღნარევი
აღშფოთებაახრჩობდა,ნუთუამექვსკუთხასიმეტრიაშიდამარხვამიწერიაო და
მაინც თავისთვის,ხან აზრიანად და ხან უაზროდ,ბუტბუტებდა.მოვალეობის
გრძნობა, რომელიც მგრძნობიარობის საეჭვო დაქვეითებასთან ბრძოლაში
მშველის,სხვა არაფერია,თუ არა შიშველი ეთიკა,ანუ სიცოცხლისუნარიანი
უბადრუკიბურჟუაზიულობადაურწმენო ფილისტერობაო.ამდროსტვინშიისე
შეუძვრამაცდურისურვილი, ერთიწამომაწვინადადამასვენაო, რომგულშითქვა,
ალბათ,უდაბნოში ამოვარდნილი ქარიშხალიც ასე აიძულებს არაბებს,პირქვე
ჩაემხონდათავზებურნუსიწაიფარონო.თვითონკიცდუნებასრომარ აჰყვა, ამის
მიზეზისხვავეღარაფერიმონახა,ბურნუსიარამაქვსდაშალისჟაკეტსთავზე
ხომ ვერ წამოვიფარებო,თუმცა ბავშვი ხომ არ იყო,გადმოცემით მაინც არ
სცოდნოდა, ადამიანიროგორიყინებოდა.
ზომიერი სისწრაფით ჩაათავა თავდაღმართი,პატარა მოვაკებული ადგილიც
გაიარადაისევაღმართს, თანსაკმაოდ ციცაბო აღმართსმიადგა.მგონი, ამჯერად
სწორად მიდიოდა,რადგან ხეობისკენ მიმავალ გზაზე ერთი აღმართი კიდევ
ეგულებოდა.რაც შეეხება ქარს,იგი ეტყობა,ახლა ზურგში უბერავდა,რაზეც,
სხვათაშორის, მადლობისთქმამართებდა, ოღონდ ესქარიშხალიდრეკდაწელში
თუბინდისფერიქარბუქისაგანთეთრად შესუდრულიფაფუკიფერდობიიტყუებდა
ჩასამუხლებლად? მის ძახილს თუ მინებდებოდა,მხოლოდ იმიტომ,რომ ერთი
შეესვენადაესცდუნებაისედიდიიყო,ისეუზარმაზარი,როგორცერთ წიგნში
ეწერადატიპურ საფრთხედ იხსენიებოდა,მაგრამესგანმარტება,სხვათაშორის,
ცდუნებისცოცხალ,ამწუთშიმოქმედ ძალასვერაფერსაკლებდა.ცდუნებათავის
ინდივიდუალურ უფლებებს იჩემებდა,საყოველთაოდ ცნობილ ჭეშმარიტებებში
გათქვეფა და მათ რიგში საკუთარი თავის ამოცნობა არ სურდა,აქაოდა,ჩემი
შეუპოვრობაცერთადერთიადაგანუმეორებელიო,თუმცავერციმასუარყოფდა,
რომ სადღაც მაინც ედო სათავე,იგი ესპანურ შავ სამოსელში გამოწყობილი,
ქათქათა, დანაოჭებული ბრიჟით ყელდამშვენებული ერთი სულიერისაგან
მომდინარეობდა,რომლის იდეასა და პრინციპულ წარმოდგენებს რაც კი რამ
პირქუში,უკიდურესად იეზუიტურიდაკაცთმოძულემოიძებნებოდა,ყველაფერი
უკავშირდებოდა,გვემა- წამებისადაწკეპლისჩათვლით,რაცბატონსეტემბრინის
შემაძრწუნებელიეჩვენებოდა,თუმცაასეთ რამეებსრომუარყოფდა,თვითონაც
არანაკლებსასაცილოჩანდათავისიარღნითადაr egi
one
(საზრისი(იტალ.).
)-თი..
.
ჰანსკასტორპიმაინცმედგრად იდგადაჩამუხლებისცდუნებასუმკლავდებოდა.
ვერაფერს ხედავდა, მაგრამ ბრძოლას განაგრძობდა და წინ მიიწევდა, -
სულერთია,რაიმეაზრიჰქონდამისწინსვლასთუარა,იგითავისასაკეთებდადა
მიდიოდასუსხიანიქარიშხლისჯიბრზე,რომელიც ხელ- ფეხზეხუნდებსადებდა
და ნაბიჯს სულ უფრო და უფრო უმძიმებდა.ციცაბო აღმართის ავლა რომ
გაუჭირდა,ბევრი აღარ უფიქრია,გვერდზე გადაუხვია და ერთხანს ფერდობის
გასწვრივ იარა.მაგრად დახუჭული ქუთუთოების ერთმანეთზე დაცილება და
გამოხედვა ძალის დაძაბვას მოითხოვდა და რაკი უკვე გამოცადა,გამოხედვას
აზრი არა აქვსო,თვალის გახელას აღარ ცდილობდა.თუმცა ხანდახან მაინც
არჩევდა რაღაცას:ჯგუფ- ჯგუფად ამოსულ ფიჭვებს,ნაკადულს თუ ღრანტეებს,
თოვლიან ნაპირებს შუა შავად რომ დაეღოთ პირი; ხოლო, როცა კვლავ
თავდაღმართშიდაეშვადამკერდიქარიშხალსშეუშვირა,მოშორებით,თოვლის
კორიანტელშიმონანავე, ადამიანისნახელავირაღაცნაგებობადალანდა.
ნანატრი, ნუგეშის მომგვრელი სურათი იყო! ვაჟკაცურად მიაღწია იქამდე,
დაბრკოლებებს არ შეუშინებია,რაკი ადამიანის ნახელავი გამოჩნდა,ეს იმის
ნიშანია,რომ ახლოსაა დასახლებული ხეობა.იქნებ ადამიანებიც დაუხვდნენ,
იქნებ შევიდეს კიდეც,გამოდარებამდე მის ჭერქვეშ შეაფაროს თავი და თუ
შემოაღამდადაგაუჭირდა,მეგზურიცგამოიყოლოსიქიდან.გეზიიმქიმერისკენ
აიღო, რომელიც ხან გამოჩნდებოდა და ხან იკარგებოდა ავდრისგან
ჩამოქუფრულ მიდამოში.სანამიქამდემიაღწევდა,კიდევერთიგამასავათებელი
აღმართის ავლა მოუხდა და ისიც ქარის წინააღმდეგ,და ახლოს მისულს
აღშფოთების, გაოცებისა და შიშისაგან კინაღამ გული შეუღონდა, როცა
დარწმუნდა, რომ წვითა და ვაებით სრიალის ფასად ისევ იმ ქვებით
სახურავდაჯორგილ ნაცნობქოხამდეთუსაბძლამდემიეღწია.
აქ ნამდვილად ეშმაკის ხელი ერია! ჰანს კასტორპის გახევებულმა
ტუჩებმაკბილბაგისმიერი ბგერების გარეშე გამოსცეს წყევლა- კრულვა“
.
ორიენტაციის გარკვევის მიზნით ქოხს ირგვლივ გაჭირვებით შემოუარა და
დაადგინა,რომამჯერად ქოხსუკანამხრიდანმისდგომოდადაამგვარად,თავისი
ანგარიშით,მთელიერთისაათიუმიზნოდ დაამაოდ დაეკარგა.მაგრამთავზევით
ძალა არ იყო,იმ წიგნშიც ხომ ასე ეწერა:ადამიანი წრეებს ურტყამს,თავს
იგვემავს,მტკიცედ სჯერა,წინ მივდივარო დაამ დროს ფართო- ფართო,უაზრო
წრეებს კი ხაზავს,რომელიც წელიწადის მისტიკური ბრუნვისაარ იყოს,კვლავ
საწყის წერტილს უბრუნდება.ასე ებნეოდა ადამიანს გზა,ასე ვეღარ აგნებდა
სახლს. ჰანს კასტორპს წიგნებში აღწერილმა ამ ფენომენმა ერთგვარი
კმაყოფილებაცმოჰგვარადაშიშიც,ბრაზისადაგაოცებისაგანბარძაყზეხელიც
კი შემოირტყა,ეს საყოველთაო დებულება მის თავისებურ,ინდივიდუალურ,
დღევანდელ შემთხვევაშიცასეზუსტადრომგანმეორდა.
ეულად მდგარ ფარდულს ვერსაიდან მიუდგა,კარი ჩარაზული იყო,მაგრამ
ჯერჯერობით მაინცაქდარჩენაგადაწყვიტა,რადგანწინწამოწეულისახურავი
სტუმართმოყვარეობისილუზიასქმნიდა,ხოლო თვითონქედისკენპირშექცეული
ქოხი ქარიშხლისგან მართლა დაიფარავდა,თუკი გარანდულ ფიცრებს ცალი
მხრით მიეყრდნობოდა-ზურგით მიყრდნობასგრძელითხილამურებიმაინცარ
დაანებებდა.ისიც გვერდულად მიეყრდნო კედელს,ჯოხიიქვე,თავისგვერდით
ჩაარჭო თოვლში,ხელებიჯიბეებშიჩაიწყო,შალისჟაკეტისსაყელო წამოიწია,
ცალი ფეხი წინ წადგა და წონასწორობის დასაცავად იმ ფეხს დაეყრდნო.
თვალები დახუჭა და გაბრუებული თავი ფიცარს მიადო,ხანდახან თვალს
გამოახელდადამხარსზემოდანგახედავდაუფსკრულსგადაღმააზიდულ კლდეს,
რომელიცნისლისპირბადეშიხანდახანგამოკრთებოდახოლმე.
წინანდელთანშედარებით ნამდვილად არაუშავდარა.„ თუგაჭირდა,ასემთელი
ღამეშემიძლიავიდგეო,-ფიქრობდაიგი,-დროდადრო ფეხსშევანაცვლებ,ასე
ვთქვათ,მეორე გვერდზე გადავბრუნდები,შიგადაშიგ,რა თქმა უნდა,ცოტას
გავინძრევი კიდეც,რაც აუცილებელია.მართალია,გარედან გახევებული ვარ,
მაგრამმოძრაობისწყალობით შიგნით მაინცდავიგროვესითბო,მხარიმექცადა
ამქოხიდანისევამქოხამდეაღმა- დაღმავიარე,
მაგრამექსკურსიასამაოდ მაინც
არ ჩაუვლიაო...„
მხარისქცევა“რაგამოთქმაა?ვისრაშისჭირდებაესსიტყვა, რაც
მეშემემთხვა,იმასხომსულ არ შეეფერება,უნებურად წამომცდა,თავიმიბრუის
და იმიტომ,თუმცა,ეს სიტყვა,მგონი,თავისებურად სწორი უნდა იყოს. ..კიდევ
კარგი,რომ ყველაფერს გავუძელი,ამ ორომტრიალმა,უწესო ორომტრიალმა
თავისუფლად შეიძლებაგარიჟრაჟამდე გასტანოს,თუმცადაბინდებამდეც რომ
გასტანოს,ესეც საშიშია,გინდ ღამით გქცევია მხარი და წრეები გირტყამს და
გინდ ქარბუქშიმოგსვლიაიგივე. .
.ალბათ,უკვემოსაღამოვდა,ექვსისაათიმაინც
იქნება,ნუთუუგზო- უკვლოდ ხეტიალშიამდენიდრო გავფლანგე?მაინცრომელი
საათია?“ჰანს კასტორპმა საათს დახედა,თუმცა ადვილი არ იყო გაშეშებული
თითებით საათისამოღება,-ოქროსსაათსმონოგრამიანისახურავიამშვენებდა,
იგიცოცხლად დაკეთილსინდისიერად ტიკტიკებდაამუდაბურ სიმარტოვეშიდა
რაღაცით გულს მიაგავდა,მისი მკერდის ორგანულ სითბოში მოფართხალე
ადამიანისგულს. .
.
ხუთისნახევარიიყო.ეშმაკმადალახვროს, საათითითქმისამდენივესუჩვენებდა,
ავდარმა რომ აიწყვიტა.ნუთუ მისი უგზო- უკვლოდ ხეტიალი თხუთმეტ წუთზე
მეტხანსარ გაგრძელებულა?„ დრო გაჭიანურებულა, მ-გაიფიქრამან,-ეტყობა,
მხარის ქცევასა და გვამად ქცევაში დრო ჭიანურდება.ასეა თუ ისე,ხუთზე ან
ექვსისნახევარზემაინცკარგად შემომაღამდება.ჩადგებაკიმანამდექარბუქი,
რომ კიდევ არ მექცეს მხარი? ახლა კი ურიგო არ იქნება, პორტვეინით
მოვმაგრდე“ .
ეს დილეტანტური სასმელი მხოლოდ იმიტომ ჩაიდო ჯიბეში, რომ
„ბერგჰოფში“ სპეციალურად ექსკურსანტებისათვის ბრტყელ ბოთლებში
ჩამოსხმულიიყიდებოდა,ოღონდ,რათქმაუნდა,იმისთანებისთვისკიარა,ვინც
უმსგავსად იქცეოდა,თოვლსა და ყინვაში უგზო- უკვლოდ დაეხეტებოდა და შავ
დღეშიჩავარდნილიდაღამებასელოდა.აზროვნებისუნარიასედაქვეითებული
რომარ ჰქონოდა, თავისთავსეტყოდა, კაცსშინდაბრუნებათუუნდა, პორტვეინის
დალევაზეუარესსვეღარაფერსმოიფიქრებსო დათავისთავსასეუთხრაკიდეც,
ოღონდ მერე,როცა ერთი ყლუპი უკვე გადაკრული ჰქონდა.ამ ერთმა ყლუპმა
ისევეიმოქმედა,როგორცაქ,ზევით,პირველსავესაღამოსკულმბახურმალუდმა
დაარეტიანა,სწორედ მაშინ იყო,სეტემბრინი თევზის საწებლებსა და სხვა
ამისთანა სისულელეებზე ბოდიალით რომ განარისხა,ბატონი ლოდოვიკო,
პედაგოგი,რომელსაც მომნუსხავი მზერით გიჟებიც კი მოჰყავდა გონს;ჰანს
კასტორპსამწუთშიაცჩაესმამისისაყვირისსაამურიხმა.ესიმასნიშნავდა,რომ
მჭევრმეტყველი აღმზრდელი აქეთკენ მოეშურებოდა,რათა თავისი ონავარი
მოწაფე,ძნელად აღსაზრდელიბავშვიგაჭირვებიდანდაეხსნადაშინწაეყვანა. .
.
ესუნებლიეთ დალეულიკულმბახურილუდიურევდაგონებას.ჯერ ერთი,ბატონ
სეტემბრინისსაყვირიკიარა,მხოლოდ არღანიჰქონდა,არღანიგამოსაშლელი
ფეხით ტროტუარზე ედგა,სახელურს ატრიალებდა და თან თავის ჰუმანისტურ
მზერას სახლებისკენ ტყორცნიდა,მეორეც,ის ვერც რაიმეს ხედავდა და ვერც
რაიმესამჩნევდა,რადგანსანატორიუმ ბერგჰოფში“კიარა,კარგახანიამკერავ
ლუკაჩეკთან ცხოვრობდა სხვენზე,ზედ ნაფტას აბრეშუმგამოკრული სენაკის
თავზე,პატარაბუდეში, სადაცმუდამწყლით სავსეხელადაედგა.გარდაამისა, მას
არც უფლებაჰქონდადაარც შეეძლო მისსამფლობელოშიშეჭრილიყო,ისევე
როგორცარცმაშინ, ყველიერისღამესარ შეეძლო მიშველებოდა.ჰანსკასტორპი
მაშინაცასეთივეშავდღეშიიყო ჩავარდნილი,როცაავადმყოფ კლავდიაშოშას
soncray
on,
მისი ფანქარი,პშიბისლავჰიპეს ფანქარი დაუბრუნა. .
.მაინც რას ნიშნავს შავ
დღეშიჩავარდნა“ ?შავდღეშირომჩავარდე, კიარ უნდაიდგე,უნდაიწვე,რათაამ
სიტყვამ მეტაფორულის ნაცვლად თავისი ნამდვილი, ჩვეულებრივი აზრი
შეიძინოს.ჰორიზონტალური ყოფა,აი,რა შეეფერებოდა აქ,ზევით,მყოფთა
ხანმოთეულ თანამოძმეს.ვითომ რაო,განა დღედაღამ თოვლსა და ყინვაში
ჰაერზე წოლას არ იყო ჩვეული?და ის იყო,დააპირა კიდეც წამოწოლა,რომ
გონებაშიგაუელვა,ასევთქვათ,ქეჩოშიჩაავლო ხელიერთმააზრმადაფეხზე
გააჩერა,ჯობდა,„შავდღეზე“გულშილაყბობაკულმბახურილუდისთვისმიეწერა,
იგიმხოლოდ დამხოლოდ ძილისადაწოლისგაუპიროვნებელი,იმწიგნშიტიპურ
საფრთხედ მიჩნეული სურვილისაგან მომდინარეობდა,მას სოფიზმებითა და
სიტყვისთამაშითგამოთაყვანებასრომუპირებდა.
„აი,აქკიშევცდი,-აღიარამან,-პორტვეინიარ უნდადამელია.იმრამდენიმე
ყლუპმათავიისედამიმძიმა,რომმკერდზემივარდება,ტვინშიაბდაუბდისადა
უკბილო ოხუნჯობისმეტიარაფერიმიტრიალებს,თანაცუბედურებაისაა,რომიმ
ოხუნჯობისამეთვითონარაფერიმჯერა,არციმათი,პირველად რომმომივიდა
თავშიდაარცმათი, შემდეგიმპირველებისგასაკრიტიკებლადრომმომაფიქრდა.
„
შონცრაყონ“ !ამშემთხვევაშიეს ქალის“
ცრაყონ- იადაარა ვაჟისა“ ,
„
სონ“მხოლოდიმიტომითქმის, რომ
ცრაყონ “მამრობითი სქესისაა,სხვა დანარჩენიმხოლოდ მასხრობაა და მეტი
არაფერი.თუმცა სახუმაროდ სადა მცალია!ჯობია,იმას მივხედო,რომ ჩემი
საყრდენიმარცხენაფეხიზედმიწევნითმაგონებსსეტემბრინისარღნისხისფეხს,
იმგამოსაშლელ ფეხსიგიმუხლითუბიძგებს, არღანსტროტუარზემიაჩოჩიალებს,
მერერომელიმეფანჯრისქვეშდადგებადახავერდისქუდსგაიშვერს,ვინძლო
ზემოდან ვინმე გომბიომ ცოტა ფული ჩამომიგდოსო.მე კი ამ დროს ვიღაც
უჩინარითითქოსხელით მექაჩება,თოვლშიჩაწექიო.ამცდუნებისგანმხოლოდ
მოძრაობა თუ მიხსნის.კულმბახური ლუდის დალევისთვის ჯარიმა მეკუთვნის,
უნდავიმოძრაოდაგახევებულ ფეხსმოქნილობადავუბრუნო“ .
მანმხარიმოიქნიადადაიძრა,მაგრამროგორცკიმოშორდაძელურსდაერთი
ნაბიჯი გადადგა,ქარმა მოცელა და კვლავ მფარველ კედელს მიანარცხა.
ჯერჯერობით ამადგილზეთავისშეფარებააშკარად მისჯილიჰქონდა,ოღონდ
მრავალფეროვნებისთვისუფლებაეძლეოდა,კედელსამჯერად მარცხენაბეჭით
მიჰყრდნობოდა და მარჯვენა ფეხზე დანდობილს მარცხენა აქეთ- იქით ქნევით
გამოეცოცხლებინა.„ ასეთ ავდარშიძაღლიარ გაიგდებაკარში,-ფიქრობდაიგი,-
ზომიერიგართობაკიდევდასაშვებია, მაგრამსიახლისძებნისადაქარიშხალთან
შებმისაკირამოგახსენოთ.წყნარად იყავიდაეგთავი,რახანასედაგმძიმებია,
შეგიძლია ჩაჰკიდო.მშვენიერი კედელია,ეს ხის მორები თითქოს სითბოსაც
გამოსცემს,თუკიაქსაერთოდ შეიძლებასითბოსხსენება,ჰო,ესხისსაკუთარი,
იდუმალი სითბოა,თუმცა რა ვიცი,იქნებ ეს უფრო განწყობილებისმიერი,
სუბიექტურიგანცდაა. .
.ო,რამდენიხეა!ო,რაკარგიაცოცხალთამაცოცხლებელი
ჰავა!რასურნელებაა! .
.“
მის ფერხთით,აივნის ქვეშ,პარკი გადაშლილიყო,თვითონ კი ვითომ აივანზე
იდგა.ვრცელ,მწვანედ აბიბინებულ პარკშიფოთლოვანიხეებიხარობდა:თელა,
ჭადარი, წიფელი, ნეკერჩხალი, არყის ხე, ფერით ერთმანეთისგან ოდნავ
განსხვავებულ ხეებსხშირი, ლორთქო, პრიალაფოთლისსაფარველიამშვენებდა
დაკენწეროებიუშრიალებდა.ქროდასასიამოვნო,ნამიანი,ხეებისამონასუნთქი
სურნელებით შეზავებულინიავი.თბილითქეშიწამოვიდა,მაგრამწვიმაშიმზის
შუქიატანდა.ჰაერიზეცისთაღამდეგავსებულიყო წვიმისპრიალაზოლებით.რა
მშვენიერია!ო,მშობლიურო მხარევ,დიდიხნით მიტოვებულიბარისსურნელებავ
დასიუხვევ!ჰაერშიჩიტებისხმაიდგა, ნარნარი,საამური,
ტკბილისტვენა, ჭიკჭიკი,
ჟღურტული,ღუღუნი დაჟივჟივი,ირგვლივკი ერთი ჩიტუნაარსად ჩანდა.ჰანს
კასტორპიიღიმებოდადამადლიერებისნიშნად ღრმად სუნთქავდა.ამასობაში
მიდამო კიდევუფრო გამშვენიერდა-მთელ არემარეზეცისარტყელაგადაიჭიმა,
შვიდფერიდამძლავრი,კრიალადადიადი,მისიშვიდივეფერიხასხასებდადა
ზემოდანზეთივით ბლანტად ეღვრებოდამუქ,პრიალასიმწვანეს.ესხომმუსიკას
ჰგავდა,სადაც ქნარის ჟღერას ფლეიტები და ვიოლინოები ერწყმოდა.სხვა
ფერებს საოცარი სილამაზის ლურჯი და იისფერი ჯაბნიდა.მთელი არემარე
ჯადოსნურად ითქვიფებოდაამფერებში,სახესიცვლიდა,კვლავიფურჩქნებოდა
დაკიდევუფრო მშვენდებოდა,ესმშვენიერებაჰანსკასტორპსმრავალიწლის
წინანდელ ამბავს აგონებდა, როცა შემთხვევა მიეცა,
მსოფლიოშისახელგანთქმული მომღერლისთვის, იტალიელი ტენორისათვის
მოესმინა, აი, მისი ყელიდან ამოდიოდა მირონცხებული, ძლიერი ხმა და
ადამიანთა გულებში იღვრებოდა. შემდეგ მან ხმას აუწია და კარგა ხანს
გააგრძელა.ხმა თავიდანვე ლამაზად ჟღერდა,მაგრამ თანდათან,წუთიდან
წუთამდე,კიდევუფრო ფართოვდებოდა,მგზნებარე,საამურიბგერაივსებოდადა
თანდათან ემატებოდა სიკისკასე და ბრწყინვალება.ხმა თითქოს ზედიზედ
იხსნიდაიმსაბურველთაწყებას,არავისრომარ შეუმჩნევიააქამდე.აი,თითქოს
ჩამოვარდა უკანასკნელი საბურველიც და გეგონებოდათ, იმან გააშიშვლა
ყველაზეჩახჩახა, ყველაზეანკარასინათლეო, მაგრამყველასგასაოცრად თურმე
კიდევდარჩენილიყო უკანასკნელი საბურველი,რომელმაც გზა გაუხსნა ისეთი
ბრწყინვალებითა და ცრემლისმომგვრელი დიდებულებით აციმციმებული ხმის
ნიაღვარს,რომ ბრბოს ლამის პროტესტამდე მისული აღტაცების ყრუ ოხვრა
აღმოხდა,ყმაწვილ ჰანს კასტორპს კი აქვითინებას აღარაფერი აკლდა.ამ
პეიზაჟსაც ასე დაემართა, ისიც იცვლიდა სახეს, იფურჩქნებოდა და შუქი
ემატებოდა.ლაჟვარდი მინანაობდა. .
.წვიმის პრიალა პირბადე ჩამოიშალა:
ქვევით უკვეზღვაიყო გაწოლილი-დიახ,ზღვა,თანაც სამხრეთული.მუქლურჯ,
ვერცხლისფერი ათინათებით აელვარებულ თვალწარმტაც ყურეს ცალ მხარეს
ნისლივით ეკრა ღია ზღვა,მეორე მხარეს კი ფართოდ შემორკალოდა მთები,
რომელთა სილურჯე შორს სულ უფრო და უფრო მქრქალდებოდა. აქა- იქ
კუნძულები მოჩანდა,კუნძულებზე ზოგან პალმები აზიდულიყვნენ,ზოგან კი,
კვიპაროსების ჭალაში,თეთრი სახლები გამოკრთოდა.ო,კმარა,არაფრით
დამიმსახურებია ამ შუქით,კრიალა ლურჯი ცით,მზეზე მოხასხასე წყლით
მოგვრილინეტარება!ჰანსკასტორპსამისმსგავსიარასოდესარაფერიენახა.
საარდადეგო მოგზაურობისას,ასე ვთქვათ,მხოლოდ დაუჭაშნიკებიასამხრეთი,
თორემ კარგად მხოლოდ მკაცრ, უფერულ ზღვას იცნობდა და ბავშვური,
გულუბრყვილო გრძნობით უყვარდა კიდეც იგი.ხმელთაშუა ზღვა,ნეაპოლი,
სიცილია ან თუნდაც საბერძნეთი კი არასოდეს უხილავს და მაინც გაახსენდა.
დიახ,საოცარია, მაგრამ მიდამო ეცნო და გაუხარდა.„ დიახ,დიახ,ის არის! “-
ეძახდაგულისხმა, თითქოსახლამისთვალწინგადაშლილ, მზით გასხივოსნებულ
ლურჯბედნიერებასაქამდესაკუთარ თავსაცარ უმხელდადაგულშიოდითგანვე
საიდუმლოდ დაატარებდა.და ეს ოდითგანვე“შორს იყო,უსასრულოდ შორს,
ხელმარცხნივგადაშლილიზღვისაარ იყოს, რომელიცსადღაც, ზედ ჩამომხობილ
ნაზიისფერცასერწყმოდა.
ჰორიზონტიმაღალიჩანდა,სივრცეთითქოსზემოთ მიიწევდა,რაციმისბრალი
იყო, რომ ჰანს კასტორპი ყურეს ზემოდან, შემაღლებული ადგილიდან
დასცქეროდა:ირგვლივ შემოჯარული აქოჩრილი მთების ერთი წყება ზღვაში
იჭრებოდა,თვალსაწიერის შუაგულიდან რკალივით უხვევდა,იქამდე აღწევდა,
სადაც იგი იჯდა და კიდევ უფრო შორს მიემართებოდა;ერთი სიტყვით,ჰანს
კასტორპი მთაგორიან სანაპიროზე მოხვდა და ახლა მზით გამთბარ ქვის
საფეხურებზე იყო მიყუჟული.მის თვალწინ ხავსმოდებული,ქვიანი ნაპირი
ტერასებად ეშვებოდა დაბლა და იქ ივაკებდა,სადაც ლერწმებში ქვა- ღორღი
ლურჯად მოკამკამეყურეებს,პატარ- პატარამისადგომებსადაუბეებსქმნიდა.და
ესმზიურიმხარე,ესადვილად მისაწვდომიმთიანისანაპირო დაეს,კლდეებშუა
გაჩენილი, მოცინარიგუბურები,ისევეროგორცკუნძულებამდეგადაჭიმულიზღვა,
სადაცნავებიდაცურავდა, ხალხითიყოგადაჭედილი: ადამიანები,მზისადაზღვის
შვილები,სანაპიროზემიმოდიოდნენანისვენებდნენ,საამურიიყო ამზომიერად
მხიარული,მშვენიერი ახალგაზრდობის ცქერა და ჰანს კასტორპსაც ფართოდ
ეღებოდა გულის კარი,ისე ფართოდ,რომ ტკივილსაც კი გრძნობდა,და მათი
სიყვარულითიმსჭვალებოდა.
ჭაბუკებიცხენებსხედნიდნენ,ლაგამსხელჩაჭიდებულნიფეხდაფეხ,სირბილით
მიჰყვებოდნენ აჭიხვინებულ, თავაღერილ ბედაურებს, გრძელი აღვირით
მოთოკავდნენ ყალყზე შემდგარ ცხენს და ზურგზე მოექცეოდნენ.ზოგი უბელო
ცხენსმიაჭენებდა,ბედაურსფერდშიშიშველ ქუსლებსურტყამდნენდაზღვაში
შეაგდებდნენ,იქკიმხედრებსმზისგულზელამაზად უთრთოდათ მოოქროსფერ-
მოწაბლისფრო კანქვეშზურგისკუნთები,ხოლო მათიძახილი,ერთმანეთსრომ
გასძახოდნენ,ან თავიანთ ცხენებს დასჭყიოდნენ,რატომღაც მომაჯადოებლად
ჟღერდა.ხმელეთში ღრმად შემოჭრილ ყურესთან,შიგ რომ ნაპირები მთის
ტბასავით ირეკლებოდა,გოგონებს ცეკვა- თამაში გაეჩაღებინათ.ერთ საოცრად
მომხიბლავ გოგონას აკრეფილი თმა კეფაზე დაეგრაგნა, კბოდეზე
ჩამომჯდარიყო,ფეხები ძირს ჩაეკიდა,მწყემსის სალამურს აკვნესებდა და
ათამაშებულ თითებს ზემოდან თავის დობილებს გასცქეროდა.გრძელ,განიერ
კაბებში შემოსილი გოგონებიდან ზოგი ცალფად ცეკვავდა,პირმოღიმარი და
მკლავგაშლილი,სხვები ერთმანეთს საფეთქლებით მიჰკროდნენ და წყვილ-
წყვილად დაგოგმანებდნენ.სალამურიანიგოგონასზურგსუკანსხვადობილები
ისხდნენ ან ხელიხელგადახვეულნი იდგნენ,მოცეკვავეებს შესცქეროდნენ და
წყნარად საუბრობდნენ.იმ გოგონას კი მკლავები ისე გაეწვდინა,რომ თეთრი,
შოლტივით მოქნილი ზურგი ნარნარად მომრგვალებოდა.მოშორებით ჭაბუკთა
გუნდიმშვილდოსნობაშივარჯიშობდა.საამურისაყურებელიიყო,უფროსებიჯერ
ხელგაუწაფავ,თმახუჭუჭაყმაწვილებსმშვილდისმოზიდვასროგორასწავლიდნენ,
სამიზნეს ერთად ირჩევდნენ და ისარი რომ გაიზუზუნებდა,წაბარბაცებულ
მოისარს ხელს სიცილით აშველებდნენ.სხვები თევზაობდნენ,პირქვე იწვნენ
კლდოვანნაპირზე,ცალიფეხიჰაერშიაეშვირათ,მკერდიზღვაშიჩაეშვათ,თავი
მიებრუნებინათ და ერთ- ერთ მეზობელს არხეინად ესაუბრებოდნენ, ეს
უკანასკნელი კი ნახევრად წამომჯდარიყო და ტანი დაეძაგრა,რომ სატყუარა
ზღვაშირაცშეიძლებოდაშორსგადაეგდო.იქით კიდევსხვებიმაღალფერდებიან
იალქნიანნავსწყალშიჩაშვებასუპირებდნენ,აწვებოდნენ,მიაჩოჩიალებდნენ,
ქვეშსაბიჯელებსუდებდნენ.ბავშვებიზვირთმჭრელებსშორისთამაშობდნენდა
იქაურობასყიჟინით იკლებდნენ.ქვიშაზეგაწვართულ ერთ ყმაწვილ ქალსთავი
აეწია,ცალ ხელშიდაფოთლილიკაბაჩაებღუჯადამკერდსიფარავდა, მეორით კი
ცდილობდა, ნაყოფითა და ფოთლებით დახუნძლულ ტოტს მისწვდენოდა,
რომელსაც მისთავთანმდგარივიწროთეძოებიანიკაცითვალწინუთამაშებდა.
ვინ გადმოშვერილ კლდეს შეჰფარებოდა,ვინ ზედ წყლის პირას იდგა,ხელები
მხრებზეჯვარედინად შემოეწყო,წყლისსიგრილესფეხისცერებით ამოწმებდა
და ყოყმანობდა, ზღვაში შესულიყო თუ არა. ნაპირ- ნაპირ წყვილები
დასეირნობდნენ და ვაჟებს ბაგე მათზე მინდობილი გოგონების ყურთან
მიეტანათ.გრძელწვერა თხები კლდიდან კლდეზე დახტოდნენ,მათ ყმაწვილი
მწყემსი მწყემსავდა, სერზე გადმომდგარ მწყემსს ცალი ხელით დოინჯი
შემოეყარა, მეორით თავის გრძელ კომბალს ეყრდნობოდა,
წაბლისფერკულულებიანთავზეკიფარფლებაკეცილიპატარაქუდიეხურა.
„რა მშვენიერებაა! - გულში აღტაცება გამოთქვა ჰანს კასტორპმა, - რა
მიმზიდველიდასაამურიააქაურობა!რალამაზები, ჯანსაღნიდაჭკვიანებიარიან
ყველანი. დიახ, თვალტანადობასთან ერთად გონიერება და შინაგანი
ზრდილობაცამკობთ.ერთირამმიჩუყებსგულსდამავსებსსიყვარულით:მეთუ
მკითხავთ,მათ არსებობასაცდაერთად ცხოვრებასაცსაფუძვლად გონიდააზრი
უდევს“.ჰანს კასტორპი იმ დიდ გულთბილობასა და ზომიერ თავაზიანობას
გულისხმობდა,რითაც მზის შვილები ეპყრობოდნენ ერთმანეთს:გრძნობების
აშკარა თანაზიარობისა და სისხლში გამჯდარი რომელიღაც იდეის წყალობით
ერთმანეთისმიმართ ყოველ ფეხისნაბიჯზეამჟღავნებდნენღიმილით შეფარულ,
მოკრძალებულ პატივისცემას,ასე განსაჯეთ,ღირსებასა და სიმკაცრესაც კი,
მაგრამ ამ სიმკაცრეს მხიარულება განაზავებდა, მათ საქციელს პირქუშობას
მოკლებული სიდარბაისლისა და გონივრული კეთილზნეობის ენით
გამოუთქმელისულიერიზეგავლენაგანსაზღვრავდა, თუმცაარცცერემონიულობა
აკლდათ.იქით,მაგალითად,მრგვალ,ხავსმოდებულ ქვაზე ყავისფერკაბიანი
ახალგაზრდადედაიჯდა, ცალიმხარიმოეშიშვლებინადაჩვილსძუძუსაწოვებდა.
ყოველიგამვლელიქალსთავისებურად ესალმებოდადაამსალამშიყველაფერი
იყო ჩაქსოვილი,რაზეც ეს ადამიანები თავიანთ საქციელში მეტყველ დუმილს
ამჯობინებდნენ: დედაშვილობის შემყურე ყმაწვილნი ხელებს მსუბუქად,
მკვირცხლად და მოხდენილად იჯვარედინებდნენ მკერდზე და ღიმილით
ხრიდნენ თავებს,გოგონები კი დედაქალის წინაშე ისე მსუბუქად იდრეკდნენ
ქედს,როგორც მორწმუნენი ხრიან ხოლმე მსუბუქად მუხლს საკურთხეველთან
ჩავლისას.გოგონებითანრამდენჯერმეცოცხლად,მხიარულად დაგულითადად
უქნევდნენთავსქალს,ცერემონიულიმოწიწებისადაგულითადობისამნაზავს
ემატებოდაახალგაზრდადედის გულთბილობადასიდინჯე -იგი საჩვენებელი
თითით თანძუძუსუმარჯვებდაჩვილსდათანთავისპატივისმცემლებსღიმილით
უხდიდა მადლობას. ჰანს კასტორპს აღტაცებით აევსო გული,ამ სურათის
ყურებით ვეღარ ძღებოდადათანსაკუთარ თავსშეწუხებულიეკითხებოდა,მაქვს
კიცქერისუფლება, იქნებმკაცრისასჯელიცმეკუთვნის, ესგარეშეკაცი, საკუთარი
თავი მე თვითონვე მდაბიო,გონჯი და გაუთლელი რომ მეჩვენება,ამ მზით
გასხივოსნებულ უბიწო ბედნიერებასრომვუთვალთვალებო.
დიახ,აქსაფიქრალიცარაიყო რა.ერთილამაზიბიჭი, გვერდზეგადავარცხნილი,
შუბლთან აქოჩრილი თმა საფეთქლებზე რომ ეფინებოდა, ამხანაგებს
გამოცალკევებოდა და გულხელდაკრეფილი ზუსტად მის ქვემოთ იჯდა -არც
დარდიეტყობოდადაარცგაგულისება, უბრალოდ, განმარტოებამოეწადინებინა.
დააი,ამბიჭმადაინახაჰანსკასტორპი,ჯერ ქვემოდანამოხედა,მერეკიმზერა
ვითომ ნაპირისკენ გადაიტანა, მაგრამ დროდადრო მოთვალთვალეს
უთვალთვალებდა.უეცრად ბიჭმა მას თვალი მოაცილა,სივრცეს გახედა და
მშვენიერ,მკაცრნაკვთებიან,ნახევრად ბავშვურ სახეზეთვალისდახამხამებაში
გაუქრა აქაურების ბაგეზე მოთამაშე დაძმური,თავაზიანი ღიმილი,წარბიც არ
შეუკრავს,ისეგაუმკაცრდასახე,თითქოსგაუქვავდა,უმეტყველო,განუჭვრეტელი,
სიკვდილივით გულჩათხრობილიიერიდაედო,ვითომოდნავდამშვიდებულ ჰანს
კასტორპს კი მის დანახვაზე შიშისგან ფერი წაუვიდა,რადგან დაახლოებით
მიხვდა,ესყველაფერირასაცნიშნავდა.
თვითონაც მოიხედა. .
. მის ზურგს უკან ცილინდრული ბლოკებისგან
აკოკოლავებული უზარმაზარი, უკვარცხლბეკო სვეტები აღმართულიყო,
ბლოკებშუახავსმოდებულისვეტებიტაძრისკარიბჭესედგა,თვითონკიღიაცის
ქვეშგამოსულ კიბეზეიჯდა.გულდამძიმებულიწამოდგა,კიბეკიდე- კიდეჩაიარა,
კარიბჭისკენამომავალ გზასდაუყვადაამგზამფილებმოგებულ ქუჩაზეგაიყვანა.
სულ მალეახალ პროპილეებს
(პროპილეა -არქიტექტურულად გაფორმებული კოლონადა შენობის ან რაიმე
ტერიტორიისშესასვლელისწინ. )მიადგა,ისინიცგაიარადამისწინერთბაშად
წამოიმართა მასიური, დრო- ჟამისგან ჩანაცრისფრებულ- ჩამწვანებული,
ციცაბოსაფეხურებიან კვარცხლბეკზე შემდგარი ფართოფასადიანი ტაძარი.
ფასადი ღონიერ, საკმაოდ დაბალ, მაგრამ თავწაწვრილებულ სვეტებს
ეყრდნობოდა, აქა- იქ სვეტისთავებიდან მრგვალი ქვები ალმაცერად
გამოჩრილიყო.ჰანსკასტორპმაფეხებსხელებიმიაშველა,დიდივაი- ვაგლახით,
ხვნეშით აფოფხდაციცაბო საფეხურებზედაგულამოვარდნილმა,როგორციქნა,
კოლონადაში შეაღწია. კოლონადა ისე ღრმა იყო, რომ თავი ზღვისპირა
წიფლნარშიეგონა, ისიცშუაგულსთავსგანგებარიდებდადაკიდე- კიდესიარულს
ამჯობინებდა. საბოლოოდ გულმა მაინც შუაგულისკენ გაუწია და სვეტების
მწკრივი რომ გამეჩხერდა, თვალწინ კვარცხლბეკზე შემდგარი ჯგუფური
ქანდაკება აესვეტა.ქვის ორი ფიგურა,ეტყობოდა,დედასა და ქალიშვილს
გამოსახავდა: ერთი,უფრო ხნიერი,დარბაისელი ქალი,იჯდა,მას სათნო,
ღვთიურისახეჰქონდადათვალისცარიელ ფოსოებსზემოთ მწუხარედ შეეყარა
წარბები.ტანზენაოჭებიანიტუნიკადამოსასხამიეცვა,ხოლო მატრონისებურად
დავარცხნილ ხვეულ თმას მანდილი უფარავდა; მეორეს, ქალწულისსახიან,
პირმრგვალ გოგონას,მოსასხამის ნაოჭებში ხელები არ მოუჩანდა,იგი ფეხზე
იდგადამატრონასმისთვისდედაშვილურადმოეხვიახელი.
ქანდაკების ყურებაში ჰანს კასტორპს რატომღაც შიშისა და ავი
წინათგრძნობისაგან კიდევ უფრო დაუმძიმდა გული.არ უნდოდა,გრძნობას
აჰყოლოდა, მაგრამ ძალაუნებურად ქანდაკებას შემოუარა და მის უკან
აღმართულიორმაგისვეტებისწყებაშიცგაძვრა:იქღიადაუხვდატაძრისრკინის
კარი და საბრალოს საზარელი სურათის დანახვაზე მუხლები მოეკვეთა.ორი
ჭაღარა,ნახევრად შიშველი,თმაგაწეწილი დედაბერი,მკერდზე როკაპებივით
რომ ეკიდათ გრძელკერტებიანი, ჩამომჭკნარი ძუძუები, ამაზრზენად
დაფუსფუსებდა გავარვარებულ ტაფებთან.დედაბრებს გობის თავზე ჩვილი
ბავშვიეჭირათ,შემზარავსიჩუმეშიჩვილსხელებით ხლეჩდნენ-ჰანსკასტორპი
ხედავდა სისხლით გათხუპნილ ქერა თმის ბულულებს - და ნაჭერ- ნაჭერ
სანსლავდნენ, მათ ხახაშიკნაწაკნუწიგაუდიოდათოთო ძვლებს, ხოლო დამჭკნარ
ტუჩებზე სისხლი ჩამოსწანწკარებდათ. ჰანს კასტორპს ძარღვებში სისხლი
გაეყინა.უნდოდა,თვალებზე ხელები აეფარებინა და ვერ შეძლო,გაქცევა
უნდოდა და ვერ შეძლო. ამასობაში თავის საზარელ საქმეში გართულმა
დედაბრებმა იგი შეამჩნიეს და გასისხლიანებული მუშტები მოუღერეს.ისინი
უხმოდ,მაგრამურცხვად,თანაცჰანსკასტორპისმშობლიურ დიალექტზე,უშვერი
სიტყვებით ილანძღებოდნენ.ჰანსკასტორპიასეცუდად თავისსიცოცხლეშიარ
გამხდარა. სასოწარკვეთილმა ერთხელ კიდევ რომ მოინდომა ადგილიდან
დაძვრა,სვეტზე ზურგი მოუცურდა,მიწაზე გვერდულად დაეშვადაგამოეღვიძა
კიდეც,ნახევრად გამოფხიზლებულმაიგრძნო,რომსაზარელიჩურჩულიკვლავ
ყურებშიედგა,შიშისგანისევგაყინულიჰქონდახელ- ფეხი,თავისფარდულთან
იწვა თოვლში,მკლავი ქვეშ მოჰქცეოდა და თავით კედელს მიყრდნობილს
თხილამურებამოკრულიფეხებიწინგაეშვირა.
თუმცა ამას ნამდვილი,ჩვეულებრივი გამოღვიძება მაინც არ ეთქმოდა.იმ
საზარელ დედაბრებსხელიდანრომდაუსხლტა, შვებისგანახამხამებდათვალებს,
ჯერაც კარგად ვერ გაერკვია და კაცმა რომ თქვას,დიდად არც ადარდებდა,
ტაძრისსვეტისძირშივწევარ თუსაბძელთანო,ერთისიტყვით,ჯერ კიდევძილ-
ბურანში იყო,მართალია,სიზმარს თვალით ვეღარ ხედავდა,მაგრამ ფიქრში
აგრძელებდა და, თქვენ წარმოიდგინეთ, თითქმის ისევ ისე თამამად და
მიხლართულ- მოხლართულადაცკი.
„ხომ ვამბობდი,სიზმარია- მეთქი,-ბუტბუტებდა იგი,-მშვენიერი და საშიში
სიზმარი ვნახე,თუმცა ყველაფერი რა ხანია ვიცოდი და თვითონვე შევუქმენი
კიდეცსაკუთარ თავს-ფოთლოვანიტყე- პარკიც,საამურინესტიცდაკიდევსხვა
ბევრი რამ,მშვენიერიც და საზარელიც,ყველაფერი ლამის წინასწარ ვიცოდი.
მაგრამ განა შეიძლება ასეთი რამ იცოდე ან საკუთარ თავს შეუქმნა,თან
გაიბედნიერო დათანასედაიშინო თავი?საიდანმომევლინაისმშვენიერიყურე
თავის კუნძულებიანად, ანდა ტაძრის უბანი, საითაც მიმანიშნა იმ
განმარტოებული,სანდომიანი ბიჭის თვალებმა?ოცნება მხოლოდ შენს სულში
როდი იბადება, იგი ანონიმურია და საერთო, თუმცა ყოველი ადამიანი
თავისებურად ოცნებობს. დიდი სული, რომლის პატარა ნაწილსაც შენ
წარმოადგენ,სწორედ შენგნით და შენებურად ოცნებობს იმ საგნებზე,გულში
მარად საოცნებოდ რომ გაუხდია,ოცნებობს თავის ახალგაზრდობაზე,თავის
იმედზე,თავისბედნიერებასადამშვიდობაზე. .
.დათავისსისხლიანნადიმზეც.აი,
ვწევარ ჩემს სვეტთან დაჯერაც არ გამომნელებიაჩემი სიზმარი -სისხლიანი
ნადიმისაგანმოგვრილიძრწოლა,მანამდეკიფრფინვავიგრძენი,კაცობრიობის
ნათელი მოდგმის ბედნიერებითა და კეთილზნეობით მოგვრილი. დიახაც
შემფერის და მონიჭებულიცა მაქვს კანონიერი უფლება,აქ ვიწვე და ამასთან,
ვიოცნებო.აქ,ზევით მყოფთაგან,ბევრირამშევიტყვეგაქცევა- გამოქცევასადა
გონიერებაზე.მხარნაქცევს ნაფტასა დასეტემბრინისთან ერთად მიხეტიალია
უაღრესად სახიფათო მთიანეთში.მეყველაფერივიციადამიანზე.მეშევიცანი
მისი სისხლი და ხორცი,მე სნეულ კლავდიას დავუბრუნე პშიბისლავ ჰიპეს
ფანქარი.ჰოდა,ვინც სხეულსა და სიცოცხლეს შეიცნობს,იგი სიკვდილსაც
შეიცნობს,ოღონდ ეს ყველაფერი როდია,პედაგოგიური თვალსაზრისით თუ
განვიხილავთ,ესმხოლოდ დასაწყისია,მასმეორენახევარი,მისისაპირისპირო
ნახევარიც უნდა შევუერთოთ, რადგან სიკვდილისა და ავადმყოფობისაკენ
მიმართული ინტერესი სხვა არაფერია,თუ არა სიცოცხლისადმი თავისებური
ინტერესის გამოვლინება,როგორც ამტკიცებს ამას მედიცინა,ეს ჰუმანისტური
მეცნიერება, მუდამ თავაზიანად, ლათინურად რომ მიმართავს ხოლმე
სიცოცხლესადაავადმყოფობას, თვითონკიმხოლოდ ანარეკლსწარმოადგენსიმ
უზარმაზარიდაუმწვავესისურვილისას,მერომდიდისიმპათიით თავისსაკუთარ
სახელსვუწოდებ:ესგახლავთ ძნელად აღსაზრდელიბავშვი,ესარისადამიანი,
მისიდანიშნულებადამისისაუფლო. .
.ადამიანისარსშიარცთუცუდად ვერკვევი,
ბევრირამვისწავლეაქ, ზევით მყოფთაგან,ბარიდანისემაღლაავიჭერი, რომმე
საბრალოსლამისსულიშემეხუთა,მაგრამ,სამაგიეროდ,ჩემისვეტისძირიდან
ურიგოდ როდი ვაწვდენ თვალს მიდამოს. .
.მე ვიხილე სიზმარი ადამიანის
დანიშნულებასა და მის თავაზიან, შეგნებულ, პატივისცემით აღსავსე
თანამეგობრობაზე,რომლისზურგსუკან,ტაძარში,საზარელისისხლიანინადიმი
თამაშდება. იქნებ მზის შვილები იმიტომაც ეპყრობოდნენ ერთმანეთს ასე
მომხიბლავად დათავაზიანად,რომ ცალი თვალი იმ საშინელებისკენ ეჭირათ?
გამოდის,რომდახვეწილობაცდათავაზიანობაციქიდანშეუძენიათ დაეგაა!მე
გულში მათ ვემხრობი დაარანაფტას,თუმცაარც სეტემბრინის მხარეს ვიჭერ,
რადგან ორივენი მოლაყბეები არიან.ერთი ავხორცი და ბოროტია,მეორე კი
გაუთავებლად მხოლოდ გონიერების საყვირს აყვირებს და დაუჩემებია,გიჟის
მოჭკვიანებაც კი შემიძლიაო,და განა ეს უხამსობა არაა?ეს ფილისტერობა,
შიშველი ეთიკა და ურწმუნოებაა და სხვა არაფერი.ოღონდ მე ვერც პატარა
ნაფტას მივემხრობი,მისი რელიგია ღმერთისა და ეშმაკის,კეთილისა და
ბოროტისguazzabugl i
o
-ა
(დომხალი, ნაზავი(
იტალ.
).)დამხოლოდ იმისთვისთუგამოდგება, რომინდივიდი
შიგკისრისტეხით გადავარდეს,რათაზოგადშიმისტიკურად გაითქვიფოს.ოჰ,ეს
ორივე პედაგოგი!მათი კამათიც და განხეთქილებაც მხოლოდ და მხოლოდ
guazzabugl
i
o
-ა,ბრძოლის უთავბოლო ყიჟინა და ვერავის გააბრუებს,ვისაც ოდნავ მაინც
შესწევსაზროვნებისუნარიდაგულიცსათნო აქვს.არ გააჭირესსაქმეთავიანთი
არისტოკრატიზმითა და კეთილშობილებით! სიკვდილი თუ სიცოცხლე,
ავადმყოფობა თუ ჯანმრთელობა, გონი თუ ბუნება. ნუთუ მართლა
ეწინააღმდეგებიანესენიერთმანეთს?მეთქვენგეკითხებით,განამათ კითხვები
შეიძლებავუწოდოთ?არა, არცესააკითხვებიდაარცის, ამათგანრომელიაუფრო
კეთილშობილურიო.სიკვდილთანგაქცევასიცოცხლისავეშემადგენელინაწილია,
უამისოდსიცოცხლეცვერ იარსებებდა, და
ჰომო დეი- სადგილიცმათ შუაძევს,გაქცევ-
გამოქცევასადაგონიერებასშუაძევს,
ისევე როგორც მისი საუფლოა მოქცეული მისტიკურ ერთობასა და თავქარიან
ინდივიდუალიზმს შორის.აი,რას ვხედავ მე ჩემი სვეტიდან.იმ შუალედურ
ადგილზემდგომიკიჯერ საკუთარ თავსუნდასცემდესპატივს,თავაზიანად და
სათუთად ეპყრობოდეს,რადგანთვითონიგიაკეთილშობილიდაარახსენებული
წინააღმდეგობანი.ადამიანია წინააღმდეგობათა ბატონ- პატრონი,ისინი მისი
წყალობით არსებობენ და ამგვარად,ადამიანი მათზე უფრო კეთილშობილია.
სიკვდილზე კეთილშობილი, გაცილებით კეთილშობილი, თავისუფალი ჭკუა-
გონებისწყალობით დასიცოცხლეზეკეთილშობილი, გაცილებით კეთილშობილი,
თავისი ღვთისნიერი გულის წყალობით. აი, მგონი, გავრითმე კიდეც და
საბოლოოდ ადამიანისადმი მიძღვნილი სიზმარეული ლექსი გამომივიდა.არ
მინდარაიმედამავიწყდეს.მინდაკეთილივიყო!არ მინდასიკვდილივაბატონო
ჩემს ფიქრებზე! რადგან მხოლოდ აქაა და სხვაგან არსად სიკეთე და
კაცთმოყვარეობა.სიკვდილიბუმბერაზიძალაა.მისსიახლოვესადამიანებიქუდს
იხდიანდათითისწვერებზედადიან.იგიღირსებისნიშნად მკერდსგარდასული
დროისბრიჟით იმშვენებს, ხოლო თვითონადამიანიმისპატივსაცემად შავი, სადა
ტანსაცმლით იმოსება.გონიერებატუტუცურად მოჩანსმისწინაშე,რადგანიგი
მხოლოდ დამხოლოდ სათნოებაა, სიკვდილიკითავისუფლება, გაქცევ-გამოქცევა,
უფორმობადაავხორცობაა.დიახ,ავხორცობაადაარასიყვარულიო,მეუბნება
ჩემისიზმარი.სიკვდილიდასიყვარულიერთმანეთსცუდად ერითმება, უხამსიდა
ყალბი ლექსი გამოდის!სიყვარული სიკვდილს ეწინააღმდეგება,მხოლოდ ის
არისმასზეძლიერიდაარასაზრისი.მხოლოდ ისშობსკეთილ აზრებსდაარა
საზრისი, ფორმაც მხოლოდ სიყვარულისა და სიკეთისაგან ყალიბდება -
შეგნებული თანამეგობრობისა და ადამიანთა მშვენიერი სამეფოს ფორმა და
ზნეობასისხლიანინადიმისუჩუმრად ცქერასთანერთად.ო,რაცხადიიყო ჩემი
სიზმარი დამართვაც რაკარგად გამომდიოდა.არ მინდარაიმე დამავიწყდეს,
მინდა გულში სიკვდილის ერთგულებას დავატარებდე,ოღონდ ყოველთვის
მახსოვდეს,რომსიკვდილისა და გარდასული დროის ერთგულება მხოლოდ
ბოროტება, ბნელი ავხორცობა და კაცთმოძულეობაა, თუკი იგი ჩვენს
აზროვნებასა და მართვის უნარს დაეუფლება და წარმართავს. ადამიანმა
სიკეთისადასიყვარულისგულისათვისსიკვდილსთავისაზრებზეგაბატონებაარ
უნდადაანებოს.აი,ახლაკიმართლავიღვიძებ. ..რადგანამაზრებმადაასრულა
ჩემისიზმარიდამიზანთანახლოსმიმიყვანა.დიდიხანიადავეძებდიამსიტყვას:
იმადგილზე,სადაცჰიპეგამომეცხადა,ჩემსლოჯიაში,დაყველგან.თოვლიანი
მთებისკენაცმისსაძებრად გამომიწიაგულმადა, როგორციქნა, მოვიპოვე.ჩემმა
სიზმარმანათლად დამანახვაიგი,რათაგონებაშისამუდამოდ ჩავიბეჭდო.დიახ,
მანაღმაფრთოვანადაგამათბო.გულიღონივრად მიცემსდაიცისკიდეც ამის
მიზეზი.იგიმხოლოდ ფიზიკურიმიზეზით როდიძგერს, აი,ვთქვათ,ისე,გვამსრომ
ეზრდება ხოლმე ფრჩხილები, იგი ადამიანურად ძგერს და თანაც
ბედნიერებისაგან.ჩემი სიზმრისეული სიტყვა პორტვეინსა და ლუდზე უფრო
მათრობელაა,იგიძარღვებშისიყვარულსადასიცოცხლესავით მიედინებადაიმ
ძილისადასიზმრისგანმაფხიზლებს,მეთვითონაცრომვიცი,რასახიფათოცაა
ჩემიახალგაზრდულისიცოცხლისათვის. .
.ფეხზეწამოდექ!თვალებიგაახილე!ეს
თოვლში ჩაფლული ფეხები შენია! ძალა მოიკრიბე და წამოდექი! ხედავ,
გამოუდარებია!“
ძნელიიყო გათავისუფლებახუნდებისაგან,მტკიცედ რომშემოსჭდობოდნენდა
წელის წამოწევას არ ანებებდნენ,მაგრამ თავის მიერვე შექმნილი სტიმული
უფრო ძლიერიაღმოჩნდა.ჰანსკასტორპიიდაყვზეწამოიწია, მუხლივაჟკაცურად
გამართა, დაიძაგრა, საყრდენი წერტილი იპოვა და წამოიმართა. თოვლი
თხილამურებით დაბეკნა,ფერდებზე ხელები მიიტყაპუნა,მხრები შეიბერტყა,
შეწუხებული,დაძაბული მზერა არემარესაც მოავლო და ცასაც გახედა,სადაც
ლეჩაქივით სიფრიფანა, მოლურჯო- მონაცრისფრო ღრუბლებში მკრთალი
ლაჟვარდი გამოკრთოდა,მერე ღრუბლები ნელ- ნელა გაიფანტა და ნამგალა
მთვარეცგამოჩნდა.ბინდიმსუბუქად წვებოდა.აღარცქარიშხალიმძვინვარებდა
და თოვასაც გადაეღო.პირდაპირ მკაფიოდ მოჩანდა დამყუდროებული მთა,
თხემზე ჯაგარა ნაძვნარი რომ გადავლებოდა. მთას ჩრდილი მხოლოდ
მკერდამდესწვდებოდა,თხემზეკიუნაზესივარდისფერიშუქიდაჰფენოდა.რა
მოხდა,რახდებოდაამქვეყანაზე?ნუთუგათენდა?ნუთუმთელიღამეთოვლში
იწვა და არ გაყინულა?წიგნში რომ ასე ეწერა?მას კი არც ერთი კიდური არ
მოზრობია, არც ერთი ჭახანით არ დამსხვრევია, თუმცა ფეხებს თოვლზე
აბაკუნებდა,ხელებსაცთავდაუზოგავად იქნევდადაფერდებზეიტყაპუნებდა, თან
დროსარ კარგავდადავითარებაშიგარკვევასცდილობდა.მართალია,ყურები,
თითის წვერები და ფეხის თითები უბჟუოდა,მაგრამ იმაზე მეტად არა,ვიდრე
ზამთრის ღამეში ლოჯიაში წოლით უბუჟდებოდა ხოლმე.ჯიბიდან გაჭირვებით
ამოაძვრინასაათი.საათიმუშაობდა.არ გაჩერებულიყო,როგორციცოდა,ღამით
მოუმართავითუდარჩებოდახოლმე.საათიჯერ ხუთსაცარ უჩვენებდა,ხუთამდე
ჯერ კიდევკარგათორმეტითუცამეტიწუთიიყო დარჩენილი.საოცარია!ნუთუათ
წუთზე მეტხანს არ წოლილა თოვლში, ნუთუ ათ წუთში შეთხზა ამდენი
ბედნიერებისადაშიშის მომგვრელი სურათი,ან ამდენი თამამი დაკადნიერი
აზრი ათ წუთში დაებადა?ამასობაში კი ექვსკუთხა ურჩხულმა ისევე სწრაფად
დაიხიაუკან,როგორც მოვარდა?მაშ,ბედსარ გაუწირავს,მისიშინდაბრუნება
უნებებიადაეგაა.აკიორჯერ იცვალაგეზიმისმასიზმრებმადანაოცნებარმადა
ორჯერვე ზეზე მკვირცხლად წამოაგდო:ერთხელ ძრწოლისაგან,მეორედ კი
სიხარულისგან წამოახტუნა,ეტყობა,სიცოცხლე ლმობიერად მოეკიდა თავის
გზააბნეულ,ძნელადაღსაზრდელ შვილს. ..
ასეიყო თუისე, შემოათენდათუშემოაღამდა( სინამდვილეშიკიმოსაღამოებული
გახლდათ)სულერთია, შინდაბრუნებაშიხელსარცობიექტურიმიზეზებიუშლიდა
დაარცსუბიექტურიდაჰანსკასტორპსაცარ დაუხანებია, ღონივრად, ასევთქვათ,
ფრთაშესხმული დაეშვა ხეობისაკენ.ხეობაში ჩასულს სინათლეები ანთებული
დაუხვდა,თუმცაგზაშითავისუფლად ეყო დღისსინათლისნაშთები,თოვლსრომ
შემოენახა.იგი მატენვალდის კიდე- კიდე,ბრემენბიულის ფერდობით დაეშვა
დაბლადაექვსისნახევარზეუკვე სოფელში“იყო.იქბაყალსმიაბარათავისი
სპორტული იარაღი,სულის მოსათქმელად სხვენზე,ბატონ სეტემბრინისთან
ავიდადამოახსენა, ქარბუქშიმოვყევიო.ჰუმანისტიშეშფოთდა, ხელებიაღაპყრო,
ჰანს კასტორპი ასეთი თავქარიანობისთვის გაკიცხა და ხელდახელ აანთო
მხრჩოლავი სპირტქურა, რომ დაღლილ- დაქანცული სტუმრისთვის ყავა
მოედუღებინა,მაგრამმაგარიყავაცვერასგახდა-ჰანსკასტორპსიქვე,სკამზე
ჩამოეძინა.
„ბერგჰოფის“ მაღალცივილიზებულ ატმოსფეროში ერთი საათის შემდეგღა
მოექცა. ვახშამზე მადიანად ილუკმებოდა. ნელ- ნელა ფერმკრთალდებოდა
სიზმარი.თავისივენააზრევ-ნაფიქრალიიმავესაღამოსისენათელიდაგასაგები
აღარეჩვენებოდა.

ყოჩაღადდაჯარისკაცურად
ჰანს კასტორპი გამუდმებით იღებდა თავისი ბიძაშვილისგან მოკლე-
მოკლე
ცნობებს, თავიდან კარგს, იმედიანს, შემდეგ ნაკლებსასიკეთოს,
ბოლოდროინდელ ბარათებშიკიუღიმღამოდ შელამაზებულისამწუხარო ამბები
გამოსჭვიოდა.ღიაბარათებისწყებადაიწყო ხალისიანიპატაკით, სადაციოახიმი
სამსახურში ჩადგომისა და ამაღელვებელი ცერემონიალის ამბავს
იტყობინებოდა.ცერემონიალზე,საპასუხო ბარათში ჰანს კასტორპის ნათქვამ
სიტყვებს თუ გავიმეორებთ, იოახიმს სიღარიბის, უმწიკვლოებისა და
მორჩილებისაღთქმადაედო.შემდეგერთმანეთსმიეწყო სასიხარულო ამბები:
სამხედრო სარბიელი უხინჯო და სვებედნიერი გამოდგა,ეტაპების გავლას
აადვილებდა საქმის მგზნებარე სიყვარული და უფროსების სიმპათია.ასეთი
ბარათები,ჩვეულებრივ,სალმითა და მოკითხვით მთავრდებოდა ხოლმე.რაკი
იოახიმსრამდენიმესემესტრიგავლილიჰქონდა,სამხედრო სასწავლებლიდან
გაეთავისუფლებინათ,საახალწლოდ უკვეუნტეროფიცრისწოდებამიენიჭებინათ
და გამოგზავნა კიდეც ფოტოსურათი,რომელშიც უნტეროფიცრის სამხრეებით
იყო გადაღებული.ყოველიმისიმოკლეპატაკიდანგამოსჭვიოდააღფრთოვანება,
რომ ემორჩილებოდაისეთ იერარქიას,რომელიც ღირსებისადარკინისებური
დისციპლინისსულისკვეთებით იყო გაჟღენთილი, მაგრამადამიანურ სისუსტეებს
მაინც ლმობიერად და იუმორით ეკიდებოდა.იოახიმი იწერებოდა ანეკდოტურ
ამბებს,როგორი რომანტიკული და თან რთული ურთიერთობა ჰქონდა მასთან,
გამოუცდელ ხელქვეითთან,ფელდფებელს,ბუზღუნა,ფანატიკოს ჯარისკაცს,
რომელიც იოახიმში თავის ხვალინდელ უფროსს ხედავდა.იოახიმი მართლაც
უკვე ოფიცერთა სასადილოში დაიარებოდა. ეს ყველაფერი ნამდვილად
სასაცილო დასაოცარიიყო.შემდეგიოახიმმამოიწერა,საოფიცრო გამოცდაზე
დამიშვესოდაისიყო, აპრილისდამდეგსლეიტენანტისჩინიცმიიღო.
როგორც ჩანს,იოახიმზე ბედნიერი კაცი ამქვეყნად არ მოიძებნებოდა.ასე
იშვიათად თუ მოერგება ხოლმე ადამიანის ბუნება და სურვილები
განსაკუთრებულიცხოვრებისწესს.თითქოსსაკუთარიბედნიერებისარცხვენიაო,
ისეჰყვებოდაიგი,მთელითავისიახალგაზრდულიეშხითადაბრწყინვალებით
პირველად როგორ ჩაუვლია რატჰაუსთან და მის პატივსაცემად სმენაზე
გაჭიმული გუშაგისათვის შორიდანვე უნიშნებია,თავისუფლადო,იწერებოდა
აგრეთვე სამსახურთან დაკავშირებული წვრილმანი უსიამოვნებებისა თუ
სიხარულის, ჯარისკაცური ამხანაგობის, თავისი დენშჩიკის ფარისევლური
ერთგულების ამბებს, სამწყობრო მეცადინეობასა და სამხედრო წესდების
გაკვეთილებზემომხდარ კომიკურ შემთხვევებს,სამწყობრო დათვალიერებებისა
და ამხანაგური სუფრის შთაბეჭდილებებს. ზოგჯერ სიტყვას ვიზიტებზე,
ნადიმებსადამეჯლისებზეცჩამოაგდებდა, ჯანმრთელობისთაობაზეკისაერთოდ
არაფერსიწერებოდა.
ზაფხულამდე არაფერს, შემდეგ მოიწერა, ლოგინში ვწევარო, სამწუხაროდ,
იძულებული ვარ,ავადმყოფობის ამბავი უფროსებს მოვახსენოო,რამდენიმე
დღისსაქმეა,გავცივდიდასიცხემომცაო.ივნისისდამდეგსკვლავსამსახურში
ჩადგა,მაგრამშუარიცხვებშიისევ წაიფორხილა“ ,იოახიმიბედსუჩიოდადათან
ეტყობოდა,ეშინოდა,ვაითუ,აგვისტოს პირველ რიცხვებში დაგეგმილ დიდ
მანევრებს, ასე რომ შევხაროდი, გამოვაკლდეო. ამის მსგავსი არაფერი
მომხდარა, ივლისში კაჟივით იყო, კვირების მანძილზე ფრჩხილიც არ
წამოსტკენია,მანამ,სანამ ტემპერატურის ამ დაწყევლილი მერყეობის გამო
სამედიცინო გამოკვლევის საჭიროება არ წამოტივტივდა,რაზეც ბევრი რამ
იქნებოდადამოკიდებული.ამგამოკვლევისშედეგებზეჰანსკასტორპსდიდხანს
არაფერისმენია,ხოლო როცახმამოაწვდინეს,აღმოჩნდა,რომიოახიმიკიარა,
დედამისი,ფრაუ ციმსენი სწერდა,უფრო სწორად,იოახიმის ამბავს დეპეშით
ატყობინებდა.ჰანს კასტორპმა აღარ იცოდა,იოახიმს მოწერა არ შეეძლო თუ
მისი რცხვენოდა.დეპეშაში ეწერა,ექიმებმა აუცილებლად მიიჩნიეს,იოახიმს
მიეცესრამდენიმეკვირიანიშვებულებაო.გამოუწერიათ მაღალმთიანეთისჰავა,
ურჩევიათ სასწრაფოდ გამგზავრება,ჰანს კასტორპს სთხოვენ,დაუბევოს ორი
ოთახი.პასუხისღირებულებაგადახდილია.ხელმოწერა: დეიდალუიზე.
ივლისისბოლო იდგა,როცაჰანსკასტორპმათავისლოჯიაშითვალიგადაავლო
ამდეპეშას,შემდეგკიხელახლარამდენჯერმეგადაიკითხა.კითხულობდადათან
თავსაქნევდა,უფრო სწორად, მთელიტანით ირხეოდადაკბილებშიცრიდა:„ ოჰო,
ჰო,ჰო!ერიჰაა!იოახიმიბრუნდება!-უეცრად ტანშისიხარულმადაუარა,მაგრამ
ასევეუცებმოეშვადაგაიფიქრა, -ჰმ,
ჰმ,ცუდიამბავია.აი,მოულოდნელინობათი
თუგნებავთ, ესარის.ეშმაკმადალახვროს, რასწრაფად წასვლიაუკან-უკანსაქმე-
უკვე მომწიფებულა სამშობლოში დასაბრუნებლად! დედაც თან მოჰყვება
(„
დედაო“ ,თქვა და არა დეიდა ლუიზე“ ;აქ ყოფნაში ისე მოჩლუნგებოდა
ნათესაური და ოჯახური გრძნობები,რომ მისდა შეუმჩნევლად ყველაფერი
მშობლიურიმისთვისლამისუცხო გამხდარიყო) ,რასაშინელებაა,დათანაცზედ
მანევრებისწინ,საბრალო ასერომშეხაროდა!ჰმ,დიდიუნამუსობაა,ადამიანის
მასხრად აგდება და უნამუსობა, აი, ეს არის ანტიიდეალისტური ფაქტი.
სხეულიაღზევებულია,იგისულისსურვილსანგარიშსარ უწევს,დაიმბრძენთა
ბრძენების სამარცხვინოდ,თავისი გააქვს კიდეც. აკი ისინი გვიქადაგებენ,
სხეული სულს ემორჩილებაო.გამოდის,რომ თვითონაც არ სცოდნიათ,რასაც
ამბობენ,თორემ,მართალნი რომ იყვნენ,მაშინ სულს ხომ საეჭვო ჩრდილი
მიადგებოდა, თუნდაცაი, ესერთიშემთხვევარომაგვეღო, sapi
ent
isat
.
(გამგებიგაიგებს(ლათ. )
.)
დიახ,კარგად ვიცი,რასაცვგულისხმობ, რადგანჩემიდასმულიკითხვასწორედ იმ
აზრსშეიცავს,რამოდენაშეცდომაასულისადასხეულისდაპირისპირება,მეთუ
მკითხავთ,მათ კუდიკუდზეაქვთ გადაბმულიდაპირიქით,ერთმანეთსაძლევენ
მხარს,რაც თავისდასაბედნიეროდ,იმ ბრძენთაბრძენთ არ აგონდებათ.ჩემო
კარგო იოახიმ,ნეტავვინ მოინდომაშენს დიდ წადილს წინ აღსდგომოდა!შენ
პატიოსანი კაცი ხარ,მაგრამ გეკითხები,რაღა ფასი აქვს პატიოსნებას,თუკი
სულსადასხეულსკუდიკუდზეექნებათ გადაბმული?იქნებისგამახალისებელი
სურნელი, მაღალი მკერდი და უმიზეზო სიცილი ვერ დაივიწყე, შტორის
სუფრასთანრომგელოდება? ..იოახიმიბრუნდება!“-ხელახლაგაიფიქრამანდა
სიხარულისაგანგააჟრჟოლა,-ალბათ,ცუდად არისდაიმიტომბრუნდება,მაგრამ
ორი კაცი ერთად სულ სხვაა,აქ,ზევით,საკუთარი თავის ამარა მაინც აღარ
ვიქნები.კარგია,თუმცაცხოვრებაზუსტად ძველებურად ვეღარ აეწყობა,რადგან
მისი ოთახი დაკავებულია,იქ მისის მაკდონალდი წევს,უხმო ხველებისგან
იხრჩობადათავისპატარაბიჭუნასსურათი,რათქმაუნდა,სასთუმალთანუდევს,
ანიქნებსულაცხელშიუჭირავს.მისისმაკდონალდიფინალურ სტადიაშიადათუ
ოთახიჯერ კიდევვინმესგანარ არისდაბევებული, მაშინ..
.თუმცაჯერჯერობით ეს
თუ არა, სხვა ოთახი ხომ მოიძებნება. რამდენადაც ვიცი, ოცდამერვე
თავისუფალია.ახლავეჯერ დირექციაშიდამერებერენსთანუნდაგავიქცე.ეს
ახალიამბავი,ერთიმხრივ,სამწუხაროა,მაგრამ,მეორემხრივ,დიდებულია,და
დიდებულიცრომარ იყოს,ღირსშესანიშნავიხომმაინცარისდაარის!ოღონდ
ჯერ ჩვენს ძვირფას კამერადასა და მის სლამს“ უნდა დაველოდო,საცაა
გამოჩნდება, უკვეოთხისნახევარიყოფილა.ერთიუნდავკითხო, ამშემთხვევაშიც
თუიტყვის, ფიზიკურიმდგომარეობამეორადმოვლენადუნდამივიჩნიოთო“ .
დირექციაში ჩაის დალევამდე ჩავიდა.თავის დერეფანში ნაგულვები ოთახი
თავისუფალი აღმოჩნდა და ადგილი ფრაუ ციმსენისთვისაც მოიძებნებოდა.
შემდეგ ბერენსს მიაშურა.ბერენსი ლაბორატორიაში“დაუხვდა,ცალ ხელში
სიგარაეჭირა, მეორეშიკიუფერულისითხითსავსესინჯარა.
-ბატონოჰოფრატო, იცით, რა?-წამოიწყოჰანსკასტორპმა. .
.
-ჰო,უსიამოვნებებს,ვიცი,ბოლო რომარ ექნება,-მიუგო პნევმოტომმა,-აი,ეს
უტრეჰტიდანჩამოსულიროზენჰაიმიგახლავთ, -თქვამანდასიგარით სინჯარაზე
მიუთითა,-ათიგაფკიაქვს,ჰოდა,მოდისამასწინფაბრიკისდირექტორიშმიცი
და ცოფს ყრის, როზენჰაიმმა სასეირნო ბილიკზე გადააფურთხაო,
წარმოგიდგენიათ, ათიგაფკისპატრონიამასრომიზამს.ცხადია, უნდაშევახურო,
მაგრამთუშევახურე,არ მოითმენს,ჯერ ერთი,ფიცხიკაციადა,მეორეც,თავის
ოჯახიანად სამი ოთახი უკავია.ის რომ აქედან გავაპანღურო,დირექციისგან
მომხვდება. აი,ყოველ წუთს რა აღარ გამოგიხტება კაცს,ძალიანაც რომ
გინდოდესშენთვისწყნარადიყოდაშენსსაქმესუმწიკვლოდემსახურებოდე.
-დიახ,სულელური ამბავია,-ძველი ბინადრისადაახლობელი კაცის კილოთი
თანაუგრძნო ბერენსს ჰანს კასტორპმა,-ვიცნობ ორივეს.შმიცი უაღრესად
კორექტულიდაფაქიზიკაცია,როზენჰაიმიკიუწესო დადაუდევარი.მაგრამმათ
შეიძლება ჰიგიენურის გარდა კიდევ სხვა შეხების წერტილებიც ჰქონდეთ
ერთმანეთთან.ორივე,შმიციც და როზენჰაიმიც,მეგობრობენ ბარსელონელ
დონიაპერესთან,აი,მასთან,კლეეფელდისმაგიდასთანრომზის,თავიდათავი
მიზეზი,ჩემი აზრით,ეს უნდა იყოს.მე გირჩევდით,ეს წესი ერთხელ კიდევ
შეგეხსენებინათყველასათვისდასხვადანარჩენზეთვალიდაგეხუჭათ.
-აკი ვხუჭავ კიდეც და ამდენი თვალის დახუჭვისაგან ლამის ნერვიული ტიკი
დამემართოს. თქვენ რაღამ მოგიყვანათ ჩემთან? - ჰკითხა ბერენსმა ჰანს
კასტორპსდამანაცგადმოულაგათავისისამწუხარო დათანღირსშესანიშნავი
ახალიამბები.
ვერ ვიტყვით,ჰოფრატს მოულოდნელობისგან პირი დაეღოს.ეს არც სხვა
შემთხვევაშიდაემართებოდადამით უმეტეს, ამამბავზეხომარადაარა, რადგან
ჰანსკასტორპი,ეკითხებოდნენთუარ ეკითხებოდნენ,იოახიმისამბებსბერენსს
სისტემატურად მაინც ატყობინებდა და ჯერ კიდევ მაისში მოახსენა,იოახიმი
ლოგინშიწევსო.
-აჰა,-თქვაბერენსმა,-მაშ,
ასე.მერასგეუბნებოდით?ერთხელ დაორჯერ კიარა,
ასჯერ მაინცხომმექნებათქვენთვისნათქვამი?ინებეთ, ბატონო.სამიმეოთხედი
წელი ხომ იცხოვრა თავის სამოთხეში,თავის ნებაზე,მაგრამ სამოთხე რომ
მთლად არ იყო შხამებისგანგაწმენდილ- გასუფთავებული?იქყოფნასასიკეთოს
რომ არაფერს მოუტანდა, იმ მეამბოხეს ბეხრეკი ბერენსისთვის კი უნდა
დაეჯერებინა.ბეხრეკ ბერენსს ყოველთვის უნდა დავუჯეროთ,თორემ კისერს
მოვიტეხთ და მერე გონსმოსვლა გვიან იქნება. ლეიტენანტის ჩინისთვის
მიუღწევია,რა მეთქმის,კარგია,მაგრამ ჩინს რა თავში იხლის? ღმერთი
ადამიანის გულში იხედება,ჩინსა და წოდებას ზედ არ უყურებს,მის წინაშე
ყველანიდედიშობილავდგავართ, გენერალიდაუბრალო კაციმისთვისერთია. .
.
ჰოფრატიკარგახანსმიედ- მოედებოდა,უშველებელიხელით თვალებსისრესდა
დათანთითებშუასიგარაეჭირა,შემდეგჰანსკასტორპსუთხრა,ამჯერად მეტს
ნუღარ შემაწუხებთ, ციმსენს ოთახს, ცხადია, გამოვუძებნით, ოღონდ
ჩამოსვლისთანავე ლოგინში უნდა ჩააწვინოო.რაც შემეხება მე,ბერენსს,მე
არავის არაფერს წამოვძახებ, გაქცეულს მამაშვილურად ხელგაშლილი
შევეგებებიდამისპატივსაცემადმზადვარ, ხბოდავკლაო.
ჰანს კასტორპმა საპასუხო დეპეშა გაგზავნა.მას მერე გამვლელ- გამოვლელს
უყვებოდა,ჩემი ბიძაშვილი ბრუნდებაო.ყველას,ვინც კი იოახიმს იცნობდა,ეს
ამბავიკიდეცუხაროდადაკიდეცსწყინდადაორივეგრძნობაგულწრფელიიყო,
რადგანიოახიმისფაქიზი,რაინდულიბუნებასაყოველთაო სიმპათიასიწვევდა.
პირდაპირ არავინამბობდა,მაგრამიგრძნობოდა,რომბევრსიოახიმისბადალი
აქ,ზევით,არავინ ეგულებოდა.ხელს პირდაპირ ვერავის დავადებთ,მაგრამ
გვჯერა, ზოგ-ზოგს უხაროდა, იოახიმი ჯარისკაცურ ყოფას რომ თმობდა,
ცხოვრებისჰორიზონტალურ წესსუბრუნდებოდადათავისსიფაქიზიანად კვლავ
ჩვენიანი უნდა გამხდარიყო.ფრაუ შტორს,ცხადია,მყისვე გაუჩნდა საკუთარი
მოსაზრებები.აკიგაუმართლდაისმდაბალიეჭვები,იოახიმისბარშიგაქცევამ
რომ აუშალა, და ახლა შემთხვევას ხელიდან როგორ გაუშვებდა, რომ
მიხვედრილობით თავი არ მოეწონებინა: ცუდია,ცუდიო,- გაიძახოდა იგი.
იმწამსვემივხვდი,საქმეცუდად რომჰქონდადაახლამხოლოდ იმისიმედიმაქვს,
იქნებ ციმსენს თავისმა სიჯიუტემ ფეხები არ გააფშეკინოსო ( „
ფეხები
გააფშეკინოსო“ ,
ესსიტყვებითავისმავულგარულობამათქმევინა) .განაარჯობია,
ჩემსავით მედგრად იდგე,მეცკიმიმიწევსბარისკენგული, იქ,
კანშტადტში, ქმარი
დაორიბავშვიმყავსმიტოვებული, მაგრამთავსმაინცვიკავებო. ..ჰანსკასტორპს
არც იოახიმისგან და არც ფრაუ ციმსენისგან არავითარი პასუხი არ მიუღია,
ამიტომარცმათიჩამოსვლისდღეიცოდადააღარცსაათიდასადგურზეც, ცხადია,
ვერ დახვდებოდა, მაგრამ დეპეშის გაგზავნიდან სამი დღის თავზე ისინი
ჩამოვიდნენდალეიტენანტიიოახიმინერვიულისიცილით მიადგაიმსარეცელს,
სადაცმისიბიძაშვილისამსახურებრივმოვალეობასიხდიდა.
საღამოსწოლისსაათიახალიდაწყებულიიყო.დედა- შვილიიმავემატარებელმა
ჩამოიყვანა,რომლითაც ამ რამდენიმე წლის წინ აქ,ზევით,ჩამოვიდა ჰანს
კასტორპი.წელიწადისდროცკიდაემთხვა, ზუსტად აგვისტოსპირველირიცხვები
იდგა.ის რამდენიმე წელი არც ხანმოკლე ყოფილა და არც ხანგრძლივი,მას
უჟამო ჟამიუფრო ეთქმოდა,უაღრესად მდიდარიმოვლენებით დამაინცნულისა
და არარაობის ტოლი.იოახიმი,როგორც მოგახსენეთ,მხიარულად,დიახ,იმ
წუთშიმართლაცსიხარულისგანაღელვებულიშევიდაჰანსკასტორპთან,უფრო
სწორად, ოთახიდან აივანზე სწრაფად გამოვიდა და ქოშინ- ქოშინით, ყრუ,
ჩახრინწული ხმით მხიარულად მიესალმა ბიძაშვილს.იოახიმმა გრძელი გზა
გამოიარა,გადმოლახა მრავალი ქვეყანა,ზღვისოდენა ტბა,შემდეგ მიხვეულ-
მოხვეულიბილიკებით სულ მაღლა- მაღლაიარადააი,ახლაისეიდგა,თითქოს
არც არასოდეს წასულიყოს აქედან და ჰორიზონტალური ყოფიდან ნახევრად
წამოწეულინათესავიჰაი- ჰუით ეგებებოდა.ჰაერზესამსახურისწყალობით იყო
თუ მგზავრობისაგან,იოახიმს სახე უღვიოდა.თავის ოთახში არც კი შესულა,
პირდაპირ 34-ენომერსმოაშურა, რომხელახლააწმყოდ ქცეულიძველიდღეების
ამხანაგსმისალმებოდა, დედამისიკიამდროსსამგზავროტანსაცმელსიცვლიდა.
ათ წუთში ვახშმობას აპირებდნენ,ცხადია,რესტორანში,ჰანს კასტორპი თუ
არაფერს შეჭამდა,იქნებ მათთან ერთად ერთი ყლუპი ღვინო მაინც დაელია.
იოახიმმა თან გაიყოლია იგი 28-ე ნომერში და იქ გარემოებანი ზუსტად ისე
განმეორდა,როგორც ჰანსის ჩამოსვლის საღამოს,ოღონდ,პირიქით:ამჯერად
იოახიმილაპარაკობდააღგზნებულად, პრიალაპირსაბანშიხელებსიბანდა, ჰანს
კასტორპი კი შესცქეროდა გაოცებული და,ცოტა არ იყოს,გულდაწყვეტილიც,
ბიძაშვილს სამოქალაქო ტანსაცმელში რომ ხედავდა,კარიერისა არაფერი
გეტყობა, მეფორმაშიგამოჭიმულ ოფიცრად წარმომედგინე, შენკიჩვეულებრივი
კაცივით უბრალო, რუხი ტანსაცმელი გაცვიაო. იოახიმს გაეცინა, რა
გულუბრყვილო ხარო.არა, ფორმაშინდავტოვე, სხვათაშორის,ეგკიუნდაიცოდე,
რომ სამხედრო ფორმა სულ სხვა რამ არის,მისი ჩაცმა ყველგან როდი
შეიძლებაო.
-აი,თურმე რა ყოფილა,უღრმესი მადლობა მომიხსენებია,-მიუგო ჰანს
კასტორპმა.
ეტყობა, იოახიმს აზრადაც არ მოსვლია მისი წყენინება, თორემ
„ბერგჰოფის“ ბინადართა მოკითხვასა და გარემოებათა გამოძიებას არ
მოჰყვებოდა, თანაც ქედმაღლურად კი არა, გულთბილად, როგორც შინ
დაბრუნებულ კაცს შეეფერებოდა.შემდეგ მეზობელი ოთახიდან ფრაუ ციმსენი
გამოვიდა და თავის ნათესავს ისე მიესალმა,როგორც მსგავს გარემოებაში
სჩვევია ზოგიერთს, სახეზე ვითომ მოულოდნელი შეხვედრით
გამოწვეულისიხარულნარევიგაოცებაგამოეხატა,მაგრამამგამომეტყველებას
დაღლილობა და,ალბათ,იოახიმის მდგომარეობით გამოწვეული სიმძიმილი
მელანქოლიურშუქშიხვევდა.სამივენიმალექვემოთჩავიდნენ.
ლუიზეციმსენსიოახიმივით მშვენიერი,შავიდანაზითვალებიჰქონდა,ხოლო
შავიფერისავე,მაგრამუკვეგაჭაღარავებულითმათითქმისუჩინარ,სიფრიფანა
ბადეშიკოხტად აეკრიფა,სადავარცხნილობაშვენოდა,თავიდინჯად,ზომიერად
შინაურულად, დარბაისლურად ეჭირა და ამის წყალობით არცთუ მაღალი
ინტელექტისქალსსასიამოვნო,ღირსეულიიერიენიჭებოდა.ნათლად ჩანდადა
ჰანსკასტორპსარცუკვირდა,ფრაუციმსენსრომვერ გაეგო და,ცოტაარ იყოს,
სწყინდაკიდეციოახიმისმხიარულება, ეხამუშებოდამისიგახშირებულისუნთქვა,
ნაწყვეტ-ნაწყვეტიმეტყველება,საერთოდ აღტყინება,რაციოახიმს,ეტყობა,არც
შინ და არც გზაში არ გამოუმჟღავნებია და,სიმართლე თუ გნებავთ,მის
მდგომარეობას არც შეეფერებოდა.ფრაუ ციმსენს აქ ჩამოსვლა უბედურებად
მიაჩნდა და ფიქრობდა,თავიც შესაფერისად უნდა დავიჭიროო. იოახიმის
გრძნობებს,შინდაბრუნებით აღძრულ მღელვარებას,რაცამწუთშიყველასხვა
გრძნობას ჩრდილავდა და აქაური ჰაერის, ჩვენი შეუდარებლად მჩატე,
დაწმენდილი და აღმგზნები ჰაერის ხელახლა ჩასუნთქვის წყალობით კიდევ
უფრო გაღვივებულიყო,იგი ვერც გაიგებდა და ვერც ჩასწვდებოდა. „ ჩემი
საბრალო ბიჭიო“ ,ფიქრობდაფრაუციმსენიდაამდროსხედავდა, მისისაბრალო
ბიჭითავისბიძაშვილთანერთად თავაწყვეტილ მხიარულებასრომმისცემოდა.
ორივენიათასმოგონებასაცოცხლებდნენ,ათასკითხვასუსვამდნენერთმანეთს
და პასუხის გაგონებაზე სიცილით იხოცებოდნენ. ფრაუ ციმსენმა ბევრჯერ
მოუხმო ორივეს ზომიერებისაკენ,ხოლო შვილს რაც ბოლოს უთხრა,ვითომ
სიხარულისგამომხატველიუნდაყოფილიყო,მაგრამხმაშიწყენადასაყვედური
კიგამოერია:
-იოახიმ,ასეთიმართლაკარგახანიააღარ მინახავხარ.თითქოსმაინცდამაინც
აქეთ უნდა წამოვსულიყავით,რომ დაწინაურების დღეს რომ ხარობდი,ისე
გაგეხარა.
ამის თქმა იყო და,იოახიმის მხიარულებასაც ბოლო მოეღო.გუნება წაუხდა,
ჩაფიქრდა, დადუმდა და დესერტისთვის პირი აღარ დაუკარებია, თუმცა
დესერტად ზედმიწევნით მადის აღმძვრელი, გათქვეფილი ნაღებით
თავმოდგმული შოკოლადის სუფლე მოართვეს ( სუფლეს მის მაგივრად ჰანს
კასტორპმამოულხინა,თუმცაუხვი ვახშმის შემდეგ მხოლოდ ერთი საათი იყო
გასული).იოახიმსამისშემდეგთავიაღარცაუწევია,შესაძლოაიმიტომაც,რომ
თვალებიცრემლითაევსო.
ფრაუციმსენსესროდიუნდოდა,მასმხოლოდ ეუხერხულაასეთიმხიარულება
დასცადა,ცოტადაედინჯებინაახალგაზრდები,მაგრამისკიაღარ იცოდა,რომ
აქაურობას სწორედ შუალედური და ზომიერი საქციელი ეუცხოებოდა და
არჩევანიც მხოლოდ ორ უკიდურესობას შორის ხდებოდა ხოლმე. ასე
გულმოკლულ შვილსრომუყურებდა,ატირებასმასაცაღარაფერიუკლდადაჰანს
კასტორპის მიმართ მადლიერებით აღივსო,მან რომ მწუხარე განწყობილების
გაფანტვა სცადა.მოკლედ,პაციენტთა შემადგენლობას რაც შეეხება,იოახიმს
ზოგირამშეცვლილიდაგანახლებულიმოეჩვენება,მაგრამ,სამაგიეროდ,მისი
არყოფნისდროსრაღაც- რაღაცებიისევძველებურ კალაპოტშიჩადგაო.პაპიდა,
მაგალითად,მთელი თავისი ამალით დიდი ხანია აქ არის,მანდილოსნები
უწინდებურად შტორის სუფრასთან სხედან და მარუსია ხშირად და გულიანად
იცინოსო, თქვამან.
იოახიმს ხმა არ ამოუღია,ფრაუ ციმსენს კი პირიქით,ამ სიტყვებმა ერთი
შეხვედრა და დაბარებული მოკითხვა მოაგონა: ჰო, მართლა, სანამ
დამავიწყდებოდეს, მოკითხვა უნდა გადმოგცეთო. აქეთობას ერთი დღით
მიუნხენშიშევჩერდით დაიქრესტორანშიერთიმარტოხელა,არცთუუსიმპათიო,
თუმცა მეტისმეტად სწორწარბებიანი ქალი ჩვენს მაგიდასთან მოვიდა და
იოახიმს მიესალმაო.ყოფილი აქაური პაციენტი. ..მისი გვარი იქნებ იოახიმმა
შემახსენოსო...
-ფრაუშოშა,-თქვაიოახიმმაწყნარად დადასძინა,იგიამჟამად ალგოისისერთ-
ერთკურორტზეისვენებს, შემდგომაზეესპანეთშიაპირებსწასვლას, ზამთარშიკი,
ალბათ, ისევაქამოვა,შენთანდიდიმოკითხვადამაბარაო.
ჰანსკასტორპიპატარაბიჭიაღარ იყო, მშვენივრად ფლობდაიმსისხლძარღვებს,
მისისახისგაფითრებაანგაწითლებარომშეეძლოთ, დაიოახიმსმშვიდადმიუგო:
-აჰ,ის იყო?დახე,ისევ გამოუღწევია კავკასიიდან.რაო,რა თქვი,ესპანეთში
წასვლასაპირებსო?
დიახ,ქალბატონმა პირენეების ერთ- ერთი ქალაქი დაასახელაო,მიუგო ფრაუ
ციმსენმადაგანაგრძო:
-კოხტა,უფრო სწორად,მომხიბლავიქალია.სასიამოვნო ხმააქვს,სასიამოვნო
მიხრა-მოხრა,ოღონდ მანერებიმეჩვენათამამიდადაუდევარი.ისეუბრალოდ
გამოგველაპარაკა,თითქოს ძველი მეგობრები ვყოფილიყოთ,ჩვენი ამბებიც
გამოგვკითხადათავისიცგვიამბო.ძალიანგამიკვირდა, მითუმეტეს, როცაგავიგე,
რომიოახიმიამქალსწესიერადარციცნობსთურმე.
ასეთი სითამამე აღმოსავლეთისა და ავადმყოფობის ბრალია და ამ საქმეს
ჰუმანისტურიზნეობისმასშტაბით რომმივუდგეთ,არაფერიგამოგვივაო,მიუგო
ჰანსკასტორპმადაგანაგრძო:მაშ,ფრაუშოშაესპანეთშიაპირებსწასვლას?ჰმ,
ესპანეთი,ესპანეთიცძალიანშორსდგასჰუმანისტურიზომიერებისაგან,ოღონდ
სიმკაცრისკენუფრო იხრება,ვიდრელმობიერებისაკენ.იქარამცთუუფორმობა,
არამედ ზეფორმა, ასე ვთქვათ, სიკვდილის სახით გამოვლენილი ფორმა
ბატონობს.ეს არის არასიკვდილში განზავება,არამედ სიკვდილის სისასტიკე,
შავი,კეთილშობილურიდასისხლიანი,ესარისინკვიზიცია,გახამებულიბრიჟი,
ლოიოლა, ესკორიალი. .
.(
ესკორიალი - სასახლე, ეკლესია და მონასტერი
მადრიდის პროვინციაში, ფელიპე I I
-ის აგებული, მოიცავს აგრეთვე
უნივერსიტეტს,ძვირფას ბიბლიოთეკას, სემინარიას, სურათების გალერეას,
მუზეუმს,ჰოსპიტალსა და ესპანელი მეფეების აკლდამას;შენობა რენესანსის
სტილითაააგებული. )
საინტერესოა,მოეწონება თუ არა ფრაუ შოშას ესპანეთი.კარის მოჯახუნების
ხალისირომდაეკარგება,ცხადია,მაგრამიქნებორიანტიჰუმანისტურიბანაკის
შეჯახებას ადამიანურობის კომპენსაცია მოჰყვეს,თუმცა ისიც შესაძლებელია,
რაკი აღმოსავლეთი ესპანეთისკენ დაძრულა, შედეგად რაღაც მართლა
ბოროტეულ- ტერორისტულიცმივიღოთო. ..
დიახ,იგიარცგაწითლებულადაარცგაფითრებულა,მაგრამ,სამაგიეროდ,ფრაუ
შოშაზე მოულოდნელად მიღებული ცნობებისაგან მოგვრილი მღელვარება
ენამჭევრობაზე დაეტყო,რასაც საპასუხოდ,ცხადია,თავშეკავებული დუმილი
უნდამოჰყოლოდა.იოახიმიმაინცდამაინცარ შეცბუნებულა,დიდიხანიაიცოდა,
მისიბიძაშვილიაქ,ზევით,ტვინისჭყლეტასრომმისჩვეოდა.სამაგიეროდ,ფრაუ
ციმსენს თვალებში ისეთი შეშფოთება გამოეხატა,თითქოს ჰანს კასტორპს
უწმაწური ლაპარაკი წამოეწყოს. ფრაუ ციმსენი შეიშმუშნა და ხანმოკლე,
უხერხული პაუზის შემდეგ სუფრიდან წამოდგა კიდეც. სანამ ერთმანეთს
დასცილდებოდნენ,ჰანს კასტორპმა იოახიმს ჰოფრატის ბრძანება გადასცა,
ლოგინიდანარ წამოდგე,ყოველ შემთხვევაში,ხვალინდელ გასინჯვამდემაინც,
ჰოფრატსლოგინშიდახვდიო.დანარჩენსდრო გვიჩვენებსო.ამისშემდეგდიდ
ხანსარ გაუვლია,რომსამივენიუკვეთავ- თავიანთ ოთახებშიიწვნენ,ღიაკარში
მაღალმთიანეთისზაფხულისღამისსიგრილეშემოდიოდადაყოველიმათგანი
თავის ფიქრებს მიჰყვებოდა.ჰანს კასტორპის ფიქრები უპირატესად ნახევარ
წელიწადშიფრაუშოშასმოსალოდნელ დაბრუნებასდასტრიალებდა.
ასე და ამგვარად,იოახიმი ექიმების რჩევისამებრ,ხანმოკლე დამატებითი
მკურნალობის ჩასატარებლად კვლავ სამშობლოში დასახლდა. ხანმოკლე
დამატებითიმკურნალობა, ეტყობა,ბარშიგაცემულიპაროლიგახლდათ დაიგიაქ,
ზევითაცარ გაუუქმებიათ.ესგამოთქმაჰოფრატმაბერენსმაცკიმიიღო,თუმცა
იოახიმსმაშინვეოთხკვირიანიწოლითირეჟიმიმიუსაჯა,ესდრო ყველაზეუხეში
ზიანისგამოსასწორებლად,ახლააკლიმატიზაციისთვისადასითბურიბალანსის
მოსაწესრიგებლად გვჭირდებაო. დამატებითი მკურნალობის ვადის
განსაზღვრისაგან ჰოფრატმა თავი დაიძვრინა. ფრაუ ციმსენი გონიერი,
წინდახედულიქალიიყო,სანგვინიკოსიხომნამდვილად არ ეთქმოდა.ჰოდა,მან
ჰოფრატიიოახიმისსაწოლისგანმოშორებით დაიმარტოხელა,წასვლისვადად,
თავისმხრივ,შემოდგომა,ვთქვათ,ოქტომბერიშესთავაზადაბერენსითითქოს
დაეთანხმა კიდეც.ყოველ შემთხვევაში,ის მაინც წამოსცდა,მაგ დროისათვის
მდგომარეობა ახლანდელზე გაცილებით ნათელი იქნებაო.საერთოდ,ფრაუ
ციმსენსჰოფრატიძალიანმოეწონა.იგიქალსრაინდულად ექცეოდა, „მოწყალეო
ქალბატონოო“ , მიმართავდა, თავისი ჩასისხლიანებული, აცრემლებული
თვალებით ვაჟკაცურად, ერთგულად უსწორებდა მზერას და სტუდენტური
ჟარგონით ისე ელაპარაკებოდა,რომ დადარდიანებულ ქალს სიცილიც კი
მოჰგვარა.იოახიმსსანდო კაცისხელშივტოვებო,თქვაფრაუციმსენმადარვა
დღის შემდეგ ჰამბურგს გაემგზავრა - იოახიმს განსაკუთრებული მოვლა
ნამდვილადარსჭირდებოდადათანახლონათესავიცგვერდითჰყავდა.
-გიხაროდეს,შემოდგომაზეწახვალ,-ეუბნებოდაიოახიმსჰანსკასტორპი,როცა
28-ე ოთახში ბიძაშვილს სასთუმალთან უჯდა ხოლმე,-მოხუცმა,ასე თუ ისე,
შეიბორკა თავი და შეგიძლია გეგმები მისი დაპირებისამებრ ააგო.წასვლა
ოქტომბერშიგიწევს.ზოგიამდროსესპანეთშიმიემგზავრება, შენკიშენსbandera
-სდაუბრუნდებიდასამსახურშიკიდევუფროდაწინაურდები. .
.
ამიერიდან ჰანს კასტორპის ყოველდღიურ საზრუნავს იოახიმის ნუგეშისცემა
შეადგენდა,იოახიმი ხომ აქ,ზევით,ყოფნის გამო აგვისტოში დაგეგმილ დიდ
მანევრებსაცდენდადაყველაზემწვავედ ამამბავსგანიცდიდა,ლამისსაკუთარი
თავიშეზიზღებოდაამწყეულისისუსტისგამო, უკანასკნელ წუთსრომმორეოდა.
-Rebel
li
ocar
nis
(ხორცისამბოხი( ლათ.).),-ეუბნებოდაჰანსკასტორპი, -რასიზამ,თავზევით ძალა
არაა.აქ უმამაცესი ოფიცერიც კი ვერას გახდება,ასეთი მარცხი თვით წმინდა
ანტონიუსსაც(წმინდა ანტონიუსი -ანუ ანტონიუს დიდი,უძველესი ცნობილი
მეუდაბნოე; დაიბადა დაახლოებით 250 წელს ( კემაენში, შუა ეგვიპტეში),
გარდაიცვალა 356 წელს. 20 წლისამ უდაბნოში დაიდო ბინადა დააარსა
ქრისტიანიგანდეგილებისთემებიეგვიპტეში.ითვლებაქრისტიანულიბერობის
ფუძემდებლად, უწოდებენ ბერობისპატრიარქს“.)
კიუწვნევია.მადლობაღმერთს, მანევრებიყოველ წელიწადსეწყობა, დაესეცარ
იყოს,აქაურიდროისამბავიარ იცი?აქაურ დროსხომდრო ვერ ეთქმის,განარა
დიდი ხნის წასული შენახარ,რომ აქაურ ტემპში იოლად არ ჩაერთო,მიიხედ-
მოიხედავდაშენიხანმოკლე, დამატებითიმკურნალობაჩავლილიიქნება.
და მაინც,იოახიმს ბარში ცხოვრებისგან იმდენად გამოცოცხლებოდა დროის
შეგრძნება,რომ ეს ოთხი კვირა,საეჭვოა,მისთვის იოლი ასატანი ყოფილიყო.
სამაგიეროდ,ამოთხიკვირისგადაგორებაშიბევრიეხმარებოდა.თავისიუხინჯო
ბუნებით რომ საყოველთაო სიმპათია ჰქონდა მოპოვებული,ეს შინაურთა თუ
გარეულთა გაუთავებელი სტუმრობით დადასტურდა: მოვიდა სეტემბრინი,
თანაგრძნობით აღსავსე,მოხდენილი,იგი იოახიმს ლეიტენანტობით“ უწინ
მიმართავდა და ახლა კაპიტანოს“ეძახდა;ნაფტამაც ინახულა,აქაური ძველი
ნაცნობებიც ესტუმრნენ. ისინი სამკურნალო საათს თხუთმეტიოდე წუთს
ჰპარავდნენ,რომ მის სასთუმალთან ჩამომსხდარიყვნენ,საუბარშიხანმოკლე
დამატებითი მკურნალობა ეხსენებინათ და მისგანაც მოესმინათ სამხედრო
ცხოვრების ამბები.ესენი იყვნენ:ქალბატონები შტორი,ლევი,ილტისი და
კლეეფელდი,ბატონები ფერგე,ვეეზალი და სხვები. ზოგს ყვავილებიც კი
მოჰქონდა.ოთხიკვირისთავზეიოახიმიწამოდგა,სიცხემიმდენად დაუწია,რომ
ფეხზესიარულიშეეძლო დასასადილო დარბაზშისუფრასთავისბიძაშვილსადა
ფრაუ მაგნუსს შორის,ლუდის მხარშავის,ბატონი მაგნუსის პირისპირ მიუჯდა,
სწორედ სუფრისკუთხესთან,სადაცთავისდროზეძიაჯეიმსი,ხოლო რამდენიმე
დღითფრაუციმსენიცმჯდარიყო.
დააი,უწინდებურად,კვლავგვერდიგვერდ ცხოვრობდნენახალგაზრდები.მალე
ძველებური ცხოვრების სურათი სრულყოფილად აღდგა.მისის მაკდონალდმა
თავისიბიჭუნასსურათით ხელშიდალიასულიდაიოახიმიკვლავთავისძველ
ოთახში,ჰანსკასტორპისმეზობლად დაბინავდა,რათქმაუნდა,მასშემდეგ,რაც
ოთახშიH2CO-
სდახმარებით საფუძვლიანად გაკეთდადეზინფექცია.ორივესისეთიშეგრძნება
ჰქონდადა,სიმართლეთუგნებავთ,არცცდებოდნენ,რომიოახიმიცხოვრობდა
ჰანსკასტორპისგვერდით დაარაპირიქით.ამჯერად ესუკანასკნელიიყო აქაური
მკვიდრი,მეორეკიმისიყოფიერებისფორმასხანმოკლედროით,სტუმარივით
იზიარებდა. იოახიმი ხომ თავგამოდებით ცდილობდა ოქტომბრისთვის
მონიშნულივადამუდამთვალწინჰქონოდა,თუმცამისიცენტრალურინერვული
სისტემის ზოგიერთი წერტილი ჰუმანისტური ქცევის ნორმებს ეურჩებოდა და
მისიკანისსითბოსკომპენსაციურხარჯვასუშლიდახელს.
განახლდა აგრეთვე მათი სტუმრობა სეტემბრინისა და ნაფტასთან და
გასეირნებაც ამ ორ მტერ- მოყვარესთან ერთად,ხოლო როცა მათ არცთუ
იშვიათად ა.კ.ფერგედაფერდინანდ ვეეზალიცშეუერთდებოდნენ,ისინიექვსნი
ხდებოდნენ,და სულიერი მეტოქეები თავის გაუთავებელ დუელებს ყველას
თანდასწრებით მართავდნენ ხოლმე. ამ ორთაბრძოლების სრულყოფილად
გადმოცემას,ბევრიცრომვეცადოთ,მაინცვერ შევძლებთ,ჩვენცისევეუიმედოდ
ჩავიკარგებით უსასრულობაში,როგორც ეს უკანასკნელნი ამას ყოველდღე
სჩადიოდნენასეთიწარჩინებულისაზოგადოებისწინაშე,თუმცაჰანსკასტორპი
მშვენივრად ხვდებოდა,მათი დიალექტიკური ორთაბრძოლის მთავარ მიზანს
მისი საბრალო სულის დაუფლება რომ შეადგენდა.მან ნაფტასგან შეიტყო,
სეტემბრინი მასონიაო და ამ ფაქტმა არანაკლები შთაბეჭდილება მოახდინა
მასზე,ვიდრეადრეიტალიელისგანგამხელილმასაიდუმლომ,ნაფტაიეზუიტია
დაიეზუიტთაორდენიარჩენსო.ჰანსკასტორპისახტად დარჩა,ნუთუასეთირამ
კიდევ არსებობსო და ტერორისტს ბეჯითად გამოჰკითხა ამ უცნაური
დაწესებულების წარმოშობისა და არსის ამბავი, რომელიც რამდენიმე
წელიწადში დაარსებიდან ორასი წლის იუბილეს იზეიმებდა.თუკი სეტემბრინი
ნაფტას სულიერ არსზე მის ზურგს უკან პათეტიკური ტონით ლაპარაკობდადა
ჰანს კასტორპს აფრთხილებდა,ამ ეშმაკთან წილნაყარ კაცს ერიდეო,ნაფტა,
ასევე ზურგს უკან,სეტემბრინის სამოღვაწეო სფეროს ისე მოურიდებლად
ამასხარავებდა,რომმსმენელსაგრძნობინებდა,ესსფერო ერთიდრომოჭმული
და ჩამორჩენილი რამ არისო; ეს გახლდათ თურმე ბურჟუაზიული
განმანათლებლობა და გუშინწინდელი თავისუფალი მოაზროვნეობა,რომელიც
საცოდავაჩრდილად ქცეულადასასაცილოდ იტყუებს თავს,ვითომ ჯერ კიდევ
რევოლუციურისულიგვიდგასო.ნაფტამდასძინა.
-აბა,რა გეგონათ,ჯერ კიდევ ბაბუამისი იყო კარბონარი,რაც გერმანულად
მენახშირეს ნიშნავს,და მისგან მოსდგამს მენახშირის რწმენაც საზრისზე,
თავისუფლებასა და კაცობრიობის პროგრესზეც და მთელი ეს ჩრჩილნაჭამი,
სათნოების მოქადაგე კლასიკური ბურჟუაზიული იდეოლოგიაც. .
. იცით,
ქვეყნიერებასრაუბნევსთავგზას?ისშეუსაბამობა,რაცსულისაღმაფრენასადა
მატერიისუსაშველო უილაჯობას,მოუქნელობასადადახავსებულ ინერტულობას
შორის სუფევს. უნდა ვაღიაროთ, რომ მარტო ესშეუსაბამობა იკმარებდა
სინამდვილით გონის სრული დაუინტერესებლობის გასამართლებლად,რადგან
ჩვეულებრივ, სინამდვილის რევოლუციებს რომ იწვევს, ის ფერმენტები
ადამიანის გონს დიდი ხნის მოყირჭებული აქვს.განა მკვდარი გონი უფრო
მკაფიოდ არ განსხვავდებაცოცხლისაგან,ვიდრერაღაცბაზალტები,რომლებიც
ყოველ შემთხვევაშიპრეტენზიასმაინცარ წამოგიყენებენ,გონიდასიცოცხლე
ვართო?ასეთი ბაზალტები,ანუ ოდინდელი სინამდვილის ნაშთები,გონმა ისე
შორსმოიტოვაუკან,რომსინამდვილისცნებასმათ საერთოდ აღარ უკავშირებს,
ისინიგანაგრძობენდახავსებულ სიცოცხლესდათავიანთიჩლუნგიდამკვდარი
არსებობით ამაზრზენად ცდილობენ, უხამსობას თავისივე უხამსობა არ
შეაგნებინონ. მე ზოგადად ვლაპარაკობ, მაგრამ თქვენ შეგიძლიათ
კონკრეტულად მიუსადაგოთ ეს აზრი ჰუმანისტურ თავისუფალ აზროვნებას,
რომელსაცჰგონია,ჯერ კიდევჰეროიკულ ოპოზიციაშივუდგავარ სახელმწიფოსა
და ხელისუფლებასო. ახლა იმ კატასტროფებს აღარ იკითხავთ,რომელთა
მეშვეობითაც იგი თავისი სიცოცხლისუნარიანობის დამტკიცებას ლამობს და
ნაგვიანევდასახეირო ტრიუმფებსიმიმედით ამზადებს,ვინძლო ერთ მშვენიერ
დღესგამარჯვებავიზეიმოთო!ამაზეუბრალო ფიქრიცკიმომაკვდინებელ სევდას
მოჰგვრიდა ცოცხალ გონს, რომ არ იცოდეს, სინამდვილეში ასეთი
კატასტროფებიდანმხოლოდ თვითონრომგამოვაგამარჯვებულიდამოგებული,
დიახ, იგი,ვინცძველისადამომავლისელემენტებსთავისთავშიშეადუღაბებსდა
ჭეშმარიტ რევოლუციად აქცევს. .
.ჰო,მართლა,როგორ არისთქვენიბიძაშვილი,
ჰანსკასტორპ? ხომიცით,როგორმესიმპათიურებაიგი.
- გმადლობთ, ბატონო ნაფტა. იგი მართლა ყველას ესიმპათიურება და
ნამდვილად კარგი ყმაწვილიც არის,ბატონ სეტემბრინისაც მოსწონს,თუმცა
იოახიმის კასტისთვის დამახასიათებელი რომანტიკული ტერორიზმი,რა თქმა
უნდა,გულზეარ ეხატება.მაშ,იგილოჟისწევრია?ერთიუყურეთ!გულახდილად
უნდაგითხრათ,ამამბავმაამაფორიაქა,ახლებურად დამანახვამისიპიროვნება
დაზოგრამეზეთვალიცამიხილა.ნუთუისიცფეხებსმართიკუთხითდგამს
(„ ნუთუ ისიც ფეხებს მართი კუთხით დგამს. .
.“-ფრანკ-
მასონებს თავისებური
მოძრაობები დაგარეგნული ნიშნები აქვთ,რითაც ერთმანეთს ცნობენ ხოლმე,
სადაცუნდამოხვდნენ. )დახელისჩამორთმევასგანსაკუთრებულ მნიშვნელობას
ანიჭებს?ასეთირამნამდვილადარასოდესშემიმჩნევია. .
.
-ასეთიბავშვობანაჩვენსფრანკ- მასონსუკვეგამოვლილიაქვს,
(„ასეთიბავშვობანაჩვენსფრანკ- მასონსუკვეგამოვლილიაქვს...
“-იგულისხმება
ფრანკ- მასონთალოჟაშიმიღებისხანგრძლივი,გასაიდუმლოებულირიტუალიდა
ცერემონიალი,რაცდაწვრილებითაააღწერილილევტოლსტოისრომანში ომი
და მშვიდობა“ (პიერ ბეზუხოვის მიღება თავისუფალი
კალატოზების“ ორგანიზაციაში) .) - მიუგო ნაფტამ, - ჩემი აზრით, ლოჟის
ცერემონიალი ეპოქის ფხიზელ, ბურჟუაზიულ სულისკვეთებას საკმაოდ
უბადრუკად,მაგრამმაინც ეხამება.ძველირიტუალითავისიფოკუს- მოკუსებით,
ალბათ,თვითონაცესირცხვილებათ დაარცთუუსაფუძვლოდ,რადგანათეისტურ
რესპუბლიკანიზმს ოღონდაც რომ არ შეჰფერის მისტერიის სამოსელში
გამოწყობა. არ ვიცი,ბატონი სეტემბრინის გამძლეობა რა დასაშინებელი
ხერხებით გამოცადეს,ტალანებშიატარესთუარათვალახვეული,ჩაბნელებულ
თაღებქვეშ ალოდინეს თუ არა,სანამ მის წინაშე გაჩირაღდნებული დარბაზის
კარი გაიღებოდა,იქნებ შიშველ მკერდზე ხმლებმიბჯენილი,მკვდრის თავის
ქალისადასამიანთებულისანთლისწინაშეკატეხიზმოშიცსაზეიმოდგამოცადეს.
თვითონ მას უნდაჰკითხოთ,მაგრამ ვშიშობ,ენამრავლობას არ გამოიჩენს.ეს
ცერემონიალი ამაზე გაცილებით საღად და მარტივადაც რომ ჩატარებულიყო,
სულერთია, დუმილისაღთქმასმაინცდაადებინებდნენ.
-მაშ,დუმილისაღთქმასმაინცდაადებინებდნენ, არა?
-რათქმაუნდა, დუმილისაცდამორჩილებისასაც.
-აჰა,მორჩილების აღთქმასაც.მისმინეთ,პროფესორო,ახლა მეჩვენება,რომ
სეტემბრინისარავითარისაბაბიარ ჰქონია,გაცხარებულიყო ჩემიბიძაშვილის
კასტის რომანტიკულობასა და ტერორიზმზე. დუმილი და მორჩილება!
ვერასდროსვიფიქრებდი,რომსეტემბრინისთანათავისუფლად მოაზროვნეკაცი
წმინდა ესპანურ პირობითობასა და აღთქმას დაემორჩილებოდა. ვგრძნობ,
მასონობაშიმილიტარისტულ- იეზუიტურირაღაცუნდაერიოს. ..
-სწორად გიგრძნიათ,-მიუგო ნაფტამ,-თქვენიჯადოსნურიკვერთხიტოკავსდა
კაკუნის ხმას გამოსცემს.ამ კავშირის იდეა განუყრელად,თავისი ფესვებითაა
დაკავშირებული აუცილებლობის იდეასთან და აქედან გამომდინარე, იგი
ტერორისტული ანუ ანტილიბერალური გახლავთ.იგი სინდისის ტვირთისგან
ათავისუფლებს ინდივიდს და აბსოლუტური მიზნის სახელით აკურთხებს
ყოველგვარ, თუნდაც სისხლიან ხერხსა და საშუალებას და დანაშაულსაც.
არსებობს ვერსია,საძმო კავშირი ოდესღაც მასონთა ლოჟაშიც სიმბოლურად
სისხლით დასტურდებოდაო. კავშირი, საერთოდ, არც ხილულია და არც
ხელშესახები, იგი თავისი არსით ყოველთვის აბსოლუტური გონის
მაორგანიზებელიძალისშედეგიგახლავთ.იცით თუარა, ილუმინატებისორდენის
დამაარსებელი, იმ ორდენისა, რომელიც ერთხანს თითქმის ერწყმოდა
მასონობას, იესოსსაზოგადოებისყოფილიწევრირომიყო?
-არა,ეგნამდვილადპირველადმესმის.
-ადამვაისჰაუპტმათავისიჰუმანიტარულისაიდუმლო კავშირიზუსტად იეზუიტთა
ორდენისმიხედვით ჩამოაყალიბა.იგითვითონმასონიგახლდათ,ხოლო ლოჟის
იმდროინდელი ყველაზე პატივსაცემი წევრები ილუმინატები იყვნენ. მე
მეთვრამეტესაუკუნისმეორენახევარზემოგახსენებთ,რომელსაც სეტემბრინი
უყოყმანოდ მონათლავსთავისიგილდიისდაკნინებისხანად,სინამდვილეშიკი
ესიყო მისი,დასაერთოდ,ყველასაიდუმლო საზოგადოებისაყვავებისხანა.იმ
დროს მასონობამ მართლაც თავისი ძლიერების მწვერვალს მიაღწია,მაგრამ
შემდეგიგიჩვენიკაცთმოყვარემეგობრისმსგავსმახალხმაჩამოაქვეითა.დიახ,
მასაც ხსენებულ ეპოქაშირომემოღვაწა,უეჭველად იმათ აუბამდამხარს,ვინც
მასონობასიეზუიტობასადაობსკურანტიზმსუკიჟინებდა.
-არსებობდაკისაამისო საფუძველი?
-არც უმაგისობა გახლდათ.ტრივიალურ თავისუფალ მოაზროვნეობას ჰქონდა
საამისო საფუძველი.ეს ის დრო იყო,როცა ჩვენი მამა- პაპანი ცდილობდნენ
კავშირისთვის კათოლიკურ- იერარქიული სული შთაებერათ,ხოლო კლერმონის
ახლოს,საფრანგეთში,თავისუფალ კალატოზთა,ანუმასონთაიეზუიტურილოჟა
ყვაოდა.ამავეხანაშიშეიჭრამასონთალოჟაშიროზენკროიცერობა,
(როზენკროიცერობა -XVI I
-XVIIIსაუკუნეებში საიდუმლო საზოგადოება,ორდენი;
როზენკროიცერების ემბლემა იყო ვარდი და ჯვარი. )საკმაოდ უცნაური საძმო,
აღსანიშნავია, რომ იგი ადამიანის საზოგადოებრივ- პოლიტიკური
გამოსწორებისა და გაკეთილშობილების წმინდა რაციონალურ მიზნებს
თავისებურად აღმოსავლეთის საიდუმლო მეცნიერებებს,ინდურ და არაბულ
სიბრძნესა და ბუნების მაგიურ შეცნობას უკავშირებდა.იმ დროს გატარდა
მრავალირეფორმადამასონურილოჟაუმკაცრესიობსერვაციის
(დაკვირვების ( ლათ.)
.) ნიშნით, ზედმიწევნით ირაციონალური, იდუმალებით
აღსავსე, მაგიურ- ალქიმისტური ნიშნით გარდაიქმნა და, სხვათა შორის,
მასონობისშოტლანდიურიიერარქიათავისარსებობასსწორედ ამგარდაქმნებს
უნდა უმადლოდეს. ეს გახლდათ ორდენის სარაინდო ხარისხი,
რომელიცთავიდანვე სამხედრო ყაიდაზე შექმნილ შეგირდის, ამქრისა და
ოსტატისძველ იერარქიულ კიბესდაემატა.ერთისიტყვით,გაჩნდადიდოსტატის
რამდენიმე წოდება,ქურუმობამდე რომ მაღლდებოდა და როზენკროიცერული
საიდუმლო ცოდნით იყო აღჭურვილი.ესგახლდათ მიბრუნებაშუასაუკუნეების
სასულიერო რაინდულიორდენებისკენ,განსაკუთრებით კიტემპლიერებისაკენ,
რომლებიც, მოგეხსენებათ, იერუსალიმის პატრიარქის წინაშე სიღატაკის,
უბიწოებისადამორჩილებისაღთქმასდებდნენ.დღესაცკიმასონთაუმაღლესი
წოდება იერუსალიმისდიდიმთავარი“გახლავთ.
-ეს ყველაფერი პირველად მესმის,ბატონო ნაფტა.ჩვენს სეტემბრინის ნელ-
ნელა მივუხვდი ეშმაკობას. ..„იერუსალიმის დიდი მთავრის“ წოდება ურიგო
როდია.ერთხელ ხუმრობით ასე უნდა მიმართოთ,თვითონ არ იყო,ახლახან
მეტსახელად doct orangel
icus
“(ანგელიკური დოქტორი ( ლათ.). ანგელოზების დოქტორი. თომა აკვინელს
გარდაცვალებისშემდეგმიანიჭესესტიტული. )
რომგიწოდათ?შურიხომუნდაიძიოთ?
-ო,არსებობს კიდევ მსგავსი მნიშვნელოვანი წოდებების მთელი არსენალი
მკაცრი ობსერვაციის უმაღლესი და ტემპლიერული ხარისხებისა. გვაქვს,
მაგალითად, სრულქმნილი ოსტატის, აღმოსავლეთის რაინდის, დიდი
მღვდელმთავრისტიტულები, ხოლო ოცდამეთერთმეტეხარისხიასეცკიიწოდება:
„მეფურ საიდუმლოებათა უზენაესი მთავარი“ . ხომ ხედავთ, ყველა ეს
სახელწოდებააღმოსავლურ მისტიკაზე(მისტიკა( ბერძნ.„მიუსტიკოს“-იდუმალი,
საიდუმლო, განდობილთათვისწმინდა)-მოძღვრება, რომლისმიხედვით, ღმერთი
უშუალო ჭვრეტით,მის არსებაში ჩაძირვითა და შინაგანი ხილვით უნდა იქნეს
აღქმული.ღმერთისშემეცნებისგზაგადისსიყვარულზე,„ გამონათებაზე“დაარა
ცოდნაზე( „ღმერთიიმდენადხდებამისაწვდომი, რამდენადაცგიყვარსიგი“ ).
)
რომ მიგვანიშნებს.თუნდაც მეტაძრეთა ხელახალი აღზევება გვიდასტურებს
ამგვარი მიმართულებების არსებობას,ეს მართლაც ნიშნავს საზოგადოების
სრულქმნისათვის საჭირო გონივრულ იდეათა სამყაროში დუღილის
ირაციონალური ფერმენტის შეტანას. მასონობამ ამის წყალობით მოიპოვა
ახალი ხიბლი და ბრწყინვალება და ამით აიხსნება,იმ დროს მასონთა ლოჟა
მიმდევართა მოზღვავებას რომ განიცდიდა. მან საზოგადოების ისეთი
ელემენტებიმიიზიდა,რომელთაც მობეზრებულიჰქონდათ იმსაუკუნისტვინის
ჭყლეტა,მისიჰუმანისტურიგანმანათლებლობადაკეთილგონიერებადაუფრო
მაგარისასიცოცხლო სასმელისწყუროდათ.ორდენმაისეთ წარმატებასმიაღწია,
რომ ფილისტერები ჩიოდნენ,იგი მამაკაცებს ოჯახური ბედნიერების სურვილს
უკარგავს,ხოლო დედაკაცებსღირსებისგრძნობასუჩლუნგებსო.
- აი,ახლა კი გასაგებია,პროფესორო,ბატონ სეტემბრინის რატომაც არ
სიამოვნებსთავისიორდენისაყვავებისხანისგახსენება.
-აბა,რასასიამოვნოაიმდროისგახსენება,როცამთელიისანტიპათია,რასაც
თავისუფალი მოაზროვნეობა, ათეიზმი, ენციკლოპედიური აზროვნება,
ჩვეულებრივ, ეკლესიის, კათოლიციზმის, ბერმონაზვნობის, შუა საუკუნეების
მთელი კომპლექსის მიმართ იჩენდა, მთლიანად მისი კავშირისკენ რომ
შემობრუნდა. გაგონილი გექნებათ, მასონებს ობსკურანტობას რომ
უყიჟინებდნენ. .
.
-მერედა, რატომ?ამამბავშიუფრონათლადსიამოვნებითგავერკვეოდი.
-სწორედ ეგ მინდა გითხრათ.მკაცრი ობსერვაცია ორდენის ტრადიციების
გაღრმავებისა და გაფართოების ტოლფარდი გახლდათ,იგი მის ისტორიულ
ფესვებთან მიბრუნებას, იდუმალების სამყაროში, ეგრეთ წოდებულ შუა
საუკუნეებისწყვდიადშიჩაძირვასნიშნავდა.ლოჟისდიდოსტატებიphy si
camist
ica
-ს
(მისტიკური ფიზიკა ( ბერძნ.).
) იყვნენ ნაზიარები, ბუნების მაგიურ ცოდნას
ფლობდნენდარაცმთავარია, დიდიალქიმიკოსებიცგახლდნენ.
-მეახლამთელიჭკუა- გონებაუნდამოვიკრიბო, რომმივხვდე, მიახლოებით მაინც
რასწარმოადგენდაესალქიმია.ალქიმიახომოქროსკეთება,ფილოსოფიური
ქვისადაaur um pot
abi
le
-ს
(ოქროსსასმელი, სიცოცხლისელექსირი( ლათ.)
.)ძიებაა.
..
- პოპულარული ენით კი,მაგრამ საკითხს ცოტა უფრო მეცნიერულად თუ
მივუდგებით, მაშინ ალქიმია მატერიის განწმენდას, გარდაქმნასა და
გაკეთილშობილებას ნიშნავს,ეს არის ტრანსსუბსტანცია,ოღონდ იგი უფრო
მაღალ საფეხურზე აყვანას, ასე ვთქვათ, ამაღლებას გულისხმობს, - l apis
phil
osophor
um
,
(ფილოსოფიურიქვა( ლათ.).
)
გოგირდისადავერცხლისწყლისდედაკაცურ- მამაკაცურიპროდუქტი, resbina
,
(ორსახოვანისაგანი( ლათ. ).
)
ორსქესიანიpr i
mamateri
a
(პირველქმნილი მატერია ( ლათ. )
.)სხვა არა იყო რა,თუ არა ამაღლების
პრინციპი,ძალდატანებით გამოყვანა- გამოზრდის პრინციპი,ანუ თუ გნებავთ,
მაგიურიპედაგოგიკა.
ჰანსკასტორპიდუმდა, თვალებიმოეჭუტადამაღლაალმაცერად იყურებოდა.
-ალქიმისტური ტრანსმუტაციის სიმბოლო,-განაგრძო ნაფტამ,-უპირველეს
ყოვლისა, აკლდამაგახლდათ.
-სამარე?
- დიახ, გახრწნის ადგილი. იგია ყოველგვარი ჰერმეტიკის გამოხატულება,
მხოლოდ და მხოლოდ საიმედოდ დაცული კრისტალური რეტორტაა,სადაც
მატერიასაიძულებენ, უკანასკნელადგანიწმინდოსდაგარდაიქმნას.
-„ჰერმეტიკაო“ ,კარგად ბრძანეთ,ბატონო ნაფტა.ყოველთვისმომწონდასიტყვა
„ჰერმეტული“ ,ჭეშმარიტად ჯადოსნური სიტყვაა და გაურკვეველი,განფენილი
ასოციაციებიც ახლავს თან.მომიტევეთ,მაგრამ მის ხსენებაზე ჩვენი საოჯახო
მინის ქილები მაგონდება,ჩვენს ჰამბურგელ დიასახლისს,შალეენს -მას არც
ფრაუსვუწოდებთ დაარცფროილაინს, უბრალოდ, შალეენსვეძახით -საკუჭნაოში,
თაროებზერომაქვსჩამომწკრივებული,ჰერმეტულად დახურულ მინისქილებში
ხილი,ხორცი და რა ვიცი,კიდევ რაღა არ არის ჩადებული.დგას ეს ქილები
წლების მანძილზე და რომ გახსნი, შიგთავსი ახალი და ხელუხლებელი
დაგიხვდება, წლებსვერაფერიდაუკლიამათთვის, შეგიძლია,გახსნადამიირთვა,
როცადაგჭირდება.ესხომარცალქიმიაადაარცგანწმენდა,ესარისმხოლოდ
შენახვადააქედანმოდისმისისახელიც-კონსერვი.ოღონდ ჯადოქრობაისაა,
რომქილისშიგთავსიდროსგანარიდეს, მისგანჰერმეტულად გამოაცალკევესდა
ჩაკეტეს,დრომ მას გვერდით ჩაუარა,ამიტომაც დრო აღარ გააჩნდა და დრო-
ჟამის მიღმა იდგა თავის თაროზე.ხომ ხედავთ,მინის ქილებზე რამდენი
ვილაპარაკედასათქმელსკითავივეღარმოვაბი.Par don
,მგონი, თქვენკიდევრაღაცგინდოდათჩემთვისგესწავლებინათ.
-თუთქვენისურვილიციქნება,მხოლოდ იმშემთხვევაში.შეგირდი,ჩვენითემის
სტილს თუ არ გადაუხვევთ,ცოდნას დახარბებული და უშიშარი უნდა იყოს.
აკლდამა,სამარეყოველთვისითვლებოდაორდენისწევრად კურთხევისმთავარ
სიმბოლოდ.შეგირდი,ცოდნასთანმისასვლელიგზისმაძიებელიუმწიფარიკაცი
არავითარი საფრთხის წინაშე არ უნდა შედრკეს,ორდენის წესი და ადათი
მოითხოვს,იგიმიწისქვეშეთშიჩავიდესდაიქხანიდაჰყოს,შემდეგკიუცნობი
ძმისხელიამოიყვანსიქიდან, ამმიზანსემსახურებოდადახლართულიტალანები
და ჩაბნელებული თაღები,სადაც მორჩილს უწევდა გავლა,შავი ქსოვილიც,
რომლითაც შემოსილი იყო მკაცრი ობსერვაციის თავშესაყრელი დარბაზი და
კუბოს კულტიც, წევრად კურთხევასა და კრების ცერემონიალში ასეთ
მნიშვნელოვან როლს რომ თამაშობდა. მისტერიისა და განწმენდის გზა
საფრთხით იყო აღსავსე,იგი სიკვდილის შიშზე,ხრწნის სამეფოზე გადიოდა,
შეგირდი,ნეოფიტიხომსიცოცხლისსაოცრებებსდახარბებული,საკუთარ თავში
დემონური განცდის უნარის გაღვიძების მოსურნე ახალგაზრდობაა,
წინამძღოლად კი ისეთი ნიღბები ჰყავს,მხოლოდ და მხოლოდ საიდუმლოს
ჩრდილსრომწარმოადგენდნენ.
-დიდ მადლობასმოგახსენებთ,პროფესორო ნაფტა.დიდებულია.აი,თურმერა
ყოფილაჰერმეტულიპედაგოგიკა.არცმემაწყენსამსაკითხზერაღაც- რაღაცების
მოსმენა.
-მით უმეტეს, რომაქლაპარაკიაუკანასკნელ მიჯნამდემიყვანაზე, ზეგრძნობადის
აბსოლუტურ აღიარებამდედაამგზით მიზნამდემისვლაზე.ალქიმიურილოჟის
წინამდგომებსშემდგომათწლეულებშიბევრიკეთილშობილი,მაძიებელისული
მიუყვანიათ ამ მიზნამდე -თქმაც არ დამჭირდება,თქვენ თვითონ მიხვდებით,
შოტლანდიური მაღალი ხარისხები მხოლოდ სუროგატი რომ არ არის
იერარქიისა.ოსტატი მასონის ალქიმიური სიბრძნე გარდასახვის მისტერიაში
ვლინდება, საიდუმლო მითითებანი, რომელთაც ლოჟა თავის მორჩილებს
უზიარებდა,ასევე ნათლადაა მოცემული საღვთო წიგნებში,ხოლო ორდენის
ცერემონიალის სიმბოლურ სცენებს ჩვენი წმინდა კათოლიკური ეკლესიის
ლიტურგიკულ დახუროთმოძღვრულ სიმბოლიკაშივპოულობთ.
-რასბრძანებთ!
-მადროვეთ,ყველაფერი ჯერ არ მითქვამს.ერთხელ უკვე თავს ნება მივეცი,
აღმენიშნა, მასონთა ლოჟას დასაბამი თითქოს წარჩინებულ კალატოზთა
გილდიიდან მისცემოდეს, ეს ვერსია მხოლოდ ისტორიული
თვალსაჩინოებისთვის არის- მეთქი გამიზნული,ყოველ შემთხვევაში,მკაცრმა
ობსერვაციამ მას გაცილებით ღრმა ადამიანური საძირკველი შეუქმნა.ლოჟის
საიდუმლოებასჩვენიეკლესიისზოგიერთ მისტერიასთანერთად აშკარად ბევრი
აქვს საერთო უძველესი ხანის კაცობრიობის საიდუმლო დღესასწაულებსა და
წმინდა ექსცესებთან. .. რაც შეეხება ეკლესიას, აქ მხედველობაში მაქვს
საიდუმლო სერობა,საძმო ტრაპეზი და ხორცისა და სისხლის გემოდ ხილვის
საიდუმლო, ლოჟასთანდაკავშირებულ ამბებშიკი. ..
-ერთი წუთით.ერთი წუთი მიბოძეთ შენიშვნისათვის.ჩემი ბიძაშვილი რომ
ეკუთვნის,იმ ორდენის მკაცრ ცხოვრებაშიც არის ეგრეთ წოდებული საძმო
ტრაპეზები.იოახიმს ასეთი ამბები ჩემთვის ხშირად მოუწერია.რათქმაუნდა,
ხალხიიქაც შეზარხოშდება,მაგრამზომიერად ქეიფობენდაილხენენ,თუნდაც
ისეარა, როგორცკორპორანტებისთავყრილობებზეხდებახოლმე. .
.
-..
.ლოჟასთანდაკავშირებულ ამბებშიკიაკლდამადაკუბოსკულტი,რაზეცამას
წინათ მიგაქცევინეთ ყურადღება. ორივე შემთხვევაში იგულისხმება
უკანასკნელისა და უკიდურესის სიმბოლიკა, წინარერელიგიური ხანის
ორგასტული ელემენტები,კვდომისა და აღმოცენების პატივსაცემი ღამეული
მსხვერპლშეწირვანი, სიკვდილი, ფერიცვალება და აღდგომა. .. ალბათ,
გემახსოვრებათ,იზიდასა და ელევსინის მისტერიები ღამით და თან ბნელ
მღვიმეებში რომ ტარდებოდა.მოკლედ,ეგვიპტური წეს- ჩვეულებანი მრავლად
იყო დაარისმასონობაში,ხოლო საიდუმლო საზოგადოებებსშორისისეთებიც
მოიძებნებოდა,თავსელევსინურ კავშირსრომუწოდებდნენ.არსებობდალოჟის
დღესასწაულები,ელევსინურიმისტერიებიდააფროდისიები,სადაც,ბოლოსდა
ბოლოს,ქალიცმონაწილეობდა.ესგახლდათ ვარდებისდღესასწაული,რაზედაც
მასონთაგულსაფარზეგამოხატულისამიცისფერივარდიმიგვანიშნებს,ხოლო
ესდღესასწაული, როგორცჩანს, ბაკქანალიაშიგადადიოდახოლმე. ..
-ოჰო,ესრამესმის,პროფესორო ნაფტა?დაესყველაფერიმასონობაა?ნუთუ
ჩემს წარმოდგენაში ამ ამბებს უნდა დავუკავშირო ჩვენი საღად მოაზროვნე
ბატონისეტემბრინი. ..
-არა,ეგ დიდი უსამართლობა იქნებოდა!სეტემბრინიმ ამ ამბებისა სრულიად
არაფერი იცის.მე ხომ გითხარით,ლოჟა მისთანების წყალობით განიწმინდა-
მეთქიამაღლებულიცხოვრებისყოველგვარიელემენტებისაგან.ღმერთო ჩემო,
ლოჟახომჰუმანისტური,მოდერნიზებულიგახდა.მანამდაგვარ ხლართებსთავი
დააღწია და სასარგებლო საქმიანობას, გონიერებასა და პროგრესს,
არისტოკრატიისა და სამღვდელოების წინააღმდეგ ბრძოლას,ერთი სიტყვით,
საზოგადოების საკეთილდღეო მოღვაწეობას დაუბრუნდა; ახლა იქ კვლავ
ბუნებაზე,სათნოებაზე,ზომიერებასადასამშობლოზესაუბრობენდარავიცით,
იქნებ კომერციაზეც კი.ერთი სიტყვით,ეს გახლავთ კლუბის სახემიღებული
ბურჟუაზიულიუბადრუკობა. .
.
-დასანანია.ვარდებისდღესასწაულინამდვილად მენანება.ერთი,სეტემბრინის
უნდავკითხო, ნუთუამდაგვარებისამართლააღარაფერიიცის.
- გონიოს კეთილშობილი რაინდი! - გესლიანად თქვა ნაფტამ, - ხომ
წარმოგიდგენიათ, როგორ გაუჭირდებოდაკაცობრიობისტაძრისმისადგომებთან
მისვლა,იგი ხომ საყდრის თაგვივით ღარიბია,იქ კი მხოლოდ უმაღლეს,
უკაცრავად,ჰუმანისტურ განათლებას როდი თხოულობენ,შეძლებულ კლასსაც
უნდა ეკუთვნოდე,რომ არცთუ მცირე გასაწევრებელი თანხისა და წლიური
გადასახადისშეტანაშეძლო.განათლებადაქონება-აი,თქვენიბურჟუაზია!აი,
თქვენილიბერალურიმსოფლიორესპუბლიკისსაფუძვლები!
-ოღონდაც, -გაიცინაჰანსკასტორპმა, -დამისიაშკარანიმუშიცთვალწინგვაქვს,
არა?
-თუნდაც ასე იყოს,-ხანმოკლე პაუზის შემდეგ დასძინა ნაფტამ,-მე მაინც
გირჩევდით,ამკაცსადამისსაქმიანობასეგრეიოლად არ მოჰკიდებოდით,და
რაკიამსაგანზეჩამოვაგდეთ სიტყვა, ბარემმინდაგთხოვოთ, ფრთხილად იყავით
-მეთქი.უხამსობა და უბიწოება ერთი და იგივე სულაც არ არის და არც ისაა
აუცილებელი,შეზღუდულობაუწყინარი იყოს.ამ ხალხმაოდესღაც ცეცხლივით
მოგიზგიზეღვინოშიბევრიწყალიგაურია,მაგრამთვით კავშირისიდეადღესაც
ისეღონიერია,რომკიდევბევრ წყალსაიტანს;საამისოდ მასშემონახულიაქვს
ნაყოფიერისაიდუმლოსნაშთები.გარდაამისა,არცისაასაეჭვო,რომმასონთა
ლოჟებს მსოფლიო პოლიტიკაში ურევიათ ხელი დაჩვენც ჩვენი პატივცემული
ბატონისეტემბრინისპიროვნებაში,რაცთვითონაა,იმაზეუფრო მეტისდანახვა
გვმართებს;მისზურგსუკანძალებიდგანან,რომელთამონათესავედაემისარიც
თვითონბრძანდება. .
.
-ემისარი?
-დიახ,დიახ, იგიპროზელიტებისმომკრებიანუსულებზემონადირეგახლავთ.
-„ შენვიღასიემისარიბრძანდები? “-გაიფიქრაჰანსკასტორპმა,ხმამაღლაკი
თქვა:
-გმადლობთ,პროფესორო ნაფტა.გულწრფელად მადლობელივარ მინიშნებისა
დაგაფრთხილებისათვის, მაგრამ,
იცით,რა?ახლაერთისართულით მაღლაავალ,
თუკი ამ შემთხვევაში საერთოდ შეიძლება სართულზე ლაპარაკი,და თან
შენიღბულ მასონსაც კბილს მოვუსინჯავ.შეგირდი ცოდნას დახარბებული და
უშიშარი უნდა იყოს. ..და,რა თქმა უნდა,ფრთხილიც. .
.ემისრებთან,ცხადია,
სიფრთხილეგვმართებს.
მასთამამად შეეძლო სეტემბრინისთვისაცგამოეკითხარაღაც- რაღაცები,რადგან
ამუკანასკნელსბატონნაფტასთანსაიდუმლოსშენახვისსაკითხშისასაყვედურო
არაფერი ჰქონდა და ესეც არ იყოს,საგულდაგულოდ არც თვითონ მალავდა,
ხსენებულ ჰარმონიულ საზოგადოებას რომ ეკუთვნოდა -„ Ri
vi
stadel
l
aMassoneri
a
Iტალიანა“
(„იტალიელ მასონთა ჟურნალი“( იტალ. )
.)მაგიდაზე დაუფარავად ედო ხოლმე;
ჰანსკასტორპს,უბრალოდ,მისთვისაქამდეყურადღებაარ მიუქცევია,ახლაკი,
ნაფტასგან გაცნობიერებულმა,მეფურ ხელოვნებაზე ისე ჩამოაგდო სიტყვა,
ვითომ სეტემბრინის მასონობაში არც არასდროს ეპარებოდა ეჭვი და ამ
უკანასკნელისმხრიდანაცმხოლოდ მცირეწინააღმდეგობასწააწყდა, მართალია,
იყო საკითხები,რომელთა მიმართ ლიტერატორი არამცთუ გულახდილობას
იჩენდა,არამედ მათ ხსენებაზე პირზე კლიტეს იდებდა ხოლმე. ზოგიერთ
საკითხზე ლაპარაკი,ალბათ,ნაფტასგან ხსენებული ტერორისტული აღთქმით
ეკრძალებოდა, მაგალითად, საიდუმლოდ ინახავდა ყველაფერ იმას, რაც
გარეგნულ წეს- ჩვეულებებსადაამუცნაურ ორგანიზაციაშიმისსაკუთარ როლს
შეეხებოდა, მაგრამ,სამაგიეროდ,სხვასაკითხებშიენამჭევრობასაცკიიჩენდადა
ცნობისმოყვარესდაწვრილებით უყვებოდამისილიგათავისიოციათასილოჟისა
და ას ორმოცდაათი დიდი ლოჟის მეოხებით ლამის მთელ მსოფლიოს რომ
მოსდებოდა და ისეთ ცივილიზაციებსაც კი სწვდებოდა,როგორიც ჰაიტი და
ზანგთა რესპუბლიკა ლიბერია იყო.სეტემბრინის არც იმ ცნობილი ხალხის
სახელები შემოჰკლებია, რომლებიც უწინ ან დღეს მასონები იყვნენ,
გარდაცვლილებიდან მან დაასახელა ვოლტერი,ლაფაიეტი და ნაპოლეონი,
ფრანკლინი და ვაშინგტონი,მაზინი და გარიბალდი,ცოცხლებიდან ინგლისის
მეფეც კი და კიდევ ბევრი სხვაც, მთავრობისა და პარლამენტის წევრი,
რომელთაცხელთეპყრათევროპულ სახელმწიფოთასადავეები.
ჰანს კასტორპმა კრძალვით მოიხარა ქედი მათ წინაშე,მაგრამ არაფერი
გაუოცებია.სტუდენტურ კორპორაციებშიცასევეხდებაო, თქვამან,ისინიცმთელი
სიცოცხლე არ წყვეტენ ერთმანეთთან კავშირს,თავისიანებს კარგად უწყობენ
ცხოვრებას,ხოლო ვინცკორპორანტიარ ყოფილა,იმანსაეჭვოა,სამსახურებრივ
იერარქიაში რაიმეს მიაღწიოსო.ამიტომ იქნებ ბატონი სეტემბრინისგან არც
ეგებოდეს, ასეთ წარჩინებულ ხალხს მასონობას თავმოსაწონებლად რომ
უთვლისო,იქნებპირიქითაცვივარაუდოთ,მასონთაგანამდენკაცსრომსჭერია
მნიშვნელოვანი პოსტები, ეს გარემოება მხოლოდ ორდენის ძალაზე
მიგვითითებსდაერთ ფაქტსაცგვიმხელს:თურმეორდენსიმაზემეტად ურევია
მსოფლიო პოლიტიკაში ხელი, ვიდრე ამის თქმას ბატონი სეტემბრინი
ისურვებდაო.
სეტემბრინისგაეღიმა.მანჟურნალ Massoner i
a
“-
ს ნომერი მარაოსავითაც კი დაიფრიალა სახესთან და იკითხა,მგონი,მახის
დაგებასმიპირებთ,არაო?იქნებფიქრობთ,ლოჟისპოლიტიკურ არსზეანლოჟის
პოლიტიკურისულისკვეთებისარსზეწინდაუხედავისიტყვადამაცდენინოთო.
- ამაოდ ეშმაკობთ, ინჟინერო! პოლიტიკას ჩვენ დაუფარავად, აშკარად
ვაღიარებთ.ჩვენ არაფრად მიგვაჩნია ის ცუდი რეპუტაცია,რაც ზოგიერთი
ბრიყვისთვალში-სხვათაშორის, ასეთიბრიყვებითქვენსსამშობლოშიარიან,და
სხვაგან, მგონი, არც მოიძებნებიან - ამ სიტყვასა და ტერმინსმიეწერება.
კაცობრიობის კეთილისმყოფელი ერთმანეთისგან ვერ განასხვავებს,რა არის
პოლიტიკა და რა -არა.პოლიტიკას რომ არ შეიცავდეს,ისეთი ამქვეყნად
არაფერია.ყველაფერიპოლიტიკაგახლავთ.
-სუყველაფერი?
-მშვენივრად ვიცი,არსებობენადამიანები,რომელთაცკარგიჰგონიათ,მასონთა
იდეების თავდაპირველ აპოლიტიკურ ბუნებას თუ ამხელენ,მაგრამ ეს ხალხი
სიტყვებით თამაშობსდარაღაცმიჯნებსავლებს,რომლებიცდროა,ყალბად და
უაზროდ გამოვაცხადოთ.ჯერ ერთი,ესპანურ ლოჟებსდასაბამიდანვეჰქონდათ
პოლიტიკურიელფერი. .
.
-წარმომიდგენია. .
.
-თქვენბევრსვერაფერსწარმოიდგენთ,ინჟინერო.თავსნუჩააგონებთ,თითქოს
თქვენით შეგეძლოთ ბევრი რამის წარმოდგენა,ჯობია,ზოგი რამ გაიგოთ და
შეითვისოთ,-ამასთქვენსავესასარგებლოდ გთხოვთ,თქვენივესამშობლოსადა
მთელი ევროპის ინტერესებისათვის,-და კიდევ მეორე რამ მინდა გონებაში
ჩაგიბეჭდოთ:თუგნებავთ,სწორედ მასონთაიდეაარასდროს,არცერთ ეპოქაში
არ ყოფილა აპოლიტიკური,არც შეეძლო აპოლიტიკური ყოფილიყო და თუკი
ოდესმეასეეგონა, მცდარად ესმოდახოლმეთავისივეარსიდამხოლოდ ამიტომ.
რანივართ ჩვენ?მშენებლებიდაშავიმუშები.ყველასმიზანიერთია,მთელის
კეთილდღეობააძმობისძირითადიკანონი,მაგრამესკეთილდღეობა,ესშენობა
როგორიღაა?ესგახლავთ დიდიხელოვნებით ნაგებისაზოგადოებრივიშენობა,
კაცობრიობის სრულყოფილება,ახალი იერუსალიმი.თუ ღმერთი გწამთ,რა
შუაშია აქ ან პოლიტიკა, ან არაპოლიტიკა? საზოგადოების პრობლემა,
თანაარსებობის პრობლემა თვით არის პოლიტიკა, თავიდან ფეხებამდე
პოლიტიკაა და მხოლოდ პოლიტიკა.ის,ვინც მას ეზიარება -ხოლო,ვინც მას
შეგნებულად არ ეზიარება, ის არცაა ღირსი, ადამიანად იწოდებოდეს -
შიგნიდანაცდაგარედანაცპოლიტიკასთანარისწილნაყარი,მასკარგად ესმის,
რომთავისუფალიკალატოზისხელოვნებამართვისხელოვნებაა. .
.
-მართვისა...
-..
.დარომმასონ- ილუმინატებსჰქონდათკიდეცრეგენტისხარისხი.
-ჩინებულია,ბატონო სეტემბრინი,მართვისხელოვნება,რეგენტისხარისხი,ეს
ყველაფერი მომწონს,მაგრამ მხოლოდ ეს მითხარით:თქვენს ლოჟაში ყველა,
სუყველაქრისტიანებიხართ?
-Perchè
!
(ეგრასაკითხავია!( იტალ. )
.)-მომიტევეთ,სხვანაირად მინდაგკითხოთ,უფრო
ზოგადადდამარტივად.გწამთღმერთი?
-გიპასუხებთ,ოღონდმითხარით, რატომმეკითხებით.
-აქამდეარ მომინდომებიათქვენიცდუნება,მაგრამარსებობსერთიბიბლიური
თქმულება,სადაცერთიკაციუფლისშეცდენასრომაულიმონეტით ცდილობსდა
პასუხად იღებს,ღვთისა-ღმერთსადაკეისრისა-კეისარსო.მემგონი,ასეთივე
განსხვავებაუნდაიყოს პოლიტიკასადაარაპოლიტიკას შორის.თუკი ღმერთი
არსებობს, მაშინესგანსხვავებაცარსებობს.სწამთმასონებსღმერთი?
-მე დაგპირდით,გიპასუხებთ- მეთქი.თქვენ ისეთ ერთიანობაზე ლაპარაკობთ,
რისთვისაციღვწისდღესბევრი,მაგრამჩვენდასამწუხაროდ,ასეთიერთიანობა
ჯერ კიდევარ არსებობს.მასონთამსოფლიო კავშირი არ არსებობს.თუკი იგი
ჩამოყალიბდება - გიმეორებთ,ამ უზარმაზარი საქმისათვის თავდადებული,
საიდუმლო მუშაობა მიმდინარეობს- მეთქი -მაშინ მისი რელიგიური რწმენაც
უსათუოდ ერთიანი გახდება,ხოლო სიტყვიერად იგი ასე გამოისახება:„ Écr
asez
l
’inf
âme
“.
(გაჭეჭყეთ სიბილწე!( ფრანგ.)
.)-იძულებით?მერედა,ესხომშემწყნარებლობა
აღარიქნება?
-არამგონია,შემწყნარებლობაში რიგიანად ერკვეოდეთ,ინჟინერო.გონებაში
ერთხელ დასამუდამოდ ჩაიბეჭდეთ,რომშემწყნარებლობადანაშაულად იქცევა,
როცასაქმებოროტებასეხება.
-მერედა, ღმერთიბოროტებაა?
-ბოროტებაღმერთიკიარა,მეტაფიზიკაა,რადგანიგიმხოლოდ იმისთვისვარგა,
რომ მიაძინოს ის გულისხმევა, საზოგადოების ტაძრის აგებას რომ უნდა
შევალიოთ.ამის მაგალითი კარგა ხნის წინ მოგვცა საფრანგეთის დიადმა
აღმოსავლეთმა“ ,
(„
საფრანგეთის დიადი აღმოსავლეთი“ - ყველაზე ძველი
მასონური ორგანიზაცია საფრანგეთში და უძველესი კონტინენტურ ევროპაში.
დაარსდა1738წლის24ივნისს.„ საფრანგეთისდიადიაღმოსავლეთი“მსოფლიოში
ლიბერალურიმასონობისფლაგმანია. )
როცა ყველა თავისი ხელნაწერიდან ამოაგდო ღმერთის სახსენებელი.ჩვენ,
იტალიელებმა, მივბაძეთმათმაგალითს. .
.
-პირდაპირკათოლიკურისაქციელია!
-თქვენფიქრობთ. ..
-მევფიქრობ, ღმერთისსახსენებლისამოგდებაწმინდაკათოლიკურისაქციელია
-მეთქი.
-თქვენგნებავთ, თქვათ...
-ისეთი არაფერი,ბატონო სეტემბრინი.მაინცდამაინც დიდ ყურადღებას ნუ
მიაქცევთ ჩემს ნაბოდვარს,მხოლოდ ამ წუთში მომივიდა თავში აზრად,რომ
ათეიზმიუაღრესად კათოლიკურიმოვლენაადათითქოსღმერთისსახსენებელს
მხოლოდ იმიტომუარყოფენ, კიდევუფრო ჭეშმარიტიკათოლიკეებირომგახდნენ
-მეთქი.
ბატონმა სეტემბრინიმ რომ აქ ხანმოკლე პაუზა გააკეთა, ეს აშკარად
პედაგოგიური მოსაზრებით იყო ნაკარნახევი და გამიზნული დუმილის შემდეგ
თქვა:
-ინჟინერო,არავითარი სურვილი არა მაქვს,შეგირყიოთ პროტესტანტული
რწმენადაგულიგატკინოთ.ჩვენშემწყნარებლობაზევსაუბრობდით. ..ზედმეტად
მიმაჩნია,ხაზგასმით აღვნიშნო,რომ პროტესტანტიზმს არამცთუ მოთმინებით
ვეკიდები,არამედ უაღრესად აღტაცებულიც ვარ სინდისის ხმის ჩახშობის
წინააღმდეგგაწეულ ბრძოლაშიმისიისტორიულიროლისგამო.წიგნისსაბეჭდი
დაზგის გამოგონება და რეფორმაცია არის და დარჩება ორ უდიდეს
დამსახურებად,რაც ცენტრალურ ევროპას მიუძღვის კაცობრიობის წინაშე.ეს
უეჭველია.ოღონდ თქვენრაცამწუთშიბრძანეთ,იმისშემდეგეჭვიარ მეპარება,
რომერთისიტყვითაცგამიგებთ, თუკიგეტყვით,ესსაქმისმხოლოდ ერთიმხარეა
და მას მეორე მხარეც აქვს- მეთქი.პროტესტანტიზმი შეიცავს ელემენტებს. .
.
თქვენივერეფორმაციისმამამთავარსჰქონდაესელემენტები. .
.მხედველობაში
მაქვს ნეტარი სიმშვიდისადასაკუთარ თავში ჰიპნოზური ჩაძირვის ელემენტი,
რაცევროპულიყაიდისარაა, ისინიუცხო დამიუღებელიამსოფლიოსამსაქმიანი
კუთხის ცხოვრებისეული პრინციპებისათვის.ერთი შეხედეთ თქვენს ლუთერს!
დააკვირდით მისახალგაზრდულ დაგვიანდელ პორტრეტს!როგორითავისქალა
აქვს,როგორი ყვრიმალები,რა უცნაური თვალის ჭრილი! ეს აზიაა,ჩემო
მეგობარო! გამიკვირდებოდა,ძალიან გამიკვირდებოდა,აქ რაღაც ვენდურ-
სლავურ- სარმატულსრომარ ერიოსხელი,დააი,ესუზარმაზარიპიროვნება-ან
კივინგაბედავს,უარყოსმისისიდიადე-უშველებელ დასაბედისწერო ტვირთად
დააწვათქვენიქვეყნისძლივძლივობით გაწონასწორებულისასწორისერთ- ერთ
პინას და აღმოსავლურმა მხარემ ისეთი საშინელი ძალით გადასძლია,რომ
დასავლურიდღემდეუსასოოდზეცაშიაგამოკიდებული. ..
სეტემბრინი ფანჯარასთან წამომართულ ჰუმანისტურ პულტს მოსცილდა,
ხელადით დამშვენებულ მრგვალ მაგიდასთანგადმოინაცვლადათავისმოწაფეს
მიუახლოვდა,რომელიცკედელთანმიდგმულ ტახტზეიჯდა,იდაყვებიმუხლებზე
დაეყრდნოდახელინიკაპქვეშჰქონდაამოდებული.
-Caro
!-შესძახაბატონმასეტემბრინიმ, -Car
oamico
!(
ძვირფასომეგობარო( იტალ. )
.)
საჭირო გახდება გადაწყვეტილებების მიღება - ევროპის ბედნიერი
მომავლისათვისუმნიშვნელოვანესიგადაწყვეტილებებისმიღება,დაესთქვენი
ქვეყნის ხვედრია.ეს გადაწყვეტილებანი მის სულში უნდამომწიფდეს.თქვენი
სამშობლო აღმოსავლეთსადადასავლეთსშორისდგას,მანუნდამოახდინოსამ
ორ სფეროსშორისსაბოლოო დაშეგნებულიარჩევანი,რადგანმისსულსორივე
სფერო ეპატრონება.თქვენ ახალგაზრდა ხართ,თქვენი ხელი უნდა ერიოს ამ
გადაწყვეტილების მიღებაში,თქვენ გმართებთ მასზე ზეგავლენა იქონიოთ.
ამიტომ კურთხეულ იყოს ის ბედი, რომელმაც ამ საშინელ მხარეში
გადმოგისროლათ,მეკი,ჩემიმხრივ,საშუალებამომცა,ჩემიარცთუგაუწაფავი,
არცთუდუნესიტყვით მეოცნებე, ახალგაზრდულ სულზეზეგავლენამომეხდინადა
თქვენშიისპასუხისმგებლობისგრძნობაგამეღვიძებინა,თქვენსქვეყანასრომ
აკისრიაცივილიზაციისწინაშე. ..
ჰანს კასტორპს ნიკაპი მუჭში მოექცია,იჯდა,მანსარდის ფანჯარაში მდუმარედ
იცქირებოდადაგულუბრყვილოცისფერთვალებშისიკერპეჩასდგომოდა.
-თქვენდუმხართ, -აღელვებულიხმით მიმართაბატონმასეტემბრინიმ, -თქვენდა
თქვენი ქვეყანა მრავალმნიშვნელოვან დუმილს ამჯობინებთ,და ამ დუმილის
განუჭვრეტელობა მის სიღრმეში ჩაწვდომას არ გვანებებს.თქვენ სიტყვა არ
გიყვართ,ანვერ ფლობთ მას,ანმტრულად ეკიდებით -მეტყველმამსოფლიომ
არციცისდავერცგაიგებს,გულშირაგიდევთ.ჩემო მეგობარო,ესსახიფათოა. .
.
ენა თვით კულტურაა. .
.სიტყვა,თუნდაც საწინააღმდეგოდ თქმული,ადამიანებს
ერთმანეთთან აკავშირებს. .
. უსიტყვობა კი მარტოობას გვიქადის. გული
მიგრძნობს,თქვენ მარტოობას საქმით დაჯაბნით.თქვენს ბიძაშვილს,ჯაკომოს
(ბატონისეტემბრინისიმარჯვისათვისიოახიმსზოგჯერ ჯაკომოსეძახდა) ,თქვენს
ბიძაშვილს, ჯაკომოს, თქვენი დუმილით საშუალებას აძლევთ, დაგასწროთ
მოქმედების დაწყება,„ და იგი ორ კაცს მძლავრი დარტყმით იქვე მიაწვენს,
დანარჩენებითავსგაქცევითთუუშველიან“ .
..
ჰანსკასტორპსგაეცინადაბატონსეტემბრინისაცწამით კმაყოფილებისღიმილი
მოჰგვარათავისივეპლასტიკურისიტყვითგამოწვეულმაშთაბეჭდილებამ.
-კარგი,ვიცინოთ!-თქვამან,-სამხიარულოდ მუდამმზადავარ.სიცილისულის
გამობრწყინებააო,ამბობს ერთი ძველი მოღვაწე. ამასობაში ჩვენს თემას
გადავუხვიეთ დაიმსიძნელეებსმივადექით,რომელნიც,ვაღიარებ,წინეღობება
მასონთამსოფლიო კავშირისშესაქმნელად ჩვენმიერ გაწეულ შრომას, ხოლო ამ
სიძნელეებსსწორედპროტესტანტულიევროპაგვიქმნის.
ბატონმა სეტემბრინიმ გატაცებით განაგრძო საუბარი მსოფლიო კავშირის
შექმნისიდეაზე,რომელსაცუნგრეთშიდასდებოდასათავე, მისგანხორციელებას
საიმედო პირი უჩანდა, და ამგვარად, მასონობა მსოფლიოს ბედ- იღბლის
გადამწყვეტძალად გადაიქცეოდა.მანვითომდაუდევრად გადმოალაგაამსაქმის
უცხოელი მამამთავრებისგან მიღებული წერილები,მათ შორის ოცდამეცამეტე
ხარისხის ძმის, შვეიცარიელი დიდოსტატის, კარტიე ლა ტენტეს ხელით
დაწერილი ბარათი დაჰანს კასტორპს გააცნო ხელოვნური ენის -ესპერანტოს
მასონთა მსოფლიო კავშირის ენად გამოცხადების გეგმა.ბატონი სეტემბრინი
საუბარმაისე გაიტაცა,რომ პოლიტიკის უმაღლეს სფეროებსაც გადასწვდა,
თვალი ყველგან მიაწვდინადაშეაფასაის პერსპექტივები,რაც რევოლუციურ-
რესპუბლიკურ იდეებსმისსაკუთარ სამშობლოში,ესპანეთსადაპორტუგალიაში
ჰქონდა.ბატონი სეტემბრინი შეეცადა,ჰანს კასტორპი დაერწმუნებინა,ზემოთ
ხსენებულიმონარქიისდიდილოჟისმეთაურებთანმიმოწერამაქვსო.აი, სწორედ
იქ მომწიფდა საჭირო გადაწყვეტილებანიო,ჰანს კასტორპმა გაიხსენოს ჩემი
სიტყვები,სულ ახლო მომავალში იქ,ბარში,დიდი ამბები დაიწყებაო.ჰანს
კასტორპიცშეჰპირდა, გავიხსენებო.
უნდამოგახსენოთ, რომესმასონურისჯა- ბაასიმოწაფისაცალ-ცალკე,ხანერთ და
ხან მეორე მენტორთან, ჯერ კიდევ აქ, ზევით, თავისიანებთან იოახიმის
დაბრუნებამდე მიმდინარეობდა,ხოლო ის კამათი,რომლის მოყოლასაც ახლა
ვაპირებთ, იოახიმის აქ ყოფნაში, მისი თანდასწრებით შედგა, მისი
დაბრუნებიდანცხრაკვირისთავზე,ოქტომბრისდამდეგს,როცაერთ მშვენიერ
დღეს ყველანი შემოდგომის მზის ქვეშ კურჰაუსის წინ ისხდნენ და
გამაგრილებელ სასმელებს წრუპავდნენ. ჰანს კასტორპს განსაკუთრებით
დაამახსოვრდა ის დღე,მაშინ პირველად შეეპარა გულში იოახიმის დარდი,
სადარდებელი კი ისეთმა სიმპტომებმა გაუჩინა,ჩვეულებრივ,დამაღონებელი
რომ არ არის ხოლმე,სახელდობრ,ყელის ტკივილმა და ხმის ჩახლეჩამ,
რომელთაც თითქოს უწყინარი სატკივარი ეთქმოდა,მაგრამ ახალგაზრდაჰანს
კასტორპსისინიუცნაურიშუქით ეჩვენაგანათებული,დიახ,შუქით,დაესშუქი,
მისი რწმენით,იოახიმის თვალთა სიღრმიდან იფრქვეოდა.თვალები იოახიმს
ყოველთვისნაზიდაფართო ჰქონდა,მაგრამიმდღესთვალებშიშუქთანერთად
ფიქრი და -იძულებული ვართ,ერთი უცნაური სიტყვაც დავურთოთ -მუქარა
ჩასდგომოდადაამისგამო თვალებიცუფრო ფართო დაღრმამოუჩანდა.სწორი
არ იქნებათუვიტყვით,ჰანსკასტორპსისშუქმფინარემზერაარ მოსწონდა- თქო,
პირიქით,ძალიანაცმოსწონდა,მაგრამსადარდებელსაცუჩენდა.ერთისიტყვით,
ამდაგვარ განცდებს,მათივეხასიათიდანგამომდინარე,მხოლოდ ბუნდოვნად თუ
აღწერსკაცი.
რაცშეეხებასაუბარს,ანუპაექრობას-პაექრობას,რაღათქმაუნდა,ნაფტასადა
სეტემბრინის შორის -იგი სულ სხვახასიათისაგახლდათ დამასონთალოჟის
არსისგარკვევასთანძალიანსუსტიკავშირიჰქონდა.ბიძაშვილებისგარდა,აქ
იყვნენ ფერგე და ვეეზალი დაოთხივენი დიდ ენთუზიაზმსაც იჩენდნენ,თუმცა
კამათის საგანში ყველა როდი ერკვეოდა,მაგალითად,ბატონი ფერგე ხომ
ნამდვილად ვერ ერკვეოდა და ვერა, მაგრამ როცა კამათი ისე ცხარედ
მიმდინარეობს,თითქოს სიკვდილ- სიცოცხლის საკითხი წყდებოდეს და თან
იმოდენა გონებამახვილობა და ბრწყინვალებაა შიგ ჩაქსოვილი, თითქოს
სიკვდილ- სიცოცხლე სულაც არაფერ შუაში იყოს და მოპაექრენი მხოლოდ
ელეგანტურად ერკინებოდნენერთმანეთს-ნაფტასადასეტემბრინისდისპუტიკი
ყოველთვისასემიმდინარეობდახოლმე-რაღაგასაკვირია,ამგვარმაკამათმა
ისეთი ხალხიც მიიზიდოს,ვისაც მისი ბევრი არც არაფერი გაეგება და მისი
მნიშვნელობაც ბუნდოვნად აქვს წარმოდგენილი. ირგვლივ მყოფნი, სულ
გარეშენიც კი,გაოცებისგან წარბებაწეულნი უგდებდნენ ყურს მოპაექრეებს,
ისინიციმდენადდაეტყვევებინამათმგზნებარეშეხლა- შემოხლას.
ეს ამბავი,როგორც მოგახსენეთ,კურჰაუსის წინ ხდებოდა,ნაშუადღევს,ჩაის
შემდეგ.ოთხიბერგჰოფელიიქგადაეყარასეტემბრინისდაშემთხვევით ნაფტაც
სულ მალეშემოუერთდათ.ყველანიერთ პატარალითონისმაგიდასუსხდნენდა
სოდიანი წყლით გაზავებულ სასმელებს - ანისულის არაყსა და ვერმუთს
მიირთმევდნენ.ნაფტა აქ სამხრობდა ხოლმე და ახლაც ღვინო და ნამცხვარი
შეუკვეთა.ასეთისამხარი,ეტყობა,თავისიგანსწავლისხანასაგონებდა.იოახიმი
მტკივანყელსხშირ- ხშირად ისველებდანატურალურილიმონათით.გაჯერებული,
მჟავესასმელიყელშიუღიტინებდადაშვებასაძლევდა, სეტემბრინიკიმხოლოდ
უბრალო დამტკბარ წყალს სვამდა, მაგრამ ჩალის ღეროთი ისე მადის
აღმძვრელად და მოხდენილად წრუპავდა,თითქოს ძვირფას გამაგრილებელ
სასმელსეწაფებაო.იგიჰანსკასტორპსგაეხუმრა.
-ესრამესმის,ინჟინერო?რაჭორიმოსწვდაჩემსყურს?თქვენიბეატრიჩეუკან
ბრუნდება?გიბრუნდებათ სამოთხისცხრავეწრეშითქვენიმეგზური?რაგაეწყობა,
მინდაიმედივიქონიო,რომმთლიანად არუკუაგდებთ თქვენივერგილიუსისგან
სამეგობროდ გამოწვდილ ხელს!ჩვენიძვირფასიეკლეზიასტედაგიდასტურებთ,
რომmedi oevo
-ს
(შუა საუკუნეების (იტალ.). ) სამყარო სრულად ვერ ჩაითვლება, თუკი
ფრანცისკანულ მისტიკას თომისტური რწმენით გამსჭვალული საწინააღმდეგო
პოლუსიარექნა.
ხუმრობით შეზავებულ ამოდენა განსწავლულობაზე ყველას გაეცინა და ჰანს
კასტორპს შეხედეს, რომელსაც ვერმუთით სავსე ჭიქა აეწია და თავის
ვერგილიუსს“ ასევე სიცილით ესალმებოდა. თითქმის დაუჯერებელი ჩანდა,
ბატონისეტემბრინისთუნდაცჩახუჭუჭებულ,მაგრამსავსებით უწყინარ სიტყვებს
სულ ცოტა ხანში გაუთავებელი იდეური ჭიდილი თუ მოჰყვებოდა.მართალია,
ნაფტა მაინც გაკენწლეს და გამოიწვიეს,მაგრამ,თავის მხრივ,ისიც მყისვე
გადავიდა შეტევაზე და თავს დაესხა ლათინ პოეტს.ყველამ იცოდა,იმ პოეტს
სეტემბრინირომაღმერთებდა,ასეგანსაჯეთ,ჰომეროსზემაღლაცკიაყენებდა,
ხოლო ნაფტა მთელ ლათინურ პოეზიას თავისვერგილიუსიანად აგდებულად
ეკიდებოდა,ახლაცარ დაუხანებიადაშემთხვევაბოროტად გამოიყენა.მხოლოდ
დიდიდანტესკეთილ გულსადაეპოქისმიერ შეზღუდულობასუნდამიეწეროს,ეს
საშუალო ნიჭის ვერსიფიკატორი ასე რომ განადიდა და თავის თხზულებაში
მნიშვნელოვანი როლი უბოძა,ბატონი ლოდოვიკო კი ამ როლს ზედმიწევნით
მასონურ მნიშვნელობას მიაწერსო.ანდა სხვა რა ღირსება გააჩნდა ამ კარის
ლაურეატსა და იულიუსის საგვარეულოს ლაქიას, მსოფლიო ქალაქის
ლიტერატორსა და მოლაყბეს,გულში შემოქმედებითი ნაპერწკალი მას არ
უღვიოდადასულიც,თუკისაერთოდ გააჩნდასული,ნასხვისარიჰქონდა,მასხომ
პოეტიარცეთქმის,იგიავგუსტუსისეპოქისპარიკით თავდამშვენებულიფრანგია
დამეტიარაფერიო, ბრძანანაფტამ.
ბატონ სეტემბრინის თურმე ეჭვიც არ ეპარებოდა,რომ მისი წინამორბედი
ორატორი არავითარ გზასა და საშუალებას არ დაერიდებოდა,ოღონდ კი
აყვავებული რომაული ცივილიზაციის სიძულვილი თავის სამსახურებრივ
მოვალეობასთან - ლათინურის მასწავლებლობასთან შეეთავსებინა, თუმცა
საჭიროდ მიმაჩნია,მივუთითო,ამდაგვარიაზრებისწყალობით თავისსაყვარელ
საუკუნეებსუფრო მეტად არ დაუპირისპირდეს,რადგანიმსაუკუნეებშიარამცთუ
სიძულვილით ეკიდებოდნენვერგილიუსს,არამედ,პირიქით,განადიდებდნენდა
მისი გულუბრყვილობის წყალობით სიბრძნით ძლევამოსილ ჯადოქრადაც
სახავდნენო.
ბატონისეტემბრინინამდვილად ამაოდ იშველიებსიმახალშობილ საუკუნეებში
გამეფებულ გულუბრყვილობას. სწორედ ეს გულუბრყვილობა იყო, თავისი
შემოქმედებითიძალადაუნარიდაძლეულიწინააღმდეგობებისდემონიზაციაშიც
რომ გამოავლინაო,განაცხადა ნაფტამ.სხვათა შორის,იმ დროს ახალგაზრდა
ეკლესიის მოძღვარნი დაუღალავად ამხელდნენ ძველი ფილოსოფოსებისა და
პოეტების სიცრუეს დახალხს განსაკუთრებით აფრთხილებდნენ,ვერგილიუსის
მაღალფარდოვანიმჭევრმეტყველებით სულიარ დაიბინძუროთო,ხოლო დღეს,
როცაკიდევერთ ეპოქასუდგასსამარეშიფეხიდასაცააპროლეტარიატისდილა
გათენდება,ჭეშმარიტად შესაფერიდროა,მოვიგონოთ ესგაფრთხილება!მინდა
ჩემსმოწინააღმდეგესსაშუალებამივცე,ყველაფერზეერთბაშად გამცესპასუხი
დაამიტომაც დავძენ:დაე,ბატონილოდოვიკო დარწმუნებულიბრძანდებოდეს,
რომ ამ სიტყვების მთქმელიც ასრულებს თავის მცირე მოქალაქეობრივ
მოვალეობას,რაზეც მან,ასევე ინება გადაეკრა სიტყვა,თანაც ასრულებს
ყოველგვარიr eser
vat
ioment
ali
s
(აზრობრივი შესწორებები.)დაცვით და ვერ ვიტყვით,რომ ირონიის გარეშე,
მაგრამ მაინც ეთვისება კლასიკურ-რიტორიკულ აღმზრდელობით მეთოდებს,
რომელთაც, ერთი სანგვინიკოსის გამოთვლით, რამდენიმე ათწლეულის
სიცოცხლეღადარჩენიათო.
-თქვენ,თქვენსწავლობდით,-შესძახასეტემბრინიმ,-სწორედ თქვენღვრიდით
ოფლს იმ ძველი პოეტებისა და ფილოსოფოსების შესწავლაზე და ისევე
ცდილობდით, მიგეთვისებინათ მათი ძვირფასი მემკვიდრეობა, როგორც
ანტიკურინაგებობებისმასალასიყენებდით თქვენისალოცავებისასაშენებლად.
მშვენივრად გრძნობდით, რომ თქვენი პროლეტარული სულის ძალა არ
გაგწვდებოდათ ახალი ტიპის ხელოვნების შესაქმნელად და იმედი გქონდათ,
ძველიხელოვნებათავისივეიარაღით გაგენადგურებინათ.ასეიქნებაახლაც, ასე
იქნება ყოველთვის!თქვენი გაურანდავი პროლეტარიატის დილა იძულებული
გახდება,იმ წყაროს დაეწაფოს,რომლის სიძულვილსაც თქვენსავე თავს და
სხვებსაცუნერგავთ,რადგანგანათლებისგარეშევერ წარდგებით კაცობრიობის
წინაშე, განათლება კი ერთადერთი არსებობს: სწორედ ის, რასაც თქვენ
ბურჟუაზიულსუწოდებთ დაზოგადსაკაცობრიოკიგახლავთ!
რაო,ჰუმანისტურიაღზრდისპრინციპებისაღსასრულირამდენიმეათწლეულის
საქმეაო? ბატონ სეტემბრინის მხოლოდ თავაზიანობა აკავებს,თორემ ერთს
უდარდელად და სარკასტულად გადაიხარხარებდა.ევროპას ძალუძს,მოუაროს
თავის მარადიულ საუნჯეს, იგი ყველა იმ პროლეტარულ აპოკალიფსს
გადალახავს,ხანსად დახანსად რომამოყოფსხოლმეთავს, დადინჯად გადავა
კლასიკურისაზრისისდღისწესრიგზე.
აი,სწორედ დღისწესრიგისსაკითხშივერ არისბატონისეტემბრინისათანადოდ
გაცნობიერებულიო,გესლიანად შენიშნა ნაფტამ.დღის წესრიგში სწორედ ის
საკითხი დგას, მას რატომღაც საბოლოოდ გადაჭრილი რომ ჰგონიაო,
სახელდობრ,არისთუარამედიტერანულ- კლასიკურ-ჰუმანისტურიმემკვიდრეობა
საკაცობრიო და ამდენად, მარადიული, თუ იგი მხოლოდ ერთი ეპოქის,
ბურჟუაზიულ-ლიბერალურიეპოქის,აზროვნებისფორმადამისივეკუთვნილებაა
დამასთანერთად უნდადაიღუპოსკიდეც.ამსაკითხისგადაჭრაისტორიისსაქმეა
დაბატონსეტემბრინისუნდავურჩიოთ, მეტისმეტად ნუდაიიმედებსთავს, რომეს
საკითხიმისილათინურიკონსერვატიზმისსასარგებლოდგადაიჭრებაო.
ეს უკვე მეტისმეტი უტიფრობა იყო პატარა ნაფტას მხრივ, ბატონი
სეტემბრინისთვის,პროგრესისამაღიარებულიმსახურისათვის,კონსერვატორი
ეწოდებინა.მისისიტყვებიყველასგულშიმოხვდადა,რაღათქმაუნდა,ყველაზე
მწარედ შეურაცხყოფილს,იგიაღელვებისაგანაპრეხილ ულვაშსიკვარკნიდადა
საპასუხო დარტყმის ძიებაში მტერს დროს უტოვებდა ახალ- ახალი
გამოხდომისთვის კლასიკური განათლების იდეალების, ევროპული სწავლა-
აღზრდის არსის რიტორიკულ- ლიტერატურული სულისკვეთებისა და მისი
გრამატიკულ- ფორმალური სპლინის წინააღმდეგ,რომელიც თურმე მხოლოდ
ბურჟუაზიისგაბატონებულიკლასისთვისღაყოფილასაინტერესო,თორემხალხი
კარგა ხანია საცინლად იგდებსო.დიახ,ჩვენ არც კი ვიცით,ხალხი როგორ
ამასხარავებსჩვენსსადოქტორო წოდებებს,მთელ ჩვენსწოდებრივიერარქიაზე
აგებულ განათლებასა და სახელმწიფო სახალხო სკოლას, ბურჟუაზიული
კლასობრივი დიქტატურის ამ იარაღს, თვითონვე რომ იტყუებენ თავს,
სახალხოგანათლება წყალგარეული ფსევდომეცნიერებააო. ის აღზრდა-
განათლებაკი,ძირმომპალიბურჟუაზიულისახელმწიფოსწინააღმდეგბრძოლას
რომსჭირდება, ხალხმაკარგახანიათვითონვეიცის, სხვაგანრომუნდაეძიოსდა
არაიმადმინისტრაციულ იძულებით დაწესებულებებში,სკოლარომჰქვია.დღეს
ვინ აღარ იცის,შუა საუკუნეების სამონასტრო სკოლებიდან მომდინარე ჩვენი
სკოლასასაცილო გადმონაშთად დაანაქრონიზმად რომააქცეული.დედამიწის
ზურგზე კაცი არ მოიძებნება,თავის განათლებას სკოლას რომ უმადლოდეს.
თავისუფალი, ყველასათვის ხელმისაწვდომი სწავლა- განათლება საჯარო
ლექციების,გამოფენებისა და კინოს წყალობით შეიძინება და ყოველგვარ
სასკოლოგანათლებაზეუკეთესიცგახლავთო.
რევოლუციისა და ბნელეთის მოციქულობის ამ ნაზავში,რომლითაც ნაფტა
უმასპინძლდება მსმენელებს, ყოვლად უხამსი ობსკურანტული მინარევი
ჭარბობსო, უპასუხა მოწინააღმდეგეს ბატონმა სეტემბრინიმ. ხალხის
განათლებაზე მისი ზრუნვადიახაც მოსაწონია,მაგრამ,ვაგლახ,რომ აქ უფრო
ინსტინქტური სურვილი მძლავრობს,ერი და ბერი უწიგნურობის წყვდიადში
გაახვიოსო.
ნაფტას გაეღიმა.უწიგნურობაო!ახლა ერთ კაცს ჰგონია,მართლა საზარელი
სიტყვავისროლეო,გორგონასთავიდაგვანახვადადარწმუნებულიბრძანდება,
მის დანახვაზე ყველას ფერი წაგვივაო.ნამდვილად გული მწყდება,მაგრამ
მოპაექრეს იმედი უნდა გავუცრუო, რადგან უწიგნურობის ცნების წინაშე
ჰუმანისტური შიში სასაცილოდ მიმაჩნიაო.კაცი მართლა რენესანსული ტიპის
ლიტერატორი, პრეციზული სტილის მიმდევარი, სეჩენტისტი,
მარინისტი(სეჩენტისტი,მარინისტი-ნაფტააქჩამოთვლისმისმიერ იდეალურად
აღიარებულ შუა საუკუნეების ხელოვნების შემდეგ არსებულ სტილებს:
რენესანსულს,პრეციზულს,იტალიურიბაროკოსერთ- ერთ შენაკადს,სეჩენტიზმს.
მარინისტიც მარინიზმის ( წარმომდგარია იტალიელი პოეტის, ჯამბატისტა
მარინოს სახელიდან) - ე. ი. XVI
I საუკუნის იტალიურ პოეზიაში არსებული
მანერული, ღვარჭნილიმიმდინარეობისწარმომადგენელსნიშნავს.)
და
ესტილოცულტო- ს
(კულტივირებული სტილი ( იტალ. ).)მასხარა უნდა იყო,წერა- კითხვის ცოდნას
ამოდენააღმზრდელობითიმნიშვნელობამიანიჭო დაფიქრობდე,სადაც წერა-
კითხვა არ იციან,იქ სულიერი წყვდიადია გამეფებულიო. იქნებ ბატონმა
სეტემბრინიმ გაიხსენოს,შუა საუკუნეების უდიდესი პოეტი ვოლფრამ ფონ
ეშენბახი
(ვოლფრამფონეშენბახი-XI IსაუკუნისმიწურულისადაXI IIსაუკუნისდამდეგის
გერმანელი სარაინდო რომანისტი,ადრეული შუა საუკუნეების ქრისტიანული
დასავლეთისყველაზედიდიეპიკოსი,სარაინდო რომან პარციფალის“ავტორი. )
წერა-კითხვის უცოდინარი რომ იყოო? მაშინ გერმანიაში საძრახისად
ითვლებოდა,სამღვდლოდ თუარ ამზადებდნენ,ისებიჭისსკოლაშიგაგზავნადა
აზნაურთა და უაზნოთა ეს ზიზღი ლიტერატურის ხელოვნებისადმი სამუდამოდ
დარჩა კეთილშობილი ჩამომავლობის სიმბოლოდ, ხოლო ლიტერატორმა,
ჰუმანიზმისა და ბურჟუაზიის პირმშომ,მართალია,წერა- კითხვა იცოდა,რაც
აზნაურს,მეომარსა და ხალხს სულ არა ან ძლივძლივობით შეეძლო,მაგრამ,
სამაგიეროდ,ამ ქვეყნისა მეტი არაფერი გაეგებოდა,ასეთი კაცი დღესაც
ლათინიზებულ ქარაოცად რჩება,ენაკიუჭრის,მაგრამცხოვრებისეულ საქმეებს
რიგიანხალხსაკისრებს.სწორედ ამიტომაა,ლიტერატორიპოლიტიკასაცქარით
გაბერილ გუდად,ანუ რიტორიკითა და მხატვრული ლიტერატურით გაბერილ
გუდად რომაქცევს,ხოლო ამასპარტიულ ენაზერადიკალიზმიდადემოკრატია
ეწოდებაოდაასეშემდეგ, დაასეშემდეგ.
ბატონი სეტემბრინი ამ ნათქვამს უპასუხოდ ვერ დატოვებდა! მეტისმეტად
თამამად კიამხელსმოპაექრეზოგიერთიეპოქისმგზნებარებარბაროსობისადმი
თავის სიმპათიებსო,შესძახამან,თან ლიტერატურული ფორმის სიყვარულსაც
რომ მასხრად იგდებს,ურომლისოდაც არ შეიძლება და წარმოუდგენელიცაა
ადამიანის არსებობა,და,სხვათაშორის,ყოველთვის ასე იყო დაასეც იქნება!
კეთილშობილებაო? მხოლოდ კაცობრიობის მტერს ძალუძს ამ სახელით
მონათლოს სიტყვიერი სიღატაკე და უხეში, მუნჯი საგნობრიობა.
კეთილშობილურადსწორედისფუფუნება, ანუgener
osi
tà
, უფრო ჩაითვლება, ფორმას რომ ვანიჭებთ ადამიანურ, შინაარსისგან
დამოუკიდებელ მნიშვნელობას, ასევეა მჭევრმეტყველების კულტიც, იგი,
როგორც ხელოვნება ხელოვნებისათვის, ბერძნულ- რომაული ცივილიზაციის
მემკვიდრეობაა,რომელიცჰუმანისტებმა,
უომინილეტტერატი,სხვასთუარა,რომანულ ქვეყნებსმაინცდაუბრუნესდაიგი
წარმოადგენსყოველიშემდგომიგააზრებულიიდეალიზმის, მათშორის, აგრეთვე,
პოლიტიკურიიდეალიზმისწყაროსო.
-დიახ,ბატონო ჩემო!-განაგრძო სეტემბრინიმ,-ის,რაც თქვენ უდიერად
ცხოვრებისა და სიტყვის გათიშვად მოიხსენიეთ,სხვა არა არის რა,თუ არა
მშვენიერების გვირგვინში ჩაწნული უფრო მაღალი ერთიანობა,და სულაც არ
ვთრთი იმის შიშით, ლიტერატურისა და ბარბაროსობის არჩევანის გამო
გამართულ ჭიდილში კეთილშობილი ახალგაზრდობარომელ მხარეს დაიჭერს-
მეთქი.
ჰანს კასტორპი უგულისყუროდ უსმენდა საუბარს,რადგან მისი ყურადღება აქ
მყოფ მეომარსადაკეთილშობილთაწრისწარმომადგენელს,უფრო სწორად,მის
ახლებურ გამოხედვას შთაენთქა და,ცოტა არ იყოს,შეკრთა,როცა იგრძნო,
ბატონი სეტემბრინის უკანასკნელი სიტყვები მოწოდებასადაგამოწვევასავით
ჩემკენაა მომართულიო,მაგრამ მყისვე ისეთივე სახე მიიღო,როგორიც მაშინ,
სეტემბრინი აღმოსავლეთსადადასავლეთს“შორისარჩევანისგასაკეთებლად
საზეიმოდ რომმოუწოდებდა:ესეიგი, სახემაშინდელივით მიუკარებელიდაურჩი
გაუხდა და დუმილი არჩია.ეს ორი კაცი მაინც ხომ ყველაფერს ამწვავებსო,
ფიქრობდაგულში,თუმცა, ალბათ,ასეციყო საჭირო,რახანპაექრობისსურვილი
კლავდათ,ისინიერთმანეთსგამწარებით აძალებდნენორ უკიდურესარჩევანს,
მას კი ეჩვენებოდა, რომ ჭეშმარიტება სადღაც შუაში უნდა ყოფილიყო,
ერთმანეთთან შეურიგებელ მოსაზრებებს შორის,ენამჭევრ ჰუმანიზმსა და
უწიგნურ ბარბაროსობას შორის უნდა გვეძებნა ის,რისთვისაც შეიძლებოდა
შეღავათით ადამიანურიანუჰუმანურიგვეწოდებინა,მაგრამჰანსკასტორპსეს
აზრი ხმამაღლა არ გამოუთქვამს,ორივეს წყენინებას მოერიდა,თვითონ კი
ურწმუნობის ჯავშანი აიფარა და ისე უყურა, მტრობით თვალდავსებული
მოპაექრენიერთმანეთსროგორ უწყობდნენხელსუთავბოლოდ ელაპარაკათ და
აღარ ამთავრებდნენ კამათს,რომელსაც ბიძგი სეტემბრინიმ მისცა,ხუმრობით
ლათინიპოეტივერგილიუსირომახსენა.
სეტემბრინის ჯერ კიდევ არ ეთქვა საბოლოო სიტყვა,აქეთ- იქით იქნევდა იმ
სიტყვას,რომელსაცმისთვისგამარჯვებაუნდამოეტანა.მანთავილიტერატურის
გენიისქომაგობაზედადო,დამწერლობისისტორიაიმწუთიდანაასადიდებელი,
როცა ადამიანმა პირველად მოინდომა თავისი ცოდნისა და გრძნობისათვის
ძეგლივით სამარადისო სიცოცხლე მიენიჭებინა და ქვაზე იეროგლიფები
ამოეკვეთაო.მან გაიხსენა ეგვიპტელთა ღმერთი თოტი,რომელიც ელინთა
სამსახოვანი ღმერთის,ჰერმესის ტოლფარდი გახლდათ და ხალხი თაყვანს
სცემდა,როგორც დამწერლობისგამომგონებელს,წიგნთსაცავებისმფარველსა
დაყოველგვარისულიერინამოღვაწარისშთამაგონებელს.იგიმზად იყო,მუხლი
მოეყარატრისმეგისტოსის, ჰუმანისტიჰერმესის, პალესტრის
(პალესტრა-ძველ საბერძნეთშიჭიდაობისადაფარიკაობისსკოლა,საერთოდ:
ფიზიკური ვარჯიშის სკოლა. ) ოსტატის წინაშე, რომელსაც კაცობრიობა
მხატვრულისიტყვისადააგონალურირიტორიკისუზენაესისაჩუქრისბოძებას
უმადლიდა.ამსიტყვებმაჰანსკასტორპსერთიშენიშვნაწამოაცდენინა: გამოდის,
რომისჭეშმარიტიეგვიპტელიპოლიტიკოსიცყოფილადაუფრო მაღალ დონეზე
იგივე როლი უთამაშია, რაც ბატონ ბრუნეტო ლატინის, რომელმაც
ფლორენციელები დახვეწა და მათ მეტყველების ხელოვნება და თავიანთი
რესპუბლიკისპოლიტიკისკანონებით მართვაასწავლაო.ამაზენაფტამუპასუხა,
ბატონმა სეტემბრინიმ ცოტ- ცოტა ტყუილები შემოგვაპარა და თოტი-
ტრისმეგისტოსის(თოტი-ტრისმეგისტოსი( ბერძნ.„სამგზისუდიდესი“)-ეგვიპტური
ღმერთის, თოტის(რომელიცუდრიდაბერძნულ ჰერმესს)მეტსახელი. )
ზედმიწევნით შელამაზებული პორტრეტი წარმოგვიდგინაო.სინამდვილეში იგი
უფრო მაიმუნის, მთვარისა და სულების ღვთაება, ნამგალა მთვარით
თავშემკობილიპავინიადაჰერმესისმსგავსად უპირველესყოვლისასიკვდილისა
და მიცვალებულთა ღმერთად ითვლებაო. ამ სულთა მპყრობელსა და
წინამძღოლს, გვიანდელ ანტიკურ ხანაში უკვე არქიჯადოქარს უწოდებენ,
კაბალისტიკურ
(კაბალისტიკური (ებრ.)
, კაბალისტიკა - კაბალის მოძღვრება, იუდაიზმში
მისტიკურინაკადი.ფართო მნიშვნელობით:საიდუმლო მოძღვრება,ჯადოქრობა,
ჯადოსნობის (ჯადოქრობის)ხელოვნება.კაბალა მჭიდროდაა დაკავშირებული
ასოებისა და რიცხვების სიმბოლიკასთან.მეორე მხრივ,კაბალა იუდაიზმში
ეზოტერიკულ და თეოსოფიურ მიმდინარეობასაც აღნიშნავდა. კაბალისტიკა
განსაკუთრებით შუა საუკუნეებში იყო ფეხმოკიდებული. )შუა საუკუნეებში კი
ჰერმეტულიალქიმიისმამამთავრადაცმიიჩნევენო.
რაო,რაო?ჰანსისფიქრებისადაწარმოდგენებისსამჭედლოშიყველაფერიაირ-
დაირია.აქიყო ჰუმანისტირიტორისსახით მოვლენილილურჯწამოსასხამიანი
სიკვდილი, ხოლო პედაგოგიურ- ლიტერატურულ ღმერთსა და კაცობრიობის
მეგობარსუფრო ახლოდანთუდააკვირდებოდი,მისმაგიერ ხელთ მაიმუნისსახე
შეგრჩებოდა,რომელსაც შუბლზე ღამისა და ჯადოქრობის სიმბოლო ჰქონდა
დაჭდეული. .
.ჰანსკასტორპმახელებიგაასავსავადათვალებზეაიფარა,მაგრამ
წყვდიადში,სადაც ამ აბდაუბდას გაარიდა თავი,კვლავ სეტემბრინის ხმა
გაისმოდა და ლიტერატურას განადიდებდა.არა მარტო ჭვრეტითი,არამედ
აქტიური სიდიადეც მარადჟამს მასთან იყო დაკავშირებულიო,შესძახა მან,
ჩამოთვალა ალექსანდრეს,კეისრის,ნაპოლეონის სახელები,მათ მიაყოლა
პრუსიელიფრიდრიხიდასხვაგმირებიდაასეგანსაჯეთ, ლასალი
(ლასალი -ფერდინანდ ლასალი ( 1825-
1864)გერმ.სოციალისტი,დავა ჰქონდა
მარქსთან,მოკლესდუელში. )დამოლტკეცკი.იგიარციმასშეუცბუნებია,ნაფტამ
რომ ჩინურ სამყაროში დაუპირა გადასროლა,სადაც მისი სიტყვით,არნახულ,
გაუგონარ გროტესკამდე მიდიოდა ანბანის გაღმერთება,სადაც იმ ადამიანს
მხედართუფროსობასანიჭებდნენ,ვისაცორმოციათასივეიეროგლიფისტუშით
გამოყვანაშეეძლო,თქვენისთანაჰუმანისტისთვისამაზეგულგასახარელირაღა
იქნებაო.ეჰ,ნაფტას მშვენივრად მოეხსენება,რომ ტუშით ხატვა აქ არაფერ
შუაშია,საქმელიტერატურასეხება,როგორცკაცობრიობისიმპულსს,მთავარიაქ
გონია,საცოდავო ქილიკო!გონითვით არისსაოცრება-ანალიზისადაფორმის
შერწყმისნიმუში.ესმანგააღვიძაყოველივეადამიანურისგაგებისუნარი,მან
შეუწყო ხელიბრიყვულიაზრებისადაცრურწმენებისშესუსტებასადამოსპობას,
ადამიანთა მოდგმას მან მოუტანა კულტურა,გააკეთილშობილა და უკეთესი
გახადა იგი.მან მიანიჭა ადამიანს უმაღლესი ზნეობრივი დახვეწილობა და
მგრძნობიარობა, ფანატიზმს აარიდა და ისე აღზარდა მასში დაეჭვების,
სამართლიანობისა და მოთმინების ნიჭი. .
. ლიტერატურის განმწმენდი,
ამამაღლებელიძალა, შემეცნებისადასიტყვისშემწეობით ვნებებისდათრგუნვა,
ლიტერატურა-ურთიერთგაგების,მიტევებისადასიყვარულისკენმიმავალიგზა,
ენის მხსნელი,ლიტერატურული გონი -ადამიანის გონის უკეთილშობილესი
გამოვლენა,ლიტერატორი - სრულქმნილი ადამიანი,წმინდანი - აი,ასეთ
გასხივოსნებულ კალაპოტში მოედინებოდაბატონი სეტემბრინის ოდა,მაგრამ,
ვაგლახ, რომმისმოწინააღმდეგესაცკარგად უჭრიდაენადაარცგასჭირვებიაეს
ანგელოზური ალილუია ავყია, მაგრამ ბრწყინვალე არგუმენტებით
გაეცამტვერებინა,მან თვითშენარჩუნებისა და სიცოცხლის მხარე დაიჭირა,
რღვევისადადაშლისსულისკვეთებისსაპირისპიროდ,რომელიც,მისისიტყვით,
იმსერაფიმული(სერაფიმული-( ებრ.)ანგელოსისებური( სერაფი-მხ.რიცხვში,
სერაფიმ-მრავლობითრიცხვში-ძველ აღთქმაში: ანგელოსი) .
)
პირმოთნეობისუკანიმალებოდა.ისსაოცარინაზავი,რაზეცმთრთოლარეხმით
ილაპარაკაბატონმასეტემბრინიმ,ბოლოსდაბოლოს,სიცრუედათაღლითობაა
დასხვაარაფერიო,ვინაიდანისფორმა,ლიტერატურისგონსრომთავიმოაქვს,
კვლევისადადანაწევრებისპრინციპთანშევაერთეო, მხოლოდმოჩვენებითი, ცრუ
ფორმაა,იგი არ არის ჭეშმარიტი,ზრდადასრულებული და ბუნებრივი,იგი
სიცოცხლის ფორმად ვერ ჩაითვლება. ჩვენს ეგრეთ წოდებულ ადამიანის
გამომასწორებელს,მართალია,პირზეგანწმენდადაამაღლებააკერია,მაგრამ
სინამდვილეში იგი სიცოცხლის დასაჭურისებისადასისხლისგან დაწრეტისკენ
მოგვიწოდებს.დიახ,გონიდაულმობლობისთეორიასიცოცხლისშემბილწველია
დავისაცადამიანურივნებებისგანადგურებასწადია, მასარარაობაუნდა, წმინდა
არარაობა,დიახაც,წმინდა,რადგან სინამდვილეში წმინდა“ის ერთადერთი
ატრიბუტია, რაც არარაობას კიდევ შეიძლება მიესადაგოს. სწორედ აქ
ამჟღავნებს თავის ჭეშმარიტ არსს სეტემბრინი, ეს ლიტერატორი. იგი
სახელდობრ, პროგრესის, ლიბერალიზმისა და ბურჟუაზიული რევოლუციის
მებაირახტრე გახლავთო.პროგრესი ხომ წმინდა წყლის ნიჰილიზმია,ხოლო
ლიბერალი ბიურგერი თავისთავად არარაობასადასატანასთანააწილნაყარი.
დიახ,იგიუარყოფსღმერთს,უარყოფსკონსერვატულ დაპოზიტიურ აბსოლუტს,
სამაგიეროდ, დემონურ ანტიაბსოლუტს ეთაყვანება და თავისი მკვდარი
პაციფიზმით, ჩვენდა გასაოცრად, თავი ღვთისმოშიშად მოაქვსო.
ღვთისმოშიშობამდეოდნავადაცრომბევრიაკლია,მასსიცოცხლისწინაშედიდი
დანაშაული მიუძღვის და ამისთვის ამ უკანასკნელის ინკვიზიციასა და მკაცრ
საიდუმლოსამსჯავროზეწარდგომასიმსახურებსო, etcet
era
.
(დაასეშემდეგ( ლათ. )
.)ასეიცოდანაფტამკამათისგამწვავება,სადიდებელი
ჰიმნისსატანურად მოქცევადასაკუთარითავისწარმოჩენამკაცრისიყვარულის
მფარველად. ,ასერომ,ყველაფერიკვლავისეაირ- დაირია,სად ღმერთიიყო და
სად ეშმაკი,სად სიკვდილიდასად სიცოცხლე,კაცივერ გამოარჩევდა.ალბათ,
სიტყვაზეგვენდობით,მოწინააღმდეგენაფტასვალშირომარ დარჩებოდა,გასცა
კიდეცსაკადრისიპასუხი,თუმცათვითონაცმაგარ- მაგარიდარტყმებიიგემა.და
ასე კიდევ კარგა ხანს გაგრძელდა კამათი,თანაც შიგადაშიგ ერთხელ უკვე
ნათქვამი მოსაზრებანიც გამოერია.ჰანს კასტორპს დიდხანს აღარც უგდია
მათთვისყური,რადგანიოახიმმასხვათაშორისთქვა,მგონი,გავცივდიდააღარ
ვიცი,როგორმოვიქცე, გაცივებააქreçu(mi
Rebul
i(f
rang.).
)
რომარ არისო.დუელიანტებმაყურიდანყურშიგაატარესესნათქვამი,მაგრამ
ჰანს კასტორპს, როგორც ვთქვით, ბიძაშვილზე თვალი ეჭირა, ამიტომ
მოპაექრეებს სიტყვაპირზე შეატოვადამასთან ერთად წამოდგა,თავი აღარც
იმაზე ფიქრით აუტკივებია,დარჩენილი საზოგადოება,ანუ მარტო ფერგე და
ვეეზალი, საკმაო პედაგოგიური სტიმული იქნებოდა თუ არა პაექრობის
გასაგრძელებლად.
გზაში ის და იოახიმი შეთანხმდნენ, რომ მისი გაცივებისა და ყელის
ტკივილისათვის წესისა და რიგის დაცვით მოევლოთ,ესე იგი,მეაბანოესთვის
ეთხოვათ,უფროსი ექთანი გაეფრთხილებინა,შემდეგ კი,იმედია,ავადმყოფს
უყურადღებოდ არ მიატოვებდნენ.საქმისთვისასეჯობდა.დააი,იმავესაღამოს,
ნავახშმევს,ადრიატიკამ იოახიმის კარზე სწორედ იმ დროს დააკაკუნა,ჰანს
კასტორპიცრომიქიყო,დაახალგაზრდაოფიცერსწრიპინით გამოჰკითხა,რას
უჩივითო.
-ყელიგტკივათ?ხმაჩახლეჩილიგაქვთ?-გაიმეორამან, -ადამიანისშვილო,ესრა
ოინებია?
ადრიატიკაშეეცადა, იოახიმისთვისთვალებშიჩაეხედა, მაგრამიოახიმისბრალი
არ ყოფილა,ერთმანეთს თვალი რომ ვერ გაუსწორეს:ადრიატიკას თვითონვე
აქეთ-იქით გაურბოდათვალები.გამოცდილებით ხომიცოდა, თვალსვერავისრომ
ვერ უსწორებდადასაოცარია,რატომღაიკლავდათავს.მანქამარზედატნეული
ჯიბიდანლითონისკაწაპისმსგავსიხელსაწყო ამოიღო, პაციენტსენაზედადო და
ყელში ჩახედა,ჰანს კასტორპს კი სთხოვა,საღამური ლამპით მომინათეო.
ადრიატიკათითისწვერებზეაიწია,იოახიმსნაქიგულდასმით დაუთვალიერადა
შემდეგჰკითხა:
-მითხარით,დიდად პატივცემულო ადამიანისშვილო,სასულეშინამცეციხომარ
გადაგცდებათხოლმე?
აბა,ამაზერაპასუხიშეიძლებოდა!სანამყელსუთვალიერებდნენ,იოახიმსხმის
ამოღებამაინცარ შეეძლო, მაგრამრომგათავისუფლდა, მაშინაცვერ მოიფიქრა,
რაუნდაეთქვა: რათქმაუნდა, ჭამა-
სმისდროსბევრჯერდასდგომიაგულზელუკმა
და სასულეშიც გადასცდენია,მაგრამ ასეთი რამ ვის არ მოსვლია და,ცხადია,
ადრიატიკას ეს არც ექნებოდა მხედველობაში. იოახიმმა გაიოცა: რატომ
მეკითხებით, არმესმის,არცკიმახსოვს, ბოლოსროდისდამემართაასეთირამო.
კეთილი,კეთილი,ესკითხვაუნებლიეთ დამებადაო.ეტყობა,გაცივებულხართო,
დასძინამანბიძაშვილებისგასაოცრად,რადგანაქსიტყვა გაცივებას“საერთოდ
არ ახსენებდნენ ხოლმე. ყელის უფრო კარგად გასასინჯად ჰოფრატის
ლარინგოსკოპიდაგვჭირდებაო,დაასკვნაადრიატიკამ,იოახიმსფორმამინტიდა
ღამით კომპრესისგასაკეთებლად დოლბანდიდამუშამბისნაჭერიდაუტოვადა
წავიდა.იოახიმმა ორივე საშუალება გამოიყენა და მათი წყალობით შვება
იგრძნო,ასე განაგრძო კიდეც მკურნალობა,მაგრამ ჩახლეჩილ ხმას არაფერი
ეშველა, პირიქით,უკანასკნელ დღეებშიხმაკიდევუფრო ჩაეხლიჩა, თუმცაყელის
ტკივილიხანდახანაღარცაწუხებდახოლმე.
მოკლედ,გაცივების ვერსია წმინდა წყლის მონაგონი აღმოჩნდა.ობიექტურმა
მონაცემებმადაადასტურაჰოფრატისგასინჯვისშედეგებიდაამგვარად,სანამ
პატივმოყვარე იოახიმი კიდევ ხანმოკლე დამატებით მკურნალობას არ
ჩაიტარებდა,მანამ თავის დროშას ვერ მიაშურებდა.ოქტომბერში დათქმულმა
ვადამ უხმაუროდ,ზარ- ზეიმის გარეშე ჩაიარა.იგი აღარავის უხსენებია,არც
ჰოფრატსდაარცბიძაშვილებს.ბიძაშვილებსერთმანეთთანაცარ დასცდენიათ
სიტყვა,ამ თარიღს ისე უსიტყვოდ,თვალდახრილებმა აუარეს გვერდი.იმის
მიხედვით, რაც ბერენსმა ყოველთვიური გასინჯვისას თავის ფსიქოლოგ
თანაშემწესჩააწერინადარაცფოტოფირფიტამაჩვენა, სავსებით ნათელიგახდა,
რომ იოახიმი თავზე ხელს თუ აიღებდა და ისე გაბედავდა აქედან წასვლას,
თორემ ამჯერად რკინისებური ნებისყოფის გამოჩენა აქ,ზევით,სამსახურში
მართებდა,სანამ ბარში სამსახურისა და ფიცის აღსრულებისათვის საჭირო
გამძლეობასარშეიძენდა.
ასეთი გახლდათ ის სამოქმედო ლოზუნგი,რომელიც ყველამ უსიტყვოდმიიღო.
მაგრამ სინამდვილეში,არც ერთი არ იყო მტკიცედ დარწმუნებული,სხვას ამ
ლოზუნგისაგულისსიღრმეშისჯერათუარაო დათუკიერთმანეთსთვალსვერ
უსწორებდნენ,ეს სწორედ იმ ეჭვებიდან მომდინარეობდა,თან,რაც მთავარია,
თვალებს მას მერე ხრიდნენ,თვალი თვალს რომ შეხვდებოდა ხოლმე.ასეთი
ამბები კი სწორედ იმ ლიტერატურული კოლოკვიუმის შემდეგ გახშირდა,როცა
ჰანს კასტორპმაიოახიმის თვალთასიღრმეში ის ახლებური შუქი დაუცნაური,
„მუქარიანი“გამოხედვა პირველად შეამჩნია.ერთხელ კი სუფრასთან ასეთი
ამბავიმოხდა:ხმაჩახლეჩილ იოახიმსუეცრად სასულეშინამცეციგადასცდადა
სულიძლივსამოითქვა.დააი, მაშინ,როცაიოახიმიპირზეხელსახოცაფარებული
ახველებდადაფრაუმაგნუსი,მისიმეზობელი,ძველიჩვეულებისამებრ ზურგზე
ურტყამდახელს,ბიძაშვილებისთვალებიერთმანეთსშეხვდადაჰანსკასტორპი
ამშემთხვევამუფრო მეტად შეაძრწუნა,ვიდრეთვით მარცხმა,რომელიც,ცხადია,
ყველას შეიძლებოდა დამართოდა. შემდეგ იოახიმმა თვალები დახარა,
ხელსახოცი პირზე მიიფარა და დარბაზიდან გავიდა, რომ ყელი გარეთ
ამოეწმინდა.
მოღიმარი,თუმცაოდნავფერდაკარგულიიოახიმიათიწუთისშემდეგდაბრუნდა
უკან,თანამესუფრეებსშეწუხებისთვისბოდიშიმოუხადა,კვლავმიუჯდასასმელ-
საჭმლით გადატვირთულ სუფრას და მას შემდეგ ეს ტრივიალური ინციდენტი
აღარავისგახსენებია.სამაგიეროდ, რამდენიმედღისშემდეგ, ამჯერად ასევეუხვ
მეორესაუზმეზედაარასადილობისას, იოახიმსიგივერომდაემართა, მართალია,
მათი თვალები ერთმანეთს აღარ შეხვედრია, - ყოველ შემთხვევაში,
ბიძაშვილებისამაინცარა,რადგანჰანსკასტორპსთეფშიდანთავიარ აუღიადა
ვითომ მშვიდად განაგრძობდა ჭამას,-მაგრამ სუფრიდან რომ აიშალნენ,ამ
ამბავზე მაინც ითქვა ორიოდე სიტყვა და იოახიმმა იმ წყეულ დედაკაცს,
მილენდონკს დასდო ბრალი,თავისი როყიო შეკითხვით გულში ეჭვის ჭია
გამიჩინა,ნამდვილად გამთვალა,ეშმაკსაც წაუღია მისი თავი და ტანიო.ჰო,
ნამდვილად შთაგონებისბრალია,ვითომსასაცილოაამისთქმა,მაგრამამდენი
უსიამოვნება კი მოგვაყენაო,დაუდასტურა ჰანს კასტორპმა.რაკი ამ ამბავს
თავისი სახელი დაერქვა, იოახიმი იმ დღიდან ჯადოს წარმატებით
უმკლავდებოდა,ჭამის დროს ფრთხილობდა და გაუთვალავ ხალხზე უფრო
ხშირად სასულეში ნამცეცი აღარ გადასცდენია:მხოლოდ ცხრა თუ ათი დღის
შემდეგდაემართაიგივე, რაზეც,კაცმარომთქვას, ლაპარაკიცარღირდა.
მიუხედავად ამისა, იოახიმირიგგარეშე, დამატებით გამოიძახესრადამანთისთან.
მიღებაზე უფროსმა ექთანმა ჩაწერა და ჭკვიანურადაც მოიქცა: რაკი
სანატორიუმში ლარინგოსკოპი მოიძებნებოდა,ეს გახანგრძლივებული ხმის
ჩახლეჩა,ზოგჯერ ხმის საათობით დაკარგვა,ყელის ტკივილი,მაშინვე რომ
იჩენდათავს,როგორცკიიოახიმსყელშიდამარბილებელიწამლისგამოვლება
დაუგვიანდებოდა, საკმაოდ საპატიო საბაბიგახლდათ ამჭკვიანურიგამოგონების
კარადიდან გამოსაღებად,აღარაფერს ვამბობთ იმაზე,იოახიმს რამოდენა
სიფრთხილის ფასად უჯდებოდა, სასულეში ნამცეცი ასე იშვიათად რომ
გადასცდენოდა,და ამის გამო სუფრიდანაც ყველაზე ბოლოს რომ დგებოდა
ხოლმე.
ასედაამგვარად, ჰოფრატმასარკითაცჩაანათადათვალითაცღრმად ჩაიჭვრიტა
იოახიმისყელში,პაციენტიკიჰანსკასტორპისდაჟინებულითხოვნით გასინჯვის
დამთავრებისთანავემისლოჯიაშიგამოცხადდადაყველაფერიდაწვრილებით
მოახსენა. ყელში საკმაოდ უსიამოვნოდ მიღიტინებსო, ჩურჩულით უამბო
იოახიმმა,რადგან სწორედ მთავარი სამკურნალო წოლისადასიჩუმის დაცვის
დრო იყო, ბოლოსბერენსმაბევრიილაპარაკაყელისგაღიზიანებაზე, ყოველდღე
ყელშიწამალიუნდაწამისვან, ხვალვედამიწყებენმოწვას, მხოლოდ ჯერ წამალი
უნდა დაამზადონო.მოკლედ,დადგინდა გაღიზიანება და დაინიშნა მოწვით
მკურნალობა.ჰანს კასტორპს თავში უამრავი ასოციაცია დაებადა და ისეთი
გარეშე ხალხიც კი გაახსენდა,როგორიც კოჭლი კონსიერჟი და ერთი ქალი
იყვნენ.იმ ქალს მთელი კვირა ყურზე ეკიდა ხელი და ბოლოს,როგორც იქნა,
მისცეს შვება. კითხვაც ბევრი ადგა ენაზე, მაგრამ აღარაფერი უკითხავს,
გადაწყვიტა,ჰოფრატი დაემარტოხელებინა და ყველაფერი მისთვის ეკითხა,
იოახიმსკიმხოლოდ ესუთხრა,კარგია,შენსსატკივარსთვითონჰოფრატმარომ
მიხედა,ყოჩაღი კაცია,უეჭველად გიშველისო.ამ სიტყვებზე იოახიმმა თავი
დაუქნია,ოღონდ სახეშიარშეუხედავს, ისემიბრუნდადათავისლოჯიაშიგავიდა.
მაინც რა სჭირდა პატივმოყვარე იოახიმს? მას უკანასკნელ დღეებში მზერა
საოცრად უნდო და მფრთხალი გაუხდა.სულ ახლახან იყო,უფროსი ექთანი
მილენდონკიამაოდ რომშეეცადამისთვისთვალებშიჩაეხედა,მაშინნაზმადა
შავმა თვალებმა მისი მზერა აირიდა,მაგრამ მილენდონკს აი,ახლა,ერთხელ
კიდევრომეცადაიგივე,არავინიცის,საქმეროგორ დაგვირგვინდებოდა.ისეკი,
იოახიმიყველასთვალსარიდებდადათუმაინცდამაინცთვალისგასწორებაზე
მიდგებოდა საქმე ( მაგალითად,ჰანს კასტორპი ხშირად დაეძებდა ხოლმე მის
მზერას),ამისმოსურნესგულზედიდად არ მოეშვებოდა.თავისლოჯიაშიმარტო
დარჩენილ ჰანს კასტორპს გუნება წაუხდა და გულში დაიქადნა, შეფს
დაუყოვნებლივ მოველაპარაკებიო, ოღონდ ახლავე ამ სურვილს ვერ
შეისრულებდა - იოახიმს მისი წამოდგომა არ გამოეპარებოდა და მანაც
გადაწყვიტა, მოლაპარაკებანაშუადღევისთვისგადაედო.
ესკიარ მოხერხდადაარა.საოცარია!ჰოფრატისხელშიჩაგდებამართლაცრომ
შეუძლებელიგახდა, იმსაღამოსხომვერ დაიჭირადათქვენწარმოიდგინეთ, არც
მომდევნო დღეებში გაუმართლა ბედმა.ცხადია,ამ საქმეს იოახიმიც უშლიდა
ხელს, მასხომარაფერიარ უნდასცოდნოდა, მაგრამესმიზეზიცარ კმაროდაიმის
ასახსნელად, საუბარი რატომ ვერ მოხერხდა და რადამანთისი ასე
მოუხელთებელი რატომ გახდა. ჰანს კასტორპმა მის ძებნაში მთელი
სანატორიუმი შემოიარა,ვინ საით უთითებდა და ვინ საით,სადაც ნამდვილად
უნდა დაეჭირა,მაგრამ იქამდე მისულს ჰოფრატი ადგილზე აღარ ხვდებოდა.
ერთხელ ბერენსისუფრასთანაციჯდადადესერტისმოტანამდეთვალსადახელს
შუადაეკარგა.რამდენჯერმეეგონა,აი,ახლაკიდავიჭირედაესარისო,კიბეზეც
დალანდა,ტალანშიც,ერთხელ კროკოვსკისთან,მეორეჯერ უფროს ექთანთან,
მესამეჯერ რომელიღაც პაციენტთან მოსაუბრე დადაუდარაჯდაკიდეც,მაგრამ
საკმარისიიყო, ერთიგვერდზემიეხედადაბერენსსთვალიდანკარგავდა.
მხოლოდ მეოთხედღესმიაღწიამიზანს.აივნიდანდაინახამისიდევნილიბაღში
მებაღეს მითითებებს რომ აძლევდა,სასწრაფოდ გამოსხლტა საბნიდან და
კიბეზე დაეშვა.ბაღში თვალი წაატანა ჰოფრატის მრგვალ კეფას -ჰოფრატი
მკლავებსნიჩბებივით უსვამდადათავისიბინისკენმიეშურებოდა-გამოეკიდა,
ასეგანსაჯეთ, დაძახებაცკიგაუბედა,მაგრამპასუხიარ მიუღია.ბოლოს, როგორც
იქნა,აქოშინებულიმაინცდაეწიადაშეაჩერა.
-თქვენაქრაგინდათ!-თვალებიგადმოუკარკლადადაუყვირაჰოფრატმა,-თუ
შინაგანაწესის ცალკე ეგზემპლარი მოგართვათ?როგორც ვიცი,ახლა წოლის
საათია.თქვენი ტემპერატურის მრუდი და რენტგენოგრამა მაინცდამაინც დიდ
უფლებას არ განიჭებენ,ასე თავადურად მოიქცეთ.ერთი აქ სადმე ჯადოსნური
საფრთხობელა უნდა დავადგმევინო,ვინც ორსა და ოთხ საათს შუა ბაღში
თვითნებურად გამობრძანდება,შამფურზეწამოგებით რომდაემუქროს.მაინცრა
გნებავთ?
-ბატონოჰოფრატო, თქვენთანერთიწუთითაუცილებელისალაპარაკო მაქვს!
-შეგამჩნიეთ,დიდიხანია,რომწვალობთ.ისედამდევთ კუდში,ვითომლამაზი
ქალიანრაიმემაგდაგვარისაცდურივიყო. ..მაინცრაგნებავთჩემგან?
-ჩემიბიძაშვილისთაობაზეგაწუხებთ,ბატონო ჰოფრატო,ბოდიშსგიხდით!მას
ახლა ყელში მალამოს წასმა აქვს დანიშნული. .. დარწმუნებული ვარ,
გამოკეთდება,მაგრამ საშიში ხომ არაფერია- მეთქი,მხოლოდ ეს მინდოდა,
მეკითხა..
.
-თქვენისეთიტიპისკაციხართ,არაფერიარ გინდათ საშიშიიყოს.მართალია,
ზოგჯერ საშიშ საქმეშიც გაყოფთ ხოლმე თავს,მაგრამ მერე თავს იკატუნებთ,
ვითომსაშიშიარაფერიაო, დაგგონიათ, ამით ღმერთსაცასიამოვნებთ დაკაცსაც.
თქვენ მხდალი და ჩუმჩუმელა ბრძანდებით,თქვენი ბიძაშვილი სამოქალაქო
პირსრომგეძახით, ესშეგიძლიათდიდევფემიზმად
(ევფემიზმი ( ბერძნ.)-შემალამაზებელ- შემარბილებელი გამოთქმა,რომელიც
ცდილობსსიმართლისშენიღბვა- დაფარვას. )მიითვალოთ.
-იქნებასეციყოს,ბატონო ჰოფრატო.რათქმაუნდა,ბევრინაკლიმაქვს,მაგრამ
ახლა ჩემს ნაკლზე ლაპარაკის დრო არ არის,სამი დღეა,ერთი რამ მინდა
გთხოვოთ. ..
-რომსასიამოვნოდ დაშაქრულიდაშელამაზებულისიმართლეგითხრათ,არა?
თქვენ გინდათ გასაქანი არ მომცეთ,თავი მომაბეზროთ,რათა თქვენს წყეულ
პირმოთნეობას ზურგი გავუმაგრო,თქვენ დამშვიდებული სინდისით იძინოთ,
სხვებმაკიღამეებიტეხონდამთელიპასუხისმგებლობაიტვირთონ.
-ბატონოჰოფრატო, ძალიანმკაცრადმექცევით, მე,პირიქით,მინდოდა..
.
-ჰო,რათქმაუნდა,სიმკაცრეთქვენთვისუცხო ხილია.აი,თქვენიბიძაშვილიკი
სულ სხვაკაცია,ძარღვებშისხვასისხლიუდუღს.ყველაფერიიცის.იცისდადუმს,
გესმით?ისკალთებსარ აგლეჯსარავის, მითხარით, რომსაშიშიარაფერია, იქნებ
იმედისცისფერ ბურუსშიგავეხვიოო.მანკარგადიცოდა, რარისკზეცმიდიოდა.აი,
ვინარისნამდვილივაჟკაცი,თავისშეკავებაცრომშეუძლიადაპირზეკლიტის
დადებაც.ესმამაკაცურინიჭია,დასამწუხაროდ,თქვენისთანაორფეხაკოკობს
ვერ ექნება მომადლებული.მაგრამ გაფრთხილებთ,კასტორპ,თქვენ რომ აქ
სცენები და მოთქმა- გოდება წამომიწყოთ და თქვენს სამოქალაქო გრძნობებს
აჰყვეთ,იმ დღესვე მიგაბრძანებთ აქედან.გამიგეთ,ეს მხოლოდ მამაკაცების
საქმეა.
ჰანს კასტორპი დუმდა.ახლა მასაც ლაქებად ემჩნეოდა ხოლმე სიფითრე,
სპილენძისფრად დამწვარი სახე მთლიანად არ უფითრდებოდა, ბოლოს
აცახცახებულიტუჩებით წარმოთქვა:
-დიდიმადლობა, ბატონო ჰოფრატო.იქნებმეცვხვდებოდეყველაფერს, მემგონი,
თქვენასეარ -როგორ გითხრათ,არ ვიცი.-იოახიმისსაქმეცუდად რომარ იყოს,
თქვენასეარ დამიწყებდით ლაპარაკს, ოღონდ იცოდეთ, მესცენებისადამოთქმა-
გოდების მოყვარული სულაც არ გახლავართ,ამას ტყუილად მაბრალებთ,და
საქმესაიდუმლოსშენახვაზეთუმიდგა, მერწმუნეთ,არცაქგიმტყუნებთ.
- თქვენს ბიძაშვილზე გული ძალიან შეგტკივათ,ჰანს კასტორპ? - ჰკითხა
ჰოფრატმა,თან ახალგაზრდა კაცს უეცრად ჩასჭიდა ხელი და თავისი ლურჯი,
თეთრწამწამებიანი, ჩასისხლიანებული, გადმოკარკლული თვალები
შუბლქვემოდანშეანათა.
-აბა,რაგითხრათ,ბატონო ჰოფრატო,ჩემიახლო ნათესავია,აქკი,ზევით,ჩემი
ამხანაგიდაკეთილიმეგობარი,-მიუგო ჰანსკასტორპმა,წამოისლუკუნა,ცალი
ფეხისქუსლიგარეთშეატრიალადაფეხისწვერსისედაეყრდნო.
ჰოფრატმასწრაფადუშვახელი.
-რაკიეგრეა,ესექვსი- რვაკვირამოეფერეთ,-უთხრამანდადასძინა,-ეგსაქმე
თქვენსავეთანდაყოლილ უწყინარ ხასიათსმიანდვეთ დამასაცყველაზეუფრო
ამით ასიამოვნებთ.მეც აქა ვარ და სწორედ ეგ მევალება,შესაძლებლობის
ფარგლებშისაქმერაინდულადდაკომფორტაბელურადმოგვარდეს.
-lar
ynx
,
(ხორხი( ბერძნ.).
)არა?-ჰკითხაჰანსკასტორპმადაჰოფრატსთავიდაუქნია.
-დიახ,
ლარუნგეა, (ხორხისტუბერკულოზი( ბერძნ.)
.)
-დაუდასტურა ბერენსმა,-დაშლის პროცესი სწრაფად ვითარდება.სასუნთქი
გზების ლორწოვანი გარსიც უკვე საშინლად გაღიზიანებულია. ადვილი
შესაძლებელია, სამხედრო სამსახურში ბრძანებების ხმამაღლა გაცემას
წარმოექმნაl ocusminorisr
esi
stent
iae
,
(სუსტიადგილი( ლათ. )
.)მაგრამასეთიდივერსიებიუამისოდაცმოსალოდნელია.
იმედი ძალიან მცირეა,ყმაწვილო,უფრო სწორად,არავითარი.რა თქმა უნდა,
ყველაფერიუნდავცადოთ, რაცკისაუკეთესოდაეფექტურიგვაქვს.
-დედას...
…-წამოიწყოჰანსკასტორპმა.
-მერე,მერე,საჩქარო არაფერია.აბა,თქვენიცით,მთელიტაქტიდასიმარჯვე
ჩააქსოვეთ,რომ დედა შესაფერის დროს მოგვევლინოს,ახლა კი თქვენს
საგუშაგოსმიაშურეთ,არაფერსმიხვდეს.აბა,რასასიამოვნოა,ზურგსუკანშენზე
რომლაპარაკობენ.
იოახიმი ყოველდღე დადიოდა პროცედურებზე.მშვენიერი შემოდგომა იდგა,
თეთრი ფლანელის შარვალსა და ლურჯ პიჯაკში გამოწყობილი იოახიმი
პროცედურების გამო ხშირად აგვიანებდა სადილზე,სუფრასთან მოხდენილად,
სამხედრო ნაბიჯით მოვიდოდა,თანამესუფრეებს მოკლედ,თავაზიანად და
ვაჟკაცურად მიესალმებოდა,დაგვიანებისთვის ბოდიშს მოიხდიდა და ჭამას
შეუდგებოდა.სადილს კარგა ხანია საგანგებოდ უმზადებდნენ,რახან ყლაპვა
უჭირდადა,ჩვეულებრივ,კერძებსსხვებზემეტხანსუნდებოდა,ამიტომმისთვის
წვნიანი,დაკეპილი ხორცი დაფაფეული მოჰქონდათ ხოლმე.თანამესუფრეები
სწრაფად გაერკვნენ საქმის ვითარებაში.იოახიმს სალამზე გადამეტებული
თავაზიანობითადასითბოთიეპასუხებოდნენდა ბატონლეიტენანტს“ეძახდნენ.
მის მოსვლამდე ჰანს კასტორპს აყრიდნენ შეკითხვებს,ამბის საკითხავად
პაციენტები სხვა მაგიდებიდანაც კი მოდიოდნენ,ხოლო ფრაუ შტორი ხელებს
იმტვრევდა და მდაბიურად მოთქვამდა ხოლმე. მაგრამ ჰანს კასტორპი
შეკითხვებზე ყველას ძუნწად პასუხობდა,მდგომარეობა რომ სერიოზული იყო,
ამას არ მალავდა,მაგრამ ყველაფერს მაინც არ ამბობდა,ღირსების გრძნობა
კარნახობდა, რომუფლებაარჰქონდა, იოახიმიდროზეადრეგაეწირა.
ისინი ერთად სეირნობდნენ, დღეში სამჯერ ფარავდნენ სავალდებულო
სამკურნალო მანძილს, რომელიც ჰოფრატმა იოახიმს ამჯერად ზუსტად
გამოუზომა,რათა ამ უკანასკნელს ძალ- ღონე ტყუილად არ გაეფლანგა.ჰანს
კასტორპიბიძაშვილსმხარმარცხნივმიჰყვებოდა,უწინხანასედადიოდნენდა
ხანისე,როდისროგორ მოხვდებოდა,მაგრამახლაჰანსკასტორპიმეტწილად
მარცხენა მხარეს ირჩევდა ხოლმე.ისინი ბევრს არ ლაპარაკობდნენ,ერთ- ორ
სიტყვასთუეტყოდნენერთმანეთს, რისსაბაბსაც ბერგჰოფის“ჩვეულებრივიდღე
მისცემდათ.მათ შორისმძიმედ ჩამოწოლილ თემაზელაპარაკიარცღირდა, ანკი
ისეთ მკაცრ ზნე-ჩვეულებებზეაღზრდილ ადამიანებსრაექნებოდათ სათქმელი,
როცა ერთმანეთს სახელით მხოლოდ იშვიათად მიმართავდნენ.მიუხედავად
ამისა,ჰანსკასტორპისსამოქალაქო მკერდშიზოგჯერ დარდიისეაზავთდებოდა,
ლამის გადმოეხეთქა,მაგრამ ეს შეუძლებელი გახლდათ.ის ბობოქარი,გულზე
მოწოლილიტკივილიცხრებოდადაიგიცხმასაღარ იღებდახოლმე.
იოახიმი თავჩაღუნული მიჰყვებოდა გვერდით.ძირს ისე იყურებოდა,თითქოს
მიწას ჩასციებიაო. მაინც რა საოცარია: იგი აქ დააბიჯებდა, ფაქიზი და
მოხდენილი,გამვლელებს,ჩვეულებისამებრ,რაინდულად ესალმებოდა,თავის
გარეგნობასადათავდაჭერასუწინდებურად ყურადღებასაქცევდადაუკვემიწის
წილხვედრიკიიყო.ადრეთუგვიან,რათქმაუნდა,ყველანიმიწისხვედრივართ,
მაგრამასეახალგაზრდა,დროშისსამსახურისასესულით დაგულით მოსურნე
კაციუდროოდ რომგახდებიმისიხვედრი,ძალიანმწარეა:თუმცაუფრო მწარეა
დაგაუგებარიმისგვერდით მიმავალი,ზედმიწევნითგათვითცნობიერებულიჰანს
კასტორპისათვის, ვიდრე თვით მიწის შვილისათვის, რადგან მისი
ზრდილობიანად დაფარული ცოდნა მართლაც განყენებული ხასიათისაა,იგი
ნაკლებად ჰგავსნამდვილსდათვითონმას,მართლაც რომსხვებზენაკლებად
ეხება.დიახ,სინამდვილეში,ჩვენი სიკვდილი უფრო ცოცხლად დარჩენილების
საქმეა,ვიდრეჩვენი,რადგანგვახსოვსთუარ გვახსოვსერთიხუმარაბრძენის
სიტყვები,იგისრულ სიმართლესკიშეიცავს:სანამვცოცხლობთ,სიკვდილიარ
არსებობს,ხოლო სიკვდილირომმოდის,ჩვენაღარ ვართო,მაშასადამე,ჩვენსა
და სიკვდილს შორის არავითარი რეალური კავშირი არ არსებობს.იგი ის
მოვლენაა, ბუნებასადასამყაროსცოტათიმაინცრომეხება, ჩვენკისაერთოდ არ
გვეხება და ამიტომაცაა ყველა სულიერი მას მშვიდად, გულგრილად,
უპასუხისმგებლოდ დაეგოისტურიუმანკოებით რომშესცქერის.ამუმანკოებისა
და უპასუხისმგებლობის ნიშნებს უკანასკნელი კვირების მანძილზე იოახიმის
არსებაშიცუხვად ამჩნევდაჰანსკასტორპიდახვდებოდა,რომმანყველაფერი
იცოდა,მაგრამსწორედ იმიტომარ უძნელდებოდა,თავისიგასაჭირიდუმილით
დაეფარა,რომ შინაგანად მასთან სუსტად დაისიც მხოლოდ თეორიულად იყო
დაკავშირებული,ხოლო ამ ამბის პრაქტიკული მხარე ზრდილობის ჯანსაღი
გრძნობის წყალობით რეგულირდებოდა და გვარდებოდა. იგივე გრძნობა
ნაკლებად იძლეოდა იმ ცოდნაზე მსჯელობის უფლებას, ისევე როგორც
მიღებულიარ არისბევრ სხვაფუნქციურ უწმინდურობაზესაუბარი,რომლებსაც
სიცოცხლე აცნობიერებს და რითაც თვითონვე არის კიდეც განპირობებული,
ოღონდ იმ ფუნქციების არსებობა წესისა და რიგის დაცვას ხელს სულაც არ
უშლისხოლმე.
ასემიაბიჯებდნენისინიდაბუნებისსიცოცხლისმიერ უწმინდურობებსდუმილით
უვლიდნენგვერდს.იოახიმიუწინბრაზობდადაჩიოდა,მანევრებიდა,საერთოდ,
ბარში სამხედრო სამსახური მიცდებაო,მაგრამ ახლა ეს საყვედურები აღარ
ისმოდა,მაშინრატომღაუბრუნდებოდამიამიტურინიღბისმიუხედავად მისნაზ
თვალებს ნაღვლიანი კრთომა,აი,ის მერყეობა,რასაც უფროსი ექთანისთვის
ამჯერად შეიძლებოდა გამარჯვება მოეტანა? იქნებ იმიტომ, რომ იცოდა,
თვალები და ლოყები როგორ ჩაუცვივდა? ეს ცვლილება ამ კვირებში
თვალდათვალ დაეტყო და იმაზე გაცილებით მეტად,ვიდრე ბარიდან შინ
დაბრუნებულს ეტყობოდა,გარდა ამისა,ბრინჯაოსფერ სახეზე დღითი დღე
პერგამენტისებურისიყვითლეეძალებოდა.თითქოსესგარემო,რომელიცთავის
ბატონალბინიანად მხოლოდ იმისთვისიყო მოწოდებული,რომუსირცხვილობის
უსაზღვრო უპირატესობებით დამტკბარიყო,მას,პირიქით,საბაბს აძლევდა,
საკუთარითავიშეზიზღებოდადასირცხვილით დამწვარიყო.მაშ,რასადავიღას
არიდებდა ოდესღაც პირდაპირ მზერას? რა საოცარია სულდგმულთა რიდი
სიცოცხლისწინაშე.ისინისულისამოსასვლელად სადმესამალავშიმიძვრებიან,
რადგან იციან,რომ ბუნების წიაღში თავიანთი ტანჯვისა და სიკვდილის წილ
არავითარ ყურადღებასადაპატივისცემასარ უნდამოელოდნენდაარცცდებიან,
რადგანფრთამალიჩიტებითავისსნეულ ამხანაგსარამცთუპატივსარ სცემენ,
არამედ გამძვინვარებულნი,ზიზღით ნისკარტის დარტყმით უმასპინძლდებიან,
მაგრამ ეს ხომ პრიმიტიულ ბუნებაში ხდება,ჰანს კასტორპის გულში კი ღრმა
ადამიანურისიყვარულიდასიბრალულიბობოქრობდა,როცასაბრალო იოახიმს
თვალებშიმძიმეინსტინქტურ სირცხვილსამჩნევდა.იგიიოახიმსშეგნებულად
მხარდამხარ მიჰყვებოდა,რაკიამბოლო დროსმუხლისმოსუსტებასაცატყობდა,
ხოლო როცა პატარა ფერდობზე აფორთხება უწევდათ,სისხლსა და ხორცში
გამჯდარ ეტიკეტს სძლევდა და იოახიმს მხარზე ხელს გადახვევდა ხოლმე.
ზოგჯერ ხელის აღება ავიწყდებოდა,მაშინ იოახიმი მის ხელს განაწყენებული
იშორებდა და ეუბნებოდა,არ გინდა,ხელიხელგადახვეული რომ მივდივართ,
ვინმესმთვრალებივეგონებითო.
მაგრამ შემდეგ დადგა წამი,როცა ახალგაზრდა ჰანს კასტორპმა იოახიმის
დაღვრემილ მზერაშიკიდევერთი, სულ სხვასხივიშენიშნა.ესიყო იმდღეს,როცა
იოახიმსუბრძანეს,წოლითირეჟიმიდაეცვა.ნოემბრისპირველირიცხვებიიდგა,
თოვლი სქლად იდო.სწორედ მაშინ იყო,იოახიმს დაკეპილი ხორცისა და
ფაფეულის ყლაპვაც რომ გაუჭირდა - ყოველი მეორე ლუკმა სასულეში
უვარდებოდა.საჭირო გახდა მისი თხიერ საკვებზე გადაყვანა და ბერენსმა
ამასთანერთად ხანგრძლივიწოლითირეჟიმიცდაუნიშნა,რომძალატყუილად
არ გაეფლანგა.მოკლედ,ეს მოხდა იოახიმის ლოგინად ჩავარდნის წინ,იმ
უკანასკნელ საღამოს,ჯერ კიდევფეხზერომიდგა,დააი,მაშინჰანსკასტორპმა
მას მარუსიასთან მოსაუბრეს მიუსწრო, უმიზეზოდ მოხითხითე,
ფორთოხლისცხვირსახოციან დავითომ ჯანსაღმკერდიან მარუსიასთან.ეს იყო
ნავახშმევს,საღამოს თავშეყრისას,ვესტიბიულში.ჰანს კასტორპი მუსიკალურ
სალონშიშეყოვნდადავესტიბიულშიიოახიმისდასახედად გამოვიდა.იოახიმი
შორენკეცით მოპირკეთებულიბუხრისწინ,მარუსიასსკამთანდაინახა:მარუსია
სკამსაქანელაშიიჯდა,იოახიმსმარცხენახელისკამისსაზურგისთვისჩაევლო და
სკამიუკანგადაწეულიეჭირა,ისე,რომნახევრად წამოწოლილიმარუსიათავისი
თაფლისფერი,მრგვალ- მრგვალი თვალებით სახეში ქვემოდან შესცქეროდა.
იოახიმი ქალის სახისკენ დახრილიყო და ჩუმად დანაწყვეტ- ნაწყვეტ
ელაპარაკებოდა,ქალიკიშიგადაშიგიღიმებოდადანერვიულად დააგდებულად
იჩეჩდამხრებს.
ჰანსკასტორპმასასწრაფოდ უკანდაიხია, მაგრამმაინცშეამჩნია,რომამსცენას
საზოგადოების სხვა წევრები,აქაური ჩვეულებისამებრ,ეშმაკური ღიმილით
უთვალთვალებდნენ,მათ თვალთვალსკიიოახიმიანვერ ამჩნევდა,ანგანგებარ
აქცევდა ყურადღებას. ამ სანახაობამ: მაღალმკერდიან მარუსიასთან ასე
გატაცებით მოსაუბრეიოახიმისდანახვამ,იმმარუსიასთან,რომელთანაცამდენ
ხანსერთ მაგიდასთანისეიჯდა, ერთხელაცარ დალაპარაკებია, მისპიროვნებასა
დაარსებობასთანთავისდამოკიდებულებასკიიმით გამოხატავდა,რომმკაცრი
სახით,გონივრულად დაპატიოსნად არიდებდათვალს, თუმცამისხსენებაზესახე
უფორეჯდებოდა ხოლმე, უფრო მეტად შეაძრწუნა ჰანს კასტორპი, ვიდრე
დაუძლურების სხვა რომელიმე ნიშანმა,რაც ამ კვირებში თავისი საბრალო
ბიძაშვილისთვისშეემჩნია.წასულიამისისაქმე!-გაიფიქრამანდამუსიკალურ
სალონში სკამზე ჩამოჯდა,რათა იოახიმისთვის ედროვებინა,ვესტიბიულში
გატარებულ ამ უკანასკნელ საღამოს,ამქვეყნად დარჩენილი თავისი წილი
ბედნიერებითმაინცდამტკბარიყო.
იმ დღიდან იოახიმმა ხანგრძლივად მიიღო ჰორიზონტალური მდებარეობა და
ჰანს კასტორპმა ეს ამბავი ლუიზე ციმსენს აცნობა.წერილი თავის ჩინებულ
სკამლოგინზედაწერა,ადრერასაცგატყობინებდით,იმასუნდადავუმატო,რომ
იოახიმი მწოლიარე შეიქნა და თუმცა თვითონ არაფერი უთქვამს,მაგრამ მის
თვალებში სურვილი ამოვიკითხე,დედა გვერდით ჰყავდესო,ამ გამოუთქმელ
სურვილსჰოფრატიბერენსიცმტკიცედ უჭერსმხარსო.წერილსესუკანასკნელი
აზრიცსათუთად,მაგრამნათლად დაურთო,ჰოდა,რაღაგასაკვირია,რომფრაუ
ციმსენი თავისი ვაჟიშვილისკენ უსწრაფესი ტრანსპორტით გამოეშურა და იმ
ჰუმანურად დაწერილისაგანგაშო წერილისგაგზავნიდანსამიდღისთავზეუკვე
აქ იყო.ჰანს კასტორპი ქარბუქში მარხილით დახვდა სადგურ სოფელში“და
სანამ პატარა მატარებელი ჩამოდგებოდა,ისეთი სახე მიიღო,რომ პირველ
შეხედვაზედედასარც ძალიანშეშინებოდა,მაგრამმისთვალებშიარც ყალბი
მხნეობაამოეკითხა.
ვინიცის,რახშირად შემდგარააქამდაგვარიშეხვედრა,რახშირად მიჰგებებიან
ერთმანეთსადამიანებიდაჩამოსულსდაჟინებული,შიშით სავსე,გამომცდელი
მზერით ჩაუხედავსდამხვდურისათვისთვალებში!გეგონებოდათ,ფრაუციმსენს
ჰამბურგიდან ფეხით ჩამოურბენიაო.სახეალეწილმა ქალმა ჰანს კასტორპის
ხელი მკერდზე მიიკრა,ირგვლივ შიშით მიმოიხედა და თითქოს საიდუმლოს
უმხელსო,ისესწრაფად გამოჰკითხაშვილისამბები.ჰანსკასტორპმაკითხვებზე
პირდაპირ პასუხსთავიაარიდადამადლობაგადაუხადა,რაკარგია,ასემალე
რომ ჩამობრძანდით, წარმომიდგენია, იოახიმს როგორ გაუხარდებაო. ჰმ,
სამწუხაროდ,იოახიმი ამჟამად მწოლიარეა,ეს რეჟიმი თხიერი საკვების გამო
დაუნიშნეს,რათქმაუნდა,ამგვარი საკვები თავისთავად ასუსტებს ადამიანსო,
მაგრამ, თუ საჭირო გახდა, სხვა საშუალებებიც მოიძებნება, მაგალითად,
ხელოვნურიკვება, მოკლედ, თქვენთვითონნახავთო.
დედამ მართლაც დაინახაყველაფერი დადაანახვამის გვერდით მდგომ ჰანს
კასტორპსაც.ჰანსკასტორპსაქამდეასეაშკარად არ შეუმჩნევია,უკანასკნელი
კვირების მანძილზე როგორ შეცვლილიყო იოახიმი,ამგვარი ამბების მიმართ
ახალგაზრდებიხომუყურადღებონიარიან.ახლაკიშორიდანჩამოსულიდედის
თანდასწრებით თვითონაც დედის თვალებით შეხედა იოახიმს,თითქოს დიდი
ხნისუნახავიჰყოლოდეს,ისეცხადად დააშკარად მიხვდაიმას,რასაცუეჭველია,
დედაცხვდებოდადარაც,სხვათაშორის,ამსამშიყველაზეუკეთ თვით იოახიმმა
იცოდა-იგიუკვემორიბუნდუსირომგამხდარიყო.იოახიმმაფრაუციმსენისხელი
თავისხელშიგაიჩერა,ხელიცსახესავით გაჰყვითლებოდადაგალეოდა,ხოლო
ყურები,მისი ბედნიერი ხანის ეს პატარა სადარდებელი,სიგამხდრისაგან
უწინდელზე უფრო გამოსჩროდა და გულშემზარავ შთაბეჭდილებას ახდენდა,
მაგრამ სახეს ამ ნაკლის, ტანჯვის კვალისა და სერიოზული, მკაცრი
გამომეტყველების,უფრო სწორად,სიამაყის მიუხედავად,კიდევ უფრო მეტი
მამაკაცურისილამაზეშეეძინა,თუმცაშავიულვაშისქვეშგამობურცულიტუჩები
ჩაცვენილ ლოყებთან შედარებით მეტისმეტად სავსე მოუჩანდა. ყვითელ
კანგადაკრულ შუბლზე,წარბებშუა,ორი ღრმა ნაოჭი გასჩენოდა,ფოსოებში
ღრმად ჩაცვენილითვალებიკიუფრო ფართო დამშვენიერიგახდომოდადამათი
ცქერა ჰანს კასტორპს სიამოვნებას ჰგვრიდა.ლოგინად ჩავარდნის შემდეგ
იოახიმს თვალებში ყოველგვარი წუხილი,დარდი და ყოყმანი გაუქრა,მათი
მშვიდი,უძირო სიღრმიდანმხოლოდ ადრეშემჩნეულისხივიდაკიდევ, ალბათ,
ის
„მუქარაც“გამოკრთოდა.არ გაუღიმია,დედისხელიისეეჭირახელშიდადედას
ჩურჩულით ესალმებოდა.ღიმილი არც მის შემოსვლაზე დასტყობია და ეს
უმოძრაო სახე, ეს გაქვავებული გამომეტყველება ყველაფერს თვითონვე
ამბობდა.
ლუიზე ციმსენი მამაცი ქალი იყო.თავისი ყოჩაღი შვილის დანახვაზე მოთქმა-
ვაება არ აუტეხია,სიმშვიდე არ დაუკარგავს,თავს ისევე იმაგრებდა,როგორც
თავზე გადაკრული სიფრიფანა ბადე უმაგრებდა თმას.თავისთანამემამულეთა
მსგავსად ფლეგმატურმა და ენერგიულმა ქალმა მაშინვე მოჰკიდა იოახიმის
მოვლასხელი, მისდანახვაზედედობრივიბრძოლისუნარიგაეღვიძადამტკიცედ
ირწმუნა,თუკიხსნასადმეარსებობდა,იგიმხოლოდ მისძალასადასიფხიზლეს
შეიძლებოდა მათთვის მოეტანა.ლუიზე ციმსენს,ცხადია,საკუთარი ტვირთის
შემსუბუქებაზე არ უზრუნია,როცა აქაურ წეს-
ჩვეულებებს ანგარიში გაუწია და
რამდენიმე დღის შემდეგ დათანხმდა,მძიმე ავადმყოფისთვის მესასთუმლე
მიეჩინათ. ეს გახლდათ მოწყალების და ბერტა,სინამდვილეში,ალფრედა
შილდკნეჰტი,რომელიც იოახიმის სარეცელთან თავისი შავი ჩემოდნითურთ
გამოცხადდა,მაგრამფრაუციმსენიისეთიიჭვნეულიენერგიით უვლიდაშვილს,
რომბერტასდიდისაქმეარცდღეჰქონდადაარცღამე,ამიტომუამრავიდრო
რჩებოდა,დადგებოდადერეფანში,პენსნესზონარსყურსუკანგადაიგდებდადა
თვალებსცნობისმოყვარედაცეცებდახოლმე.
პროტესტანტი მოწყალების და საღად და გულცივად აზროვნებდა. ჰანს
კასტორპსადაავადმყოფთანერთად ოთახშიმარტო რომდარჩებოდა,შეეძლო,
მაგალითად,ეთქვა,სიზმრადაც არ მომელანდებოდა,რომელიმე თქვენგანს
სიკვდილის წინ თუ მოვუვლიდიო;ავადმყოფს კი ამ დროს სულაც არ ეძინა,
თვალგახელილიგულაღმაიწვახოლმე.
შეშინებულიჰანსკასტორპიბერტასთვალებსუბრიალებდადამუშტსუღერებდა,
მაგრამ ბევრს ვერაფერს აგებინებდა.მონაზონს არც გაემტყუნებოდა,იგი ვერ
მიხვდებოდა, იოახიმს შებრალება სჭირდებაო, გარდა ამისა, მისნაირი
პრაქტიკულად მოაზროვნეადამიანივერციმასწარმოიდგენდა,რომვინმესდა,
მით უმეტეს, ახლობელ ადამიანს, შეეძლო ავადმყოფობის ხასიათსა და
მოსალოდნელ შედეგზეთვალიდაეხუჭადათავიმოეტყუებინა.
-აჰა,-ეუბნებოდა იგი იოახიმს და ოდეკოლონით დანამულ ცხვირსახოცს
ნესტოებთან უსვამდა,-სანამ შეგიძლიათ,ცოტა კიდევ ისიამოვნეთ,ბატონო
ლეიტენანტო!
ისე,მართლაცაღარღირდაკეთილიიოახიმისთვისშავითეთრადმოეჩვენებინათ,
გამხნევებისმიზნით კიდევ,ჰო,როგორცფრაუციმსენიფიქრობდა,როცაშვილს
მღელვარე ხმით მტკიცედ ელაპარაკებოდა გამოჯანსაღებაზე, მაგრამ,
სამწუხაროდ,ორი რამ იყო აშკარა და უდავო:ჯერ ერთი,ის,რომ იოახიმი
სიკვდილსსავსებით ნათელიგონებით ეგებებოდადამეორეც, ამმოლოდინსთან
ახლდა საკუთარ თავთან სრული ჰარმონიისა და კმაყოფილების შეგრძნება.
მხოლოდ უკანასკნელ კვირაში,ნოემბრისბოლოს,უმტყუნაგულმადამასშემდეგ
საათობით იწვა ნახევრად უგონოდ,იმედის ნეტარ ბურუსში გახვეულს თავისი
მდგომარეობა ავიწყდებოდა და აი, მაშინ ლაპარაკობდა პოლკში მალე
დაბრუნებასა და დიდ მანევრებში მონაწილეობაზე,ეგონა,მანევრები კიდევ
გრძელდებოდა.სწორედ იმ დროს იყო,ბერენსმა ახლობლებს ყოველგვარი
იმედირომგადაუწურადაუთხრა, აღსასრულისულ რამდენიმესაათისსაქმეაო.
სევდის მომგვრელია და თან კანონზომიერიც, თვით ვაჟკაცური ბუნების
ადამიანებიც რომ ივიწყებენ ხოლმე საფრთხეს დათავს ცრუ იმედით სწორედ
მაშინისულელებენ,როცადაშლისპროცესიმართლაცთავისლეტალურ შედეგს
უახლოვდებახოლმე.დიახ, ესმოვლენაკანონზომიერია,სცილდებაპიროვნულის
ფარგლებს,აღმატებულია ყოველგვარ ინდივიდუალურ ცნობიერებაზე,ისევე
როგორც ძილის ცდუნება ახვევს ქსელში გაყინვის პირას მისულ ადამიანს ან
რაღაც ძალა გზააბნეულს ერთსა და იმავე წრეში რომ აბორიალებს.ჰანს
კასტორპს დარდი დაგულისტკივილი ხელს არ უშლიდა,სიკვდილის ფენომენს
ფხიზლად და საქმიანად დაჰკვირვებოდა და შემდეგ უსუსური, თუმცა
თავისებურად მახვილგონივრული მოსაზრებები გამოეთქვა,როცა ნაფტასა და
სეტემბრინის თავისი ნათესავის ამბებს უყვებოდა ხოლმე. ერთხელ
სეტემბრინისგანშენიშვნაცკიმიიღო,როცაგანაცხადა,მოარულიაზრი,თითქოს
ფილოსოფიური რწმენა და სიკეთის გამარჯვების იმედი ჯანმრთელობის
გამოხატულება იყოს,ხოლო ყველაფრის შავად დანახვა და წუთისოფლის
დაგმობა ავადმყოფობისა, ეტყობა, შეცდომაა, სხვაგვარად შეუძლებელია
სწორედ ყველაზეუიმედო,ფინალთანმიახლოებულ დღეებსისეთიოპტიმიზმი
გამოეწვია,რომლის ავისმაუწყებელ ვარდისფერთან შედარებით წინამავალი
დაღვრემილობა სიცოცხლის მძლავრ და ჯანსაღ გამოვლინებად მოჩანსო.
მადლობა ღმერთს,ჰანს კასტორპმა გულშემატკივრებს ისიც მაშინვე აუწყა,
რადამანთისმა ამ უიმედო მდგომარეობაშიც იპოვა საიმედო გამოსავალი და
იოახიმს,ახალგაზრდობისმიუხედავად, უდრტვინველიდაუმტკივნეულოExi tus
(აღსასრული( ლათ.).)უწინასწარმეტყველაო.
-გულისმხრივიდილიურიმდგომარეობაგვაქვს, მოწყალეო ქალბატონო!-უთხრა
მანლუიზეციმსენს,მისიხელინიჩაბივით ფართო ხელებშიმოიქციადათავისი
გადმოკარკლული,აცრემლებული,ჩასისხლიანებულითვალებიშუბლსქვემოდან
შეანათა, - მიხარია, ძალიან მიხარია, რომ პროცესი კარდიალური გზით
წარიმართა და ავადმყოფს არ ელის არც საყლაპავი მილის შეშუპება და არც
მსგავსი სისაძაგლეები.ამის წყალობით ბევრ უსიამოვნებას ასცდება.გული
ვეღარ უძლებს,ეს მისთვისაც შვებაა და ჩვენთვისაც.ამ ამბავს მხოლოდ
მოვალეობისმოხდისმიზნით თუშევებრძოლებით ქაფურიანიშპრიცით,მაგრამ
ბევრსვერაფერსვუშველით.მემგონი,ისკიშემიძლიააღგითქვათ,რომბოლოს
ბევრსიძინებსდასასიამოვნო სიზმრებსაცნახავს.უკანასკნელ წუთებშირომცარ
დაეძინოს,გადასვლასწრაფად დაშეუმჩნევლად მოხდება,მერწმუნეთ,თითქმის
ვერაფერს იგრძნობს.აღსასრული თითქმის ყოველთვის ასე დგება ხოლმე.მე
ვიცნობ სიკვდილს, დიდი ხანია მას ვემსახურები. მერწმუნეთ, სიკვდილს
ადამიანებიმეტისმეტად აზვიადებენ.განაშეიძლებაყველაისტანჯვა, რომელიც
მას უძღვის წინ,მთლიანად სიკვდილს მივაწეროთ? იმ ცვალებადმა ტანჯვა-
წამებამხომშეიძლებასიცოცხლისადაგამოჯანსაღებისაკენგვაქნევინოსპირი?
მაგრამ ადამიანი ამქვეყნად რომ ბრუნდებოდეს,სიკვდილზე ბევრს ვერაფერს
მოგვიყვებოდა, რადგან იგი სიკვდილს ვერ განიცდის. ჩვენ წყვდიადიდან
ამოვდივართ დაწყვდიადშივევიძირებით, განცდებიამორ წყვდიადსშორისძევს,
ოღონდ დასაწყისსა და დასასრულს,დაბადებასა და სიკვდილს ჩვენ ვერ
განვიცდით,მათ სუბიექტური ხასიათი არ გააჩნიათ,ეს პროცესები მთლიანად
ობიექტურისსფეროსგანეკუთვნებიან.დიახ, ასეგახლავთ.
აი,ასეიცოდაჰოფრატმანუგეშისცემა.იმედივიქონიოთ,რომამნუგეშისცემამ
მცირეოდენი შვებამაინც მოუტანაშეგნებულ ფრაუ ციმსენს,მით უმეტეს,რომ
მისი წინასწარმეტყველება თითქმის სრულად ახდა.მისუსტებული იოახიმი
უკანასკნელ დღეებშიძილად იყო მივარდნილიდასაამურ სიზმრებსაცხედავდა,
ჩვენი ვარაუდით,ალბათ,ბარში,სამხედრო სამსახურში გატარებული დღეები
ესიზმრებოდა.გამოღვიძებულს თუ შეეკითხებოდნენ,თავს როგორ გრძნობო,
მართალია, გაურკვევლად, მაგრამ ყოველთვის პასუხობდა, კარგად და
ბედნიერადო,თუმცა პულსი თითქმის აღარ ესინჯებოდა და ბოლოს ნემსის
ჩხვლეტასაცვეღარ გრძნობდა.სხეულსმგრძნობელობადაეკარგა,ხორცირომც
დაგეშანთათანამოგეგლიჯათ, კეთილიიოახიმივეღარაფერსიგრძნობდა.
დამაინც,დედისჩამოსვლისშემდეგიოახიმსბევრიცვლილებადაეტყო.რაკი
პირისგაპარსვაუკვეუჭირდა,სიკვდილამდერვათუათიდღით ადრეამსაქმეს
თავი მიანება, წვერი სწრაფად მოეზარდა და მალე მის სანთელივით
გაყვითლებულ,ნაზთვალებიან სახეს შავ ჩარჩოსავით შემოევლო ნამდვილი
მეომრული წვერი,ისე როგორც ჯარისკაცებმა იციან ბრძოლის ველზე წვერის
მოშვება,და ყველა ეუბნებოდა,წვერი ვაჟკაცურ იერს გმატებს და ძალიან
გიხდებაო.დიახ,იოახიმი წვერის წყალობით ჭაბუკიდან ერთბაშად მოწიფულ
მამაკაცად გადაიქცა და არა მარტო წვერის წყალობით.საათის ზამბარა რომ
გაიშლება,აი,ისე სწრაფად მიედინებოდა მისი სიცოცხლე,ჭენებით გაიარა
ყველაისასაკობრივისაფეხური, რომელთაგავლათავ- თავისდროზეაღარ ეწერა
და უკანასკნელ ოცდაოთხ საათში ღრმა მოხუცად გადაიქცა.გულის სისუსტემ
შეშუპებაგამოიწვიადასახეზეისეთიდაღლილობისკვალიდაამჩნია,რომჰანს
კასტორპიფიქრობდა,სიკვდილი,სხვათუარაფერი,დიდიჯაფამაინცყოფილაო,
თუმცა იოახიმი დროგამოშვებით გონებას კარგავდა და ეტყობოდა,ვერაფერს
გრძნობდა.შეშუპება,როგორც ჩანს,ყველაზე უფრო ტუჩ- პირის მიდამოებს
ეძალებოდა, ამასპირისღრუსნერვებისდასუსტებადასიმშრალეცერთოდა, ამის
გამო იოახიმი მართლა მოხუცივით ლუღლუღებდა და თავის თავზე გული
მოსდიოდა.მეტყველებარომგამომისწორდეს,მერეყველაფერიკარგად იქნება,
ლაპარაკიძალიანმიჭირსო, ენასძლივსაბრუნებდაიგი.
რას გულისხმობდა,„ რა იქნებოდა კარგად“ ,გაუგებარი დარჩა. უკანასკნელ
ხანებში იოახიმს აშკარად დასჩემდა ორაზროვანი ლაპარაკი,არაერთხელ
უთქვამს ორაზროვანი სიტყვა,თითქოს იცოდა და არც იცოდა,რაც მოელოდა,
ერთხელ კი,ეტყობა,აშკარად იგრძნო აღასრულისმოახლოება,შეძრწუნებულმა
თავი გააქნია და თითქოს დანანებით ჩაილაპარაკა, ასე ცუდად ჯერ არ
ვყოფილვარო.
მას მერე იოახიმი მიუკარებელი გახდა, ცივად და მკაცრად, თითქმის
უზრდელადაც კი იქცეოდა,ნუგეშსა და თავისი მდგომარეობის შელამაზებას
ვეღარ იტანდა,ასეთებზეპასუხსაცაღარ იძლეოდადაწინგაყინულითვალებით
იყურებოდა,ხოლო მასშემდეგ,რაცლუიზეციმსენისმოხმობილმაახალგაზრდა
მღვდელმამასთან ერთად ილოცა,რომელსაც,სხვათაშორის,ჰანს კასტორპის
გულსატკენად,გახამებული ბრიჟის ნაცვლად მხოლოდ პატარა საყელო ეკეთა,
იოახიმსკილო შეეცვალადაბოლო ხანებშისურვილებსმხოლოდ მოკლე- მოკლე
ბრძანებებისსახითგამოთქვამდახოლმე.
საღამოსექვსსაათზეუცნაურიმოძრაობებიდაეწყო:მარჯვენახელს,რომლის
მაჯაზეცოქროსდაწნულისამაჯურიეკეთა,საბნისზემოდანთეძოზეჯერ ქვევით
ჩააცურებდა,ხოლო უკანმობრუნებისასხელსოდნავმაღლაასწევდადასაბანს
ისეფხოჭნიდა, თითქოსრაღაცასთავისკენექაჩებადააგროვებსო.
შვიდ საათზე იგი გარდაიცვალა -ალფრედა შილდკნეჰტი დერეფანში იყო,
მხოლოდ დედადაბიძაშვილიადგნენთავს.იგიბალიშიდანდაცურდადამოკლე
ბრძანება გასცა, თავი მაღლა დამიდეთო. ფრაუ ციმსენი მაშინვე შეუდგა
ბრძანების შესრულებას და მხრებზე შემოხვია ხელი,ამასობაში იოახიმმა
სწრაფად წარმოთქვა, ახლავე უნდა შევადგინო და გავგზავნოგანცხადება,
შვებულება გამიგრძელონო და ამ სიტყვებთან ერთად მოხდაკიდეც სწრაფი
გადასვლა“ ,
რასაცწითლად შებურვილისაღამურინათურისშუქზეჰანსკასტორპი
სასოებით აკვირდებოდა.იოახიმს თვალები გაეყინა,უგონო დაძაბულობისგან
შეშლილი სახის ნაკვთები დაუწყნარდა,შეშუპებული ტუჩები თვალდათვალ
ჩაუცხრა,ჩვენი იოახიმის დადუმებულ სახეს უდროოდ დაკაცებული ყმაწვილის
მშვენებამოეფინადაასეაღესრულა.
აქვითინებულმალუიზეციმსენმაპირიიბრუნადაჰანსკასტორპსსხვაგზააღარ
ჰქონდა -უმოძრაო იოახიმს არათითის წვერით მან დაუხუჭა ქუთუთოები და
საბანზე ხელებიც სათუთად დაუკრიფა.შემდეგ თვითონაც თავთით დაუდგა და
ატირდა,ლოყებზეჩამოედინაისეთივეცრემლები,ინგლისისფლოტისოფიცერს
რომ უთუთქავდასახეს,ჩამოედინაეს კრიალასითხე,რომელიც ისე უხვად და
მწარედ იღვრებაყოველ წუთსდედამიწისყოველ კუთხეში, რომამქვეყნიურიჭირ
-ვარამიპოეტურად მისისახელითაცკიმოუნათლავთ,საცრემლეჯირკვლებისამ
ტუტოვან-მარილიანი პროდუქტის სახელით, ჩვენი სხეულიდან ნერვების
ამშლელი, ძვალ-რბილშიდამვლელიფიზიკურიდასულიერიტკივილისგამო რომ
ინთხევა ხოლმე.მან ისიც იცოდა,ზემოთ ჩამოთვლილის გარდა,ცოტაოდენი
მუცინიდაცილაცრომერიაშიგ.
ჰოფრატსესამბავიბერტამშეატყობინადაისიცმოვიდა.ჯერ კიდევნახევარი
საათის წინ ჰოფრატი აქ იყო,მომაკვდავს ქაფური შეუშხაპუნა და აი,სწრაფი
გადასვლისწამსკივეღარ შეესწრო.
-მდაა,ესსაქმეცმოითავა,-უბრალოდ თქვამან,იოახიმისდადუმებულ მკერდს
სტეტოსკოპიმოაცილადაწელშიგაიმართა.ახლობლებსხელიჩამოართვადა
თავი დაუკრა.შემდეგ ცოტახანს კიდევიდგამათთან ერთად სარეცელთან და
იოახიმისუმოძრაო,მხედრულად წვერმოშვებულ სახესდასცქეროდა,-უგუნური
ჭაბუკი,უგუნური ბიჭი,-მხარზემოდან ისროლა მან და ჭირისუფალთ თავით
განსვენებულზე ანიშნა,-ძალით უნდოდა,გაეტანა თავისი,თქვენც იცით,იქ,
ქვევით,მისი სამსახური თვითგვემადაძალდატანებარომ იყო.სიცხიანი კაცი
სამსახურსთავსაკლავდა,ესდეზერტირიღირსებისველზე,გესმით,ღირსების
ველზეგაგვექცა,მაგრამღირსებადაპატივისიკვდილშიპოვა,სიკვდილსკი-თუ
გნებავთ,შეგიძლიათ ეს ნათქვამი შეატრიალოთ,-მან თავისი გაიტანა და
სიკვდილს მაინც უპატაკა:„მაქვს პატივი,გამოვცხადდე!
“დიახ,უგუნური ბიჭუნა
იყო,უგუნურიჭაბუკი!
ამ სიტყვებზე ჰოფრატი ოთახიდან გავიდა, ახმახი, ბეჭებმოხრილი და
კეფაგამობურცული.
იოახიმის სამშობლოში გადასვენება გადაწყვეტილი საქმე იყო და
„ბერგჰოფის“ ფირმამ ყველაფერზე იზრუნა,რაც ასეთ დროს აუცილებელია,
საზოგადოდ მიღებულიცდამიცვალებულისდამამშვენებელიც.ასერომ,დედასა
და ბიძაშვილს თითქმის ხელის განძრევა არ დასჭირვებიათ.მეორე დღეს
იოახიმიუკვემანჟეტებიანაბრეშუმისპერანგშიგამოწყობილიესვენათოვლიანი
დღის რძისფერი შუქით განათებულ ოთახში და სუდარაზე ყვავილები ეწყო.
იოახიმი კიდევ უფრო მშვენიერი ჩანდა,ვიდრე იმ ქვეყნად გადასვლის წამს,
სახეზე სიკვდილთან ჭიდილის კვალიც აღარ ემჩნეოდა,გაცივებული სახის
ნაკვთებიდასწმენდოდა, დადუმებოდადასაბოლოო ფორმამიეღო.ერთიმოკლე
შავი კულული უმოძრაო, ყვითელ შუბლზე ჩამოშლოდა, თვითონ შუბლი
კეთილშობილი,მაგრამ მყიფე,ცვილიდან მარმარილოში გარდამავალი რაღაც
მასალისგანგამოკვეთილსმიუგავდა, ხოლო ოდნავდატალღულ წვერებშიამაყად
დაბურცული ტუჩები მოუჩანდა.ამ თავს ანტიკური მუზარადი დაშვენდებოდაო,
ასეთიაზრიგამოთქვამასთანგამოსათხოვრადმოსულმაარაერთმასტუმარმა.
ფრაუ შტორმა ყოფილი იოახიმის გარდასახული სახის დანახვაზე აღტაცების
ცრემლებიგადმოყარა.გმირია,ნამდვილიგმირიო,რამდენჯერმეწამოიძახამან
დაბრძანა, მისსამარესთანბეთჰოვენის ეროტიკა“
(ბეთჰოვენის ეროტიკა“-ფრაუ შტორს ეშლება,გულისხმობს ბეთჰოვენის I II
სიმფონია ეროიცა“ -ს(1804).
)დაუკრანო.
-აღარ გაჩუმდებით?-დაუსისინა სეტემბრინიმ.იგი და ნაფტა სწორედ ფრაუ
შტორთან ერთად აღმოჩნდნენ ოთახში.ბატონი სეტემბრინი გულწრფელად
წუხდა, ორივე ხელს იოახიმისკენ იშვერდა და იქ მყოფთ გლოვისაკენ
მოუწოდებდა.
-Ungiovanot
totant
osimpatico,
tant
osti
mabi
le
!(ასეთისიმპათიური, ასეთიღირსეულიჭაბუკი!( იტალ.
).
)
-რამდენჯერმეწამოიძახამან.
ნაფტამვეღარ მოითმინადაწყნარად დაგესლიანად ისეჩაულაპარაკა,მისთვის
ზედაცარშეუხედავსდაარცდაჭიმულიტანიშეურხევია:
-მიხარია,თავისუფლებისა და პროგრესის გარდა,კიდევ სხვა სერიოზული
მოვლენებისგანცდისუნარირომშეგრჩენიათ.
სეტემბრინიმწყენაარ შეიმჩნია.ალბათ,იგრძნო,რომგარემოებათაწყალობით
ამ წუთში ნაფტას დროებითი უპირატესობა ჰქონდა მოპოვებული,ან იქნებ
გლოვის ასე ცხოვლად გამოხატვით სწორედ მოწინააღმდეგის წამიერი
უპირატესობისგანელებასურდადამისიდუმილისმიზეზიცესგახლდათ.უფრო
მეტიც,მაშინაც კი არ ამოუღია ხმა,როცა ლეო ნაფტამ თავისი პოზიციური
უპირატესობაგამოიყენადამკვახედ, დამრიგებლურიკილოთიუთხრა:
-ლიტერატორების შეცდომა იმ რწმენაში იმალება,თითქოს მხოლოდ სული
აკეთილშობილებდეს ყველაფერს.სწორედ რომ პირიქით,სადაც სული აღარ
არის, იქარისკეთილშობილება.
„ოჰო, -გაიფიქრაჰანსკასტორპმა, -აი,ნამდვილიპითიური
(პითიური( ბერძნ.),პითია- ძველ საბერძნეთშიწინასწარმეტყველიქურუმი-ქალი;
„პითიურში“ კასტორპი აქ გულისხმობს დახლართულს, გამოუცნობს,
ღრმააზროვნულისპრეტენზიისმქონეს. )აფორიზმი,თუგნებავთ,ესარის!ამას
რომწარმოთქვამდათანბაგეებსმოკუმავ, ვინაღარდაიბნევა“
.
ნაშუადღევსმოიტანესლითონისკუბო.იოახიმისჩასვენებაამრგოლებითადა
ლომისთავებით შემკულ დიდებულ ჭურჭელშიკუბოსთანმხლებმაპირმაითავა,
აქაოდა,ეს მხოლოდ და მხოლოდ ჩემი საქმეაო.ეს გახლდათ დამკრძალავი
ბიუროს წარმომადგენელი, შავებში გამოწყობილი კაცი, რომელსაც ტანზე
კუდმოკვეცილიფრაკისმაგვარისერთუკიეცვადაპლებეურ ხელზექორწინების
ბეჭედიეკეთა.ბეჭდისყვითელირგოლითითზეისეუჭერდა, რომირგვლივხორცი
შეშუპებოდადაბეჭედი შიგ ჩაზრდილივით მოუჩანდა.უნებურად იფიქრებდით,
მის სერთუკს გვამის სუნი ასდისო,მაგრამ,ცხადია,ეს წინასწარ აკვიატებული
აზრი გახლდათ.ასე იყო თუ ისე,იმ კაცს თავი სპეციალისტად მოჰქონდა და
მტკიცედ სჯეროდა, რომ მთელი მისი საქმიანობა კულისებს მიღმა უნდა
ჩატარებულიყო, ჭირისუფლის თვალს კი მხოლოდ მოწიწების აღმძვრელი,
საპარადო შედეგიუნდაეხილა.ოღონდ ესაზრიჰანსკასტორპსარცესიამოვნა
დაარცგუნებაშიჰქონია,ფრაუციმსენირომამსანახაობასუნდაგანრიდებოდა,
ამ აზრს მანაც დაუჭირა მხარი, თვითონ კი აქედან ფეხს ვერავინ
მოაცვლევინებდა, დარჩა კიდეც ოთახში და საქმეს ხელი შეაშველა -
მიცვალებულს მხრებში ამოსდო ხელი და ბიუროს აგენტს საწოლიდან კუბოში
გადაასვენებინა.ახლაიოახიმისნეშტიკუბოშიჩაფენილ ზეწრებსადაფოჩებიან
ბალიშებზე მაღლა იდო და სანატორიუმ ბერგჰოფის“ სასანთლეებს შორის
საზეიმოდგანისვენებდა.
აი,მეორე დღეს კი ჰანს კასტორპმა ისეთი მოვლენა შენიშნა,რომ შინაგანად
განერიდაიოახიმისნეშტსდასარბიელიმთლიანად პროფესიონალს,წესისადა
რიგისამუბადრუკდამცველსდაუთმო.იოახიმიაქამდემკაცრად დამედიდურად
გამოიყურებოდა, იმ დღეს კი მეომარივით მოშვებულ წვერებში ღიმილი
გამოუკრთადაჰანსკასტორპიშეუმცდარად მიხვდა,ესღიმილიგადაგვარებისა
და გახრწნის დასაწყისს რომ ნიშნავდა.ამ ამბავმა აგრძნობინა,რომ საქმის
დაჩქარებამართებდათ.მადლობაღმერთს,კუბო საცააუნდაგამოესვენებინათ
და მალე მჭიდროდ დაალურსმავდნენ სახურავს. ჰანს კასტორპს ჩვეული
თავშეკავებააღარ გამოუჩენია-თავისყოფილ იოახიმსგამოთხოვებისნიშნად
ქვასავით ცივშუბლზენაზად ეამბორადათუმცაიმკულისებშიმოფუსფუსეკაცს
ბოლომდეარ ენდობოდა, გამოტრიალდადალუიზეციმსენთანერთად ოთახიდან
გამოვიდა.
აქსაბოლოო ჩამოშვებამდეერთხელ კიდევვხურავთ ფარდას,ოღონდ სანამიგი
შრიალ- შრიალით ეშვება დაბლა,მოდი,თავის მაღლობზე დარჩენილ ჰანს
კასტორპთანერთად გონებისთვალით შევიჭვრიტოთ შორს,ბარში,ერთ ნესტიან
სასაფლაოზე და სმენად ვიქცეთ.იქ ხმალი ალაპლაპდება და ძირს დაეშვება,
გაისმის ბრძანება და სამი ბათქი,სამი საოცნებო,საპატიო ბათქი დაიქუხებს
იოახიმციმსენისფესვებგადავლილი, ჯარისკაცურისამარისთავზე.

თავიმეშვიდეგასეირნებასანაპიროზე
შესაძლებელია თუ არა დროის მოყოლა,თვით დროისა,როგორც ასეთის,
როგორც თავისთავად არსებულისა?ნამდვილად არა.ამ განზრახვაზე უგუნური
რაღა იქნება! წარმოვიდგინოთ ასეთი მონათხრობი: „ დრო გადიოდა,დრო
გარბოდა,დრო მიედინებოდა“ და ასე დაუსრულებლად.ამგვარ აბდაუბდას
ჭკუათამყოფელი კაცი თხრობას ვერ დარქმევს. ეს იმას ჰგავს, ვინმე
ჭკუანაღრძობმა მთელი საათი ერთი და იგივე ნოტი ან აკორდი არახუნოს და
მუსიკადშემოგვასაღოს.თავისთავადკიმოთხრობაიმითჰგავსმუსიკას, რომისიც
დროს ავსებს,„ წესიერად ავსებს“და ანაწევრებს“,განსვენებულმა იოახიმმა
იცოდათქმა,მისით რაღაც იწყება“და მთავრდებაო“ .როგორცგარდაცვლილი
კაცის ხსენებას შეეფერება,ისე ნაღვლიანად დამოკრძალებით ვიგონებთ მის
სიტყვებს,დიდი ხნის წინ ნათქვამ სიტყვებს-
თქო,ვამბობთ,რადგან არ ვიცით,
მკითხველსჯერ კიდევკარგად ახსოვსთუარა,უკანასკნელად რამდენიხნისწინ
გაისმაესსიტყვები.დრო თხრობისსტიქიაა,ისევეროგორცსიცოცხლისა,ხოლო
სიცოცხლემასთანისევეგანუყრელად არისდაკავშირებული,როგორცსივრცეში
განლაგებულ სხეულებთან.დრო მუსიკისსტიქიაცაა,მუსიკა,თავისმხრივ,ზომავს
დაანაწევრებსდროს,ერთდროულად წამიერსადასანუკვარსხდის,და,როგორც
ვთქვით, ამ მხრივ მოთხრობას ენათესავება, რომელიც ასევე ( ოღონდ
განსხვავებით სახვითი ხელოვნების ნაწარმოებისაგან, რომელიც ერთ
რომელიმე წამს აღბეჭდავს და დროსთან მხოლოდ სხეულის სახითაა
დაკავშირებული)მარტოოდენ თანამიმდევრობად დარბოლად წარმოგვიდგება
და თვითონაც რომც მოინდომოს,ნებისმიერ წუთს მთლიანობაში გვეჩვენოს,
გამოვლენისათვისმაინცდროდასჭირდება.
ეს დღესავით ნათელია,ოღონდ მათ შორის რომ განსხვავება არსებობს,ისიც
ასევე აშკარა გახლავთ.მუსიკას ერთადერთი დროისმიერი სტიქია აქვს:ესაა
ადამიანის მიწიერი ჟამიდან ამონარიდი დრო,რომელშიც იგი გადმოიღვრება,
რათა ეს უკანასკნელი ენით აუწერლად გააკეთილშობილოს და აღამაღლოს,
მოთხრობას კი ამის საპირისპიროდ ორგვარი დრო აქვს:ჯერ ერთი,თავისი
საკუთარი,მუსიკალურ- რეალურიდრო,რომელიცმისრბოლას,მისგამოვლენას
განაპირობებს და მეორე,შინაარსისეული დრო,რომელიც პერსპექტიულია,
ოღონდ ამთვალსაზრისით ისესხვადასხვაგვარი,რომმოთხრობისმოჩვენებითი
დრო ლამის სავსებით ემთხვევათავისივე მუსიკალურ დროს,თუმცაშეიძლება
ისიც ისე შორს იყოს მისგან,როგორც ვარსკვლავებია ჩვენგან დაშორებული.
მუსიკალურინაწარმოები,ვთქვათ,„ ხუთწუთიანივალსი“ ,ხუთიწუთიგრძელდება
დადროსთანმისიდამოკიდებულებაცმხოლოდ დამხოლოდ ამით ამოიწურება,
ხოლო მოთხრობა,რომლის შინაარსისეული დროის გრძლიობა ხუთ წუთამდე
აღწევს,ამხუთ წუთსზედმიწევნით კეთილსინდისიერად თუშეავსებს,შეიძლება
ათასჯერ მეტხანსაც გაგრძელდეს დათან ხანმოკლეც გვეჩვენოს,თუმცათავის
მოჩვენებით დროსთან შედარებით შეიძლება ძალზე გახანგრძლივდეს კიდეც.
მეორე მხრივ,ისიც შესაძლებელია,იმ მოთხრობის შინაარსისეულმა დრომ,
რომლისსაკუთარიხანგრძლივობაშემოკლებისწყალობით განუზომელიხდება,
დიახ,„შემოკლებას“ვამბობთ,რათაწარმოვაჩინოთ ისილუზორული,ანუუფრო
ნათლად რომვთქვათ,ავადმყოფურიელემენტი,რაცაქზედგამოჭრილიგვგონია,
რადგანსწორედ ასეთ შემთხვევაშიმიმართავსმოთხრობაიმჰერმეტულ მაგიასა
და დროისმიერ ზეპერსპექტივას, ზოგიერთ არანორმალურ და აშკარად
ზეგრძნობადის სფეროს მომცველ რეალურ გამოცდილებას რომ მოგვაგონებს.
ჩვენსხელთაათრიაქისმწეველთაჩანაწერები,სადაცნათქვამია,რომთრიაქით
გაბრუებულიკაციხანმოკლეტრანსისგანმავლობაშიისეთ სიზმრებსხედავს,ათ,
ოცდაათ,თქვენ წარმოიდგინეთ,სამოც წელიწადსაც რომ მოიცავს,ან კიდევ
უკეთესი, დროის აღქმის ყოველგვარ ადამიანურ ზღვარს რომ სცილდება.
მოკლედ,ამსიზმრებისმოჩვენებითიდრო- ჟამითავისსაკუთარ ხანგრძლივობას
აჭარბებს,მათში დროის განცდა დაუჯერებლად მოკლდება,ხოლო ხილვები
ისეთისისწრაფით აწყდებაერთმანეთს,რომერთიჰაშიშისმღეჭავისსიტყვით
რომ ვთქვათ,გეგონებათ,გაბრუებული კაცის ტვინიდან გაფუჭებული საათის
ზამბარისმსგავსირაღაცამოუღიათო“ .
ერთისიტყვით,ამბიწიერისიზმრებისაარ იყოს,მოთხრობასაცშეუძლიადროს
მისდგესდაასევემოექცეს.ჰოდა,რაკიშეუძლიაასევე მოექცეს“ ,მაშინცხადია,
დრო,რომელიც მოთხრობის სტიქიას წარმოადგენს,მის თემადაც შეიძლება
იქცესდათუკიმეტისმეტიაითქვას,„ დროისმოყოლა“შესაძლებელიაო,დროის
შესახებ საუბარი რომ ისურვოს კაცმა,მგონი,ეს არც ისეთი აბსურდული
განზრახვა უნდა იყოს,როგორც თავიდან შეიძლებოდა მოგვჩვენებოდა.ჰოდა,
აქედან გამომდინარე, სახელწოდებამ დრო-
ჟამის რომანი“ საოცრად
სიზმარეული,ორჭოფული აზრი შეიძლებაშეიძინოს.სინამდვილეში კი კითხვა,
შესაძლებელია თუ არა დროის მოყოლა,მხოლოდ იმიტომ წამოვჭერით,რომ
გვინდოდა,გულისნადები გაგვემხილა -წინამდებარე წიგნში სწორედ ეს რომ
გვაქვსგანზრახული.მართალია, ერთიშეკითხვაცდავსვით, ჩვენირგვლივმყოფთ
ნათლად თუ აქვთწარმოდგენილი, რა დრო გავიდა მას შემდეგ, რაც
განსვენებულმა იოახიმმა მუსიკასა და დროზე ის შენიშვნა ჩაურთო საუბარში-
თქო ( ეს უკანასკნელი აზრი, სხვათა შორის, მისი არსების ალქიმისტურ
აღმავლობას მოწმობს, რადგან მსგავსი შენიშვნები მაინცდამაინც
დამახასიათებელიარ ყოფილაიოახიმისსადაბუნებისათვის) ,მაგრამსულაცარ
გავნაწყენდებოდით, პასუხად რომ მოგვესმინა, ამ წუთში მართლა ვერ
გეტყვით,მასშემდეგრადრო გავიდაო.დიახ,ნამდვილად არ გავბრაზდებოდით,
პირიქით,ასეთიპასუხიგვესიამოვნებოდაკიდეც,იმუბრალო მიზეზისგამო,რომ
ამ განცდებში ჩვენი გმირის თანამონაწილეობა ჩვენსავე ინტერესებს
შეესაბამება. აკი დრო- ჟამის მსვლელობაში თვითონ ჰანს კასტორპიც ვერ
ერკვეოდადა,სხვათაშორის,კარგახანიავეღარ ერკვეოდა,მაგრამ გინდ ასე
თქვით და გინდ ისე,ეს საკითხი მისი რომანის,ანუ დრო- ჟამის რომანის
შემადგენელინაწილიცკიგახლავთ.
მაინც რამდენ ხანს ცხოვრობდა იოახიმი მასთან ერთად იქ,ზევით,თავის
უნებართვო გამგზავრებამდე ან თუნდაც მთლიანობაში აღებული;
კალენდარულად რომელ თარიღსემთხვევამისიპირველითავნებაგამგზავრება,
რამდენხანსგასტანამისმაარყოფნამ,როდისჩამოვიდახელახლა,ანთვითონ
ჰანსკასტორპირახანსითვლიდამასშემდეგ,რაციოახიმიუკანდაბრუნდადა
ცოტახანშიმთლიანად ამოვარდაკიდეცდროისდინებიდან; კარგი,იოახიმსთავი
დავანებოთ,ფრაუ შოშა რამდენი ხნითღა იყო წასული,ან ის მაინც თუ ვიცით,
რომელ წელსდაბრუნდაუკან( დიახ,იგიუკვეაქგახლდათ) ,ანჰანსკასტორპმა
მისდაბრუნებამდე ბერგჰოფში“რამიწიერიდრო გაატარა;აი,ესკითხვებირომ
დაგესვათ ჰანსკასტორპისათვის( თუმცასინამდვილეშიარამცთუგარეშევინმე
დაუსვამდაამკითხვას,საკუთარ თავსშიშით თვითონაცვერაფერსეკითხებოდა) ,
შუბლზეთითსმიიკაკუნებდადაგადაჭრით კივერაფერსგიპასუხებდათ.ჰოდა,ეს
ამბავი არანაკლებ შემაშფოთებელი გახლდათ, ვიდრე ის დროებითი
გულმავიწყობა, ჩამოსვლის პირველ საღამოსვე რომ შეეტყო, აი, ბატონ
სეტემბრინის საკუთარი ასაკი რომ ვერ უთხრა,დიახ,ამ მხრივ ნამდვილად
გაუარესებაეტყობოდა, რადგანთავისიასაკიახლამართლააღარ ახსოვდა!
ეს შეიძლება დაუჯერებლად მოგვეჩვენოს,მაგრამ სინამდვილეში არც ისე
გაუგონარი ამბავია და არც ისე უცნაური,პირიქით,შესაბამის ვითარებაში
მსგავსირამყოველთვისშეიძლებაყოველ ჩვენგანსშეემთხვეს:ასეთ პირობებში
რომჩავვარდნილიყავით, ჩვენცვერაფერიდაგვიფარავდა, დროისრბოლასვერც
ჩვენშევიცნობდით დაშესაბამისად,საკუთარიასაკიცდაგვავიწყდებოდა.ასეთი
რამ ჩვენს წიაღში დროის შემგრძნობი ორგანოს უქონლობით აიხსნება,
ადამიანებსარავითარიუნარიარ გაგვაჩნიაჩვენით შევიგრძნოთ დროისდინება
და გარეგანი საყრდენის გარეშე მიახლოებით მაინც განვსაზღვროთ იგი.
ერთხელ შახტშიჩამარხულმამაღაროელებმა,რომლებიცმოკლებულნიიყვნენ
დღე-ღამის მონაცვლეობაზე დაკვირვების საშუალებას, ბედის წყალობით
გადარჩენის შემდეგ,უკუნეთში,იმედსა და სასოწარკვეთილებაში გატარებული
დრო სამიდღით განსაზღვრეს,სინამდვილეშიკიათიდღეიყო გასული.თითქოს
გაჭირვებაშიგატარებულიდრო გრძლად უნდამოსჩვენებოდათ,მათთვისკიიმ
დროის რეალური ხანგრძლივობა სამჯერ და მეტად შემოკლებული აღმოჩნდა.
აქედანგამომდინარე,გაჭირვებაშიჩავარდნილ ადამიანებს,თავიანთიუმწეობის
გამო,დროუფროშემოკლებულიეჩვენებათ, ვიდრეგახანგრძლივებული.
ასეა თუ ისე,ცხადია,საკამათოდ არ ვხდით ერთ ამბავს:ჰანს კასტორპს რომ
მოენდომებინა,დროსაც გაუჭირვებლად გამოიანგარიშებდა და ყველაფერში
მშვენივრადაც გაერკვეოდა,ისევე როგორც არც მკითხველს გაუჭირდებოდა
იგივე,თუკიმოინდომებდაჯანსაღ გონებაზეშემთხვევით გადაკრულიბინდიდა
ნისლი მოეცილებინა.რაც შეეხება ჰანს კასტორპს,ალბათ,უხერხულობას კი
გრძნობდა,მაგრამ დიდად მაინც არ ცდილობდა,ბინდისადანისლისგან თავი
დაეღწია და გაერკვია, ბოლოს და ბოლოს, აქ ყოფნაში რამდენი წლისა
გამხდარიყო.ისე,რასაოცრადაცუნდამოგვეჩვენოს,ამსაქმეშირიდიუშლიდა
ხელს,რიდი საკუთარი სინდისის წინაშე,თუმცა,მოგეხსენებათ,ამქვეყნად
ყველაზედიდიუსინდისობასწორედდროისუგულებელყოფაგახლავთ.
არ ვიცით,გაამართლებსთუარაჰანსკასტორპსისამბავი,რომმისარსებაში
კეთილინებისნაკლულობას-რაკიმაინცარგვინდა, მისნებასბოროტივუწოდოთ,
-გარემოებანიც მეტისმეტად უწყობდახელს.ფრაუშოშარომ დაბრუნდა( მისი
დაბრუნება ოცნებაში სულ სხვაგვარად ჰქონდა წარმოდგენილი,მაგრამ ამაზე
სხვა დროს) , კვლავ შობის კვირაძალი იდგა და უმოკლესი დღე, ანუ
ასტრონომიული ენით თუ ვიტყვით, ზამთრის დასაწყისი, ზედ კარზე იყო
მომდგარი.სინამდვილეში კი,თუ თეორიულ განაწესს არად ჩავაგდებთ და
თოვლსადაყინვასმივიღებთ მხედველობაში,უფალმაუწყის,ზამთარირამდენი
ხნისდაწყებულიგახლდათ.უფრო სწორად, იგიარცარასდროსგასულა, მხოლოდ
შიგადაშიგწყდებოდაზაფხულისმცხუნვარედღეებით დამაშინლაჟვარდიისე
ჩამუქდებოდა,ლამის შავად მოჩანდა ხოლმე.ერთი სიტყვით,ზამთარს ისეთი
ზაფხულისდღეებიწყვეტდა,როგორიც,სხვათაშორის,ზამთარშიციცოდა.ასეთ
დღეებშითოვლსაღარავინაგდებდასათვალავში,მით უმეტეს,რომუთოვლოდ
ზაფხულის არცერთი თვე არ ჩაივლიდა.რა ხშირად უყბედია ჰანს კასტორპს
განსვენებულ იოახიმთანამდიდ გაუგებრობაზე,რომელიცწელიწადისდროებს
ერთმანეთში ურევდა, თავდაყირა აყენებდა, წელიწადს დაუნაწევრებლად
მიერეკებოდადაწელიწადიცდროისგაჭიანურებისწყალობითხანმოკლდებოდა,
ხან კი,პირიქით,დროის შემოკლების წყალობით ჭიანურდებოდა.ამიტომაც,
ოდესღაც იოახიმისზიზღით ნათქვამისიტყვებისაარ იყოს,აქაურ დროსდროს
ვერ დაარქმევდი.ამ დიდი გაუგებრობის პირობებში,თუგნებავთ,ერთმანეთში
მართლაირეოდადაითქვიფებოდაგრძნობისადაცნობიერებისგამომხატველი
ცნებები:„ისევ“და ხელახლა“ ,ერთ-ერთი ყველაზე დამაბნეველი,აბსურდული,
წყეულიგანცდა, რომელსაცკიდევერთიგანცდაერწყმოდა, აი,ის,
ჰანსკასტორპს
აქ,ზევით,ამოსვლისპირველსავედღესრომგაეღვიძამისიდაჭაშნიკებისუზნეო
სურვილი:სახელდობრ,მხიარულიშაბლონებით მოხატულ სასადილო დარბაზში
ხუთიუჩვეულოდ უხვიტრაპეზისდროსპირველად იგრძნო,ვითომუბიწო,მაგრამ
მაინცსხვაგვარმათავბრუსხვევამროგორდარიახელი.
მას შემდეგ გრძნობისა და გონების მოტყუებამ გაცილებით ფართო გასაქანი
შეიძინა. დროის სუბიექტური აღქმა შესუსტებული რომც იყოს ან თუნდაც
სრულიად გამქრალი,იგი მაინც კონკრეტულია და რეალური,რადგან იგი
მოქმედებს და რაღაცას ამზადებს“ . თაროზე შემოდგმული, ჰერმეტულად
დახურული კონსერვი დროის მიღმა არსებობს თუ არა, ეს საკითხი
პროფესიონალიმოაზროვნისსაქმეადამასჰანსკასტორპიერთხელ მხოლოდ
ყმაწვილური კადნიერების გამო შეეჭიდა,მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით,რომ დრო
ლეთარგიულიძილით შეპყრობილებსაცარ ინდობს.ერთიექიმიმოგვითხრობს
თორმეტიწლისგოგონასამბავს,რომელიცერთ მშვენიერ დღესძილსმიეცადა
ძილშიცამეტიწელიგატარა, მაგრამგოგონათორმეტიწლისაროდიდარჩენილა,
ამასობაშიგაფურჩქნილადადაქალებულაკიდეც.სხვაგვარად არცშეიძლებოდა
მომხდარიყო.მკვდარი მკვდარია და საუკუნო ძილით განისვენებს.მას დრო
ბევრიაქვს,ანუსულაცარ გააჩნიაისდრო,რასაცპირად დროსვეძახით,მაგრამ
ეს ხელს არ უშლის,გაეზარდოს თმა და ფრჩხილები.გამოდის,რომ. ..მაგრამ,
მოდი,ნუღარ გავიმეორებთ იმმოურიდებელ სიტყვებს,ერთხელ იოახიმმაასეთ
ამბებთან დაკავშირებით რომ თქვა და კარგადაც შეაცბუნა ბარისეული
წარმოდგენებით გაჟღენთილი ჰანს კასტორპი.მასაც ხომ ეზრდებოდა თმა და
ფრჩხილებიდა,როგორცჩანს,სწრაფადაცეზრდებოდა,განსაკუთრებით ყურის
ძირებშიეპრიხებოდახოლმემალ- მალეთმადაამიტომსაკმაოდ ხშირად უწევდა
კურორტის მთავარ ქუჩაზე,ერთი დალაქის სავარძელში ჩაჯდომა და თეთრ
წამოსასხამში გახვევა.ხშირად კი არა,შეიძლებაითქვას,სულ იქ იჯდა.უფრო
მეტიც,როცა იგი ქლესა და მარჯვე დალაქს ესაუბრებოდა,რომელიც თავის
საქმესაკეთებდა, დროსმაშინთავისისაქმეუკვეგაკეთებულიჰქონდა.ასევეიყო
მაშინაც, როცა აივანზე, თავისი ოთახის კარწინ დადგებოდა და
ხავერდგამოკრულიკოპწიანესესერიდანამოღებულიპაწაწინამაკრატლითადა
ქლიბით ფრჩხილებს იქნიდა ხოლმე. აი, სწორედ ასეთ დროს უტევდა
ცნობისმოყვარეობაშერეულ შიშისებურ გრძნობასთან ერთად ის სხვანაირი
თავბრუსხვევა: თავბრუსხვევა, ამ სიტყვის ბუნდოვანი და ორაზროვანი
მნიშვნელობით,ეს იყო გაბრუებაც და გაბრიყვებაც,თავგზაბნეული ისევ“და
„ხელახლას“ რომ ვეღარ ასხვავებდი, რომელთა შერევა- აღრევისაგან
წარმოიშობამარადიულისადაგანუწყვეტლისუდროჟამოცნებები.
არაერთხელ შეგპირებივართ,ჩვენსგმირსარციმაზეუკეთესად წარმოგიდგენთ
და არც იმაზე უარესად, ვიდრე სინამდვილეში იყო- მეთქი, ამიტომ ვერ
დაგიმალავთ,ამდაგვარი მისტიკური ცდუნებებისაკენ გასაკიცხ მიდრეკილებას
ზოგჯერ სავსებით შეგნებულად დაგანზრახრომაღვივებდა, თუმცასაპირისპირო
საქციელით ცოდვების გამოსყიდვასაც ლამობდა ხოლმე.მაგალითად,შეეძლო
ხელში საათი დაეჭირა, თავისი ბრტყელი, პრიალა ოქროს ჯიბის საათი,
მონოგრამიანი ხუფი აეხადა და დიდხანს ეცქირა შავი და წითელი არაბული
ციფრებით ორ მწკრივად შემორკალული ფაიფურის ციფერბლატისათვის,
რომელზეც ორი ნატიფად მოყვანილი ოქროს ისარი სხვადასხვა მხარეს
იცქირებოდა,ხოლო წვრილიწამმზომისაქმიანიტიკტიკით უვლიდაგარსთავის
პაწაწკინტელასაუფლოს.ჰანსკასტორპითვალსარ აცილებდაამისარს,იქნებ
რომელიმე წუთი შევაჩერო და გავახანგრძლივო,იქნებ დროს კუდში ჩავავლო
ხელიო. პაწაწინა ისარი თავისი გზით მიცუნცულებდა,ციფრებს ზედაც არ
უყურებდა,მიუახლოვდებოდა,შეეხებოდა,გადააბიჯებდა,უკან მოიტოვებდა,
დიდი მანძილით მოიტოვებდა უკან,კვლავ მიუახლოვდებოდა და კვლავ ხელს
მიაწვდენდა ხოლმე. იგი არც მიზანს დაგიდევდათ, არც მონაკვეთს, არც
დანაყოფებს,არადა,60- თან მისვლისას წამით შეყოვნება მართებდა,პაწაწინა
ნიშანიმაინცხომუნდამიეცა, აქრაღაცდამთავრდაო, მაგრამრომშეგეხედათ, რა
სწრაფად,რაერთნაირად გადარბოდაიგიციფრებით მონიშნულ დამოუნიშნავ
ხაზებზე,შეატყობდით,მისგზაზეგამწკრივებულიციფრებისადადანაყოფების
წყებაგარედანრომიყო თავსმოხვეული, თვითონკიმიდიოდადამიდიოდა. ..ჰანს
კასტორპსსხვარაღადარჩენოდა-მინისადალითონისნაწარმსკვლავჟილეტის
ჯიბეშიჩაიდებდადადროსთავისდინებასმიანდობდახოლმე.
როგორ გინდათ ქალაქისწარჩინებულ საზოგადოებასაუხსნათ ისცვლილებები,
რაც ახალგაზრდათავგადასავლებისმაძიებლისშინაგანსამყაროშიხდებოდა?
თავბრუდამხვევიგივეობათა მასშტაბები კი იზრდებოდა და იზრდებოდა.თუკი
რაღაც-რაღაცების დათმობის ფასადაც არ იყო იოლი დღევანდელი
„ახლა“ გუშინდელი, გუშინწინდელი და გუშინწინისწინანდლისაგან
განესხვავებინა,რადგან ყოველი მათგანი მის თვალში გაჭრილი ვაშლივით
ჰგავდაერთმანეთს,მაშინრაღაგასაკვირია,„ ახლას“თავისივეაწმყოერთითვის
ან ერთი წლის წინანდელ ამბავში არეოდა და იმ ცნებაში გაეთქვიფა,
„ყოველთვის“ რომ ჰქვია სახელად. ჰოდა, რაკი იმ ცნებების ზნეობრივი
გამოვლენის ფორმები, როგორიცაა ისევ, ხელახლა და მომავალში,
გამოცალკევებული რჩებოდა, ცდუნება გძლევდა იმ მიმართებათა
სახელწოდებები,რითაც დღეის“ცნებაწარსულსადამომავალს ემიჯნება,ანუ
ცნებები გუშინ“და ხვალ“ ,მათი შინაარსის მიხედვით განგევრცო და დროის
უფრო მოზრდილიმონაკვეთებისათვისმიგესადაგებინა.ალბათ,არცისეძნელია
წარმოვიდგინოთ, შედარებით პატარა პლანეტებზე მცხოვრები არსებები,
რომლებიც, ალბათ, მინიატიურულ დროს განაგებენ და მათი
„ხანმოკლე“სიცოცხლისათვის ჩვენი წამმზომის მარდი ცუნცული დიდი ისრის
მკაცრად გამოზომილი სვლის ტოლი იქნებოდა, მაგრამ ისეთი არსებების
წარმოდგენაც ხომ შეიძლება, რომელთა სივრცეს უშველებელი ნაბიჯით
მიმავალიდრო შეესაბამება?მათ შეგრძნებაშიცნებები ეს- ესაა“და ცოტახნის
შემდეგ“,„ გუშინ“და ხვალ“ ,ალბათ,უსაშველოდ ფართო აზრს შეიძენდა.ეს,
ვიმეორებთ,არამცთუშესაძლებელიიქნებოდა,არამედ ერთიშესაწყნარებელი
თეორიის, ეგრეთ წოდებულიფარდობითობისთეორიისანთუნდაცერთიანდაზის
თანახმად,„ როგორიცალაგი,ისეთიალაბიო“ ,სავსებით კანონიერი,ჯანსაღიდა
საპატიო აღმოჩნდებოდა.მაგრამ ერთ მიწის შვილს რაღა ვუყოთ,მის ასაკში
ერთმა დღემ, ერთმა კვირამ, ერთმა თვემ, ერთმა სემესტრმა ჯერ კიდევ
მნიშვნელოვანიროლირომუნდაითამაშოს,ცხოვრებაშიუამრავიცვლილებადა
წინსვლა რომ უნდა მოუტანოს,მას კი ერთ მშვენიერ დღეს ბიწიერი ჩვევა
შეუძენია,ზოგჯერ მაინცაჰყვესწადილსდაიმისმაგიერ, რომთქვას, „ერთიწლის
უკანო“,„გუშინო“ამბობს,ხოლო ხვალ“მისთვის ერთიწლისშემდეგს“ნიშნავს.
„არევადააღრევა“ ,თუგნებავთ,ამასჰქვიადადიდად შემაშფოთებელიცსწორედ
ესგახლავთ.
დედამიწის ზურგზე არსებობს ისეთი ცხოვრებისეული სიტუაცია, ისეთი
განსაკუთრებული ლანდშაფტი ( თუკი ჩვენ მიერ წარმოდგენილ შემთხვევაში
საერთოდ შეიძლება ლანდშაფტზე“ ლაპარაკი) , სადაც დრო- სივრცობრივი
დისტანციების თავბრუდამხვევ ერთფეროვნებამდე მისული აღრევა და წაშლა
იმდენად ბუნებრივიადაკანონზომიერი,რომმოცლილობისჟამსშეიძლება,ასე
თუ ისე,დასაშვებად ჩაითვალოს მის ჯადოში გახვევა.მხედველობაში გვაქვს
გასეირნება ზღვის სანაპიროზე, რომელსაც ჰანს კასტორპი უდიდესი
სიამოვნებისგარეშევერ იხსენებდადაისიცხომვიცით, რომთოვლიანგარემოში
ცხოვრებაც მშობლიურ დიუნებზე სასიამოვნო და მადლიერებით აღსავსე
მოგონებებს უღვიძებდა ხოლმე.ვიმედოვნებთ,მკითხველის გამოცდილება და
მეხსიერება არ გვიმტყუნებს,თუკი ამ საოცარ თავდავიწყებას გავიხსენებთ.
მიდიხარ და მიდიხარ. .
. ამგვარი გასეირნებიდან შინ დროზე ვერასოდეს
დაბრუნდები,რადგანშენდრო გამოგეცალახელიდან,შენკიდროსგამოეცალე.
ო,ზღვაო,ამას რომ ვყვებით,შორსა ვართ შენგან,ჩვენი ფიქრები,ჩვენი
სიყვარული შენკენაა მომართული, აშკარად და დაუფარავად შემოგძახით,
დამკვიდრდეჩვენსმოთხრობაში,თუმცაუჩუმრად ისედაციყავი,ხარ დაიქნები
მასში დამკვიდრებული. .. მოშიშინე უდაბნოვ, მკრთალი ნაცრისფერი რომ
გადაგკვრია,მწკლარტე ნესტით აღსავსევ,ის ნესტი მარილის გემოს რომ
გვიტოვებს ტუჩებზე. .. მივდივართ და მივდივართ წყალმცენარეებითა და
პაწაწინანიჟარებით მოფენილ ოდნავდრეკად მიწაზე,ყურებსქარიგვიგუბებს,
ესდიდი,ფრთამალიდაალერსიანიქარი,თავისუფლად დალაღად,უბოროტოდ
რომდანავარდობსსივრცეშიდათავსნაზად გვიბრუებს,-ჩვენმივხეტიალებთ,
მივხეტიალებთ და ვხედავთ, როგორ გვილოკავს ფეხებს ნაპირისკენ
წამოგორებულიდამერეისევუკუქცეულიტალღებისქაფიანიენები.ზღვადუღს,
ყრუ ზათქით ეხეთქება ტალღა ტალღაზე და ბრტყელ ნაპირს აბრეშუმივით
ელამუნება,აქაც,იქაცდაუფრო შორსაცმოჩანს,როგორ სწვდებაიგისანაპიროს
ქვიშიანზოლსდაესგაურკვეველი,ყოვლისმომცველი,ნაზიშიშინიდაგრუხუნი
ყურებსგვიხშობსდაამქვეყნიურ ხმებსაღარ უშვებსჩვენამდე. .
.ღრმასულიერი
კმაყოფილება, შეგნებული თავდავიწყება. .. ბარემ დავხუჭოთ თვალები და
გვფარვიდეს მარადისობა!მაგრამ არა,შეხე,იქ,აქაფებულ მონაცრისფრო-
მომწვანო სივრცეში,უსაშველოდ შემოკლებული სივრცე ჰორიზონტში რომ
იკარგება,იალქანიმოჩანს.იქ?არანაირიეს იქ“ ?რასიშორეზეა?რასიახლოვეს?
ეგშენარ იცი.ისთავბრუსგახვევსდაისეუსხლტებაშენსმსჯავრსხელიდან.აი,
ის გემი რამსიშორეზეა ნაპირიდან დაცილებული,ეს რომ თქვა,უნდა იცოდე,
რამოდენააიგი სინამდვილეში.პატარაადაახლოს,თუ დიდიადაშორს არის
შენგან.შენი მზერა უმეცრებაში ეფლობა,რადგან შენ თვითონ არავითარი
ორგანო ან გრძნობა არ გაგაჩნია, სივრცეზე რაიმე წარმოდგენას
რომშეგიქმნიდა...ჩვენ მივდივართ და მივდივართ..
.მაინც რამდენი ხანია?ან
რამდენი გავიარეთ?თითქოს ადგილიდან არც ვიძვრით.გადადგმული ნაბიჯით
არაფერიიცვლება,გინდ იქყოფილხარ დაგინდ აქ,„ უწინ“იგივეა,რაც ახლა“და
„შემდეგ“, სივრცის განუზომელი მონოტონურობა აშთობს დროს, როცა
ერთფეროვნებაბატონობს, ერთიწერტილიდანმეორემდემოძრაობასმოძრაობა
აღარ ჰქვია და სადაც მოძრაობას მოძრაობა აღარ ჰქვია,იქ დროც აღარ
არსებობს.
შუა საუკუნეებისმოძღვარნი ამტკიცებდნენ, დრო ილუზიააო, მისი რბოლა
მიზეზობრიობასადაშედეგობრიობაში მხოლოდ ჩვენი გრძნობის ორგანოების
განსაკუთრებული აღნაგობის შედეგია,ხოლო საგანთა ჭეშმარიტი ყოფიერება
ერთ ადგილზე გაჩერებული ახლააო“ .ნეტავ თუ უსეირნია ზღვის ნაპირას იმ
დოქტორს,ვისაცთავშიპირველად მოუვიდაასეთიაზრიდათუუგრძნიათავის
ბაგეებზე მარადისობის მსუბუქი სიმწარე? ჩვენ ყოველი შემთხვევისათვის
ვიმეორებთ,რომ აქ საარდადეგო თავისუფლებაზე,ანუ მოცლილობის ჟამის
ფანტაზიაზე ვლაპარაკობთ, რომლითაც ისევე სწრაფად იჟღინთება ჩვენი
ზნეობრივი სულისკვეთება, როგორც თბილ ქვიშაზე წოლისაგან ითენთება
სავსებით ჯანმრთელიადამიანი.ადამიანისშემეცნებისგზებისადაფორმების
კრიტიკა,მათი წმინდა ფასეულობის საეჭვოდ მიჩნევა აბსურდი იქნებოდა,
უპატიოსნობად დავერაგობად ჩაითვლებოდა,თუკი იგი ერთადერთ მიზანს არ
დაისახავდა - გონებისათვის მიეთითებინა ის მიჯნები, რომელთა მიღმა
გადაბიჯებასარ შეიძლება,შედეგად არ მოჰყვესმისიჭეშმარიტიდანიშნულების
უგულებელყოფა.ჩვენმხოლოდ მადლიერნიშეიძლებავიყოთ ისეთიადამიანისა,
როგორიცბატონისეტემბრინია, მანხომიმახალგაზრდაკაცს, რომლისბედითაც
ჩვენვართ დაინტერესებულიდავისაცერთხელ თვითონვემოხდენილად შეარქვა
„ძნელად აღსაზრდელი ბავშვი“ ,პედაგოგიური კილოთი,მტკიცედ განუცხადა,
მეტაფიზიკაბოროტებააო.ჰოდა,ჩვენცყველაზეუკეთ იმით ვცემთ პატივსერთი
ძვირფასიგანსვენებულისხსოვნას,თუკივიტყვით,რომკრიტიკისპრინციპული
აზრი,მიზანი და დანიშნულება მხოლოდ ერთი რამ შეიძლება და უნდა იყოს
კიდეც:ეს გახლავთ მოვალეობის იდეა,სიცოცხლის მოთხოვნების შესრულება.
დიახ,მაშინ როცა კანონმდებლურმა სიბრძნემ კრიტიკულად მონიშნა გონების
მიჯნები, იმავე მიჯნებზე სიცოცხლის დროშაც გამოჰკიდა და ადამიანს
ჯარისკაცურ მოვალეობად დაუსახა ამ დროშის სამსახური.ჰოდა,ამის შემდეგ
ნუთუ შეიძლება გავამართლოთ ახალგაზრდა ჰანს კასტორპი და ვფიქრობთ,
დროის ასე უზნეოდ ფლანგვაში,მარადისობასთან მის ბიწიერ შეთამაშებაში
იგივეთვისებამჟღავნდება,მისიმხედარიბიძაშვილისერთმამელანქოლიურმა
მეხოტბემ თავდადება“რომუწოდადაამთავდადებასლეტალურიდასასრულიც
რომმოჰყვათან?
მინჰერპეპერკორნი
მინჰერ პეპერკორნი,ერთიხანდაზმულიჰოლანდიელი,კარგახანიაცხოვრობდა
სანატორიუმ ბერგჰოფში“ ,რომელსაც დიახაც სამართლიანად ეწერა თავის
აბრაზე ზედსართავი სახელი ინტერნაციონალური“ . ყველაფერი შეიძლება
იფიქროს კაცმა,მაგრამ პეპერკორნის შეფერადებული ეროვნება -იგი იავაზე,
კოლონიაში დაბადებული ჰოლანდიელი, ყავის პლანტატორი გახლდათ -
ნამდვილად ვერ შეგვაგულიანებდა მისი,ანუ პიტერ პეპერკორნის პიროვნება
(დიახ,ასეიწოდებოდაიგიდათვითონაცასეიხსენიებდასაკუთარ თავს:ახლა
პიტერ პეპერკორნიერთისირჩაარყით გაისველებსყელსო, იცოდახოლმეთქმა) ,
ვიმეორებთ,ვერ გვიბიძგებდა მისი პიროვნება ჩვენს მონათხრობში და ისიც
ლამისუკანასკნელ გვერდებზეშემოგვეყვანა.ღმერთო დიდებულო,რაფერისა
და შეფერილობის საზოგადოება არ ირეოდა იმ დიდად პატივცემულ
დაწესებულებაში, სადაც ჰოფრატი დოქტორი ბერენსი მრავალ ენაზე
მჭევრმეტყველებდადასამედიცინო სამსახურსისეუძღვებოდა!განამაგალითად
ისარ კმარა, რომერთიხანიააქკვლავბინადრობდაეგვიპტელიპრინცესა, დიახ,
სწორედ ის, ოდესღაც ჰოფრატს ღირსშესანიშნავი ყავის სერვიზი და
„სფინქსის“მარკის სიგარეტები რომ უსახსოვრა? ამ სენსაციურ პიროვნებას
ნიკოტინისგან ჩაყვითლებული თითები ბეჭდებით ჰქონდა დახუნძლული,თმას
მოკლედ შეჭრილს ატარებდა,მთავარ ტრაპეზებზე პარიზულ კაბებს იცვამდა,
ჩვეულებრივ კი პიჯაკსა და გატკეცილ შარვალში დაბრძანდებოდა.მამაკაცთა
სამყაროს ზედაც არ უყურებდა,სამაგიეროდ,თავისი მიბნედილი და თან
მგზნებარე ყურადღებით მხოლოდ ერთ რუმინელ ებრაელ ქალს ანებივრებდა,
რომელსაც უბრალოდ ფრა ლანდაუერს ეძახდნენ,მაშინ როცა პროკურორი
პარავანტი მისი უდიდებულესობის მიზეზით მათემატიკასაც კი შეეშვა და
სიყვარულისგან ლამის გამოთაყვანდა. აქაურობისთვის ვითომ პრინცესას
პიროვნებაარ კმაროდა, რომმისმცირეამალაშიკიდევერთისაჭურისიმავრიარ
ყოფილიყო,სნეული,სუსტიკაცი,რომლისაღნაგობაზესიამოვნებით ქილიკობდა
ხოლმე კაროლინე შტორი,მაგრამ არა გვგონია,იმ მავრზე მეტად ვინმე თუ
ეჭიდებოდა სიცოცხლეს,საბრალომ დარდით აღარ იცოდა,რა ექნა,როცა
სხეულშიჩამდგარიწყვდიადიგაუშუქესდაფირფიტაზემისიშინაგანისურათი
გამოისახა...
მოკლედ, გასაოცარიარაა, ასეთ პიროვნებებთანშედარებით მინჰერ პეპერკორნი
ლამის უფერული მოგვჩვენებოდა.თუმცა შეიძლებოდა ჩვენი მოთხრობის ამ
მონაკვეთსერთიწინამავალითავისმსგავსად სათაურად ჰქონოდა კიდევვიღაც
სხვა“,მაგრამ ნურავინ შეშფოთდება,ასპარეზზე კიდევ ერთი გონისმიერი და
პედაგოგიური არევ- დარევის შემომტანი პიროვნება არ მოგვევლინოსო.არა,
მინჰერ პეპერკორნიისკაციარ გახლდათ,სამყაროშილოგიკურ არევ- დარევას
რომ შემოიტანდა.როგორც დავინახეთ,ის სულ სხვაყაიდის კაცი იყო,მაგრამ
მისმაპიროვნებამაცრომისეთივემძიმეარევ- დარევაშემოიტანაჩვენიგმირის
ცხოვრებაში, ამასქვემოთშევიტყობთ.
მინჰერ პეპერკორნი იმავე მატარებელს ჩამოჰყვა სადგურ სოფელში“ ,
რომლითაც მადამ შოშაჩამობრძანდა,იმავე მარხილით ამოვიდასანატორიუმ
„ბერგჰოფში“დაიქვე, რესტორანშიც, მასთანერთად ივახშმა.ერთისიტყვით, ამას
ერქვა არა მარტო ერთდროული,არამედ ერთად ჩამოსვლა,და ამ ერთობამ
თავისიგაგრძელება,მაგალითად,ერთ განკარგულებაშიპოვა,როცამინჰერსშინ
ახალაბრუნებულიქალისგვერდით,კარგრუსულ მაგიდასთანმიუჩინესადგილი,
ექიმის სკამის პირდაპირ,იქ,სადაც ოდესღაც მასწავლებელი პოპოვი თავის
უსიამო დაორჭოფულ სცენებს მართავდა.სწორედ ამ განუყრელობამ გაუფუჭა
გუნება ჰანს კასტორპს,რადგან მსგავსი რამ გათვალისწინებული არ ჰქონია.
მანამდე ჰოფრატმა კლავდიას უკან დაბრუნების დღე და საათი თავისებურად
აუწყაჰანსკასტორპს:
-აჰა,კასტორპ, საყვარელო, -უთხრამან, -დაგიფასდათ ერთგულიმოლოდინი, ზეგ
საღამოსფისუნიაისევშემოგვეპარება, დეპეშამივიღე.
ოღონდ ფრაუ შოშა რომ მარტო არ მოდიოდა,ამაზე ჰოფრატს კრინტი არ
დაუძრავს, იქნებ თვითონაც არ იცოდა, ის და პეპერკორნი ერთად თუ
ჩამოვიდოდნენ და ერთმანეთთან ასე დახლოებულნი თუ იყვნენ, ყოველ
შემთხვევაში,ძალიანკიგაიოცა,როცაჰანსკასტორპმამათიერთად ჩამოსვლის
დღესვეპასუხიმოსთხოვა.
-ნამდვილად ვერ გეტყვით,ესკაცისად უნდამოეჩანგლა,-განუცხადამანჰანს
კასტორპს, - ეტყობა, მოგზაურობაში გაიცნო, უფრო მგონია, პირენეებში
გაიცნობდა. ეჰ, რას იზამთ, ამ ამბავს ანგარიში უნდა გაუწიოთ, თქვე
იმედგაცრუებულო სელადონო,სხვა გზა არა გაქვთ,ხომ ხედავთ,რა დიდი
მეგობრებიარიან,თუარ ვცდები,სალაროცკისაერთო უნდაჰქონდეთ,ისკაცი
უსაშველოდ მდიდარი ყოფილა. აბა, წარმოიდგინეთ, კაცი ყავის მეფეა,
საქმისთვის თავი უკვე მიუნებებია, მალაელი ლაქია ჰყავს, ფუფუნებაში
ცხოვრობს.თუმცაიმასაცგაგიმხელთ,რომაქგასართობად არ ჩამოსულა.გარდა
იმისა,რომ ალკოჰოლიზმის გამო ლორწოვანი გარსი გაღიზიანებული აქვს,
ვერაგი ტროპიკული ციებაც უნდა სჭირდეს,ციებ- ცხელება ხან შემოუტევს,ხან
ჩაუცხრება ხოლმე, მერყევი, ძველისძველი, მიშვებული, გაჯიუტებული
ავადმყოფობა როგორია,თქვენც კარგად მოგეხსენებათ.ერთი სიტყვით,მის
შემხედვარესმოთმინებაგმართებთ.
-ბატონი ბრძანდებით,-ქედმაღლურად უპასუხა ჰანს კასტორპმა,გუნებაში კი
გაიფიქრა:„ შენ?შენროგორ გუნებაზეღაბრძანდები?თუარ ვცდები,ადრეშენი
ხელშესახები მხატვრობით, მთლად უცოდველი არც შენ ყოფილხარ,
ლოყებჩალურჯებულო ქვრივო.მართალია,ლაპარაკში ღვარძლიანი სიხარული
გეტყობა, მაგრამ ჩვენ ხომ ერთ ბედქვეშა ვართ, ყოველ შემთხვევაში,
პეპერკორნისსაკითხშიმაინც“ .
-საოცარი,ნამდვილად ორიგინალურიკაცია,-გამომეტყველიჟესტიგააკეთადა
ისეგანაგრძო ჰანსკასტორპმა, -ჯანიანიცადასუსტიც,აი,
მისდანახვაზეროგორი
შთაბეჭდილებაგექმნება.ყოველ შემთხვევაში,მედღესსაუზმეზეასემეჩვენა.
დიახ,ჯანიანიდათანსუსტი,მეთუმკითხავთ,ამზედსართავებით შეიძლებამისი
დახასიათება, თუმცა, ჩვეულებრივ, ეს ორი სიტყვა ერთმანეთს ვერ
დაუწყვილდება.მართალია,მაღალიადაბრგე,ფეხებგაჩაჩხულიდგომაცუყვარს
დახელებიცსწორად ჩაჭრილ ჯიბეებშიუწყვია-ჯიბეებისწორად აქვსჩაჭრილი
დაარაირიბად,როგორც მე დათქვენ გვაქვს დაროგორც მიღებულიამაღალ
საზოგადოებაში,-ჰოდა,როცა ასე დგას და ჰოლანდიურ ყაიდაზე დუდღუნებს,
მაშინნამდვილად ჯანიანიგეგონება.წვერიცმეჩხერიაქვს-გრძელი,მაგრამისე
მეჩხერი,რომთმისღერებისდათვლაშეიძლება, თვალებიცწვრილიაქვსდაღია
ფერის,ლამის უფერო.თვალების ქაჩვა არაფერს შველის,პირიქით,შუბლზე
ღრმანაოჭებიუჩნდება,ნაოჭებისაფეთქლებიდანაღმამიემართება,შემდეგკი
მაღალ,წითელ შუბლზე ჰორიზონტალურად გადაუყვება. თეთრი თმა,რომ
იცოდეთ შუბლზე გრძლად კი ეფინება,მაგრამ ის თმაც მეჩხერი აქვს და
თვალებიც,რაც უნდააბრიალოს,მაინც წვრილი დაუფერო ექნება.დახურული
ჟილეტი ვითომ სასულიერო პირის იერს ანიჭებს, მაგრამ სერთუკი კი
უჯრედებიანიაცვია.აი, ასეთიაჩემიდილანდელიშთაბეჭდილება.
-კარგად კიამოგიღიათ მიზანში,-უპასუხაბერენსმა,-მთელითავისინიშნებით
გულდასმით შეგისწავლიათ და მართალი გითხრათ, გონივრულადაც
მოქცეულხართ, რადგანიძულებულიიქნებით, მისიაქყოფნააიტანოთ.
-დიახ,ეტყობა, ასემოგვიწევს,-უპასუხაჰანსკასტორპმა.
მას ახალი,მოულოდნელი სტუმრის მიახლოებითი პორტრეტის მოხაზვა ხვდა
წილად დაამსაქმესსაკმაოდ კარგად გაართვათავი.ამაზეუკეთ მისაღწერას
ჩვენც ვერ შევძლებდით,ოღონდ ესკია,რომმასხელსაყრელისათვალთვალო
პოსტიეკავა:როგორცვიცით,იგიკლავდიასარყოფნაშინელ- ნელაკარგრუსულ
მაგიდასმიუჩოჩდადაბოლოსმისმეზობლად აღმოჩნდა.ახლაორივემაგიდა
ერთმანეთისპარალელურად იდგა,ოღონდ კარგირუსულიმაგიდაოდნავუფრო
ახლოსიყო ვერანდაზეგასასვლელ კართან.ჰანსკასტორპსაცდაპეპერკორნსაც
მაგიდასთან დარბაზის შუაგულისაკენ მიქცეული ვიწრო მხარე ეჭირათ და
ამრიგად,ლამისგვერდიგვერდ ისხდნენ.ჰანსკასტორპიოდნავუკანიჯდა,რაც
თვალთვალსაც უიოლებდა,არც თვითონ ხვდებოდა ვინმეს თვალში და ფრაუ
შოშასაც,თუმცაალმაცერად,მაგრამსახისსამიმეოთხედით მაინცხედავდა.მის
ნიჭიერად მოხაზულ ესკიზსმხოლოდ იმით შევავსებდით,რომპეპერკორნიბაგეს
სუფთად იპარსავდა,მოზრდილი,ხორციანიცხვირიდაასევედიდიპირიჰქონდა,
ხოლო მორღვეულიტუჩებიგახეულსმიუგავდა.საკმაოდ ფართო ხელებსგრძელი,
წაწვეტებული ფრჩხილები უმშვენებდა და ლაპარაკში ორივე ხელს ხშირად
იშველიებდა.ლაპარაკით კიგაუთავებლად ლაპარაკობდა,თუმცაჰანსკასტორპს
მისი ნალაპარაკევიდან აზრის გამოტანა უჭირდა.პეპერკორნი ხელებით ისეთ
მეტყველ ჟესტებსაკეთებდა,რომმსმენელისყურადღებასძაბავდა,ნიუანსებით
მდიდარი,მოხდენილი,ზუსტიდანატიფი,დახვეწილიჟესტებით დირიჟორისას
მიუგავდა, ხან საჩვენებელი თითითა და ცერით წრეს შეკრავდა, ხან კი
წაწვეტებულფრჩხილებიან,თითებგაფარჩხულ ხელისგულს თანამესუფრეთ ისე
შეაგებებდა,თითქოსმსმენელებსუფრთხილდება,სათქმელსარბილებს,მაგრამ
მათგანმაინცყურთასმენასმოითხოვსო, შემდეგკიშეეძლომისგანვემონუსხული,
ყურთასმენად ქცეული,პირზეღიმმორეულიმსმენელებისახტად დაეტოვებინა,
იმდენად ბუნდოვანი აღმოჩნდებოდა ხოლმე ასე დიდის ამბით შემზადებული
სათქმელი.თუმცაარა,მსმენელსსახტად როდიტოვებდა,უფრო სიხარულსადა
გაოცებას ჰგვრიდა, რადგან სათქმელის მომზადებაში ჩაქსოვილი ძალა,
სინატიფე და მრავლისმეტყველება ზედმიწევნით ანაზღაურებდა იმას,რაც
ნათქვამიდან გაუგებარი რჩებოდა, თვით ეს სამზადისი ჰგვრიდა ყველას
კმაყოფილებასა და სიხალისეს, უფრო მეტიც, რაღაცით თითქოს კიდეც
ამდიდრებდა. ზოგჯერ ამ სამზადისს სულაც არავითარი გამონათქვამი არ
მოჰყვებოდა ხოლმე.ამ დროს იგი ხელს ან მარცხნივ მჯდომ მეზობელს,ერთ
ახალგაზრდა ბულგარელ მეცნიერს, ან ხელმარჯვნივ მჯდომ მადამ შოშას
სათუთად დაადებდახელზე,შემდეგამხელსალმაცერად აიშვერდა,სმენასადა
გაგონებასმოითხოვდადაწარბებსისემაღლაასწევდა,რომშუბლისმარჯვენა
კუთხიდან თვალის კილოებისკენ მიმავალი ნაოჭები უღრმავდებოდა და სახე
ნიღაბს ემსგავსებოდა.ასე წარბებაწეული დაჰყურებდა ადგილზე მიჯაჭვული
თანამესუფრისგასწვრივმაგიდას,დიდ,გახეულ პირსდააღებდა,თითქოსეს- ესაა,
რაღაც უაღრესად მნიშვნელოვანი უნდა თქვასო,მაგრამ ცოტა ხნის შემდეგ
ამოისუნთქავდა, სათქმელს გადაიფიქრებდა, ხელს ისე აიქნევდა, თითქოს
განკარგულებაგაეცეს,„თავისუფლადო“ ,დავითომცაქარაფერიაო,კვლავთავის
მაგარ ყავასმიუბრუნდებოდა,რომელსაცთავისთვისცალკე,საკუთარ ყავადანში
ადუღებინებდახოლმე.
ყავას დალევდა თუ არა,კვლავ ხელით შეაჩერებდა საუბარს,სიჩუმეს ისე
დაამყარებდა,როგორცდირიჟორიაჩუმებსხოლმეაგნიასებულ ინსტრუმენტებს
და თავის ორკესტრს დინჯად მოუწოდებს, სპექტაკლის დაწყებისთვის
მოემზადეთო. ამ დროს ისეთ შთაბეჭდილებას ახდენდა მისი დიდი თავი,
რომელსაცცეცხლისენებივით შემოვლებოდათეთრითმა, მისიუფერო თვალები,
შუბლის ღონიერი ნაოჭები,გრძელი წვერი დატანჯვით მორღვეული ტუჩ- პირი,
რომ მის ხელის აქნევას ყველა უსიტყვოდ ემორჩილებოდა,ჩუმდებოდნენ,
ღიმილით შესცქეროდნენ,ელოდნენ,ზოგი გამამხნევებელი ღიმილითაც კი
უქნევდათავს, პეპერკორნიკისაკმაოდწყნარადიტყოდა:
-ბატონებო. ..კარგი.კეთილი და პატიოსანი.მორჩა,ოღონდ მხედველობაში
მიიღეთ დაარ. .
.არცერთიწუთით. .
.არ უგულებელყოთ,რომ. ..მოდი,ამპუნქტზე
ნუღარ შევჩერდებით,რაცუნდამეთქვა,ისარაფერია,უპირველესყოვლისადა
მხოლოდ დამხოლოდ ის უნდავთქვა,რომ ჩვენ ვალდებულნი ვართ. ..ურყევი..
ვიმეორებდაგანსაკუთრებით ვუსვამხაზსამსიტყვებს. ..ჩვენკენაამომართული
ურყევი მოთხოვნა. .
.არა!არა,ბატონებო,ეგ არა!ისე კი ნუ გამიგებთ,რომ მე
ლამის...დიდიშეცდომაიქნებოდა, გვეფიქრა,რომმე...მორ- ჩა,ბატონებო!მორჩა
და გათავდა. ვიცი,რომ ყველანი მეთანხმებით და ამიტომ დროა,საქმეს
შევუდგეთ!
პეპერკორნს სინამდვილეში არაფერი უთქვამს, მაგრამ ისეთ დიდ
შთაბეჭდილებას ახდენდა მისი თავი,ხოლო ჟესტ- მიმიკა იმდენად მტკიცე,
ჟინიანი დამეტყველი ჰქონდა,რომ ყველას,დამათ შორის ჰანს კასტორპსაც,
ეგონა, რაღაც დიდმნიშვნელოვანი მოვისმინეთ, ხოლო გული არც იმათ
დასწყვეტიათ, ვინც მიხვდა, რომ ამ დაუმთავრებელი ნათქვამიდან აზრის
გამოტანა შეუძლებელი იყო.ერთი ვიკითხოთ,ასეთ დროს ყრუ ადამიანი რა
გუნებაზედადგებოდა.ალბათ,იდარდებდა,რადგანსახისგამომეტყველებიდან
გამომდინარე, მცდარ დასკვნას გააკეთებდა, წარმოიდგენდა, რაღაც
მნიშვნელოვანიითქვადაჩემინაკლისგამო ბევრიდავკარგეო.ასეთ ადამიანებს
უნდობლობასჩვევიათ დაიოლად იციანგანაწყენება.აქკიპირიქით ხდებოდა,
სუფრისბოლოშიერთიახალგაზრდაჩინელიიჯდა,გერმანულიჯერ კარგად არ
იცოდა და ამიტომაც ვერც ვერაფერი გაიგო,მაგრამ ეს ყველაფერი რომ
მოისმინა და დაინახა,თავისი აღტაცება და კმაყოფილება ერთი შეძახილით
გამოხატა: „
verywell
!
“
(ძალიანკარგი!( ინგლ. )
.)-დატაშიცშემოჰკრა.
მინჰერ პეპერკორნი კი ამასობაში საქმეს შეუდგა“ ,წამოდგა,ფართო მკერდი
გამოზნიქა,დახურულ ჟილეტზე შემოცმულ უჯრედებიან სერთუკზე ღილები
შეიბნიადამისმათეთრთმიანმათავმამყისვემეფურიიერიშეიძინა.მანერთ-
ერთიდარბაზისასულიმოიხმო,-ესგახლდათ ლილიპუტი,რომელსაციმწუთში
არ ეცალა, მაგრამნიშნისმიღებისთანავეაქეთ გამოეშურა, ყავადანიდასარძევე
ხელშიშერჩადამისსკამთანასედაერჭო.დარბაზისასულსაცუნებურად ღიმილი
მოეფინაფართო,ბებრულ სახეზედაპეპერკორნსალერსიანად დაუქნიათავი.
იგი მოწიწებით აღავსო მის შუბლზე გაწოლილი ღონიერი ნაოჭების ქვემოდან
წამოსულმაუფერო მზერამ,მისმააწეულმახელმა,რომლისსაჩვენებელ თითსა
და ცერს წრე შეეკრა,ჰაერში აშვერილ დანარჩენ სამ თითს კი წამახული
ფრჩხილებითავზეშუბებივითდასდგომოდა.
- ჩემო გოგონა, - მიმართა მან ლილიპუტს, - კარგი, აქამდე ყველაფერი
მშვენივრად იყო.თქვენტანით პატარახართ, მერემერასმიშავებთ?პირიქით!მე
დადებითად ვაფასებ ამ ამბავს,ღმერთს მადლობას ვწირავ,როგორიც ხართ,
ისეთი რომ გაგაჩინათ დათქვენი თავისებური ტანმორჩილობით. ..კარგი,ამას
მოვეშვათ!ჰოდა,რაც მე თქვენგან მინდა,ისიც თქვენსავით პატარარამ არის,
პატარადათავისებური.მაგრამჯერესმითხარით, რაგქვიათ?
დარბაზის ასულმა ღიმილით წაიბუტბუტა რაღაც და შემდეგ თქვა,ემერენცია
მქვიაო.
-ჩინებულია!-წამოიძახა პეპერკორნმა,სკამის საზურგეს მიეყრდნო და ხელი
ლილიპუტისკენგაიშვირა.ესსიტყვაისეთიკილოთიწამოიძახა, თითქოსუნდოდა,
ეთქვა,რასერჩით,ყველაფერირიგზეყოფილაო!-ჩემო გოგონი,-განაგრძო მან
ზედმიწევნით სერიოზულად, თითქმის მკაცრად, - ამას კი ნამდვილად არ
მოველოდი.ემერენცია,თქვენ ამ სახელს მოკრძალებით წარმოთქვამთ,ეს
სახელი კი. .. თანაც თქვენს პიროვნებასთან შეერთებული. .. ერთი სიტყვით,
უმშვენიერესი შესაძლებლობები გვეძლევა. თქვენი სახელი ნამდვილად
იმსახურებს ერთგულებასა და სულითა და გულით შეყვარებას, რათა. ..
მოფერებითისახელი. .
.ხომგესმით,ჩემო გოგონი:თქვენიმოფერებითისახელი
შეიძლებარენციაიყოს,მაგრამგულსემჰენიც მოესალბუნებოდა. ..დაამწუთში
უპირატესობას უყოყმანოდ ემჰენს ვანიჭებ. მაშ, ემჰენ, ჩემო გოგონი,
დაიმახსოვრე:სულ ცოტაპურიმინდა,საყვარელო.შეჩერდი!სდექ!გაუგებრობა
არ მოხდეს!ამისსაშიშროებაშენს,ცოტაარ იყოს,დიდ სახეზეგაწერია. ..დიახ,
პურიმინდა, რენცჰენ, ოღონდ გამომცხვარიკიარა, გამომცხვარითავზესაყრელი
გვაქვსდათანაცათასნაირისახისა,მეგამოხდილიპურიმინდა,ჩემო ანგელოზო.
პური ღვთისა,ანკარა პური,აი,ის,პურს მოფერებით რომ ეძახიან,ყელის
გასასველებელი,დარწმუნებულიარავარ,ამსიტყვისაზრიგესმით თუარა. .
.მის
მაგივრად სხვასიტყვას,კერძოდ,„ მოსამაგრებელს“შემოგთავაზებდით,მაგრამ
აქაც მეშინია,ჩვეულებრივი რამ არ იგულისხმოთ. ..მორ-ჩა,რენცია.მორჩადა
გათავდა.უფრო ჩვენიწმინდამოვალეობისადადანიშნულებისხათრით. ..თუნდაც
ჩემზე დაკისრებული ღირსების გამო დავშთები შენი გამორჩეული
ტანმორჩილობისსულითადაგულით პატივისმცემელი. .
.ერთიჯინი,საყვარელო!
გულისგასახარად- მეთქი,გეუბნები.აბა,პურისარაყი,ემერნცჰენ.სწრაფად გასწი
დაერთიჭიქამომირბენინე!
-ერთიჯინი,გაუზავებელი,-გაიმეორალილიპუტმა,ადგილზევეშემოტრიალდა,
პეპერკორნი რომ არ შეეწუხებინა,ხელი მეზობელ მაგიდაზე მოინაცვლა და
ყავადანიჰანსკასტორპსზედ თეფშთანჩამოუდგა.ლილიპუტმამარდად მიირბინ-
მოირბინა და მისმა დამკვეთმა მყისვე მიიღო, რაც უნდოდა. ჭიქა ისე
გაელიცლიცებინათ, რომ პური“ ყოველი მხრიდან იღვრებოდა და თეფშს
რწყავდა.ბატონმაპეპერკორნმაჭიქაცერითადაშუათითით აიღო დასინათლეზე
გახედა.
-მაშ,ასე,პიტერ პეპერკორნიახლაარყით გაისველებსყელს,-განაცხადამან,
ხორბლისდესტილატიგადაყლურწადაერთილუკმადააყოლა.
ახლა ყველას ფხიზელი თვალით გიყურებთო,დასძინა მან,ფრაუ შოშას ხელს
დასწვდა და ტუჩებთან მიიტანა,შემდეგ ხელი კვლავ სუფრაზე დაასვენა და
ერთხანსთავისიხელიცზედედო.
თავისებური, გამორჩეული, მაგრამ ძნელად გასაგები კაცი იყო ბატონი
პეპერკორნი.„ბერგჰოფის“საზოგადოებადიდადდაინტერესდამისიპიროვნებით.
ამბობდნენ,ახლახანკოლონიაშისაქმისთვისთავიმიუნებებიადადიდიქონება
დარჩენიაო, ჰააგაში დიდებული სახლი აქვს, ხოლო შევენინგენში ასევე
დიდებული ვილაო. ფრაუ შტორი მას ფულის მაგნიტს“ ( მაგნატი-მეთქი,
უმეცრების განსახიერებავ!) ეძახდა და თან ყველას თითით ანიშნებდა
მარგალიტისმძივზე,მადამშოშაუკანდაბრუნებისშემდეგსაღამოსკაბაზერომ
იკეთებდა. კაროლინეს სიტყვით, მძივი მისი მეუღლის ამიერკავკასიური
გალანტურობის დასტური არ უნდა ყოფილიყო, იგი უფრო საერთო
სალაროს“პირმშოსჰგავდა.ფრაუშტორმაამსიტყვებზეგარშემო მყოფთ თვალი
ჩაუკრა.თავით ჰანს კასტორპზე ანიშნა და მისი მწუხარების პაროდიულად
წარმოსადგენად ტუჩისკუთხეებიძირსჩამოუშვა;ეტყობა,ფრაუშტორისდახვეწა
ვერცავადმყოფობამშეძლო დავერცტანჯვამდაჰანსკასტორპისუბედურებასაც
ასემოურიდებლად ამიტომდასცინოდა.ესუკანასკნელიკიწონასწორობასარ
კარგავდა,ასეგანსაჯეთ,საკმაოდ გონებამახვილურად ფრაუშტორსშეცდომაცკი
გაუსწორა.ალბათ,უნებურად შეგეშალათ,მაგნატის ნაცვლად მაგნიტი რომ
ბრძანეთ, თუმცა არც მაგნიტია ურიგო, რადგან პეპერკორნს, მგონი,
მიმზიდველობაც არ აკლიაო.ჰანს კასტორპმა მასწავლებელ ენგელჰარტსაც
წარბშეუხრელად გასცა პასუხი,ქალმა რომ ჰკითხა,ახალი სტუმარი როგორ
მოგწონთო,თან ღაწვები შეეფაკლა,ალმაცერად ჩაიცინა და ჰანს კასტორპს
თვალიაარიდა.მინჰერ პეპერკორნი გამოხუნებულიპიროვნებააო“ ,უპასუხამან
მასწავლებელს, დიდი პიროვნებაა, მაგრამ გამოხუნებულიო. ასეთი ზუსტი
დახასიათებაობიექტურობასთანერთად მისსულიერ სიმტკიცესაცმოწმობდადა
ამანმასწავლებელსკარგად შეურყიაკიდეცპოზიციები.რაცშეეხებაფერდინანდ
ვეეზალსა და მის გესლიან შენიშვნას, ფრაუ შოშა გაუთვალისწინებელ
გარემოცვაშიდაბრუნდაო,აქჰანსკასტორპმადაამტკიცა,რომარსებობსმზერა,
რომელიც თავისი ზუსტი ერთმნიშვნელოვნებით არც ერთ ხმამაღლა
წარმოთქმულ სიტყვას არ ჩამოუვარდება.„ უბადრუკო!
“-ამბობდა ის მზერა,
რომლითაც ჰანს კასტორპმა გაზომა მანჰაიმელი და ეს ისე ცხადად ითქვა,
სხვაგვარად გაგება გამორიცხული იყო.ვეეზალიც მშვენივრად მიუხვდა და
შეირგო კიდეც ის სიტყვა,თანხმობის ნიშნად თავიც კი დაუკრა და თავისი
დაჭიანებულიკბილებიგამოაჩინა,ოღონდ იმდღიდანნაფტას,სეტემბრინისადა
ფერგესთანერთადსეირნობისასჰანსკასტორპისპალტოაღარ უტარებია.
ღმერთო დიდებულო,განა ჰანს კასტორპი პალტოს თვითონ ვერ ატარებდა?
ერჩივნა კიდეც თვითონ ეტარებინა,მხოლოდ ხათრით უთმობდა ხოლმე იმ
საცოდავს, ოღონდ ჩვენს წრეში ვერავინ უარყოფდა, იმ სრულიად
გაუთვალისწინებელმა გარემოებებმა ჰანს კასტორპს პირდაპირ გულში რომ
მოახვედრა ტყვია, გაუცამტვერა ის სამზადისი, თავის საყველიერო
თავგადასავლისსაგანთანკვლავშესახვედრად გულშირომდაატარებდა.უკეთ
რომ ვთქვათ: იმ გარემოებებმა საერთოდ ზედმეტად აქცია ყოველგვარი
სამზადისიდადამამცირებელიცსწორედესგახლდათ.
განზრახული ჰქონდა,ზედმიწევნით ფაქიზად და გონივრულად მოქცეულიყო,
თორემსულსწრაფობასადასიტლანქესხომარ გამოიჩენდადაარა.აზრადაცარ
მოსვლია, კლავდიასსადგურზედახვედროდადამადლობაღმერთს, ასეთიფიქრი
გულშიაც რომ არ გაუვლია!ისედაც დარწმუნებული არ იყო,ქალი,რომელსაც
ავადმყოფობა ამოდენა თავისუფლებას ანიჭებდა,თუ მოისურვებდა შორეული,
ნიღაბაფარებული და უცხოენოვანი, სიზმარეული ღამე სინამდვილედ
ეღიარებინა,ანდა ისურვებდა თუ არა,ის ღამე მისთვის ჩამოსვლისთანავე
გაეხსენებინათ.არა,არავითარიაბეზარობადაუხეირო პრეტენზიები!რაკიმისი
ურთიერთობაირიბთვალებაავადმყოფთანთავისიარსით გადასცდაევროპული
გონიერებისადათავდაჭერისფარგლებს, ახლამაინცმართებდასრულად დაეცვა
ურთიერთობის ცივილიზებული ნორმები და თავი იქნებ გულმავიწყადაც კი
მოეჩვენებინა. მაგიდიდან მაგიდისკენ გაგზავნილი უმდაბლესი სალამი -
ჯერჯერობით მეტიარაფერი!სხვადროს,შემთხვევარომმიეცემა,თავაზიანად
მივადამოიკითხავს,როგორ იმოგზაურეთო. .
.შემდეგშეხვედრაზეკი,ვინიცის,
იქნებსათანადოდდაჯილდოვდესკიდეცმისირაინდულითავშეკავება.
მთელიესფაქიზიჩანაფიქრი,როგორცმოგახსენეთ,წყალშიგადაეყარა,რადგან
ნებაყოფლობით მორიდების საშუალებაც წაერთვა და აქედან გამომდინარე,
ყოველგვარიდამსახურებაც.მინჰერ პეპერკორნისაქყოფნათავისთავად ძირს
უთხრიდა ისეთ ტაქტიკას, უკიდურეს თავშეკავებაზე რომ არ იქნებოდა
დაფუძნებული.ჰანსკასტორპმაიმსაღამოსთავისილოჯიიდანდაინახამარხილი,
ნელ-ნელარომმოუყვებოდამიხვეულ- მოხვეულ გზას,
კოფოზემეეტლისგვერდით
მალაელი კამერდინერი მოჩანდა,ყვითელკანიან კაცუნას ბეწვისსაყელოიანი
პალტო ეცვა და ცილინდრი ეხურა, ხოლო კლავდიას გვერდით შუბლზე
შლაპაჩამოფხატულიუცნობიიჯდა.ისღამეჰანსკასტორპმათითქმისთეთრად
გაათენა.დილით სულ არ გასძნელებია მისი ამაფორიაქებელი პიროვნების
სახელისა და გვარის გაგება,რასაც თან ერთოდა ცნობა,რომ ორივეს მეორე
სართულზე,გვერდიგვერდ აეღო საუკეთესო ოთახები.შემდეგმოვიდაპირველი
საუზმის დროც,ჰანს კასტორპმა დაუგვიანებლად დაიკავა თავისი ადგილი და
საკმაოდ ფერწასულიდაელოდამინისკარისმოჯახუნებას.ამაო გამოდგამისი
მოლოდინი.კლავდიას შემოსვლამ უხმაუროდ ჩაიარა,რადგან კარი მის უკან
მომავალმამინჰერ პეპერკორნმამიხურა,ბრგე,ბეჭებგანიერიდაშუბლმაღალი
კაცი, ღონიერ თავზე შარავანდედივით რომ შემოვლებოდა თეთრი თმა,
ფეხდაფეხმოჰყვებოდათავისთანამგზავრს.ისკი,უწინდებურად თავწაწვდილი,
კატასავით რბილინაბიჯებით მიიპარებოდათავისიმაგიდისაკენ.დიახ,ისიყო,
უწინდელი და უცვლელი.ჰანს კასტორპი ისე დარეტიანდა,რომ წინასწარ
განზრახულის საწინააღმდეგოდ თავიდან ფეხებამდე შემოავლო ქალს
ღამენათევი მზერა.ეს მისი მოწითალო ქერა თმა იყო,დიდი ხელოვნებით
დავარცხნილ- დაყენებულიკიარა,არამედ თავზეერთ ნაწნავად შემოგრაგნილი,
ეს მისი თვალები იყო, „ ტრამალის მგლის ანთებული თვალები“ , მისი
მომრგვალებული კეფა და მისი ტუჩები, მისი ამობურცული ყვრიმალები,
რომელთა ქვეშ ტუჩები უფრო სავსე,ხოლო ლოყები საყვარლად ჩაცვენილი
მოუჩანდა...„
კლავდია“,-თქვაგულშიჰანსკასტორპმადაამსახელისხსენებაზე
შეაჟრჟოლა,მოულოდნელ სტუმარს თვალი დაასო,თუმცა თავი ჯიუტად ასწია
მაღლა და თითქმის დაუფარავი ირონიით შეათვალიერა ნიღაბივით
სახეგაქვავებულიდიდებულიპიროვნება, თანსაკუთარ გულსშემოუძახა,დაეცინა
მისი ახლანდელი დიდმპყრობელური მესაკუთრეობისათვის, რომელიც
წარსულშიმომხდარიზოგ- ზოგიამბისგამო საკმაოდ შელახულიჩანდა:დიახაც,
წარსულის ნამდვილი ამბებისა და არა ზეთის საღებავებით დილეტანტური
მხატვრობისსფეროშინავარაუდევიბუნდოვანიამბებისგამო,თუმცაიმსფეროს
სადარდებელი ოდესღაც მისთვისაც გაეჩინა. .
.ფრაუ შოშას არც ის ჩვეულება
დავიწყებოდა, სუფრასთან დაჯდომამდე პირმოღიმარი დარბაზისკენ რომ
შეტრიალდებოდა,თითქოს საზოგადოებას უნდა წარუდგესო.და პეპერკორნმა
თავისთანამგზავრსაქაცაუბამხარი:მანამდეიდგამისუკან,სანამესპატარა
ცერემონიალიდასრულდებოდადამერეისიცკლავდიასმხარეს, თავისადგილზე,
სუფრისთავშიდაჯდა.
ზედმეტი გამოდგა მაგიდიდან მაგიდისკენ რაინდული სალმის გაგზავნა.
კლავდიას მზერამ საზოგადოების წინაშე წარდგომისას“თავზემოთ გადაუარა
ჰანს კასტორპის პიროვნებასაც და მის ადგილსამყოფელსაც და დარბაზის
შორეულ კუთხეებს გადასწვდა:სასადილოში მომდევნო შეხვედრისას იგივე
განმეორდა და ასე გამრავლდა იმ ტრაპეზების რიცხვი,როცა მათი თვალები
თითქოს ერთმანეთს ხვდებოდა,მაგრამ ფრაუ შოშა გულგრილად არიდებდა
ხოლმე ისედაც უჩინო მზერას,თუმცა ერთხელ სადილობისას მისკენ მთელი
ტანითაცკიშემოტრიალდა.ასედაამრიგად,მდაბალისალამითანდათანკიდევ
უფრო უადგილო ხდებოდა.საღამოსხანმოკლეთავშეყრისასფრაუშოშადამისი
თანამგზავრიმცირესალონში,თანამესუფრეებისწრეში,გვერდიგვერდ ისხდნენ
დივანზე,პეპერკორნს ცეცხლის ენებივით აფრიალებული თეთრი თმისა და
წვერისფონზეწითლად უღვიოდასახედავახშამზეგახსნილ ერთ ბოთლ წითელ
ღვინოს წრუპავდა.ღვინოს იგი სადილზეც სვამდა,ხან ერთ ბოთლს,ხან ერთ-
ნახევარს დაორსაც,აღარაფერს ვამბობთ იმ პურზე“ ,რითაც პირველ საუზმეს
იწყებდახოლმე.ესმეფურიკაცი,ეტყობა,პირისპატივსზედმეტად ემონებოდა.
დღის განმავლობაში უჩვეულოდ მაგარ ყავასაც რამდენჯერმე გეახლებოდათ,
თანაც ყავას მარტო დილით როდი სვამდა,ერთ დიდ ფინჯანს შუადღეზეც
მიირთმევდა,ოღონდ ნასადილევს კი არა,სადილობისას,და თან ღვინოსთან
ერთად.ჰანს კასტორპს არაერთხელ გაუგონია მისი ნათქვამი,ორივე ერთად
სიცხიანობის,განსაკუთრებით კი ჩემი მერყევი ტროპიკული ციების უებარი
წამალია,მათ გამახალისებელ ზემოქმედებაზე რომ აღარაფერი ვთქვათო.
სხვათაშორის,ესციებ- ცხელებაიყო,იგიჩამოსვლისთანავეთავისოთახსადა
ლოგინს თითქმის მთელი დღით რომ მიაჯაჭვა.ჰოფრატმა მის ავადმყოფობას
კვარტული ციებ- ცხელება უწოდა,რაკი იგი ჰოლანდიელს დაახლოებით ოთხ
დღეში ერთხელ უტევდა: ჯერ ისე შეამცივნებდა, რომ კბილს კბილზე
არტყმევინებდა, მერეკისიცხესმისცემდადაოფლსდაასხამდახოლმე.ელენთაც
ამისგამოუნდაჰქონდესგადიდებულიო, ამბობდაბერენსი.
VINGTETUNასეგავიდაკარგახანი-გავიდაკვირები,ჩვენიანგარიშით,სამითუ
ოთხი, ვინაიდანჰანსკასტორპისგანსჯასადაანგარიშისუნარსვერ დავენდობით.
კვირებმაისეგაირბინა, თანარავითარიცვლილებაარ მოუტანია, მხოლოდ ჩვენი
გმირისარსებაშიმოამწიფაიმგაუთვალისწინებელ დაბრკოლებათაწინააღმდეგ
მიმართული სიკერპე,თავშეკავებას თავისთავად რომ აიძულებდა და საკუთარ
დამსახურებას უუფასურებდა.ეს იყო სიკერპე,მიმართული იმ მეფური,დიადი,
ძნელად გასაგები პიროვნების წინააღმდეგ,რომელიც საკუთარ თავს პიტერ
პეპერკორნად იხსენიებდა, როცაარყისგადაკვრასმოისურვებდახოლმე.მისიაქ
ყოფნა ხელს უშლიდა ჰანს კასტორპს და იმაზე უფრო უხეშად,ვიდრე თავის
დროზე ბატონი სეტემბრინი უშლიდა ხელს“ .ჰანს კასტორპს უგუნებობისა და
სიკერპის გამო წარბებშუა ნაოჭი გაუჩნდა და შინ მობრუნებულ ქალს დღეში
ხუთჯერ ასეწარბშეკრულიუთვალთვალებდა, თუმცამაინცუხაროდა, მისიცქერის
საშუალება რომ ჰქონდა და თან შეეძლო წარსულის ჩრდილით შელახული
დიდმპყრობელურიაწმყოსათვისდამამცირებელითვალითშეეხედა.
მაგრამერთ მშვენიერ საღამოს,როგორცხშირად ხდებახოლმე, ვესტიბიულსადა
სალონებში თავშეყრა,სრულიად უსაბაბოდ,ჩვეულებრივზე უფრო მხიარულად
წარიმართა.გაისმოდა მუსიკა,ერთი უნგრელი სტუდენტი ვიოლინოზე ლაღად
უკრავდა ბოშურ სიმღერებს,ასე განსაჯეთ,საერთო მხიარულებაში ჰოფრატი
ბერენსიცკიგაერია-მანდოქტორ კროკოვსკისთანერთად თხუთმეტიოდეწუთი
დაჰყო მუსიკალურ სალონში, ვიღაცას პიანინოზე დაბალ რეგისტრში
დააკვრევინა პილიგრიმების გუნდის“მელოდია,თვითონ გვერდით ამოუდგა,
მაღალი რეგისტრის სიმებს ჯაგრისი გაუსვ- გამოუსვა,ვიოლინოს პასაჟების
მსგავსად ააჟღერა და საყოველთაო სიცილ- ხარხარი გამოიწვია.ამის შემდეგ
ჰოფრატი სალონში დიდხანს აღარ დარჩენილა,პაციენტებმა მქუხარე ტაშით
გააცილეს იგი,თვითონ კი საკუთარი სიანცის შესარბილებლად მიმტევებელი
ღიმილით უკრავდაყველასთავს.მხიარულებაგაგრძელდა,კვლავგრიალებდა
მუსიკა,მაგრამსაყოველთაო ყურადღებასაღარ იპყრობდა:ზოგიდომინოსადა
ბრიჯს თამაშობდა და თან სასმელს წრუპავდა,ზოგი გასართობი ჭოგრიტებით
იქცევდა თავს, ზოგი საუბარში იყო გართული. კარგი რუსული მაგიდის
საზოგადოებაცვესტიბიულისადამუსიკალურისალონისჯგუფსშერეოდა.მინჰერ
პეპერკორნი ხან სად გამოჩნდებოდა და ხან სად,შეუძლებელი იყო,იგი არ
შეგემჩნიათ,დიდებულითავით ყველანაირ გარემოცვაშიგამოირჩეოდა,მეფური
იერითა და მიხრა- მოხრით ყველას ჩრდილავდა და თუკი მის ირგვლივ
თავმოყრილ ხალხს აქამდე მის სიმდიდრეზე გავრცელებული ხმები იზიდავდა,
ახლააშკარად ჩანდა,მათ სიმპათიასმხოლოდ დამხოლოდ თვით პეპერკორნის
პიროვნება რომ იმსახურებდა. ყველანი თვალებში შესციცინებდნენ და
გამამხნევებლად, გატაცებით უკანტურებდნენ თავს. შუბლზე მედიდურად
გაწოლილი ღრმა ნაოჭების ქვემოდან მომზირალი უფერო თვალებით
მონუსხულთ მოდუნებას არ ანებებდა მისი გრძელფრჩხილებიანი თითების
დახვეწილი,ჟინიანიმოძრაობადაასეთ დიდმნიშვნელოვანჟესტებსგაუგებარი,
ნაწყვეტ-ნაწყვეტი,ბუნდოვანი და ფუჭი სიტყვები რომ მოჰყვებოდა თან,მერე
აღარცამაზესწყდებოდათ გული.
ამ ვითარებაში ჰანს კასტორპს თუ მოვიკითხავთ,მას საწერ- სამკითხველოში
წავაწყდებით,სწორედ იმოთახში,სადაცოდესღაც( ესოდესღაცბუნდოვანირამ
არის,მისისიძველისხარისხზეარცმთხრობელს,არცგმირსადაარცმკითხველს
აღარა აქვთ მთლად ნათელი წარმოდგენა) გაანდეს კაცობრიობის
პროგრესისათვის მებრძოლი ორგანიზაციის მნიშვნელოვანი მიზნები და
ამოცანები.აქ შედარებით სიწყნარე იყო და ამ ჭერს მასთან ერთად კიდევ
რამდენიმე კაცი შეხიზნოდა.ვიღაც ჭერიდან ჩამოშვებული ელექტრონათურის
ქვეშ ორმაგ პულტს მისჯდომოდა და წერდა.ერთ ქალბატონს ცხვირზე ორი
პენსნე ერთად გაეკეთებინა, ბიბლიოთეკის თაროებთან მიყუჟულიყო და
დასურათებულ წიგნს ფურცლავდა;ჰანს კასტორპი ზედ მუსიკალურ სალონში
გამავალ ღიაკართანმიდგმულ სკამზეიჯდა,პორტიერებისთვისზურგიშეექცია
და ხელში გაზეთი ეჭირა. თუ გნებავთ,კარგად წარმოიდგინოთ ის სკამი,
მოგახსენებთ, რომ ეს გახლდათ რენესანსის სტილის, სწორზურგიანი,
პლიუშგადაკრული,უსახელურო სკამი. ახალგაზრდა კაცს გაზეთი ისე ეჭირა,
როგორც კითხვის დროს იციან,მაგრამ არ კითხულობდა,კისერი მეზობელი
ოთახისკენმიეღრიცადასაერთო დუდუნშინაწყვეტ- ნაწყვეტ გამორეულ მუსიკას
უსმენდა,თუმცამოღუშულ წარბებზეეტყობოდა,რომმუსიკასაც უგულისყუროდ
უსმენდადამისიფიქრებიარამუსიკალურიგზით მიემართებოდა, მიემართებოდა
იმედგაცრუების ეკლიანი გზით,რადგან საკუთარი თავისთვის მისჯილი დიდი
მოლოდინისდასასრულსზოგიერთიგარემოებისწყალობით ასესამარცხვინოდ
გასულელებულიდამოტყუებულიაღმოჩნდა.ესიყო სიკერპისმწარეგზადაამ
წუთშიბევრიაღარაფერიაკლდა,ერთირამგანეზრახადაგანზრახულიმყისვე
აღესრულებინა - გაზეთი ამ შემთხვევით ამორჩეულ,მოუხერხებელ სკამზე
მიეგდო,ვესტიბიულში გამავალი კარი გაევლო,ეს ჩამწარებული თავყრილობა
თავისი ლოჯიის სუსხიან მიუსაფრობაზე გაეცვალა და მარია
მანჩინისთან“განმარტოებულიყო.
-თქვენიბიძაშვილისადღაა,მესიე?-უეცრად იკითხაზურგსუკან,მისთავზემოთ
ვიღაცის ხმამ. ეს ხმა აჯადოებდა მის სმენას, იგი თითქოს იმისთვის
შეექმნაგანგებას,რომ თავისი ტკბილ- მწარე ყრუ ჟღერით უზენაესი ნეტარება
მოენიჭებინა,ამხმასთითქოსუმაღლესმწვერვალზეაჰყავდანეტარებისცნება,
ეს ხმაიყო,შორეულ წარსულში რომ უთხრა,ფანქარს სიამოვნებით გათხოვებ,
მაგრამარ გამიტეხოო.დიახ,დიახ,ამდამთრგუნველმა,ბედისწერისხმამ,დათუ
არცდება, ამავეხმამახლაიოახიმისამბავიიკითხა.
გაზეთი ნელ- ნელა დაუშვა და სახე ოდნავ მაღლა ასწია,ასე რომ,თავი ახლა
მხოლოდ კისრის მალებით ებჯინებოდა სკამის სწორ საზურგეს.თვალებიც კი
მოჭუტა, მაგრამ უმალვე გაახილა, ალმაცერად აიხედა და მზერა სადღაც
სიცარიელისკენმიმართა,საითაცთავისმიბრუნებაშეეძლო.საბრალოსლამის
ნათელმხილველური,სომნამბულურიგამომეტყველებამოეფინასახეზე.ინატრა,
კითხვა ერთხელ კიდევ გამიმეორონო, მაგრამ ამაოდ. ამიტომ ეჭვიც კი
ეპარებოდა, ჩემუკანიგიკიდევდგასთუარაო, როცაპასუხიუჩვეულოდ დააყოვნა
დაკარგახნისშემდეგთითქმისხმაჩაწყვეტილმათქვა:
-მოკვდა, ბარშისამხედროსამსახურშიჩადგადამოკვდა.
თვითონვე მიხვდა,რომ სიკვდილი“ იყო პირველი მნიშვნელოვანი სიტყვა,
რომელიცმათ შორისისევითქვა.იმასაცმაშინვემიხვდა,რომმისიმშობლიური
ენის სუსტად ცოდნის გამო ქალი თანაგრძნობის გამომხატველ იოლ სიტყვებს
ეძებდა,მერეზურგსუკან, ზედთავზემოთკვლავგაიგონა:
-ო,საბრალო!რასამწუხაროა.მთლადმოკვდადადამარხეთ?დიდიხანია?
-დიდიხანიარარის.დედამშინწაასვენა.ბოლოსმეომარივითმოეზარდაწვერი.
მისსამარესთანსამისაპატიობათქიმისცეს.
-დაიმსახურაკიდეც.იგიძალიანმამაციიყო,სხვებზე,ზოგიერთზეგაცილებით
მამაცი..
.
-ჰო,მამაციიყო.რადამანთისისულ ზედმეტთავდადებასსაყვედურობდა,მაგრამ
სხეულიარასვენებდა, ამასიეზუიტებისენაზეr ebel
li
ocarni
s
ჰქვია.იგი ყოველთვის სხეულს აყენებდა მაღლა,მისთვის ეს ღირსებისა და
პატივისსაქმეიყო,მაგრამსხეულსმისდაუნებურად უღირსიძალაშეეპარადა
თავდადებაგაუცამტვერა,თუმცამაღალიზნეობასწორედ ისაა,თავიწააგო და
დაიღუპო, ვიდრეთავსმოუფრთხილდედასიცოცხლეშეინარჩუნო.
-კარგადვხედავ, ისევამაოდფილოსოფოსობთ.რადამანთისივიღაა?
-ბერენსი, ესსახელისეტემბრინიმშეარქვა.
-ა,სეტემბრინი,ვიცი,რომელიცაა.აი,ის იტალიელი. .
.ეგ კაცი არ მიყვარდა.
ადამიანურიბევრიარაფერიეცხო, -(
ხმამსიტყვა ადამიანური“უცნაურად ზანტად
დამეოცნებედ გააჭიანურა) ,-იგიქედმაღალიიყო,-( ამსიტყვასმახვილიმეორე
მარცვალზედაუსვა) ,-ისაქაღარ არის?მესულელივარ.არ ვიცი,რადამანთისი
რაარის.
-რაღაცჰუმანისტურიუნდაიყოს.სეტემბრინიაქედანგადავიდა.ჩვენამდროის
განმავლობაშიბევრსვფილოსოფოსობდით, ის,ნაფტადამე.
-ნაფტავიღაა?
-მისიმოწინააღმდეგე.
-თუკიმისიმოწინააღმდეგეა,სიამოვნებით გავიცნობ.მეხომგითხარით,თქვენი
ბიძაშვილიმოკვდება, ბარშიჯარისკაცობასთუმოინდომებს- მეთქი.
-ჰო,შენესიცოდი.
-აბა,აბა,რაამბავშიხართ!
ხანგრძლივისიჩუმეჩამოვარდა.ჰანსკასტორპიდუმდა.იცდიდა,კისერიკვლავ
სკამისზურგზეჰქონდამიჭერილი, ნათელმხილველისგამომეტყველებით ელოდა
ხმის კვლავგაგონებას,თან ხელახლა დაეჭვდა,ქალი ისევაქ არის თუ არაო,
შეეშინდა,მუსიკის ნაწყვეტ- ნაწყვეტმა ბგერებმა ხომ არ შთანთქა მიმავლის
ნაბიჯებისხმაო, მაგრამბოლოსხმაისევგაიგონა:
-მესიესბიძაშვილიმოუკვდადადაკრძალვაზეარწასულა?
მანუპასუხა:
-არ წავსულვარ,აქვეგამოვეთხოვე.სანამკუბოსდაჭედავდნენ,მანამდეშეეპარა
სახეზეღიმილი.ვერწარმოიდგენ, შუბლირაცივიჰქონდა.
-ისევ!განათითქმისუცნობქალთანშენობითლაპარაკიშეიძლება?
-აბა,რავქნა?ჰუმანისტურილაპარაკიჯობიათუადამიანური( თავისდაუნებურად
მანაცისეგაწელასიტყვა, თითქოსძილიმორევია, იზმორებადაამთქნარებსო) ?
-Quel
leblague
!
(რასისულელეა!( ფრანგ.))
თქვენსულ აქიყავით?
-ჰო.ვიცდიდი.
-რასუცდიდით?
-შენგიცდიდი.
მისთავთანსიცილიდამასთანერთადამოთქმულისიტყვა ბრიყვი! “გაისმა.
-მემელოდი!ალბათ, არგაგიშვესდაიმიტომიცდიდი.
-გამიშვეს,ბერენსმაერთხელ გაბრაზებულ გულზეგამიშვა,მაგრამმაშინრომ
წავსულიყავი,მაინცუნებართვოდ წასვლაგამომივიდოდა.შენცხომიცი,ძველი,
მოწაფეობის დროინდელი ნაწიბურების გარდა ბერენსმა კიდევ ახალი კერა
აღმომიჩინა, სიცხეებსრომმაძლევს, იმისბრალია.
-სიცხეებიკიდევგაქვს?
-ჰო,ცოტ- ცოტათითქმისყოველთვისმაქვს.ჩემიტემპერატურამერყეობს, მაგრამ
ესმერყევიციებ- ცხელებაარაა.
-Desall
usions
?(ესქარაგმაა( ფრანგ. )
.)
ჰანს კასტორპი გაჩუმდა და ნათელმხილველის მზერა მოღუშულმა წარბებმა
ჩაუმუქა.ცოტახნისშემდეგქალსჰკითხა:
-შენსად იყავი?
სკამისსაზურგეზეხელისდაკვრისხმაგაისმა.
-Maisc’estunsauvage
!
(ესკაცინამდვილიველურია!( ფრანგ. ).
)
სად ვიყავი? ყველგან.მოსკოვში ( ხმამ მოსკოვის“ თქმაზე ისე გააგრძელა
ხმოვანი,როგორც აქამდე ადამიანური“ წარმოთქვა) ,- ბაქოში,გერმანიის
კურორტებზე, ესპანეთში.
-ო,ესპანეთშიც,ესპანეთიროგორმოგეწონა?
-ისე,რა.იქმოგზაურობაჭირს.იქაურებინახევრად მავრებიარიან.კასტილია
ხრიოკი და მიუსაფარია.სილამაზით იმას კრემლი სჯობია,ქედის ძირას ციხე-
დარბაზითუმონასტერირომარის. ..
-ესკორიალი.
-ჰო,ფელიპესციხე- დარბაზი.პირქუში,არაადამიანურიციხე- დარბაზია.ყველაზე
უფრო კატალონიური ხალხური ცეკვა მომეწონა,სარდანა,გუდასტვირზე რომ
ცეკვავენ.მათთანერთად მეცვცეკვავდი.ყველანიხელსჩაჰკიდებენერთმანეთს
დაფერხულსუვლიან.მთელიმოედანიგაჭედილია.C’ estcharmant
.
(მშვენიერია(ფრანგ. )
.)
აი,ესადამიანურია.იქპატარალურჯიქუდივიყიდე,ისეთებიუბრალო ხალხში
ყველამამაკაცსადაბიჭსახურავს,ფესსწააგავს,ბოინაჰქვია.ამსამკურნალო
წოლისასვიხურავ,ისედაცმახურავსხოლმე.მესიე,ალბათ,მეტყვის,მიხდებათუ
არა.
-რომელიმესიე?
-აი,ამსკამზერომზის, ის.
-ჰოო, მემინჰერპეპერკორნზეამბობდი, მეგონა.
-მანუკვემითხრათავისიაზრი, ძალიანგიხდებაო.
-გითხრათ კი?ბოლომდე თქვა?წინადადება ისე დაასრულა,რომ ყველაფერი
გასაგებიიყო?
-ოჰო,როგორცჩანს,უგუნებოდ ვართ.გვინდა,გავბოროტდეთ დავიკბინებოდეთ.
ვცდილობთ,დავცინოთ ისეთ ხალხს,ჩემსადათქვენზედიდებული,უკეთესიდა
ადამიანურნირომარიან. .
.av
ecsonamibav
arddel
aMéditer
ranée,sonmaît
regrandpar
leur
.
..
(ჩვენიხმელთაშუაზღვისპირელილაქლაქამეგობრის,ჩვენიდიდიმოლაყბის
ჩათვლით( ფრანგ.)
.)მაგრამმენებასარავისმივცემ, ჩემიმეგობრები. .
.
-ჩემიშინაგანიპორტრეტიკიდევგაქვს?-ნაღვლიანიკილოთიგააწყვეტინახმას
მან.
ხმამგაიცინა.
-სადმემოვძებნი.
-შენსას მე თან დავატარებ,ერთი პატარა ფირფიტა კი კამოდზე მიდგას და
ღამით. .
.
სიტყვა შუაზე გაუწყდა,მის წინ პეპერკორნი იდგა.მან თავის თანამგზავრს
მოაკითხა,პორტიერები გადასწია,შემოვიდა და იმის სკამის წინ აისვეტა,ვის
ზურგს უკანაც მოსაუბრე ქალი დაინახა.პეპერკორნი ზედ ფეხებთან,კოშკივით
დაადგა ჰანს კასტორპს თავზე,ამ უკანასკნელმა სომნაბულიზმის მოჭარბების
მიუხედავად,კი მოისაზრა,რომ ახლა წამოდგომა და თავაზიანობის გამოჩენა
მართებდა,მაგრამ არც ისე იოლი გამოდგა ამ ორს შუა წამოდგომა,ამიტომ
გვერდულად ჩამოცურდა სკამიდან და ფეხზე რომ დადგა, მოქმედმა
პირებმათითქოსსამკუთხედიშექმნეს, ხოლოსკამიმათშუამოექცა.
ფრაუ შოშამ ანგარიში გაუწია ზრდილობიანი ევროპის წესებს და
„ბატონები“ერთმანეთს წარუდგინა,აქაური ძველი ნაცნობიაო,თქვა მან ჰანს
კასტორპზე,ამისწინაჩამოსვლაზეგავიცანიო.ბატონიპეპერკორნისაქყოფნას
არავითარიახსნა- განმარტებაარ სჭირდებოდადამანაცმხოლოდ მისისახელი
დაგვარითქვა.ჰოლანდიელსკიდევუფრო ჩაუღრმავდაშუბლსადასაფეთქელზე
არაბესკებივით გაბნეულინაოჭები,მისსახესკერპსრომამსგავსებდა,თავისი
უფერო თვალებით ახალგაზრდაკაცსიმნაოჭებსქვემოდანგამოხედადახელი
გაუწოდა.ჰანსკასტორპმადახედაამფართო,დაჭორფლილ ხელსდაგაიფიქრა,
ასე შუბებივით წამახული ფრჩხილები რომ არ ჰქონდეს,ნამდვილი კაპიტნის
ხელიაო.იგი პირველად მოექცა პეპერკორნის ძლიერი პიროვნების უშუალო
ზეგავლენის ქვეშ (მასთან შეხვედრისას ყველას ეს სიტყვა აგონდებოდა;მისი
შემხედვარეყველახვდებოდა, რაიყოპიროვნება, უფრომეტიც, ყველასსჯეროდა,
რომ პიროვნებასხვანაირი არც შეიძლებოდაყოფილიყო)დაიგრძნო,როგორ
დათრგუნა მისი სიყმაწვილე ამ ბეჭებგანიერი,სახეღაჟღაჟა,თეთრფაფრიანი
კაცისსამოცმაწელმა, რომელსაცტანჯვით გახეულიპირიჰქონდადასასულიერო
პირივით გულდახურულ ჟილეტზეგრძელიდავიწრო წვერიეფინა, სხვათაშორის,
პეპერკორნითავაზიანობისგანსახიერებაგახლდათ.
-ბატონო ჩემო,-დაიწყო მან,-. ..
სავსებით.არა,ნება მიბოძეთ...სავსებით!მე
თქვენამსაღამოსგაგიცანით, გავიცანინდობისშთამნერგავიახალგაზრდაკაცი. .
.
მე ამას მთელი შეგნებით ვაკეთებ,ბატონო ჩემო,სულითა და გულით ვარ
მოწადინებული. მე თქვენ მომწონხართ,ბატონო ჩემო;მე. .. უმორჩილესად
გთხოვთ!მორჩა.მეთქვენთვალშიმომიხვედით.
ამაზე ვის რა ეთქმოდა.პეპერკორნმა დახვეწილი ჟესტებით კატეგორიულად
გამოხატა,რომჰანსკასტორპიმოეწონა.აქედანსათანადო დასკვნებიცგააკეთა
დამინიშნებებით ხმამაღლაგამოთქვაკიდეც,ხოლო მისითანამგზავრისპირით
ნათქვამსსიცხადედასისავსეშეემატა.
-ჩემო შვილო,-განაგრძო მან,-ყველაფერირიგზეა.რაიქნება,რომ. .
.გთხოვთ,
კარგად გამიგოთ.წუთისოფელიისეხანმოკლეა,რომჩვენმისმოთხოვნილებებს
თავისასვერ მივუზღავთ,რასიზამ. .
.ასეთიასინამდვილე,ჩემო შვილო.კანონები.
ულ-მო-ბელობა, ერთისიტყვით, ჩემოშვილო, ერთისიტყვით...
იგი გაირინდა და ხელი ისე მეტყველად დარჩა გაწვდილი,თითქოს ამბობდა,
ყოველგვარ პასუხისმგებლობას ვიხსნი,თუკი ჩემი მითითებებისმიუხედავად,
ნათქვამსშეცდომითგაიგებთო.
ეტყობა,ფრაუშოშაგაწაფულიიყო მისისანახევროდ გამოთქმულისურვილების
გამოცნობაშიდაპეპერკორნსგაეპასუხა:
-რატომაცარა.ცოტახანსკიდევშეიძლებაერთად ყოფნა, ცოტაწავითამაშოთ და
ერთი ბოთლი ღვინოც დავლიოთ.რაღას უდგახართ? -მიუბრუნდა იგი ჰანს
კასტორპს,-გაინძერით!სამნიხომარ ვიქნებით,საზოგადოებაგვჭირდება.ვინ
არის კიდევ სალონში? მოიწვიეთ,ვისაც კი ნახავთ!აივნებიდანაც მოუხმეთ
რამდენიმე მეგობარს, ჩვენ კი ჩვენს თანამესუფრეს, დოქტორ ტინ- ფუს
მოვიპატიჟებთ.
პეპერკორნმახელებიმოიფშვნიტა.
-უსათუოდ,-თქვამან,-ჩინებულია.დიდებულია,იჩქარეთ,ჩვენო ახალგაზრდა
მეგობარო!გაუგონეთ, რაცგითხრათ!კომპანიასშევკრავთ, ვითამაშებთ,ჭამა-სმას
გავაჩაღებთ.ვიგრძნობთ, რომჩვენ…დიახ, უსათუოდ,ახალგაზრდავ!
ჰანსკასტორპილიფტით მესამესართულზეავიდადაა.კ.ფერგესმიუკაკუნა,მან
კი,თავის მხრივ,ქვედა გალერეაში გაიარა და სკამლოგინებიდან წამოყარა
ფერდინანდ ვეეზალიდაბატონიალბინი.პროკურორიპარავანტიდაცოლ- ქმარი
მაგნუსებიჯერ კიდევვესტიბიულშიიყვნენ, ხოლო ფრაუშტორსადაკლეეფელდს
სალონში მიაგნეს.იქვე,ჭაღის ქვეშ გაიშალა სათამაშო მაგიდა,რომელსაც
ირგვლივ სკამები და კერძების გასაწყობი პატარა მაგიდები შემოუწყვეს.
მინჰერიყველასტუმარსესალმებოდა,ვინცკიმათ მაგიდასშემოუერთდებოდა
დაყურადღების ნიშნად მაღლააწეული არაბესკების ქვემოდან თავის უფერო,
თავაზიან მზერას აგებებდა ხოლმე.მაგიდას თორმეტი კაცი შემოუსხდა,ჰანს
კასტორპი წარმოსადეგ მასპინძელსა და კლავდია შოშას შორის დაჯდა.
ჩამოარიგესბანქო დასათამაშო მარკები,რადგანგადაწყდა,რამდენიმეხელი
Vინგტეტუნ
ეთამაშათ,ხოლო პეპერკორნმათავისებურად ომახიანად მოუხმო ლილიპუტსდა
1906წლისთეთრი შაბლი“შეუკვეთა, დასაწყისისთვისსამიბოთლიკმარათავისი
შესაფერი ტკბილეულით,მოგვიტანეთ,რაც კი რამ გეშოვებათ,აღმოსავლური
ხმელი ხილი და შაქარლამაო.პეპერკორნი ხელების ფშვნეტით ეგებებოდა
სუფრაზე შემოსულ ყოველ ნუგბარს,ხარობდა,თავისებურად ნაწყვეტ- ნაწყვეტი
ფრაზებით ცდილობდა თავისი განცდების გამოხატვას და მშვენივრად
გამოსდიოდა, რადგან უფრო მეტს მთელი მისი შთამბეჭდავი პიროვნება
გაგრძნობინებდათ.მანორივეხელითავისმეზობლებსდაადო ხელზე,შუბივით
წამახულისაჩვენებელითითიასწია,სმენადაგაგონებაბრძანა,ყველაიოლად
გააჩუმადამოუწოდა,წერწეტაჭიქებშიჩამოსხმულიღვინისდიდებულიოქროს
ფერისთვის მიექციათ ყურადღება,აღტაცება გამოთქვა აგრეთვე მალაგური
ყურძნის ჩაშაქრული მარცვლებისა და მარილიანი,ხაშხაშმოყრილი პატარ-
პატარა კრენდელების გამო, რომელთაც ღვთაებრივი უწოდა და თავისი
დახვეწილი,მაგრამ კატეგორიული ჟესტებით ჩანასახშივე ჩაკლა გაუბედავად
გამოთქმულითუნდაც ოდნავსაწინააღმდეგო აზრი.პირველმაიკისრათამაშში
ბანკისაღება, მაგრამმალეესმოვალეობაბატონალბინსდაუთმო, თუკისწორად
გაუგეს,ესმოვალეობათავისუფლადმოლხენაშიუშლიდახელს.
ეტყობა,იგი აზარტულ თამაშს დიდად არაფრად აგდებდა,თანაც თამაში,მისი
აზრით,უმნიშვნელო თანხაზემიდიოდა,უმცირესფსონად მისივეწინადადებით
ორმოცდაათი შვეიცარიული სანტიმი დათქვეს,მაგრამ ეს თანხაც მოთამაშეთა
უმრავლესობისათვის დიდი გამოდგა.პროკურორი პარავანტი დაფრაუ შტორი
ხან ფითრდებოდნენ და ხან წითლდებოდნენ, ფრაუ შტორს ხომ მაინც
ელეთმელეთი მოსდიოდა,როცა გადასაწყვეტი გაუხდებოდა,თვრამეტი ქულის
პატრონსკიდევაემატებინაკარტითუარა.იგიწივილით იკლებდაიქაურობას,
როცა ბატონი ალბინი გულგრილად,ნამდვილი ყომარბაზივით ისეთ კარტს
მიუგდებდა,რომლისციფრიცმისრისკსაცამტვერებდახოლმე,დაპეპერკორნი
ამაზეგულიანადხარხარებდა.
-იწივლეთ, იწივლეთ, მადამ!-ეუბნებოდაიგი,-ყურისწამღები,სიცოცხლით სავსე
ხმა გაქვთ და გულის სიღრმიდან. .
. დალიეთ, ყელი გაისველეთ ახალ… -
განაგრძობდა იგი და ჭიქას უვსებდა, ღვინოს აქეთ- იქით მსხდომ
თანამესუფრეებსაც უსხამდა და თვითონაც ისხამდა,მერე კიდევ სამი ბოთლი
შეუკვეთადაჭიქავეეზალსადაგამოფიტულ ფრაუმაგნუსსმიუჭახუნა,რადგან
ეჩვენა,რომგამოცოცხლებაყველაზემეტად ამორსსჭირდებოდა.ჭეშმარიტად
დიდებულმაღვინომსახეყველასსწრაფად შეუფაკლა,მხოლოდ დოქტორ ტინ-
ფუს არა დასტყობია რა,უწინდებურად ყვითელ სახეზე გიშერივით უელავდა
ვირთხასავით ირიბად გაჭრილითვალები.იგიმალულად ხითხითებდა,ძალიან
დიდ ფსონს ჩამოდიოდა და ბედიც უტიფრად უღიმოდა ხოლმე.არც სხვებს
უნდოდათ,მას ჩამორჩენოდნენ.და აი,პროკურორი პარავანტი დანისლული
თვალებით ბედს გაეთამაშა და არცთუ დიდად საიმედო კარტის პატრონი ათ
ფრანკს ჩამოვიდა,ფერი წაუვიდა,სანამ საჭიროზე მეტ კარტს აიმატებდა და
ფული ორმაგად ამოიგო, მ რადგან ტუზით გათამამებულმა ბატონმა ალბინმა
ფსონი გააორმაგა.მარტო ისინი როდი ღელავდნენ,ვისი ბედიც წყდებოდა,
თამაშსყველანიგანიცდიდნენ,თვით ბატონიალბინიცკი,რომელიცსიდინჯითა
დაგულგრილობით მონტე- კარლოსკაზინოსკრუპიესარ ჩამოუვარდებოდა,მან,
სხვათაშორის,განაცხადაკიდეც,იქაურიკაზინოსმუდმივისტუმარიგახლდითო,
დააი, ისიცკივერ ერეოდათავსდამღელვარებასვერ ფარავდა.ჰანსკასტორპიც
მსხვილ- მსხვილ თანხაზე თამაშობდა,კლეეფელდიც და ფრაუ შოშაც.შემდეგ
„ტურებზე“ გადავიდნენ, თამაშობდნენ რკინიგზას“ ,„ ფურთს“ და სახიფათო
„დიფერანსს“ . აღტყინება და სასოწარკვეთა, გაცეცხლება და ისტერიკული
სიცილი ერთმანეთს ენაცვლებოდა, ნერვებს ბედის უეცარი გაღიმება
უღიზიანებდათ და გრძნობის ყოველგვარი გამოვლენა ისე ნამდვილი იყო და
სერიოზული, თვითცხოვრებაშიცამაზენამდვილივერიქნებოდა.
დამაინც,ამსაყოველთაო აღტყინებისმიზეზიარცმარტო თამაშიგახლდათ და
არცღვინო,ესალეწილისახეები,გაფართოებული,გაბრწყინებულითვალები,ამ
პატარა წრეში შექმნილი უკიდურესი დაძაბულობა,სუნთქვაშეკრული ჯდომა,
ლამის ტკივილამდე მისული გაფაციცება, ვინძლო, არც ერთი წამი არ
გამოგვეპაროსო -ყველაფერი ეს უფრო მათ შორის მყოფი მბრძანებლური
ბუნების კაცის ზეგავლენას მიეწერებოდა,„ პიროვნების“,მინჰერ პეპერკორნის
ძალმოსილებას,რომელიცყველაფერსთავისიმეტყველიხელით წარმართავდა
დათავისიზვიადიიერით, შუბლისმონუმენტურინაოჭებისქვემოდანმომზირალი
უფერო თვალებით,სიტყვითა და შთამბეჭდავი პანტომიმით თანამოსუფრენი
მონუსხულიდაამწუთებზემიჯაჭვულიჰყავდა.მაინცრასამბობდაიგი?რაღაც
უაღრესად ბუნდოვანს,დარაცუფრო მეტსსვამდა,აზრიმით უფრო ბუნდოვანი
ხდებოდა,მაგრამ ყველანი თვალებში შესციცინებდნენ,წარბები გაოცებისგან
აეწიათ დათავსუქნევდნენიმწრეს,მისისაჩვენებელითითითადაცერით რომ
იკვრებოდა.პეპერკორნსდანარჩენითითებიმათ გვერდით შუბებივით ჰქონდა
აღერილი,ამავე დროს მისი მეფური თვალები აიძულებდათ,წინააღმდეგობის
გაუწევლად მისცემოდნენ გრძნობებს, რომლებიც დიდად აღემატებოდა
თავდადებისადამგზნებარებისიმუნარს, რასაცესხალხი, ჩვეულებრივ,საკუთარ
თავს მიაწერდა.გრძნობათა ასეთი ჭიდილი ბევრს ძალ- ღონეს აცლიდა.ფრაუ
მაგნუსი,მაგალითად,ცუდად შეიქნა,კინაღამგულიშეუღონდა,მაგრამარამცდა
არამც არ ინდომათავისოთახშიწასვლა,იქვეწამოწვასკამლოგინზე,შუბლზე
სველი ხელსახოცი დაადეს და მოსულიერდა თუ არა,ისევ საზოგადოებას
შემოუერთდა.
პეპერკორნმამისიმარცხიიმით ახსნა,ცოტასაკვებიმიგირთმევიათო.ესაზრი
მანნაწყვეტ-ნაწყვეტგამოთქვადათანსაჩვენებელითითიმაღლააიშვირა.უნდა
შეჭამოთ,რიგიანად უნდაჭამოთ,რომ წუთისოფლის მოთხოვნილებებს თავისი
მიუზღათო,დაახლოებით ასეგამოთქვათავისიაზრიდამთელიკომპანიისათვის
მოსაღონიერებელი კერძები შეუკვეთა: საუზმეული, ნაირ- ნაირი ცივად
მოხარშულიხორცი,ენა,ბატისმკერდი,შემწვარ- მოხრაკული,ძეხვიდალორი-
ნოყიერი, ნუგბარ- ნუგბარი კერძებით სავსე ლანგრები ისე იყო კარაქის
ბურთულებით, ბოლოკითადაოხრახუშით მორთულ- მოკაზმული,რომყვავილნარს
ჰგავდა.მართალია,ამსუფრასწინუძღოდაუხვზეუხვივახშამი,მაგრამკერძებს
მაინც ყველა დაეხარბა,პეპერკორნმა კი ორიოდე ლუკმა იგემა თუ არა,
განაცხადა,ყველაფერი ნაყარნუყარიაო“დაესისეგულმოსულმათქვა,აშკარა
გახდა,მისი მბრძანებლური ბუნება რა შიშის მომგვრელ მოულოდნელობებს
გვპირდებოდა. ასეც მოხდა: იგი განრისხდა, როცა ვიღაცამ საუზმეულის
გამოსარჩლება გაბედა;სახეზე სისხლი შემოაწვა,მაგიდას გამეტებით დაჰკრა
მუშტი და დაიქუხა,რაც მოიტანეს,ყველაფერი წყეული დომხალიაო,ამის
გაგონებაზე ყველას ენა ჩაუვარდა, ბოლოს და ბოლოს, მასპინძელი და
გადამხდელი ის იყო და უფლებაც ჰქონდა, თავისივე გაშლილი სუფრა
დაეწუნებინა.
ისე კი,მრისხანება,თუნდაც ასე უმიზეზო და გაუგებარი,საოცრად შვენოდა
პეპერკორნს და ჰანს კასტორპს არ შეეძლო,ეს გულში მაინც არ ეღიარებინა.
მრისხანებაარცაუშნოებდადაარცაკნინებდა, გულშიცკივერავინგაბედავდაეს
უმიზეზო რისხვაუზომოდ ბევრიღვინისდალევით აეხსნა,გაუგებრობა,პირიქით,
სიდიადესა და მეფურ ძალას ანიჭებდა მის მრისხანებას, ამიტომაც თუ
მოიკუნტნენ ყველანი და ვერც ერთმა ვეღარ გაბედა ხორცეულისთვის პირი
დაეკარებინა. ისევ ფრაუ შოშამ დააშოშმინა თავისი თანამგზავრი,მუშტის
დარტყმის შემდეგ მაგიდაზე დასვენებულ კაპიტნის ხელს მოეფერა და
პეპერკორნს ალერსიანად უთხრა,ხომ შეიძლება სხვა რამ შეუკვეთო,თუნდაც
რაიმე ცხელი კერძი,რა თქმა უნდა,თუკი შენ გინდა და შეფმზარეულიც თუ
დაგთანხმდებაო.
-კარგი,ჩემო გოგონა,-უპასუხა მან ქალს,ძალდაუტანებლად,ღირსეულად
გადავიდა მრისხანებიდან სიმშვიდეზე და კლავდიას ხელზე ეამბორა. მან
თავისთვის და თავისიანებისთვის ომლეტი ისურვა,თითოეულისათვის თითო
კარგიმწვანილმოყრილიომლეტი,რათაწუთისოფლისმოთხოვნილებებისთვის
თავისი მიეზღოთ და შეკვეთას ასფრანკიანი დაურთო, რომ მომსახურე
პერსონალსსამზარეულოშიშებრუნებაარდაზარებოდა.
პეპერკორნსგუნებაისევგამოუკეთდა,როცარამდენიმელანგრით შემოიტანეს
ოხშივარავარდნილი კერძი, იადონისფერი, მწვანილმოყრილი ომლეტი, და
ოთახი კარაქისა და კვერცხის ნაზი,თბილი სურნელით აივსო.ყველა ჭამას
შეუდგა,მათ შორის,პეპერკორნიც,რომელიცთვითონაცტკბებოდა,დანაწყვეტ-
ნაწყვეტი სიტყვებითა და მბრძანებლური, დახვეწილი ჟესტებით სხვებსაც
აიძულებდა,ღვთის ნაბოძვარს მეტი გულისხმიერებით მოჰკიდებოდნენ და
მისთვის ღირსეული პატივი მიეგოთ, შემდეგ სუფრაზე ჰოლანდიური ჯინი
ჩამოატარებინა და ყველა აიძულა, ანკარა სითხე, რომელსაც ღვიასთან
შეზავებულიხორბლისჯანსაღისურნელიასდიოდა, მოწიწებითშეესვათ.
ჰანსკასტორპმაგააბოლა.ფრაუშოშამაცამოიღო მუნდშტუკიანისიგარეტიდა
გალაქული რუსული პორტსიგარი, რომელსაც გაჭენებული ტროიკის
გამოსახულება ამშვენებდა,სიმარჯვისთვის წინ დაიდო.პეპერკორნს თავისი
მეზობლებიარ გაუკიცხავს,ამსიამოვნებასრომეწაფებოდნენ,მაგრამთვითონ
არ ეწეოდა და არც არასდროს მოუწევია.თუ სწორად გავუგეთ,მისი აზრით,
თამბაქო იმზედმეტად დახვეწილ დამატკბობელ საშუალებებსმიეკუთვნებოდა,
რომლებიც ძარცვავდნენ უბრალო სიცოცხლისეულ სიამეთ, სიცოცხლის
წყალობასა და მოთხოვნებს დიდებულებას ართმევდნენ და ჩვენც ისე
გვიჩლუნგებდნენ გრძნობებს,რომ მათთვის თავისი რომ მიგვეზღო,საამისოდ
ძალააღარგვყოფნიდა.
-ყმაწვილო, -უთხრამანჰანსკასტორპსდათავისიუფერო თვალებისმზერითადა
დახვეწილი ჟესტებით მონუსხა,-ყმაწვილო. .
.უბრალო,წმიდათაწმიდა რამ!
კეთილი,თქვენ გესმით ჩემი.ერთი ბოთლი ღვინო,ოხშივრიანი ტაფამწვარი,
გამოხდილი ხორბალი. .. ჯერ ამით დავტკბეთ, ჯერ ამას მოვუღოთ ბოლო,
სათანადო პატივიმივაგოთ,სანამ. ..უსათუოდ,ბატონო ჩემო.მორჩა.მემყოლია
ნაცნობები,ქალებიც და კაცებიც,კოკაინის მყლაპავები,თრიაქის მწეველები!
მორფინისტები. .
.კარგი,ასეიყოს,ძვირფასო მეგობარო!ჩინებულია!იყოსმათი
ნება!ჩვენ ნურც განვსჯით და ნურც დავსჯით,ოღონდ მას,რაც წინ უნდა
უსწრებდეს ყოველივეს,უბრალოს,დიადს,ღვთის გაჩენილს,იმას ეს ხალხი. .
.
მორჩა,ჩემო მეგობარო.ისედაც განსჯილნიარიან.განკიცხულნი.ისინივალში
დარჩნენ ყველაფერ ამის წინაშე!რაც უნდა გერქვათ,ყმაწვილო. .
.კეთილი,
კეთილი,თქვენისახელივიცოდიდადამავიწყდა. .
.ბიწიერებაგანაკოკაინშიაან
ოპიუმში,ანთუნდაცთვითმანკიერებაში, მიუტევებელიცოდვაისარის. .
.
იგიშეჩერდა.ზორბა,ბეჭებგანიერიკაცითავისიმეზობლისკენმიტრიალდადა
თითქოს გაქვავდა ძლევამოსილ და მეტყველ დუმილში,საჩვენებელი თითი
მაღლა ჰქონდა აშვერილი,სამართებლით გაკაწრული,სუფთად გაპარსული
წითელი ზედა ტუჩის ქვეშ უსწორმასწოროდ გახეული პირი გაეღო,მელოტ
შუბლზე გაწოლილი სწორი ნაოჭები დაძაბულობისგან აგრეხოდა, შუბლს
ცეცხლის ენებივით შემოგზნებოდა თეთრი თმა, წვრილი, უფერო თვალები
გაფართოებოდადაჰანსკასტორპმადაინახა,ამთვალებშიროგორ აფარფატდა
ძრწოლადანაშაულის, დიდიშეცოდების, მიუტევებელიუძლურებისწინაშე, რაზეც
ცოტა ხნის წინ სიტყვით მიანიშნა, ახლა კი მთელი თავისი ბუნდოვანი,
მბრძანებლური ბუნების მომნუსხავი ძალით ყველას უხმოდ უბრძანებდა,მათი
მრისხანე ბუნება შეეცნოთ. ..ძრწოლა,გაიფიქრა ჰანს კასტორპმა,ობიექტური,
მაგრამთითქოსპირადიც,რომელიც ამმეფურ კაცსთვითონვეეხებოდა.ერთი
სიტყვით,შიში,ოღონდ პატარადაუმნიშვნელო კიარა,მისთვალებშიპანიკური
შიში ფარფატებდა,უფრო სწორად,ამ შიშმა თითქოს წამით გაიელვა და ამ
აღმოჩენასარ შეიძლებოდა, არ შეეძრაბუნებით ისედაცსხვისიპატივისმცემელი
ჰანს კასტორპი, თუმცა ყველა საფუძველი ჰქონდა, ფრაუ შოშას ზვიად
თანამგზავრსმტრულადმოჰკიდებოდა.
მანთვალებიდახარა, მოინდომა, თავისიზვიადიმეზობლისათვისესიამოვნებინა
დათავიცდაუქნია, კარგადგაგიგეთო.
-ალბათ,მართალიბრძანდებით,-დასძინამან,-შეიძლებამართლაცოდვაიყოს
და არასრულფასოვნების ნიშანიც,როცა ადამიანს სიცოცხლის უბრალო და
ბუნებრივი,ესოდენ დიადი და წმიდათაწმიდა წყალობისათვის თავისი ვერ
მიუზღავსდასხვადახვეწილ სიამეთ კიეტანება.თუსწორად გავიგეთ,თქვენასე
ფიქრობთ,მინჰერ პეპერკორნ,დათუმცაესაზრიაქამდეარ დამბადებია,რაკი
თქვენ ბრძანებთ, მეც სავსებით გეთანხმებით. სხვათა შორის, სიცოცხლის
ჯანსაღი და უბრალო წყალობა საკმაოდ იშვიათად ფასდება ხოლმე.ეტყობა,
ადამიანების უმრავლესობა საამისოდ ნამდვილად ზანტია და უყურადღებო,
სინდისდაკარგულიდაშინაგანადგამოფიტული.
მბრძანებელიუაღრესად კმაყოფილიდარჩა.
-ყმაწვილო,-უთხრამანჰანსკასტორპს,-ჩინებულია.თუნებასმომცემთ. .
.მეტის
თქმა საჭირო არ არის.გთხოვთ,ერთად შევსვათ,ხელიხელს გადავხვიოთ და
ჭიქები ისე გამოვცალოთ,თუმცა ეს ჯერ კიდევ არ ნიშნავს,ძმურად,შენობით
ლაპარაკსგთავაზობდეთ, ისიყო, დავაპირე, მაგრამდავფიქრდიდამივხვდი, რომ
ეს ცოტა ნაჩქარევი იქნებოდა. ამას სულ მოკლე ხანში უეჭველად
შემოგთავაზებთ...მენდეთ,ასეიქნება!მაგრამთუკითქვენგსურთ დადაიჟინებთ,
რომჩვენახლავე. .
.
ჰანსკასტორპმახელით ანიშნაპეპერკორნს,ისეიყოს,როგორცთქვენბრძანეთ,
ნუავჩქარდებითო.
-კეთილი,კეთილი,ბიჭუნი.კეთილი,ჩემო ამხანაგო.არასრულფასოვნება. .
.
კარგია.კარგიცაადაშიშისმომგვრელიც.სინდისდაკარგულიო. ..ძალიანკარგი.
წყალობა. .
. არ არის კარგი. მოთხოვნილებები! წმიდათაწმიდა, ქალური
მოთხოვნილებებისიცოცხლისა, ღირსებასადამამაცურ ძალასრომუყენებენ. .
.
ჰანსკასტორპიუეცრად მიხვდა,რომპეპერკორნიძალიანმთვრალიიყო,მაგრამ
მისსიმთვრალეშიცკიარაფერიშეიმჩნეოდადამამცირებელიდასამარცხვინო,
იგიარამცთუპატივსადაღირსებასარ აკლებდამას, არამედ საოცრად ერწყმოდა
მისსიდიადესდაუსაზღვრო მოწიწებასაღძრავდა.ჰანსკასტორპმაგაიფიქრა,
განამთვრალიბახუსიცასეარ ეყრდნობოდათავისთავგამოდებულ მიმდევართ,
მაგრამმისღვთაებრიობასარააკლდებოდარადასაერთოდ,ეტყობა,მთავარია,
ვინ თვრება,პიროვნება თუ არარაობაო.ჰანს კასტორპი გულით ცდილობდა,
იოტისოდენადაც არ განელებოდაპატივისცემაკლავდიაშოშას ძლევამოსილი
თანამგზავრისადმი, რომელსაცდახვეწილიჟესტებიმოდუნებოდადაენაებმოდა.
- ძმაო და მეგობარო,- დაიწყო პეპერკორნმა,- იგი სიმთვრალემორეული
უზარმაზარისხეულით თავისუფლად დაზვიადად მისვენებოდასკამისსაზურგეს,
გაწვდილი მკლავი მაგიდაზე დარჩენოდა და დუნედ მომუშტულ ხელს ზედ
მსუბუქად უკაკუნებდა,-მომავალში..
.ახლო მომავალში,თუმცაკეთილგონიერება
ჯერ კიდევ...კარგი.მორჩა.ცხოვრება,ყმაწვილო,ქალია,ჩვენ წინ გაწოლილი
ქალი,ერთმანეთზემიხუტებულიაფუებულიძუძუებირომუღელავს,გამობურცულ
თეძოებსშუაფართო,ფაფუკიმუცელიმოუჩანს,შხვართიმკლავებიდამკვრივი
ბარძაყები გაუწვართია,თვალები მიულულავს,სახეზე საოცარი,დამცინავი
გამოწვევა ახატია და ჩვენგან უმაღლეს მგზნებარებას, ჩვენი მამაკაცური
სურვილისმთელიძალით გამოვლენასმოელის,რასაცანგამარჯვებამოჰყვება,
ანსამარცხვინო მარცხიუწერია. .
.სამარცხვინო მარცხი,ყმაწვილო,გესმით,რა
არისეს?სიცოცხლისწინაშეგრძნობათამარცხი,აი,რაარისუძლურება,მისთვის
არ არსებობს არც შეწყალება, არც თანაგრძნობა და არც ღირსება, მას
შეუბრალებლად დადამცინავიხარხარით უკუაგდებენ,მიაფურთხებენხოლმე. .
.
მორ-ჩა,ყმაწვილო,მორჩადაგათავდა. .
.ამგანადგურებისადაგაკოტრების,ამ
საზარელი მარცხის გამოსახატავად შერცხვენა და პატივის აყრა უსუსური
სიტყვებია.ესარისდასასრული,ჯოჯოხეთურისასოწარკვეთა,ესააგანკითხვის
დღე...
ჰოლანდიელი ლაპარაკისას თავისი უზარმაზარი სხეულით სულ უკან- უკან
იხრებოდა, მერემეფურითავიმკერდზეისეჩამოუვარდა, თითქოსძილიმოერიაო,
მაგრამ უკანასკნელ სიტყვაზე მოდუნებული მუშტი ისე ღონივრად დაჰკრა
მაგიდას,რომდაგვალულიჰანსკასტორპი,რომელიცისედაცაღგზნებულიიყო
თამაშის,ღვინისა და ამ თავისებური ვითარებისაგან,შეკრთა და მბრძანებელს
შიშითადამოწიწებით შეხედა.„ განკითხვისდღეო“ .როგორ შვენოდაესსიტყვა!
ჰანსკასტორპმავერ გაიხსენა,ესსიტყვასაღვთო სჯულისგაკვეთილისგარდა
სადმეგაეგონოს,შემთხვევითიარცარისო,გაიფიქრაგუნებაში,მისნაცნობებში,
აბა,ვის შეიძლებოდა,მოხდენოდა ეს მეხივით სიტყვა,ვის ჰქონდა საიმისო
მასშტაბები,რომ ეს კითხვა,როგორც ჯერ არს,ისე დაესვა?ვთქვათ,პატარა
ნაფტას შეეძლო,ეს სიტყვა ეხსენებინა,მაგრამ ეს იქნებოდა უზურპაცია და
გესლიანილაქლაქი,პეპერკორნისპირით წარმოთქმულ ამმეხივით სიტყვასკი
მთელი თავისი მგრგვინავი და ნაღარასავითი მქუხარე ძალმოსილება,ერთი
სიტყვით,ბიბლიურისიდიადეენიჭებოდა.„ ღმერთო ჩემო,აი,პიროვნება,-ლამის
მეასედ იმეორებდაიგიგულში,-როგორციქნა,შევხვდიდიდ პიროვნებასდაიგი
მაინცდამაინც კლავდიას თანამგზავრი აღმოჩნდა! “ თვითონაც კარგად
შეზარხოშებული ჰანს კასტორპი ცალი ხელით მაგიდაზე თავის ჭიქას
ატრიალებდა, მეორეკიშარვლისჯიბეშიედო, ცალითვალიმოეჭუტა, რათატუჩის
კუთხეში გაჩრილი სიგარეტის კვამლისთვის მოერიდებინა.განა ამ მეხივით
სიტყვების გამგონეს გაჩუმება არ მართებდა? მასთან რას გახდებოდა მისი
მიკნავებულიხმა?მაგრამთავისიდემოკრატიაღმზრდელებისაგან-დიახ,ორივე
დემოკრატი გახლდათ, თუმცა ერთ- ერთი თავგამოდებით უარყოფდა თავის
დემოკრატობას-ისეიყო კამათსდაჩვეული,რომცდუნებასვერ გაუძლო,თავისი
ერთ-ერთიგულწრფელიკომენტარიმოიმარჯვადათქვა:
- თქვენი შენიშვნები, მინჰერ პეპერკორნ, - ( შენიშვნები რას ჰქვია! განა
განკითხვისდღეზეშენიშვნებსგამოთქვამსვინმე? )
,-მაიძულებს,ერთხელ კიდევ
დავუბრუნდეიმაზრს, რაცცოტახნისწინშეცოდებაზეითქვა, სახელდობრ ის,რომ
შეცოდება უბრალო,როგორც თქვენ ბრძანეთ,წმიდათაწმიდა,მე ვიტყოდი,
სიცოცხლის კლასიკური წყალობის შეურაცხყოფაა,დიდი მასშტაბის წყალობის
შეურაცხყოფაა,თუკი მას გვიანდელ და გამონაგონ,რაფინირებულ წყალობას
ამჯობინებენ,ამუკანასკნელთ, როგორცერთ- ერთმაჩვენგანმათქვა, „
ემონებიან“
,
მაშინროცასიცოცხლისდიდ წყალობასადამიანი ეწირება“და თაყვანსსცემს“ .
მაგრამ,ჩემიაზრით,გამართლებაცსადღაცაქვეა,მაპატიეთ,მაგრამმებუნებით
გამართლებისმომხრევარ,მართალია,გამართლებასთავისთავად მასშტაბიარ
გააჩნია,ამას აშკარად ვგრძნობ,მაგრამ მეორე მხრივ,ცოდვას სწორედ აქ
შეიძლება მოეძებნოს შენდობა,თან სწორედ იმიტომ,რომ ცოდვას,როგორც
თქვენ ბრძანეთ, „ უძლურება“ უდევს საფუძვლად. თქვენ უძლურების
საშინელებებზე ისეთი მასშტაბის აზრები გამოთქვით, გულწრფელად რომ
გითხრათ,სახტად დავრჩი,მაგრამ მე თუ მკითხავთ,ცოდვილი კაცი არამცთუ
გრძნობსამსაშინელებებს, არამედ მათ სავსებით აღიარებს,რადგანმასსწორედ
სიცოცხლის კლასიკურ წყალობათა შესაგრძნობად ღალატობს ძალა და
ცოდვისკენთავისიუილაჯობაუბიძგებს,ოღონდ ესსიცოცხლისშეურაცხყოფას
როდინიშნავს, პირიქით, იქნებესსიცოცხლისთაყვანისცემადაცკიჩავუთვალოთ,
რაკი ყოველგვარი რაფინირებული საშუალება გასაბრუებლად და
აღსაგზნებადაამოგონილი.მათ ტყუილად როდიუწოდებენსტიმულანტებს, ისინი
შეგრძნებისუნარსაძლიერებენდააღონივრებენ,მათიაზრიდამიზანიკიმაინც
სიცოცხლეა,გრძნობისსიყვარული,უძლურებისლტოლვაგრძნობისაკენ. ..მეთუ
მკითხავთ...
რასმიედ- მოედებოდაიგი?განაისდემოკრატიულიუტიფრობააღარ კმაროდა,
„ერთ-ერთმაჩვენგანმაო“რომ ბრძანადათავი ამ დიდ პიროვნებას გაუტოლა?
იქნებ ასე გაკადნიერებას წარსულის ზოგ- ზოგი ამბავი აბედვინებდა,
დღევანდელი მესაკუთრეობის უფლებებს რომ აყენებდა ჩრდილს? ნეტავ რა
ბზიკმა უკბინა,კიდევ ცოდვის“უტიფარ ანალიზს რომ მოჰყვა? ჰოდა,ახლა
კეთილინებოს და თავი დაიძვრინოს, რადგან აშკარად ჩანდა, ცეცხლი
სახიფათოდრომგააღვივა.
მინჰერ პეპერკორნი, სანამ მისი წვეული ლაპარაკობდა, სკამზე კვლავ
სანახევროდ იწვა,თავი მკერდზე ჩამოვარდნოდა და ისე გარინდებულიყო,
გეგონებოდათ,ჰანს კასტორპის სიტყვები მის ცნობიერებამდე არც აღწევსო,
მაგრამროცაყმაწვილმაკაცმააბდაუბდისროშვააღარ გაათავა,იგინელ- ნელა
წელში გაიმართა, სკამზე თანდათან წამოიწია და ბოლოს მთელი ტანით
წამოიმართა. დიდებული თავი წამოუჭარხლდა,შუბლის არაბესკები აეჭიმა,
ხოლო წვრილი,უფერო თვალები ავისმომასწავებლად გაუფართოვდა. რას
გვიქადდა ყოველივე ეს? რისხვის მოახლოებას, რომელთან შედარებითაც
ამასწინანდელი განრისხება მსუბუქ უგუნებობად მოგეჩვენებოდათ.მინჰერის
ქვედატუჩიისემრისხანედ დაღონივრად მიებჯინაზედას,რომტუჩისკუთხეები
ჩამოეწია და ნიკაპი წინ წამოეზიდა,მარჯვენა ხელი ნელ- ნელა მოსცილდა
მაგიდას, თავის სიმაღლეზე აიწია, მერე კიდევ უფრო მაღლა ავიდა და
დამუშტული მარჯვენა დემოკრატი მოლაყბის თავზე გამანადგურებელი
დარტყმისათვის აღიმართა.დემოკრატს თავზარი დაეცა და თუმცა მეფური
მრისხანებისშემხედვარეაღფრთოვანებასაცვერ მალავდა,ძლივსშეძლო,შიში
დაგაქცევისსურვილიდაეფარა.ბოლოსმაინციმარჯვადამოასწროუკანდახევა.
-ცხადია,კარგად ვერ გამოვთქვი ჩემი აზრი,ყველაფერი,ბოლოს და ბოლოს,
მასშტაბზეადამოკიდებული.დიდიმასშტაბისმოვლენასცოდვასვერ დაარქმევ.
ცოდვას არც არასდროს ჰქონია დიდი მასშტაბები და არც იმრაფინირებულ
აღმგზნებსაშუალებებსგააჩნიაარავითარიმასშტაბი,სამაგიეროდ,ადამიანის
ლტოლვას გრძნობიერებისაკენ ოდითგანვე მხარში ედგაერთი გამაბრუებელი
დააღმგზნებისაშუალება,რაცთვითონვეასიცოცხლისკლასიკურიწყალობა,იგი
უბრალო დაწმიდათაწმიდაბუნებისაა,მასშიარაფერიაცოდვისეული,ესარის,
თუკი შეიძლება ასე ითქვას,მასშტაბური დამხმარე საშუალება,ანუ ღვინო,
ადამიანებისათვის ნაბოძები ღვთიური საჩუქარი,ძველ ჰუმანისტ ხალხებს თუ
დავუჯერებთ,ეს იმ ღმერთის ფილანთროპული აღმოჩენაა,რომელსაც,ნება
მიბოძეთ ესეც აღვნიშნო,ცივილიზაციის განვითარებას მიაწერენ.ჩვენ ხომ
ვიცით,რომყურძნისმოყვანისადაღვინისდაწურვისხელოვნებისდაუფლებით
ადამიანებიველურობისხანიდანგამოვიდნენდაზნეობასეზიარნენდადღესაც
კიისხალხები,რომლებსაცყურძენიმოჰყავთ,უფრო კულტურულად ითვლებიან,
ან თვითონვე თვლიან საკუთარ თავს უფრო კულტურულად სხვა ხალხებთან,
მაგალითად, კიმერებთან
(კიმერები,ანუ კიმერიელები -ძველ დროებაში ინდოევროპული ( თრაკიული)
მესაქონლე,მომთაბარე და ცხენოსანი ხალხი,რომელმაც ძვ. წ.IIსაუკუნის
მიწურულს შავი ზღვის ჩრდილო სანაპიროზე სახელმწიფო დააარსა,
დაახლოებით იქ,სადაცახლაქერჩისტერიტორიაა.ჰომეროსთანკიმერიელები
მითური ხალხიაშორეულ ჩრდილოეთში,სადაც მარადიული წყვდიადი სუფევს.
ზოგჯერ შეცდომით აიგივებენ კიმბრებთან, ჩრდილოგერმანულ ტომებთან. )
შედარებით,რაცუეჭველად ყურადსაღებიგახლავთ.ესთავისთავად მეტყველებს
იმაზე,რომ კულტურა შეგნებისა და მკაფიოდ გამოხატული ფხიზელი გონების
ნაყოფიროდია, მასაღტყინებას, გაბრუებასადანეტარებასთანგაცილებით მეტი
აქვს საერთო,გავკადნიერდები და გკითხავთ,განა ამ საკითხზე თქვენც იმავე
აზრისარბრძანდებით?
დიდიგაიძვერაკიიყო ესჰანსკასტორპი,ანდა,როგორც ბატონისეტემბრინი
მწერლისდახვეწილიენით იტყოდა, იგი ეშმაკისფეხი“გახლდათ,წინდაუხედავი,
თითქმისთავხედიცკიდიდ პიროვნებებთანურთიერთობაშიდათან,თუსაჭირო
გახდებოდა, ხიფათიდან თავის დამძვრენიც. მან, ჯერ ერთი, სახიფათო
სიტუაციაში შეძლო სიმთვრალის დასაცავი იმპროვიზებული ოდის შეთხზვა,
შემდეგ კი,ვითომ სხვათა შორის,სიტყვა ზნეკეთილობაზე“გადაიტანა,რაც
ყველაზე ნაკლებად სწორედ მინჰერ პეპერკორნის პირველყოფილ,
თავზარდამცემ პოზაში იგრძნობოდა და ამით საბოლოოდ შეარყია და
გააუფასურა ეს პოზა,აბა,ასეთ კითხვაზე კაცი მუშტმოღერებული ხომ ვერ
უპასუხებდა.ჰოლანდიელსაც გაუნელდა თავისი წარღვნამდელი მრისხანება,
ხელინელ- ნელაკვლავმაგიდაზედაუშვადასახეცდაუწყნარდა.ბედიგქონიაო,
თითქოსეწერამისჯერ კიდევმუქარაშერჩენილ სახეზე, მაგრამჭექა-
ქუხილიუკვე
ჩაცხრა,თან საქმეში ფრაუ შოშაც ჩაერია და თავის თანამგზავრს შეახსენა,
საერთომხიარულებაშენელდაო.
-ძვირფასო მეგობარო,სტუმრებს ყურადღებას აღარ აქცევთ,-ფრანგულად
უთხრა მან პეპერკორნს,-თქვენ მხოლოდ და მხოლოდ ამ ბატონს უნდებით,
მართალია,მნიშვნელოვანი საკითხები გაქვთ მასთან ერთად გადასაჭრელი,
მაგრამ ამასობაში თამაში თითქმის ჩაკვდა და ვშიშობ,რომ საზოგადოებამ
ისედაცმოიწყინა.იქნებდავშლილიყავით?
პეპერკორნი მაშინვე თანამესუფრეებისკენ შემობრუნდა,ირგვლივ მართლაც
დემორალიზაცია, ლეთარგია, გამოთაყვანება გამეფებულიყო: სტუმრები
უმეთვალყურეოდ დარჩენილი მოწაფეებივით ცელქობდნენ.ზოგი ყვინთავდა.
პეპერკორნმამაშინვემოკრიბამიშვებულისადავეები:
-ბატონებო!-შესძახა მან და საჩვენებელი თითი მაღლა ასწია.შუბივით
წამახულითითიმოღერებულ ხმალსათუდროშასდაემსგავსა,ხოლო შეძახილი
მოწოდებასავით გაისმა;პეპერკორნითითქოსამბობდა,ვინცდედალიარახართ,
მომყევითო.ასე სარდალი აჩერებს ხოლმე უკუქცეულ ჯარს.მისი პიროვნების
ზეგავლენით საზოგადოებაისედაცგამოფხიზლდადაგახალისდა.ყველაწელში
გასწორდა,ძილმორეულისახეებიგაუნათდათ დამასპინძელსკვლავღიმილით
შეაცქერდნენ კერპივით დაღარულ შუბლქვემოდან გამომზირალ უფერო
თვალებში. მან ყველა მონუსხა და ხელახლა თავის სამსახურში ჩაიყენა,
საჩვენებელი თითის წვერი ცერის წვერს შეუერთა, ხოლო დანარჩენი,
გრძელფრჩხილებიანითითებიშუბებივით აღმართაჰაერში.კაპიტნისხელიისე
გაშალა,თითქოს ყველას უფრთხილდება და თან გზიდან იცილებსო და მისი
ტანჯვით გახეულიტუჩებიდანისევდაიძრასიტყვებისნაკადი,ნაწყვეტ- ნაწყვეტი
და ბუნდოვანი,მაგრამ მომნუსხველი მისი დიადი პიროვნებიდან მომდინარე
დამთრგუნველიძალისწყალობით.
-ბატონებო. ..კეთილი.ხორცი,ბატონებო,რომ იცოდეთ. ..მორჩა,არა...ნება
მიბოძეთ...ხორცი უძლურიაო“ ,ასეწერიასაღვთო წერილში.ესნიშნავს,რომმას
მიდრეკილებააქვს,მოთხოვნილებებს. .
.მაგრამმემოვუწოდებთქვენს,კეთილი
დაპატიოსანი, ბატონებო,მემო- გი-წო-დებთ,თქვენმეტყვით,ძილსრაღავუყოთო.
კეთილი, ბატონებო,ჩინებულია, დიდებულია.მემიყვარსდაპატივსვცემძილს.მე
თაყვანს ვცემ მის ღრმა,ტკბილ,მომთენთავ ნეტარებას.ძილი მიეკუთვნება. ..
როგორ თქვით,ყმაწვილო? .
.სიცოცხლისკლასიკურ წყალობათარიცხვს,პირველ,
უპირველეს. .
.არა,უკაცრავად,…უზენაესწყალობათარიცხვს,ბატონებო.ოღონდ,
მოდი,მაინცდაფიქრდით დაგაიხსენეთ:გეთსიმანია!„ დაწარიყვანნაპეტრედა
ორნიძენიზებედესნიდაიწყო მწუხარებად დაურვად.მაშინჰრქუამათ იესუ:
შეწუხებულ არს სული ჩემი ვიდრე სიკუდილადმდე; დაადგერით აქა და
იღვიძებდით ჩემთანა“ .გახსოვთ,არა?„ დამოვიდამოწაფეთათანადაპოვნაიგი
მძინარენი და ჰრქუა პეტრეს:ესოდენ ვერ უძლეთ ჟამ ერთ მღვიძარებად ჩემ
თანა?“ძლიერი ადგილია,ბატონებო.ძარღვებში დაგივლის.გულს ხვდება.„ და
მოვიდა და კუალად პოვნა იგინი მძინარენი,რამეთუ იყვნეს თუალნი მათნი
დამძიმებულ. მაშინ მოვიდა მოწაფეთა თანა და ჰრქუა მათ: დაიძინეთ
ამიერითგან და განისუენეთ.აჰა,ესერა მოახლოებულ არს ჟამი. .
.“ბატონებო,
ხედავთ, რაჟრუანტელისმომგვრელია, რაგულსაკლავი.
მართლაც ყველა სულის სიღრმემდე იყო შეძრული და დარცხვენილი.მან კი
ხელებიშეატყუპა,მკერდსზემოთ,ვიწრო წვერებთანმიიტანადათავიგვერდზე
გადაიგდო.უფერო თვალებისმზერასულ დაებინდა,როცაგახეულიბაგეებიდან
ობლად სიკვდილის სიმწარეზე აღვლენილი სიტყვები წარმოსდინდა.ფრაუ
შტორმაამოისლუკუნა.ფრაუმაგნუსსხმამაღალიოხვრააღმოხდა.პროკურორმა
პარავანტმათავივალდებულად ჩათვალა, სტუმრებისსახელით გამოსულიყო, მან
პატივცემულ მასპინძელს ხმადაბლა ორიოდე სიტყვით მიმართა და ყველას
მაგივრად ერთგულება აღუთქვა.აქ რაღაც შეცდომააო,თქვა მან,ყველანი
ცოცხლად და ფხიზლად ვართ,სულითა და გულით ვილხენთ და ვერთობითო.
მშვენიერი,საზეიმო,უაღრესად გამორჩეულისაღამოა,ესყველასგვესმის,ამას
ყველავგრძნობთო დაარც არავისუფიქრიასიცოცხლისერთ- ერთ წყალობას-
ძილსმინებდესო.მინჰერ პეპერკორნსშეუძლიაენდოსთავისსტუმრებს,ყოველ
მათგანსშეუძლიაენდოსო.
-ჩინებულია!შესანიშნავია!-შესძახაპეპერკორნმადაწელშიგაიმართა.ხელები
ერთმანეთს მოაცილა,გაშალა,შემდეგ ნელ- ნელა აღაპყრო და ხელისგულები
გარეთ ისემოაქცია,როგორცწარმართულილოცვისასიციანხოლმე.სულ ცოტა
ხნის წინ გოტიკური ტკივილით შთაგონებული დიდებული ფიზიონომია
სიხარულისგანგაებადრადაასეგანსაჯეთ,ლოყაზესიბარიტულიღრმულიც კი
დააჩნდა.
-აჰა,ესერა მოახლოებულ არს ჟამი,-წარმოთქვა მან და ღვინოების ნუსხა
მოატანინა,ცხვირზე რქის პენსნე გაიკეთა,რომლის კეხი ქედივით დაადგა
შუბლზე, დაშამპანურიშეუკვეთა, სამიბოთლი მუმიდაკ“cor donrouge,t
rèssec
;
(წითელიბაფთა, ძალიანმშრალი( ფრანგ.).)მასთანერთადმოატანინაpet it
sfours
, ფუმფულა ბისკვიტისგან დამზადებული უგემრიელესი, კონუსისებური,
ვარდისფრად მოსარკული, შოკოლადისა და ფსტის კრემით დაქსელილი,
კუწუბებიანქაღალდისფიალებშიჩაწყობილიპაწიაშაქარლამები.ფრაუშტორმა
ლამის თითები თან ჩაატანა სასუსნავს. ბატონმა ალბინმა, როგორც
მრავლისმნახველ კაცს შეეფერებოდა,დინჯად შემოხსნა მავთული პირველ
ბოთლს, გაისმა სათამაშო პისტოლეტის ტკაცანისმაგვარი ხმა, კოპწიად
მოხატულიყელიდანსოკოსებრისაცობიამოვარდადაჭერსშეასკდა,ბატონმა
ალბინმა კი ელეგანტური წესისამებრ ბოთლს ხელსახოცი შემოახვია და
დასასხმელად ისე მოიმარჯვა.კეთილშობილმა ქაფმა დაასველა სასერვისე
მაგიდებისსუფრები.ერთმანეთსმიუჭახუნესფიალასავით გადაშლილიჭიქები,
ერთიდაკვრით გამოცალესდასტომაქიყინულივით ცივი,სურნელოვანი,შუშხუნა
სითხით დაიელექტროეს.თვალებიყველასაუპრიალდა.თამაშიშეწყდა,მაგრამ
ფულისა და ბანქოს ალაგებისათვის თავი არავის შეუწუხებია.საზოგადოება
ნეტარმცონარობასმიეცა, რაღაცასმიედ- მოედებოდნენ, ცალ-ცალკეთითქოსმათ
ყოველ ფრაზას ამაღლებული გრძნობები ასაზრდოებდა,ეს ფრაზები თითქოს
რაღაცუმშვენიერესისგამოსათქმელად იყვნენჩაფიქრებულნი, მაგრამსანამესა
თუ ის აზრი ადამიანამდე მიაღწევდა, გზაში ქუცმაცდებოდა, ბუტბუტში
გადადიოდა და სანახევროდ უტიფარ, სანახევროდ გაუგებარ გალიმათიად
იქცეოდა. ამ სურათს ფხიზელი კაცი რომ შემოსწრებოდა, ბრაზნარევი
სირცხვილითდაიწვებოდა, სუფრასთანმსხდომნიკიარხეინადგრძნობდნენთავს,
ყველასერთნაირად ჰქონდადაკარგულიპასუხისმგებლობისადამოვალეობის
შეგრძნება.თქვენწარმოიდგინეთ,ფრაუმაგნუსსაცკიწამოუწითლდაყურებიდა
გამოტყდა,ტანში თითქოს სიცოცხლის ჟრუანტელი მივლისო,ოღონდ ბატონი
მაგნუსი,მგონი,ნასიამოვნები არ დარჩენილა ცოლის სიტყვებით.ჰერმინე
კლეეფელდი ზურგით ბატონი ალბინის მხარს მიჰყრდნობოდა და მისკენ ჭიქა
გაეშვირა. პეპერკორნი შუბებივით წამახულ თითებს დახვეწილი ჟესტით
ათამაშებდა,ამ ბაკქანალიას მეთაურობდა და დროდადრო სასმელ- საჭმლის
შემოტანაზეცზრუნავდა.შამპანურისშემდეგყავამოატანინა,
მოცცადოუბლე,ხოლო ყავასმოჰყვა პური“დაქალებისათვისტკბილი,მაგარ-
მაგარი სასმელები:აბრიკოტინი,შარტრეზი,კრემ- დევანილი და მარასკინი.
მოგვიანებით სუფრაზეშემოვიდათევზისფილესმარინადიდალუდი,ბოლოსკი
შემოიტანეს ჩაი,ჩინურიც და გვირილასიც,მათთვის,ვისაცაღარც შამპანური
უნდოდათ,აღარც ლიქიორი და არც ღვინის სმის თავი ჰქონდათ.პეპერკორნი
დანარჩენებისაგანგანსხვავებით, შუაღამისასფრაუშოშასადაჰანსკასტორპთან
ერთად შვეიცარიულ წითელ ღვინოზე გადავიდა და მოწყურებული ზედიზედ
ცლიდაუბრალოშუშხუნაღვინითსავსეჭიქებს.
პირველ საათზელხინიჯერ კიდევგრძელდებოდა,თანამეინახეებსსუფრასთან
ცოტ- ცოტაყველაფერიაკავებდათ:სიმთვრალისაგანტყვიასავით დამძიმებული
სხეულიც, უცნაური კმაყოფილების შეგრძნებაც, რომ მალე თავზე
დაათენდებოდათ,პეპერკორნის პიროვნების ზეგავლენაც დაპეტრესადამისი
მოციქულების შემაცბუნებელი მაგალითიც,რადგან არავის უნდოდა,საკუთარი
თავი ხორცით უძლურთათვის მიეთვალა. ისე, ქალთა საზოგადოება ამ
თვალსაზრისით ნაკლებად შელახული ჩანდა. მამაკაცებიდან ზოგს სახე
ასჭარხლებოდა,ზოგს კი,პირიქით,ჩატეტკოდა,ისხდნენ ფეხებგაჩაჩხულნი და
ლოყებს ბუშტავდნენ,ხანდახან მექანიკურად თუ წამოავლებდნენ ჭიქას ხელს,
თორემ სმის ხალისიც დაჰკარგოდათ და აღარც გულწრფელ თავაზიანობაზე
დებდნენ თავს.სამაგიეროდ,ქალები უფრო გააქტიურებულიყვნენ.ჰერმინე
კლეეფელდს შიშველი იდაყვები მაგიდაზე დაეყრდნო, ლოყები ხელებზე
ჩამოედო დამოხითხითეტინ- ფუსწინაკბილებსუელვარებდა,ფრაუშტორსკი
ნიკაპი და მხარი კეკლუცად წამოეგდო წინ და ცდილობდა, პროკურორი
ცოცხლებში დაებრუნებინა.ფრაუ მაგნუსი ისე გათამამებულიყო,რომ ბატონ
ალბინს კალთაში ჩასჯდომოდადაორივე ყურის ბიბილოში ჩაჰფრენოდა,რაც
ბატონ მაგნუსს, მგონი, შვებასაც კი ჰგვრიდა. ანტონ კარლოვიჩ ფერგე
შეაგულიანეს, თქვენიპლევრალურიშოკისამბავიმოგვიყევითო, მაგრამიგიენას
ვეღარ ატრიალებდა და პატიოსნად ცნო თავი გაკოტრებულად,ამაზე ყველამ
ერთხმად შესძახა,ეს აღიარება დალევით უნდა აღინიშნოსო.ვეეზალს ძველი
დარდები თუ გაახსენდა და მწარედ ატირდა,მაგრამ თანამეინახეებისათვის
დარდისადანაღველისგასანდობად აღარცმასემორჩილებოდაენა,იგი,ერთი
პირობა,ყავისადაკოკაინისდახმარებით,თითქოსსულიერად გამართესწელში,
მაგრამ საბოლოოდ მისმა გულამოსკვნილმა მოთქმა- გოდებამ,დაღმეჭილმა,
აცახცახებულმა ნიკაპმა,ქვეშ რომ ცრემლები ესკვნებოდა,პეპერკორნი მაინც
დააინტერესა.მან საჩვენებელი თითი მაღლა ასწია,არაბესკებიც შეჰყარა და
ვეეზალისკენმიმართასაყოველთაოყურადღება.
-ეს არის...-თქვა მან,-ეს ხომ. ..არა,ნება მიბოძეთ!წმიდათაწმიდა!ნიკაპი
შეუმშრალე, ჩემო გოგონი,აჰა,ჩემიხელსახოცი!თუმცაარა, ჯობია,თავიდაანებო!
ხომ ხედავ,თვითონაც არ უნდა,ბატონებო. ..წმიდათაწმიდაა!წმიდათაწმიდაა
ყოველგვარი აზრით, ქრისტიანული გაგებითაც და წარმართულითაც!
პირველფენომენია!პირველქმნილიფენომენია. .
.უზენაესი.
..არა,არა,ესაა.
..
იმდაგვარივე მბრძანებლური და განმარტებითი შეძახილებით,როგორიც იყო:
„ესაა“,„
ეს ხომ“და მისთანანი,უძღვებოდა იგი თავის ლხინს და დახვეწილ
ჟესტებს ზუსტად,თუმცა უკვე ოდნავ ბურლესკურად კი აყოლებდა.საერთოდ,
ჩვეულებად ჰქონდა,მოკაკულისაჩვენებელითითითადაცერით წრეშეეკრადა
ყურსზემოთ დაეჭირა, ხოლო თავიისეალმაცერად დაოინბაზურად გაეწიაგანზე,
რომამპოზისშემხედვარესგეგონებოდათ,რომელიმეუცხო კულტისხანდაზმულ
ქურუმსშესამოსელიწამოუხდიადასამსხვერპლოსწინუცნაურიროკვადაუწყიაო.
პეპერკორნი ამჯერად ისევმედიდურად გადაიშხლართა თავის სკამზე,მკლავი
მეზობელ სკამსგადაადო დათანამეინახეებსმათდაგასაოცრად ძალადაატანა,
ჩემთან ერთად ჩაფიქრდით და განთიადი ცოცხლად და თვალნათლივ
წარმოიდგინეთო,წარმოიდგინეთ ზამთრის სუსხიანი,პირქუში დილა,ჩვენი
მაგიდისნათურისმოყვითალო არილიფანჯრისმინებისგარეთ შიშველ ტოტებში
რომ ირეკლება,ის ტოტები კი ალიონზე ჩამოწოლილ,ყინვითა და ყვავების
ჩხავილით გათანგულ ნისლში გარინდებულანო. .. პეპერკორნმა ამდაგვარი
მინიშნებებით იმოდენა ძალა შთაბერა ამ უბრალო,ყოველდღიურ მოვლენას,
რომყველასჟრუანტელმადაუარატანში,მით უმეტეს,რომმანყინულივით ცივი
წყლით გაჟღენთილი დიდი ღრუბელიც ახსენა,ავადმყოფები დილაადრიან
კეფაზე რომ იწურავდნენ და მას წმიდათაწმიდა უწოდა.ეს იყო მხოლოდ და
მხოლოდ წიაღსვლა, ცხოვრებაზე დაკვირვების თვალსაჩინო მაგალითი,
ფანტასტიკურიექსპრომტი, რომელიცთვითონვემაშინვემიივიწყადაჟინითადა
ცინცხალიგრძნობით კვლავზეიმით აღსავსეღამისმდინარებასმიეცა.მერეისე
მოიქცა,თითქოსიმწუთშიხელმისაწვდომიყველამდედრობითისქესისარსება
ერთმანეთისგან განურჩევლად შეუყვარდაო,ლილიპუტს,მაგალითად,ისეთი
რამეებიშესთავაზა,რომამჯოჯოსღიმილმადაუღმიჭაუშველებელი,ბებრული
სახე,შტორსისეთიქათინაურებიუძღვნა,რომბრიყვმადედაკაცმამხარიკიდევ
უფრო კეკლუცად წამოსწიაწინდალამისსულელივით მოჰყვაპრანჭვა- გრეხას,
პეპერკორნმა ჰერმინე კლეეფელდს თავის დიდრონ,გახეულ ტუჩებზე კოცნა
გამოსთხოვა და ბოლოს უნუგეშო ავადმყოფ ფრაუ მაგნუსსაც კი გაეარშიყა,
ოღონდ ამისთანებით არაფერი დაჰკლებია ერთგულებას თავისი
თანამგზავრისადმი,რომლის ხელიც გალანტური მოწიწებით ტუჩებთან ხშირ-
ხშირადმიჰქონდახოლმე.
-ღვინო...-თქვამან,-ქალები. ..ესა.
..ესხომ..
.ნებამიბოძეთ. .
.მეორედმოსვლაა. ..
გეთსიმანია...
ნაშუაღამევისორისაათიიქნებოდა,ხმარომმოსწვდათ,„ ბებერი“,ანუჰოფრატი
ბერენსი,ფორსირებული მარშით სალონისკენ მოემართებაო. მისავათებულ
სტუმრებს შორის იმწამსვე პანიკა ატყდა;გადაყირავდა სკამები,ყინულიანი
გოვზებიდაგასაქცევად ყველასამკითხველოსმიაწყდა.პეპერკორნიმეფურმა
რისხვამშეიპყრო,სიცოცხლისზეიმიასეუეცრად რომჩაუშალეს,მაგიდასმუშტი
დაჰკრა და გაქცეულებს ლაჩარო მონებოო“თუ რაღაც ამდაგვარი მიაძახა,
მაგრამშემდეგ,ასეთუისე,დაეთანხმაჰანსკასტორპსადაფრაუშოშას,ნადიმი
ექვსსაათსგაგრძელდადაოდესმეისედაცხომუნდადამთავრებულიყოო,თან
წმიდათაწმიდა,სანეტარო ძილისკენ მოწოდებასაც ათხოვა ყური და მათი
თანხლებით საწოლ ოთახშიწაბრძანებაინება.
-მხარშიშემომიდექი, ჩემო გოგონი!შენმეორემხრიდანმომეშველე, ყმაწვილო!-
უთხრამან ფრაუ შოშასადაჰანს კასტორპს.ისინიც მიეშველნენ დასკამიდან
ძლივსწამოსწიესმისიმძიმესხეული,შემდეგმკლავიშესთავაზეს,ისიცორივეს
მხრებზე ჩამოეყრდნო და ფართო- ფართო ნაბიჯებით დაიძრა.ღონიერი თავი
თავისივეაწეულ მხარზეესვენა,საწოლიოთახისკენმიბარბაცებდადახანერთ
დახანმეორეგამცილებელსკედელსანარცხებდა.სიმართლეთუგნებავთ,იგი
მეფურ ფუფუნებასარ იკლებდა, აქეთ-იქიდანსაყრდენებსადამეგზურებსრომარ
იცილებდა,თორემრომდასჭირვებოდა,გზასმარტოკაცმშვენივრად გაიგნებდა.
თავსძალასარ ატანდა,რადგანძალდატანებასმხოლოდ ერთიდამამცირებელი
აზრი თუ ექნებოდა, თითქოს სიმთვრალე ერცხვინება და მის დაფარვას
ცდილობსო,მას კი სიმთვრალე არამცთუ არ ეთაკილებოდა,არამედ,პირიქით,
თავიმოსწონდა,მეფურად ერთობოდა,მორჩილ მეგზურებსხანმარჯვნივდახან
მარცხნივრომანარცხებდახოლმე.სიტყვითკიგზაშიასებრძანა:
-ბავშვებო..
.უაზრობაა. .
.რათქმაუნდა, ადამიანისულაცარ. .
.აი,ამწუთშირომ. .
.აი,
მაშინნახავდით...სასაცილოა. .
.
-დიახ,სასაცილოა!-დაუდასტურა ჰანს კასტორპმა,-უეჭველია!სიცოცხლის
კლასიკურ წყალობასადამიანისწორედ მაშინუხდისხარკს,მისპატივსაცემად
ასე აშკარად და დაუფარავად რომ მიბარბაცებს.სერიოზულად მოგახსენებთ. ..
მეც ხომ არაფერი დამკლებია, მაგრამ მიუხედავად ეგრეთ წოდებული
სიმთვრალისა, მშვენივრად მესმის, რა დიდი პატივი მხვდა წილად, ასეთ
თვალსაჩინო პიროვნებას საწოლამდე რომ მივაცილებ.სიმთვრალემ,ეტყობა,
მეც კი ვერ მაჯობა,თუმცა მასშტაბის თვალსაზრისით იმ პიროვნებას მე რას
შევედრები...
-კარგი,კარგი,შეყბედო,შენა,
-ჩაილაპარაკაპეპერკორნმა,ისევწაბარბაცდადა
ჰანსკასტორპიკიბისმოაჯირსმიანარცხა, ხოლოფრაუშოშათანგაიყოლია.
ჰოფრატი მოდისო, ეს ცნობა ფუჭი გასროლა გამოდგა. ხმა დაქანცულმა
ლილიპუტმა თუ დაარხია, იქნებ კომპანია დაიშალოსო. ეს რომ გაიგო,
პეპერკორნიშეჩერდადასუფრასთანმიბრუნებადასმისგაგრძელებამოინდომა,
მაგრამორივემხრიდანალერსიანად შემოუტიეს, განზრახულიგადააფიქრებინეს
დამანაცკვლავგზისგაგრძელებაინება.
მალაელი კამერდინერი,თეთრჰალსტუხიანი კაცუნა,რომელსაც ფეხზე შავი
აბრეშუმისფეხსაცმელიეცვა,თავისმბრძანებელსდერეფანშიმისიპალატების
წინ ელოდა,იგი წელში ორად მოიხარა,გულზე ხელი მიიდო და პატრონს ასე
მიესალმა.
-გადაკოცნეთ ერთმანეთი!-ბრძანაპეპერკორნმა,-ამმომხიბლავქალსშუბლზე
ემთხვიე,ყმაწვილო!-მიმართამანჰანსკასტორპს, -იგიარ გაგიძალიანდებათ და
ამბორითვე გიპასუხებთ. გააკეთე ეს ჩემი ნებართვითა და ჩემს
სადღეგრძელებლად!-დასძინამან, მაგრამჰანსკასტორპიუარზედადგა.
- არა, თქვენო უდიდებულესობავ! - უთხრა მან, - მომიტევეთ, მაგრამ ეგ
შეუძლებელია.
პეპერკორნითავისკამერდინერსდაეყრდნო,არაბესკებიაზიდადამოითხოვა,
გამაგებინეთ,რატომარ შეიძლებაო.
-იმიტომ,რომ თქვენს თანამგზავრს ვერც მე ვეამბორები შუბლზე და ამბორს
ვერც მისგან მივიღებ,-უპასუხა ჰანს კასტორპმა,-ნამდვილად მოსვენება
მჭირდება!არა, ესყოველმხრივწმინდაწყლისუაზრობაიქნებოდა.
რაკი ფრაუ შოშამაც თავისი ოთახის კარს მიაშურა, პეპერკორნსაც აღარ
დაუბრკოლებიაურჩი ყმაწვილი,თუმცაკარგახანს ისევისე შუბლშეჭმუხნილი
იდგა და მიმავალს მხარს ზემოდან,ანუ მალაელის თავს ზემოთ გაოცებით
გასცქეროდა,ეტყობა,ასეთ კადნიერებასნაჩვევიარ იყო მისიმბრძანებლური
ბუნება.

მინჰერპეპერკორნი( მერედამერე)
მინჰერ პეპერკორნმასანატორიუმ ბერგჰოფში“მთელიზამთარი, უფრო სწორად,
ზამთრისგან მორჩენილი დრო,და გაზაფხულის დამდეგიც დაჰყო.ასე რომ,
უკანასკნელად კიდევ ფლუელატალში გახლდათ იქაური ჩანჩქერის
მოსანახულებლად ( ამ მართლაც ღირსსახსოვარ ერთობლივ ექსკურსიაში
სეტემბრინიდანაფტაცმონაწილეობდნენ) .უკანასკნელადო?მაშ,მასშემდეგაქ
აღარ დარჩენილა?-დიახ,აღარ დარჩენილა,-გაემგზავრა?-ჰოცდაარაც,-ჰოც
და არაც? თუ ღმერთი გწამთ,საიდუმლოებანას თამაშს მოვეშვათ!როგორმე
ყველაფერს გავუძლებთ.ლეიტენანტი ციმსენიც კი მოკვდა,რომ აღარაფერი
ვთქვათ სიკვდილისროკვაშიჩაბმულ სხვაარანაკლებღირსეულ მოცეკვავეებზე.
მაშ,იდუმალებით მოცულიპეპერკორნიტროპიკულმაციებამსაიქიოსგაისტუმრა?
არა,ეგარა,თუმცასულსწრაფობარასაჭიროა?ყველაფრისთქმაერთბაშად არ
იქნება,ეს სიცოცხლისა და თხრობის წინა პირობაა და მოდი,ადამიანის
შემეცნებისღვთივბოძებულ ფორმებსნურცჩვენავუხირდებით!დრო- ჟამსიმდენი
პატივი მაინც მივაგოთ,რასაც ჩვენი მოთხრობილი ამბის არსი დაგვანებებს!
ბევრი მაინც აღარ დაგვრჩენია,დრო,რომ იტყვიან,პირდაპირ მირახრახებს!
ანდა,ესგამოთქმათუმეტისმეტად ხმაურიანიგეჩვენოთ,მაშინქროლა- ქროლით
მიდის-თქო,ვთქვათ.ჩვენსდროსპაწაწინაისარიზომავს,იგიისემიტიკტიკებს,
თითქოს წამებს ითვლიდეს, სინამდვილეში კი უფალმა უწყის, რისი
მომასწავებელია,თავისკულმინაციურ წერტილსგულგრილად დაშეუჩერებლივ
რომჩაუვლისხოლმე.ჩვენაქ,ზევით,ნამდვილად მრავალიწელიავიმყოფებით,
თავბრუგვესხმის,ესარისჰაშიშისადათრიაქისგარეშემოვლენილიბიწიერი
სიზმარი.ვიცით,მორალისტებიგანგვსჯიანამისათვის,მაგრამიმმავნებურუსს
ჩვენმაინც ფხიზელ გონებასადალოგიკურ სიცხადესდავუპირისპირებთ!უნდა
ვაღიაროთ,შემთხვევით არ შეგვირჩევიაისეთიტიპისმოაზროვნეები,როგორიც
ბატონებინაფტადასეტემბრინიარიან, დაირგვლივარ შემოგვიკრებიამხოლოდ
ძნელად გასაგები პეპერკორნები.ეს გარემოება,ცხადია,შედარების სურვილს
აღგვიძრავს,შედარებაკი,გარკვეულითვალსაზრისით,სახელდობრ,მასშტაბზე
თუ მიდგა საქმე, ამ გვიან მოვლენილი პერსონაჟის სასარგებლოდ უნდა
გადაწყდესდაესსაკითხიასევეგადაწყდაკიდეცჰანსკასტორპისფიქრებშიც,
როცა იგი თავის ლოჯიაში საკუთარ თავს გამოუტყდა,ორივე ზეენამჭევრი
აღმზრდელი, რომლებსაც შუაში მოუმწყვდევიათ ჩემი საბრალო სული,
პეპერკორნის გვერდით ლამის ქონდრისკაცებად მოჩანანო.ჰოდა,რა იქნება,
მეფურად შექეიფიანებულმა კაცმა მე რომ ყბედი“მიწოდა,მათაც ეს სახელი
შევარქვა,თუმცა ბედს მაინც უნდა ვუმადლოდე,ჰერმეტულმა პედაგოგიკამ ამ
დიადპიროვნებასაცრომშემახვედრაო.
ეს პიროვნება რომ კლავდია შოშას თანამგზავრად მოევლინა და უზარმაზარი
დაბრკოლება შეუქმნა მის გეგმებს,კიდევ სხვა საკითხი გახლდათ და ჰანს
კასტორპიპეპერკორნისშეფასებისასმასთავგზასვერ აბნევინებდა.ვიმეორებთ,
მარტო ისგარემოებავერ შეაცვლევინებდაამდიდიმასშტაბისპიროვნებისადმი
გულწრფელი პატივისცემით აღსავსე, თუმცა ოდნავ შეთამამებულ
დამოკიდებულებას,აქაოდა,იმ ქალთან საერთო სალარო აქვს,ვისგანაც მე
ყველიერის ღამეს ფანქარი ვინათხოვრეო.ასეთი რამ უცხო იყო მისი ყაიდის
კაცისათვის,თუმცა ვერც იმას უგულებელვყოფთ,ჩვენი წრის მამრობითი ან
მდედრობითი სქესის რომელიმე წარმომადგენელს აღშფოთებას რომ
მოჰგვრიდა ასეთი უტემპერამენტობა“ . მათ ერჩივნათ, ჰანს კასტორპს
პეპერკორნიამოეძულებინა, ახლოსაცარ გაჰკარებოდა, გულშისულ ბებერივირი
დაბლიყინალოთიეძახებინა, დაარაის, რომციებ-ცხელებისყოველიშეტევისას
მოენახულებინა,საწოლთანჩამოსჯდომოდადაენაეტლიკინებინა,-ესსიტყვა,
ცხადია, საუბარში მის მონაწილეობას შეეფერებოდა და არა დიადი
პეპერკორნისას, - თან განათლებას მოწყურებული მოგზაურის
ცნობისმოყვარეობადაეკმაყოფილებინადაამპიროვნებისზეგავლენაგანეცადა.
იგი ასეც იქცეოდა და ჩვენც ისე თავისუფლად ვყვებით ამ ამბავს,რომ არ
გვეშინია,ვინმეს ფერდინანდ ვეეზალი არ გაახსენდეს,როგორ იყო,ჰანს
კასტორპისპალტოსრომდაათრევდაო.ამდაგვარებიაქვერაფერიმოსატანია.
ჩვენი გმირი ვეეზალი არ გახლდათ, დარდ- ვარამი მისი საქმე არ იყო.
„გმირად“ სულაც არ მოჰქონდა თავი, ანუ, არ აპირებდა, მამაკაცთან
ურთიერთობაშიქალიგაერია.კვლავაცერთგულნივრჩებით ჩვენიპრინციპისა,
რაციყო,იმაზეარცუკეთესად დაარცუარესად არ წარმოგიდგინოთ ჩვენიგმირი
დააქედანგამომდინარე,დავასკვნით,რომიგიშეგნებულად ანსხვისდასანახად
როდი იქცეოდა ასე.ნამდვილად გულუბრყვილოდ ცდილობდა,რომანტიკული
განცდებიუკუეგდო,მისივესქესისწარმომადგენელისაკადრისად დაეფასებინა
დამისგანბევრირამესწავლა,სავსებით შესაძლებელია,ამდაგვარებიქალებს
არ მოსწონებოდათ, თუარ ვცდებით, ფრაუშოშასმისდაუნებურად სწყინდაკიდეც
ეს ამბავი. ამას იქიდან დავასკვნით,რომ ზოგჯერ მწარე- მწარე სიტყვები
დასცდებოდახოლმე,მაგრამვინიცის,იქნებსწორედ ესთვისებებიხდიდაჰანს
კასტორპსპედაგოგიურიკამათისათვისგამოსადეგობიექტად.
პიტერ პეპერკორნი ხშირად ავადმყოფობდა,თუმცა ბანქოთი და შამპანურით
გატარებული პირველივე საღამოს შემდეგ რომ ჩაწვა,ეს არც ისე გასაოცარი
გახლდათ. იმ გაჭიანურებულმა და დამქანცველმა თავყრილობამ ყველას
აწყინა,
არც ჰანს კასტორპი ყოფილა გამონაკლისი,მასაც გასკდომაზე ჰქონდა
თავი,მაგრამსატკივარსარშეეპუადაგუშინდელიმასპინძელიმაინცმოინახულა.
მეორე სართულის დერეფანში მალაელს წაწყდა, პეპერკორნს სტუმრობის
ნებართვამისიპირითსთხოვადამანაცშემოუთვალა, მობრძანდითო.
ჰოლანდიელის ორასწლიან საძინებელში სასტუმრო ოთახიდან შევიდა -
სასტუმრო ერთმანეთისაგანყოფდაპეპერკორნისადაფრაუშოშასსაძინებელ
ოთახებს-დაშეამჩნია,რომპეპერკორნისსასტუმრო სიდიდითადამდიდრული
მორთულობით ბერგჰოფის“სტანდარტული სასტუმრო ოთახებისაგან თვალში
საცემად განსხვავდებოდა. აქ იდგა აბრეშუმგადაკრული სავარძლები და
ფეხებშეზნექილი მაგიდები,იატაკზე ფაფუკი ხალიჩა ეგო და საწოლებიც არ
ჰგავდა ჩვეულებრივ ჰიგიენურ სასიკვდილო სარეცელს, პირიქით, აქაურ
საწოლებსმდიდრულიცკიეთქმოდა:ალუბლისხისპრიალასაწოლებსთითბრის
ჩუქურთმადამომცრო ჩარდახიამშვენებდა,ჩარდახსფარდებიარ ჰქონდა,ეს
იყომხოლოდპატარა, საწოლებისპირობითადგამაერთიანებელიბალდახინი.
პეპერკორნი ერთ- ერთ საწოლზე იწვა,წითელი აბრეშუმის დალიანდაგებულ
საბანზეწიგნები,წერილებიდაგაზეთებიმიმოებნია,ცხვირზერქისკეხმაღალი
პენსნე წამოეკოსებინა და ტელეგრაფს“კითხულობდა.საწოლთან მიდგმულ
სკამზეყავისჭურჭელიეწყო,ხოლო პატარამაგიდაზეწამლისშუშებთანერთად
ნახევრამდე დაყვანილი წითელი ღვინის ბოთლი,ანუ გუშინდელი უბრალო
შუშხუნამოჩანდა.ჰოლანდიელს,ჰანსკასტორპისგასაოცრად,თეთრიპერანგის
ნაცვლად შალისგრძელსახელოებიანიმაისურიეცვა, მაისურიმაჯებზეღილებით
იკვრებოდა,საყელო არ ჰქონდა,ყელთანმრგვლად იყო ამოჭრილიდამოხუცის
ფართო მხარბეჭსადაღონიერ გულმკერდსმჭიდროდ ეტმასნებოდა.ესსამოსი
კიდევუფროუსვამდახაზსბალიშზემისვენებულ თავისადამიანურდიდებულებას,
ბურჟუაზიულობისნატამალსაც აღარ უტოვებდადამთელ მისპიროვნებასთან
ხალხისწრიდანგამოსულიმუშაკაცის,თანმარადიულ,ქანდაკებისეულ იერსაც
ანიჭებდა.
-სავსებით,ყმაწვილო,-მიმართა მან ჰანს კასტორპს,პენსნეს კეხში მოჰკიდა
ხელიდამოიხსნა, -გთხოვთ,გთხოვთ, არავითარშემთხვევაში, პირიქით.
ამსიტყვებზეჰანსკასტორპიახლოსმიუჯდაპეპერკორნსდაშეეცადა,თავისი
სიბრალულნარევი გაოცება თუ,უფრო სწორად,სამართლიანობის გრძნობით
ნაკარნახევი აღტაცება მეგობრული, მხიარული საუბრით დაეფარა და
პეპერკორნიც ნაწყვეტ- ნაწყვეტი ფრაზებითა და შთამბეჭდავი ჟესტებით
ეხმიანებოდა.იგი საკმაოდ ცუდად გამოიყურებოდა,სახე გაჰყვითლებოდა და
ნატანჯი და მისუსტებული ჩანდა.გათენებისას ციებ- ცხელებას შემოეტია,ამას
წუხანდელიდათრობადამატებოდადაახლამივარდნილიიყო.
-წუხელ მეტისმეტი მოგვივიდა,-თქვა მან,-არა,ნება მიბოძეთ,გითხრათ,
მეტისმეტიცმოგვივიდადაცუდიდღეცდაგვადგა!თქვენჯერ კიდევ. ..კარგია,
რომ
არაფერი გევნოთ. ..მაგრამ ჩემს ასაკში და ჩემი შერყეული. ..ჩემო გოგონი,-
ალერსიანიხმით,მაგრამსაკმაოდ მკაცრად მიმართამანსასტუმრო ოთახიდან
შემოსულ ფრაუშოშას,-ეგყველაფერიკარგი,მაგრამგიმეორებთ,რომჯობდა
უფროყურადღებითყოფილიყავით, არუნდადაგენებებინათ. .
.
ამ სიტყვებზე სახეზეც დახმაშიც ლამის აბობოქრების პირას მისული მეფური
რისხვა დაეტყო,მაგრამ ერთი წარმოგედგინათ,რა ავდარი დატრიალდებოდა,
ვინმეს რომ მისთვის მართლადაეშალასმადამიხვდებოდით,რაუგუნური და
უსაფუძვლო იყო მისი საყვედური,მაგრამ,ეტყობა,დიდ პიროვნებებს ასე
სჩვევიათ.მისმათანამგზავრმაცსაყვედურსყურიაარიდადაფეხზეწამომდგარ
ჰანსკასტორპსმიესალმა,ოღონდ ხელიარ გაუწოდებია,მხოლოდ ღიმილითადა
თავის დაქნევით მიესალმა და ისე უთხრა,ნუ წუხდებით,ბრძანდებოდეთო,
აქაოდა, არმინდამინჰერ პეპერკორნთან
თ ტე-à-ტ ტე საუბარში ხელი შეგიშალოთო. .
.მერე ოთახში ხან რას წამოავლო
ხელიდახანრას,კამერდინერსყავისჭურჭელიგაატანინა,ცოტახნით გავიდა,
უკანფეხაკრეფით დაბრუნდა,რომსაუბრისთვისდაუჯდომლად შეეწიაორიოდე
სიტყვა,მაგრამთუკიჰანსკასტორპისბუნდოვანშთაბეჭდილებასგადმოგცემთ,
ფრაუშოშასუნდოდა,საუბრისთვისწუთით მაინცთვალყურიედევნებინა.რაღა
თქმაუნდა!მასშეეძლო ბერგჰოფში“ამდიდიმასშტაბისპიროვნებასთანერთად
დაბრუნებულიყო,მაგრამ თუკი მის მოლოდინში დაღლილი კაცი შემდეგ ამ
პიროვნებას დამსახურებული პატივისცემით მოეკიდებოდა,როგორც მამაკაცი
მამაკაცს,მაშინმისსიტყვებში ნუწუხდებით,ბრძანდებოდეთო“ ,შეშფოთებადა,
თუგნებავთ, წყენაცუნდაგამორეოდა.ჰანსკასტორპსქალისსაქციელმაღიმილი
მოჰგვარა,ღიმილის დასაფარავად ლამის მუხლებამდე ჩაღუნა თავი და თან
გულშისიხარულით ცასეწია.
პეპერკორნმამაგიდიდანბოთლიაიღო დასტუმარსერთიჭიქაღვინო დაუსხა,
დღევანდლისთანა ვითარებაში ყველაფერს სჯობია,იქიდან დავიწყოთ,სადაც
წუხელ შევჩერდით,ხოლო ესშუშხუნასოდიანიწყლისმაგივრობასმშვენივრად
გაგვიწევსო,უთხრა ჰოლანდიელმა ჰანს კასტორპს და ჭიქა მიუჭახუნა.ჰანს
კასტორპითანსვამდადათანუყურებდა,დაჭორფლილმა,ფრჩხილებწამახულმა
კაპიტნისხელმა,რომელსაცმაჯაზეღილით ეკვრებოდაშალისმაისური,როგორ
ასწია ჭიქა,ფართო,გახეული ტუჩებით ჭიქის ძგიდეს დაეწაფა,მუშური თუ
ნაქანდაკევი ხორხი ადი-ჩადიოდა და ღვინო ყელში რაკრაკით გადადიოდა.
შემდეგ საუბარი მაგიდაზე ჩამოდგმულ წამალს შეეხო,ამ ყავისფერისითხით
სავსეკოვზით პეპერკორნმაფრაუშოშასკარნახით დამისივეხელიდანდალია.
ესგახლდათ ანტიპირეტიკუმი,სიცხისდამწევისაშუალება,რომელშიცქინაქინა
ჭარბობდა;პეპერკორნმა სტუმარს გაასინჯა წამალი,ნახეთ,რა თავისებური,
ტკბილ- მწარე გემო აქვსო და, შემდეგ ქინაქინის საქებრად სიტყვა არ
დაუშურებია:ეს დალოცვილი პრეპარატი არა მარტო მიკრობებს სპობს და
სითბურ ცენტრზე მოქმედებს,არამედ მშვენიერი ტონუსის ამწევი საშუალებაც
გახლავთო:ანელებსცილოვანცვლას,ხელსუწყობსორგანიზმისკვებას,ერთი
სიტყვით, ნამდვილი უკვდავების წამალია, ჩინებული მომაღონიერებელი,
გამამხნევებელი და გამომაცოცხლებელი საშუალებაა და, სხვათა შორის,
გამაბრუებელიცო; ზოგჯერ კარგად შემაჭიკჭიკებსო, დასძინა პეპერკორნმა,
თითებიდათავიგუშინდელივით ოინბაზურად შეათამაშადაკვლავაცეკვებულ
წარმართქურუმსდაემსგავსა.
დიახ,ქინაქინისქერქიდიდებულირამაა!ჯერ სამიასწლეულიარცკია, რაცჩვენი
მატერიკისფარმაკოლოგიამგაიცნო იგი, ხოლო მასშემდეგსაუკუნეცარ გასულა,
რაც ქიმიამ აღმოაჩინა ალკალოიდი,ანუ ის ნივთიერება,რასაც ქინაქინის
კეთილისმყოფელი თვისებები ემყარებაო,ქიმიამ ნაწილობრივ მაინც შეძლო
მისიანალიზი,ნაწილობრივ- მეთქი,რადგანმასდღესაცარ შეუძლიაამტკიცოს,
ქინაქინისშემადგენლობაისეკარგად ვიცით, რომშეგვიძლიამისიხელოვნურად
დამზადებაო.ჩვენი ფარმაკოლოგიაკარგად იქცევა,თავს სასაცილოდ რომ არ
იხდის ტრაბახით,რადგან ქინაქინისა არ იყოს,ჯერ კიდევ ბევრი რამ აქვს
გასარკვევი: ვითომ დინამიკის რაღაც- რაღაცები გაეგება, ნივთიერებების
მოქმედებისაც,მაგრამ,სახელდობრ,რას ემყარება მათი ზემოქმედება,ასეთ
საკითხებშიბევრჯერ შეურცხვენიათავიო.ერთიჩაიხედეთ,ყმაწვილო,შხამებზე
დაწერილ თხზულებებში, ვერავინ აგიხსნით, რაზეა დამოკიდებული ეგრეთ
წოდებულისაწამლავისმოქმედება.მაგალითად,გველისშხამზესხვაარაფერია
ცნობილი,გარდა იმისა,რომ ეს ცხოველური ნივთიერება თურმე ცილოვან
ნაერთთა რიგს მიეკუთვნება,სხვადასხვა ცილოვანი სხეულაკისაგან შედგება,
რომლებიცმომაკვდინებელ თვისებებსმხოლოდ ამათუიმგანსაზღვრულ,უფრო
სწორად, სრულიად განუსაზღვრელ შენაერთში იჩენენ. ისინი სისხლის
მიმოქცევაშიმოხვედრისთანავეისეთ სასწაულებსახდენენ,რომგაოგნებულნი
ვრჩებით, რადგანცილოვანინაერთიდაშხამიერთმანეთთანვერ შეგვითავსებია,
მაგრამ ნივთიერებათა სამყაროშიო, განაგრძო პეპერკორნმა, ბალიშიდან
წამოსწია უფეროთვალებიანი,არაბესკებით შუბლდაღარული თავი და თავს
შუბებივით წამახულითითებით შეკრული,სიზუსტისმაჩვენებელიწრეცშეაშველა,
ნივთიერებათა სამყაროში საქმე ისეა მოწყობილი,რომ ერთსა და იმავე
ნივთიერებაში ერთდროულად სიცოცხლეცაა ჩაბუდებული და სიკვდილიც -
ყოველი ნივთიერება წამალიც არის და საწამლავიც, ფარმაკოლოგია და
ტოქსიკოლოგიაერთიდაიგივედარგია,ადამიანიშხამით იკურნება,ხოლო ის,
რაც სიცოცხლის მატარებლად ითვლება,შესაფერი პირობები თუ შეექმნა,
კრუნჩხვასიწვევსდაადამიანსერთწამშიკლავსო.
პეპერკორნიწამალსადასაწამლავზედამაჯერებლად დაუჩვეულოდ მწყობრად
ლაპარაკობდა,ჰანს კასტორპი კისერმოღრეცილი უსმენდა და დროდადრო
თანხმობისნიშნად თავსუკანტურებდა,მაგრამასეგულმხურვალედ გამოთქმულ
აზრებს ნაკლებად უკვირდებოდა,უფრო მეტად ამ პიროვნების ზემოქმედების
ძალაზე ფიქრობდა,რაც,ბოლოს და ბოლოს,ისეთივე ძნელი ასახსნელი იყო,
როგორიც გველის შხამის მოქმედება.ნივთიერებათა სამყაროში მთავარია
დინამიკა, სხვა დანარჩენი მთლიანად მასზეა დამოკიდებულიო, თქვა
პეპერკორნმა,ქინაქინაცსამკურნალო შხამიადაუპირველესყოვლისა,ძლიერი
შხამიო. ოთხი გრამი ქინაქინა ატროპინის მსგავსად იწვევს სიყრუეს,
თავბრუსხვევას,სულისხუთვას,ასუსტებსმხედველობას,ალკოჰოლივით ათრობს
და ამიტომაც ქინაქინის ფაბრიკის მუშებს თვალების ანთება ემართებათ,
უსივდებათ ტუჩები და კანზე გამონაყარი უჩნდებათო.შემდეგ პეპერკორნი
მოჰყვაქინაქინისადაქინაქინისხისამბავს:მისისამშობლო კორდილიერების
უსიერიტყეებია,იქიგისამიათასმეტრ სიმაღლეზეხარობსო,ესპანეთშიმისი
ქერქი იეზუიტების ფხვნილის“სახელით გვიან შემოსულა,სამხრეთ ამერიკის
მკვიდრი მოსახლეობისათვის კი მისი ძალა ოდითგანვე ყოფილა ცნობილიო;
შემდეგ მან აღწერა ქინაქინის უზარმაზარი პლანტაციები,ნიდერლანდების
სამეფოს რომ ჰქონია იავაზე გაშენებული, საიდანაც ყოველწლიურად
ამსტერდამსა და ლონდონში გემებით შემოდის უამრავი მილიონი გირვანქა
დარიჩინისმსგავსი,მოწითალო,დაკვარკნილიქერქებიო. ..საერთოდ,ქერქი,ხის
ქერქის ქსოვილი,ეპიდერმისიდან კამბიუმამდე,გაჟღენთილია სამკურნალო
წვენითო,თქვა პეპერკორნმა,საერთოდ,ქერქს აქვს ზებუნებრივი დინამიკური
თვისებები,როგორცკეთილი, ასევებოროტი, დაწამლეულობისაფერადკანიანმა
ხალხებმა ჩვენზე გაცილებით მეტი იციანო.ახალი გვინეის აღმოსავლეთით
მდებარეზოგიერთ კუნძულზეახალგაზრდებისიყვარულისსამსალასამზადებენ:
აიღებენრომელიღაცხისქერქს, ისხე,
ეტყობა,შხამიანია,იავაზერომხარობს
ანტიარის ტოხისარია ,იმის მსგავსი.ის ხე მანცანილას მსგავსად თავისი
ანაორთქლით წამლავს ჰაერს და კაცსაც და მხეცსაც სასიკვდილოდ აბრუებს,
ისინიკიამხისქერქსფხვნილადაქცევენ, ქოქოსისკაკლისბურბუშელაშიურევენ,
ნარევსფოთოლშიშეახვევენდაწვავენ.შემდეგმისგანმომზადებულ წვენსთავის
რჩეულს მძინარეს მიასხურებენ სახეზე და ქალიშვილი იმ კაცის სიყვარულით
აღენთება,ვინცწამალსმიასხურებსო.ზოგჯერ სამსალაძირხვენებშია.მალაის
არქიპელაგშიხარობსერთიასეთი
სტრყცჰნოს თიეუტე - დ წოდებული ხვიარა მცენარე,ადგილობრივიმცხოვრებნი
მას გველის შხამს უმატებენ და ამზადებენ საწამლავს -უპას- რაჯას.ეს შხამი
სისხლშითუმოხვდა,ვთქვათ,ისრისმეშვეობით,ელვისებურ სიკვდილსიწვევს,
ახალგაზრდაჰანსკასტორპსვერავინაუხსნის,როგორ ხდებაეს,მხოლოდ ერთი
რამაა ცხადი, რომ უპასი დინამიკურობით სტრიქნინს უახლოვდებაო. .
.
პეპერკორნი ამასობაში მთლიანად წამოჯდა საწოლში,დროდადრო ოდნავ
აკანკალებულ კაპიტნის ხელს ღვინის ჭიქას წამოავლებდა,გახეულ ტუჩებთან
მიიტანდა და ხარბად დაეწაფებოდა ხოლმე, შემდეგ კვლავ თხრობას
განაგრძობდა,კორომანდელის სანაპიროზე ერთი ხე ხარობს,ყვავისთვალას
ეძახიანო, მისი ნარინჯისფერი კენკროვანი ნაყოფისაგან, ანუ ყვავის
თვალებისგან“ , იღებენ უძლიერეს ალკალოიდს, სტრიქნინი რომ ჰქვიაო.
პეპერკორნი ხმადაბლა, ჩურჩულით ლაპარაკობდა, შუბლის შთამბეჭდავი
ნაოჭები მაღლა ჰქონდა აზიდული და ისე ამაღელვებლად ჰყვებოდა
ფერფლისფერიტოტებისამბავს,ზედ ხასხასაპრიალაფოთლებიდამომწვანო-
მოყვითალო ფერის ყვავილები ასხიაო,რომ ახალგაზრდა ჰანს კასტორპს
თვალწინ ცხადად დაუდგა ის ხე, ერთსა და იმავე დროს სევდიანიც და
ისტერიკულადაჭრელებულიც, დალამისგულიშეუღონდა.
ამდროსსაქმეშიფრაუშოშაჩაერია,ამდენილაპარაკიპეპერკორნსდაქანცავს
დაშეიძლებასიცხემისევაუწიოსო, ძალიანვწუხვარ,საუბარსრომგაწყვეტინებთ,
მაგრამიძულებულივარ, ჰანსკასტორპსვთხოვო, ამჯერად პეპერკორნთანყოფნა
იკმაროსო.ჰანსკასტორპი,რათქმაუნდა,ასეცმოიქცა,მაგრამმერეც,მომდევნო
თვეებშიც,კვარტანის
(კვარტანი (მედიც.)-ციებ- ცხელების ერთ- ერთი სახე,ოთხდღიანი მალარია. )
შემდეგ,ხშირად მჯდარა ამ მეფური კაცის საწოლთან,ფრაუ შოშა კი ხან
შეუმჩნევლად ადევნებდა თვალყურს მათ საუბარს,ხან თითო- ოროლა სიტყვას
თვითონაც ჩაურთავდა, ოთახიდან ხან გავიდოდა, ხან ისევ შემოვიდოდა.
პეპერკორნს ციებ-ცხელებარომ არ აწუხებდა,ჰანს კასტორპი ისეთ დღეებშიც
საათობით იჯდა ხოლმე მასთან და მის მარგალიტებით ყელდამშვენებულ
თანამგზავრთან,ხოლო,როცა ჰოლანდიელი ფეხზე იდგა,იგი ნასადილევს
თვითონვეიკრებდაბერგჰოფელიპაციენტებისპატარა,ალალბედზეშედგენილ
წრეს და მათთან ერთად ან თამაშობდა,ან ღვინოს სვამდა,ან სხვა რამით
ილაღებდა თავს.ზოგჯერ პირველი საღამოს მსგავსად თავშესაყრელ ოთახში
სხდებოდნენ,ხან რესტორანში შევიდოდნენ და ჰანს კასტორპი,ჩვეულებრივ,
დაუდევარ ქალსადადიად პიროვნებასშუაჯდებოდახოლმე.მოკლედ,ისინიშინ
დაგარეთ ერთად იყვნენ,ერთად დადიოდნენსასეირნოდ,მოსეირნეებსზოგჯერ
ბატონები ფერგე და ვეეზალიც უერთდებოდნენ, ხოლო მალე მათ წრეში
სეტემბრინი და ნაფტაც გაერივნენ.ამ ერთმანეთთან შეურიგებელ სულიერ
მოქიშპეებთანშეხვედრამაინცგარდაუვალიიყო დაჰანსკასტორპმაბედნიერად
ჩათვალა თავი,ისინი ჯერ პეპერკორნს,ხოლო,ბოლოს და ბოლოს,კლავდია
შოშასაც რომ გააცნო,თან სულ არ უნაღვლია,ეს ნაცნობობა და სიახლოვე
მოპაექრეებისათვისსასურველიიყო თუარა,თუმცაგულშიმაინცსჯეროდა,რომ
ისინი პედაგოგიურ ობიექტს ვერ შეელეოდნენ და თავიანთი
ურთიერთსაწინააღმდეგო დებულებების მსმენელის სულ დაკარგვას ერჩივნათ,
იგითუნდაცარასასურველიდანამატებითურთშეენარჩუნებინათ.
იგიარციმაშიშემცდარა,რომმისიჭრელიწრისწევრები,სხვათუარაფერი,იმ
აზრსმაინცშეეგუებოდნენ, ერთმანეთსრომვერ ეგუებოდნენ, ცხადია,მათ შორის
საკმაოდ იყო დაძაბულობა,უცხოობა,თუნდაც ჩუმი მტრობაც და თვითონვე
გვიკვირს,ჩვენიარცთუღირსშესანიშნავიგმირიროგორ ახერხებდაყველათავის
ირგვლივშემოეკრიბა.ამუცნაურობასმისიოინბაზურიდახალისიანიბუნებით
თუავხსნით, რისიწყალობითაცყველაფერი საყურადღებოდ“მიაჩნდახოლმე.ამ
თვისებისთვის შეიძლებოდა ხათრიანობა დაგვერქმია და ეს თვისება
ეხმარებოდა, არა მარტო თვითონ შეენარჩუნებინა ურთიერთობა სულ
სხვადასხვანაირ პირებსა და პიროვნებებთან,არამედ ისინიც ერთმანეთთან
დაეკავშირებინა.
საოცარი იყო ეს ღობე- ყორეს მოდებული ურთიერთობანი! მოთმინებააღარ
გვყოფნის,ყველასისედავანახვოთ მათივეერთმანეთშიჩახლართულიძაფები,
როგორცჰანსკასტორპიჭვრეტდახოლმეოინბაზურიდახალისიანითვალით მათ
სეირნობისას.აქგახლდათ საბრალო ვეეზალი,ფრაუშოშასჟინირომკლავდა,
ხოლო პეპერკორნსადაჰანსკასტორპსმოწიწებით უხრიდაქედს,ერთსამჟამად,
მეორეს კი წარსულში მეუფეობისათვის. აქ იყო თვით კლავდია შოშაც,
მომხიბლავად, ფეხაკრევით მოსიარულე ავადმყოფი და მოგზაური,
პეპერკორნისგან დაურვებული,დაურვებული,ცხადია,საკუთარი რწმენითა და
ნებით,მაგრამამავედროსაფორიაქებულიდაგაღიზიანებულიციმისგამო,რომ
ერთიშორეულიყველიერისღამისრაინდიასედაახლოებოდამისახლანდელ
მბრძანებელს.განა ეს გაღიზიანება იმ გრძნობას არ მოგვაგონებდა,ბატონ
სეტემბრინისთან მის დამოკიდებულებას რომ ედო საფუძვლად?
დამოკიდებულებასამმჭევრმეტყველსადაჰუმანისტთან,ქალირომდასანახად
ვერ იტანდადაამპარტავანსადაარაადამიანურსეძახდა?იგიახალგაზრდაჰანს
კასტორპისაღმზრდელსადამეგობარსსიამოვნებით მოსთხოვდაპასუხს, თქვენს
მედიტერანულ ენაზე, რისაც,სხვათაშორის,თვითონსიტყვაარ გაეგებოდა, ისევე
როგორცარცსეტემბრინისგაეგებოდაარაფერიმისიმშობლიურიენისა,მაგრამ
ქალსამისგამო მასავით ქედმაღლურად ვერ ეჭირათავი,თქვენსმედიტერანულ
ენაზერა მიაძახეთ ამ პატარა,ლამაზ,კარგ ოჯახიშვილ,სველკერიან ბურჟუას,
ჩემთან მოახლოებას რომ აპირებდაო. ჰანს კასტორპი, რომ იტყვიან,
„ყურებამდე“ იყო შეყვარებული,ოღონდ ამ გამოთქმის არცთუ სასიამოვნო
გაგებით,რადგან მის აკრძალულ და უგუნურ სიყვარულს ბარის ის პატარა,
უწყინარისიმღერავერ მიესადაგებოდა.ჰანსკასტორპსმავნესიყვარულისსნება
შეჰყროდა,მისიწყალობით სხვისთვალებშიმაცქერალი,სხვისიმონა- მორჩილი
დატანჯულიგამხდარიყო, მაგრამმაინცჰყოფნიდამამაკაცურიძალა, მონობაშიც
ცბიერებაშეენარჩუნებინადამშვენივრად სცოდნოდა,რადიდიფასიჰქონდადა
ყოველთვისექნებოდამისერთგულებასფეხაკრეფით მოსიარულემომხიბლავი
ავადმყოფისათვის,რომელსაც თათარივით ვიწროდ გაჭრილი მომაჯადოებელი
თვალები ჰქონდა. ამ ერთგულების ფასი, როგორც უსასოო მორჩილების
მიუხედავად შეამჩნია ჰანს კასტორპმა,ქალს,ეტყობა,ბატონი სეტემბრინის
საქციელმა დაანახვა,უფრო სწორად,მხოლოდ დაუდასტურა ეჭვი,რადგან
ბატონი სეტემბრინი მას იმდენად მტრულად ეკიდებოდა,რამდენადაც ამას
ჰუმანისტურიზრდილობაანებებდა.ცუდი,თუმცაჰანსკასტორპისთვალშიუმალ
მომგებიანიცკიიყო ისფაქტი,ქალსლეო ნაფტაზედამყარებულიდიდიიმედიც
რომ გაუცრუვდა,თუმცა ლეო ნაფტასგან არ უგრძნია ისეთი პრინციპული
ათვალწუნება, როგორსაც მის მიმართ ბატონი ლოდოვიკო იჩენდა. ლეო
ნაფტასთან საუბარიც უფრო კარგად ეწყობოდა:ისინი ზოგჯერ ცალკეც კი
საუბრობდნენ,კლავდიადაუკმეხიკაცუნაწიგნებზე,პოლიტიკურიფილოსოფიის
პრობლემებზე მსჯელობდნენ და ერთმანეთს მათ რადიკალურ შეფასებაში
ეთანხმებოდნენ: ჰანს კასტორპსაც რაღა დარჩენოდა - საუბარში ისიც
გულწრფელი ინტერესით ებმებოდახოლმე.ისე კი,ქალს არ შეიძლებოდა,არ
ეგრძნო, ნაფტა მასთან ურთიერთობაში ერთგვარ არისტოკრატულ
თავდაჭერილობასრომიჩენდადაამასფრთხილად სჩადიოდა,როგორცყველა
აღზევებულ მდაბიოსსჩვევია.მისიესპანურიტერორიზმი,პრინციპში,ნაკლებად
ეხამებოდა ფრაუ შოშას კარის ჯახუნითა და ხეტიალის ჟინით გაჟღენთილ
„ადამიანურობას“ ,დაბოლოს,ამასემატებოდაფაქიზად გამოხატული,მსუბუქი,
ძლივსშესამჩნევიმძულვარება,რასაციგიქალურიინტუიციით ორივემოქიშპის,
სეტემბრინისადანაფტას, მხრიდანგრძნობდა( ესარცსაყველიერო კარნავალის
რაინდს გამოჰპარვია) , ამ სიძულვილს კი საფუძვლად ედო ორივეს
დამოკიდებულება მასთან, ჰანს კასტორპთან: ეს გახლდათ აღმზრდელის
ეჭვიანობა საერთოდ ქალის მიმართ,მათ თვალში ქალი ხელის შემშლელ,
ყურადღების დამფანტველ ელემენტს წარმოადგენდა და ეს უსიტყვო,
ძველთაძველი მტრობა აერთიანებდა მათ, რადგან ამ შემთხვევაში
მნიშვნელობასკარგავდამათიგამძაფრებულიპედაგოგიურიგანხეთქილება.
ამდაგვარ მტრობას იქნებ პიტერ პეპერკორნთან დამოკიდებულებაშიც ურევდა
ორივედიალექტიკოსი?ჰანსკასტორპსეჩვენებოდა, ასეცარისო,
ალბათ,იმიტომ,
რომ თავიდანვე ღვარძლიანი მოლოდინით იყო ავსებული, უფრო მეტიც,
ნატრობდა კიდეც,ენაბლუ მეფური კაცი თავის სახელმწიფო მრჩევლებთან“ ,
როგორც გულში ენამოსწრებულად იხსენიებდა ხოლმე მათ,შეეტაკებინა და
ეყურებინა,ამშეტაკებასრაეფექტიმოჰყვებოდა.მინჰერიღიაცისქვეშისეთ
დიდებულ შთაბეჭდილებასროდიახდენდა, როგორცდახურულ შენობაში.შუბლზე
ჩამოფხატულირბილიფეტრისშლაპაცეცხლისენებივით აფრიალებულ თეთრ
თმასა და შუბლის მონუმენტურ ნაოჭებს უფარავდა,ნაკვთებს უპატარავებდა,
თითქოს ერთმანეთს აჭყლეტდა და თვით ღაჟღაჟა ცხვირსაც კი უკარგავდა
დიდებულებას.სიარულიც დგომაზე უარესი იცოდა:დადიოდა მოკლე- მოკლე
ნაბიჯებით.ჩვეულებად ჰქონდა,ფეხის ყოველ გადადგმაზე მთელი თავისი
ზორზოხი ტანითა და თავითაც კი გვერდზე გადახრილიყო და სახელდობრ,იმ
ფეხისაკენ,რომელსაც წინ დგამდა,ეს კი უფრო გულკეთილ,ბებრულ იერს
ანიჭებდა,ვიდრე მეფურსა და დიადს;თანაც დგომა წელგამართული იცოდა,
სიარულით კი მეტწილად მოკუზული დადიოდა, თუმცა ასეც ერთი თავით
სჭარბობდა ლოდოვიკოსაც და მითუმეტეს,პატარა ნაფტას,ოღონდ მარტო ამ
ამბავს ვერ დავაბრალებთ,მისი იქ ყოფნაასე ძალიან,ასე ზედმიწევნით რომ
თრგუნავდაორივეპოლიტიკოსს,რაც,სხვათაშორის,ჰანსკასტორპსწინასწარ
ჰქონდაწარმოდგენილი.
ესგახლდათ მძიმელოდი, შედარებისსაფუძველზეაღმოცენებულიდაკნინებადა
დამდაბლება,რასაც გაქნილი მეთვალყურეც ხედავდა და ცხადია,ამ ამბის
მონაწილენიც,ანუ უილაჯო ზეენამჭევრებიც და დიადი ენაბლუც გრძნობდნენ.
პეპერკორნინაფტასადასეტემბრინისუაღრესად თავაზიანად დაყურადღებით
ექცეოდა,ლამის მოწიწებითაც კი,რაც ჰანს კასტორპს შეიძლებოდა ირონიად
მიეღო,დარწმუნებული რომ არ ყოფილიყო,ირონიის ცნება დიდი მასშტაბის
ადამიანებთან საერთოდ შეუთავსებელიაო. მეფეებს ირონიისა არაფერი
გაეგებათ - არც პირდაპირი დანიშნულებით იყენებენ მას, როგორც
მჭევრმეტყველების ერთ- ერთ ხერხსა და საშუალებას და მით უმეტეს,აზრის
დახლართვის მიზნით ხომ არ გამოიყენებენ და არა. ამიტომაც ჰანსის
მეგობრებთანჰოლანდიელისდამოკიდებულებადახვეწილ დაზვიად დაცინვას
უფრო ჰგავდა,რაც,თავის მხრივ,ხან ოდნავ გადაჭარბებული სერიოზულობის
ქვეშიმალებოდა, ხანკიაშკარადიჩენდახოლმეთავს.
-დიახ-დიახ-დიახ!-იტყოდახოლმეიგი, მათ თითით დაემუქრებოდა,თავსკიაქეთ
მოატრიალებდადაგახეულ ტუჩებზეანციღიმილიაუთამაშდებოდა,-ესარის. .
.
ესენიარიან...ბატონებო,ყურადღებამიაქციეთ.
..Cer
ebrum
,
(ტვინი( ლათ. )
.)
ტვინისმიერი,ხომ გესმით!არა. .
.არა,ჩინებულია,არაჩვეულებრივია,აი,ხომ
მაინცირკვევა...
ისინიკიშურსიმით იძიებდნენ,რომჯერ ერთმანეთსგადახედავდნენ,შემდეგკი
სასოწარკვეთილების ნიშნად ზეცისკენ აღაპყრობდნენ თვალს და ჰანს
კასტორპისაყოლიებასაცცდილობდნენ, მაგრამიგიმხარსარუბამდახოლმე.
ბოლოს საქმე იქამდე მივიდა,რომ ბატონმა სეტემბრინიმ თავის მოწაფეს
პირდაპირ მოსთხოვა პასუხი და ამგვარად,თავისი პედაგოგიური შეშფოთება
გამოამჟღავნა.
-ღვთისგულისათვის,ინჟინერო,ესხომერთიგამოჩერჩეტებულიბერიკაციადა
სხვაარაფერი!რანახეთ მასშიასეთი?რით უნდაასაზრდოოსმანთქვენიგონება?
ვეღარაფერიგამიგია!მოგიწონებდით- მეთქი,ვერ გეტყვით,მაგრამგაგიგებდით
მაინც,ამ კაცს მისი ახლანდელი სატრფოს გულისთვის რომ დაახლოებოდით,
მაგრამბრმაუნდავიყო,ვერ დავინახო,რომთქვენლამისმასუფრო ევლებით
თავზე,ვიდრეიმქალს, თუღმერთიგწამთ, გამაგებინეთ,რახდება..
.
ჰანსკასტორპსგაეცინა.
-უსათუოდ!ჩინებულია!ესარისმოკლედ. .
.ნებამიბოძეთ. .
.კარგი!-უპასუხაჰანს
კასტორპმადათანშეეცადა,პეპერკორნისდახვეწილიჟესტებისთვისმიებაძა,-
დიახ,დიახ,-კვლავსიცილით განაგრძო მან,-თქვენამასსისულელედ მითვლით,
ბატონო სეტემბრინი, და მაინც ვერაფრით ვერ გამიგია, თქვენს თვალში
სისულელეზე უარესი თუ შეიძლება იყოს რამე.ეჰ,სისულელე,სისულელე,
სისულელის მრავალი სახესხვაობა არსებობს და მათ შორის გონივრულობა
საუკეთესო სახეობად ვერ ჩაითვლება. .
.ოჰო!მგონი,ეს კარგად გამომივიდა,
მშვენივრად ვიხუმრე,როგორმოგწონთ, ჰა?
-ძალიან.მოუთმენლად მოველითქვენიაფორიზმებისპირველ კრებულს.იქნებ
ჯერ კიდევარ იყოსგვიან, დაამიტომგთხოვთ, მხედველობაშიმიიღოთ ზოგიერთი
მოსაზრება, პარადოქსისკაცთმოძულეარსზემედათქვენრომგამოგვითქვამს.
-უეჭველად,ბატონო სეტემბრინი,უეჭველად მივიღებ მხედველობაში,ოღონდ
ჩემს ოხუნჯობას პარადოქსებზე ნადირობად ნუ ჩამითვლით, მე მხოლოდ
მინდოდა,მეთქვა,„ სისულელისა“ და გონიერების“ განსაზღვრას წინ დიდი
სიძნელეები ეღობება- მეთქი,და განა არ ეღობება?ეს ორი ცნება ისე ძნელი
გასამიჯნია,ისე იხლართება ერთმანეთში,რომ. .
.კარგად ვიცი,როგორ გძულთ
მისტიკური გუაზზაბუგლიო,თქვენ გწამთ ფასეულობანი,განსჯა,შეფასება და
მართალიცბრძანდებით, მაგრამრაარის სისულელე“ან გონიერება“ ,ესზოგჯერ
საიდუმლოებითაამოცულიდაგანაუფლებაარ უნდაგვქონდეს,ამსაიდუმლოს
ჩავეძიოთ, რა თქმა უნდა, თუ ვიგულისხმებთ, რომ ამისკენ პატიოსნად
მივისწრაფვით, დაგვინდაშეძლებისდაგვარადძირფესვიანადშევისწავლოთიგი?
ახლაკიერთ შეკითხვასდაგისვამთ.გეკითხებით:უარყოფთ განა,რომესკაცი
ყველასჯიბეშიჩაგვისვამს?ჩემსაზრსუხეშად გამოვთქვამ, მაგრამმაინცმგონია,
რომ ამას ვერ უარყოფთ.იგი ჯიბეშიც ჩაგვისვამს და თითქოს უფლებაც აქვს,
ყველანიმასხარად აგვიგდოს.საიდან?როგორ?რანაირად?რათქმაუნდა,არა
თავისი გონიერების წყალობით.ვაღიარებ,რომ მის გონიერებაზე ზედმეტია
ლაპარაკი,ისუფრო დაბნეულიდაგრძნობასაყოლილიკაცია,მისიაჩემებული
საგანი სწორედ გრძნობაა,მაპატიეთ ეს ფამილარული გამოთქმა!ესე იგი,რა
მინდავთქვა:იგიგონიერებისწყალობით როდიჩაგვისვამსჯიბეში,ჭკუა- გონება
აქარაფერ შუაშია,ესრომმეთქვა,გამიბრაზდებოდით,ამისთქმაარცმიფიქრია,
მაგრამ ფიზიკური მონაცემებიც რომ არ არის აქ გადამწყვეტი? !არც მისი
კაპიტნისმხარბეჭი,არც ღონიერი მკლავები,არც ის,ყოველი ჩვენგანი მუშტის
ერთი დარტყმით რომ შეუძლიაგააგოროს,ეს თავში არც მოუვა,მაგრამ რომც
მოუვიდეს, მისდასაშოშმინებლად ერთი- ორითავაზიანისიტყვაკმარა. ..გამოდის,
რომ ფიზიკური ძალაც არაფერ შუაში ყოფილა.და მაინც,ფიზიკური ძალა აქ
აშკარად დიდ როლსთამაშობს,ოღონდ უხეშობისთვალსაზრისით კიარა,სულ
სხვა,მისტიკურიაზრით.როგორცკიფიზიკურიძალამნიშვნელობასშეიძენს,ეს
უკვე მისტიკაა,ფიზიკური საწყისი სულიერში გადადის და პირიქით,ამიტომაა
მათი გარჩევა ძნელი,ამიტომაა სისულელე და გონიერება ძნელი გასარჩევი,
მაგრამზემოქმედებისმაგალითითვალწინგვაქვს,ესეიგი,არსებულაამამბის
დინამიკური მხარე და ჩვენც ჯიბეში გვისვამენ.ყოველივე ამის ასახსნელად
ერთადერთი სიტყვა გვაქვს ხელთ და ეს სიტყვა გახლავთ პიროვნება“ ,იგი
ჩვეულებრივი აზრითაც იხმარება, ჩვენ ხომ ყველანი პიროვნებები ვართ,
მორალურადაც და იურიდიულადაც,და მერე რა პიროვნებები,მაგრამ აქ ამ
სიტყვას სხვა მნიშვნელობა ენიჭება, ეს გახლავთ საიდუმლო, რომელიც
სისულელისა და გონიერების მიღმა მდებარეობს და ადამიანს უფლება უნდა
ჰქონდეს მისით დაინტერესდეს, ნაწილობრივ იმიტომ, რომ მას
შეძლებისდაგვარად ძირისძირობამდეჩასწვდესდანაწილობრივიმიტომ,რაკი
ესშეუძლებელია,აქედანჭკუისსასწავლიმაინცგამოიტანოსრამე.ჰოდა,თუკი
თქვენფასეულობებისთვისშეგტკივათ გული,ბოლოსდაბოლოს,პიროვნებახომ
თავისთავად დადებითიფასეულობაა, ჩემიაზრით, სისულელესადაგონიერებაზე
დადებითი მაინცხომ არის,უაღრესად დადებითი,აბსოლუტურად დადებითია,
ისევე როგორც სიცოცხლე. ერთი სიტყვით: სიცოცხლის ერთ- ერთი
ფასეულობათაგანია და ღირს მისით სერიოზულად დავინტერესდეთ.აი,ეს
მინდოდამეპასუხაიმაზე, რაცთქვენსისულელეზებრძანეთ.
ამბოლო დროს,გრძნობებირომმოაწვებოდა,ჰანსკასტორპიარციბნეოდადა
არც ენაებმოდადაგულშიც არაფერსიტოვებდახოლმე.სათქმელსბოლომდე
იტყოდა, ხმას დაუწევდა, წერტილის დასმაც ეხერხებოდა და თავის გზას
ვაჟკაცურადაცმიჰყვებოდა,თუმცაჯერ კიდევწითლდებოდადა,ცოტაარ იყოს,
გულშიეშინოდაკიდეც იმკრიტიკულიდუმილისა,მისიგაჩუმებისშემდეგრომ
ჩამოვარდებოდა და შესარცხვენად დროს უტოვებდა.ბატონმა სეტემბრინიმ
ამჯერადაცდაუთმოდუმილსსარბიელიდამერეთქვა:
- თქვენ ბრძანეთ, პარადოქსებზე არ ვნადირობო, თან მშვენივრად იცით,
მისტერიებზენადირობასაცრომვერ მოვიწონებთ,პიროვნებისგანსაიდუმლოს
რომ ქმნით, საშიშია კერპთაყვანისმცემლობას არ მიეცეთ. თქვენ ნიღაბს
ეთაყვანებით. თქვენ იქ ხედავთ მისტიკას, სადაც მხოლოდ მისტიფიკაცია
არსებობს და ეს არის ერთ- ერთი იმ მოჩვენებითი და ფუყე ფორმათაგანი,
რომელთა შემწეობითაც ფიზიკურ- ფიზიოგნომიკური საწყისის დემონი ზოგჯერ
გვამასხარავებს ხოლმე.არასდროს გქონიათ ურთიერთობა მსახიობებთან?არ
გინახავთ იმმიმიკოსთათავები,იულიუსკეისრის, გოეთესადაბეთჰოვენისსახის
ნაკვთებირომაქვთ,მაგრამამთავებისბედნიერიპატრონებიპირსგააღებენთუ
არა,უბადრუკზეუბადრუკიარსებანირომაღმოჩნდებიანხოლმე?
-კარგი,იყოს ეს ბუნების ოინი,-თქვა ჰანს კასტორპმა,-მაგრამ ამქვეყნად
მხოლოდ ბუნებისოინი,მხოლოდ გამასხარავებახომარ არსებობს.რაკიისინი
მსახიობებიარიან,ტალანტიხომუნდაჰქონდეთ,დატალანტიხომთავისთავად
აღემატება სისულელესა და გონიერებას,ის თვითონ არის სიცოცხლისეული
ფასეულობა.მინჰერ პეპერკორნსაცმომადლებულიაქვსტალანტი,რაცგინდათ,
ისთქვით დაამისწყალობითაა,ყველასრომჯიბეშიგვისვამს.დასვით ოთახის
ერთ კუთხეშიბატონინაფტადაწააკითხეთ გრეგორიდიდსადაღმრთისქალაქზე
ლექცია,უაღრესად საინტერესოა,ხომ?მეორეკუთხეშიკიდადგებაპეპერკორნი
თავისი უცნაური პირითა და მაღლა აზიდული ნაოჭებით,ის სხვას არაფერს
იტყვის:„უსათუოდ!ნება მიბოძეთ. .
.მორჩა! “და ნახავთ,ხალხი პეპერკორნს
მიაწყდება,ნაფტაკიმარტო დარჩებათავისიგონიერებითადათავისიღმრთის
ქალაქით,თუმცა ისეთი ცხადი და მკაფიო ლაპარაკი იცის,რომ ძვალ- რბილში
გაგატანს,როგორცბერენსმაიცისხოლმეთქმა. .
.
-გრცხვენოდეთ,წარმატებასასერომემონებით!-დაანამუსაიგისეტემბრინიმ,-
Mundusvul
tdeci
pi
.
(ქვეყანასუყვარს,რომატყუებენ( ლათ. )
.)მესულაცარ მოვითხოვ,ხალხიბატონ
ნაფტასმიესიოს,იგიპირწავარდნილიქვებუდანაა,მაგრამრაცთქვენაქდიდის
ამბით წარმომიდგინეთ,ამ შემთხვევაში მის მხარეს დავიჭერ.ერთი სინჯეთ,
უგულებელყოთ აზრისსიცხადე,სიზუსტედალოგიკურობა,ადამიანური,აზრიანი
სიტყვა!ანაცვალეთ იგირაღაცფოკუს- მოკუსებს,მინიშნებებსადაგრძნობებით
შარლატანობასდაუეჭველადეშმაკისკლანჭებშიაღმოჩნდებით. .
.
-მაგრამ,მერწმუნეთ,მას აზრიანი ლაპარაკიც მშვენივრად ეხერხება,როცა
აღენთება ხოლმე,- თქვა ჰანს კასტორპმა,- ამას წინ ისე საინტერესოდ
მიყვებოდა დინამიკური წამლებისა და აზიური შხამიანი ხეების ამბავს,რომ
შეძრწუნებას ცოტაღა მაკლდა, - საინტერესო ამბავი ყოველთვის
ცოტაშემაძრწუნებელიც არის ხოლმე,-თანაც ამბავი თავისთავად როდი იყო
იმდენად საინტერესო,ამბავს პიროვნების ზემოქმედება აძლიერებდა,მისი
ზემოქმედებისწყალობით იყო იგიერთსადაიმავედროსთავზარდამცემიცდა
საინტერესოც...
-ჰო,რაღათქმაუნდა, თქვენისიმპათიაყოველგვარიაზიურისადმიცნობილია, მე
ნამდვილად არ ძალმიძს ამდაგვარი საოცრებები შემოგთავაზოთ, - ისეთი
გულისტკივილით მიუგო ბატონმასეტემბრინიმ, რომჰანსკასტორპმაარ დაახანა,
თქვენისაუბრისადადამოძღვრისუპირატესობასულ სხვაყაიდისაადათავში
აზრადაც არავის მოუვა მათი ერთმანეთთან შედარება, ეს ყოველმხრივ
უსამართლობა იქნებოდაო, მაგრამ იტალიელმა ყურად არ იღო მისი
ზრდილობიანინათქვამიდაგანაგრძო:
-ასეათუისე,ნებამიბოძეთ,გითხრათ,ინჟინერო,რომაღტაცებულივარ თქვენი
ობიექტურობითა და წარბშეუხრელობით, მაგრამ თქვენი საქციელი ლამის
გროტესკამდერომმიდის,ამაზეუნდაშევთანხმდეთ.სინამდვილეშირახდება. .
.
ამ გამოთაყვანებულმა თქვენი ბეატრიჩე წაგართვათ -მე მოვლენებს თავის
სახელსვარქმევ-თქვენკირასშვრებით?მართლაცრომუმაგალითო შემთხვევაა.
- ტემპერამენტი სხვადასხვანაირი არსებობს, ბატონო სეტემბრინი. იგი
სხვადასხვანაირია სისხლის სიფიცხისა და რაინდულობის თვალსაზრისით.რა
თქმაუნდა, თქვენ,როგორცსამხრეთელი, საწამლავსადახანჯალსმიმართავდით,
ანსაზოგადოებისმოსაწონსიფიცხესგამოიჩენდით,მოკლედ,არ იდედლებდით.
ესუეჭველად ვაჟკაცურისაქციელიც იქნებოდადაგალანტურიც.ჩემისაქმეკი
სხვაგვარადაა.მეიმყაიდისვაჟკაცინამდვილად არავარ,მამაკაცშიმხოლოდ
ჩემს მოქიშპე ხვადს ვხედავდე,იქნებ საერთოდაც ვერ ვიყო ვაჟკაცი,მაგრამ
იმყაიდისმაინცნამდვილად არავარ, რასაცჩემდაუნებურად, არცკივიცი,რატომ,
„საზოგადოების“მოსაწონივუწოდე.მესაკუთართავს, ჩემსჯაბანგულსვეკითხები,
იმკაცსჩემგანსაყვედურიერგებათუარა- მეთქი.შეგნებულად დამიშავარამე?
შეურაცხყოფასგანზრახთუარ გაყენებენ,შეურაცხყოფად არ ჩაითვლება,ხოლო
თუ დაშავებაზე“მიდგება საქმე,მე უფრო იმისთვის უნდა მომეთხოვა პასუხი,
მაგრამამისუფლებაცრომარამაქვს?საერთოდ არამაქვსარავითარიუფლება
და მით უმეტეს,პეპერკორნს რაღას უნდა ვერჩოდე.ის,ჯერ ერთი,დიდი
პიროვნებაადაქალისთვისმარტო ესეცკმარა,მეორეც,იგისამოქალაქო პირი
როდია,ჩემისაბრალო ბიძაშვილისაარ იყოს,ისიცსამხედრო ყაიდისკაცია,ესე
იგი,აქვსთავისი
პოინტ დ’ჰონნეურ ,ანუ თავისებური,ახირებული შეხედულება ღირსებაზე,იგი
გრძნობისა და ცხოვრების კაცია. .
.მგონი,რაღაცას მივედ- მოვედები,მაგრამ
მირჩევნია,ვიბოდიალო და ძნელად გამოსათქმელი აზრი სანახევროდ მაინც
გამოვთქვა,ვიდრეუზადო,მზამზარეულიფრაზებივაფრქვიო.ესშეიძლებაჩემი
ხასიათისბრალიციყოს,იქნებმეცმაქვსხასიათშისამხედრო კასტისთვისებები,
რათქმაუნდა, თუამისთქმასკადნიერებადარჩამითვლით. .
.
- კვლავაც ასე განაგრძეთ,- თავი დაუქნია სეტემბრინიმ,- ასეთ ხასიათს
ნამდვილად შეგიქებდით.შემეცნებისადააზრისგამოხატვისგამბედაობა,აი,ეს
არისლიტერატურა, ესარისჰუმანიზმი..
.
ასე მშვიდობიანად მთავრდებოდა ხოლმე ამდაგვარი შეხვედრები;ბატონი
სეტემბრინი საუბარს ყოველთვის შერიგებით ამთავრებდა და ჰქონდა კიდეც
საამისო მიზეზები. თვითონაც ისე საიმედოდ ვერ ჰქონდა გამაგრებული
პოზიციები, რომ მეტისმეტ სიმკაცრეს მისთვის სარგებლობა მოეტანა.
ეჭვიანობაზელაპარაკსაც,ცოტაარ იყოს,ასევემოლიპულ ნიადაგზეედგაფეხი;
გარკვეულ წერტილამდერომმივიდოდა, იძულებულიხდებოდა, ეღიარებინა,რომ
თავისი პედაგოგიური დვრიტის გამო მისი დამოკიდებულება მამაკაცურ
საწყისთან სრულიადაც არ გახლდათ მთლად რაინდულ- ვაჟკაცური და
დიდმპყრობელი პეპერკორნიც ისევე ხელყოფდა მის სფეროს,როგორც ამას
ნაფტა და ფრაუ შოშა სჩადიოდნენ;და ბოლოს,არც იმის იმედი ჰქონდა,რომ
თავის მოწაფეს შეაგონებდა,ამ პიროვნების ზეგავლენას ნუ განიცდი და მის
ბუნებით მომადლებულ უპირატესობას ნუ აღიარებო, რაკი ისიც და მისი
პარტნიორიც ვერ უარყოფდნენ აზროვნების სფეროში მსგავსი ზემოქმედების
შესაძლებლობას.
ისინიყველაზეუფრო კარგად მაშინგრძნობდნენთავს,როცაინტელექტუალური
სიო დაუბერავდა,როცა კამათს გააჩაღებდნენ და მოსეირნეების ყურადღებას
თავიანთ ელეგანტურ,ცხარე და თან აკადემიურ პაექრობას მიაჯაჭვავდნენ,
პაექრობდნენ კი ისეთი ტონით, გეგონებოდათ, უმწვავესი სადღეისო და
სასიცოცხლო პრობლემებიწყდებაო.კამათს,შეიძლებაითქვას,მარტო ესორი
წარმართავდა და მთელი ამ ხნის მანძილზე მასშტაბი“ განეიტრალებული
ჰყავდათ,რაკიკამათშიმისიმონაწილეობამხოლოდ გაოცებისნიშნად ზეაწეული
ნაოჭებითა და დამცინავი, ნაწყვეტ- ნაწყვეტი ბუტბუტით იფარგლებოდა.
სამაგიეროდ, მისი დაწოლა ამ ვითარებაშიც იგრძნობოდა, იგი კამათს
ჩრდილავდა, თითქოს ელვარებას უკარგავდა და ანეიტრალებდა, ყველა
გრძნობდა, რომ შეუგნებლად, თუ, უფალმა უწყის, რამდენად შეგნებულად,
პეპერკორნიკამათსრაღაცისეთსუპირისპირებდა,რაცარცერთიმხარისთვის
არ იყო სასიკეთო, იმ რაღაცისწყალობით პაექრობა უფერულდებოდა და
კნინდებოდა,და ძალიან კი ვერიდებით ამის თქმას,მაგრამ წყლის ნაყვას
ემსგავსებოდა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ,ეს გონებამახვილური,სამკვდრო-
სასიცოცხლო ომი იდუმალი, ბუნდოვანი ძალის მეოხებით განუწყვეტლივ,
ფარულად ანგარიშს უწევდა იქვე, გვერდით მიმავალ მასშტაბს“ და მის
მაგნეტიზმთან შეჯახებისას ძალას კარგავდა. სხვანაირად ვერ აიხსნება
მოკამათეებზე ამ იდუმალი და უსიამო ძალის ზემოქმედება,მხოლოდ ესღა
დაგვრჩენიავთქვათ:პიტერ პეპერკორნი საერთოდ რომ არ ყოფილიყო,მაშინ
სხვებიც უფრო დაივალდებულებდნენ თავს,კამათში ვისიმე მხარე დაეჭირათ,
მაგალითად,მაშინ,როცა ლეო ნაფტა ბატონი სეტემბრინის საპირისპიროდ
ეკლესიის არქირევოლუციურ არსს იცავდა,ხოლო ბატონი სეტემბრინი ამ
ისტორიულ ძალაშიმხოლოდ დამხოლოდ წყვდიადისადადამყაყებულიყოფის
მფარველს ხედავდა და ამბობდა, გადატრიალებისა და განახლებისათვის
მოწოდებული ყოველი ცხოველმყოფელი და სამომავლო მისწრაფება
დაკავშირებულია ანტიკური კულტურის აღორძინების ძლევამოსილ ეპოქაში
ჩასახულ განმანათლებლობისპრინციპებთან,მეცნიერებასადაპროგრესთანო,
დაამაზრისდასამტკიცებლად მშვენიერ სიტყვებსადაჟესტებსარ იშურებდა.
მაშინ ნაფტამ ცივად და მკვახედ ბრძანა, შევეცდები, დაგიმტკიცოთო და
მართლაც თვალისმომჭრელი სიცხადით დაასაბუთა,რომ ეკლესია,როგორც
რელიგიურ- ასკეტურიიდეისგანსახიერება,თავისიარსით ვერასგზით ვერ აუბამს
მხარს და მფარველობას ვერ გაუწევს იმას,რასაც დამკვიდრება სწადია,ანუ
მხარსვერ დაუჭერსსაერო განათლებასადასახელმწიფო მართლწესრიგს,მას,
პირიქით,ოდითგანვემტკიცედ დასამუდამოდ უწერიადროშაზემათ წინააღმდეგ
რადიკალური ბრძოლა; უკლებლივ ყველაფერი, რასაც თავი სამუდამოდ
შენარჩუნების ღირსი ჰგონია და რის შენარჩუნებასაც ცდილობენ უნიათონი,
მხდალები, კონსერვატორები და ბურჟუები, - ეს გახლავთ, სახელდობრ,
სახელმწიფო და ოჯახი,საერო ხელოვნება და მეცნიერება,- ყოველთვის,
შეგნებულადთუ შეუგნებლად,ეწინააღმდეგებოდა რელიგიურ იდეას,ეკლესიას,
რომლის თანდაყოლილი ტენდენცია და მტკიცე მიზანია ყოველი არსებული
წესწყობილებისნგრევადასაზოგადოებისგარდაქმნაიდეალური,კომუნისტური
ღმრთისქალაქისნიმუშისმიხედვით.
შემდეგ სიტყვა სეტემბრინიმ აიღო და,ღმერთმანი,კარგად გამოიყენა კიდეც!
ლიუციფერული რევოლუციური აზრის ასეთი შეცვლა ყოველგვარი მავნე
ინსტინქტების ჯანყით ფრიად სამწუხაროაო, განაცხადა მან. ეკლესიის
სიყვარული განახლებისადმი საუკუნების მანძილზე იმას ნიშნავდა, რომ
მიეკვლიათ და მოეშთოთ ცხოველმყოფელი აზრი,თავისი კოცონის კვამლში
მოეგუდათ იგი,დღეს კი ეკლესია თავისი ემისრების პირით თავს მეამბოხედ
აცხადებს,აქაოდა,ჩვენი მიზანია,თავისუფლება,განათლება და დემოკრატია
ბრბოს დიქტატურითადაბარბაროსობით შევცვალოთო.ვაი,რომ ეს მართლაც
საზარელი ფორმაა წინააღმდეგობრივი თანამიმდევრობისა და
თანამიმდევრულიწინააღმდეგობისა. ..
მაგდაგვარიწინააღმდეგობადათანამიმდევრულობაარცჩემსმოწინააღმდეგეს
აკლიაო, მიუგო ნაფტამ. მას თავი დემოკრატად მოაქვს, ხალხისა და
თანასწორობის მომხრეს კი ნაკლებად ჰგავს,მიუტევებელ არისტოკრატულ
ქედმაღლობას უფრო იჩენს, ცხვირს უბზუებს წარმომადგენლობითი
დიქტატურისათვის მოწოდებულ მსოფლიო პროლეტარიატს და მას ბრბოს
ეძახისო.სიმართლე თუ გნებავთ,დემოკრატის პოზიციიდან თვითონ ნაფტა
უდგება ეკლესიას,რომელიც,სხვათა შორის,ჩვენდა საამაყოდ,კაცობრიობის
ისტორიის უკეთილშობილეს ძალას წარმოადგენს -კეთილშობილს ამ სიტყვის
საუკეთესო დაუზენაესიგაგებით.ვინაიდანდარადგანაცასკეტურისული-თუკი
ნებას დამრთავთ,პლეონაზმებით ვილაპარაკო -წუთისოფლის უარყოფისა და
განადგურების სული, კეთილშობილება, წმინდა წყლის არისტოკრატული
პრინციპიგახლავთ;იგივერასოდესგახდებახალხურიდაამიტომაცაა,არცერთ
ეპოქაშიეკლესიარომარცყოფილაპოპულარული.სულ ცოტალიტერატურული
ჯაფადასჭირდებაბატონსეტემბრინისშუასაუკუნეებისკულტურაშიჩასახედად,
რომესფაქტიირწმუნოს,იგიდაინახავს,რარეგვნულისიძულვილით ეკიდებოდა
ხალხი-ამსიტყვისუფართოესიგაგებით -ყოველივესასულიეროს,მაგალითად
ხალხისპოეტურიფანტაზიით შექმნილიბერებისსახეებიცკმარა, სადაცასკეტურ
იდეებსჭეშმარიტად ლუთერისებურად უპირისპირდებაღვინო, ქალიდასიმღერა.
საერო გმირობის ყველა ინსტინქტი,ყოველგვარი მეომრული სულისკვეთება,
მასთან საკარო პოეზიაც,მეტ- ნაკლებად აშკარა ოპოზიციაში ედგა რელიგიურ
იდეასადა,აქედანგამომდინარე,იერარქიასაც,რადგანესყველაფერი მიწიერ
ცხოვრებასა“დამდაბიოთაბრბოსწარმოადგენდაეკლესიისგანშემოთავაზებულ
სულიერარისტოკრატიზმთანშედარებით.
ბატონმა სეტემბრინიმ მადლობა გადაუხადა ნაფტას მეხსიერების
გამოცოცხლებისათვის.„ ვარდებისბაღში“ (
„ვარდებისბაღში“გამოყვანილიბერი
ილზანის სახე - „ ვარდების ბაღი“ ანდა სრულად ვარდების ბაღი
ვორმსში“შუაზემოგერმანულ ენაზეშეთხზულიანონიმურისაგმირო ეპოსია( მე-
13
ს.დამდეგი),მიეკუთვნებადიტრიხბერნელის( ვერონელის)თქმულებათაციკლს,
რომლის ისტორიულ პროტოტიპს წარმოადგენდააღმოსავლელი გოტების მეფე
თეოდორიხი( დაახლ.454- 526).
)
გამოყვანილიბერიილზანისსახე,აქგანდიდებულ სამარისარისტოკრატიზმთან
შედარებით,უხვად შეიცავს მაცოცხლებელ ძალას,მე პირადად,ვერ ვიტყვი,
გულზე მეხატებოდეს თქვენგან ქარაგმულად მოხსენიებული ეს გერმანელი
რეფორმატორი,მაგრამ მაინც მზად ვარ,მგზნებარედ დავიცვა,თუკი რამ
დემოკრატიული ინდივიდუალიზმისმაგვარი უდევს საფუძვლად მის
მოძღვრებასო, განაცხადამან.
- ოჰო! - უცებ წამოიძახა ნაფტამ, - თქვენ გნებავთ ეკლესიას კიდევ
დემოკრატიზმის ნაკლებობა ან პიროვნების დაუფასებლობა უკიჟინოთ?
კანონიკურისიმართლისჰუმანურ პირუთვნელობასრაღასუშვრებით!რომაულმა
სამყარომუფლებაუნარიანობასამოქალაქო სამართალსდაუქვემდებარა,ხოლო
გერმანულმა სამყარომ იგი ეროვნულობასა და პიროვნულ თავისუფლებას
დაუკავშირა,დააი,ერთადერთიკანონიკურისამართალიმოითხოვდამხოლოდ
საეკლესიო მრევლის წევრობასა და მართლმორწმუნეობას,უგულებელყოფდა
ყოველგვარ სახელმწიფოებრივდასაზოგადოებრივწინაპირობასდაანდერძისა
დამემკვიდრეობისუფლებასმონას, სამხედროტყვესადატუსაღსაცკიანიჭებდა.
ამწესისშემოღებისას,ალბათ,ცალითვალი კანონიკურიულუფისკენ“ეჭირათ,
ყოველ ანდერძსრომუნდაჩამორჩენოდნენო,გესლიანად შენიშნასეტემბრინიმ,
შემდეგ სიტყვა გააგრძელა ხუცესთა დემაგოგიაზე“ , მას ძალაუფლებას
მოწყურებულთა თავმდაბლობა უწოდა,ქვესკნელს მაშინ რომ მოიშველიებენ,
როცაღმერთებს,სავსებით გასაგებიმიზეზებისგამო,ჩვენთვისარასცალიათო
და დასძინა,ეკლესიას,ეტყობა,მიმხრობილი სულების კვანტიტატური მხარე
უფრო აინტერესებს,ვიდრეკვალიტატური,რაცმისდიდ სულიერ მდაბიურობას
მოწმობსო.
როგორ,ეკლესია და მდაბიურიო და,ბატონ სეტემბრინის მყისვე მოაგონეს
დაუნდობელიარისტოკრატიზმი,სირცხვილისმემკვიდრეობით გადაცემისიდეას
რომ უდევს საფუძვლად. მძიმე დანაშაულის გადაცემა, დემოკრატიული
თვალსაზრისით რომ ვიმსჯელოთ, სრულიად უდანაშაულო ნაშიერებზე, აი,
მაგალითად,უკანონო ბავშვებიმთელისიცოცხლისმანძილზედაღდასმულნიდა
უუფლებონირომრჩებიანო,მაგრამსეტემბრინიმმოითხოვა,ამაზეხმა- კრინტი
არ დასძრათო,ჯერ ერთი,იმიტომ,რომ ჰუმანური გრძნობები მელახება და
მეორეც, მომყირჭდაესთქვენიგაუთავებელიგრძნობა- გამოძრომანიო, დაკიდევ,
ჩემი მოწინააღმდეგის აპოლოგეტურ ილეთებში კვლავ ვცნობ არარაობის
მდაბალ დაეშმაკეულ კულტს,რომელსაცნებავსსულივუწოდოთ დაგვაიძულებს
ასკეტური პრინციპის მის მიერვე აღიარებული არაპოპულარობა რაღაც
კანონზომიერ, წმინდამოვლენადმივიჩნიოთო.
ამაზე ნაფტამ განაცხადა,ნება მიბოძეთ,ერთი გულიანად გადავიხარხაროო.
ეკლესიადანიჰილიზმი? !ენაროგორ უნდამოგიბრუნდეს,მსოფლიო ისტორიაში
ბატონობისყველაზერეალისტურ სისტემასნიჰილიზმიდასწამოო!ნუთუბატონ
სეტემბრინის არასოდეს შეხებია ჰუმანური ირონიის ქროლა,რითაც ეკლესია
უდგება ამქვეყნიურ ცხოვრებას, ხორცს, ჭკვიანურად მიდის დათმობაზე,
საბოლოო, პრინციპულ დასკვნებს ნიღბავს, სულს გასაქანს აძლევს,
წარმმართველი ზეგავლენა მოახდინოს ხორცზე და თან ბუნებას მეტისმეტად
მკაცრად არ მოეკიდოსო.გამოდის,მასარცმიტევებისდახვეწილ აზრზესმენია
რამე, რითაც სამღვდელოება უდგება თუნდაც ქორწინების საიდუმლოს,
რომელსაც სხვა საიდუმლოებებივით დადებითი კეთილდღეობა კი არ მოაქვს,
არამედ ცოდვისგან იფარავს ადამიანს,მხოლოდ და მხოლოდ გრძნობისმიერ
სურვილებს გვიზღუდავს და ზომიერებას გვაჩვევსო,ამგვარად,ასკეტიზმის
პრინციპი და უბიწოების იდეალიც დაცულია და არც ხორცის წინააღმდეგ
ილაშქრებსვინმეაპოლიტიკურისისასტიკითო.
სეტემბრინის რა გული გაუძლებდა,„ პოლიტიკურის“ ცნების ამგვარი უხამსი
გაგებისწინააღმდეგხმაარ აღემაღლებინა,არ დაეგმო იმგვარიქედმაღლური
გულმოწყალებადაკეთილგონიერება,რასაცსული-ანუ,რასაცამშემთხვევაში
სულს უწოდებდნენ - მიიწერდა თავის ვითომ ცოდვილიანი,
„პოლიტიკურად“ მისახედი ანტიპოდის საპირისპიროდ, რომელსაც,
სინამდვილეში,არაფრად სჭირდებოდამისიგესლიანიმიმტევებლობა.სულიამ
თვისებებსმიიწერდასამყაროსწყეული,ორაზროვანიგაგებისსაპირისპიროდ,
რაცუნივერსუმს, სახელდობრ, სიცოცხლესაცდამისბნელითმოცულ ანტიპოდსაც,
ანუსულსაც, ეშმაკისთანაზიარსხდიდა, ცხადია,
თუკიერთიბოროტიიყო, მეორეც,
როგორც მისივე წმინდა უარყოფა,ბოროტი უნდა ყოფილიყო!შემდეგ იგი
ხმალამოღებული მოჰყვა ავხორცობის უცოდველობის მტკიცებას და ჰანს
კასტორპს უნებურად სხვენზე მოთავსებული ჰუმანისტური ბუდე მოაგონდა
თავისი პულტით,ჩალის სკამებითა და ხელადითურთ,ნაფტა კი ამ დროს
გაიძახოდა,ავხორცობაუცოდველივერასოდესიქნებაო დაბუნებასაცსულიერი
საწყისის წინაშე მუდამ სინდისი უნდა ქენჯნიდესო. ნაფტამ საეკლესიო
პოლიტიკასა და სულის მიმტევებლურ უნარს სიყვარული“ უწოდა და ამის
გაგონებაზეჰანსკასტორპმაგაიფიქრა,ამუკმეხ,კაფანდარა,ჩიაკაცსესსიტყვა
როგორარუხდებაო. ..
ასეგაგრძელდადიდხანსჩვენთვისაცდაჰანსკასტორპისთვისაცნაცნობითამაში.
ჩვენმხოლოდ წუთით მივუგდეთ ყური, რათაგვენახა,ვთქვათ,გვერდით მიმავალი
დიდიპიროვნებისჩრდილშიროგორ წარიმართებოდაამდაგვარიპერიპატეტური
ჭიდილი
(„პერიპატეტური ჭიდილი ( ბერძნ. „ პერიპატოს“; გასეირნება, რონინი) -
პერიპატეტიკოსებიიყვნენარისტოტელესშეგირდები, რომლებიცფილოსოფიურ
განათლებასსიარულში,სეირნობაშიიძენდნენდაფილოსოფიურ პრობლემებზე
ბოლთის ცემისას მსჯელობდნენ. )და მარტო მისი თანდასწრება ამ ჭიდილს
სასიცოცხლო ნერვსროგორ გამოაცლიდა.სახელდობრ,ესიდუმალი,უეჭველად
ანგარიშგასაწევი ძალა აქა- იქ დაკვესებულ ნაპერწკალსაც აქრობდა და
უნებურად მოგვაგონებდა იმ უსიცოცხლობის შეგრძნებას,დენს მიუერთებელი
ელექტროსადენის დანახვისას რომ გვეუფლებახოლმე.ერთი სიტყვით,ასეთი
გახლდათ ვითარება,ერთმანეთსტკაცატკუცით აღარ ეჯახებოდნენსაპირისპირო
აზრები, აღარცელვაიკლაკნებოდა, აღარცდენიწარმოიქმნებოდა.მოპაექრეებს
დიახაცუნდოდათ, გონსისპიროვნებაგაენეიტრალებინა, მაგრამ,მგონი,თვითონ
გონი გამოდიოდა განეიტრალებული და ჰანს კასტორპი ამ ამბავს
ცნობისმოყვარეობითდაგაოცებითშესცქეროდა.
რევოლუცია და არსებულის შენარჩუნება. .. ამ სიტყვებზე პეპერკორნისკენ
გაიხედეს, ხედავდნენ,როგორ მძიმედ მოაბიჯებდაიგი, ფეხით მიმავალიარცისე
დიდებული ჩანდა, მიირწეოდა და ქუდი შუბლზე ჰქონდა ჩამოფხატული;
ხედავდნენ მის ფართო, უსწორმასწოროდ გახეულ ტუჩ- პირს, ხედავდნენ,
დანარჩენებსმოპაექრეებისაკენხუმრობით როგორ ანიშნებდადაესმოდათ მისი
სიტყვები:
-ოჰო,ჰო, ჰო!
ჩერებრუმ, ტვინისმიერიამბებია,ხომგესმით!ესარის. ..ხომირკვევა,რომ..
.
დაშეხეთ, ელექტროკონტაქტმასულიდალია!მოპაექრეებმასხვაგზასმიმართეს,
უფრო ძლიერი თილისმა მოიშველიეს, გადავიდნენ არისტოკრატიზმის
პრობლემაზე“ , პოპულარობასა და კეთილშობილებაზე, მაგრამ ამაოდ -
ნაპერწკალიარ გაჩენილა.საუბარმამაგნიტურად მიიღო პიროვნულიხასიათი.
ჰანს კასტორპს კლავდიას თანამგზავრი ლოგინში მწოლიარე წარმოუდგა
თვალწინ,წითელიაბრეშუმისდალიანდაგებულისაბანირომეხურადაუსაყელო
ნაქსოვპერანგშინახევრადმუშაკაცური, ნახევრადმეფურიმკერდიენაკვთებოდა.
ამისწარმოდგენისთანავეკამათისნერვმაერთი- ორჯერ სუსტად გაიფართხალა
და ჩაკვდა.ძაბვა გააძლიერეს!აქეთ უარყოფა და არარაობის კულტი -იქით
მარადიული დიახ“და გონის მოსიყვარულე ლტოლვა სიცოცხლისაკენ!სადღა
იყო ნერვი,ელვადაელექტროდენი,მინჰერსრომშეხედავდნენ,მისიიდუმალი
მიზიდულობისძალაყველაფერსჯაბნიდა.ერთისიტყვით,ყველაფერიქრებოდა
და ეს,ჰანსის ნათქვამისა არ იყოს,არც მეტი და არც ნაკლები,მისტერია
გახლდათ. ამ უკანასკნელს თავისი აფორიზმების კრებულისათვის შეეძლო
ჩაენიშნა,რომ მისტერია ან უმარტივესი სიტყვებით აიხსნება,ან საერთოდ
აუხსნელირჩებახოლმე.ბოლოსდაბოლოს, მისასახსნელად მხოლოდ ერთირამ
შეიძლებოდა გვეთქვა,ოღონდ მიუკიბ- მოუკიბავად,რომ პიტერ პეპერკორნი
თავისიშუბლდაღარული,მეფურინიღბითადასიმწრით გახეულიპირით ორივე
უკიდურესობასაერთიანებდა, ორივესაწყისიმისთვისზედგამოჭრილიცჩანდადა
ერთმანეთისგამაბათილებელიც,მისშემხედვარესგეგონებოდათ,რომიგიისიც
იყო დაესეც, ერთიციყო დამეორეც.დიახ, ასეთიგახლდათ ესუჭკუო ბერიკაცი,ეს
მბრძანებელი ნული! იგი წინააღმდეგობათა ნერვს ნაფტასავით ვინმეს
დაბნევითა და ხვანჯებით როდი ადამბლავებდა;მასავით ორაზროვნად როდი
მოქმედებდა,იგიმისისაპირისპირო პიროვნებაიყო,დადებითიაზრით,რათქმა
უნდა,ეს მობარბაცე მისტერია მაღლა იდგა არა მარტო სისულელესა და
გონიერებაზე, არამედ იმ მრავალ ურთიერთსაწინააღმდეგო მოვლენასაც
ზემოდან დასცქეროდა,სეტემბრინი და ნაფტაც რომ იშველიებდნენ,რათა
აღმზრდელობითიმიზნით მაღალიძაბვაგამოემუშავებინათ.ესპიროვნებაერთი
შეხედვით აღმზრდელობით ზეგავლენას არ ახდენდა, მაგრამ მასთან
ურთიერთობა მაინც რამოდენა შანსი იყო განათლებას დაწაფებული
მოგზაურისათვის! ნამდვილად საოცარი სანახავი გამოდგა ეს მეფური
ორსახოვნება,როცამოპაექრენიქორწინებისადაცოდვისსაკითხსმიადგნენდა
მიმტევებლობის საიდუმლოსა და ავხორცობის ცოდვიანობასა თუ
უცოდველობაზე გააჩაღეს კამათი.მან თავი გვერდზე გადახარა და მკერდზე
ჩამოიყრდნო,ტანჯულიბაგეებიგაეხსნა,ტუჩისკუთხეებიდუნედ დასაცოდავად
ჩამოეშვა,ნესტოებითითქოსტკივილისაგანდაეძაბადაგაუფართოვდა,შუბლის
ნაოჭებიაიზიდნენდაგაფართოებულ,უფერო თვალებშიტანჯვააესახა-ესიყო
ღრმა მწუხარების გამომხატველი სურათი და შეხეთ,თვალის დახამხამებაში
მარტვილს სახე სიხარულისაგან გაებადრა! სევდიანად გადახრილი თავი
შეათამაშა,ჯერ კიდევღიატუჩებზეუწმაწურიღიმილიგამოესახა,ცალ ლოყაზე
თქვენთვის უკვე ნაცნობი სიბარიტული ღრმული დააჩნდა,კვლავ აცეკვებულ
წარმართ ქურუმად იქცა,ტვინის კოლოფებისკენ თავი უწინდებურად ანცად
გადააქნიადათქვა:
-აბა,აბა,ჩინებულია.ესარის. ..ესენიარიან. ..ახლახომირკვევა. .
.ავხორცობის
საიდუმლო, ხომგესმით...
დამაინც,როგორცმოგახსენეთ,ჰანსკასტორპისღირსებაშელახულ მეგობრებსა
დამასწავლებლებსყველაზემეტად ერთმანეთთანჩხუბისიამოვნებდათ.ისინი
ამ დროს თავს საკუთარ სტიქიაში გრძნობდნენ,„ მასშტაბზე“ კი ამას ვერ
ვიტყოდით,და მაინც მისი როლი ამ საქმეში სხვადასხვანაირად შეიძლებოდა
შეგვეფასებინა.მაგალითად,ვითარება აშკარად მათ საზიანოდ იცვლებოდა,
როცაგონებამახვილობისადაზეშთაგონების ნაცვლად წინ საქმე,მიწიერი და
პრაქტიკული ამბები წამოიწევდა,სადაც მბრძანებლური ბუნების ადამიანები
თავიანთ უპირატესობას ავლენენ ხოლმე: მაშინ ისინი იფერფლებოდნენ,
იჩრდილებოდნენ, სულ აღარ ჩანდნენ და სამეფო კვერთხს პეპერკორნი
ისაკუთრებდა, განაჩენიმასგამოჰქონდა, საკითხსიგიწყვეტდა, განკარგულებებს
იძლეოდა,უკვეთდა და მბრძანებლობდა. .. რა გასაკვირია,რომ იგი ასეთი
მდგომარეობისაკენილტვოდადასიტყვიერ ბრძოლასსაქმეერჩია?პეპერკორნი
იტანჯებოდა, სანამ კამათი მიმდინარეობდა, ანდა, მით უმეტეს, თუ
გაჭიანურდებოდა,ოღონდ პატივმოყვარეობაროდიტანჯავდა,-ჰანსკასტორპი
ამაშიდარწმუნებულიგახლდათ.პატივმოყვარეობასმასშტაბიარ გააჩნია, ხოლო
სიდიადისათვის უცხოა პატივმოყვარეობა. არა, პეპერკორნის მისწრაფება
საქმისადმი სხვა მიზეზებით იყო ნაკარნახევი:უხეშად და გაურანდავად რომ
ვთქვათ,„ შიშით“ ,ანუ ღირსებისა და მოვალეობის იმ გრძნობით,რაზეც ჰანს
კასტორპს ბატონ სეტემბრინისთან ბევრჯერ უცდია ხოლმე ლაპარაკი და
რომელიცთვითონ, ასეთუისე, სამხედროკასტისთვისებადმიაჩნდა.
-ბატონებო,-თქვაჰოლანდიელმადაწამახულფრჩხილებიანი კაპიტნის ხელი
თხოვნისა და მოწოდების ნიშნად აღმართა,-კეთილი,ბატონებო,ჩინებულია,
საუცხოოა!ასკეტიზმი. .
.მიმტევებლობა. .
.ხორციელიტკბობა. .
.მევისურვებდიეს. .
.
უაღრესად მნიშვნელოვანია!ოღონდ ნება მიბოძეთ. ..ვშიშობ,რომ ვეჭიდებით
მძიმე...ჩვენ თავს ვარიდებთ,ბატონებო,უპასუხისმგებლოდ ვარიდებთ თავს
წმიდათაწმიდა. .
.-მანამოიხვნეშა,-ესჰაერი,ბატონებო,დღევანდელიფიონით
ამოძრავებული თავისებური ჰაერი,სალბუნივით რომ გვედება,გაზაფხულის
სურნელსგვახსენებსდარაღაცასგვპირდება, ისგანაიმიტომუნდაჩავისუნთქოთ,
რათა...დაჟინებით გთხოვთ,ესარ ჩავიდინოთ,ესმისიშეურაცხყოფაა.მხოლოდ
მას უნდა მივუძღვნათ ჩვენი სრული და მთლიანი. ..ო,ჩვენი უზენაესი და
უსათუთესი. .
.მორჩა,ბატონებო!და ამოსუნთქვას მხოლოდ მისი თვისებების
ხოტბა- დიდება უნდა ამოვაყოლოთ მკერდიდან. .. მეტს აღარ გავაგრძელებ,
ბატონებო!აღარგავაგრძელებდაპატივსმივაგებამ. ..-იგიშეჩერდა, გადაიზნიქა,
თვალები ქუდით მოიჩრდილა და ყველამ მიჰბაძა მის მაგალითს,-თქვენს
ყურადღებასმივაპყრობზეცისკენ, მაღალიზეცისკენ, შეხედეთ აი,იმშავ,მბრუნავ
წერტილს იქ,ზევით,საოცრად ლურჯი,შავში გარდამავალი ფერის ქვეშ. ..ის
მტაცებელიფრინველია,დიდიმტაცებელიფრინველი.ეგგახლავთ,თუკითვალი
არ..
.ბატონებო და ჩემო გოგონი,ეს არწივი გახლავთ. .
.მტკიცედ მიგითითებთ
იქით... შეხედეთ! ეგ არც კაკაჩაა და არც ძერა. .. თქვენც რომ ჩემსავით
შორსმხედველი იყოთ ხანდაზმულობის გამო. .
. დიახ, ჩემო გოგონი,
ხანდაზმულობისგამო თმაგამიხუნდა,რაღათქმაუნდა,დიახ,თქვენცჩემსავით
ცხადად დაინახავდით ფრთების რკალზე. .
.არწივია,ბატონებო,კლდის არწივი.
იგი ზუსტად ჩვენს თავზე აკეთებს ირაოს,ფრთების შეურხევლად მინანაობს
დიდებულ ტატნობზეჩვენი. ..დაცხადიამიდამოსზვერავსწარბებქვეშმობრიალე
მახვილი თვალებით. .
.არწივი,ბატონებო,იუპიტერის ფრინველია,ფრინველთა
მეფე, ცისლომი!ტანთ ბუმბულისშარვალიაცვია, რკინისნისკარტიაქვს, ბოლოში
მაგრად მოკაუჭებული, უსაშველოდ ღონიერი ჭანგები და მორკალული
ბრჭყალებიაქვს,უკანაგრძელიბრჭყალებიწინასმაგრად ჩასჭიდებია,ხედავთ,
აი,ასე!-დასძინამანდაშეეცადა, გრძელფრჩხილებიანიკაპიტნისხელიარწივის
ბრჭყალებივით მოეხარა,-რასდაგვტრიალებთავსანრასზვერავ,ძმობილო? !-
ასძახა მან ზეცას,-ძირს დაექანე!თავში ჩასცხე შენს საკბილოს ეგ რკინის
ნისკარტი,ამოკორტნეთვალები,მუცელიგაუფატრეამსულიერს,რაც შენთვის
ღმერთს. .. ჩინებულია! მორჩა! ჭანგებზე მისი წელები უნდა დაახვიო და
ნისკარტიდანსისხლიმოგწვეთავდეს. ..
აღტყინებული პეპერკორნის შემხედვარე ნაფტასა და სეტემბრინის
ანტინომიებისადმიინტერესიგაუნელდათ,არწივისხატებაკიმერეცუსიტყვოდ
ირეკლებოდამინჰერისმეთაურობით განხორციელებულ გადაწყვეტილებებსადა
საქმიანობაში:შეუხვიეს სასტუმროში,იყო სმა- ჭამა,უდროო,მაგრამ მაინც
მადიანი,მადას კი არწივზე ფიქრი უცხოველებდათ;გაიმართაქეიფი,როგორც
ხშირად იცოდა მინჰერმა,„ ბერგჰოფს“გარეთ,სუფრას,სადაც მოხვდებოდა,იქ
რომ გაშლიდა, „ კურორტსა“ თუ სოფელში“ , გლარისისა თუ კლოსტერსის
დუქნებში,სადაც საექსკურსიო პატარა მატარებელი დადიოდა;იქ თავიანთი
მეუფის მეთაურობით კლასიკურ სასმელ- საჭმელს გეახლებოდნენ:ნაღებიან
ყავასადააქაურ ნამცხვარს,ანცვრიანყველსადასურნელოვანალპურ კარაქს,
ცხელ- ცხელ შემწვარ წაბლსსაოცრად რომუხდებოდა,ზედ კი,რამდენიცსულსა
დაგულსუნდოდა,იმდენველტლინურ წითელ ღვინოსაყოლებდნენ;პეპერკორნი
სახელდახელო ნადიმს დიდმნიშვნელოვანი ნაწყვეტ- ნაწყვეტი წინადადებებით
უძღვებოდა ან ანტონ კარლოვიჩ ფერგეს ალაპარაკებდა. მართალია, ამ
გულკეთილი მარტვილისთვის სავსებით უცხო იყო ყოველივე ამაღლებული,
მაგრამ,სამაგიეროდ,რუსული კალოშების წარმოებაზე უაღრესად საქმიანი
თხრობა შეეძლო:რეზინის მასას თურმე გოგირდითა და სხვა ნივთიერებებით
აზავებდნენ, ხოლო მზა, გალაქულ კალოშებს ას გრადუსზე მაღალ
ტემპერატურაზე ვულკანიზაციას“ უკეთებდნენ. სამსახურებრივი მიზნით მას
პოლარულ წრემდეცუწევდახოლმემოგზაურობადაიქაურიშუაღამის,მზისადა
ნორდკაპზე გამეფებული მარადიული ზამთრის ამბავსაც ჰყვებოდა,იქაური
უზარმაზარი კლდეებისა და ფოლადისფერი ზღვის ფონზე გემი სულ
პაწაწკინტელა ჩანსო,ამბობდა იგი და დაძარღვული ყელი და ჩამოკიდებული
ულვაშიაუდ- ჩაუდიოდა.ცასკიალაგ- ალაგთურმეყვითელიშუქისზოლებიეფინა,
ესჩრდილოეთისციალიყოფილადამთელიარემარედალამისსაკუთარითავიც
ანტონკარლოვიჩსთურმემოჩვენებაეგონახოლმე.
საბოლოო ჯამში,მათ პატარაწრეში ბატონი ფერგე იყო ერთადერთი კაცი,ამ
ათასნაირად დახლართულიურთიერთობებისმიღმარომიდგა.რაც შეეხებაამ
უკანასკნელს,აქ ორი მოკლე საუბარია აღსანიშნავი,ორი საოცარი საუბარი,
მოწმეების გარეშე რომ გაიმართა იმ დღეებში ჩვენს არაგმირულ გმირსა და
კლავდიასშორისდამასადაკლავდიასთანამგზავრსშორის,ორივესთანცალ-
ცალკე:პირველივესტიბიულში,საღამო ხანს,როცა ხელისშემშლელი“სიცხიანი
იწვათავისოთახში, მეორეკიერთნაშუადღევს, მინჰერისსაწოლთან. ..
იმსაღამოსვესტიბიულინახევრად ჩაბნელებულიიყო.ყოველდღიურითავშეყრა
ხანმოკლე დაუხალისო აღმოჩნდადადამსვენებლებმასაღამოს სამკურნალო
წოლისათვის ადრიანად მიაშურეს თავ- თავიანთ აივნებს,რა თქმა უნდა,იმათ
გარდა,ვინცაკრძალულიგზით ბანქოსსათამაშოდ ანსაცეკვაოდ,ქვევით,მიწიერ
სამყაროშიჩადიოდა.ჩამკვდარ ჰოლში,სადღაც,ერთადერთინათურაბჟუტავდა
და ირგვლივ ჩარიგებული სალონებიდანაც სუსტი შუქი გამოდიოდა. ჰანს
კასტორპს მაინც არ გამოჰპარვია, რომ ფრაუ შოშა, რომელსაც თავისი
მბრძანებლის გარეშე ევახშმა,ჯერ კიდევ არ ასულიყო მეორე სართულზე და
სამკითხველოში მარტოდმარტო იჯდა.ამიტომ თვითონაც არ უჩქარია ზევით
ასვლადავესტიბიულისიმკუთხესმიაშურა,სადაციატაკიერთისაფეხურით იყო
ამაღლებული და ხით მოპირკეთებული სვეტებით დამშვენებული ორი თეთრი
თაღით მცირეფართობიიფარგლებოდა.შორენკეცით მოპირკეთებულ ბუხართან
ისეთივე სკამსაქანელაში ჩაჯდა,მაშინ რომ ირწეოდა მარუსია,როცა იოახიმი
ერთადერთხელ დაელაპარაკა.ჰანს კასტორპი იჯდადასიგარეტს აბოლებდა-
თამბაქოსმოწევააქასეთდროსნებადართულიგახლდათ.
იგი ვესტიბიულში გამოვიდა,ჰანს კასტორპმა გაიგონა მისი ნაბიჯების ხმა და
ზურგს უკან მისი კაბის შრიალიც მოესმა,ქალი მიუახლოვდა,ხელში წერილი
ეჭირა,კონვერტისთვის კიდეში ჩაევლო ხელი და ჰაერში აფრიალებდა.მან
პშიბისლავისხმითმიმართაჰანსკასტორპს:
-კონსიერჟიწასულია, იქნებთქვენმაინცმომცეთt imbr
e-post
e
!
(საფოსტო მარკა ( ფრანგ. ).
)ქალს იმ საღამოს ყელთან მრგვალად ამოჭრილი
მსუბუქი,მუქი აბრეშუმის კაბა ეცვა და განიერი სახელოები მაჯაზე ღილიანი
მანჟეტით ეკვრებოდა.კაბათვალში მოუვიდა.ქალს კაბამარგალიტის მძივით
დაემშვენებინა და მარგალიტები ბინდბუნდში მკრთალად უციმციმებდა. .
.ჰანს
კასტორპმაყირგიზულ სახეშიშეხედადაგაიმეორა:
-Ti
mbre
?რომარამაქვს?
-არაგაქვთ?Tantpi spourv
ous
.
(მითუარესითქვენთვის( ფრანგ. )
.)
გამოდის,რომ მანდილოსანს ხელს ვერ გაუმართავთ? -მან ტუჩი აიბზუა და
მხრები აიჩეჩა, - ნამდვილად იმედი გამიცრუეთ. მამაკაცებისაგან
თადარიგიანობის იმედი მაინც ხომ უნდა გვქონდეს. რატომღაც მეგონა,
საფულეშისხვადასხვაზომისადაფასისპატარ- პატარაფურცლებიგექნებოდათ
ჩაწყობილი.
-რისთვის?-მიუგო მან,-წერილებსმეარავისვწერ,ანდავისუნდამივწერო?
დიდი-დიდი, ღიაბარათიდამჭირდეს, რომელსაცმარკაზედვეაქვსდაკრული.ვის
უნდა მივწერო წერილი? მე არავინ მყავს. ბართან ყოველგვარი კავშირი
გავწყვიტე.ჩვენიხალხურისიმღერებისკრებულშიარისერთისიმღერა,სადაც
ნათქვამია, „
ქვეყნისთვისდაკარგულივარო“ ,დასწორედისეაჩემისაქმე. ..
-კარგი,მაშინპაპიროსიმაინცმომეცით,დაკარგულო კაცო!-უთხრაქალმა,მის
პირდაპირ, ბუხრის გვერდით მიდგმულ სკამზე ჩამოჯდა, რომელზეც
ტილოგადაკრულიბალიშიიდო,ფეხიფეხზეგადაიდო დაპაპიროსისთვისხელი
გაუწოდა, -ეგკიგქონიათ მომარაგებული.
გამოწვდილი ვერცხლის სათუთუნედან მან დაუდევრად ამოიღო სიგარეტი და
მადლობაცარ უთქვამს,ისემოუკიდაკვესზე,რომელიცჰანსკასტორპმადახრილ
სახესთან ახლოს მიუტანა.ამ ზანტად ნათქვამ სიტყვებში,„ პაპიროსი მაინც
მომეცითო“დამადლობისუთქმელად სიგარეტისგამორთმევაშიგანებივრებული
ქალის სილაღე, მაგრამ ამასთან ადამიანური, უკეთ რომ ვთქვათ,
„ადამიანური“ სიახლოვე და საერთო საკუთრების შეგრძნება გამოსჭვიოდა,
პირველყოფილი სილბოთი გაჟღენთილი გრძნობა,რომ რისამე გაღება და
მიღებათავისთავადგასაგებირამიყო.შემდეგმანუპასუხა:
-ჰო,ეგკიყოველთვისმომარაგებულიმაქვს.სიგარეტიარ უნდაშემოგაკლდეს.
უიმისოდ რაგეშველება?ამასვნებისაყოლასეძახიან,არა?გულახდილად რომ
ვთქვა,ვნებიანი კაცი არავარ,მაგრამ ჩემი ვნებები მეცამაქვს,ფლეგმატური
ვნებები,რათქმაუნდა.
-აი,ვნებიანი არა ვარო,რომ თქვით,მაგით კი ნამდვილად დამამშვიდეთ,-
უპასუხაქალმადაპირიდანბოლიგამოუშვა,-ანდაროგორ იქნებით ვნებიანი?
მაშინ ხომ თქვენს ჯიშსა და ჯილაგს უნდა უღალატოთ.ვნება სიცოცხლისთვის
სიცოცხლეს ნიშნავს,მამაკაცები კი განცდის გულისთვის ცოცხლობთ.ვნება
თავდავიწყებაა, თქვენკიმხოლოდთვითგამდიდრებისჟინიგკლავთ.C’ estca
(დიახ,სწორედ ასეა ( ფრანგ.).).ნუთუ არც გიფიქრიათ,რომ ეს საზიზღარი
ეგოიზმიადამისიწყალობით ერთ მშვენიერ დღესკაცობრიობისმტრისროლში
აღმოჩნდებით?
-ოჰო!ერთბაშად კაცობრიობის მტრად გვაცხადებ? რაებს ამბობ,კლავდია,
ყველაფერს ასე რატომ აზოგადებ?მაინც რა გარკვეული და პირადი თვისება
გაქვს მხედველობაში, რომ ამბობ, სიცოცხლისთვის კი არა,
თვითგამდიდრებისთვის იღვწითო? ქალებს ფუჭი მორალის კითხვა რომ არ
გიყვართ?ო,მორალი,რომიცოდე,ნაფტასადასეტემბრინისსაპაექრო თემაა.
იგი უკიდურესი ბუნდოვანების სფეროს მიეკუთვნება. ადამიანი საკუთარი
თავისთვისცოცხლობსთუსიცოცხლისათვის, ესთვითონაცარ იცისდაზუსტად და
მტკიცედ ვერც ვერავის ეცოდინება.მე მინდა ვთქვა,მიჯნას ამ შემთხვევაში
მკაფიოდ ვერ გაავლებ- მეთქი. არსებობს ეგოისტური თავგანწირვა და
თავგანწირული ეგოიზმი. ..ჩემი აზრით,აქ ისეთივე ამბავი ხდება,როგორიც
სიყვარულშია.ცხადია,ამორალურად ვიქცევი,კარგად რომ ვერ ვუგდებ ყურს,
მორალზე რასაც მელაპარაკები,მაგრამ უპირველეს ყოვლისა,ის მიხარია,
ერთად რომვსხედვართ,როგორცოდესღაცვისხედით,დამასმერეარცერთხელ
ერთად არ ვმსხდარვართ,რაცუკანდაბრუნდი.მიხარია,რომშემიძლიაგითხრა,
როგორ გშვენისესვიწრო მანჟეტებიშენც დაშენსხელებსაც,როგორ ევლება
გარსესსიფრიფანააბრეშუმიშენსმკლავებს, ჩემსნაცნობმკლავებს...
-მივდივარ.
-ნუწახვალ, გთხოვ!მევითარებასაცგავითვალისწინებდაპიროვნებებსაც.
-თქვენისთანაუვნებო კაცისაგანამისიმედიმაინცხომუნდავიქონიოთ.
-ხომხედავ!შენდამცინიდამკიცხავ, როცამე..
.წასვლასკიაპირებ, როცა..
.
-თუგნებავთ, რომგაგიგოთ, გთხოვთ, ნურაფერსგამოტოვებთ.
-გამოდის,რომ იოტისოდენადაც ვერ გამომიყენებია შენი უნარი,შენ ხომ
გამოტოვებულისიტყვებისამოცნობაშიგაწაფულიხარ?გეტყოდი,უსამართლოდ
მექცევი-მეთქი,მაგრამვიცი, სამართლიანობააქრომარაფერ შუაშია. ..
-დიახაც,არა.ეჭვიანობისაგან განსხვავებით სამართლიანობა ფლეგმატური
ვნებაადაეჭვიანობით ფლეგმატურიადამიანებითავსნამდვილად სასაცილოდ
იხდიანხოლმე.
-ხედავ?სასაცილოდო.ამიტომაც გეუბნები,ჩემიფლეგმატურობამედამანებე-
მეთქი!გიმეორებ!რა მეშველებოდა,ასეთი რომ არ ვიყო? უამისოდ თუნდაც
ლოდინსკიგავუძლებდი?
-რას?
-შენსლოდინს.
-Vოყონს, მონამი
.
(ყურიმიგდე,მეგობარო ( ფრანგ. )
.)აღარ მსურსავიტანო მომართვისისფორმა,
რასაცსულელურად დაჯიუტად ადგახართ.ეგფორმათვითონვემოგბეზრდებათ,
თუმცა, ბოლოსდაბოლოს, არცმევარბურჟუისპრანჭიაცოლი, რომაღვშფოთდე. .
.
-ავად ხარ დაიმიტომ.ავადმყოფობაადამიანსთავისუფლებასანიჭებს.იგიშენ. .
.
მოიცა,აღარ მაგონდებაის სიტყვა,რომელიც ჯერ არ გამომიყენებია!იგი შენ
გენიალურობასგანიჭებს!
-გენიალურობაზე სხვა დროს ვილაპარაკოთ.ეგ სულ არ მინდოდა მეთქვა.მე
მხოლოდ ერთსმოვითხოვ:ნუწარმოიდგენთ,თითქოსთქვენსლოდინში-თუკი
მართლამელოდით -მერაიმებრალიმიმიძღოდესანშემეგულიანებინოთ,ან,
საერთოდ,დამერთოს ამის ნება.ახლავე უნდა დამიდასტუროთ,რომ სწორედ
პირიქითიყო. ..
-სიამოვნებით, კლავდია,სიამოვნებით.შენარ მოგიციალოდინისსაბაბი, მეჩემი
ნებითგელოდი.კარგადმესმის, რატომაცაძლევამასმნიშვნელობას...
- ხომ ხედავთ,თქვენს აღიარებაშიც კი იგრძნობა კადნიერება. საერთოდ,
კადნიერი კაცი ბრძანდებით, ღმერთმა იცის, რატომ. მარტო ჩემთან
ურთიერთობაშიკიარა,ისედაც.თქვენსაღტაცებაშიც,თქვენსმორჩილებაშიცკი
იგრძნობა კადნიერება.იქნებ გგონიათ,ამას ვერ ვამჩნევდე!წესით,არც უნდა
დაგლაპარაკებოდით,თუნდაც იმიტომ,რომ ბედავთ და ლოდინზე მიწყებთ
ლაპარაკს.თქვენიმხრივუპასუხისმგებლობაა,ისევაქრომხართ.დიდიხანია
თქვენსსამუშაოსუნდადაჰბრუნებოდით, surlechant
ier
,(ვერფი( ფრანგ.).
)თუსადაციყო, იქ.
..
-აი,ახლაგენიალურად კიარა,სავსებით ჩვეულებრივად ლაპარაკობ,კლავდია.
ეგფუჭისიტყვებია.შეუძლებელია,შენცსეტემბრინივით მსჯელობდე.ვიცი,ასე
განგებ რომ ლაპარაკობ დაშენს ნათქვამს არც მე ვეკიდები სერიოზულად.მე
ჩემისაბრალო ბიძაშვილივით უნებართვოდ ვერ წავიდოდი, იგიბარშისამსახურს
რომ შეეცადა,შენი წინასწარმეტყველებისამებრ,მოკვდა კიდეც,მაგრამ მან
იცოდა,რომ მოკვდებოდადააქ სამკურნალო სამსახურის გაგრძელებას მაინც
სიკვდილიერჩია.ამიტომაციყო ჯარისკაცი, მაგრამმეჯარისკაციარ გახლავართ,
მე სამოქალაქო პირი ვარ, დეზერტირობად მე ის ჩამეთვლებოდა, ჩემი
ბიძაშვილივითრომმოვქცეულიყავიდაpar t
out
,
(აუცილებლად ( ფრანგ.
). ) რადამანთისის აკრძალვის მიუხედავად, ბარში
პირდაპირ სასარგებლო საქმისადაპროგრესისსამსახურშიჩავმდგარიყავი.ეს
იქნებოდა უდიდესი უმადურობისა და ორგულობის გამოჩენა ავადმყოფობის,
გენიის,შენდამისიყვარულისწინაშე,რომელმაცძველიდაახალიჭრილობები
დამიტოვა,შენიმკლავებისწინაშე,რომელთაც ვიცნობ,თუნდაც ვაღიარო,რომ
მხოლოდ სიზმარში,გენიალურ სიზმარშიგავიცანიშენიმკლავები,ასერომ,ეგ
შენ არც არაფერს გავალდებულებს და ოდნავადაც არ გიზღუდავს
თავისუფლებას. .
.
ქალიისევისეიჯდა,სიგარეტსეწეოდა,ზურგით პანელსმიყრდნობოდა,ხელები
სკამზე დაებჯინა და ფეხი ფეხზე გადაედო.ჰანს კასტორპის სიტყვებზე ისე
გაიცინა,რომთათარივით ვიწროდ გაჭრილითვალებიმთლად მოეჭუტადაშავი
ლაქისფეხსაცმლითშემოსილიფეხიაუთამაშდა.
-Quellegénérosi
té!Ohlà,l
à,vr
aiment
(რა დიდსულოვნებაა!კმარა მართლა და მართლა ( ფრანგ.
).),ზუსტად ასეთი
წარმომედგინაhommedegéni e
,
(გენიოსი( ფრანგ. )
.)ჩემოსაბრალობიჭუნავ!
-კარგი,გეყოფა,კლავდია.მე,რათქმაუნდა,ჩემიბუნებით არავითარიhommede
génie
არა ვარ და ვერც დიდ მასშტაბებს დავიჩემებ, ღმერთმანი, არა, მაგრამ
შემთხვევით - დაარქვი ამას შემთხვევა - ავიჭერი მაღლა ამ გენიალურ
სფეროებში. .
.მოკლედ,შენ,ალბათ,არ გეცოდინება,რომ არსებობს რაღაც
ალქიმისტურ- ჰერმეტული პედაგოგიკა, ერთი მდგომარეობიდან მეორეში
გადასვლა,ესეიგი,უფრო გასაგებად რომვთქვა,ამაღლება,ოღონდ გარეგანი
ზემოქმედებისა და ბიძგის შემწეობით უფრო მაღალ საფეხურზე ასასვლელად
რომ გამოდგეს,საამისოდ ცოტა რამ მაინც თვით იმ ნივთიერებასაც უნდა
ჰქონდეს თანდაყოლილი.ჰოდა,მე ზედმიწევნით კარგად ვიცი,რაც მქონდა
თანდაყოლილი-მეოდითგანვევემეგობრებოდიავადმყოფობასადასიკვდილს,
ჯერ კიდევპატარაბიჭმაუგუნურებაგამოვიჩინედაშენგანფანქარივინათხოვრე,
ისევე როგორც აქ გამოგართვი ყველიერის ღამეს ფანქარი.მაგრამ უგუნური
სიყვარულიგენიალურია,რადგანსიკვდილი,რომიცოდე,გენიალურიპრინციპია,
resbina,l
apisphil
osophorum
,
(იგი ფილოსოფიურს ჰგავს ( ფრანგ.)
.)მაგრამ იგი პედაგოგიური პრინციპია,
რადგანმისსიყვარულსსიცოცხლისადაადამიანისსიყვარულამდემივყავართ.
დიახ, ასეა, ჩემსლოჯიაშიმომევლინაცხადად ესაზრიდაახლააღტაცებულივარ,
შენ რომ შემიძლია გაგიზიარო. სიცოცხლისკენ ორი გზა მიდის: ერთი
ჩვეულებრივია,პირდაპირიდაწესიერი,მეორეუკეთურია,იგისიკვდილისმიღმა
გადისდაგენიალობისაკენმიმავალიგზაცესარის!
-შენ მოსულელო ფილოსოფოსი ხარ,-უთხრა ქალმა,-ვერ დავიჩემებ,შენი
დახლართული გერმანული აზრებიდან ყველაფერი მესმის- მეთქი,მაგრამ შენი
ნათქვამიადამიანურად ჟღერსდაშენცნამდვილად კარგიბიჭიხარ.ისეკი,შენ
მართლაenphi l
osophe
(ფილოსოფოსივით( ფრანგ.).)მოიქეცი,ამასვერავინდაგიკარგავს..
.
-შენიგემოვნებისთვისმეტისმეტადenphi l
osophe
,არა, კლავდია?
- გეყოფა თავხედობა! მომწყინდა. რომ მელოდი, ეგ სისულელე იყო და
დაუშვებელი, მაგრამმაინცხომარმიბრაზდები, ტყუილადრომგალოდინე?
-ძნელი იყო,კლავდია,ფლეგმატური კაცისთვისაც კი ძნელი იყო ლოდინი,
ჩემთვისხომძნელიიყო,მაგრამშენმაინცდიდისისასტიკეგამოიჩინე,იმასთან
ერთად რომ დაბრუნდი,ბერენსისგან ხომ უეჭველადგეცოდინებოდა,რომ აქ
ვიყავიდაგელოდი.მაგრამხომგითხარი,ჩვენსღამესმხოლოდ სიზმრად ვთვლი
დაშენსთავისუფლებასვაღიარებ- მეთქი.ბოლოსდაბოლოს,არცამაოდ მიცდია,
შენ აქახარ,მაშინდელივით ერთად ვსხედვართ,მესმის შენი საოცარი,ოდნავ
ხრინწიანიხმა,ამხმასდიდიხანიამიჩვეულიაჩემიყური,ამგანიერიაბრეშუმის
კაბის ქვეშ კი შენი მკლავები იმალება,მე რომ ვიცნობ,ის მკლავები,თუნდაც
ზევით სიცხიანი იწვეს შენი თანამგზავრი,დიდი პეპერკორნი,ეგ მარგალიტის
მძივირომმოგიძღვნა, ისპეპერკორნი. ..
-რომელსაცთქვენთვითგამდიდრებისმიზნითასედაუმეგობრდით.
-ეგ ნუ გეწყინება,კლავდია!სეტემბრინიმაც გამომლანძღა ამის გულისთვის,
მაგრამ ეს ხომ საზოგადოებაში გამეფებული ცრურწმენის ბრალია.ამ კაცთან
შეხვედრა ბედის საჩუქარია,ღმერთმანი,იგი დიდი პიროვნებაა!მართალია,
ხანდაზმულია, მაგრამ მაინც გაგიგებდი, როგორც ქალს ძალიან რომ
შეგყვარებოდა.მართლაძალიანგიყვარს?
-შენიფილოსოფოსობადასაფასებელია,გერმანელო ჰანსჰენ,-უთხრაქალმადა
თმაზე ხელი გადაუსვა,-მაგრამ მე მგონი,ადამიანური არ იქნება,შენ ჩემს
სიყვარულზეგელაპარაკო!
-ო,არა,კლავდია,რატომაც არა,ჩემიაზრით,ადამიანურობაიქიწყება,სადაც
არაგენიალურხალხსჰგონია, მთავრდებაო.მაშ,გაგიჟებითგიყვარს?
ქალი გადაიხარა,სიგარეტის ნამწვი ალმაცერად ისროლაბუხარში დაშემდეგ
დიდხანსგულხელდაკრეფილიიჯდა.
-თვითონვუყვარვარ,-თქვამან,-დამისისიყვარულისიამაყეს,მადლიერებისა
და ერთგულების გრძნობას აღმიძრავს.შენ ან გამიგებ ამას,ანდა ღირსი არ
იქნებიიმმეგობრობისა,იგიშენდამირომავლენს. ..მისმაგრძნობამმაიძულა,
თან გავყოლოდი და მისი მხევალი გავმხდარიყავი.აბა,რა მექნა? თვითონ
განსაჯე!განაადამიანსშესწევსძალა, უგულებელყოსმისიგრძნობები?
-არავითარ შემთხვევაში!-კვერიდაუკრაჰანსკასტორპმა,-ეგ,რათქმაუნდა,
შეუძლებელია,რომელი ქალი გაბედავს უგულებელყოს მისი გრძნობა,ანუ ამ
გრძნობისგან გაჩენილი შიში,და იგი,ასე ვთქვათ,ბედის ანაბარა მიატოვოს
გეთსიმანიისბაღში. .
.
-შენუჭკუოარახარ, -უთხრაქალმადაირიბადგაჭრილ თვალებშიფიქრიგაეყინა,
-შენყველაფერიგესმის.გრძნობისგანგაჩენილიშიში. ..
-იმისდანახვასდიდიჭკუაარ სჭირდება, რომუნდაგაჰყოლოდი, თუნდაციმიტომ,
ანდაუფროიმიტომაც, რომმისსიყვარულშიბევრირამააშიშისმომგვრელი.
-C’
estexact
.
..
(სწორედ ასეა ( ფრანგ.).)შიშის მომგვრელი.რომ იცოდე,რა სადარდებელს
მიჩენს,მასთანყოფნარაძნელია. .
.
ქალი მის ხელს დასწვდა და ხელის მტევანს ერთხანს ანგარიშმიუცემლად
ათამაშებდა, მაგრამუეცრადწარბიშეიკრადაჰკითხა:
-მოიცა!განასიმდაბლეარარის, მასზეასერომვლაპარაკობთ?
-არა,ცხადია,არა,კლავდია.არა,ნამდვილად არა.ესადამიანურისაქციელიადა
მეტი არაფერი!შენ გიყვარს ეს სიტყვა,ისე მეოცნებედ აჭიანურებ ხოლმე
ბგერებს,მიყვარსშენიბაგიდანამსიტყვისგაგონება.ჩემიბიძაშვილიიოახიმი
ჯარისკაციიყო დავერ იტანდაამსიტყვას,ეგსაყოველთაო უწესრიგობასადა
თავმიშვებულობას ნიშნავსო. ამ სიტყვაში მაინცდამაინც უნაპირო
შემწყნარებლობისაზრსთუჩავდებთ,მაშინვაღიარებ,რომმეცჩემებურიეჭვები
მიჩნდება, მაგრამ როცა მასში თავისუფლება, გენიალობა და სიკეთე
იგულისხმება, მაშინ იგი უზარმაზარ მნიშვნელობას იძენს, და, როცა
პეპერკორნზე და მისგან მომდინარე სადარდებელსა და სიძნელეებზე
ვლაპარაკობთ,შეგვიძლია დამშვიდებით ვახსენოთ ეს სიტყვა.ეს ყველაფერი,
ცხადია, ღირსების მისებური, ახირებული გაგებიდან მომდინარეობს, მისი
შიშისაგან,ვაითუ,გრძნობამ მიღალატოსო და დამხმარე და დამატკბობელ
საშუალებებსაცასეამიტომაცეტანება.ასეთ ამბებზეჩვენმხოლოდ მოწიწებით
შეგვიძლიავილაპარაკოთ,რადგანიგიყველაფერშიავლენსთავისმასშტაბებს,
დიდებულ,მეფურ მასშტაბებს,დათუკი ამაზე ადამიანურად ვილაპარაკებთ,ეს
არცმისიდამცირებაგამოვადაარცჩვენი.
-ჩვენაქარაფერ შუაშივართ,-მიუგო ქალმადაკვლავგულხელიდაიკრიფა,-თუ
ქალი მამაკაცისთვის, და თან, როგორც შენ ამბობ, დიდი მასშტაბის
მამაკაცისთვის,ვისაცმისმიმართ გრძნობაგააჩნიადაამგრძნობასშიშით თავს
დაჰკანკალებს, თუნდაცდამცირებასარაიტანს, იმასქალიარცჰქვია.
-ნამდვილად,კლავდია.კარგინათქვამია.მაშინდამცირებაცმასშტაბებსიძენს
დაქალსშეუძლიათავისიდამცირებისსიმაღლიდანამაყად გადმოხედოსიმათ,
ვისაცმეფურიმასშტაბებიარ გააჩნია, დაისეაგდებულად ელაპარაკოს, როგორც
შენმითხარიცოტახნისწინ
ტიმბრესპოსტე- სგამო, მამაკაცებისგანთადარიგიანობისიმედიმაინცხომუნდა
გვქონდესო!
-გეწყინა?კარგიერთი.წყენაეშმაკსაცწაუღია,კარგი?მეცმწყინსხოლმეშენგან
რაღაც- რაღაცები,აი,ახლა გეუბნები გულახდილად,რაკი ამ საღამოს ერთად
ვსხედვართ და ვსაუბრობთ.მე შენს ფლეგმატურობაზე მომდის გული,შენი
ეგოისტური სიამოვნებისთვის იმას რომ დაუმეგობრდი, თუმცა მაინც
ძალიანმიხარია,ასე მოწიწებით რომ ეპყრობი. ..შენს საქციელში ლოიალობა
ჭარბობს,თუმცათავხედობაცკარგად გამოსჭვივის,მაგრამ,ბოლოსდაბოლოს,
მაინცმიპატიებია.
-მეტისმეტადკეთილიბრძანდები.
ქალმაშეხედა.
-შენიგამოსწორება,ეტყობა,არ იქნება.იცი,რასგეტყვი:დიდიეშმაკიბიჭიხარ.
არ ვიცი,ჭკვიანიხარ თუარა, მაგრამეშმაკობანამდვილად არ გაკლია.არაუშავს,
ამისატანაშეიძლება.შენთანმეგობრობაცშეიძლება.მოდი,გინდამეგობრული
კავშირი შევკრათ მის სასარგებლოდ,აი,როგორც ვინმეს წინააღმდეგ კრავენ
ხოლმეკავშირს.თანახმახარ,მაძლევხელს?ხშირად შიშიმიპყრობს. ..ხანდახან
მასთანმარტო დარჩენამეშინია, შინაგანადმარტოდარჩენა,tusai
s
.
..(ხომგესმის( ფრანგ.)
.)
იგი შიშს მგვრის. ..ზოგჯერ მგონია,რომ კარგი არაფერი მოელის. .
.და მაშინ
ძრწოლა მიპყრობს. .
. იცი, როგორ მინდა ვინმე კარგი ადამიანი მყავდეს
გვერდით. ..Enfi
n
,
(მოკლედ ( ფრანგ.).)სიმართლე თუ გინდა,იქნებ მასთან ერთად აქ იმიტომაც
ჩამოვედი. ..
ისინიისეახლო- ახლოსისხდნენ, რომმუხლებით ეხებოდნენერთმანეთს, იგიწინ
გადახრილ სარწეველაში იჯდა,ქალი კი სკამზე.უკანასკნელ სიტყვებზე ქალმა
სახესახესთანმიუტანადამკლავშიჩაავლოხელი.მანუპასუხა:
-ჩემთან,არა?რა კარგია.ო,კლავდია,რა საოცრებას მეუბნები.მაშ,ჩემთან
ჩამოხვედი?დაამისშემდეგამბობ,შენილოდინიდაუშვებელიდაფუჭიიყოო?
რეგვენიუნდავიყო,შენიშემოთავაზებულიმეგობრობისფასივერ გავიგო,დიახ,
ჩვენმისსასიკეთოდუნდადავმეგობრდეთ. .
.
და აი,ამ დროს ქალმა ტუჩებში აკოცა.ეს იყო ნამდვილი რუსული კოცნა,
იმდაგვარი, ამ ვრცელ, გულღია ქვეყანაში რომ იციან დიდ ქრისტიანულ
დღესასწაულებზე,თითქოსბეჭდისდასმით რომამტკიცებენსიყვარულს,მაგრამ
რაკი ერთმანეთს პირწავარდნილმა მზაკვარმა“ ახალგაზრდა კაცმა და
შემპარავინაბიჯებით მომხიბლავად მოსიარულე,ჯერ კიდევახალგაზრდაქალმა
აკოცეს,ამის მოყოლაზე ძალაუნებურად გვახსენდება დოქტორ კროკოვსკის
ოსტატური,იქნებარცთუსავსებით მართებული,მერყევისაუბარისიყვარულზე,
დაბეჯითებით ვერავინ რომ ვერ იტყოდა, დოქტორი კროკოვსკი უბიწო
სიყვარულსგულისხმობდათუვნებიანსადახორციელს.რავქნათ,ჩვენცმასავით
ვიმსჯელოთ, ანუ,
ჰანსკასტორპმადაკლავდიაშოშამაცმისებურად იმსჯელონთუ
არა თავიანთ რუსულ კოცნაზე?მაშინ რაღას იტყოდით,უბრალოდ,უარი რომ
გვეთქვაამსაკითხისღრმად განხილვაზე?ჩვენიაზრით, ანალიტიკურიმსჯელობა
კი გამოგვივა,მაგრამ ჰანს კასტორპის ნათქვამს გავიმეორებთ და ვიტყვით,
„დიდი სიბრიყვე“ და სიცოცხლისმოძულეობა იქნება, უბიწო და ვნებიანი
სიყვარულიერთმანეთისაგან მკვეთრად“რომგავმიჯნოთ.ესმკვეთრად გამიჯვნა
რაღაა? !ან ეს მერყევი დაორჭოფული აზრი რას ჰქვია? !არც ვმალავთ,ასეთი
რამეებისასაცილოდ რომმიგვაჩნია.განადიდებულიდამშვენიერიარ არის, ენა
ერთ სახელსრომარქმევსყველაფერს, რაცშეიძლებაიგულისხმო ამგრძნობაში,
უბიწოებიდანმოყოლებულიდახორციელიჟინით დამთავრებული?ესგახლავთ
ორაზროვნებაშიჩაბუდებულისავსებით ერთმნიშვნელოვანიაზრი,რადგანთვით
უკიდურესად ღვთისმოსაურისიყვარულიცარ შეიძლებაარ იყოსხორციელიდა
პირიქით,უკიდურესად ხორციელ სიყვარულშიცარ შეიძლება,მისხალიმაინცარ
ერიოს ღვთისმოსაური, იგი მარად საკუთარი თავის ერთგულია, როგორც
სიცოცხლის მზაკვრული ტრფიალი,როგორც უზენაესი ვნება,იგია ორგანული
საწყისისაკენ ლტოლვა,გულის ამაჩუყებლად,ვნებიანად რომ იკრავს გულში
ხრწნისთვისგანკუთვნილ სხეულს, car
it
as
(თავგანწირული სიყვარული, გულმოწყალება ( ლათ.)
.) მხოლოდ ყველაზე
ზეაღმტაც და ბობოქარ ვნებაშია ჩაბუდებული. მერყევი აზრიო? ღმერთო
დიდებულო,იყოს სიყვარულის აზრი მერყევი!ასეთი რომ არის,ესაა სწორედ
ცხოვრება და ადამიანურობა,და სრული სიბლაგვე სწორედ ის იქნება,მის
მერყეობაზევიმტვრიოთ თავი.
ამგვარად,სანამ ჰანს კასტორპისა და ფრაუ შოშას ტუჩები რუსულ კოცნაშია
შეწებებული,სცენისშეცვლისმიზნით ჩავაბნელოთ ჩვენიპატარათეატრი.ჩვენ
ხომდაგპირდით, მეორესაუბარსაცგაგანდობთ- თქო,დააი, შუქისკვლავჩართვის
შემდეგ,საღამოსკენგადახრილიგაზაფხულისდღისმღვრიესინათლეზეჩვენს
გმირსჩვეულ ვითარებაშივხედავთ, დიდიპეპერკორნისსაწოლთანმეგობრულად
და მოწიწებით მოსაუბრეს.სასადილოში,ოთხ საათზე,ჩაის სუფრასთან ფრაუ
შოშამარტო მობრძანდა,ისევეროგორცმისწინამორბედ სამივეტრაპეზზე,და
მაშინვე საყიდლებზე წავიდა კურორტის მაღაზიებში. ჰანს კასტორპმა კი,
ჩვეულებისამებრ, ავადმყოფი ჰოლანდიელის მონახულება გადაწყვიტა,ერთი
მხრივ, უნდოდამისდამიყურადღებაგამოეჩინადაცოტათიმაინცგაერთო, მეორე
მხრივ კი,თვითონაც უნდოდა თავისდა სასიკეთოდ კვლავაც განეცადა მისი
პიროვნების ზეგავლენა, მოკლედ, სიცოცხლისეული, მერყევი მოტივები
ამოძრავებდა.პეპერკორნმა ტელეგრაფი“განზე გადადო,რქის პენსნეს კეხში
ჩაავლო ხელი, ჯერ შუბლზეაიწია, მერეკიმოიხსნა,გაზეთზედააგდო დასტუმარს
კაპიტნის ხელი გაუწოდა,ფართო,გახეული ტუჩები კი ისე შეარხია,თითქოს
ტკივილმა მოუღრიცაო.წითელი ღვინო და ყავა,ჩვეულებისამებრ,საწოლთან
მიედგა,სკამზე დარჩენილცარიელ ყავის ჭურჭელს ყავაზოლებად შეხმობოდა,
მინჰერს სადილზე დასაყოლებელი ულუფა უკვე დაელია,ჩვეულებისამებრ,
მაგარი და ცხელი, შაქრითა და ნაღებით შეზავებული, და ახლა ოფლში
იწურებოდა.ცეცხლის ენებივით აფრიალებული თეთრი თმით შემორკალული
მეფურისახეგასწითლებოდა, ხოლოშუბლიდაზედატუჩიდაცვაროდა.
-გავოფლიანდი,-უთხრამანჰანსკასტორპსდადასძინა,-კეთილიიყოსთქვენი
მობრძანება,ყმაწვილო.პირიქით,პირიქით.დაბრძანდით!თბილი სასმლის
დალევის შემდეგ გაოფლიანება სისუსტის ნიშანია.თუ არ შეწუხდებით. ..დიახ,
დიახ.ცხვირსახოცი.გმადლობთ.
ამასობაში სიწითლე დაუცხრა და სახეზე მოყვითალო სიფითრე გადაეკრა,
როგორცამდიდებულ კაცსციებ- ცხელებისშეტევისშემდეგემართებოდახოლმე.
ამ დილით კვარტულმა ციებ- ცხელებამ მაგრად მოჰკიდა ხელი,სამივე სტადია
ძლიერად მიმდინარეობდა,ცივიც,მხურვალეც და სველიც და პეპერკორნის
პატარ-პატარა, უფერო თვალები კერპივით დაღარული შუბლის ქვემოდან
უსიცოცხლოდიმზირებოდნენ.მანგანაგრძო:
-ეს..
.დიახ,დიახ,ყმაწვილო.მემინდასიტყვა სანაქებო“ .
..დიახ,დიახ,უსათუოდ.
დიდთავაზიანობასიჩენთ, ავადმყოფიბერიკაცირომ. .
.
-მოვინახულე?-ჰკითხაჰანსკასტორპმა,-რასბრძანებთ,მინჰერ პეპერკორნ.მე
იქით მმართებსმადლობისთქმა,აქცოტახნით ჯდომისუფლებარომმოვიპოვე,
მეხომგაცილებით მეტსვიძენაქმოსვლით,ვიდრეთქვენ,დაამიტომწმინდა
ეგოისტურიმიზნებიმამოძრავებს.ესმცდარიდახასიათებათქვენსთავსროგორ
აკადრეთ.„ ავადმყოფიბერიკაციო“ .ვერავინმიხვდება,რომესთქვენშეიძლება
იყოთ.ასეხომსავსებითყალბისურათიიქმნება. .
.
-კეთილი,კეთილი,-მიუგო პეპერკორნმადარამდენიმეწამით თვალებიდახუჭა.
დიდებული თავით ბალიშზე მიესვენა, ნიკაპი მაღლა ასწია და
გრძელფრჩხილებიანიხელებინაქსოვიპერანგიდანამობურცულ, ფართო, მეფურ
მკერდზე დაიწყო,-კარგია,ყმაწვილო,უფრო სწორად,დარწმუნებული ვარ,
კეთილი მიზნები გამოძრავებთ.სასიამოვნო დრო გავატარეთ გუშინ საღამო
ხანს..
.დიახ,დიახ,ჯერ კიდევგუშინსაღამოს. ..იმსტუმართმოყვარეადგილას. ..
სახელი დამავიწყდა. .
. აი, სადაც საუცხოო ძეხვით, სალამით შეზავებული
ტაფამწვარიდაჯანსაღი, აქაურიღვინო. .
.
-ნამდვილად დიდებულიიყო!-დაუდასტურაჰანსკასტორპმა,-ყველამმადიანად
მოვულხინეთ. ..„ბერგჰოფის“ შეფმზარეული სამართლიანად განაწყენდებოდა,
რომ დავენახეთ,ერთი სიტყვით,თავი არც ერთს არ დაგვიზოგავს,მაგრად
შევუტიეთ.ესიყო ნამდვილისალამი,ბატონსეტემბრინისგულიაუჩუყდა,ლამის
ცრემლმორეული გეახლებოდათ.თქვენც გეცოდინებათ,ბატონი სეტემბრინი
პატრიოტი და თან დემოკრატი პატრიოტი რომ არის, მოქალაქის შუბი
კაცობრიობის საკურთხეველზე აქვს ნაკურთხი,რათა სალამის შემოტანისთვის
შვეიცარიისსაზღვარზებაჟიმომავალშიცარმოიშალოს.
-ეგარაფერი,-განუცხადაპეპერკორნმა,-იგირაინდიდახალისიანიმოსაუბრეა,
ჩინებული კავალერიც,თუმცა,ეტყობა,განგებამ იმის ბედი არ არგუნა,რომ
ტანსაცმელიხშირ- ხშირადგამოეცვალა.
-დიახ,არ არგუნა!-თქვაჰანსკასტორპმა,-მაგისბედისულ არ არგუნა!ბატონ
სეტემბრინისკარგახანიავიცნობდავმეგობრობთ კიდეც,ესეიგი,მანმოისურვა
დიდსულოვნადჩემთანმეგობრობა, „ძნელადაღსაზრდელი“ვგონივარდაიმიტომ,
გამოთქმაგვაქვსასეთი, ასეუბრალოდ ვერ გაიგებთ, თავსარ იზოგავს, რომსწორ
გზაზე დამაყენოს. ჰოდა, იმას მოგახსენებდით, რომ ზამთარ- ზაფხულ ამ
უჯრედებიან შარვალსა და ხაოიან ორბორტიან სერთუკში ვხედავ,ოღონდ ამ
ძველმანებსმოხდენილად დაღირსეულად ატარებს,ზუსტად ისე,კავალერსრომ
შეეფერება, ამაში მეც სავსებით გეთანხმებით. ასე ტანსაცმლის შეშნობა
სიღატაკეზეგამარჯვებაა,პირადად მემისისიღატაკემირჩევნიაპატარანაფტას
ელეგანტურობას. მის დანახვაზე ისეთი უხერხულობა გეუფლება, თითქოს
ყველაფერი ეშმაკეული ჰქონდეს და საამისო სახსრებს უწმინდური გზებით
შოულობდეს, დიახ,რაღაც-რაღაცებიჩემთვისცნობილიაკიდეც.
-რაინდული დახალისიანი კაცია,-გაიმეორაპეპერკორნმა,ისე,რომ ნაფტას
გაკენწლვისთვის ყური არ უთხოვებია,-თუმცა,ნება მიბოძეთ,ესეც ვთქვა,
ადამიანის ათვალწუნება ჰყვარებია. თქვენც შემჩნეული გექნებათ, ჩემს
თანამგზავრ მანდილოსანს იგი მაინცდამაინც გულზე არ ეხატება,უსიმპათიოდ
იხსენიებს ხოლმე,ალბათ,იმიტომ,რომ ამდაგვარი ხასიათი მის მიმართაც. ..
სიტყვა არ მითხრათ,ყმაწვილო. სულაც არ ვაპირებ,ბატონი სეტემბრინი
დათქვენი მეგობრული გრძნობები. ..მორჩა!არც იმას ვამტკიცებ,მას ოდესმე
თავაზიანობის წესები შეშლოდეს, როგორც კავალერი ვალდებულია,
მანდილოსანს. .
.ჩინებულია,მეგობარო,ვერაფერში გამოედავები!ოღონდ ხომ
არსებობსრაღაცმიჯნა, თავშეკავება, ერთგვარიორჭოფულიდა- მო-
კი-დებუ-
ლება,
რაც ქალბატონის მტრულ განწყობილებას ადამიანური თვალსაზრისით
უაღრესად. ..
-გასაგებსხდის.დიახ,გასაგებიცაადაუაღრესად გამართლებულიც.მაპატიეთ,
მინჰერ პეპერკორნ, თქვენი წინადადება რომ დავამთავრე, ასე იმიტომ
გავკადნიერდი, რომ სავსებით გეთანხმებით. მით უმეტეს, თუ იმასაც
გავითვალისწინებთ,რომსაერთოდ,ქალი-ალბათ,გეღიმებათ,ჩემიასაკისკაცი
ქალებზე ასე ზოგადად რომ ვლაპარაკობ,-ქალი თავის დამოკიდებულებას
მამაკაცისადმი, ძირითადად, მამაკაცის მისდამი დამოკიდებულებით
განსაზღვრავსდააქგასაკვირიარაფერია.ქალები,მეთუმკითხავთ,რეაქტივებს
ჰგვანან,საკუთარი ინიციატივა არ გააჩნიათ,მოშვებულები,უფრო სწორად,
პასიურებიარიან. ..გამიჭირდება, მაგრამნებამომეცით, მაინცგანვავითარო ჩემი
აზრი.ქალი,ჩემი დაკვირვებით,სიყვარულის საქმეში თავის თავს უპირველეს
ყოვლისა,ობიექტად თვლის,ახლოსმოუშვებსსიყვარულს,მაგრამთვითონარა
აქვსთავისუფალიარჩევანისუფლება,სიყვარულშიამომრჩეველ სუბიექტად იგი
მხოლოდ მამაკაცისარჩევანისსაფუძველზეიქცევადამაშინაცკი, ნებამიბოძეთ,
ესეცდავძინო,არჩევანისთავისუფლებაზე-ცხადია,იგულისხმება,რომმამაკაცი
მთლად წყალწაღებული არაა,თუმცა აუცილებელ წინა პირობად ვერც ეს
ჩაითვლება,-დიახ,არჩევანის თავისუფლებაზე ზეგავლენას ახდენს და ქალს
წელშიტეხსისფაქტი,რომთვითონარისსხვისირჩეული.ღმერთო დიდებულო,
მგონი,ბანალურ ჭეშმარიტებას ვროშავ,მაგრამ ახალგაზრდას,ბუნებრივია,
ყველაფერი ახალი,ახალი და განსაცვიფრებელი ეჩვენება.თქვენ ეკითხებით
ქალს:„ გიყვარსთუარაიგი? “„იცით,მასროგორ ვუყვარვარ? “-გიპასუხებთ ქალი
დათვალებსანძირსდახრის,ანზეცისკენაღაპყრობს.აბა,ერთიწარმოიდგინეთ
ასეთი პასუხი ჩვენი პირიდან -მაპატიეთ,ყველას სახელით რომ ვლაპარაკობ!
ალბათ,არსებობენ მამაკაცები,ასე რომ გვიპასუხებდნენ,მაგრამ ისინი ხომ
სასაცილოებიარიან,ეპიგრამისფორმით რომვთქვა,მათ ქალაჩუნამიჯნურები
შეიძლება ვუწოდოთ.განა ისინი თვითონვე არ იხასიათებენ თავს ამგვარი
ქალურიპასუხით?ნეტავრასფიქრობსქალი,ჰგონია,რომმამაკაცსუსაზღვრო
ერთგულებით უნდა უპასუხოს, რაკი მან ასეთი მდაბალი არსება თავისი
სიყვარულით გააბედნიერა, თუ მამაკაცის სიყვარულში თავის უეჭველ
უპირატესობასჭვრეტს?დაფიქრებისასხშირად დამისვამსსაკუთარითავისთვის
ესკითხვა.
-წმიდათაწმიდაამბებზენათქვამისხარტისიტყვებით თქვენუძველეს, კლასიკურ
ფაქტებს გადასწვდით,ყმაწვილო,-მიუგო პეპერკორნმა,-მამაკაცს ათრობს
თავისიჟინი,ქალიმოითხოვსდამოელის,თვითონაცდათვრესმისიჟინისაგან.
აქედან მოდის ჩვენი მოვალეობა,გვქონდეს გრძნობის უნარი.აქედან მოდის
საშინელისირცხვილი,როცაგრძნობისგანდაცლილობისგამო უძლურნივართ,
ქალსჟინიგავუღვიძოთ.თქვენცხომარ მიირთმევთ ერთ ჭიქაწითელ ღვინოს?მე
დავლევ.მწყურია.დღესგანსაკუთრებითბევრისითხედავკარგე.
-უღრმესიმადლობა,მინჰერ პეპერკორნ.ამდროსდალევაარ მერგება,მაგრამ
თქვენისადღეგრძელოსშესასმელადყოველთვისმზად ვარ.
-მაშინღვინისჭიქათქვენაიღეთ,ერთისმეტიარამაქვს,მეფიალითაციოლად
გავალ.მემგონი, ესპატარაშუშხუნაარგვიწყენს, თუუბრალოსასმისით. ..
მანსტუმარიდაიხმარა, ოდნავაკანკალებულიკაპიტნისხელით დაისხაღვინო და
უფეხო ჭიქიდან ისე სწრაფად გადაუშვა თავის ნაქანდაკევ ხორხში,თითქოს
სუფთაწყალიაო.
-ყელსგავისველებ,-თქვამან,-თქვენმეტსაღარ დალევთ?მაშინნებამიბოძეთ,
მეერთხელ კიდევ. .
.-ხელმეორედ დასხმისასცოტაღვინო დაეღვარადასაბნის
შალითაწითლადდაილაქა, -ვიმეორებ,-თქვამან, შუბივითწამახულითითიასწია,
მეორე ხელში კი ღვინით სავსე ჭიქა აუკანკალდა,-ვიმეორებ:აქედან მოდის
გრძნობისწინაშეჩვენირელიგიურიმოვალეობა.რომიცოდეთ,ჩვენიგრძნობაა
ისმამაკაცურიძალა,სიცოცხლესრომაღვიძებს.სიცოცხლეთვლემს.მასუნდა
გააღვიძონ,რათაღვთაებრივგრძნობასშეუუღლდესდამასთანერთად გააჩაღოს
მთვრალი ქორწილი.რადგან სიყვარული,ყმაწვილო,ღვთაებრივი გრძნობაა.
ადამიანიცღვთაებრივიამანამდე,სანამსიყვარულისუნარიშესწევს.ადამიანი
ღმერთისსიყვარულია.ღმერთმაშექმნაიგი,რათამისით განეცადასიყვარული.
ადამიანი მხოლოდ და მხოლოდ ის ორგანოა,რომლის მეშვეობითაც ღმერთი
გამოღვიძებულ და სიყვარულით მთვრალ სიცოცხლესთან ქორწინდება.და თუ
ადამიანსგრძნობამუმტყუნა,მაშინესღმერთისშერცხვენაა,ესარისღმერთის
მამაკაცურიძალის მარცხი,კოსმიურიკატასტროფა,გაუგონარისაშინელება. ..-
დასძინამანდადალია.
-ნებამომეცით, ჭიქაგამოგართვათ, მინჰერ პეპერკორნ, -უთხრაჰანსკასტორპმა,
- მივყვები თქვენს ფიქრთა მდინარებას და ბევრ რამესვსწავლობ. თქვენ
ავითარებთ ისეთ თეოლოგიურ თეორიას, რომლის თანახმადაც, ადამიანს
უაღრესად საპატიო,თუმცა,ალბათ,ოდნავ ცალმხრივ რელიგიურ ფუნქციას
მიაწერთ.თქვენს მსჯელობაში,თუაზრის გამოთქმის ნებას დამრთავთ,ურევია
ერთგვარი რიგორიზმი, ეს კი, მაპატიეთ და, დამთრგუნველად მოქმედებს.
ყოველგვარი რელიგიური სიმკაცრე,ცხადია,დამთრგუნველია მოკრძალებული
მასშტაბის ადამიანებისათვის. გულშიც არ გამივლია, თქვენთვის რაიმე
შემესწორებინა,მე მხოლოდ მინდოდა,მივბრუნებოდი იმ აზრს,რაც თქვენ
„ათვალწუნებაზე“ ბრძანეთ.თქვენი დაკვირვებით,ბატონი სეტემბრინი ასეთ
დამოკიდებულებასამჟღავნებსთქვენითანამგზავრისადმი.ბატონსეტემბრინის
დიდი ხანია ვიცნობ,ძალიან დიდი ხანია,საუკუნეა ვიცნობ და შემიძლია
დაგარწმუნოთ,რომმისიწინასწარ აკვიატებულიაზრი,თუკისაერთოდ არსებობს
იგი,არავითარ შემთხვევაში წვრილმანი და ფილისტერული არ იქნება,ამის
გაფიქრებაც კი სასაცილოა. აქ შეიძლება არსებობდეს მხოლოდ მაღალი
სტილისაკვიატებული აზრი,ანუ არაპიროვნული აზრი,ასე ვთქვათ,ზოგადი
პედაგოგიურიპრინციპები,რომელთასაფუძველზე,გულახდილად რომგითხრათ,
ბატონმასეტემბრინიმ ძნელად აღსაზრდელიბავშვი“დამარქვა,მაგრამამაზე
ლაპარაკიშორსწაგვიყვანდა.ესიმდენად რთულისაკითხია,რომორისიტყვით
შეუძლებელია. ..
-დათქვენგიყვართ
მადამე ,არა? -უეცრად ჰკითხა მინჰერმა და სტუმრისკენ მიაბრუნა თავისი
მეფურისახე.ჰანსკასტორპმაშეხედაამტანჯვით გახეულ ტუჩებს,არაბესკებით
დაღარულიშუბლისქვემოდანგამომზირალ წვრილ- წვრილ, უფერო თვალებსდა..
.
შეკრთა.მანწაილუღლუღა:
-თუ მე...ესე იგი.
..მე,რა თქმა უნდა,დიდ პატივს ვცემ ფრაუ შოშას თუნდაც
მხოლოდიმისათვის, რომ.
..
-გთხოვთ,გთხოვთ!-თქვაპეპერკორნმადაჰანსკასტორპიდახვეწილიჟესტით
შეაჩერა,-ნება მიბოძეთ,-განაგრძო მან,მას შემდეგ,რაც ამ გზით თავის
სათქმელს მისცა გასაქანი,-ნება მიბოძეთ,გაგიმეოროთ,რომ გულშიც არ
გამივლია იმ იტალიელი ბატონისათვის რაინდული კოდექსის ნამდვილი
დარღვევა მესაყვედურებინა -ამ საყვედურს ვერავის ვაკადრებ,ვერავის.მე
მხოლოდ შევამჩნიე,რომ. ..ამ წუთში ლამის მიხარია,რომ. ..კარგი,ყმაწვილო,
ნამდვილად კარგიადამშვენიერი.მიხარია,აქ საეჭვო არაფერია;ნამდვილად
ნასიამოვნები ვარ.ჩემს თავს ვეუბნები. .
.ჩემს თავს მოკლედ და ნათლად
ვეუბნები:თქვენ ჩემზე დიდი ხანიაიცნობთ მადამს.წინაჩამოსვლაზე თქვენც
მასთანერთად იყავით აქ.გარდაამისა,იგიუაღრესად მომხიბლავიქალია,მეკი
ერთიავადმყოფიბერიკაცივარ.როგორ მოხდა, რომ..
.იგი,
მერაკიშეუძლოდ ვარ,
დღესნაშუადღევს, საყიდლებზემარტოდმარტო წავიდა.რამოხდამერე!თითქოს
არაფერი!მაგრამ ნამდვილად საჭირო იყო. ..მივაწერო ეს,როგორ თქვით?ჰო,
სინიორ სეტემბრინის პედაგოგიურ პრინციპებს, რომ თქვენს რაინდულ
გრძნობებს. .
.გთხოვთ, სწორადგამიგოთ. .
.
-სწორად გაგიგეთ,მინჰერ პეპერკორნ.არა,სრულიადაც არა.მე სრულიად
დამოუკიდებლად ვიქცევი. პირიქით, ბატონი სეტემბრინი ზოგჯერ. .
. ო,
სამწუხაროდ,თქვენსშალითასღვინისლაქებიამჩნევია,მინჰერ პეპერკორნ.რა
ვქნათ?ჩვენზედმარილისმოყრავიცითხოლმე, სანამლაქაახალია...
-ეგ არაფერი,-უპასუხა პეპერკორნმა,ისე,რომ სტუმრისთვის თვალი არ
მოუცილებია.
ჰანსკასტორპიგაწითლდა.
-აქ,-ყალბიღიმილით დაიწყო მან, -აქხომჩვეულებრივივითარებაარაა, აქაური
სულისკვეთება,თუ შეიძლება ასე ითქვას,პირობითობას არ ემორჩილება.
უპირატესობა აქ ავადმყოფს ენიჭება,სულერთია,კაცი იქნება ის თუ ქალი.
სამაგიეროდ, რაინდული კანონები იჩაგრება. თქვენ ამჟამად შეუძლოდ
ბრძანდებით,მინჰერ პეპერკორნ,მწვავეშეტევაგქონდათ დამალეგაგივლით.
თქვენი თანამგზავრი შედარებით ჯანმრთელადაა. მე მგონი, ქალბატონის
მოსაწონად ვიქცევი,აქ რომ მის მაგივრობას ვეწევი,თუკი შეიძლება მის
მაგივრობაზელაპარაკი,ხა,ხა,ხა,იმისნაცვლად,რომპირიქით მექნა,თქვენი
მაგივრობა გამეწია და მისთვის დაბაში წაყოლა შემეთავაზებინა. როგორ
გავბედავდი, თქვენი თანამგზავრისათვის ჩემი რაინდული სამსახური
დამეძალებინა?საამისო არცუფლებამოსილებაგამაჩნიადაარცრაიმესაბუთი.
გავკადნიერდებიდავიტყვი,რომკარგად ვიცი,ვისრისიუფლებააქვს.მოკლედ,
მემგონი, კორექტულადვიქცევი, ჩემისაქციელისაერთოვითარებასშეესაბამება,
იგი,კერძოდ,თქვენდამიჩემსპატივისცემასშეესაბამება,მინჰერ პეპერკორნ,და
ვფიქრობ,რომ ამგვარად თქვენს კითხვაზე -თქვენ ხომ დამისვით შეკითხვა,-
დამაკმაყოფილებელიპასუხიგაგეცით.
-და ძალიან სასიამოვნო პასუხიც,-მიუგო პეპერკორნმა,-ჩემდა უნებურად
სიამოვნებით ვუსმენ თქვენს თამამ სიტყვას,ყმაწვილო.თქვენ კისრისტეხით
გადარბიხართ დაბრკოლებებზედასაკითხებსისეამრგვალებთ, რომყველაფერი
მისაღები გეჩვენება,ოღონდ დამაკმაყოფილებელი კი არა.თქვენი პასუხი
სრულიადაც ვერმაკმაყოფილებს,მაპატიეთ,თუამის თქმით იმედი გაგიცრუეთ.
ჩემო კარგო, ჩემ მიერ ცოტა ხნის წინ გამოთქმულ შეხედულებებთან
დაკავშირებით თქვენ რიგორიზმი“ახსენეთ,მაგრამ თქვენს შეხედულებებშიაც
ურევიაერთგვარირიგორიზმი, ერთგვარისიმკაცრედაშებოჭილობა, რაცთქვენი
ბუნებისათვის,მეპირადად,შეუფერებელიმეჩვენება,თუმცათქვენსსაქციელში
იგისხვადროსაც შემიმჩნევია.დააი,ახლაც იმავესგატყობთ.ესგახლავთ ის
შებოჭილობა, რაც ჩვენი თავყრილობისას თუ გასეირნებისას ქალბატონის
მიმართ -დამხოლოდ დამხოლოდ მისმიმართ, -გამოგიმჟღავნებიათ დასაამისო
მიზეზის ახსნა თქვენი ვალია,თქვენი მოვალეობაა,ყმაწვილო.მე არ ვცდები.
ჩემიდაკვირვებამრავალჯერ დადასტურდადაწარმოუდგენელია,ამგვარიაზრი
სხვებსაცარ გასჩენოდათ,ოღონდ იმგანსხვავებით,რომსხვებს,ალბათ,ალბათ
კიარა, ნამდვილად, შეუძლიათამფენომენისახსნა.
მინჰერიდღესუჩვეულოდ ზუსტიდადასრულებულ სტილით ლაპარაკობდა, თუმცა
მუხანათი შეტევისაგან ძალ- ღონე ჰქონდა გამოცლილი. ნაწყვეტ- ნაწყვეტი
ფრაზები თითქმის არ გამოურევია.საწოლში ნახევრად წამომჯდარს ღონიერი
ბეჭებიდადიდებულითავისტუმრისკენმიეტრიალებინა,ცალიმკლავისაბანზე
გაეწვართა,შალის პერანგის სახელოდან კაპიტნის დაჭორფლილი ხელის
მტევანიმოუჩანდა,ხელისმტევანიაეწიადაზედ შუბებივით წამახულითითებით
სიზუსტისრგოლიშეეკრა,პირით კისიტყვებსისემკაფიოდ დაზუსტად,ლამის
პლასტიკურად წარმოთქვამდა,ბატონ სეტემბრინისაც კი შეშურდებოდა,ხოლო
ისეთ სიტყვებში, როგორიცაა წარმოუდგენელია“ და არ
გასჩენოდათ“ხორხისმიერ რაეს“ურთავდა.
-თქვენგეღიმებათ, -განაგრძო მან,-თვალებსახამხამებთ დათავსაქეთ- იქით ისე
ატრიალებთ, თითქოსამაოდ გიწევდეთ დაფიქრება.თანმშვენივრად იცით, რასაც
ვგულისხმობდარაზეცვლაპარაკობთ.მეარ ვამტკიცებ,თითქოსთქვენმადამს
ხმასარ სცემდეთ, ანპასუხსარ აძლევდეთ, როცასაუბარიამასმოითხოვს, მაგრამ
ვიმეორებ, თავსძალასატანთ ხოლმე, უფრო ზუსტად, რაღაცასგაურბიხართ, თავს
იძვრენთ,კერძოდ,თუკარგად ჩავუკვირდებით,თქვენერთ ფორმასგაურბიხართ.
თქვენრომგიყუროთ,ადამიანსეგონება,ნაძლევიგქონდეთ დადებული,თითქოს
მადამთან ფიცით იყოთ შეკრული და გეკრძალებოდეთ მასთან საუბარში
მიმართვის ფორმების გამოყენება.თქვენ თანამიმდევრულად,გამონაკლისის
გარეშე მოქმედებთ,არასოდეს არ მიმართავთ მას,არასოდეს თქვენობით“არ
ელაპარაკებით.
-კიმაგრამ,მინჰერ პეპერკორნ. ..რაფიცზელაპარაკობთ. ..
-თავს ნებას მივცემ,ერთ გარემოებაზე მიგითითოთ,რასაც,ალბათ,თქვენც
კარგადამჩნევთ, -ამწუთშისაშინლადგაფითრდით.
ჰანსკასტორპსარ აუხედავს.თავდახრილიიჯდადავითომშალითაზედამჩნეულ
წითელ ლაქებსდასცქეროდა.„ აქამდეუნდამივსულიყავით დამივედით კიდეც,-
ფიქრობდაიგი, -ჩემიდასაკლავიდანა, მგონი,მეთვითონგამოვჩხრიკე.ამწუთში
მივხვდი,რომ ნამდვილად ასეა.ნუთუ მართლა ასე გავფითრდი? თუმცა რა
გასაკვირია,დადგაგადამწყვეტიწუთი.კაცმაარიცის, რამოხდება.კიდევვიცრუო?
რა დამიშლის,მაგრამ რომ აღარ მინდა? ჯერჯერობით,ამ სისხლის ლაქებს,
შალითაზედამჩნეულ წითელიღვინისლაქებსარმოვეშვები“ .
მის თავს ზემოთაც დუმილი მეფობდა.დუმილი ორ- სამ წუთს გაგრძელდა და
ცხადიგახდა,ასეთ ვითარებაშიროგორიხანგრძლივობაშეიძლებაშეიძინოსამ
პაწაწინადროისერთეულებმა.
დუმილიკვლავპიტერ პეპერკორნმადაარღვია.
-ეს იყო იმ საღამოს,რომელმაც თქვენი გაცნობის პატივი მარგუნა,-თითქოს
წაიღიღინა მან და ბოლოს ისე დაუდაბლა ხმას, თითქოს ეს მოზრდილი
მოთხრობისპირველიფრაზაყოფილიყო, -ჩვენპატარალხინიგვქონდა, სასმელ-
საჭმლით ვისიამოვნეთ და აღტყინებულნი,ადამიანურად გალაღებულნი და
გათამამებულნი,გვიან ღამით,ხელიხელგადახვეულნი მივემართებოდით ჩვენ-
ჩვენი განსასვენებლისაკენ.და აი,მაშინ,ჩემი კარის წინ,დამშვიდობებისას
მომივიდათავშიაზრად,თქვენთვისერთიწინადადებაშემომეთავაზებინა.თქვენ
ბაგეებით უნდა შეხებოდით იმ ქალის შუბლს,რომელმაც თქვენი თავი აქ
ამასწინანდელი ყოფნისას შეძენილ კარგ მეგობრად გამაცნო,მე მინდოდა ამ
ამაღლებული წუთების აღსანიშნავად მასაც შეესრულებინა ჩემ თვალწინ ეს
საზეიმო დამხიარულირიტუალი.თქვენგადაჭრით უარყავით ჩემიწინადადება
იმ საბაბით,რომ უაზროდ მიმაჩნიათქვენს თანამგზავრს შუბლზე ვეამბოროო.
ვერ შემომედავებით, რომ ეს განმარტება თვითონვე მოითხოვდა ახსნა-
განმარტებას,ახსნა- განმარტებას,რომელიცჩემწინაშედღემდევალად გაწევთ.
თანახმახართ, ესვალიახლაგამისწოროთ?
„ხედავ,ესეც კი შეუმჩნევია,-გაიფიქრაჰანს კასტორპმა,ღვინის ლაქას კიდევ
უფრო ახლოსდააკვირდადამოღუნულიშუათითით ერთ- ერთ მათგანსფხაჭნაცკი
დაუწყო,-კაცმა რომ თქვას,მაშინ მინდოდა კიდეც,ეს რომ შეემჩნია და
მიმხვდარიყო,თორემ ასე არც ვეტყოდი.ახლა კი რა ვქნა?გული გვარიანად
ამიფანცქალდა.ვითომპირველხარისხოვანიმეფურირისხვადამატყდებათავს?
იქნებ ჯობდა მისი მუშტისთვის შემეხედა, ჩემს თავზე არ ჰქონდეს უკვე
აღმართული?მეტისმეტად თავისებურდასაჩოთიროდღეშიკიჩავვარდი! “
უეცრადიგრძნო, პეპერკორნმამარჯვენამაჯაშიროგორჩაავლოხელი.
„ოჰო, მაჯაში ჩამავლო ხელი! - გაიფიქრა მან, - ისე, სასაცილო არაა,
კუდამოძუებულირომდავმჯდარვარ დაარ ვინძრევი? !რაიმედანაშაულიმაინც
მიმიძღოდეს მის წინაშე!არავითარი.თუსაჩივლელია,ჯერ დაღესტანში მისმა
ქმარმა იჩივლოს,მერე ამან ან სხვამ,შემდეგ კი მე.ყოველ შემთხვევაში,მე
რამდენადაც ვიცი, ამას მაინც არაფერი აქვს საჩივლელი. მაშ, რაღას
მიფანცქალებსგული?სწორედდროა, ავდგედადიდმპყრობელურსახეშიუტეხად,
თუმცამაინცმოწიწებით შევხედო! “
ასეცმოიქცა.პეპერკორნსდიდმპყრობელურ სახეზეყვითელიფერიდასდებოდა,
შუბლზე აკრეფილი ნაოჭების ქვეშ თვალები უფერო მოუჩანდა და გახეულ
ტუჩებზესიმწრისღიმილიდასთამაშებდა.ერთმანეთსთვალითვალშიგაუყარეს
დიადმამოხუცმადაუბრალო ყმაწვილმაკაცმადაამდროსერთ- ერთ მათგანს
კვლავმაგრადეჭირამეორისმაჯა.ბოლოსპეპერკორნმაწყნარადთქვა:
-თქვენკლავდიასსაყვარელიიყავითამასწინათმისიაქყოფნისდროს.
ჰანსკასტორპმაისევჩაღუნათავი,მაგრამიმწამსვემაღლაასწია,ერთიღრმად
ამოისუნთქადათქვა:
-მინჰერპეპერკორნ!ძალიან მინდა,არ მოგატყუოთ და გზას ვეძებ,თავიდან
ავიცილო სიცრუე, ესკიიოლისაქმეროდია.ტრაბახიგამომივა, თქვენინათქვამი
რომდავადასტურო დასიცრუეგამომივა,მთლიანად რომუარვყო.სწორად უნდა
გამიგოთ.მე დიდხანს,ძალიან დიდხანს ვიცხოვრე ამ სახლში კლავდიასთან,
უკაცრავად, თქვენს ახლანდელ თანამგზავრთან ერთად, ასე რომ, მას
ოფიციალურად არ ვიცნობდი.საზოგადოებაშიმიღებულიწესებიგამორიცხული
იყო ჩვენი,
უფრო სწორად, მასთანჩემიურთიერთობიდანუნდამოგახსენოთ, რომ
ამის სათავეები წყვდიადშია ჩაფლული. ჩემს ფიქრებში კლავდიასათვის
მხოლოდ შენობით მიმიმართავსდასინამდვილეშიცარასოდესსხვაგვარად არ
მომხდარა,რადგან ის საღამო,როცა ცოტა ხნის წინ ნახსენები პედაგოგიური
ბორკილები ჩამოვიცილე დაერთი საბაბით,რომელიც წარსულიდანვე მქონდა
გულზე დაჩნეული,მას მივუახლოვდი,საკარნავალო საღამო იყო,ყველიერის
ღამე,უპასუხისმგებლო საღამო,შენობით სალაპარაკო საღამო დაიმსაღამოს
მდინარებაში ამ სიტყვამ სიზმარეული და უპასუხისმგებლო განწყობილების
წყალობით ღრმა აზრი შეიძინა, მაგრამ ეს იყო ამავე დროს კლავდიას
გამგზავრებისწინასაღამოც.
-ღრმააზრი,-გაიმეორაპეპერკორნმა,-ძალიანთავაზიანად კიგამოგივიდათ. ..-
მან ჰანს კასტორპს ხელი უშვა და თავისი გრძელფრჩხილებიანი კაპიტნის
ხელებით ყვრიმალების,თვალის ფოსოების,ლოყებისა და ნიკაპის სრესას
მოჰყვა.შემდეგხელებიღვინით დალაქულ ზეწარზედააწყო დათავიმარცხენა
მხარესდადო, სტუმრისაგანპირიიბრუნა,თითქოსსახემოარიდაო.
-მე რაც შემეძლო სწორად გიპასუხეთ,მინჰერ პეპერკორნ,-უთხრა ჰანს
კასტორპმა,-და შევეცადე,არც მეტი მეთქვა და არც ნაკლები.უპირველეს
ყოვლისა,მინდა გაითვალისწინოთ,რომ ჯერ კიდევ გასარკვევია,ის საღამო,
ბოლომდე შენობით ლაპარაკისა და გამოთხოვების საღამო,ანგარიშში უნდა
ჩაითვალოსთუარა,ესხომყოველიწესიდანდარიგიდან,ლამისკალენდრიდან
ამოვარდნილისაღამო იყო.ერთგვარიhor sd’
uvr
e
,ასევთქვათ,ექსტრაორდინარული,დამატებითისაღამო,ოცდაცხრათებერვალი,
დაამგვარად, ესიქნებოდასანახევროდტყუილი, თქვენინათქვამირომუარმეყო.
პეპერკორნსარაფერიუპასუხია.
-ვარჩიე,თქვენთვის სიმართლე მეთქვა,-ხანმოკლე პაუზის შემდეგ კვლავ
წამოიწყო ჰანსკასტორპმა,-თუმცაამით შეიძლებოდათქვენიკეთილგანწყობა
მომშლოდა,რაც,გულახდილად გითხრათ,საგრძნობი დანაკლისი იქნებოდა
ჩემთვის,უფრო მეტიც:ესიქნებოდადარტყმა,ნამდვილიდარტყმა.ამდარტყმას
მხოლოდ იმასთუშევადარებდი,როცაფრაუშოშაუკანმარტო კიარა,თქვენთან
ერთად დაბრუნდა.საფრთხესარ შევუშინდი,რადგანდიდიხანიამინდოდაჩვენ
შორისყველაფერინათელიყოფილიყო.მეთქვენგანსაკუთრებულ პატივსგცემთ
დაჩვენიურთიერთობაასეუფრო მშვენიერიდაადამიანურიმესახებოდა.თქვენ
იცით,თავისიმომაჯადოებელი,ხრინწიანიხმით კლავდიაროგორ წარმოთქვამს
ამ სიტყვას,როგორ მომხიბლავად აჭიანურებს. დიახ,ასეთი ურთიერთობა
მერჩივნა,ვიდრედუმილიდათვალთმაქცობა,ამიტომაც მომეშვაგულზე,ცოტა
ხნისწინამაზეთქვენთვითონრომწამოიწყეთლაპარაკი.
პეპერკორნსარაფერიუპასუხია.
- კიდევ ერთი რამ მინდა გითხრათ,მინჰერ პეპერკორნ,- განაგრძო ჰანს
კასტორპმა,-კიდევერთმაგარემოებამმაიძულა,თქვენთვისსრულისიმართლე
მეთქვა, ჩემს თავზე გამომიცდია, რა შემაცბუნებელია გაურკვეველ
მდგომარეობაში ყოფნა,რა შემაწუხებლად მოქმედებს ბუნდოვანი ეჭვები და
ვარაუდები.თქვენ ახლა იცით,ვინ იყო ის კაცი,ვისთანაც კლავდიამ საღამო
გაატარა,იზეიმაოცდაცხრათებერვლისმსგავსიერთიდღე,სანამახლანდელი
ურთიერთობაჩამოყალიბდებოდა,რომელსაც,სიგიჟეიქნება, პატივიარ ვცე.მე,
ჩემდათავად,ასეთისიცხადისათვისარ მიმიღწევია,თუმცაყოველთვისმესმოდა,
რომამდაგვარ დღეშიჩავარდნილმაკაცმაწინამორბედ ფაქტებს, უფრო სწორად,
თავისწინამორბედებსანგარიშიუნდაგაუწიოს.კარგად ვიცოდი,რომჰოფრატმა
ბერენსმა-თქვენცგეცოდინებათ,იგიზეთისსაღებავებით რომდილეტანტობს,-
მრავალი სეანსი მოანდომა მისი პორტრეტის შექმნას,მშვენიერი პორტრეტი
გამოსვლია,განსაკუთრებით კანი აქვს ისე ხელშესახებად გადმოცემული,რომ,
ჩვენშორისდარჩესდა,ძალაუნებურად ღრმად ჩაგაფიქრებს.ამამბავმაბევრი
სატანჯველიდათავსატეხიგამიჩინადადღემდევერმომისვენია.
-იგიისევგიყვართ?-ჰკითხაპეპერკორნმაისე,რომპოზაარ შეუცვლია,ესეიგი,
პირი ისევ იქით ჰქონდა მიბრუნებული. ..დიდი ოთახი სულ უფრო და უფრო
იძირებოდაბინდბუნდში.
-ბოდიშს გიხდით,მინჰერ პეპერკორნ,-უპასუხა ჰანს კასტორპმა,-მაგრამ
თქვენდამი ჩემი პატივისცემა და აღფრთოვანება არ მაძლევს იმის უფლებას,
თქვენითანამგზავრისმიმართჩემსგრძნობებზეგელაპარაკოთ.
-დაიგითქვენსგრძნობასდღესაციზიარებს?-ჰკითხაპეპერკორნმაწყნარიხმით.
-ვერ ვიტყვი,-მიუგო ჰანსკასტორპმა,-ვერ ვიტყვი,მასოდესმეგაეზიარებინოს
ჩემი გრძნობები.ეს ნაკლებად სარწმუნოა.ჩვენ ამ თემას ცოტა ხნის წინ
თეორიულად შევეხეთ, როცა რეაქტივებთან ქალის ბუნებისმსგავსებაზე
ვლაპარაკობდით.ანდარამაქვსმეშესაყვარებელი?ანრამასშტაბისკაციმევარ,
თქვენ თვითონ განსაჯეთ!თუკი საქმე მაინც მივიდა,ასე ვთქვათ,ოცდაცხრა
თებერვლამდე,ესმხოლოდ იმასშეიძლებამივაწეროთ,რომქალსსიამოვნებს,
მამაკაცის რჩეული რომაა,აქვე მინდა დავძინო,რომ მე თვითონ ტრაბახა და
უგემოვნო კაცად მეჩვენებასაკუთარითავი,ჩემსთავს მამაკაცს“რომვუწოდებ,
მაგრამმეთუესსახელიარმერგება, კლავდიამაინცხომნამდვილიქალია.
-იგიგრძნობასაჰყოლია, -გახეულიტუჩებითწაიბუტბუტაპეპერკორნმა.
-ესთვისებათქვენთანგაცილებით უფრო ძლიერად გამოუმჟღავნებია,-უპასუხა
ჰანს კასტორპმა,-და,ალბათ,სხვა დროსაც მრავალჯერ მოქცეულა ასე,ეს
ყველასთვისცხადია, ვისაცკისაშუალებამისცემია. .
.
-შეჩერდით!-თქვაპეპერკორნმა.იგიჯერ კიდევპირშებრუნებულიიწვა,მაგრამ
თავისიმოსაუბრეგაშლილიხელით შეაჩერა,-განასულმდაბლობაარაა,მასზე
ასერომვლაპარაკობთ?
-სულაც არა,მინჰერ პეპერკორნ.შემიძლიასავსებით დაგამშვიდოთ,რომარა.
ჩვენ ხომ ადამიანურ ამბებზე ვლაპარაკობთ და სიტყვა
„ადამიანურში“თავისუფლებასადაგენიალობასვგულისხმობთ,მაპატიეთ,ცოტა
მაღალფარდოვანი გამოთქმა რომ ვიხმარე,მაგრამ ცოტა ხნის წინ დამჭირდა
მისიგამოყენება.
-კარგი,განაგრძეთ!-უბრძანაპეპერკორნმაწყნარად.
ჰანს კასტორპიც წყნარად ლაპარაკობდა,საწოლთან ახლოს მიწეული სკამის
კიდეზეიჯდა, მეფურიმოხუცისაკენდახრილიყოდახელებიმუხლებშუამოექცია.
-იგიხომგენიალურიარსებაა, -განაგრძო მან,
-დაქმარიც,ამიერკავკასიაშირომ
ცხოვრობს - ალბათ, გეცოდინებათ, ქმარი რომ ჰყავს ამიერკავკასიაში, -
თავისუფლებისადაგენიალობისუფლებასანიჭებს,ესანსიბრიყვით მოსდის,ან
ინტელიგენტობით,ვერაფერსგეტყვით,ამტიპსარ ვიცნობ.ასეათუისე,სწორად
იქცევა,უფლებებს რომ ანიჭებს,რადგან ამ უფლებებს მაინც მიანიჭებდა
ავადმყოფობა, ანუ ავადმყოფობის გენიალური პრინციპი, რომელსაც იგი
ემორჩილება.ასეთ ვითარებაშიმოხვედრილიყოველიკაცისწორად მოიქცევა,
მისიქმრისმაგალითსთუმიჰბაძავსდაარცწარსულისდაარცმომავლისგამო
ჩივილსარმოჰყვება. ..
-თქვენარ ჩივით?-ჰკითხაპეპერკორნმადასახემისკენმიაბრუნა. .
.ბინდბუნდში
სახეჩათეთქვილიმოუჩანდა;თვალებსფერისულ დაჰკარგოდათ დაკერპივით
დაღარულიშუბლისქვემოდანმოღლილნიიცქირებოდნენ,დიდი,გახეულიპირი
კიტრაგიკულინიღაბივითღიადარჩენოდა.
-მე ჩემი თავი არ მიგულისხმია,-მოკრძალებით უპასუხა ჰანს კასტორპმა,-
მხოლოდ ისმინდოდამეთქვა,თქვენნუდაიჩივლებთ- მეთქი,მინჰერ პეპერკორნ,
დაწარსულიამბებისგამო თქვენსკეთილგანწყობასნუმომიშლით.ამწუთშიესაა
ჩემთვისმთავარი.
-გამოდის,რომჩემდაუნებურად მაინცდიდიტკივილიმომიყენებიათქვენთვის,-
თქვაპეპერკორნმა.
-თუესშეკითხვაა,-მიუგო ჰანსკასტორპმა,-დადებითად გიპასუხებთ,მაგრამარ
იფიქროთ,თითქოსიმდიდ სიკეთესარ ვაფასებდე,თქვენიგაცნობისწყალობით
რომ შევიძინე,რადგან სწორედ ეს სიკეთე განუყრელადაა დაკავშირებული იმ
გულისტკენასთან, რაზეცთქვენლაპარაკობდით.
-გმადლობთ,ყმაწვილო,გმადლობთ.დიდად ვაფასებთქვენსთავაზიანსიტყვებს,
ოღონდჩვენსნაცნობობასთუარმივიღებთმხედველობაში, მაშინ.
..
-ამისმხედველობაშიმიუღებლობაძნელია,-უპასუხაჰანსკასტორპმა,- ესეცარ
იყოს, უმაგისოდაც შემიძლია თქვენს კითხვაზე სავსებით გულწრფელად
გიპასუხოთ.კლავდიარომთქვენიმასშტაბისპიროვნებასთანერთად დაბრუნდა,
ამას,ცხადია,არ შეიძლებოდა,არ გაეძლიერებინადაარ გაერთულებინაჩემი
გულისტკივილიიმისგამო, რომიგისაერთოდსხვამამაკაცთანერთადდაბრუნდა.
ამ ამბავმასაკმაოდ ბევრი თავსატეხი გამიჩინადამაწუხებს დღესაც,ამას არ
უარვყოფ,დამეგანგებავირჩიესაყრდენად ამვითარებისდადებითიმხარე,ესე
იგი,ჩემი თქვენდამი გულწრფელი პატივისცემა,მინჰერ პეპერკორნ,რაშიც,
სხვათაშორის,თქვენითანამგზავრისადმიპატარაგაბოროტებაცერია-ქალებს
ხომმაინცდამაინცარ სიამოვნებთ,მათითაყვანისმცემლებიერთმანეთთანრომ
მეგობრობენ.
-სწორია,-მიუგო პეპერკორნმა და ღიმილი დამალა,ხელისგული ისე მოისვა
პირსადანიკაპზე,თითქოსეშინია,ფრაუშოშამღიმილიარ დამინახოსო.ჰანს
კასტორპმაც გაიღიმა მორიდებით და შემდეგ თანხმობის ნიშნად ერთმანეთს
თავიდაუქნიეს.
-ეს პატარა შურისძიება,კაცმა რომ თქვას,დიდ ცოდვად არ ჩამეთვლება,-
განაგრძო ჰანსკასტორპმა,-რადგან,თუჩემზემიდგებასაქმე,ჩივილისსაბაბი
ნამდვილად მაქვს,კლავდიასანთქვენკიარაფერსგერჩით,მინჰერ პეპერკორნ,
საერთოდ,ჩემს ცხოვრებასა და ბედს ვემდური.რაკი თქვენი ნდობის პატივი
დავიმსახურე,თან რაღაც უცნაური ბინდბუნდიცაა ჩამომდგარი,შევეცდები,
ცოტაოდენირამგიამბოთ დაერთგვარიწარმოდგენამაინცშეგიქმნათჩემზე.
-გთხოვთ,მიამბოთ,-თავაზიანად მიუგო პეპერკორნმა და ჰანს კასტორპმაც
განაგრძო.
-მეაქ,ზევით,დიდიხანიავარ,მინჰერ პეპერკორნ,საუკუნეააქავარ,ზუსტად არც
კივიცი,რამდენიხანია,მაგრამესჩემიცხოვრებისწლებიადაამიტომვახსენე
„ცხოვრება“,ხოლო ბედს“რაცშეეხება,ამასშესაფერ მომენტშიდავუბრუნდები.
ჩემი ბიძაშვილი,ვის მოსანახულებლადაც ცოტახნით ჩამოვედი აქ,სამხედრო
იყო,ღირსებითადასიმამაცით აღსავსე, თუმცაამთვისებებმავერაფერიუშველა,
იგი ხელიდან გამომეცალა,მე კი აქ შევრჩი.მე სამხედრო არ ვყოფილვარ,
სამოქალაქო პროფესია მქონდა,თქვენც გაგონილი გექნებათ,გამოსადეგი,
გონივრულიპროფესია.ამბობენ,ესპროფესიახალხთაურთიერთკავშირსაცკი
უწყობსხელსო,მაგრამმეთვითონდიდად არასოდესმყვარებიაჩემიპროფესია,
ამასვაღიარებ,საამისო მიზეზებზეკიმხოლოდ ისშემიძლიამოგახსენოთ,რომ
ისინი წყვდიადში გახლავთ დანთქმული:ის მიზეზები თქვენი თანამგზავრის
მიმართ ჩემი გრძნობების უძველეს ფესვებთან ერთად არიან წყვდიადში
დანთქმულნი,მათ ასე ხატოვნად იმიტომ ვიხსენიებ,რომ გაგრძნობინოთ,
ფიქრადაც არ მომსვლია,ვისიმე კანონიერი უფლებები ხელმეყო- მეთქი.ჩემს
გრძნობაზეკლავდიასმიმართ დამასთანშენობით დამყარებულ ურთიერთობაზე
არასოდესმითქვამსუარი, მასშემდეგ,
რაცპირველად შევეფეთემისთვალებსდა
ამ თვალებმა მომაჯადოეს,მომაჯადოეს,რომ იცოდეთ,ამ სიტყვის უგუნური
გაგებით. მისი ხათრით და ბატონი სეტემბრინის ჯიბრზე დავემორჩილე
უგუნურებისპრინციპს,ავადმყოფობისგენიალურ პრინციპს,რომელსაც,ალბათ,
დიდიხანია,ოდითგანვევემონებოდი,დააქ,ზევით,დავრჩი,-ზუსტად აღარ ვიცი,
რამდენი ხანი გავიდა მას შემდეგ,ყველაფერი დამავიწყდა და ყველაფერთან
გავწყვიტეკავშირი,ჩემსნათესავებთანაც,ჩემსბარისეულ პროფესიასთანაცდა
ყველა ჩემს სამომავლო იმედთანაც.ჰოდა,როცა კლავდია გაემგზავრა,მას
დაველოდე, აქვე, ზევით, ფეხმოუცვლელად ველოდი, ასე რომ, ბართან
აღარაფერიმაკავშირებსდაჩემიანებისთვალშიუკვემკვდრად ვითვლები.აი, რა
მქონდამხედველობაში,„ ბედი“რომვახსენედათავსნებამივეცი,მინიშნებით
მეთქვა,კი მმართებს სხვისგან მოპოვებულ უფლებებზე დავიჩივლო- მეთქი.
ერთხელ ერთიმოთხრობაწავიკითხე, თუმცა,არა,თეატრშივნახე,
(„
ერთხელ ერთი მოთხრობა წავიკითხე, თუმცა არა, თეატრში ვნახე. .
.“ -
იგულისხმებაპროსპერ მერიმესნოველა კარმენი“დაკომპოზიტორ ჟორჟბიზეს
ამავე სახელწოდების ოპერა. )ერთი გულმართალი ყმაწვილი -სხვათა შორის,
იგიც ჩემი ბიძაშვილივით სამხედრო გახლდათ -მომხიბლავ ბოშა ქალს რომ
გადაეყარა,მართლა მომხიბლავი ქალი კი იყო,ყურს უკან ყვავილი ჰქონდა
დამაგრებული,ველური,ავბედითი დედაკაცი,და იმ ქალმა ისე მოაჯადოვა ეს
ყმაწვილი, რომ მთლიანად ააცდინა გზას, ყველაფერი შესწირა იმ ქალს,
დეზერტირიგახდა,მასთანერთად კონტრაბანდისტებშიგაერიადაყოველმხრივ
შეირცხვინათავი.კაციასეგაანადგურა,მერემოჰბეზრდადავიღაცმატადორს
დაუახლოვდა,მართლაც მშვენიერ ვაჟკაცს,დიდებულ ბარიტონს.ამბავი იმით
დასრულდა,რომ ცარცივით სახეგაფითრებულმა,პერანგგაღეღილმა პატარა
ჯარისკაცმაიგიცირკისწინდანით განგმირა, აი,სანამდემიიყვანაქალმაესკაცი.
ესამბავითითქოსაქარაფერშუაშია, მაგრამმაინცრატომმომაგონდა, არვიცი.
მინჰერ პეპერკორნმა დანის“ხსენებაზესაწოლშიოდნავშეიცვალაპოზა,უცებ
განზეგაიწია,სახესწრაფად მოაბრუნასტუმრისკენდათვალებშიგამომცდელად
შეხედა,მერეწელშიგაიმართა, იდაყვსდაეყრდნოდათქვა:
-ყმაწვილო,მოგისმინეთ დაახლაჩემთვისყველაფერინათელია.ნებამომეცით
თქვენინაამბობისსაფუძველზეერთილოიალურიახსნა- განმარტებამოგცეთ!თმა
რომარ მქონდესგათეთრებულიდავერაგციებ- ცხელებასარ ვყავდედაჯაბნილი,
მაშინმზად ვიქნებოდითქვენწინაშე,როგორცმამაკაცებსშეეფერება,იარაღით
ხელში მეგო პასუხი იმ წყენისათვის,რაც ჩემდა უნებურად მოგაყენეთ და ის
გულისტკივილიც გამომესყიდა,რაც ჩემსთანამგზავრსმოუყენებიათქვენთვის,
რადგან მე მის მაგივრადაც ვაგებ პასუხს.კეთილი,ბატონო ჩემო.უკან არ
დავიხევდი,მაგრამ ამჟამინდელი ვითარებიდან გამომდინარე,ნება მომეცით
სამაგიეროდ სხვაწინადადებაშემოგთავაზოთ,კერძოდ,აი,ასეთი:მაგონდებაის
ზეაწეულიწუთებიჩვენინაცნობობისდასაწყისში,-ყველაფერიკარგად მახსოვს,
თუმცა საკმაოდ ბევრი მქონდა დალეული,-დიახ,წუთები,როცა მე თქვენი
ბუნებით მოხიბლულმა დავაპირე, ძმობის ნიშნად შემომეთავაზებინა,
ერთმანეთისათვის შენობით მიგვემართა,მაგრამ მივხვდი,რომ ეს ჯერ კიდევ
ნაადრევიიქნებოდა.კეთილიდაპატიოსანი,დღესმემოგაგონებთ იმწუთებს,
ვუბრუნდები მათ და მაშინ დათქმულ ვადას გასულად ვთვლი.ყმაწვილო,ჩვენ
ძმებივართ, მეძმობასგიცხადებთ.თქვენბრძანეთ, სიტყვაში შენ“სულ სხვანაირ,
სრულ აზრს ვდებდიო,ჩვენი ნათქვამი შენ“ასევე სრულ აზრს შეიძენს და
გრძნობაზე დამყარებული ძმობის გამოხატულება იქნება. იმ
დამაკმაყოფილებელ პასუხს, ხანდაზმულობისადაავადმყოფობისგამო რომვერ
გარგუნეთ,გთავაზობთ ძმური კავშირის სახით,რომელსაც ჩვეულებრივკრავენ
ხოლმემესამეპირის,ერისადაბერის,ვინმესწინააღმდეგ,ჩვენკიამკავშირს
ვიღაცის მიმართ გრძნობის ნიშნით შევკრავთ.ხელიმოჰკიდეთ თქვენს ჭიქას,
ყმაწვილო,მე კი,ჩვენს შუშხუნას არაფერი დაუშავდება,თუ ისევ ჩემს წყლის
ჭიქასავიღებხელში. .
.
მანოდნავაკანკალებულიკაპიტნისხელით გაავსო ჭიქებიდაშემცბარმაჰანს
კასტორპმამოწიწებით შეაშველახელი.
-ხელიმოჰკიდეთ!-გაუმეორაპეპერკორნმა,-ხელიხელშიგამიყარეთ დაისე
დალიეთ!გამოცალეთ!ჩინებულია,ყმაწვილო.მორჩა.აი,ჩემიხელი,კმაყოფილი
ხართ?
-ეგ სიტყვავერ გამოხატავს ჩემს გრძნობას,მინჰერ პეპერკორნ,-მიუგო ჰანს
კასტორპმა,რომელსაც,ცოტა არ იყოს,გაუჭირდა სავსე ჭიქის ერთი დაკვრით
გამოცლადამუხლიცხვირსახოცით შეიმშრალა,რადგანზედ ღვინო დაეღვარა,-
უმჯობესიიქნება,ვთქვა,რომდიდიბედნიერებამომანიჭეთ დაჯერ კიდევვერ
გამიგია,როგორ მხვდაწილად ამოდენაბედნიერება,-გულახდილად გითხრათ,
თავი სიზმარში მგონია.ეს ჩემთვის უზარმაზარი პატივია,არ ვიცი,იგი რით
დავიმსახურე,დიდი- დიდი,პასიურად თუ დავიმსახურებდი,თორემ სხვანაირად
ვერა,დანუგაგიკვირდებათ,თავიდანგამიჭირდესახლებურად მოგმართოთ,ან
ენადამებას,მით უმეტეს,კლავდიასთანდასწრებით,მას,ქალებისხასიათირომ
ვიცი,შეიძლებაარცესიამოვნოსჩვენიშეთანხმება. .
.
-ეგმემომანდე,-მიუგო პეპერკორნმა,-დანარჩენიკივარჯიშისადამიჩვევის
საქმეა!ახლაკი,გასწი,ყმაწვილო!დამტოვე,ჩემო შვილო!უკვებნელა,კარგად
მოსაღამოვდა, ჩვენისატრფო ყოველ წუთსშეიძლებაუკანდაბრუნდესდათქვენი
შეხვედრამაინცდამაინცახლა, ალბათ,მთლადსასურველივერიქნებოდა. ..
-კარგადბრძანდებოდე, მინჰერპეპერკორნ!-უთხრაჰანსკასტორპმადაწამოდგა,
-ხომხედავთ, ვცდილობ, დავძლიო ჩემისავსებით სამართლიანიმოკრძალებადა
უკვე ვვარჯიშობ, რომ თამამად მოგმართოთ. სწორია, უკვე ჩამობნელდა!
წარმომიდგენია,უეცრად ბატონი სეტემბრინი რომ შემოვიდეს და სინათლე
აანთოს, რათა აქ დაისადგუროს გონიერებამ და საზოგადოებრივმა
სულისკვეთებამ, ამ სურვილს ვერ ერევა ხოლმე. აბა, ხვალამდე! ისეთი
კმაყოფილი და გაამაყებული მივდივარ,სიზმარშიც რომ ვერ წარმოვიდგენდი.
გამოჯანსაღებასგისურვებ!ახლა,სულ ცოტა,სამიდღემაინცარ გექნებასიცხე
და თქვენ შეძლებთ,მხარი აუბათ სიცოცხლის ყველა მოთხოვნილებას.ისე
მიხარია,თითქოსმევიყო შენსადგილზე.ღამემშვიდობისა!

მინჰერპეპერკორნი( დასასრული)
ჩანჩქერიყოველთვისმიმზიდველისაექსკურსიო ადგილიადავერ გაგვიგია, ჰანს
კასტორპს,ვისაცგანსაკუთრებით იზიდავდაწყალვარდნილები,ფლუელატალის
ტყეშიესულამაზესიკასკადიაქამდერომარ მოენახულებინა.იოახიმთანერთად
ცხოვრებისდროსესამბავიშეიძლებოდამისიბიძაშვილისმკაცრიცხოვრების
წესით გაგვემართლებინა,რომელიცაქსიამოვნებისთვისარ იყო ჩამოსულიდა
მისისაქმიანიდაგამიზნულიყოფისწყალობით მათითვალსაწიერისანატორიუმ
„ბერგჰოფის“უახლოესი შემოგარენით იფარგლებოდა.თუ მხედველობაში არ
მივიღებთ თხილამურებით გასეირნებას,ჰანსკასტორპმამისიგარდაცვალების
შემდეგაც შეინარჩუნა აქაური ბუნებისადმი კონსერვატული, ერთფეროვანი
დამოკიდებულება, მისი შინაგანი გამოცდილების გაქანებასა და
„მართვის“მოვალეობას შორის გაჩენილი ეს კონტრასტი ახალგაზრდა კაცის
თვალშინამდვილად არ იყო მოკლებულიერთგვარ მომხიბლაობას, მაგრამროცა
მისი ჩათვლით შვიდი კაცისგან შემდგარ მეგობრულ წრეში დაისახა გეგმა იმ
საექსკურსიოდ აღიარებულ კუთხეში ეტლებით გამგზავრებისა,დიდი ხალისით
განაცხადათანხმობა.
დადგამაისი,ბარისმარტივისიმღერებისთანახმად,სანეტარო თვე,მართალია,
აქაურიჰავისგამო საკმაოდ გრილიდანაკლებად ალერსიანი,მაგრამთოვლის
დნობა მაინც დამთავრებულად შეიძლებოდა,ჩაგვეთვალა. მსხვილ- მსხვილი
ფანტელებიუკანასკნელ დღეებშიც ხშირად ცვიოდა,მაგრამთოვლსარ დებდა,
მიწამხოლოდ სველდებოდახოლმე.ნამქერიგალხვა,აორთქლდა,მხოლოდ აქა-
იქთუიყო შემორჩენილითოვლისპატარ- პატარანაშთები;
თოვლისარტახებიდან
გათავისუფლებულიგზებიდაამწვანებულიმიდამო თითქოსსასეირნოდ იწვევდა
ადამიანებს.
უკანასკნელ კვირებში ისედაც იშვიათად იყრიდნენ თავს შეხმატკბილებული
ჯგუფის წევრები თავიანთი მეთაურის, დიდებული პიტერ პეპერკორნის
ავადმყოფობის გამო,ტროპიკებიდან გამოყოლილი მისი ვერაგი მზითევი არც
საარაკო ჰავისზემოქმედებასნებდებოდადაარცისეთიგამოჩენილიმედიკოსის
შხამსაწინააღმდეგო ინიექციებს,როგორიც ჰოფრატი ბერენსი გახლდათ.იგი
ხშირად იწვა და არა მარტო იმ დღეებში,როცა კვარტული ციებ- ცხელება
შემოუტევდახოლმე.როგორცჰოფრატმაჩუმად გაანდო პაციენტისახლობლებს,
მასელენთადაღვიძლიც აწუხებდა,არც კუჭიჰქონდასახარბიელო დღეში,და
ბერენსს არ დაუფარავს, რომ ასეთ ვითარებაში ქრონიკული გამოფიტვის
საშიშროებისაგანარცპეპერკონისთანაღონიერიორგანიზმიიყოდაზღვეული.
მინჰერ პეპერკორნმა იმ კვირებში საღამოს ლხინს ერთადერთხელ უმეთაურა,
ხოლო ერთობლივი გასეირნებისგანაც მხოლოდ ერთი და ისიც მოკლე
გასეირნება დარჩა ძალაში.ისე,ჩვენ შორის დარჩეს და,ჰანს კასტორპს ამ
ჯგუფის დაშლა გულში,ერთი მხრივ,კიდეც უხაროდა,რადგან ფრაუ შოშას
თანამგზავრთან ბრუდერშაფტის დალევა გასაჭირში აგდებდა ხოლმე;ახლა
სხვების თანდასწრებით საუბარში პეპერკორნთანაც იგრძნობოდა იგივე
„შებოჭილობა“ ,იგივე თავისდაძვრენა“დაფიცით შეკვრასთანდაკავშირებული
ისეთივე მიკიბ- მოკიბვა“ , რაც პეპერკორნმა კლავდიასთან ურთიერთობაში
შენიშნა:რაგასაოცარ ხერხებსაღარ იშველიებდაჰანსკასტორპი, რომროგორმე
თავი აერიდებინა პირდაპირი მიმართვისათვის, იგივე, უფრო სწორად,
შეტრიალებული დილემის გამო,რომელიც კლავდიასთან სხვების,ან თუნდაც
მისი პატრონის თანდასწრებით საუბარში იგრძნობოდა და ახლა ეს დილემა,
პეპერკორნთანსაუბრისშემდეგ, მისთვისნამდვილ ორმაგმარწუხადქცეულიყო.
ასე და ამგვარად,დღის წესრიგში დადგა ჩანჩქერზე ექსკურსიის მოწყობა,
საექსკურსიო ადგილითვით პეპერკორნმაამოირჩიადა,ეტყობა,საამისო ჯანი
დაღონეშესწევდაკიდეც.ესიყო კვარტულიციებ- ცხელებისშემოტევისმესამე
დღედამინჰერმაყველასაცნობა, ამდღისგამოყენებარომსურდა.იგიამბოლო
ხანებშიდამკვიდრებულიწესისამებრ პირველ საუზმეზესასადილო დარბაზშიარ
ჩამოსულა,საუზმემადამშოშასთანერთად მიირთვათავისსასტუმრო ოთახში,
მაგრამჰანსკასტორპმაპირველ საუზმეზევემიიღო კოჭლიკონსიერჟისპირით
შემონათვალი განკარგულება, ნასადილევს, ერთი საათის შემდეგ
გასასეირნებლად მზად ყოფილიყო,ესგანკარგულებაბატონფერგესადაბატონ
ვეეზალისთვის გადაეცა,სეტემბრინისა და ნაფტასთვისაც შეეტყობინებინა,
გამოგივლითო, დაბოლოსსამისაათისთვისორილანდოსშეკვეთაზეცეზრუნა.
სამსაათზეყველამსანატორიუმ ბერგჰოფის“ალაყაფთანმოიყარათავი:ჰანს
კასტორპი,ფერგე და ვეეზალი თავადურ ოთახებში დაბინავებულ ბატონსა და
ქალბატონს ელოდებოდნენ და თავს იმით იქცევდნენ, რომ ცხენებს
ეფერებოდნენ,ისინიც შაქრის ნატეხებს სველი,მოუხეშავი შავი დრუნჩებით
პირდაპირ მათი ხელისგულებიდან სუსნიდნენ. თანამგზავრებმა ოდნავ
დააგვიანეს პარმაღზე გამოსვლა. პეპერკორნს მეფური თავი თითქოს
დაპატარავებოდა,ტანზე გრძელი,ოდნავ გაქექილი მოკლე პალტო ეცვა,იგი
კლავდიასთან ერთად პარმაღზევე შეჩერდა, რბილი, ფართოფარფლებიანი
შლაპა მოიხადა და ტუჩები საერთო მისალმების ნიშნად უხმოდ
აამოძრავა.შემდეგ სათითაოდ ჩამოართვა ხელი სამივე მამაკაცს,რომლებიც
წყვილსზედ კიბისსაფეხურთანმიეგებნენ.
-ყმაწვილო,-უთხრამანჰანსკასტორპსდამარცხენახელიმხარზეგადახვია,-
როგორაასაქმე, ჩემო შვილო?
-უღრმესიმადლობა!თქვენროგორგიკითხოთ?-მიუგოკითხულმა. .
.
მზე ანათებდა,მშვენიერი,კაშკაშა დარი იდგა,მაგრამ მაინც ჭკვიანურად
მოიქცნენ,მსუბუქი პალტოები რომ ჩაიცვეს:გზაში უეჭველად შესცივდებოდათ.
მადამ შოშასაც ფართოუჯრედებიანი,ხაოიანი ქსოვილის თბილი,ქამრიანი
პალტო ეცვა,რომელსაც მხრებზე ბეწვიც კი ჰქონდაშემოვლებული.ფეტრის
შლაპის ერთი ფარფლი ნიკაპქვეშ გამონასკვულ ზეთისხილისფერ პირბადეს
ალმაცერად დაეზნიქა დაბლა და ეს ქალს ისე საოცრად უხდებოდა,რომ
დამსწრეთა უმრავლესობას გული შეეკუმშა,მხოლოდ ფერგეს არ შესტოკებია
ნერვი -ის გახლდათ ერთადერთი მამაკაცი,ვისაც არ უყვარდა ეს ქალი;და
სწორედ ამ გულგრილობას ის მოჰყვა შედეგად,რომ ადგილების წინასწარი
განაწილებისას, სანამ საზოგადოებას სანატორიუმს გარეთ მობინადრენი
შემოუერთდებოდნენ, მინჰერისადამადამშოშასმოპირდაპირეადგილიპირველ
ლანდოშიფერგესერგო, ჰანსკასტორპიკივეეზალთანერთადიძულებულიგახდა,
მეორეეკიპაჟშიასულიყო,რაზეცკლავდიასდამცინავად გაეღიმა.ექსკურსიაზე
თურმემალაელიჩიაკამერდინერიცმოდიოდა.იგიფეხდაფეხგამოჰყვათავის
ბატონებს,მოზრდილი კალათა,რომლის სარქვლიდან ორი ღვინის ბოთლის
ყელიმოჩანდა,მოწინაველანდოსუკანამერხისქვეშშედგა,თვითონმეეტლეს
მიუჯდადახელებიგულზედაიკრიფა.იმავეწუთშიცხენებსნიშანიმისცესკიდეც
და ეკიპაჟები მიხვეულ- მოხვეულ გზას მოჭიმული მუხრუჭებით ნელ- ნელა
დაუყვნენ.
ფრაუშოშასღიმილივეეზალმაც შენიშნა,ჭიანიკბილებიგამოაჩინადათავის
თანამგზავრსგამოელაპარაკა.
-დაინახეთ,როგორ დაგცინათ,ჩემთანრომმოგიწიათ მგზავრობამ?-ჩაეკითხა
იგიჰანსკასტორპს,-დიახ,დიახ,კაცსფეხითუდაგიცდა,იმწამსვეგაგთელავენ.
თქვენძალიანგწყინთდაზიზღსაგგვრითჩემგვერდითჯდომა?
-თავი შეიკავეთ,ვეეზალ,ასე უმსგავსოდ ნუ ლაპარაკობთ!-შეუწყრა ჰანს
კასტორპი,-ქალები ყველაფერზე იღიმებიან,ზოგჯერ მხოლოდ გაღიმების
გულისთვისიღიმებიანდასაჭირო არაა,ყოველთვისვიმტვრიოთ ამაზეთავი.ასე
რატომიმცირებთ თავს?თქვენც, როგორცჩვენ, ყველას, თქვენინაკლიცგაქვთ და
ღირსებაც.მაგალითად,თქვენმშვენივრად უკრავთ(„ .
..
თქვენმშვენივრად უკრავთ
ნაწყვეტებს ზაფხულის ღამის სიზმრიდან. ..
“ - იგულისხმება გერმანელი
კომპოზიტორისფელიქს)
ნაწყვეტებს ზაფხულის ღამის სიზმრიდან“ ,ეს ყველას როდი შეუძლია.ჰო,
მართლა, იქნებერთხელ კიდევდაგეკრათროგორმე.
-ჰო,რათქმაუნდა, თქვენქედმაღლურად მელაპარაკებით, -მიუგო იმსაცოდავმა, -
არც კი იცით,თქვენს ნუგეშისცემაში რამოდენა უტიფრობა იმალება და ამით
კიდევ უფრო რომ მამცირებთ.ცხადია,გეიოლებათ ქედმაღლურად ლაპარაკი,
მართალია,ახლათქვენცსაკმაოდ სასაცილოდ გამოიყურებით,მაგრამერთხელ
მაინცხომმიაღწიეთ საწადელს, ღმერთო დიდებულო, ერთხელ მაინცხომიყავით
მეშვიდე ცაზე,თქვენ მისი მკლავები გიგრძნიათ კისერზე და კიდევ სხვა
ყველაფერი. ღმერთო დიდებულო, გულ- მუცელი მეწვის ამის გახსენებაზე,
სავსებით შეგნებულიგაქვთ, რაბედნიერებაგხვდათ წილად დაჩემსმათხოვრულ
ტანჯვასზემოდანიმიტომგადმოსცქერით. .
.
- ძალიან ულაზათოდ ლაპარაკობთ, ვეეზალ. უფრო მეტიც, მეტისმეტად
ამაზრზენად ლაპარაკობთ,ამას არც მე დაგიმალავთ,რაკი თქვენის მხრივ
უტიფრობა მისაყვედურეთ, დიახ, ეს ყველაფერი ამაზრზენია, თითქოს
მოწადინებული ხართ,ადამიანს თავი შეაზიზღოთ,თან სულ იგრიხებით და
იკლაკნებით.ნუთუასეუსაშველოდხართშეყვარებული?
-საშინლად!-თავისკანტურით დაუდასტურავეეზალმა,-ენავერ იტყვის,როგორ
ვიტანჯებიმისიწყურვილითადაჟინით.ასეთ ყოფასსიკვდილიმირჩევნია,ასე
ხომარცცოცხალიმეთქმისდაარცმკვდარი.წასულირომიყო, თითქოსმეშველა,
ნელ-ნელა ვივიწყებდი,მაგრამ რაც დაბრუნდა და ყოველდღე თვალწინ მყავს,
ზოგჯერ ისეგავმწარდები,რომხელებსვიკბენ,ჰაერიაღარ მყოფნისდაარ ვიცი,
საით მივაწყდე.ასეთი რამ,ალბათ,არც უნდა არსებობდეს ქვეყანაზე,მაგრამ
ვერსად რომვერ გაექცევი? !ჩემსდღეშიჩავარდნილიკაცითავსვერ დაიხსნის,
მაშინ სიცოცხლისაგან უნდა დაიხსნა თავი,მაგრამ სიცოცხლესთან ისე ხარ
შედუღაბებული,რომ სწორედ ეს არ შეგიძლია,თუნდაც მოკვდე,რა მერე?
საწადლისმიღწევისშემდეგ-სიამოვნებით.მისმკლავებში-უდიდესინეტარებით.
მაგრამ მანამდე?მანამდე სიკვდილი უაზრობაა,რადგან სიცოცხლე წადილია,
წადილიკისიცოცხლედაისსაკუთარითავისწინააღმდეგვერ გაილაშქრებს.აი,
ესარისღვთითდაწყევლილიბედუკუღმართობა.„ ღმერთისგანდაწყევლილს“ ,ისე,
სიტყვაზევამბობ, თორემმეთვითონასეარ ვიტყოდი.არსებობსგვემისმრავალი
სახე,კასტორპ,დაგვემულსყოველთვისაქვსსურვილი,ერთხელ დასამუდამოდ
თავი დააღწიოს ამ ტანჯვა- ვაებას.ეს არის მისი მიზანი,მაგრამ ხორციელი
ჟინისაგან მოყენებულ გვემას მხოლოდ ერთი გზით შეიძლება დააღწიო თავი,
მხოლოდ ერთირამგიშველის-ჟინიუნდადაიოკო,სხვაგზადასხვასაშველიარ
არის!ღმერთსასემოუგონია.ვისაცესგრძნობაარ გააჩნია,იგიაღარციგვემავს
თავს,მაგრამ ვინც ამ გრძნობას შეუპყრია,იგი უფალი იესო ქრისტეს გზას
მიჰყვება,მას თვალი მუდამ ცრემლით ექნება სავსე.ღმერთო მაღალო,ეს რა
მოგიგონიადადაგიწესებია, რომხორცსხორცისჟინიკლავდეს, მხოლოდიმიტომ,
რომესმისისაკუთარიხორციარაადასხვასულიერსეკუთვნის.საოცარია, მაგრამ
კარგად თუ ჩაუკვირდები, რა მოკრძალება და სიმორცხვე იგრძნობა ამ
ლტოლვაში!ხომ შეიძლებოდა,გვეთქვა,თუკი მეტი არაფერი უნდა,ღვთის
გულისათვის,მიენიჭოს ეს სიტკბოებაო!განა რა მინდა მე,კასტორპ?მოკვლა
მინდამისი?მისისისხლისდაღვრამწადია?მხოლოდ მინდამივუალერსო,მეტი
არაფერი!კასტორპ,ძვირფასო კასტორპ,მაპატიეთ,რომვწუწუნებ,მაგრამხომ
შეიძლება,სამადლოდ მაინც დამნებდეს!აქ ხომ არის რაღაც ამაღლებული,
კასტორპ,მე ხომ პირუტყვი არა ვარ,ჩემებურად მეც ხომ ადამიანი ვარ!
ხორციელიჟინიხანსაით მიილტვისდახანსაით,იგიერთზეარ არისხოლმე
მიჯაჭვულიდაერთისერთგული,ამიტომაცვეძახით მასცხოველურ ჟინს,მაგრამ
როცა იგი ერთ განსაზღვრულ ადამიანზეა მიჯაჭვული,მაშინ ჩვენი ბაგეები
სიყვარულზეღაღადებენ.მეხომმარტო მისისხეულიდახორციელიგარსიარ
მიზიდავს,გარეგნობაში იოტისოდენა სხვანაირი რომ ჰქონდეს რამე,მაშინ,
ალბათ,მთელიმისისხეულიასეარ მიმიზიდავდა,აქედანხომჩანს,რომმემისი
სული მიყვარს,მთელი სულით და გულით მიყვარს იგი,რადგან გარეგნობაზე
დამყარებულისიყვარულისულიერისიყვარულია. ..
-რა მოგდით,ვეეზალ? გონება დაგიკარგავთ და ღმერთმა იცის,რას მიედ-
მოედებით. .
.
-დიახ,სწორედ ეგ არის,სწორედ ეგ არის უბედურება,-განაგრძო საწყალმა,-
უბედურებაისაა,რომმასსულიგააჩნია,იგისულისადასხეულისაგანშემდგარი
ადამიანია!მისსულსჩემისულისარაფერიესმისდამისსხეულსარაფერიუნდა
ჩემი. ო, ეს რა გენია ტრიალებს ჩემს თავზე, ამიტომაა ჩემი სურვილი
სამარცხვინო დაშეჩვენებულიდაჩემსსხეულსმარადიულიგვემაუწერია!რატომ
უარყოფსმისისულიდასხეულიჩემსას,კასტორპ,რატომჰგვრისჩემისურვილი
ზიზღს?!განამემამაკაციარავარ?თუნდაცსაზიზღარიმამაკაციგანამამაკაციარ
არის?გეფიცებით, მამაკაციცვარ დაძალიანძლიერიც, ყველაჩემსწინამორბედს
გადავაჭარბებდი,თავისიმკლავებისხვევნისნეტარებარომმოენიჭებინა.მისი
მკლავებიცხომმშვენიერია, რადგანისინიცმისისულიერისახისნაწილია!მემას
ყველა ამქვეყნიურ ნეტარებას მივანიჭებდი,კასტორპ,საქმე მხოლოდ ჩვენს
სხეულებსრომეხებოდესდაგარეგნულ სახესარა,მისიწყეულისულირომარ
არსებობდეს,რომელსაც გაგონებაარ უნდაჩემი,მაგრამუიმისოდ მეც ხომარ
მექნებოდამისისხეულისდაუფლებისსურვილი.აი,ესარისეშმაკისბორბალი,
მერომუსასრულოდმატრიალებს!
-ვეეზალ,ჩუ!ხმასდაუდაბლეთ!მეეტლესხომყველაფერიესმის!იგიგანგებარ
ატრიალებსთავს, მაგრამზურგზევატყობ, ყურსგვიგდებს.
-ესმის,რასაცვამბობდაიმიტომაცგვიგდებსყურს!აი,ამითაცდასტურდებაამ
ამბისა და საქმის თავისებურება და ხასიათი!მე რომ სულის აღდგომაზე
ვლაპარაკობდე ან. ..ვთქვათ,ჰიდროსტატიკაზე,იგი ვერც ვერაფერს გაიგებდა,
ვერც წარმოიდგენდა, ყურსაც არ დაგვიგდებდა და არც არაფრით
დაინტერესდებოდა,იმიტომ,რომ ეს პოპულარული თემა არ არის.მაგრამ
უზენაესი და უკიდურესი, შემაძრწუნებელი იდუმალებით მოცული საკითხი,
ხორცისა და სულის საკითხი,ხედავთ,რა პოპულარული ყოფილა,იგი ყველას
ესმის და ყველას შეუძლია მასხრად აიგდოს მისით გვემული კაცი,ვისაც დღე
სატანჯველად, ხოლო ღამესირცხვილისჯოჯოხეთად ქცევია!კასტორპ, ძვირფასო
კასტორპ,ნება მომეცით,ცოტა ვიწუწუნო და გითხრათ,რა ღამეებს ვატარებ!
ყოველ ღამემესიზმრებაიგი.ო, სიზმარშირასაღარ ვხედავ, გულ-მუცელიმეწვის,
რომ მომაგონდება!სიზმარი კი ყოველთვის იმით მთავრდება,რომ იგი სახეში
სილას მაწნავს,ხოლო ზოგჯერ მაფურთხებს კიდეც,ზიზღისაგან დამანჭული
სახით მაფურთხებს, დამაშინჭირის, სირცხვილისადანდომისოფლშიგაღვრილს
მეღვიძება..
.
-კარგი,ვეეზალ,ახლა მაინც გავჩუმდეთ და პირზე კლიტე დავიდოთ,სანამ
საბაყლომდემივიდოდეთ დავინმეჩაგვიჯდებოდეს.ესარისჩემიწინადადებაც
დაგანკარგულებაც. ..არ მინდა,გული გატკინოთ დაგიჯერებთ,საშინლად რომ
იტანჯებით,მაგრამერთიჩვენებურიზღაპარიკიმაგონდება:ერთიქალიიმით
დასაჯა ღმერთმა,რომ ლაპარაკისას პირიდან გველ- ბაყაყი სცვიოდა,ყოველ
სიტყვაზეანგველიგადმოუვარდებოდა,ანბაყაყი.წიგნშიარ ეწერა,ისქალირა
ღონესხმარობდა,მაგრამმეკიყოველთვისვფიქრობდი,ალბათ,ცდილობს,ხმა
არამოიღოს- მეთქი.
-ლაპარაკი ხომ ადამიანის მოთხოვნილებაა,-საცოდავად თქვა ვეეზალმა,-
ადამიანის მოთხოვნილებაა,ძვირფასო კასტორპ,ილაპარაკოს და გულს აღარ
შემოასკდეს, როცაჩემსავითიტანჯება.
-დიახ,იგი,თუგნებავთ, ადამიანისუფლებაცკია, ვეეზალ,მაგრამ,
მეთუმკითხავთ,
არსებობსისეთიუფლებები,ზოგიერთ ვითარებაშიგონიერებისკარნახით რომ
არიყენებენხოლმე.
ამგვარად,ჰანს კასტორპის განკარგულებისამებრ ისინი გაჩუმდნენ, ეტლებმა
მალე მიაღწიეს ბაყლის უსურვაზაყოლებულ პატარა სახლს,სადაც არც ერთი
წუთითლოდინი არ დასჭირვებიათ:ნაფტადასეტემბრინი უკვე ქუჩაში იდგნენ,
ერთსთავისიგაქუცულიბეწვისქურთუკიეცვა,მეორესკიმოთეთრო- მოყვითალო
საზაფხულო პალტო, რომელიც ისე მიჯრით იყო დალიანდაგებული, რომ
კოკობზიკურ შთაბეჭდილებას ახდენდა. სალამ-
ქალამში ეტლები
შემოტრიალდნენ და ბატონებიც ჩასხდნენ:ნაფტა მეოთხე მგზავრად მიემატა
პირველ ლანდოსდაფერგესგვერდით დაჯდა, სეტემბრინიკიჰანსკასტორპსადა
ვეეზალს შეუამხანაგდა. სეტემბრინი ბრწყინვალე გუნებაზე გახლდათ და
ირგვლივ ცინცხალ ხუმრობებს აფრქვევდა,მას ვეეზალმა ეტლის სიღრმეში
თავისი ადგილი დაუთმო, ბატონ სეტემბრინისაც არ დაუყოვნებია, მყისვე
კორსოზე
(კორსო -იტალიაშიმთავარიქუჩა. )სეირნობასდაჩვეულიკაცისდაუდევარიპოზა
მიიღოდათავისიადგილიშეიშნო.
მანხოტბაშეასხაეტლით მგზავრობას,სხეულიგანცხრომაშია,თანმოძრაობდა
თან ნაირ- ნაირი პეიზაჟით ტკბებიო;სეტემბრინი ჰანს კასტორპს მამასავით
მოეფერა,საბრალო ვეეზალსაც კი მოუთათუნა ლოყაზე ხელი და შემოუძახა,
თქვენიუსიმპათიო მე“დაივიწყეთ დაამნათელიწუთისოფლით დატკბითო და
მიდამოსგაქექილიტყავისხელთათმნით შემოსილიმარჯვენახელინარნარად
შემოატარა.
მშვენივრად მგზავრობდნენ.ოთხივეღონიერი,პრიალადამაძღარინიშაცხენი
მწყობრად მიგელავდა გაშანდაკებულ, ჯერ კიდევ აუმტვერებელ გზაზე.
ჩამონაშალიკლდეები,რომელთანაპრალებშიბალახსადაყვავილებსამოეყოთ
თავი,ზოგჯერ ზედ გზის კიდეს ებჯინებოდა,უკან გარბოდნენ ტელეგრაფის
ბოძები, მთაზე შეფენილი ტყეები ზეცისკენ მიილტვოდნენ, მოსხლეტილ
მოსახვევებსრომშეუდგებოდნენდამყისვეუკანმოიტოვებდნენ,ესკიდევუფრო
აცხოველებდაინტერესს,მზით დაფერილ შორეთში კი ბუნდოვნად იხატებოდა
აქა-
იქ ჯერ კიდევ თოვლით დაფარული მთაგრეხილი.უკვე გასცდნენ ნაჩვევ
ხეობას და ყოველდღიური სანახაობის შეცვლა გუნებას უხალისებდათ.მალე
ტყის პირას შეჩერდნენ:აქედან გზა ფეხით უნდა განეგრძოთ და საბოლოო
მიზნამდემისულიყვნენ,რომელთანაცუკვეკარგახანიადამყარებულიჰქონდათ
გრძნობისმიერი კონტაქტი, თავიდან გაუცნობიერებელი, სუსტი კონტაქტი,
მაგრამიგისულ უფრო დაუფრო ძლიერდებოდა.როგორცკიშეჩერდნენ, მაშინვე
მოსწვდა ყველას ყურს შორეული ხმაური,ჩუმი შიშინი,ზოგჯერ ისევ რომ
უსხლტებოდასმენას,გრუხუნიდაშხაპუნი.ყველანიერთმანეთსმოუწოდებდნენ,
გაერჩიათესხმებიდაერთადგილზეგარინდებულნიშორეულ ხმებსუსმენდნენ.
-ახლა ჯერ კიდევ ნაზი ხმაური გვესმის,-თქვა სეტემბრინიმ,რომელიც
რამდენჯერმე იყო აქ ნამყოფი,-მაგრამ იქ ამ დროს წყალს ისეთი გრუხუნი
გაუდის,აი,ნახავთ,საკუთარნათქვამსვერგავიგონებთ.
ტყეში შევიდნენ და ნოტიო წიწვებით მოფენილ გზას დაადგნენ,წინ თავისი
თანამგზავრისხელსდაყრდნობილიპიტერ პეპერკორნიმიდიოდა,შავი,რბილი
შლაპა შუბლზე ჩამოფხატოდა და მიირწეოდა; მათ უკან ჰანს კასტორპი
მიაბიჯებდა,არცსხვამამაკაცებსდაარცმასქუდიარ ეხურა,ხელებიჯიბეებში
ჩაეწყო,თავი გვერდზე გადაეგდო,სტვენა- სტვენით მიაბიჯებდა და აქეთ-იქით
იყურებოდა;მას ნაფტა და სეტემბრინი მიჰყვებოდნენ,შემდეგ ფერგე და
ვეეზალი, ბოლოსკისაუზმით სავსეკალათით ხელშიკენტად მოდიოდამალაელი.
საუბარიტყესშეეხებოდა.
ესტყესხვატყეებსარ ჰგავდა,აქედანვეეტყობოდა,უჩვეულოდ თვალწარმტაცი,
ლამისეგზოტიკური,დათანშემაძრწუნებელისახერომჰქონდა.ტყესჭარბად
მოსდებოდარომელიღაცჯიშისხავსისებურილიქენი,მორეოდა,დაჰკიდებოდა,
დაეხუნძლა, ტყე თავიდან ბოლომდე გაბურდულიყო ლიქენებში, გრძელი,
ჭუჭყისფერი წვერებივით ჩამოსძენძოდა ამ პარაზიტი მცენარის გაბურძგნილი
აბლაბუდაშემოქსელილ,შეფუთნილ ტოტებს,წიწვებითითქმისაღარ მოჩანდა,
ირგვლივ მხოლოდ და მხოლოდ ხავსის აბლაბუდა ეკიდა;მძიმედ,უცნაურად
დამახინჯებულიყო ტყე და მოჯადოებული,ავადმყოფური სახე მიეღო.ტყეს
უჭირდა,ამბიწიერ ლიქენსდაესნეულებინაიგი,მოშთობით ემუქრებოდა.ასეთი
იყო ყველას აზრი, ვინც ახლა პატარა ჯგუფად წიწვით მოფენილ გზაზე
მიაბიჯებდა,ყურებში ედგათ იმ ადგილიდან წამოსული ხმაური,რომელსაც
თანდათან უახლოვდებოდნენ,ეს გრუხუნი და შიშინი თანდათან გრგვინვად
გადაქცეულიყო და სეტემბრინის წინასწარმეტყველების აცხადებას
ჰპირდებოდათ.
ერთი მოსახვევიც გაიარეს და თვალწინ ტყით შემოსილი,კლდოვანი ხევი
გადაეშალათ,ჩანჩქერიშიგჩაედინებოდა,ხევზეკიხიდიიყო გადებული.ხევის
გამოჩენისთანავეყურთასმენისწამღებმახმაურმათავისმწვერვალსმიაღწია.ეს
იყო ჯოჯოხეთურიგრუხუნი,წყლისუზარმაზარინაკადიშვეულად,ერთ კასკადად
ეშვებოდა შვიდი თუ რვა მეტრი სიმაღლიდან,სიგანეზეც ასევე შთამბეჭდავად
იშლებოდა და თეთრად აქაფებულ კლდეებზე მიჩუხჩუხებდა.წყალი გიჟური
ხმაურით ენარცხებოდა ძირს და ამ ხმაურში ირეოდა ნაირ- ნაირი ხმა და
ტონალობა- გრუხუნი,შიშინი,ღრიალი,ღმუილი, ტუშისებურიხმები,ჭახანი,ზათქი,
გრიალი და ზარების რეკვა, - ნამდვილად გონისწამღები ხმაური იდგა.
ექსკურსანტები სულ ახლოს მივიდნენ სლიპინა კლდოვან ნაპირთან,ნოტიო
ჰაერს ისუნთქავდნენ, შხეფებით დანამულნი, წყლისთქორში გახვეულნი,
ხმაურისაგან ყურებდაგუბებულნი მხოლოდ თვალებით ესაუბრებოდნენ
ერთმანეთს,ბაგეზეშემკრთალიღიმილიეფინათ,თავებსაკანტურებდნენდაისე
შესცქეროდნენ ამ სანახაობას, აქაფებულ, აზავთებულ, განუწყვეტელ
კატასტროფას,რომლის გიჟური და წრეგადასულიგრუხუნი სმენას უხშობდათ,
შიშს ჰგვრიდათ და რაღაცები ელანდებოდათ.თითქოს თავს ზემოთ,ყოველი
მხრიდან ესმოდათ გამაფრთხილებელი ძახილი,მუქარა,ბუკი და ნაღარა და
მამაკაცისუხეშიხმები.
მინჰერ პეპერკორნისუკანშეჯგუფებულნი-ფრაუშოშაცდანარჩენხუთ მამაკაცს
შორის იდგა -მასთან ერთად შესცქეროდნენ წყალვარდნილს.პეპერკორნის
სახეს ვერ ხედავდნენ,ხედავდნენ მხოლოდ,რომ ქუდი მოეხადა,თეთრი თმა
ცეცხლის ენებივით უფრიალებდა და მკერდი გრილი ჰაერისთვის შეეშვირა.
ერთმანეთს თვალებითა და ნიშნებით გაესაუბრნენ,რადგან ვარდნილი წყლის
გრუხუნი,ალბათ,უშუალოდ ყურში ჩაძახებულ სიტყვებსაც კი ჩაახშობდა.მათი
ტუჩები გამოთქვამდნენ გაოცებისა და აღტაცების სიტყვებს და ხმას კი ვერ
გამოსცემდნენ. ჰანს კასტორპი, სეტემბრინი და ფერგე თავის დაქნევით
შეთანხმდნენ,ხევისთავზეასულიყვნენ, ახლაისინიმისფსკერზეიმყოფებოდნენ,
გავიდოდნენ ზედაბილიკზედაწყალვარდნილსიქიდანდაინახავდნენ.ესარც
ისეძნელიიყო:კლდეშიგამოკვეთილი,ვიწროსაფეხურებიანიციცაბო კიბეტყის
ზემო სართულშიადიოდა; იმკიბეზეთითო- თითოდ აცოცდნენ, ხიდზეგავიდნენდა
შუა ხიდზე ისე გამოჩნდნენ, თითქოს ჩანჩქერის ამოზნექილ ზედაპირზე
ფარფატებენო,მოაჯირს დაეყრდნენ და იქიდან დაუქნიეს ხელი ქვევით მყოფ
მეგობრებს.შემდეგ ხიდით გაღმა გავიდნენ,ძლივძლივობით ჩააღწიეს ხევის
გაღმაკალთამდედაწყალვარდნილსმეორემხარესმოექცნენ,ხიდიიქაც იყო
გადებულიდაქვემოთ დარჩენილებსისევდაენახვნენ.
ამჯერად ნიშნებით საუბარი დანაყრებას შეეხებოდა. რამდენიმე კაცმა
თანამგზავრებს ანიშნა,ამ ხმაურიან ზონას მოვცილდეთ,ერთმანეთის ხმას
გავიგონებთ და ყრუ- მუნჯებივით არ ვისაუზმებთო,მაგრამ აღმოჩნდა,რომ
პეპერკორნის ნება-სურვილი ამ აზრს ეწინააღმდეგებოდა.მან თავი გააქნია,
საჩვენებელითითიკვლავხევისფსკერისკენგაიშვირა,ბაგეგაჭირვებით გახსნა
და მისმა გახეულმა ტუჩებმა უხმოდ გამოხატეს სიტყვა:„ აქ!
“რა გაეწყობოდა?
ასეთ საკითხებში იგი ბრძანდებოდა ბატონი და გამგებელი,მის პიროვნებას
ისეთი დიდი წონა ჰქონდა,ამ ექსკურსიის მოთავე და გამგებელიც რომ არ
ყოფილიყო, მაინც მის სიტყვას ექნებოდა გასავალი. ასეთი მასშტაბის
პიროვნებებიოდითგანვეიყვნენდაიქნებიანტირანებიდაერთმმართველები.
მინჰერს სურდა,ჩანჩქერის პირას,ამ გრუხუნში წაეხემსებინა,ეს გახლდათ
თვითმპყრობელურიახირებადავისაცარ უნდოდამშრალზედარჩენილიყო,აქ
მოუწევდადარჩენა.უმრავლესობაუკმაყოფილო იყო.ბატონმასეტემბრინიმრომ
დაინახა,როგორ ეცლებოდახელიდანადამიანურად აზრისგაცვლა- გამოცვლის
ან თუნდაც დემოკრატიული, ნათელი დისპუტის გამართვის საშუალება,
სასოწარკვეთილებისა და მორჩილების ნიშნად ხელები აღაპყრო.მალაელი
დაუხანებლივშეუდგათავისიმბრძანებლისსურვილისასრულებას.თანჰქონდა
ორიდასაკეცისკამი, რომლებიცმინჰერსადამადამშოშასკლდისძირასდაუდგა.
შემდეგ მათ ფეხებთან სუფრა დააფინა და კალათაში რაც ეწყო,ყველაფერი
ამოალაგა:ყავისჭურჭელიდაჭიქები,თერმოსები,ნამცხვარიდაღვინო.ყველა
თავის ულუფას მიეტანა, შემდეგ ვინ ლოდებზე, ვინ ბილიკს გაყოლებულ
მოაჯირზე შემოჯდა,ხელში ცხელი ყავით სავსე ფინჯანი ეკავათ,ნამცხვრიანი
თეფშიმუხლებზეედგათდაამგრუხუნშიუხმოდსამხრობდნენ.
პეპერკორნსპალტოსსაყელო წამოეწია,შლაპათავისგვერდით მიწაზედაედო
დამონოგრამიანივერცხლისთასით პორტვაინსზედიზედ ცლიდა.დააი,უეცრად
მანლაპარაკიწამოიწყო.საკვირველიკაციკიიყო!შეუძლებელია,საკუთარიხმა
თვითონგაეგონადამით უმეტეს,დანარჩენებსხომერთისიტყვაცარ ესმოდათ
იმისა, რასაც იგი მხოლოდ ტუჩებით, გაუხმოვანებლად ლაპარაკობდა.
საჩვენებელი თითი მაღლა აეწია,მარჯვენა ხელში თასი ეჭირა და ამიტომ
მსმენელებისკენ მარცხენა მკლავი და ალმაცერად აღმართული ხელისგული
გაეშვირა.ყველა ხედავდა,როგორ მეტყველებდა მისი მეფური სახე,პირი
სიტყვებსწარმოთქვამდა,მაგრამსიტყვებსისეგამოსცლოდახმა,თითქოსმათ
უჰაერო სივრცეში წარმოთქვამენო.ყველას უხერხული ღიმილი მოჰფენოდა
სახეზე და ფიქრობდნენ,საცაა ამ ფუჭ საქმეს თავს დაანებებსო,მაგრამ იგი
ლაპარაკს განაგრძობდა,მომნუსხველი,ყურთასმენის მოსაკრები დახვეწილი
ჟესტებით სიტყვებს ყველაფრის შთანმთქმელ გრუხუნში ისროდა,შეჭმუხნილ
შუბლს ქვემოდან გამომზირალ,პატარ- პატარა,მოღლილ,უფერო თვალებს
აბრიალებდა და ხან ერთ მაყურებელს მიაპყრობდა და ხან მეორეს,ასე რომ,
თითოეულიმათგანიიძულებულიხდებოდა,წარბებიაეწია,მისთვისთავიექნია,
პირიდაეღო დახელიყურისნიჟარაზემოეფარებინა,თითქოსესხერხიუიმედო
საქმესრაიმესუშველიდა.იგიზეზეცკიწამოდგა!თასიხელშიეჭირა, დაჭმუჭნილი
პალტო თითქმის კოჭებამდე სწვდებოდა,საყელო წამოწეული ჰქონდა,იდგა
კლდესთან თავშიშველი, მაღალ, კერპივით დაღარულ შუბლს თეთრი თმა
ცეცხლის ენებივით ევლებოდა, სახესამოძრავებდა, შუბებივით წამახული
თითებით შეკრული წრე სახესთან ახლოს ეჭირა და თავის მუნჯურ,გაუგებარ
სადღეგრძელოს აზრის დამადასტურებელი ნიშნებით ამკობდა. ჟესტებით
მართლაშეიძლებოდაგამოეცნოთ დატუჩებზეწაეკითხათ ცალკეულისიტყვები,
რომლებიც მისგან ხშირად სმენოდათ:„ ჩინებულია“და მორჩა“ ,ეს იყო დაეს.
ხედავდნენ მის ალმაცერად გადახრილ თავს,გახეულ ტუჩებზე გამოსახულ
სიმწრისღიმილს, მოკლედ, მრავალტანჯული კაცის მთელ ხატებას. შემდეგ
დაინახეს,სახეზეკვლავროგორ აუყვავდამეტყველიფოსო,დაყველასთვალწინ
წარმოუდგამისისიბარიტულიოინბაზობა,საცეკვაოდ წამოკრეფილისამოსიდა
წარმართი ქურუმის ღვთაებრივი უზნეობა.მან თასი ასწია,თანამეინახეებს
თვალწინნახევარწრედ შემოუტარადაორითუსამიყლუპით ისეგამოცალა,რომ
ფსკერიმთლიანად ააყირავა, შემდეგთასიმალაელსგადააწოდა, მანცალიხელი
მკერდზე მიიდო და თასი ისე ჩამოართვა,პეპერკორნმა კი ჟესტით ბრძანება
გასცა,დროა,ავიშალოთო.
მადლობის ნიშნად პეპერკორნს თავი დაუკრეს და შეეცადნენ,მკვირცხლად
შეესრულებინათ ბრძანება.ვინც მიწაზე იყო ჩაცუცქული,ფეხზე წამოხტა,ვინც
მოაჯირზეიჯდა,ძირსჩამოვიდა.ჩიაიაველმა,რომელსაცცილინდრიეხურადა
ბეწვისსაყელოიანი პალტო ეცვა,საუზმის ნარჩენები და ჭურჭელი წამოკრიფა.
როგორც მოვიდნენ, ისევე გამწკრივებულნი დაადგნენ ნოტიო წიწვებით
მოფენილ გზას, ლიქენებით დამახინჯებული ტყე გაიარეს და შარაგზაზე
გავიდნენ,სადაცეტლებიელოდებოდათ.
ჰანს კასტორპი ამჯერად მასპინძელსა და მის თანამგზავრს ჩაუჯდა,წყვილის
პირდაპირ მოთავსდა,კეთილიფერგესგვერდით,ვისთვისაცსავსებით უცხო იყო
ყოველივე ამაღლებული.შინისაკენ მგზავრობისას თითქმის სიტყვა არავის
დაუძრავს. მინჰერსა და კლავდიას პლედში ერთად ჰქონდათ შეფუთნილი
მუხლები,მინჰერსხელისგულებიპლედზედაეწყო დაქვედაყბაჩამოვარდნოდა.
სეტემბრინიდანაფტამანამდეჩამოვიდნენ, სანამეტლებივიწრო ლიანდაგსადა
წყალსადინარს გადაივლიდნენ და ვეეზალმა მეორე ეტლით მარტოდმარტომ
იმგზავრა ბერგჰოფის“ ალაყაფის კარამდე, სადაც ყველანი ერთმანეთს
დასცილდნენკიდეც.
ნუთუ იმ ღამეს ჰანს კასტორპს თვით მისი სულისთვისაც გაუცნობიერებელი
შინაგანი მოლოდინის გამო ისე ფხიზლად ეძინა,რომ ბერგჰოფული ღამის
ჩვეულისიმყუდროვიდანიოტისოდენაგადახვევა,ძლივსგასაგონიმღელვარება
თუშორსგაქცევა- გამოქცევისაგანშენობისსულ ოდნავშერხევაცკმაროდა,რათა
სავსებით გამოფხიზლებულიყო და ლოგინში წამომჯდარიყო? დიახ,
ფაქტობრივად, იგი კარგა ხნის გამოღვიძებული გახლდათ, როცა კარზე
დააკაკუნეს.სამისწუთებიიყო.კართანმოსულსმყისვეფხიზლად,მკვირცხლად
და ენერგიულად გააგონა.მაღალი და როყიო ხმა სანატორიუმის ერთ- ერთი
მომვლელიქალისაიყო,მანფრაუშოშასდანაბარებიგადმოსცა,დაუყოვნებლივ
მეორე სართულზე ჩამობრძანდითო. ახლავე მოვდივარო, კიდევ უფრო
ენერგიულად გასძახა მან, საწოლიდან წამოხტა, სასწრაფოდ ჩაიცვა, თმა
თითებით გადაივარცხნა და კიბეზე ზომიერი ნაბიჯებით დაეშვა, რაც
მომხდარიყო, მიხვდა,მაგრამროგორმოხდა, ესკიაღარ იცოდა.
პეპერკორნისსასტუმრო ოთახისკარიღიადახვდა,საძინებელიოთახისკარიც
ღია იყო და ყველა ნათურა ჩახჩახებდა. ორივე ექიმი, უფროსი ექთანი
მილენდონკი,მადამშოშადაიაველიკამერდინერიიქიყვნენ.ამუკანასკნელს
ჩვეულებრივი ტანსაცმლის ნაცვლად თავისი ნაციონალური კოსტიუმი ეცვა -
ფართოზოლებიანი, პერანგისმაგვარი, გრძელი და განიერსახელოებიანი
ხალათი და შარვლის მაგიერი,ჭრელი ქვედაკაბა,თმაზე ყვითელი მაუდის
წოწოლა ქუდი ეხურა,მკერდზე ავგაროზების კრიალოსანი ეკიდა,გულხელი
დაეკრიფადასაწოლისთავთან,ხელმარცხნივგაუნძრევლად იდგა,საწოლშიკი
პირაღმა,ხელებჩასწორებულიიწვაპიტერ პეპერკორნი.შემოსულიამსურათის
დანახვაზე გაფითრდა.ფრაუ შოშა საწოლის ფეხებთან,მისკენ ზურგშექცეული
იჯდადაბალ სავარძელზე, იდაყვებიდალიანდაგებულ საბანზედაეყრდნო,ნიკაპი
ხელშიმოექცია, თითებიქვედატუჩისთვისჩაეჭდო დათავისთანამგზავრსსახეში
შესცქეროდა.
-საღამო მშვიდობისა,ბიჭუნი,-უთხრა ჰანს კასტორპს ბერენსმა,რომელიც
დოქტორ კროკოვსკისა და უფროს ექთანთან დაბალი ხმით საუბრობდა,მერე
ნაღვლიანად დაუქნიათავიდაჭაღარაულვაშიაიგრიხა.ბერენსსექიმისხალათი
ეცვა,გულჯიბიდანსტეტოსკოპიმოუჩანდა,ფეხიამოქარგულ ფოსტლებშიწაეყო
დასაყელოცარ ეკეთა,-ვეღარაფერსგახდები,-ჩურჩულით დასძინამან,-სუფთა
ნამუშევარია.ახლოს მოიწით და ერთი თქვენი გამოცდილი თვალი შეავლეთ.
დამეთანხმებით, რომექიმისხელოვნებააქვეღარაფერსგახდება.
ჰანს კასტორპი საწოლს ფეხის წვერებზე მიუახლოვდა.მალაელმამის ყოველ
მოძრაობას თვალი ისე გაადევნა,თავი არ შემოუბრუნებია,მხოლოდ თვალის
თეთრონებმა გაიელვა. ჰანს კასტორპმა ფრაუ შოშასკენ გააპარა თვალი,
დაასკვნა,რომიგიმისკენარციხედებოდადასარეცელთანჩვეულ პოზაშიდადგა,
ცალ ფეხსდაეყრდნო,ხელებიმუცელზედაიკრიფა,თავიგვერდზეგადაიგდო და
მიცვალებულს მოწიწებით და სევდიანად დააცქერდა. პეპერკორნი წითელი
აბრეშუმის საბნის ქვეშ იწვა,ტანზე ისევ ის ნაცნობი შალის მაისური ეცვა.
ხელებსა და აქა-იქ სახეზეც მოშავო-
მოლურჯო ლაქები ემჩნეოდა.ეს საკმაოდ
ამახინჯებდა,თუმცა მეფური სახის ნაკვთები არ შესცვლოდა. თმის თეთრ
ჩარჩოშიჩასმულ მაღალ შუბლზეკერპივით აჩნდაოთხთუხუთრიგად გაწოლილი
ნაოჭები,რომლებიც შემდეგ სწორად ეშვებოდნენ ძირს,საფეთქლებისაკენ,
მთელ მისდაძაბულ ცხოვრებასამხელდნენდაახლაცკი, დახუჭულიქუთუთოების
ფონზე,უმოძრაო სახეზემკვეთრად გამოირჩეოდნენ.სიმწრით გახეულიტუჩები
ოდნავ ღია დარჩენოდა. ჩალურჯებული კანი უეცარ სისხლის ჩაქცევაზე
მიუთითებდადასასიცოცხლოფუნქციებისძალდატანებითშეჩერებასმოწმობდა.
ჰანსკასტორპიერთხანსგარინდებულიიდგადაშექმნილ ვითარებაზეფიქრობდა,
იმისმოლოდინში,„ ქვრივი“დამელაპარაკებაო,განძრევასვერ ბედავდა,მაგრამ
დუმილიარავისდაურღვევია,მანაცგარიდებაგადაწყვიტადათავისზურგსუკან
შეჯგუფებულ დანარჩენ დამსწრეთ გამოხედა. ჰოფრატმა თავით სასტუმრო
ოთახისკენანიშნადაისიცუკანგაჰყვა.
-Sui
cidi
um
?(თვითმკვლელობა( ლათ. )
.)
-ხმადაბლადასაქმიანადჰკითხამანჰოფრატს. ..
-რა თქმა უნდა!-ხელი ჩაიქნია ბერენსმა და დასძინა,-მერედა,როგორი.
აღმატებით ხარისხში.ამის მსგავსი საგალანტერიო საქონელი თუ გინახავთ
სადმე?-ჰკითხამანჰანსკასტორპს,ხალათისჯიბიდანუსწორმასწორო ფორმის
კოლოფიამოიღო,იქიდანრაღაცპატარასაგანიამოაძვრინადაყმაწვილ კაცს
გაუწოდა...-მე პირადად არ მინახავს,მაგრამ სანახავად კი ღირს.სწავლა
სიბერემდეო,ხომგაგიგონიათ.დიდიახირებული,მაგრამგონებამახვილურირამ
კიარის.ესხელიდანგამოვართვი, ფრთხილად!ერთიწვეთითუმოგხვდათ ხელზე,
დაგთუთქავთ.
ჰანს კასტორპმა შეატრიალ- შემოატრიალა საიდუმლოებით მოცული საგანი.ეს
იყო ლითონის,სპილოსძვლის,ოქროსადაკაუჩუკისაგანდამზადებულიუცნაური
ხელსაწყო,ჰქონდა ლითონის მოკაუჭებული,პრიალა,ბასრწვერებიანი ორი
მარწუხიდასპილოსძვლისგანგამოთლილი,ოდნავმომრგვალებული,ოქროთი
მოჭედილიშუანაწილი,რომელშიცმარწუხებითავისუფლად მოძრაობდა,ხოლო
ხელსაწყოსტანიმაგარი, შავირეზინისბალონისმაგვარიბუშტითბოლოვდებოდა.
მთელიხელსაწყოსიდიდითსულ ორიოდედუიმითუიქნებოდა.
-ესრაარის?-ჰკითხაბერენსსჰანსკასტორპმა.
-ესგახლავთ ნამდვილისაინიექციო შპრიცი, -მიუგო ბერენსმა,
-ანუ,
სხვაკუთხით
თუმივუდგებით,სათვალიანიგველისყბისმექანიკურიასლი,მიხვდით?მგონი,
ვერაფერსაც ვერ მიხვდით,-დასძინა მან,რაკი შეატყო,რომ ჰანს კასტორპი
კვლავიმსაზარელ ხელსაწყოსაკვირდებოდა,-ესააკბილები,ისინიღრუიანია,
შიგ გადის თმის ღერის სიმსხო,უწვრილესი არხი,რომლის ბოლო შეგიძლიათ
შპრიცის წინა ნაწილში დაინახოთ,ცხადია,არხები კბილის ძირშიც ღიაა და
რეზინისბუშტისყელსაცუკავშირდება,რომელიცსპილოსძვლისფუძეშიგადის.
კბენისასკბილებიოდნავშიგნით იზნიქება, ესაშკარაა, აწვებარეზერვუარს,ისიც
შიგთავსს არხებში გზავნის დაროგორც კი მარწუხები ხორცს ჩაესობა,შხამიც
სისხლში გადადის.ასე რომ უყურებ,ყველაფერი მეტისმეტად მარტივადაა
მოწყობილი,მაგრამამასმოფიქრებახომუნდა.ალბათ,საკუთარიმითითებით
ექნებოდადამზადებული.
-უეჭველად!-მიუგო ჰანსკასტორპმა.
-დოზა ძალიან დიდი არ იქნებოდა,-განაგრძო ჰოფრატმა,-მაგრამ რაც
რაოდენობასდააკლდა, ის,ალბათ,შეივსო.
..
-დინამიკით,-დაასრულაჰანსკასტორპმა.
-დიახ.შიგ რა არის,ამას ჩვენ კიდევ გამოვიკვლევთ.საკმაოდ საინტერესო
შემთხვევაა,აქედან რაღაცის სწავლა შეიძლება.ნაძლევს ჩამოვალ,აი,ეს
ეგზოტიკურიკაცი,ამღამით ასერომგამოპრანჭულა,ყველაფერსძირფესვიანად
აგვიხსნიდა. ჩემი ვარაუდით, ეს უნდა იყოს ცხოველური და მცენარეული
ნივთიერებების კომბინაცია,ყოველ შემთხვევაში,საუკეთესოთაგან საუკეთესო,
რადგანელვისსისწრაფით უმოქმედია.ყველაფერიიმასმოწმობს,რომსუნთქვა
ერთბაშად შეჩერებია,მომხდარასასუნთქიცენტრისდამბლა, რომიცოდეთ, სული
წამითშეეხუთებოდადაუწვალებლადდაუტანჯველადმოკვდებოდაკიდეც.
-ღმერთმაქნას!-თქვაჰანსკასტორპმა,ჰოფრატსსაშინელიპატარახელსაწყო
უკანდაუბრუნა,ერთიამოიხვნეშადასაძინებელ ოთახშიშებრუნდა.
იქმხოლოდ მალაელიდამადამშოშადაუხვდნენ.ამჯერად კლავდიამთავიასწია
დაყმაწვილ კაცსშეხედა, როცაიგისაწოლსისევმიუახლოვდა.
-თქვენგქონდათიმისუფლება, აქრომმომეყვანეთ, -უთხრამან.
-დიდისიკეთემიყავით,-მიუგო ჰანსკასტორპმა,-თქვენმართალიხართ,ჩვენ
შენობით ველაპარაკებოდით ერთმანეთს. სირცხვილი მწვავს, სხვების
თანდასწრებით ამის რომ მერიდებოდა და რა ფანდებს აღარ მივმართავდი.
თქვენუკანასკნელ წუთებშიმისგვერდითიყავით?
-მსახურმამაშინდამიძახა, როცაყველაფერიგათავდა, -უპასუხამან.
-იგი იმოდენა მასშტაბის კაცი იყო,-წამოიწყო ისევ ჰანს კასტორპმა,-რომ
სიცოცხლის შეგრძნების მოჩლუნგებას კოსმიურ კატასტროფად და თავლაფის
დასხმად თვლიდა,თქვენცგეცოდინებათ,საკუთარ თავსამქვეყანასთანღვთის
ქორწინების მესვეურად რომ მიიჩნევდა.ეს მისი მეფური ახირება გახლდათ. .
.
როცა კაცს გრძნობა შემოაწვება,მაშინ ბედავს ისეთი გამოთქმების ხმარებას,
რომლებიც იქნებ უხეშად და მოურიდებლად კი ჟღერენ,მაგრამ ნებადართულ
სალოცავსიტყვებზეგაცილებითდიდშთაბეჭდილებასახდენენმსმენელზე.
-C’estuneabdi
cati
on
,
(განდგომა( ფრანგ. )
.)-თქვამან,-ჩვენისისულელეებითუიცოდა?
-არ შემეძლო,დამემალა,კლავდია.თვითონვე მიხვდა,როცა უარი ვუთხარი,
თქვენთვისმისითანდასწრებით შუბლზემეკოცნა.მისიაქყოფნაამწუთშიუფრო
სიმბოლურია, ვიდრე რეალური, მაგრამ ნებას დამრთავთ მისი სურვილი
ახლაშევასრულო?
ქალმაისესწრაფად მიუშვირაშუბლი,თითქოსთავისკენუხმობსო დათვალები
დახუჭა. ჰანს კასტორპმა ტუჩები მის შუბლს შეახო. მალაელი ისე
უთვალთვალებდაამსცენას,ისედააელმამხეცივით წვრილ- წვრილი,ყავისფერი
თვალები, რომსახეზეთვალებისთეთრონებიღამოუჩანდა.
დიდიგამოთაყვანება
ერთხელ კიდევგავიგონებთ ჰოფრატ ბერენსისხმას-კარგად მივუგდოთ ყური!
იქნებ უკანასკნელად გვესმის მისი ხმა! ოდესმე ეს ამბავიც ხომ უნდა
დამთავრდეს; იგი ისედაც ძალიან გაგვიგრძელდა, უფრო მეტიც: მისი
შინაარსობრივი დრო ისე სწრაფად მიგორავს, რომ მისი შეჩერება უკვე
შეუძლებელია,მისი მუსიკალური მხარეც იწურება და,ალბათ,მეტად აღარც
მოგვიწევსენაწყლიანირადამანთისისდარბაისლურისაუბრისმოსმენა.იგიჰანს
კასტორპსეუბნებოდა:
-კასტორპ,ჩემო ძველო მეგობარო,თქვენ მოწყენილი ბრძანდებით,ცხვირი
ჩამოგიშვიათ, კარგა ხანია გამჩნევთ, უგუნებობა ზედ შუბლზე გაწერიათ.
გაბერილი ბუშტივითა ხართ, კასტორპ, სენსაციებით განებივრებული
ბრძანდებით და ყოველდღე პირველხარისხოვანი ამბავი თუ არ მოგართვით,
ბუზღუნებთდაჯავრობთ, დავმყაყდითო.მართალივართუარა?
ჰანსკასტორპიდუმდადაესიმასმოწმობდა,რომმისსულშიმართლაწყვდიადი
სუფევდა.
-მართალივარ, როგორცყოველთვის, -თავისთავსთვითონვეუპასუხაბერენსმა, -
დასანამთქვენაქმსოფლიო დარდისადასევდისშხამსგამივრცელებდეთ,უნდა
გითხრათ, უკმაყოფილო მოქალაქევ, რომ ღმერთსა და ქვეყანას არ
დავიწყებიხართ, პირიქით,უფროსობასთვალიუჭირავსთქვენზე, ჩემო ძვირფასო,
თვალს არ გაშორებთ და სულ იმაზე ფიქრობს,იქნებ როგორმე გავართოო.
ბებერიბერენსიცჯერ კიდევაქარის.ახლაკიხუმრობასმოვეშვათ,ჩემო შვილო!
თქვენგამო ერთიაზრიმომივიდათავში,ღმერთმანი,უძილო ღამეებითქვენზე
ფიქრში ბევრჯერ გამიტარებია და შეიძლება ითქვას, რომ ახლა გონება
გამინათდა, დიახ,ჩემიიდეისგანნამდვილად ბევრსგამოველი, ესეიგი,არცმეტი
დაარცნაკლები,შხამებისგანთქვენსგათავისუფლებასდაშინუმოკლესვადაში
თქვენსტრიუმფალურდაბრუნებასვფიქრობ.
-თვალები გაგიფართოვდათ,ხომ,-განაგრძო მან საგანგებო პატარა პაუზის
შემდეგ,თუმცა ჰანს კასტორპს თვალები სულაც არ გაჰფართოებია,პირიქით,
ბერენსსძილმორეულიდადაბნეულითვალებითშესცქეროდა.
-ვერ ხვდებით,ბებერი ბერენსი რას უნდა გულისხმობდესო,მე კი აი,რას
ვფიქრობ:თქვენისაქმემთლად დაწყობილივერ არის,კასტორპ,თქვენისთანა
მიხვედრილ კაცსეს, ალბათ, არ გამოეპარებოდა.დაუწყობელ საქმესიმასვეძახი,
რომ თქვენი ინტოქსიკაციის გამოვლენა უკვე კარგა ხანია გაუმჯობესებულ
ლოკალურ მდგომარეობას აღარ შეესაბამება,ამ ამბავზე გუშინ და დღეს არ
მიფიქრია.აი,თქვენიუახლესიფოტო. .
.მოდი,ერთი,სინათლეზეგავხედოთ ამ
ჯადოსნურ სურათს.თქვენხედავთ,რომყველაზეპირწავარდნილიბუზღუნადა
პესიმისტი,როგორც ჩვენი უფალი იმპერატორი იტყოდა,აქ საკბილოს ბევრს
ვერაფერს ნახავს. რამდენიმე კერა მთლიანად შეწოვილია, ბუდე
დაპატარავებულია და უფრო მკაფიოდაა გამოყოფილი. ეს კი, როგორც
თქვენსავით განსწავლულ კაცსმოეხსენება,გამოჯანსაღებაზემიუთითებს.ასეთი
მონაცემებისფონზეთქვენიტემპერატურისმერყეობაძნელიასახსნელია.ექიმი
იძულებულიხდება, სხვამიზეზებიეძიოს.
ჰანს კასტორპმა თავის დაქნევით საკმაოდ თავაზიანად გამოხატა
ცნობისმოყვარეობა.
-თქვენ,ალბათ,იფიქრებთ,კასტორპ,ბეხრეკიბერენსიიძულებულია,აღიაროს,
რომ მცდარ მკურნალობას მიტარებდაო, მაგრამ მწარედაც შეცდებით, და
ვითარებასაცმცდარად შეაფასებთ დაბეხრეკბერენსსაც.თქვენიმკურნალობა
მცდარიარ ყოფილა, ოღონდ შესაძლოაცალმხრივად ორიენტირებულიკიიყო.მე
მხედველობიდან გამომრჩა,რომ თქვენი სიმპტომები ოდითგანვე მხოლოდ და
მხოლოდ ტუბერკულოზისთვისარ უნდამიგვეწერა, ახლაკიმტკიცედ მჯერა, დღეს
ისინიტუბერკულოზსმართლაცრომაღარ მიეწერება.ეტყობა, დაავადებისრაღაც
სხვაწყაროარსებობს.ჩემიაზრით, ესკოკებიუნდაიყოს.
-ჩემიღრმარწმენით,-მეტიდამაჯერებლობისათვისგაიმეორაჰოფრატმა,რაკი
შეამჩნია,რომჰანსკასტორპმათავიგადააქნია,-თქვენსტრეპტოკოკებიგაქვთ,
მაგრამშესაშფოთებელიარაფერია.
(შეშფოთებააქარაფერ შუაშიგახლავთ,ჰანსკასტორპისსახეუფრო ირონიულ
აღიარებას გამოხატავდა,ან ამ წუთში მოსმენილი აღმოჩენის,ან იმ ახალი
საპატიო ადგილისგამო,ჰოფრატსთავისიჰიპოთეზისთანახმად მისთვისრომ
უნდამიეჩინა) .
-საპანიკო არაფერიგაქვთ!-ნუგეშისვარიაციებსსთავაზობდაჰოფრატი, -კოკები
ყველა ორგანიზმშია. სტრეპტოკოკები ყოველ ვირს აქვს, ძალიან კი ნუ
გაიფხორებით.დიდიხანიარაა,რაცგავიგეთ,რომადამიანსშეიძლებასისხლში
ჰქონდესსტრეპტოკოკებიდაინფექციაკიარავითარისახით არ გამოვლინდეს.
ბევრ ჩვენს კოლეგას ჯერ კიდევ არ გაუგია ჩვენთვის ცნობილი ფაქტი,რომ
სისხლშიშეიძლებატუბერკულებიციყოს, მაგრამამასგართულებებიარ მოჰყვეს
თან.ჩვენერთინაბიჯიღაგვაკლიამივიდეთ იმდასკვნამდე,რომტუბერკულოზი,
თუგნებავთ, სისხლისდაავადებაა.
ჰანსკასტორპმააღნიშნა, ძალზეყურადსაღებიაზრიაო.
-ამგვარად, როცავამბობსტრეპტოკოკები- მეთქი,-კვლავწამოიწყო ბერენსმა,-
ცხადია,ისცნობილიმძიმედაავადებაარ უნდავიგულისხმოთ.ესპაწაწკინტელა
არსებებითქვენსსხეულშისაერთოდ ჩაბუდებულნიარიანთუარა,ამასსისხლის
ბაქტერიოლოგიურიანალიზიგვიჩვენებს.თუკითქვენისიცხიანობამათიბრალია,
ცხადია, თუ აღმოგაჩნდათ სტრეპტოკოკები, მაშინ ამას დაგვიდასტურებს
სტრეპტოვაქცინით მკურნალობა,რომელსაც ამჯერად ჩაგიტარებთ.აი,ამ გზას
უნდა დავადგეთ, ძვირფასო მეგობარო, და როგორც გითხარით, მისგან
მოულოდნელ შედეგებს მოველი. რამდენადაც ხანგრძლივ მკურნალობას
მოითხოვს ტუბერკულოზი, იმდენად სწრაფად იკურნება დღეს ამგვარი
დაავადებანი და თუკი თქვენ ინიექციებზე საერთოდ რეაგირებთ,მაშინ ექვს
კვირაში ჯანმრთელობისაგან იხტუნებთ. რას იტყვით? დგას, არა, ბეხრეკი
ბერენსითავისსაგუშაგოზე?
-ესხომ, ჯერჯერობით, ჰიპოთეზაა,
-უხალისოდუპასუხაჰანსკასტორპმა.
- სამაგიეროდ, სარწმუნო ჰიპოთეზა! და უაღრესად ნაყოფიერიც! - მიუგო
ჰოფრატმა,-რა ნაყოფიერიცაა,თქვენ თვითონ ნახავთ,ჩვენს კულტურებზე
კოკები რომ აღმოცენდება.ხვალ ნაშუადღევს გიჩხვლეტთ,კასტორპ,სოფლის
დალაქისყველაწესისადარიგისამებრ სისხლსგამოვუშვებთ.ესთავისთავადაც
მშვენიერი რამაა, მარტო მას შეუძლია სხეულსა და სულზე კურთხეული
ზეგავლენამოახდინოს. .
.
ჰანს კასტორპმა უპასუხა,ამ დივერსიისთვის მზად გახლავართო და დიდი
მადლობაც გადაუხადა ყურადღებისათვის,შემდეგ თავი მხარზე დაიდო და
ხელებისქნევით მიმავალ ჰოფრატსთვალიგააყოლა.შეფმაამსაუბრისათვის
ზუსტად გამოძებნაკრიტიკულიმომენტი.რადამანთისმასაკმაოდ ზუსტად აუღო
ალღო მთის სტუმრის გამომეტყველებასა და გუნება- განწყობას და ახალი
წამოწყებით მიზნად დაისახა-მიზანინათელიგახლდათ დაჰოფრატიამასარც
მალავდა, - გადაელახათ ის მკვდარი წერტილი, სადამდეც მისი სახის
გამომეტყველების მიხედვით პაციენტი ცოტა ხნის წინ მისულიყო. სახის
გამომეტყველება კი თვალნათლივ მოგაგონებდათ განსვენებული იოახიმის
გამომეტყველებას, როცა მის არსებაში ის თვითნებური და ჯიუტი
გადაწყვეტილებებიმწიფდებოდა.
უფრო მეტიც,ჰანს კასტორპს ეჩვენებოდა,რომ მარტო თვითონ როდი იყო
მისული ამ მკვდარ წერტილამდე, თითქოს ეს სენი მთელ ქვეყანას,
„ყველაფერს“ შეჰყროდა, უფრო მეტიც, მისი აზრით, ძნელი იყო კერძო
ზოგადისაგან გამოგეცალკევებინა.ერთ პიროვნებასთან ურთიერთობის ასეთი
ექსცენტრიკულიდასასრულისშემდეგ,ამდასასრულისგამო ბერგჰოფის“თავს
გადავლილი ქარტეხილისა და აქაური სათვისტომოდან კლავდია შოშას
ხელახალიგამოთიშვისშემდეგ,როცაერთმანეთსდაემშვიდობნენიგიდამისი
ბატონის ცოცხლად დარჩენილი ძმობილი და ეს დამშვიდობება დაიჩრდილა
დიადი განდგომის ტრაგიზმითა და აღიბეჭდა მისდამი პატივისცემის
სულისკვეთებით,ამ დროიდან მოყოლებული ახალგაზრდა კაცს აქაურობაც და
აქაურებიცგათვალულიეჩვენებოდა, თითქოსსაქმერაღაცუცნაურად, სულ უფრო
დაუფრო შავად მიდიოდადაამისგამო შიშიეძალებოდა,თითქოსძალაუფლება
რომელიღაც დემონს ჩაეგდო ხელში.მართალია,იმ ავდაბრიყვდემონს უკვე
კარგა ხანია გაჰქონდა თავისი,მაგრამ ახლა მაინც სულ აეწყვიტა და თავის
ბატონობას ისე აშკარად იჩემებდა,რომ იდუმალ შიშს გგვრიდა და აქედან
გაქცევისფიქრსშთაგაგონებდა, დაიმდემონსგამოთაყვანებაერქვასახელად.
კაციიფიქრებს,მთხრობელიამუქებსდარომანტიკულად აზვიადებსსათქმელს,
გამოთაყვანებას დემონურ საწყისს რომ უკავშირებს და მას მისტიკური შიშის
გამომწვევ თვისებებს მიაწერსო,მაგრამ ჩვენ არაფერს ვიგონებთ.დიახაც,
ზუსტად ავსახავთ ჩვენიუბრალო გმირისპირად განცდებს, მართალია,ამცოდნას
გამოკვლევის გზით ვერ შევიძენდით,მაგრამ იგი მაინც გვიდასტურებს,რომ
გამოთაყვანებამ გარკვეულ ვითარებაში შეიძლება ამდაგვარი ბუნება
გამოამჟღავნოს და ამდაგვარი გრძნობები გააღვიძოსადამიანში. ჰანს
კასტორპმა ირგვლივ მიმოიხედა. .. მიმოიხედა და დაინახა მხოლოდ
შემაძრწუნებელი,ბოროტეული ყოფა და მიხვდა,რასაც ხედავდა: ეს იყო
უდროჟამო სიცოცხლე,უზრუნველი და უსასოო,ლპობაშეპარულ,მოფუსფუსე
აღვირახსნილობადქცეულისიცოცხლე, მკვდარისიცოცხლე.
აქსაქმიანიფუსფუსიმეფობდა,ყველანაირ- ნაირისაქმიანობით იყო გართული,
დროდადრო კიზოგიერთიმათგანიმოდურ სიშმაგედ გადაიქცეოდადაყველას
ფანატიკურად ითრევდა ხოლმე. მაგალითად, დიდი ხანია ბერგჰოფულ
სამყაროშიასეთ მნიშვნელოვანროლსთამაშობდამოყვარულთაფოტოგრაფია,
მაგრამ ორჯერ -აქ,ზევით,ხანმოთეულნი მოსწრებიან ამგვარი ეპიდემიების
პერიოდულ განმეორებას-ესგატაცებაკვირებისადათვეებისმანძილზეისეთ
საყოველთაო სიგიჟედ იქცა, რომ ადამიანს ვერ ნახავდით, მკერდქვეშ
ფოტოაპარატი არ ჰქონოდა მიკრული,შეწუხებული სახით ზედ არ ყოფილიყო
დახრილიდადიაფრაგმაარ ეწვალებინა, შემდეგკიბოლო არ უჩანდასურათების
მაგიდიდან მაგიდაზე გადაწოდებას.ერთბაშად პატივისადაღირსების საქმედ
იქცა ნეგატივების საკუთარი ხელით გამომჟღავნება.საამისოდ გამოყოფილი
ჩაბნელებულიოთახიმსურველებსვეღარ აუდიოდა,ამიტომყველამოთახების
კარ-ფანჯრისშავიფარდებით დაბნელებასმიჰყო ხელიდაწითელ შუქზექიმიური
ხსნარებით მანამდე იჩხერკედელავეს,სანამ ხანძარი არ გააჩინეს და კარგი
რუსულისუფრისწევრი,ერთიბულგარელისტუდენტიფერფლად ქცევასბეწვზე
არ გადაურჩა. ამის შემდეგ დირექციამ ოთახებში სურათების ბეჭდვა
აკრძალა.მალე უბრალო სურათებს ყავლი გაუვიდა და ფართო გაქანება პოვა
ლუმიერისეულმაწამიერმადაფერადმაფოტოგრაფიამ.ახლაყველანიწამიერი
ფოტოსურათების თვალიერებით ტკბებოდნენ,ამ სურათებზე ბლიცით უეცრად
დაბრმავებული ადამიანები სახეშეჭმუხნილი ჩანდნენ და უაზრო თვალებით
იყურებოდნენ.გეგონებოდათ,გვამებისთვისთვალებიარ დაუხუჭავთ დასკამზე
ისედაუსვამთო.ჰანსკასტორპსაცჰქონდამუყაოსჩარჩოშიჩასმულიერთიასეთი
ნეგატივი,ნეგატივსსინათლეზეთუგახედავდით,დაინახავდით ფრაუშტორსადა
სპილოსძვლისფერსახიან ლევის შორის ჩამდგარ ჰანს კასტორპს,ქალებიდან
ერთს ცისფერი, მეორეს კი სისხლივით წითელი სვიტერი ეცვა, თვითონ
თითბერივით ყვითელიბაიებით მოფენილი, ხასხასამწვანემდელოსფონზესახე
სპილენძისფერიმოუჩანდა,ერთიყვავილიკიღილ- კილოშიჰქონდაგაჩრილიდა
ყვითლადუკიაფებდა.
შემდეგ შემოვიდამარკების შეგროვების მოდა.ამ საქმიანობას თითო- ოროლა
კაცი ყოველთვის მისდევდა,მაგრამ დროდადრო ესეც საყოველთაო სიგიჟედ
იქცეოდა ხოლმე. ყველა აწებებდა, ჩალიჩობდა, ცვლიდა, იწერდნენ
ფილატელისტურ ჟურნალებს, მიწერ- მოწერა ჰქონდათ ადგილობრივ და
საზღვარგარეთულ სპეციალურ ფირმებთან, ფილატელისტთაორგანიზაციებსადა
კერძო მოყვარულებთანდაიშვიათიმარკებისხელშიჩასაგდებად ისეთიხალხიც
კიიხდიდასაარაკო თანხას, ვისიშემოსავალიცასეთ ფეშენებელურ სამკურნალო
დაწესებულებაშითვეობითანწლობითცხოვრებასძლივძლივობითაუდიოდა.
ესამბავიმანამდეგრძელდებოდა,სანამახალიფუქსავატობაარ მოიკიდებდა
ფეხს,მაგალითად,კარგტონად ითვლებოდანაირ- ნაირიშოკოლადისდახვავება
და გაუთავებელი ჭამა.ყველას ყავისფრად ჰქონდა მოთხვრილი ტუჩები და
ბერგჰოფული სამზარეულოს ნუგბარ- ნუგბარ კერძებს უხალისოდ, ამრეზით
ციცქნიდნენ,რადგანკუჭინაირ- ნაირიშოკოლადით:Mi l
ka-
Nut,Chocol
atàlacr
ème
d’amandes,
Marquis-
Napol
i
tai
ns
-ითადაოქროსფრად დაწინწკლული კატის ენებით“ჰქონდათ ამოყორილი და
აბუყბუყებული.
გოჭისთვალდახუჭულმახატვამ, ერთ ყველიერისღამესუზენაესმახელისუფალმა
რომ შემოიღო და მას შემდეგ დიდ გასავალშიც გახლდათ, თავისთავად
მიგვიყვანა მოთმინების გამოსაცდელ გეომეტრიულ სავარჯიშოებამდე,რასაც
ყველა ბერგჰოფელი პაციენტის სულიერი ძალები და თვით მორიბუნდუსების
უკანასკნელი ფიქრი და ენერგიაც კი ეწირებოდა.კვირების მანძილზე მთელი
„ბერგჰოფი“ერთიდახლართულიფიგურით სულდგმულობდა, რომელიც, არცმეტი
და არც ნაკლები,რვა დიდი და რვა პატარა წრისა და ერთმანეთში ჩახაზული
უამრავისამკუთხედისაგნშედგებოდა.ამოცანამოითხოვდა,ესმრავალწახნაგა
ფიგურახელისაუღებლად გამოგეხაზათ,უმაღლესმიზანსკიმაშინმიაღწევდით,
იმავეამოცანასმაგრად ახვეულითვალებითაცთუგადაწყვეტდით,რაც,ბოლოს
დაბოლოს,თუმცირეულაზათობასარ გამოვეკიდებოდით,მხოლოდ პროკურორ
პარავანტსგამოუდიოდა,რადგანამთავსატეხისყველაზეერთგულიმიმდევარი
ისგახლდათ.
ჩვენვიცით,რომიგიმათემატიკით იყო გატაცებული,ვიცით თვით ჰოფრატისაგან
და ამ გატაცების აღმზრდელობითი მექანიზმის ამბავიც მოგვეხსენება,
გაგვიგონია მისი გამაგრილებელი, ხორციელი ჟინის დამაყუჩებელი
ზემოქმედების ხოტბაც და ეს მეთოდი, მგონი, საყოველთაოდ რომ
გავრცელებულიყო,მაშინ,ალბათ,ზედმეტი გახდებოდა ამას წინათ იძულებით
გატარებულიზოგიერთიმკაცრიღონისძიება.ამათგანუმთავრესიისგახლდათ,
რომ აივნებზე გადაკეტეს ყველა გასასვლელი, მქრქალი მინისკედლიდან
მოაჯირამდე დარჩენილ ადგილებში ვიწრო კარები დაატანეს და მეაბანოე
საღამოობით პაციენტებისდამცინავქირქილშიყველაკარსკეტავდახოლმე.მას
შემდეგდიდიფასიდაედო მეორესართულზე,ზედ ვერანდისთავზეგანლაგებულ
ოთახებს,იქ თუ ბალუსტრადაზე გადაძვრებოდით და წინ წამოწეულ შუშის
სახურავზეაცოცდებოდით,იმკარისგაუვლელადაცშეგეძლოთ აივნიდანაივანზე
გადასვლა, ოღონდ ესდისციპლინურისიახლეპროკურორისგამო არ შემოუღიათ.
იმეგვიპტელიფატმასგამოჩენით აღძრულიმძიმეცდუნებადიდიხანიადასძლია
პარავანტმადაიგიმისიმიწიერისურვილებისშემათრთოლებელიუკანასკნელი
ცდუნებაც გამოდგა.მას შემდეგ პროკურორი გაორკეცებული მგზნებარებით
ჩაეკრამკერდშისიბრძნისნათელთვალებაქალღმერთს,რომლისდამაოკებელ
ძალასასემაღალფარდოვნად განადიდებდაჰოფრატი,მასშემდეგიგიდღედა
ღამე,მთელი გრძნობა- გონებით ერთადერთ პრობლემაზე იყო გადაგებული,
მთელ თავის მონდომებასა და სპორტულ ჟინს მას ახმარდა,ოდესღაც კი,
შვებულებაშიწამოსვლისწინ,რომელსაცასეხშირ- ხშირად უხანგრძლივებდნენ
დაამიერიდან, ალბათ, თადარიგშიგასვლასაცშესთავაზებდნენ, ამმონდომებასა
და სპორტულ ჟინს საბრალო დამნაშავეების განსჯაში ხარჯავდა. და ეს
პრობლემამხოლოდდამხოლოდწრისკვადრატურაგახლდათ.
კალაპოტიდანამოვარდნილისასამართლოსმოხელემათემატიკურიშტუდიების
წყალობით საბოლოოდ დარწმუნდა,რომმეცნიერებამტკიცედ ვერ ასაბუთებდა
ხსენებული სტრუქტურის არსებობის უსაფუძვლობას,ამიტომ იგი,პარავანტი,
უზენაესმა საგანგებოდ ჩამოაცილა ცოცხალთა მიწიერ სამყაროს, აქ
გადმოისროლადაამიერიდანმასეწერა,ესტრანსცენდენტურიამოცანამიწიერ
წიაღში გადაეწყვიტა.აი,ასეთ დღეში გახლდათ პარავანტი.მას გამუდმებით
ფარგალი ეჭირა ხელში და სადაც უნდა ყოფილიყო,წრეებს ხაზავდა და
ანგარიშობდა,ფიგურებით,ასოებით,ციფრებითადაალგებრულიფორმულებით
აჭრელებდა ქაღალდის დასტებს და კაჟივით ჯანმრთელი კაცივით
ბრინჯაოსფრად მზემოკიდებულ სახეზე მანიაკის უაზრო და კერპი
გამომეტყველება ეფინა. იგი მხოლოდ და მხოლოდ, და ისიც საშინლად
ერთფეროვნად, შეფარდებით რიცხვზე, ანუპი- ზე ლაპარაკობდა, ამ წყეულ
წილადზე, რომელიცერთიუბრალო მოანგარიშის, ზაქარიასდაზეს(
იოჰანმარტინ
ზაქარიას დაზე (1824-
1861)-გონებაში,ზეპირად ანგარიშის ფენომენური ნიჭის
მქონეჰამბურგელიწვრილიმოხელე. )
უბირ გენიასერთ მშვენიერ დღესორასიმეათედისსიზუსტით განესაზღვრადა,
სიმართლეთუგნებავთ, სულ ტყუილუბრალოდაცგარჯილიყო, რადგანმიუღწეველ
სიზუსტესთან მიახლოების შესაძლებლობა ვერც ორი მეათასედის სიზუსტით
განსაზღვრის შემთხვევაში გაიზრდებოდა. წამებულ მოაზროვნეს ყველა
გაურბოდა,რადგანვისაცხელშიჩაიგდებდა,მგზნებარეტირადებსასმენინებდა,
ადამიანს ამ გზით ვითომ ჰუმანური მგრძნობიარობა გაეღვიძებოდა და
მიხვდებოდა,ამმისტიკურ მიმართებასადამიანისგონებამისდასამარცხვინოდ
უკურნებელი ირაციონალიზმით რომ დაენაგვიანებინა. წრის ფართობის
გამოსაანგარიშებლად ჯერ უნდა განესაზღვრა წრეწირის სიგრძე და რადიუსი
აგეყვანა კვადრატში,ამისათვის კი პი“ დიამეტრზე დაუსრულებლად უნდა
გემრავლებინა და სწორედ ამ ოპერაციის უნაყოფობა იწვევდა პროკურორში
მწარეეჭვებს:იქნებარქიმედესდროიდანმოყოლებულიკაცობრიობაშეცდომით
ირთულებდასაქმესდაამსაიდუმლოსამოხსნადაგადაწყვეტასულ იოლიკიიყო?
ნუთუ არ შეიძლება გავასწოროთ წრის მრუდი ანდა წრედ შევკრათ წრფე?
პარავანტსზოგჯერ ეგონა,აღმოჩენამდეაღარაფერიმიკლიაო.ხშირად უნახავთ
იგიგვიანღამით დაცარიელებულ დასუსტად განათებულ სასადილო დარბაზში
მაგიდასთანმჯდარი,მაგიდისშიშველ ზედაპირზეთოკისნაგლეჯსგულდასმით
წრის ფორმას რომ აძლევდა,მერე თითქოს ვიღაცას თავს ესხმისო,თოკს
მოულოდნელად გამოსწევდა და გაასწორებდა,მაგრამ მერე კვლავ მძიმედ
ჩაჰკიდებდა თავს და მწარე ფიქრებს ჩაუღრმავდებოდა ხოლმე. ჰოფრატი
ზოგჯერ ხელსაშველებდამძიმედღეშიჩავარდნილსდამისახირებასისედაც
თანაუგრძნობდა.პარავანტს ჰანს კასტორპისთვისაც არაერთხელ მიუმართავს
თავისი ამოჩემებული თავსატეხით,რადგან ახალგაზრდა კაცი მეგობრულად
ეკიდებოდადაწრეწირისსაიდუმლოსამოხსნაშითანაუგრძნობდა.სამაგიეროდ,
მანყმაწვილ კაცსთვალსაჩინოდ აუხსნა, რაიყო ესწყეული პი“ ,
უჩვენაუზუსტესი
ნახაზი, სადაც პაწაწინაგვერდებიან ორ მრავალწახნაგას შორის დიდი
გაჭირვებით, ადამიანის შესაძლებლობათა უკიდურეს ზღვრამდე მისული
სიზუსტით იყო ჩასმული წრეწირი, ხოლო დარჩენილი მრუდი, ეთერივით,
სულივით რომუსხლტებარაციონალურ აზროვნებას, ესარისსწორედ პი“-ო,თქვა
ყბააკანკალებულმაპროკურორმა.მართალია,ჰანსკასტორპიშთაბეჭდილებიანი
კაციიყო,მაგრამ პი“ -
სსაქციელით თავისმოსაუბრესავით არ გაღიზიანებულა.
ამას ოინბაზობა უწოდა,პროკურორს ურჩია,თქვენც დაჭერობანას თამაშში
სერიოზულად კი ნუ გაცხარდებითო და ლაპარაკი გაუბა არაგანფენილ
შემობრუნების წერტილებზე, რომელთაგანაც შედგება წრეწირი, თავისი
არარსებული დასაწყისიდან მოყოლებული ასევე არარსებულ დასასრულამდე.
ესაუბრა აგრეთვე მხიარულ მელანქოლიაზე, რომელიც თავის თავში
მბრუნავმარადისობაშიძევს,დაყველაფერ ამაზეისეთიმშვიდი,ღვთისმოსაური
კილოთიელაპარაკა, რომცოტახნითმაინცდააშოშმინა.
სხვათაშორის, კეთილიჰანსკასტორპითავისიბუნებისწყალობით არაერთ ისეთ
პაციენტს აღუძრავდანდობას,ვინც რომელიმე იდეას ჰყავდაშეპყრობილი და
იმით იტანჯებოდა,იოლ ცხოვრებასდახარბებულ ხალხშითანამგრძნობელსრომ
ვერ პოულობდა. ერთ ავსტრიელ პროვინციელს,ყოფილ მოქანდაკეს,უკვე
ხანდაზმულ თეთრწვერაკაცს,რომელსაცკეხიანიცხვირიდაცისფერითვალები
ჰქონდა, ფინანსურ- პოლიტიკური ტიპის გეგმა შეემუშავებინა, გეგმა
კალიგრაფიული ხელით გადაეწერა და მნიშვნელოვანი ადგილები სეპიაში
ამოწებული ფუნჯით მოენიშნა. მისი გეგმის მიხედვით, გაზეთის ყოველი
გამომწერიუნდადაგვევალდებულებინა,დღეში40- 40გრამიგაზეთისქაღალდი
ეგროვებინა და ყოველი თვის პირველ რიცხვში გადაეგზავნა შემგროვებელი
პუნქტისათვის.ეს წელიწადში შეადგენდა 14 000 გრამს,ოც წელიწადში კი
არანაკლებ288კილოგრამისადათუკილოგრამს20პფენიგად ვიანგარიშებდით,
მივიღებდით 57მარკასადა60პფენიგს.ხუთიმილიონიაბონენტი,ეწერაშემდეგ
მემორანდუმში, ამგვარად, ოც წელიწადში, ძველი გაზეთების ჩაბარებით
შემოიტანდა უზარმაზარ თანხას -288 მილიონ მარკას,აქედან ორი მესამედი
გაზეთისხელახლაგამოწერასმოხმარდებოდა, -ამით თავისთავად გაიაფდებოდა
გაზეთის გამოწერა,- ხოლო ერთ მესამედს,ანუ 100 მილიონამდე მარკას,
გამოვიყენებდით ჰუმანური მიზნებისათვის, ფილტვების სახალხო
სამკურნალოებისმოსაწყობად, ხელმოკლეტალანტებისდასახმარებლად დაასე
შემდეგ. გეგმა ისე ზედმიწევნით იყო დამუშავებული,რომ სანტიმეტრებში
გამოსახული ფასების სკალის ნახაზიც კი ახლდა, მაკულატურის მიმღებ
დაწესებულებას ყოველთვიურად ამ სკალის მიხედვით უნდა განესაზღვრა
შეგროვილიქაღალდისფასი,ხოლო ანგარიშიგეგმაზედართულიდახვრეტილი
ფორმულარით გაესწორებინა.გეგმაყოველმხრივდახვეწილიდადასაბუთებული
გახლდათ. გაზეთის ქაღალდის გაჩანაგება და განადგურება,რასაც უვიცნი
სჩადიოდნენ,ქაღალდს კანალიზაციაში რომ უშვებდნენ ან ცეცხლში წვავდნენ,
ჩვენი ტყისა და ჩვენი სახალხო მეურნეობის მიმართ სახელმწიფო ღალატს
უდრიდა.ქაღალდისმოფრთხილება, ქაღალდისდაზოგვაცელულოზის, ხეტყის,
იმ
ადამიანური რესურსების მოფრთხილებასა და დაზოგვას ნიშნავდა, რაც
ცელულოზისა და ქაღალდის წარმოებაში იხარჯებოდა. დიახ, არანაკლებ
იზოგებოდა ადამიანური რესურსები და კაპიტალი, რაკი შემდეგ შესაფუთ
ქაღალდად და მუყაოდ გარდაქმნილი ძველი გაზეთების ქაღალდის ფასი
ოთხმაგად შეიძლებოდაგაგვეზარდა, იგიმნიშვნელოვანეკონომიკურ ფაქტორად
და სახელმწიფო და სათემო ბეგარის წყაროდ გადაიქცეოდა და გაზეთის
მკითხველებსგადასახადებისტვირთსშეუმსუბუქებდა.მოკლედ, მშვენიერიგეგმა
იყო,ვერაფერში რომ ვერ გამოედავებოდით,ისეთი,და თუკი მას ამაზრზენი
უმაქნისობის,უფრო სწორად, სიბნელისადასისულელისდაღიაჩნდა, ესსწორედ
იმ მახინჯი ფანატიზმის ბრალი იყო,ყოფილ ხელოვანს მაინცდამაინც ეს
ეკონომიკურიიდეარომამოაჩემებინა,გულშიკითავისსავეიდეასაშკარად ისე
აგდებულად ეკიდებოდა, რომ მის განსახორციელებლად თითის განძრევა
ეზარებოდა...ჰანსკასტორპსთავიგვერდზეგადაეხარა,იმკაცსასეუსმენდადა
დროდადრო თავსუქნევდა, როცაიგიმგზნებარესიტყვებით უწევდაპროპაგანდას
თავის მხსნელ იდეას,დათან იმ ზიზღისადაანტიპათიის მიზეზს ეძებდა,რაც
ხელს უშლიდა, ადამიანების უდარდელობის წინააღმდეგ ამხედრებული
გამომგონებლისთვისთანაგრძნობაგაეწია.
ზოგი ბერგჰოფელი ესპერანტოს ეტანებოდა და სუფრაზე ამ ხელოვნურ ენაზე
საუბრით თავმომწონეობდა.ჰანს კასტორპი მათ უბღვერდა,თუმცა გუნებაში
ფიქრობდა,სხვებთან შედარებით ამათ კიდევ რა უშავთო.ერთი ხანია აქ
რამდენიმე ინგლისელი ბინადრობდა და მათ შემოიღეს თამაში,სადაც ორად
ორიფრაზატრიალებდა.თამაშისმონაწილეწრეშიჩამჯდარ თავისმეზობელს
ეკითხებოდა: „
Didyoueverseet
hedevil
withani
ght-capon
?“
(ოდესმეთუგინახავთ საღამურჩაჩიანიეშმაკი?( ინგლ.))მეზობელიუპასუხებდა:
No!Iნევერსაწტჰედევილ წიტჰანიგჰტ- ცაპონ“
,
(არა,საღამურჩაჩიანიეშმაკიარასოდესმინახავს( ინგლ.).
)ახლაიმავეკითხვით
სხვას მიმართავდა და ასე გრძელდებოდა დაუსრულებლად. ამის მოსმენა
საშინელება იყო, მაგრამ საბრალო ჰანს კასტორპს გული კიდევ უფრო
უღონდებოდა,პასიანსისგამშლელებსრომუყურებდა-მათ ხომსანატორიუმის
ყოველ კუნჭულში დღის ყოველ მონაკვეთში დაინახავდით.ერთი ხანია ამ
გასართობს ყველა ისეთი ჟინით ეტანებოდა,რომ სანატორიუმი პირდაპირ
ყომარბაზთა ბუნაგად გადაიქცა და ჰანს კასტორპს ჰქონდა კიდეც მიზეზი,
ყველაზეუფრო საშინელიესეპიდემიარომეჩვენებოდა-დროდადრო ამჭირის
მსხვერპლი,და იქნებ ყველაზე თავგადაკლულიც,თვითონვე ხდებოდა ხოლმე.
თერთმეტობანამ მაინც ხომ სულ მოუთავა ხელი.პასიანსის ამ სახეობისთვის
ვისტისსათამაშო დასტასიღებენ,სამ- სამკარტსსამრიგად აწყობენდაკიდევ
ორ კარტსუმატებენ,რომსაერთო ჯამმათერთმეტიშეადგინოს,მერეკარტებს
მიჰყვები და ჭრი, თუ ბედმა გაგიღიმა და ხელი დაიცალე, თამაშიც
დამთავრებულია.კაცივერ დაიჯერებს, ამუბრალო თამაშსთუშეიძლებაჰქონდეს
ასეთი მომნუსხველი და მომაჯადოებელი ძალა. ჰანს კასტორპმა სხვების
წამხედურობით მაინცგაუსინჯაგემო ამძალას, ოღონდ წარბმოღუშულმა, რადგან
თავაშვებულობას სიხარული მაინც არასოდეს არ მოაქვს ხოლმე. კარტის
ღვთაების ქეიფს აყოლილ,იღბლის ფანტასტიკური ცვალებადობით მონუსხულ
ჰანს კასტორპს ზოგჯერ ბედი ისე იოლად გაუღიმებდა, რომ თერთმეტს
პირველივეწყვილიშეადგენდა, ვალეტი, დამადამეფეერთად გამოუხტებოდადა
თამაში მანამდე მთავრდებოდა, სანამ მესამე რიგი ჩათავდებოდა ( ასეთი
ნაუცბადევი გამარჯვება ნერვებს უფრო უწეწავდა და კარტის ხელახლა
გაშლისკენუბიძგებდა) ,შემდეგხელზემეცხრედაუკანასკნელ კარტამდეგაჭრის
არავითარიშანსიაღარ გამოჩნდებოდა,ანუკანასკნელ წამსშეეშლებოდახელი
დაწარმატებათვალსადახელსშუაგაუფრინდებოდახოლმე.დაისიცყველგან
დაყოველ დროსშლიდაპასიანსს, ღამით, ვარსკვლავებისშუქზე,დილით,პიჟამის
ამარა, სუფრასთანდასიზმარშიაცკი.სიგიჟემდემიდიოდა, მაგრამთავისასმაინც
ვერ იშლიდა.და აი,ერთხელ ბატონმა სეტემბრინიმ შემოუსწრო და ხელი
შეუშალა“ ,რადგანოდითგანვეასეთიგახლდათმისიმისია.
-Acci
dente
!
(ფუი!(იტალ.).)-უთხრამან,-კარტსიშლით, ინჟინერო?
-ამასკარტისგაშლაარ ჰქვია,-მიუგო ჰანსკასტორპმა,-უბრალოდ,ვალაგებ,
აბსტრაქტულ შემთხვევითობას ვეომები. მაინტერესებს მისი ამინდივით
ჭირვეული ოინები,მოლაქუცება და მერე უეცარი,დაუჯერებელი ურჩობა და
გაჯიუტება.ამ დილით,ადგომის შემდეგ,პასიანსი ერთიმეორის მიყოლებით
სამჯერ დაუბრკოლებლად გავშალე,ამათგანერთხელ ორ რიგშიმოვრჩიგაშლას,
რაცრეკორდად ითვლება.გინდ დამიჯერეთ,გინდ არა,ახლაოცდამეთორმეტედ
ვშლიკარტსდავერცერთხელ შუამდეცვერმივაღწიე.
ბატონმა სეტემბრინიმ ისევ შეხედა ნაღვლიანი,შავი თვალებით,როგორც
არაერთხელ შეუხედავსამწლებისგანმავლობაში.
-ყოველ შემთხვევაში,იმასკივხედავ,რომყელამდესაქმეშიხართ ჩაფლული,-
უთხრა მან,-რაღაც ვერ ვატყობ,აქ ჩემმა დარდმა ნუგეში პოვოს,ან ჩემს
დამტანჯველ შინაგანგანხეთქილებასმოეცხოსბალზამი.
-განხეთქილებას?-გაიმეორაჰანსკასტორპმადაკარტისგაშლაგანაგრძო. .
.
-საერთაშორისო ვითარება მაშფოთებს,-ამოიხვნეშა მასონმა,-მიღებული
ინფორმაცია მიდასტურებს,რომ ბალკანეთის კავშირი შედგება,ინჟინერო,
რუსეთი გამალებით იღვწის საამისოდ,და ამ კომბინაციის მახვილი ავსტრია-
უნგრეთის მონარქიისკენაა მიმართული,რადგან მისი განადგურების გარეშე
რუსეთისპროგრამისვერცერთიპუნქტივერ განხორციელდება.ხომგესმით,რა
მაფიქრებს? თქვენ იცით,ვენა სულითა და გულით რომ მძულს,მაგრამ განა
ამიტომმივემხრობისარმატულ დესპოტიზმს,
(„ სარმატული დესპოტიზმი“ - სარმატები იყვნენ ირანული ჩამომავლობის
ცხენოსანი ხალხი;უწოდებენ აგრეთვე ჩრდილოევროპულ ტომებს,რომლებიც
დასახლებულნიიყვნენვისლასადანევისპირას;ხალხთადიდიგადასახლების
დროს ამოწყდნენ.ანტიკურ ხანაში ტერიტორიას ვისლასა და ვოლგას შორის
უწოდებდნენ სარმაციას.სეტემბრინი აქ რუსეთის იმპერიას გულისხმობს და
სარმატებიმისთვისბარბაროსებისსინონიმსწარმოადგენს. )რომელიცაპირებს
ჩვენს კეთილშობილ კონტინენტზე ომის ხანძარი დაანთოს?მეორე მხრივ კი,
ავსტრიასთან ჩემი ქვეყნის თუნდაც დროებითი დიპლომატიური
თანამშრომლობა ჩემთვის ღირსებისა და პატივის აყრას ნიშნავს,ეს სინდის-
ნამუსისსაკითხებია, რომლებიც. .
.
-შვიდიდაოთხი, -თქვაჰანსკასტორპმა, -რვადასამი.ვალეტი, დამადამეფე.აი,
ხომგამოვიდა!ბედნიერფეხზემოსულხართ, ბატონოსეტემბრინი.
იტალიელი გაჩუმდა.ჰანს კასტორპი გრძნობდა მისი შავი თვალების მზერას,
გონიერებითადაკეთილზნეობით, ღრმანაღვლით სავსემზერას, მაგრამერთხანს
კვლავგანაგრძობდათამაშს,მერელოყახელზედააბჯინა,ბოროტიბავშვივით
უცოდველისახემიიღო დამისწინმდგარმენტორსახედა.
-ამაოდ ირჯებით, თვალებზემაინცგეტყობათ, მშვენივრად რომიცით, რადღეშიც
ხართჩავარდნილი.
-Pl
acetexper
ir
i,
- თავხედურად უპასუხა ჰანს კასტორპმა და ბატონი სეტემბრინი იმწამსვე
გასცილდა.თეთრ ოთახში მარტო დარჩენილი ჰანს კასტორპი კიდევდიდხანს,
გაუნძრევლად იჯდა თავის მაგიდასთან,კარტს აღარ შლიდა,თავი ხელებზე
ჩამოეყრდნო დაშეძრწუნებულიფიქრობდა,მსოფლიო სახიფათო დაორჭოფულ
დღეშიაჩავარდნილიო.ფიქრობდადემონისადამაიმუნების ღმერთის ბოროტ
ღიმილზე,მსოფლიო მისთავაწყვეტილ ძალაუფლებასრომდამონებოდადაიმ
დემონს დიდიგამოთაყვანება“ერქვასახელად.
ეს ავი,აპოკალიფსური სახელი საიმისოდ იყო ზედგამოჭრილი,რომადამიანის
არსებაშიშიშიჩაესახლებინა.ჰანსკასტორპიიჯდადახელისგულებით შუბლსა
დაგულმკერდსისრესდა.ეშინოდა,ეჩვენებოდა,„ ესყველაფერი“კეთილად არ
დასრულდებაო,ამას შედეგად მოჰყვებოდა კატასტროფა,მომთმენი ბუნების
ამბოხი,ჭექა-ქუხილიდაგანმწმენდიქარიშხალი,მოჯადოებულ სამყაროსრომ
თავს ააწყვეტინებდა, ცხოვრებას მკვდარი წერტილიდან“ დასძრავდა და
„დამწნილებისხანას“განკითხვისდღედაუდგებოდა.მასგაქცევაუნდოდა, ესუკვე
მოგახსენეთ,დაკიდევმისიბედი,რომუფროსობა,ერთხელ ნათქვამისაარ იყოს,
„თვალს არ აშორებდა“ ,მის სახეზე ფიქრების წაკითხვა შეეძლო და ადგილზე
დაბმასახალი, ნაყოფიერიჰიპოთეზებითუპირებდა!
მასკორპორანტისტუდენტისენით აუხსნეს,შენისითბურიბალანსისმერყეობის
ნამდვილ მიზეზებსმივაგენითო, ესმიზეზებიკი,მათიმეცნიერულიმსჯელობიდან
გამომდინარე,თურმე ისე იოლად აღმოიფხვრებოდა,რომ გამოჯანსაღება და
ბარშიკანონიერად გაშვებაახლაკიმართლაუახლოესიმომავლისსაქმეჩანდა.
ახალგაზრდაკაცსნაირ- ნაირიგრძნობაშემოესიადაგულმაბაგაბუგიდაუწყო,
როცავენიდანსისხლისგამოსაშვებად გაიწვდინამკლავი.სახეგაჰფითრებოდა,
თვალებს ახამხამებდა და აღტაცებით შესცქეროდა თავის სასიცოცხლო,
დიდებულ,ლალისფერ სითხეს,რომელიც გამჭვირვალე ჭურჭელს სწრაფად
ავსებდა. ჰოფრატმა თავისი ასისტენტების - დოქტორ კროკოვსკისა და
მოწყალების დის დახმარებით, თვითონ გაუკეთა ეს პატარა, მაგრამ
მნიშვნელოვანიოპერაცია.მასშემდეგრამდენიმედღეგავიდადაამდღეებში
ჰანსკასტორპიმხოლოდ იმაზეფიქრობდა,ჩემიგაცემულისისხლიჩემსგარეთ,
მეცნიერებისთვალთაწინაშე, ნეტავრაზნესგამოიჩენსო.
თავიდან ჰოფრატმა უთხრა,აბა,ჯერ რა უნდა ამოთესილიყოო,სამწუხაროდ,
ჯერაც არაფერი ჩანსო,ბრძანა შემდეგ,მაგრამ გათენდა დილა,როცა იგი
საუზმობისას მივიდა ჰანს კასტორპთან, რომელსაც ახლა კარგ რუსულ
მაგიდასთან სუფრის თავში ეკავა ადგილი,იქ,სადაც ოდესღაც მისი დიდი
ძმობილი იჯდა, და ენაწყლიანი მილოცვების შემდეგ აუწყა, დათესილ
კულტურათაგანერთ- ერთშიკოკებისჯაჭვისარსებობააშკარად დადასტურდაო.
ახლა ალბათობის თეორია თუ დაგვეხმარება ერთი პრობლემის გადაჭრაში,
ინტოქსიკაციის მოვლენები მაინც მსუბუქ ტუბერკულოზს უნდა მივაწეროთ თუ
სტრეპტოკოკებს,რომლებიც სისხლში ასევე მცირე რაოდენობით აღმოჩნდაო.
მან,ბერენსმა, ესსაქმეუფრო დაკვირვებით დახანგრძლივად უნდაშეისწავლოს,
კულტურა ჯერ კიდევ კარგად არ გაზრდილაო.შემდეგ ჰანს კასტორპს მან
ლაბორატორიაშიაჩვენაესკულტურა:სისხლისწითელ ჟელეშიპაწაწინარუხი
წერტილები მოჩანდა და კოკებიც სწორედ ეს გახლდათ ( კოკებიც და
ტუბერკულებიცყოველ ვირსაქვსდამასსიმპტომებირომარ მოჰყვებოდესთან,
ამფაქტსარავითარიყურადღებაარმიექცეოდაო) .
ამასობაშიმისგარეთ,მეცნიერებისთვალთაწინაშე,ჰანსკასტორპისგულიდან
გადმოღვრილი სისხლი კვლავაც ამართლებდა თავის დანიშნულებას.და აი,
გათენდადილა,როცაჰოფრატმამაღალფარდოვნად აუწყა,კოკებიარამარტო
ერთ კულტურაზე,არამედ ყველა დანარჩენზე ამოითესა და თან უამრავი
რაოდენობითო.ჯერ არ ვიცით,ეს სტრეპტოკოკებია თუ არა,მაგრამ თითქმის
აღარ გვეეჭვება,რომინტოქსიკაციისმოვლენებიაქედანმომდინარეობს,თუმცა
ზუსტად ვერცისდაგვიდგენია, აქედანრაწილიმოდისტუბერკულოზზე, რომელიც
ნამდვილად გქონდათ დაჯერ კიდევსავსებით განკურნებულიარ არისო.აქედან
გამომდინარე დასკვნა? სტრეპტოვაქცინის კურსი! პროგნოზი? უჩვეულოდ
სასიკეთო,მით უმეტეს,რომესცდაყოველგვარ რისკსგამორიცხავსდავნებას
მაინც არავითარ შემთხვევაში არ მოგიტანთო.შრატი ხომ ჰანს კასტორპის
საკუთარისისხლისგანმზადდება,ასერომ,ინიექციებისმეშვეობით ორგანიზმში
ისეთი ბაცილა არ მოხვდება,რაც უკვე შიგ არ არისო.უარეს შემთხვევაში,
ინიექცია არავითარ შედეგს არ მოგვცემს,მისი ეფექტი ნულის ტოლი იქნება,
მაგრამგანაესცუდ შედეგად შეიძლებაჩაითვალოს,რაკიპაციენტიისედაცაქ
უნდადარჩენილიყოო? !
რას ბრძანებთ,ჰანს კასტორპი ასე როგორ გაკადნიერდებაო,უპასუხა მან და
დაიწყო კიდეცმკურნალობა,თუმცაიგისასაცილოდ დალამისდამამცირებლად
მიაჩნდა.საკუთარი სისხლის ინიექციები ამაზრზენ,გულსაკლავ დივერსიად
ეჩვენებოდა,თითქოს მესა“და მეს“შორისსისხლისაღრევახდებოდა,ესეცარ
იყოს,მკურნალობა ისედაც უნაყოფო და უიმედო ჩანდა.ასე მსჯელობდა ეს
უმეცარი ჰიპოქონდრიკოსი,თუმცა ერთ საკითხში კი აღმოჩნდა მართალი და,
თქვენ წარმოიდგინეთ,სავსებით მართალიც -მკურნალობაუნაყოფო გამოდგა.
დივერსია კვირების მანძილზე გრძელდებოდა.ზოგჯერ ეჩვენებოდა,მვნებსო,
რაც,ცხადია,არ იყო სწორი,
ზოგჯერ კიეჩვენებოდა, მიხდებაო,
რაცასევემცდარი
გახლდათ.შედეგი ნულს უდრიდა,თუმცა ეს აშკარად და ხმამაღლა არავის
გამოუცხადებია.ძალისხმევამ,ამგვარად,ფუჭად ჩაიარა და ჰანს კასტორპმა
კვლავ გააგრძელა პასიანსის შლა,დარჩენილმა დემონის პირისპირ,რომლის
თავაწყვეტილი თარეში გულში საშინელი დასასრულის წინათგრძნობებს
უღვიძებდა.
კეთილხმოვანებისსიუხვე
მაინცრამიღწევადასიახლეშემოიღო სანატორიუმმა ბერგჰოფმა“ისეთი,რომ
ჩვენი მრავალი წლის მეგობარი კარტის ტრფიალისაგან იხსნადასხვა,უფრო
კეთილშობილი,თუმცა,პრინციპში,არანაკლებ უცნაური ვნების მონად აქცია?
ვაპირებთ,მოგითხროთ ესამბავი, რადგანჩვენაღსავსევართ ამსაგნისიდუმალი
ხიბლითდაერთისულიგვაქვს, იგითქვენცგაგიზიაროთ.
საქმეეხებოდამთავარისალონისგასართობიხელსაწყოებისგამრავლებას,რაც
გამოწვეულიიყო პაციენტებზედირექციისგანუწყვეტელი,მოუღალავიზრუნვით,
დაესსაკითხი ბერგჰოფის“დირექციისკოლეგიაზევეგადაწყდაკიდეც.გაღებულ
იქნა ხარჯი,რომლის ანგარიშს ჩვენ ვერ შევუდგებით,მაგრამ ეს ნაბიჯი ამ
უსათუოდ სანდო დაწესებულების უზენაეს ხელისუფალთ ხელგაშლილობად კი
უნდა ჩავუთვალოთ. მაინც რა შეიძინეს: სტერეოსკოპის, ჭოგრიტისებური
კალეიდოსკოპის ან კინემატოგრაფიული დისკოს მსგავსი გონებამახვილური
სათამაშო?რათქმაუნდა,მაგრამმაინცსულ სხვარამ.ჯერ ერთი,ისოპტიკური
ხელსაწყო არ ყოფილა,ერთ საღამოსსაფორტეპიანო სალონშირომდახვდათ,
მისდანახვაზეზოგმარომთავშიშემოირტყახელი,ზოგმაკიგაოცებისნიშნად
მუხლებზედაიტყაპუნახელები,ესაკუსტიკურიხელსაწყო გახლდათ დამეორეც,
ისმსუბუქიატრაქციონებივერც კლასით,ვერც რანგითადაღირებულებით მას
საერთოდ ვერ შეედრებოდა. ის, რაც იმ ბავშვურ და ერთფეროვან
საჩხირკედელაო სათამაშოებს ჰგავდა,მალე რომ ჰბეზრდებოდათ და სულ
სამიოდეკვირისჩამოსულებიცკიახლოსაღარ ეკარებოდნენ, გახლდათ უცნაური
საყვირი,საიდანაც უხვად იღვრებოდა მხიარული და ნაღვლიანი ჰანგები და
ხელოვნებით გატკბობდა.ესიყომუსიკალურიაპარატი.ესიყოგრამოფონი.
ჩვენსერიოზულად ვწუხვართ,ესსიტყვაუკადრისიდაჩამორჩენილიაზრით არ
გაგვიგოთ დაჩვეულებისამებრ,მისხსენებაზეარ წარმოიდგინოთ იმაპარატის
მოძველებულიფორმა,რაც სინამდვილეშიგვინახავსდაარ კიშეესაბამებოდა
მუზის კარნახით ამოქმედებული ტექნიკის დაუღალავი შრომით შექმნილ
სრულყოფილ ნიმუშზეჩვენსნაოცნებარს.არა,ჩემო კარგებო!ესისუბადრუკი,
ხელით დასაქოქი სკივრი როდი გახლდათ,დისკო და ნემსის ბუდე თითბრის
უფორმო რუპორის გვერდით დანამატივით რომ ჰქონდა ამოჩრილი,მედუქნის
დახლზე ღრიალი გაუდიოდა და დუდღუნა ხმით ატკბობდა უგემოვნო
ყურთასმენას.აქ მქრქალი შავი ფერის დაკალასებული ხისგან გამოთლილი,
მომაღლო ყუთი აბრეშუმის ელექტროზონრით როზეტში იყო ჩართული,
სპეციალურ მაგიდაზე იდგა და თავისი სადა მოყვანილობით იმ უხეშ,ადამის
დროინდელ მექანიზმს იოტისოდენადაც აღარ ჰგავდა. ახდიდით ზემოთკენ
კოხტად მოვიწროებულ სახურავსდაიგიშიგნიდანამოწეულ თითბრისსაბჯენზე
ოდნავდახრილი, ავტომატურად გაჩერდებოდა, მისქვეშკი, ოდნავჩაღრმავებულ
ნაწილში,მწვანემაუდგადაკრული,ნიკელშემოყოლებულიდაშუაშინიკელისავე
შტიფტდატანებული დისკო მოჩანდა, რომელზედაც კაუჩუკის გახვრეტილი
ფირფიტა ეცმებოდა.მარჯვენა მხარეს,წინა პლანზე,საათის ციფერბლატის
მსგავს მოწყობილობასაც შეამჩნევდით, რომელიც ტემპს არეგულირებდა,
ხელმარცხნივ მოთავსებული პატარა ბერკეტი კი მბრუნავი მექანიზმის
ამოძრავება- გაჩერებას ემსახურებოდა; მარცხნივ, სიღრმეში, ნიკელისავე
მოღუნული,მოძრავი ტონარმი მოჩანდა,რომელიც მრგვალი და ბრტყელი
მემბრანით ბოლოვდებოდა, მისიმექანიზმინემსისსატარებლადიყოგამიზნული.
წინ დატანებულ ორსაგდულიან კარს თუ გამოაღებდით,დაინახავდით შავი
დაკალასებულიხისგანვეგამოთლილ,ალმაცერად დაყენებულ,ჟალუზისმაგვარ
ტიხარს-ესიყოდაეს.
-ესუახლესიმოდელიგახლავთ, -თქვაჰოფრატმა, რომელიცფეხდაფეხშემოჰყვა
სხვებს,-უკანასკნელიმიღწევაა, ბავშვებო,
დიახ,დდ-იახ,უკეთესსვერსადიპოვით,
-ეს ისე სასაცილოდ გამოუვიდა,როგორც გაუნათლებელმა ნოქრებმა იციან
თავიანთისაქონლისქება- დიდება, -ესარცაპარატიადაარცმანქანა, -განაგრძო
მან,მაგიდაზემოთავსებულიჭრელითუნუქისკოლოფიდანერთინემსიამოიღო
და ტონარმში ჩაამაგრა, - ეს ნამდვილი ინსტრუმენტია, სტრადივარიუსია,
გვარნერი.აქმთავარიაუკიდურესად რაფინირებულირეზონანსისადაბგერითი
ტალღების ურთიერთმიმართება. როგორც სახურავის შიგნით მოთავსებული
წარწერაგვამცნობს, ამმარკისსახელია პოლიჰიმნია“ .რომიცოდეთ, გერმანული
ნაწარმიგახლავთ.ამსაქმეშიჩვენვერავინგვჯობია.მუსიკალურისაწყისისადმი
ერთგულება თანამედროვე მექანიკურ ფორმაშია ხორცშესხმული.გერმანული
სულიupt odat e
.
( სადღეისოდ ( ინგლ.).) ლიტერატურაც აქვე გაქვთ!- თქვა მან და ხელი
განჯინისაკენგაიშვირა, რომელშიცსქელტანიანიალბომებიიყოჩამწკრივებული,
-მთელიესჯადოსნურისაუნჯეთქვენთვისგადმომილოცავს,ოღონდ მისდაცვას
საზოგადოებასვანდობ.რასიტყვით, ერთიხომარდაგვეგუგუნებინა?
ავადმყოფებიშეევედრნენ,კარგიიქნებაო,ბერენსმაც გადმოიღო ერთიუტყვი,
მაგრამ შინაარსით სავსე ჯადოსნური წიგნი და მძიმე ფურცლებიგადაშალა,
ფურცლებზემუყაოსჯიბეებიიყო დაკრული,მრგვლად ამოჭრილიმუყაოდანკი
ფერად- ფერადიწარწერებიმოჩანდა.ჰოფრატმარომელიღაცფირფიტაამოიღო
და დისკოზე დადო.მერე ხელის ერთი მოძრაობით ჩართო დისკო,ორი წამი
დაიცადა,სანამ დისკო სრული სიჩქარით დატრიალდებოდა და ფოლადის
შტიფტისმახვილიწვერიფირფიტისკიდესფრთხილად დაადო.გაისმამსუბუქი
შრიალი. ჰოფრატმა სახურავი დაუშვა დაიმავე წუთს გამოღებული
ორსაგდულიანიკარიდან, ჟალუზებისნაპრალებიდან, თუმცაარა,სკივრისმთელი
კორპუსიდან,გამოიჭრა მხიარული,მჭექარე და ჟინიანი მელოდია,ოფენბახის
ერთ-ერთიოპერეტისუვერტიურისპირველილაღიტაქტები.
ყველაპირდაღებული,ღიმმორეულიუსმენდა.საკუთარ ყურებსარ უჯერებდნენ,
ისეწმინდად დაბუნებრივად ჟღერდახისჩასაბერიინსტრუმენტებისრულადები.
ერთივიოლინო ცალფად,ფანტასტიკურად ასრულებდასაწყისმელოდიას.ხემის
გასმისხმაცკიისმოდა, გრიფისტრემოლოც, ერთიპოზიციიდანმეორეშიტკბილი
დანარნარიგადასვლაც.ვიოლინომგამოკვეთათავისიმელოდია,ვალსი ეჰ,მე
იგი დავკარგე“ ,ორკესტრმა მსუბუქი,ჰარმონიული ფონი შეუქმნა ამ შემპარავ
მოტივს და მსმენელებმა აღტაცება ვეღარ დამალეს, როცა ანსამბლმა
ღირსეულადაიტაცამოტივი, რომელიცსაერთოხმოვანებაშიმორაკრაკე
ტუტტი - ს სახით მეორდებოდა.ცხადია,სულ სხვა იქნებოდა,ორკესტრს აქვე,
ოთახშირომდაეკრა.ინსტრუმენტებისხმასდამახინჯებულიარ ეთქმოდა, მაგრამ
თითქოსიგიშორიდანმოისმოდადაამიტომშედარებით სუსტად ჟღერდა;თუკი
შეიძლება სმენის სფეროს დასახასიათებლად შედარება მხედველობითი
სფეროდან მოვიშველიოთ, ისეთი შთაბეჭდილება გექმნებოდათ, თითქოს
რომელიღაც სურათს შეტრიალებული ბინოკლით უყურებდით,გამოსახულება
შორს გაწეული და დაპატარავებული მოჩანდა,მაგრამ ამით არც კონტურები
ბუნდოვანდებოდა და არც ფერებს აკლდებოდა სიხასხასე.ეს ცინცხალი და
ხალასიმუსიკალურინაწარმოებისრულად ინარჩუნებდაგონებამახვილობასადა
ფუქსავატურ სიკისკასეს,ფინალიმაინცხომსიცელქისგანსახიერებაგახლდათ,
ვითომ ყოყმანით დაწყებული გალოპი უტიფარ კანკანში გადადიოდა,თითქოს
თვალით ხედავდით აფრიალებულ ცილინდრებს, ტლინკაობას, წამოხდილ
ქვედაკაბებს და რამდენჯერმე გამეორებული კომიკურ- ტრიუმფალური,
დამამთავრებელიაკორდისმიუხედავად, მუსიკასბოლო მაინცარ უჩანდა.შემდეგ
მბრუნავი მექანიზმი თავისით გაჩერდა. ფირფიტა დამთავრდა. ყველამ
გულწრფელადდაუკრატაში.
კიდევ გვინდაო, დაიძახეს, და მიიღეს კიდეც: სკივრიდან ადამიანის ხმა
გადმოიღვარა,მამაკაცისხმა,თანხავერდოვანიდათანძლიერი,ესორკესტრის
თანხლებით ერთისახელგანთქმულიიტალიელიბარიტონიმღეროდა,აი,ახლა
კი არავითარ დაყრუებასა და შორ მანძილზე ლაპარაკიც აღარ შეიძლებოდა:
დიდებულიხმამთელითავისიბუნებრივიდიაპაზონითადასიძლიერით ჟღერდა,
სახელდობრ, მეზობელ ოთახშივინმერომშემოსულიყოდააპარატივერდაენახა,
ნამდვილად ეგონებოდა,სალონშითვით ხორცშესხმულიმსახიობიდგას,ხელში
ნოტები უჭირავს და მღერისო.იგი თავის ენაზე ომახიან საოპერო არიას
ასრულებდა: eh,i
lbarbi
ere.Di
qual
it
à,diqual
i
tà!Fi
garoqua,
Figar
olà,
Figar
o,Fi
gar
o,Fi
gar
o
!
(აიდალაქი.თავისისაქმისმცოდნე.ფიგარო აქ,ფიგარო იქ,ფიგარო,ფიგარო,
ფიგარო! ( იტალ. ).
) მსმენელები სიცილით იხოცებოდნენ მისი ფალცეტიანი
perl
ando
(რეჩიტატივი( იტალ. )
.)- სგაგონებაზე,ამბოხხმასადასხაპასხუპით ლაპარაკს
შორის წარმოქმნილ კონტრასტზე,მცოდნეებს კი შეეძლოთ მის ფრაზირების
ხელოვნებას, სუნთქვის ტექნიკას დაჰკვირვებოდნენ და აღტაცებულიყვნენ.
სწორუპოვარიოსტატი, იტალიურიდა
ცაპო -ს ეს ვირტუოზი,ისე უსასრულოდ აგრძელებდაფინალური ტონიკის წინა
ბგერას,თან ეტყობოდა,ამ დროს რამპასთან იდგა და ხელი აშკარად ჰაერში
ჰქონდააღმართული,რომმსმენელებსმანამდეაღმოხდათ ხანგრძლივიბრავო,
სანამიგისიმღერასდაასრულებდა.დიდებულირამიყო.
და ასე გაგრძელდა დიდხანს.ვალტორნამ სადად და მოხდენილად შეასრულა
ვარიაციები ხალხური სიმღერის თემაზე. მერე სოპრანო აწკრიალდა, იგი
რაკრაკებდა,სტაკატოებს აკეთებდა და ასე ტკბილი,ხალასი ხმით უზადოდ
იმღერა ტრავიატადან“ერთიარია.მსოფლიოშისახელგანთქმულიმევიოლინის
სულმაშეასრულარუბინშტეინისერთირომანსი.რომანსითითქოსსაბურველს
უკან ისმოდა და როიალის აკომპანემენტიც სპინეტივით მშრალად ჟღერდა,
აქაფქაფებული ჯადოსნური სკივრიდან ზარების წკარუნი,ქნარის გლისანდო,
საყვირის ყივილი და დაფდაფების გრიალი ისმოდა. ბოლოს საცეკვაო
ფირფიტები დადეს.მათ შორის საზღვარგარეთიდან ახლახან შემოტანილი
რამდენიმე ნიმუშიც აღმოჩნდა, სანავსადგურო დუქნების ეგზოტიკური
გემოვნების შესაფერი საცეკვაო მუსიკა და ტანგოც,ვენურ ვალსს ბაბუების
ცეკვად გადაქცევასრომუქადდა.ორმაწყვილმა,რომელსაც უკვეათვისებული
ჰქონდა მოდური ილეთები,ხალიჩაზე შეასრულა ეს ცეკვა.ბერენსი წავიდა,
მაგრამ მანამდეყველა გააფრთხილა,ნემსი მხოლოდ თითოჯერ ეხმარათ და
ფირფიტებსაც უმი კვერცხივით“ ფრთხილად მოქცეოდნენ. აპარატს ჰანს
კასტორპმამოჰკიდახელი.
რატომ მაინცდამაინც მან? თავისთავად გამოვიდა ასე,მშვიდად და ორიოდე
სიტყვით შეაჩერა მან ისინი,ვინც ჰოფრატის წასვლის შემდეგ ხელი მიჰყო
ნემსებისა და ფირფიტების ცვლას და დენის ჩართვა- გამორთვას.ეგ საქმე მე
დამანებეთო,თქვადაყველანიმისწი- მოსწია,იმათაცმორჩილად დაიხიესუკან,
ჯერ ერთი,იმიტომ,რომჰანსკასტორპსისეთისახეჰქონდა,თითქოსამსაქმეში
დიდი ხნის გამოწაფული ყოფილიყო, და მეორეც, თვითონაც ნაკლებად
აინტერესებდათ ტკბობის წყაროსთან ფუსფუსი, ერჩივნათ, სხვა
გამასპინძლებოდათ და სანამ ეს გასართობიც მოჰბეზრდებოდათ,არაფერზე
შეწუხებულიყვნენ.
ჰანს კასტორპი სხვაგვარად ფიქრობდა.სანამ ჰოფრატი ახალი შენაძენის
დემონსტრაციას ახდენდა,იგი ჩუმად იდგა უკან,არ იცინოდა,მოწონებას
შეძახილებით არგამოხატავდა, მაგრამ მუსიკას კი დაძაბული უსმენდა,
ჩვეულებისამებრ,ორი თითით წარბს იგრეხდა.აღელვებისაგან რამდენჯერმე
ადგილიც კი გამოიცვალა,სამკითხველოშიც გავიდა,რომ იქიდან ესმინა,მერე
ხელები ზურგს უკან შემოიწყო,სახემოღუშული ბერენსის გვერდით დადგა,
სკივრისთვის თვალი აღარ მოუცილებია და მისი მართვის მარტივი წესები
იოლად დაიმახსოვრა.მის სულში ხმიანობდა:„ სდექ!ყურადღება!ეპოქალური
მოვლენის მოწმე ხარ! “ აშკარად იგრძნო, როგორ აღივსო ახალი ვნების,
მოჯადოების,სიყვარულის ახალი კირთის მოლოდინით. სხვა კი არაფერი
ემართებაბარშივინმეჭაბუკს, გოგოსპირველივედანახვაზეამურისდაკბილული
ისარიშიგ გულშირომხვდება.ჰანსკასტორპი იმწამსვეეჭვიანობამშეიპყრო.
საზოგადო საკუთრებაო?დუნე ცნობისმოყვარეობას არც უფლება აქვს და არც
საიმისო ძალა გააჩნია,დაისაკუთროს იგი.ეს საქმე მე დამანებეთო,გამოცრა
კბილებშუა და ისინიც არ გასძალიანებიან.ცოტა ხანს კიდევიცეკვეს მსუბუქი
მუსიკის ტაქტზე,მერე ერთი სოლო სიმღერა მოითხოვეს,საოპერო დუეტი,
ბარკაროლა ჰოფმანის ზღაპრებიდან“ (
ბარკაროლა ჰოფმანის ზღაპრებიდან“-
იგულისხმება გერმანული ჩამომავლობის ფრანგი კომპოზიტორის, ჟაკ
ოფენბახის (1819-
1880)ოპერა ჰოფმანის ზღაპრების“I I
Iაქტის დასასრულიდან
ერთ-ერთიმუსიკალურინომერი. )
რომელიც სასიამოვნო მოსასმენია,და როცა მან სახურავი დაუშვა,ოდნავ
აღგზნებულები, სამკურნალო წოლის საათის შესასრულებლად და
დასასვენებლად ლაპარაკ- ლაპარაკით გაიკრიფნენ.ისიც ამას უცდიდა.მათ
ყველაფერი მიყრილ- მოყრილი დატოვეს:თავღია კოლოფები და გადაშლილი
ალბომები,მიმოფანტულიფირფიტები.მათგანსხვასარც არაფერსმოელოდა.
თვითონაც ვითომ წამსვლელებში გაერია,მაგრამ კიბეზე ჩუმად ჩამოსცილდა,
სალონშიდაბრუნდა,ყველაკარიჩაკეტადანახევარიღამედიდ საქმიანობაში
გაატარა.
კარგად გაიცნო ახალიშენაძენი,თავისუფლად გადასინჯათანდართულისაუნჯე,
მძიმე ალბომები რომ იყო მოთავსებული. ალბომი თორმეტი დაითვალა,
ორნაირი ზომისა, თითოეულში თორმეტ- თორმეტი ფირფიტა იდო, მაგრამ
წრიულიხაზებით დაქსელილიბევრიფირფიტაორმხრივიაღმოჩნდა,მხოლოდ
იმიტომარა, რომზოგიერთინაწარმოებიორივემხარესგრძელდებოდა, საკმაოდ
ბევრ დისკოზე ორი სხვადასხვა ნაწარმოები იყო ჩაწერილი და ამგვარად,
მშვენიერების დასაპყრობი სფერო ისეთი უზარმაზარი გამოდგა, რომ
დაგაბნევდადათავიდანთვალსაცვერ გადააწვდენდი.ოცდახუთამდეფირფიტა
მაინცდაუკრა,ღამისმყუდროებარომარ დაერღვია,სპეციალურ,ხმისდამხშობ
ნაზნემსებსხმარობდა, მაგრამრაცდაუკრა, მერვედინაწილიცარ იყო იმისა, რომ
გიზიდავდა და თავს გთავაზობდა. დღეისთვის ისიც კმაროდა, სათაურები
გადაგეთვალიერებინა,დროდადრო სკივრში სასინჯად ჩაგედო მუნჯი წრეებით
დახაზულირომელიმეფირფიტადააგეხმიანებინა.ისინიგარეგნულად მხოლოდ
ცენტრში დაკრული ეტიკეტებით განსხვავდებოდნენ, ყოველ შემთხვევაში,
თვალით ამ კაუჩუკის მაგარ დისკოებს ერთმანეთისგან ვერაფრით
გამოარჩევდით.ერთიმეორესჰგავდაშუაგულამდეანსანახევროდ დაფარული
კონცენტრულიწრეებით;დამაინც,მათიხაზებისანაბეჭდებშინაირფერიმუსიკა
იყო ჩამალული, შთაგონებული ხელოვნების ყოველგვარი ნიმუში და მათ
საუკეთესოოსტატებიცასრულებდნენ.
ამაღლებული სიმფონიური მუსიკის სამყაროდან აქ იყო უვერტიურები და
ცალკეული პიესების ცნობილი ორკესტრების შესრულებით, რომელთაც
სახელგანთქმული დირიჟორები ხელმძღვანელობდნენ, უამრავი სიმღერა,
რომელთაც ფორტეპიანოს თანხლებით ასრულებდნენ დიდი საოპერო
თეატრების მომღერლები, აქ იყო ცალკეულ კომპოზიტორთა მაღალი და
გაცნობიერებული ნიჭით შექმნილი სიმღერებიც და მარტივი, ხალხური
სიმღერებიც,ისეთებიც ერია,ამ ორ ჟანრს შორის რომ უჭირავთ შუალედური
ადგილი,რადგან ისინი შთაგონებული ხელოვნების ნაყოფს კი წარმოადგენენ,
მაგრამხალხურიმუსიკისსულისკვეთებითადააზრით არიანგაჟღენთილნიდა
შექმნილნი;ეს გახლდათ,თუ შეიძლება ასე ითქვას,ხელოვნური ხალხური
სიმღერები, ოღონდ სიტყვა ხელოვნური“ მათგულწრფელობას ვერაფერს
აკლებდა:ერთიასეთისიმღერაბავშვობიდანვეიცოდაჰანსკასტორპმა,ახლაკი
მასრაღაცნაირიიდუმალიდამრავალმნიშვნელოვანისიყვარულით ეკიდებოდა
და ჩვენც კიდევ გვექნება ამ სიმღერაზე ლაპარაკი.კიდევ რა იყო აქ,უფრო
სწორად,რა აღარ იყო? იყო უამრავი ოპერა.სახელმოხვეჭილი მომღერალი
ქალებისა და მამაკაცების ინტერნაციონალური კრებული არაჩვეულებრივად
დამუშავებულ,ღვთით ნაბოძებ ხმას არ იშურებდა და ასრულებდა არიებს,
დუეტებს,მთელ ანსამბლებს მუსიკალური თეატრის ნაირ- ნაირი სფეროდან და
ეპოქიდან, ორკესტრები კი მათ მოკრძალებულ ფონს უქმნიდნენ. აქ იყო
სამხრეთული მშვენიერების სფერო თავისი მაღალი და თან უდარდელი,
მგზნებარე ხელოვნებით, ოინბაზური და დემონური სულით გაჟღენთილი
გერმანულ- ხალხური სამყარო,ფრანგული დიადი და კომიკური ოპერა.ამით
მთავრდებოდა კი ყველაფერი? ო,არა.შემდეგ მოდიოდა კამერული მუსიკის
სერია,კვარტეტები დატრიოები,ინსტრუმენტული სოლო ნომრები ვიოლინოს,
ჩელოსა და ფლეიტისათვის,საკონცერტო ვოკალური ნომრები ვიოლინოს ან
ფლეიტისთანხლებით, საფორტეპიანო მუსიკა,
რომაღარაფერივთქვათ უბრალო,
გასართობ მუსიკაზე,კუპლეტებსა და სპეციალურ ფირფიტებზე,რომლებზეც
პატარ-პატარა ორკესტრებს ჩაეწერათ თავიანთი მელოდიები და მათ
დასაკრავადუხეშინემსიიყოსაჭირო.
ჰანსკასტორპმაგადაათვალიერაყველაფერი,მოაწესრიგადადაალაგა,მცირე
ნაწილი მიანდო ინსტრუმენტს, რომ მათი ხმები გაეცოცხლებინა, და
თავდამძიმებული,გვიან,დაახლოებით იმდროსწავიდადასაძინებლად,როგორც
პიტერ პეპერკორნთან პირველი დიდებული,დამაძმობილებელი სამახსოვრო
შეხვედრის შემდეგ და ორიდან შვიდ საათამდე კვლავ ჯადოსნური სკივრი
ესიზმრებოდა. სიზმარშიც შტიფტზე მბრუნავ დისკოს ხედავდა,დისკო ისე
სწრაფად ბრუნავდა,რომაღარცკიმოჩანდა,თანუხმოდ ტრიალებდადათავის
ღერძის ირგვლივტრიალსაც არ სჯერდებოდა,აქეთ- იქით უცნაურად ირხეოდა,
ნემსის მატარებელ ტონარმს,რომლის ქვეშაც იგი ბრუნავდა,თითქოს მისგან
გადაეცემოდარხევადაიგიცისეტოკავდადასუნთქავდა, გეგონებოდათ, ხემიანი
ინსტრუმენტებისადაადამიანისხმების
ვიბრატო- სადა
პორტამენტო - სესადაგებაო;ოღონდ სიზმარშიცარანაკლებ, ვიდრესიფხიზლეში,
მაინც ვერ გაეგო,აკუსტიკური ღრმულის თავზე,თმის ღერის სისხო ხაზზე
მხოლოდ ნემსისსრიალითადამემბრანისრხევადიგარსისდახმარებით როგორ
გადმოიცემოდაერთად შეკრულიამდენიბგერა,მძინარისშინაგანსმენასრომ
ავსებდა.
დილით,ჯერ კიდევ საუზმემდე,ისევ სალონს მიაშურა,იჯდა სავარძელში
გულხელდაკრეფილი და ერთ დიდებულ ბარიტონს, არფის თანხლებით,
სკივრიდანარიასამღერებდა:„ თვალსვავლებირგვლივკეთილშობილთ წრეს“ .
არფასავსებით ბუნებრივად ჟღერდა,ბგერაგაუყალბებლად დაშეუსუსტებლად
ისმოდა,სკივრი ადამიანის ხმასაც ასევე ზუსტად გამოსცემდა,რომელიც ხან
აუმაღლებდა ხმას, ხან დაუწევდა და სიტყვებს მკაფიოდ წარმოთქვამდა.
საოცრება იყო.ერთი თანამედროვე იტალიური ოპერიდან ამოღებულ დუეტზე
უნაზესი მაინც ხომ არაფერი იქნებოდა დედამიწის ზურგზე,ჰანს კასტორპმა
შემდეგ რომ მოისმინა: აქ ერთმანეთს სადად და გულითადად ერწყმოდა
გრძნობები, როცა ამ ალბომებში უხვად წარმოდგენილი, მსოფლიოში
სახელგანთქმულიტენორისფრაზას: „
დამი ილ ბრაცციო,მიაპიცცინა“ ,ბროლივით გამჭვირვალე,პატარა,საამური
სოპრანომიამიტური, ტკბილი, მელოდიური, მოკლეფრაზით შეესიტყვებოდა. .
.
ჰანსკასტორპიშეკრთა-მისუკანუეცრად კარიგაიღო.ესჰოფრატმაშემოიხედა
ოთახში.ჰოფრატსთეთრიხალათიეცვადაგულჯიბიდანსტეტოსკოპიმოუჩანდა,
მასკარისსახელურისთვისხელიარ გაუშვია, „
ლაბორანტს“უხმოდ ისემიესალმა.
ამ უკანასკნელმაც მხარს ზემოდან დაუქნია თავი და შეფის ლურჯლოყებიანი,
ულვაშმოქცეულისახემიხურულ კარსუკანმიიმალათუარა,ისევთავისუჩინრად
მოგალობეშეყვარებულ წყვილსმიუბრუნდა.
შემდეგ, დღის განმავლობაში, ნასადილევს, ნასამხრევს, მსმენელები
გამოუჩნდნენ. თუ თვით ჰანს კასტორპს მსმენელად კი არა, სხვებისთვის
სიამოვნების მიმნიჭებლად ჩავთვლიდით, მაშინ სალონში მართლაც სულ
სხვადასხვა ხალხი ირეოდა. თვითონ ასე გადაწყვიტა და სანატორიუმის
საზოგადოებაც თავიდანვე უსიტყვოდ შეეგუა იმ აზრს,რომ მან თვითონვე
დაინიშნათავიამსაზოგადო ქონებისგამგებლად დადარაჯად.ასეთ დათმობაზე
წასვლაამხალხსარაფრად უღირდა, მართალია, ისინიზერელეაღფრთოვანებას
გამოხატავდნენდააღტაცებისშეძახილებსაცარ იშურებდნენ, როცაღვთაებრივი
ტენორი იწვოდა და დნებოდა, და კანტილენებად დაღვრილი მსოფლიოს
გამაბედნიერებელიხმავნებებსდიდიხელოვნებით გამოხატავდა,მაგრამმათ
სიყვარულისუნარიაკლდათ დაამიტომაცმზად იყვნენ,საზრუნავინებისმიერი
მსურველისთვისგადაელოცათ დააი,ჰანსკასტორპიაღმოჩნდაისკაცი,ვისაც
ფირფიტების საუნჯე მოწესრიგებული ჰქონდა,შიგთავსის სია ალბომებს ყდის
შიგნითა მხარეზე აწერდა,რომ ნებისმიერი ნაწარმოები სურვილისამებრ ან
მოთხოვნისთანავეხელთ ჰქონოდა,დაჰანსკასტორპიგახლდათ ისკაციც,ვინც
ინსტრუმენტს განაგებდა და მართავდა; ყველა ხედავდა, რა მალე
დახელოვნებულიყო იგი და ყველაფერს რა მარჯვედ და სათუთად აკეთებდა.
სხვები რას იზამდნენ? ფირფიტებს ნახმარი ნემსებით დაუკრავდნენ და
გაავერანებდნენ,შიშვლად დაყრიდნენსკამებზე, აპარატსფეხქვეშგაიგდებდნენ,
კეთილშობილ მუსიკალურ ნაწარმოებსანასათიბრუნით დაატრიალებდნენ,ან
ისარს ნულზე დააყენებდნენ და ისტერიკული წივილის ან მოგუდული კვნესის
ხმას გვაგონებდნენ... ასეთები ჩაუდენიათ კიდეც. მართალია,ავადმყოფები
იყვნენ,მაგრამუხეშობაარ აკლდათ.ამიტომაცჰანსკასტორპიცოტახნისშემდეგ
უკვე ჯიბით დაატარებდა იმ კარადის გასაღებს,სადაც ალბომები და ნემსები
ინახებოდა და ავადმყოფებიც იძულებულნი იყვნენ,მისთვის დაეძახათ,როცა
ფირფიტებისმოსმენამოუნდებოდათ.
გვიან ღამით, საღამოს თავყრილობის შემდეგ, როცა ყველანი წავიდ-
წამოვიდოდნენ,დგებოდა მისი ნეტარების ჟამი.იგი სალონშივე რჩებოდა ან
ჩუმად ბრუნდებოდაუკანდაშუაღამემდემარტო მუსიკობდა.თავიდანრომეგონა,
სანატორიუმსმყუდროებასვურღვევო,ამისაღარ ეშინოდა,რადგანაჩრდილთა
მუსიკის ძალა შორ მანძილზე არ ვრცელდებოდა:რამდენადაც საკვირველ
შთაბეჭდილებასახდენდაესბგერითიტალღებიმისიწყაროსსიახლოვეს, მისგან
დაშორებით იმდენად სწრაფად ფერმკრთალდებოდა, სუსტდებოდა და
ეცლებოდა ძალა,როგორც ყველაფერს მოჩვენებითს სჩვევია ხოლმე.ჰანს
კასტორპიმარტო იყო ოთხკედელშუათავისსაოცრებათასკივრთან,სავიოლინე
ხის მასალისაგან გამოთლილ ამ პატარა კუბოსთან,ამ მქრქალი შავი ფერის
პაწაწინატაძართან,იჯდამისიღიაკარისწინსავარძელში,გულხელიდაეკრიფა,
თავიმხარზეჩამოედო, პირიდაეღოდაკეთილხმოვანებისმორევშიიძირებოდა.
მომღერლებისმხოლოდ ხმაესმოდა,მათ ვერ ხედავდა,მათიადამიანურიგარსი
ამერიკაში, მილანში, ვენასა და სანქტ- პეტერბურგში იმყოფებოდა. დაე, იქ
ყოფილიყვნენ,რაცმათ საუკეთესო გააჩნდათ,ანუმათიხმა,მშვენივრად ესმოდა
და ეს განწმენდა თუ აბსტრაქცია მოსწონდა კიდეც,რადგან ხმას საკმაო
მგრძნობიარობაშერჩენოდა,პიროვნულისიახლოვისუარყოფითიზეგავლენაკი
მოხსნილი იყო და საშუალება ეძლეოდა,სწორედ თავისი თანამემამულეები,
გერმანელები,პირუთვნელად გაეკონტროლებინა და განესაჯა.შეიძლებოდა,
გაგერჩიათ მომღერლისწარმოთქმა,დიალექტი,ვიწროკუთხურიწარმომავლობა,
ხმის ხასიათი რაღაც-რაღაცებს გვეუბნებოდა ცალკეული მომღერლის სულიერ
სიმწიფეზედაიმისმიხედვით,იყენებდნენთუხელიდანუშვებდნენმსმენელზე
სულიერი ზემოქმედების შესაძლებლობებს,მათი ინტელიგენტურობის დონეც
იგრძნობოდა.ჰანს კასტორპს გული მოსდიოდა,ვინმე ამ შესაძლებლობებს
ხელიდან თუ გაუშვებდა,იტანჯებოდა,სირცხვილით ტუჩებს იკვნეტდა,როცა
მომღერალი სრულყოფილად არ ფლობდა ტექნიკას,თითქოს ნაკვერცხლებზე
იჯდა,როცარომელიმეპოპულარულიფირფიტიდანზოგიერთიბგერამკვახედ ან
უხეშად მოისმოდა,რაცუფრო ხშირად ქალისმერყევხმასემართებოდახოლმე.
მაგრამამასაცურიგდებოდა,რადგანსიყვარულიდატანჯვახომგანუყოფელია.
ზოგჯერ მფშვინავი და მბრუნავი საკრავის თავზე ისე დაიხრებოდა,თითქოს
იასამნის ბუჩქს დასცქერისო და თავს ბგერების ღრუბელში წარგავდა;იდგა
თავახდილი სკივრის წინ და დირიჟორის ძალაუფლებას ინაწილებდა,
მაგალითად,ზეაღმართულიხელით საყვირსდაწყებისნიშანსაძლევდა.მთელი
ამ საუნჯიდან ზოგიერთი ვოკალური და ინსტრუმენტული ნომერი ისე
გამორჩეულად უყვარდა,რომ მათი მოსმენა არასოდეს მოჰბეზრდებოდა.არ
შეგვიძლია, არჩამოვთვალოთ ისინი.
ფირფიტების ერთი პატარა კომპლექტი მელოდიკის გენიით გალიცლიცებული
ბრწყინვალე ოპერის ფინალურ სცენებს შეიცავდა.ეს ნაწარმოები გასული
საუკუნის მეორე ნახევარში,რომელიღაც აღმოსავლელი მთავრის დაკვეთით
შეეთხზა
(ეს ნაწარმოები,რომელიღაც აღმოსავლელი მთავრის დაკვეთით შეეთხზა“-
იგულისხმებაჯუზეპევერდისოპერა აიდა“ ,რომელიცპირველად 1871წლის24
დეკემბერს კაიროში დაიდგა სუეცის არხის გახსნასთან დაკავშირებით (
ოპერა
ვერდის შეუკვეთა ეგვიპტელმა ისმაილ- ფაშამ).
)ბატონ სეტემბრინის ერთ დიდ
თანამემამულეს, სამხრეთული დრამატული მუსიკის მამამთავარს, და იგი
კონკრეტულ სადღესასწაულო ფაქტს-ხალხთადამაკავშირებელიტექნიკისერთ-
ერთი პირმშოს კაცობრიობისათვის გადაცემის დღეს ეძღვნებოდა. ჰანს
კასტორპმა თავისი განათლების წყალობით დაახლოებით იცოდა ოპერის
შინაარსი,ზოგადად იცოდა,რა ბედი ეწიათ რადამესს,ამნერისსა და აიდას,
რომლებიცსკივრიდანიტალიურად უმღეროდნენდაამგვარად, თითქმისესმოდა,
რასაც შეუდარებელი ტენორი, შუა დიაპაზონში მოდულაციებით მდიდარი
ღვთაებრივი კონტრალტო და ვერცხლივით წკრიალა სოპრანო მღეროდნენ.
მართალია, ყოველი სიტყვა არ ესმოდა, მაგრამ სიტუაციებისა და ამ
სიტუაციებისადმითავისისიმპათიისწყალობით აქა- იქმაინციგებდაშინაარსს.
ეს გულწრფელი სიმპათიები მით უფრო იზრდებოდა, რაც უფრო ხშირად
ატრიალებდა იმ ოთხ თუ ხუთ ფირფიტას და ბოლოს ნამდვილ სიყვარულად
გადაექცა.
ჯერ იყო რადამესისა და ამნერისის შეხვედრა: მეფის ასულმა
მოაყვანინაბორკილდადებული რადამესი,ქალს უყვარდა იგი და თავისთვის
უნდოდა,გადაერჩინა,თუმცამანბარბაროსმონაქალსანაცვალასამშობლოცდა
საკუთარიღირსებაც.რადამესისსიტყვებით რომვთქვათ,მას სულისსიღრმეში
შეულახავი დარჩა ღირსება“ , მაგრამ ყველაზე სანუკვარი გრძნობების
შეულახაობამვერ შეუმსუბუქადანაშაულისმძიმეტვირთი,აშკარად ჩადენილი
შეცოდების გამო იგი სასულიერო სამსჯავროს წინაშე წარდგა,რომლისთვისაც
უცხო იყო ყოველივეადამიანური.სამსჯავრო თავზეხელსარ გადაუსვამდა,თუკი
უკანასკნელ წუთსმაინც გონსარ მოეგებოდა,მონაქალსარ განუდგებოდადა
მოდულაციებით მდიდარ მეფურ კონტრალტოს არ ჩაუვარდებოდა მკლავებში,
რასაც ეს უკანასკნელი წმინდა აკუსტიკური თვალსაზრისით სავსებით
იმსახურებდა. ამნერისი გაშმაგებით ცდილობდა, გამოეფხიზლებინა
ხავერდოვანი ხმის პატრონი,მაგრამ მისდასაუბედუროდ,თვალდავსებული და
სიცოცხლეზე ხელაღებული ტენორი ერთსა და იმავეს მღეროდა: „ არ
შემიძლია! “ „ამაოა ყველაფერი! “, როცა სასოწარკვეთილი კონტრალტო
ემუდარებოდა,განუდექ მონა ქალს,ამით შენი სიკვდილ- სიცოცხლის საკითხი
წყდებაო. „ არ შემიძლია!“ „ერთხელ კიდევ მისმინე, განუდექ! “ „ამაოა
ყველაფერი! “-დამღუპველი სიბრმავე და სიყვარულის მგზნებარე ღაღადისი
დუეტშიშეერთდა,რომელიცსაოცრად მშვენიერიიყო,მაგრამიმედისნატამალს
აღარ გვიტოვებდა.შემდეგ ამნერისი თავის გოდებას სასულიერო სამსჯავროს
საზარელ,დოგმატურ რეპლიკებსუერთებდა,ტაძრისსიღრმიდანგუგუნივით რომ
მოისმოდა, ხოლობედკრულირადამესიმათსაერთოდარეხმაურებოდა.
„რადამეს,რადამეს! “-დაჟინებით მოუხმობდა რადამესს უზენაესი ქურუმი და
ღალატშიულმობელისიტყვებითადანაშაულებდა.
„იმართლეთავი! “-ერთხმადმოუწოდესქურუმებმა.
რაკიუზენაესქურუმსშეეძლო მათთვისეთქვა,რადამესიდუმსო,ყველამასევე
ერთხმადცნოიგიმოღალატედ.
„რადამეს,რადამეს!-ისევ წამოიწყო უზენაესმა,-შენ ბრძოლის წინ მიატოვე
ბანაკი“.
„იმართლე თავი! “ -გაისმა ისევ.„შეხეთ,იგი დუმს“
,-მეორედ დაადასტურა
თავიდანვემკაცრად განწყობილმასასამართლოსწინამძღოლმადაამჯერადაც
ყველამსაჯულისხმაშეუერთდამისგანაჩენს: „მოღალატეა! “
„რადამეს, რადამეს!-მესამედ გაისმაულმობელიბრალმდებლისხმა, -შენგატეხე
სამშობლოს,ღირსებისადამეფისწინაშედადებულიფიცი“ ,„
იმართლეთავი! “-
გაისმა ხელახლა. დაშემდეგ: „ მოღალატეა!“ - საბოლოოდ დაასკვნა
შეძრწუნებულიქურუმებისკრებულმა,როცაკვლავშეახსენეს,რადამესიდუმსო.
ამგვარად აღსრულდა აღსასრულებელი,გუნდმა კვლავ ერთხმად გამოუტანა
განაჩენი დამნაშავეს,მისი ბედი გადაწყვეტილია,იგი მოკვდება შერისხულის
სიკვდილით,ცოცხლად დაიმარხება განრისხებული ღვთაების ტაძრის ქვეშ
გათხრილ სამარეში.
ამნერისის აღშფოთება სასულიერო პირთა ასეთი სისასტიკის გამო ჰანს
კასტორპს თვითონ უნდა წარმოედგინა, რადგან ჩანაწერი აქ თავდებოდა,
ფირფიტა უნდა გამოეცვალა,მანაც მშვიდად და მარჯვედ,თვალდახრილმა
ჩაატარაესპროცედურადაროცაკვლავმოსასმენად ჩაეშვასავარძელში,უკვე
მელოდრამისფინალურისცენაჟღერდა:რადამესიდააიდაუკანასკნელ დუეტს
მღეროდნენ თავიანთ აკლდამაში,მათ თავზემოთ კი ფარისეველი,სასტიკი
ქურუმებიტაძარშისაკულტო ცერემონიალსატარებდნენ,ხელებსშლიდნენდა
დუდუნებდნენ. .
.„თუ-inquest
at omba
?!“
(შენამაკლდამაში? !(იტალ.).)-ჭექდარადამესისენით აუწერლად მომხიბლავი,
თან ტკბილი და თან ვაჟკაცური ხმა და შეძრწუნებასა და აღტაცებას
გამოხატავდა. .
.დიახ,იგიშემოიპარამასთან,სატრფო,ვისიგულისთვისაცაიღო
ხელი სიცოცხლესა და ღირსებაზე, იგი ელოდა აქ, რათა მასთან ერთად
ჩაკეტილიყო აკლდამაში და მასთან ერთად მომკვდარიყო. ამ ამბის
გამომხატველი სიმღერა ზოგჯერ წყდებოდა ზემო სართულში მიმდინარე
ცერემონიალის ყრუ ხმებით,ხან ერთმანეთს ენაცვლებოდა,ხან იმათ ხმებს
უერთდებოდა და სულის სიღრმემდე სწორედ მიჯნურთა ხმები სძრავდნენ
განმარტოებულ ღამეულ მსმენელს,აძრწუნებდა მათი ამბავიც და ამ ამბის
მუსიკალურიგამოხატვაც.სიმღერაშიზეცაიხსენიებოდა,მაგრამთვითონისინი
იყვნენზეციურნიდაზეციურადაცმღეროდნენ.ისმელოდიურიხაზი,რადამესისა
დააიდასხმებსცალ- ცალკედაერთად შერწყმულსაცრომგასდევდა,ესმარტივი,
ღვთაებრივი,ტეხილიმელოდია,აგებულიტონიკასადადომინანტზე,ძირითადი
ტონიდანგაბმით მიემართებოდაზევით,მომდევნო ოქტავამდენახევარიტონი
აკლდებოდა,სულ ოდნავეხებოდაამტონს,კვინტაშიგადადიოდადამსმენელს
ეჩვენებოდა,ამაზეგამჭვირვალე,ამაზეზეაღმტაციჩემსსიცოცხლეშიარაფერი
მომისმენიაო,მაგრამ ეს ბგერითი მხარე ასე ძალიან არ შეუყვარდებოდა,მას
საფუძვლად ისეთი ამბავი რომ არ დასდებოდა, გულს ტკბილად რომ
უთრთოლებდა.რა მშვენიერი იყო,აიდამ სასიკვდილოდ განწირულ რადამესს
რომ მიაგნო და მისი სამარისეული ბედი სამარადისოდ გაიზიარა!
სიკვდილმისჯილისამართლიანად ეურჩებოდასაყვარელ არსებას,არ უნდოდა,
მიეღო ასეთიმსხვერპლი,მაგრამმისნაზდასასოწარკვეთილ ფრაზაში:„ No,no!
tropposei
bel
la
!
“
(არა,არა,შენ მეტისმეტად მშვენიერი ხარ!( იტალ.
).)მაინც იგრძნობოდა იმ
არსებასთან საბოლოო შეერთებით გამოწვეული აღტაცება, რომ ეგონა,
ვეღარასოდეს ვიხილავო,და ჰანს კასტორპის წარმოსახვას სრულიადაც არ
გაუჭირდებოდაესმადლიერებადააღტაცებაგაეზიარებინა.საბოლოოდ კი,რაც
იგრძნო,მიხვდა და შეიტკბო,როცა გულხელდაკრეფილი უცქერდა პატარა შავ
ჟალუზს,რომლის თამასებიდანაც ეს აყვავებული ნიაღვარი გადმოდიოდა,ეს
გახლდათ მუსიკის,ხელოვნების,ადამიანისსულისძლევამოსილიიდეალურობა,
სინამდვილისმახინჯგამოვლენასამაღლებულ,თვალწარმტაც სილამაზესრომ
ანიჭებდა.საკმარისიიყო,თვალნათლივწარმოგედგინათ დაფხიზელიგონებით
განგესაჯათ,რაც აქ ხდებოდა!ორ ცოცხლად დამარხულ ადამიანს ფილტვებს
სამარისჰაერიდაუხშობდადააქერთად,ან,რაცუფრო საშინელია,ერთიმეორის
შემდეგ დაიხოცებოდნენ შიმშილისაგან დაკრუნჩხულები,შემდეგ კი ხრწნის
პროცესიშეუდგებოდათავისენით აუწერელ საქმეს,სანამთაღქვეშორიჩონჩხი
არდარჩებოდადათითოეულიმათგანისათვისსულერთიგახდებოდაყველაფერი,
ვერციგრძნობდა,აქმარტო ესვენათუწყვილად.აი,ასეთიგახლდათ ვითარების
რეალური მხარე,ამ საქმის ასავალ- დასავალი,რომელსაც გულის იდეალიზმი
საერთოდ არ ითვალისწინებდა,ხოლო მშვენიერებისადამუსიკისსულიმასზარ-
ზეიმით ჩრდილშიაყენებდა.რადამესისადააიდასსაოპერო სულებსესბედიხომ
რეალურად სულაცარ ემუქრებოდა.მათიხმებიუნისონშიმიილტვოდაოქტავის
ღვთაებრივი ხმოვანებისაკენ და გვარწმუნებდა,აი,ახლა გაგვეხსნა ზეცა და
ჩვენიურვადასიმძიმილიმარადისობისშუქით გაცისკროვნდაო.ტანჯვისასეთი
შელამაზებამსმენელზეძლიერ კეთილისმყოფელ ზეგავლენასახდენდადაამის
ბრალიც იყო, ჰანს კასტორპს თავისი სანუკვარი პროგრამის ეს ნომერი
გამორჩეულადრომუყვარდა.
მისგან მოგვრილი შიშისა და გაცისკროვნებისაგან ერთი პიესით ისვენებდა
ხოლმე.ის პიესა მოკლე იყო,მაგრამ მომაჯადოებელი და შინაარსითაც იმ
პირველზე გაცილებით მშვიდობიანი. ეს გახლდათ იდილია, მაგრამ
რაფინირებული,შექმნილი და აგებული უახლესი ხელოვნების ძუნწი და თან
ურთულესი ხერხებით.ეს იყო წმინდა საორკესტრო პიესა სიმღერის გარეშე,
ფრანგულიწარმომავლობისსიმფონიურიპრელუდია,
(„
ფრანგულიწარმომავლობისსიმფონიურიპრელუდია. ..“-იგულისხმებაფრანგი
კომპოზიტორის, მუსიკალური იმპრესიონიზმის მამამთავრის, კლოდ აშილ
დებიუსის ( 1862-1918) პრელუდია,შექმნილი ფრანგი სიმბოლისტის,სტეფან
მალარმესამავესახელწოდებისპოეტურინაწარმოების-„ ფავნისნაშუადღევი“-
მიხედვით.)თანამედროვე გაგებით მომცრო ანსამბლის მიერ ხორცშესხმული,
მაგრამ ჟღერადობის თანამედროვე ტექნიკის არც ერთი სიკეთე არ აკლდადა
ჭკვიანურად მიილტვოდა ერთი მიზნისაკენ - სული როგორმე ოცნების
აბლაბუდაშიგაეხვია.
აი,რაზეოცნებობდაჰანსკასტორპიამპიესისმოსმენისას:ვითომგულაღმაიწვა
ასტრებით გადაჭრელებულ, მზით გაჩახჩახებულ მდელოზე, თავი პატარა
ბორცვზეედო, ცალიფეხიმუხლშიმოეხარა, მეორეზედ გადაედო,მაგრამესმისი
კიარა,ფავნისფეხებიგახლდათ.ირგვლივძეხორციელიარ ჩანდადამხოლოდ
საკუთარი სიამოვნებისთვის ათამაშებდა თითებს პირში გაჩრილ ხის პატარა
ჩასაბერ საკრავზე,კლარნეტსა თუ სალამურზე,რომელიც მშვიდ,დუდღუნა
ბგერებსგამოსცემდა.ბგერებითითქოსთვითნებურად მისდევდნენერთმანეთს,
მაგრამ მაინც სასიამოვნოდ ლაგდებოდნენ და უდარდელი დუდღუნი ლურჯად
მოხასხასე ზეცისკენ ასე მიემართებოდა,ხოლო ცის ქვეშ,მზეზე ციალებდა
ნიავისგან ათრთოლებული ეული არყის ხეებისა და იფნის ფოთლები.მაგრამ
მისი ფიქრმორეული და უპასუხისმგებლო, ნახევრად მელოდიური სტვენა
სიმარტოვეში დარხეულ ერთადერთ ხმად დიდხანს არ დარჩენილა.ზაფხულის
ხვატში ბალახს დასეული მწერების ზუზუნი, თვით მზის კაშკაში, ნიავი,
კენწეროებისთრთოლა,ფოთლებისბზინვა,მთელიესაფოფინებულიზაფხულის
სიმყუდროვე ნაირფრად ახმიანდა და მისი სალამურის მარტივ რაკრაკს
წამდაუწუმ ცვალებადი,გამაოგნებლად დახვეწილი ჰარმონიული ჟღერადობა
მიანიჭა.სიმფონიურიაკომპანემენტიზოგჯერ უკანდაიხევდადაჩაჩუმდებოდა,
მაგრამფავნისფეხებაჰანსისალამურსისევჩაჰბერავდადათავისმიამიტური,
ერთფეროვანი დაკვრით კვლავ ახერხებდა ბუნების აჟღერებას რჩეული,
ფერადოვანი,ჯადოსნურიხმებით,ბოლოსდაბოლოს,უცაბედიშეჩერებისთანავე
ახალ-ახალი,მჭექარეინსტრუმენტულიბგერებისშემოჭრისწყალობით საკუთარ
თავსვე რომ ჯაბნიდა.ხმები ერთმანეთს სწრაფად მოსდევდნენ და ისიც სულ
ერთი,წამისმსწრობელიწამით ივსებოდააქამდენაგროვებიძალით,რომლის
ნეტარებით აღსავსე, სრულყოფილი კმაყოფილება მარადისობასთან იყო
წილნაყარი.ახალგაზრდაფავნიმეტისმეტად ბედნიერად გრძნობდათავსთავის
მინდორზე.აქ არ ისმოდა იმართლე თავი! “
,აქ არ არსებობდა არავითარი
პასუხისმგებლობა,არც ქურუმთა სამსჯავრო სდებდა ბრალს ღირსებისა და
მოვალეობის დამვიწყებელ კაცს, აქ თვით თავდავიწყება მეფობდა,
ნეტარიუძრაობა,უჟამო ჟამის უბიწოება:ეს გახლდათ სინდისდაწყნარებული
აღვირახსნილობა, აქტიურობისკენ მომწოდებელი დასავლური ბრძანების
სრული უარყოფის ნანატრი აპოთეოზი და ამიტომაც ეს ფირფიტა მისგან
მომდინარე, დამაწყნარებელიხმებისგამო ღამისმუსიკოსსბევრ სხვაფირფიტას
ერჩივნა.
იყო მესამეც..
.თუმცამესამეკიარა,რამდენიმე,ერთმანეთთანდაკავშირებული,
ერთმანეთში გარდამავალი სამი თუ ოთხი ფირფიტა,რადგან ტენორის მარტო
ერთ არიასფირფიტისერთი,შუამდედახაზულიმხარეეჭირა.ესეც ფრანგული
ნაწარმოები გახლდათ, ნაწყვეტები კარგად ნაცნობი ოპერიდან, რომელიც
რამდენჯერმეენახადამოესმინათეატრშიდაერთხელ მისიშინაარსისაუბარში,
და თანაც გადამწყვეტ საუბარში,კიდეც მოიშველია. ..ეს იყო სცენა მეორე
აქტიდან, გათამაშებული ესპანურ სამიკიტნოში, ანუ ფსევდომავრიტანიული
სტილით ნაგებ, შალებით მორთულ- მოკაზმულ მოზრდილ მოჩარდახულში.
კარმენისთბილი,ოდნავხრინწიანი,მაგრამთავისიჯიშიანობით მომნუსხველი
ხმა ამბობს, ახლა სერჟანტის წინაშე ვიცეკვებო და უკვე ისმის მისი
კასტანიეტებისტკაცუნი,მაგრამიმავეწუთსშორიდანმოისმისდაფდაფებისადა
საყვირებისხმა,ესარისგანმეორებით მიცემულისამხედრო ნიშანი,რომელმაც
ჭაბუკ სერჟანტს ძარღვებში დაუარა.„ სდექ!ერთი წამით! “-წამოიძახა მან და
ცხენივით ცქვიტა ყურები.კარმენი ეკითხება:„ რატომ,რა მოხდაო?“„ნუთუ არ
გესმის?“-შესძახებსჭაბუკი,იგიგაოცებულია,რომქალიმასავით არ შეაკრთო ამ
ხმამ. ეს ხომ ყაზარმის დაფდაფების ხმაა, ნიშანს რომ იძლევიან. „ შინ
დაბრუნებისდროა“ ,-საოპერო ენით პასუხობსიგი,მაგრამბოშაქალსარცესმის
დაარცუნდაგაიგოს,რასნიშნავსეს.მით უკეთესიო,თავსგანგებისულელებსდა
ლამის თავხედურად პასუხობს იგი,მაშინ კასტანიეტებიც აღარ დაგვჭირდება,
საცეკვაო მუსიკას თვით ზეცა გვიგზავნისო: ლა- ლა-
ლა- ლა! სერჟანტი
გაბრაზებულია.გულისტკენასარაფრად აგდებს,ოღონდ ქალსგააგებინოს,რას
ნიშნავსესხმებიდარომდედამიწისზურგზევერავითარისიყვარულიამხმასწინ
ვერ აღუდგება.ნუთუშეიძლება, ასეთიმნიშვნელოვანიდაკატეგორიულირამვერ
გაიგოო!„ უნდაწავიდე,შინ,ყაზარმაში,დაფიონზემაგვიანდება! “-ამბობსხოზე.
იგისასოწარკვეთილია,ქალსრომვერაფერიგააგებინადაგულიკიდევუფრო
უმძიმდება.აი,ახლაკიღირდაკარმენისთვისმოგესმინათ!იგიგანრისხებულია,
სულის სიღრმემდე აღშფოთებული,მისი ხმა მოტყუებულ და შეურაცხყოფილ
სიყვარულსგამოხატავსთუთვალთმაქცობს?„ ყაზარმაში?დაფიონზე?ჩემსგულს
რაღას უპირებ? ჩემს კეთილ,სათუთ გულს,რომელიც სისუსტის გამო,დიახ,
აღიარებს,რომსისუსტისგამო!მზად იყო,იგითავისიცეკვა- სიმღერით გაერთო?
ტრატერატა! “-დამცინავად მიიდო პირზეკარმენმასაყვირივით მომრგვალებული
ხელები და მის ხმას გამოაჯავრა.„ ტრატერატა! “-და ეს კმარა,რომ ბრიყვი
წამოხტესდაწასვლამოინდომოს.ძალიანკარგი,წავიდეს,მოშორდეს!აი,მისი
მუზარადი,მისხმალიდასარტყელი!ჩქარა,ჩქარა,ყაზარმაშიარ დააგვიანდეს!
სერჟანტი შებრალებას სთხოვს კარმენს, მაგრამ კარმენი ულმობლად
განაგრძობსდაცინვას,წარმოადგენს,საყვირისხმაზეროგორ კარგავსსერჟანტი
თავისნამცეცაჭკუას.ტრატერატა,დაფიონზე!ღმერთო მოწყალეო,იჩქაროს,არ
დააგვიანდეს!წავიდეს,მოშორდეს,დაფიონზეეძახიან,ცხადია,გადაირეოდადა
თანიმწუთს,კარმენსმისთვისრომუნდაეცეკვა.აი,ესარის,სულ ესარისმისი
სიყვარული!
აი,ნამდვილისატანჯველი!ქალსარ ესმისმისი.დედაკაცს,ბოშას,არცესმისდა
არცუნდაგაიგოს,არ უნდადამორჩა,დარაცმთავარია,მისმრისხანებაში,მის
დაცინვაში,უეჭველად ურევია რაღაც,რაც ამ მომენტსაც სცილდება და პირად
გრძნობასაც,ეს არის იმ პრინციპის საწინააღმდეგოდ მიმართული მარადიული
მტრობა, რომელიცფრანგული
ჩლაირონს - ის თუ ესპანური საყვირის მეშვეობით მოუხმობდა შეყვარებულ
პატარა ჯარისკაცს და ამ პრინციპის დამარცხება მისი,კარმენის,უზენაესი,
თანდაყოლილი, ზეპიროვნულიპატივმოყვარეობისსაქმეიყო.საამისოდ კარმენი
სულ უბრალო ხერხს მიმართავდა:თუ წახვალ,ესე იგი,არ გყვარებივარო და
მუსიკალურ სკივრშიგამომწყვდეულ ხოზესსწორედ ამისგაგონებავერ აეტანა.
ევედრებოდა,ერთი სიტყვამათქმევინეო.ქალი უარზე იდგა.მაშინ მან ძალას
მიმართა -ეს იყო საშინლად დაძაბული მომენტი.ორკესტრმა საბედისწერო
ხმებიგამოსცა,გაისმაპირქუში,ავისმომასწავებელიმოტივი.ჰანსკასტორპმა
იცოდა,ესმოტივიმთელ ოპერასკატასტროფულ ფინალამდერომგასდევდადა
თან პატარა ჯარისკაცის არიის შესავალს წარმოადგენდა, რომელიც სხვა
ფირფიტაზეიყო ჩაწერილი.
„აი,გულთან მაქვს სასოებით შენახული“ ,-დიდებულად მღეროდა ხოზე;ჰანს
კასტორპს ეს ფირფიტა ცალკეც,წინამავალი ფირფიტების გარეშეც ხშირად
დაუკრავსდაყოველთვისდიდისიმპათიით მოუსმენია.ესარიაღრმაშინაარსით
ვერ დაიკვეხნიდა, მაგრამ ისეთ ვედრებასა და მხურვალე გრძნობებს
გამოხატავდა,რომ გულს აგიჩუყებდათ.ჯარისკაცი მღეროდა იმ ყვავილზე,
კარმენმა მათი ნაცნობობის დასაწყისში რომ ესროლა და შემდეგ, მისი
გულისთვის ციხეში მოხვედრილს,იმ ყვავილზე სანუკვარი არა გააჩნდა რა.
აღელვებული ხოზე აღიარებს,რომ წამით ბედიც დაუწყევლია,კარმენირომ
შეახვედრა,მაგრამ მყისვე მწარედ მოუნანიებია ეს შეცოდება და ღმერთს
მუხლებზე დაჩოქილი შევედრებია,კვლავ ეხილა იგი.„ და,აი“..
.ეს და“იგივე
მაღალინოტიიყო,რითაცმანამდეწამოიწყო ხოზემარია ო,საყვარელო“ ,ახლა
კიორკესტრშიერთად გაისმაყველაინსტრუმენტისჯადოსნურიხმა,რომელსაც
კი რამენაირად შეეძლო,გამოეხატა პატარა ჯარისკაცის ტკივილი,ნაღველი,
უნაპირო სინაზე და ტკბილ- მწარე სასოწარკვეთილება,„ და,აი“იგი თვალწინ
ჰყავდა,ისესაბედისწეროდ მომხიბლავი, რომმანცხადად დაგარკვევით იგრძნო,
„იგი ტანჯვას რომ ჰპირდებოდა“ ( „ტანჯვის“ პირველ მარცვალზე ქვითინით
შეზავებულიფორშლაგიგაკეთდა) ,დიახ,სამარადისო ტანჯვასჰპირდებოდა.„ შენ
ჩემო ოცნებავ, ჩემო ნეტარებავ! “ - სასოწარკვეთილი მღეროდა სერჟანტი
მუსიკალურ ფრაზას, შემდეგ ორკესტრი ცალკე რომ აკვნესებდა, ფრაზა
ძირითადიტონიდანორისაფეხურით მაღლაადიოდადაიქიდანმგრძნობიარედ
გადადიოდაუფრო დაბალ კვინტაში.„ ჩემიგულიშენგეკუთვნის“ ,-ეფიცებოდაიგი
ქალსბანალური,მაგრამუნაზესიგრძნობით აღბეჭდილიფრაზით.დიახ,სწორედ
ამფიგურალურ გამოთქმასხმარობდა,შემდეგმეექვსეინტერვალამდეადიოდა
და დასძენდა: „ სამარადისოდ შენი ვარ,შენი! - შემდეგ ხმას ათი ტონით
დაადაბლებდა და გრძნობამორეულს აღმოხდებოდა, - კარმენ,
მიყვარხარ!“ ფრაზა ცვალებადი ჰარმონიის წყალობით მტკივნეულად
გრძელდებოდა, სანამბოლო ორიმარცვალიძირითადაკორდსარშეერწყმოდა.
-დიახ,დიახ!-სევდიანად,მადლიერიხმით იტყოდაჰანსკასტორპიდაფინალს
დადებდა,სადაც ყველა ულოცავს ახალგაზრდა ხოზეს,ოფიცერთან შეტაკების
შემდეგუკანდასაბრუნებელიგზამოჭრილიგაქვსდადეზერტირიუნდაგახდეო,
რასაცმისდასავალალოდ, აქამდეცმოითხოვდაკარმენი.
„გამოგვყევკლდესადაღრეში,
იქუფროლაღიაქარი. ..
“
მღეროდნენისინიგუნდადდაყოველისიტყვამკაფიოდ ისმოდა.
„დიდიაქვეყანა,დარდსნუმივეცემით;
მამულიდიდია, დიდიდაუსაზღვრო!
დაშენსხელშიაძალაუფლება,
გულისაითაცგაგიწევს, გასწი,
კურთხეულ იყოსთავისუფლება! “
-დიახ,დიახ!-იტყოდა ისევ და ახლა მეოთხე,ზედმიწევნით სანუკვარ და
საყვარელ ფირფიტაზეგადადიოდა.
ესნაწარმოებიცრომფრანგულიგახლდათ,ჩვენარცამაშიმიგვიძღვისბრალი
და ვერც იმაში დავიდანაშაულებთ თავს,აქაც საბრძოლო სულისკვეთება რომ
მეფობდა.ეს გახლდათ ჩართული სოლო ნომერი,„ ვედრება“ გუნოს ოპერა
„ფაუსტიდან“ .ვიღაცმღეროდა, ვიღაცზესიმპათიურიკაცი, რომელსაცვალენტინო
ერქვასახელად,მაგრამჰანსკასტორპიგულშისხვასახელსეძახდა,მშობლიურ,
დარდითა და ნაღვლით გარემოსილ სახელს,რომლის მატარებელსაც იგი
სკივრიდან გადმოსულ პიროვნებასთან აიგივებდა, თუმცა ამ უკანასკნელს
ბევრად უკეთესი ხმა ჰქონდა.ეს თბილი,ძლიერი ბარიტონი სამნაწილიან
სიმღერას მღეროდა; პირველი და უკანასკნელი სტროფი ერთმანეთისგან
თითქმის არ განსხვავდებოდა და თავისი ღვთისმოსაური ხასიათით ლამის
პროტესტანტულიქორალივით ჟღერდა,შუალედურისტროფიკიომახიანობითა
და რაინდული სიმამაცით გამოირჩეოდა,მეომრულიც იყო და ფუქსავატურიც,
მაგრამ ისეთივე ღვთისმოსაურიც დაფრანგული მეომრული ხასიათიც სწორედ
ამაზეეტყობოდა.უჩინარიმღეროდა:
„უნდაგანვშორდეიძულებით
ჩემსსაყვარელ, სანუკვარმამულს. .
.“
და ამის გამო უზენაესს ევედრებოდა,მისი მშვენიერი და დაეფარა!ომის
ხსენებაზერიტმიიცვლებოდა,ომახიანიხდებოდა,დარდიდანაღველიეშმაკსაც
წაუღია, იგი,უჩინარი, იქით მიილტვოდა,სადაცყველაზეცხარებრძოლა, ყველაზე
დიდი ხიფათი მოელოდა და აპირებდა,მტერს მამაცურად,ღვთის სახელით,
ფრანგულად დასტაკებოდა.თუკიღმერთიზეცაშიმიმიხმობს,მაშინ შენ“იქიდან
გადმოგხედავ და დაგიფარავო, მღეროდა იგი. „ შენში“ ღვიძლი და
იგულისხმებოდა,მაგრამ ჰანს კასტორპს ეს ადგილი მაინც სულის სიღრმემდე
სწვდებოდადაგრძნობათაჭიდილიბოლომდეარ უნელდებოდა,სანამყოჩაღი
ჯარისკაცისკივრისშიგნით, ქორალივითმოგუგუნეაკორდებისფონზემღეროდა:
„უზენაესო, შეისმინევედრებაჩემი
დამფარველობასნუმოაკლებჩემსმარგარიტას! “
ამფირფიტაშიაღარაფერიიყო საინტერესო.მოკლედ მაინციმიტომგესაუბრეთ,
რომჰანსკასტორპსგამორჩეულად უყვარდაიგიდასხვადროსაც,ერთიუცნაური
შემთხვევის გამო მის ცხოვრებაში გარკვეული როლი ითამაშა. ახლა კი
მივადექით მეხუთე და უკანასკნელ ნაწარმოებს იმ უახლოესი ფავორიტების
ჯგუფიდან,რომელსაცფრანგულისააღარაფერიეცხო,პირიქით,ისზედმიწევნით
დააშკარად გერმანულიგახლდათ,თანესსაოპერო მუსიკაკიარა,სიმღერაიყო,
ერთ- ერთი იმ სიმღერათაგანი,ხალხურიც რომ არის და თან დიდი ოსტატის
შედევრიც, და სწორედ ამიტომაცაზის გამორჩეული სულიერი და
მსოფლმხედველობრივი აზროვნების ბეჭედი. .
. თუმცა რაღად გვინდა ეს
ქარაგმები?ეს გახლდათ შუბერტის ცაცხვის ხე“ ,სწორედ ის მშობლიური და
მახლობელისიმღერა ჭასთან, ჭიშკრისწინ“
.
სიმღერასფორტეპიანოსთანხლებით ერთიტენორიასრულებდა,ტაქტიანიდა
გემოვნებიანიჭაბუკი,რომელსაცკარგად ესმოდა,როგორ უნდაშეესრულებინა
ეს სადა და თან ამაღლებული ნაწარმოები, და ჭკვიანურად, დახვეწილი
მუსიკალურიგემოვნებითადაუზადო დიქციით ასრულებდაკიდეც.ყველამვიცით,
ეს დიდებული სიმღერა, ხალხის ან ბავშვების ნამღერი, სასცენოდ
დამუშავებულისგან ოდნავ განსხვავებულად რომ ჟღერს. ხალხში იგი
გამარტივებულად იმღერება,ყველა კუპლეტი ძირითად მელოდიას მიჰყვება,
დამუშავებულ სიმღერაშიკიორიგინალისესპოპულარულიხაზირვაპწკარიანი
სტროფის მეორე კუპლეტშივე ვარირებული სახით მინორში გადადის,მეხუთე,
განსაკუთრებით ლამაზკუპლეტშიკვლავმაჟორსუბრუნდება,შემდეგკი,სადაც
„სუსხიან ქარსა“ და თავიდან მოგლეჯილ ქუდზეა ლაპარაკი, დრამატიზმი
მატულობსდამელოდიამესამესტროფისუკანასკნელ ოთხსტრიქონშიხელახლა
წამოტივტივდება და მეორდება,რათა მოტივმა დასრულებული სახე მიიღოს.
მელოდიის მომაჯადოებელი ცვლილება სამჯერ ხდება, ორჯერ მის
მოდულაციებით მდიდარ მეორე ნახევარში, მესამედ კი უკანასკნელი
ნახევარსტროფის რეპრიზისას. არ გვინდა, ზუსტი სიტყვიერი აღწერით
შევლახოთ ესჯადოსნურიცვლილებები,ისინისიმღერასმოუდისფრაგმენტებზე:
„უნაზესისიტყვებისწყება“ ,„თითქოსმომძახიან“,„ იმმხარისგანმოშორებული“,
და მომღერლის წკრიალა და თბილი, სუნთქვადაყენებული და ზომიერად
მოქვითინეტენორიამცვლილებებისმშვენიერებასისეკარგად გრძნობდადა
ისეინტელიგენტურად გადმოსცემდა,რომმსმენელსსაოცრად ხვდებოდაგულზე,
განსაკუთრებულ ზემოქმედებას კი მომღერალი გულში ჩამწვდომი საწყისი
ბგერებით აღწევდაისეთ პწკარებში,როგორიცაა:„ მისკენმივილტვიმარად და
მარად“ ,„ აქ პოვებ, კარგო, გულის სიმშვიდეს“ . განმეორებულ უკანასკნელ
სტროფში კი,„ სულის სიმშვიდეს იქ იპოვიდი!“,სიტყვას იპოვიდი“პირველად
სულსა და გულს ამოატანდა და მხოლოდ მეორეჯერ წარმოთქვამდა ნაზად,
როგორცუნაზესფლაჟოლეტს.
სულ ეს არის,რაც გვინდოდა,გვეთქვა სიმღერასა და მის შესრულებაზე.თავს
მოვიწონებთ და ვიტყვით,რომ წინა შემთხვევებში მშვენივრად ვახერხებდით
ჩვენი მსმენელებისთვის მიახლოებითი წარმოდგენა შეგვექმნა იმ ინტიმურ
თანაგრძნობაზე,რასაც ჰანსკასტორპიიჩენდათავისიღამეულიკონცერტების
გამორჩეულისაპროგრამო ნომრებისმიმართ,მაგრამესუკანასკნელისიმღერა,
ძველებური სიმღერა ცაცხვის ხე“ ,მისთვის რასაც ნიშნავდა,ამის გაგებინება,
ცოტა არ იყოს,საჩოთირო საქმეა და უფრთხილესი ინტონაციის შერჩევა
გვმართებს, საქმეგაკეთებისნაცვლადრომარგავაფუჭოთ.
ვიტყვით თუნდაც ასე:სულიერი,ანუ მნიშვნელოვანი საგანი სწორედ იმითაა
„მნიშვნელოვანი“ , რომ იგი სცილდება თავისსავე ფარგლებს, იგი
ზოგადსულიერის გამოვლენასა და სიმბოლოს წარმოადგენს,იგი სიმბოლოა
გრძნობისა და აზრის მთელი სამყაროსი,რომელსაც მასში მეტ- ნაკლებად
სრულყოფილად შეუსხამს ხორცი და მისი მნიშვნელობის ხარისხიც ამის
მიხედვით იზომება. ამგვარი საგნისადმი სიყვარულიც თავისთავად არის
„მნიშვნელოვანი“ . იგი იმ პიროვნებაზეც გვეუბნება ზოგ რამეს, ვინც ამ
სიყვარულსგანიცდის,იგიახასიათებსმისდამოკიდებულებასიმზოგადთან,იმ
სამყაროსთან,რომელიც აირეკლება ამა თუ იმ საგანში და ცნობიერად თუ
გაუცნობიერებლადმასიგიცუყვარს.
იქნებ არც დაგვიჯეროთ,რომ ჩვენი უბრალო გმირი ამდენი და ამდენი წლის
ჰერმეტულ- პედაგოგიურიაღმავლობისშემდეგიმდენად ღრმად შეიჭრასულიერი
ცხოვრების სფეროში,რომ შეეძლო თავისი სიყვარულისა და მისი ობიექტის
„მნიშვნელობა“გაეცნობიერებინა?ჩვენსწორედ იმასგიმტკიცებთ, ასეციყო-თქო.
ეს სიმღერა მისთვის ბევრს ნიშნავდა,მთელ სამყაროს და სახელდობრ ისეთ
სამყაროს, რომელიც უნდა ჰყვარებოდა, თორემ მის ორეულზე ასე არ
გაგიჟდებოდა.ჩვენ ვიცით,რასაც ვამბობთ,თუკი დავძენთ,თუნდაც ოდნავ
ბუნდოვნად,რომ მისი ბედი სხვაგვარად წარიმართებოდა,მისი სული ასე
მგრძნობიარე რომ არ ყოფილიყო იმ გრძნობათა სფეროსა და იმ ზოგადი
სულიერიწყობისმომხიბლაობისმიმართ,რომლითაცესსიმღერაასეღრმად და
იდუმალად იყო გაჟღენთილი.მაგრამსწორედ ამბედმაარგუნამასაღმავლობა,
საოცარი თავგადასავალი, ჩაახედა საკუთარ სულში, წამოუჭრა მართვის
პრობლემები,რომლებმაც მოამწიფა იგი ამ სამყაროსა და მისივე,უეჭველად
თაყვანსაცემი ორეულის კრიტიკისათვის,მისივე სიყვარულისთვის და აიძულა
კიდეც, სამივესინდისისეჭვქვეშმოექცია.
თუ გნებავთ,იმას სულ არაფერი გაეგება სიყვარულისა,ვინც იტყვის,ასეთი
ეჭვებია,სიყვარულს ბოლოს რომ უღებსო.პირიქით,ეს დაეჭვება ანიჭებს მას
განსაკუთრებულ სიმძაფრეს.ისაა,სიყვარულსვნებისცეცხლსრომუკიდებს,ასე
რომ, ვნებისთვისდაეჭვებულისიყვარულიცკიშეგვეძლო, გვეწოდებინა.მაინცრა
ეჭვის ჭია ღრღნიდა ჰანს კასტორპის სინდისსა და მართვის სურვილს და
სადავოდ უხდიდა სიყვარულის უფლებასმომაჯადოებელი სიმღერისა და მისი
სამყაროსადმი?რასამყარო იდგამისუკანისეთი,სინდისირომკარნახობდა,ეს
აკრძალულისიყვარულისსამყაროაო?
ესიყოსიკვდილი.
კი მაგრამ,ეს ხომ აშკარა სიგიჟეა!ასეთი დიდებული სიმღერა!ნამდვილი
შედევრი,ხალხური გრძნობა- გონების უღრმეს და უწმინდეს წიაღში შობილი;
უძვირფასესისაუნჯე, სულიერებისწინარეხატი, თვით მოკრძალებადასიფაქიზე!
რასაზიზღარიცილისწამებაა!
დიახ,დიახ,დიახ,ნამდვილად მშვენიერირამარისო,ასეიტყოდა,ალბათ,ყველა
წესიერიადამიანი.დამაინც,ამმშვენიერინაწარმოებისუკანიდგასიკვდილი.
იგისიკვდილთანიყო წილნაყარიდაესურთიერთობაშეიძლებოდა, გყვარებოდა,
მაგრამ არ შეიძლებოდა შენი წინათგრძნობისა და მართვის უნარისათვის
ანგარიშიარ გაგეწიადაარ გეგრძნო,ასეთისიყვარულიმთლად ნებადართული
არ უნდაიყოსო.თავისიწარმომავლობისმიხედვით იქნებამსიმღერასარცუნდა
ჰქონოდა სიკვდილისადმი სიმპათია, პირიქით, იგი ხალხურობის გამო
სიცოცხლის ტრფიალით უნდა ყოფილიყო აღსავსე,მაგრამ მისდამი სულიერი
სიმპათია სიკვდილისადმი სიმპათიას უდრიდა - ცხადია,ვერც მის წმინდა
ღვთისმოსაურ,უფაქიზესსაწყისსუარვყოფდით,მაგრამმასშედეგად წყვდიადის
მოვლენებიმოსდევდა.
ნეტავ თავს რას აღარ შთააგონებდა! მაგრამ ვერც რომ ვერაფერს
გადაათქმევინებდით?წყვდიადისმოვლენები.შავბნელიმოვლენები.ჯალათობა
და კაცთმოძულეობა ესპანურ ბრიჟიან შავ შესამოსელში და სიყვარულის
ნაცვლად ავხორცობა - აი, ალალ- მართალი თვალებით მომზირალი
ღვთისმოსაობისშედეგი.
ლიტერატორ სეტემბრინისიგი,ცხადია,სრულინდობით არ ეკიდებოდა,მაგრამ
გაახსენდამისიერთიშეგონება, გონებანათელმამენტორმაოდესღაც, დიდიხნის
წინ,მისიჰერმეტულისარბიელისდასაწყისშირომმისცა უკუქცევის“თაობაზე,
სულიერ უკუქცევაზე“ამა თუ იმ სამყაროში,და აი,ახლა მოუვიდა აზრად,ეს
მითითება თავისი ობიექტისთვის ფრთხილად მიესადაგებინა. ბატონმა
სეტემბრინიმ იმ უკუქცევის ფენომენი ავადმყოფობად“ მონათლა - თვით
მსოფლხატი,სულიერი ეპოქა,რომელიც უკუქცევისკენ გიხმობდა,პედაგოგიურ
აზროვნებას,ალბათ,მართლაც ავადმყოფური“ უნდა მოსჩვენებოდა.ნურას
უკაცრავად!განა შეიძლებოდა ჰანს კასტორპის ეს მშვენიერი,სამშობლოს
მონატრებით გაჟღენთილი სიმღერა, ის სულიერი სფერო, რომელსაც იგი
ეკუთვნოდა, და ამ სფეროსადმი სიყვარული ავადმყოფური“ ყოფილიყო?
არავითარ შემთხვევაში!დედამიწის ზურგზე არ არსებობდა ამაზე ჯანსაღი
სულიერისფერო.ოღონდ ამნაყოფსერთიუცნაურობასჭირდა:ამწუთშიანსულ
ახლახან ქორფადასავსებით ჯანსაღი რომ ჩანდა,მეორე წუთში დაშლისადა
ლპობისაკენიჩენდასაოცარ მიდრეკილებას,თუკიშესაფერ მომენტშიიგემებდი,
სულსმალამოდ მოეცხებოდა,სხვა,შეუფერებელ მომენტშიმისით დატკბობაკი
კაცობრიობისლპობასადადაღუპვასიწვევდა.ესგახლდათ სიცოცხლისნაყოფი,
მაგრამსიკვდილისაგანშობილიდასიკვდილისავემატარებელი.ესიყო სულის
საოცრება -უნამუსო სილამაზის წინაშე,ალბათ,ყველაზე ამაღლებული და
მისგანვე კურთხეული, მაგრამ პასუხისმგებლობის გრძნობით მმართველი
სიცოცხლის ტრფიალისადაორგანული ბუნების სიყვარულიდან გამომდინარე,
არ გაგვემტყუნებოდა,მას ეჭვით თუ მოვეკიდებოდით და სინდისის საბოლოო
განაჩენისკარნახით საკუთარითავისდაძლევისასძირითად დაბრკოლებად თუ
მივიჩნევდით.
დიახ, როგორც ჩანს, საკუთარი თავის დაძლევა ყოფილა ამ სიყვარულის
დაძლევის არსი -სულის ამ მოჯადოებისა,შავბნელი შედეგები რომ მოჰყვება
ხოლმე თან! ჰანს კასტორპის ფიქრები, ანუ წინათგრძნობით სავსე
ნახევარფიქრები,მაღლა- მაღლადაფრინავდა, როცაღამით მარტოდმარტო უჯდა
თავწაკვეთილ მუსიკალურ კუბოს,ისინი უფრო მაღლა ადიოდნენ,ვიდრე მისი
გონებაასწვდებოდა,ესალქიმისტურად ამაღლებულიფიქრებიგახლდათ.ო,რა
ძალაჰქონიასულისმოჯადოებას!ჩვენ, ყველანი,მისიშვილებივიყავით დაროცა
მას ვმსახურებდით, დედამიწაზე დიადი საქმეების კეთებაც შეგვეძლო,
არავითარი გენია აღარაა საჭირო, ოღონდ ცაცხვის სიმღერის ავტორზე
გაცილებით მეტი ტალანტი გჭირდება,რომ სულის მოჯადოების ხელოვნებას
ფლობდე,იმ სიმღერას უზარმაზრი მასშტაბი მიანიჭო და მისი მეშვეობით
მსოფლიო დაიპყრო.მისსაფუძველზე,ალბათ,სახელმწიფოებისდაარსებაცკი
შეიძლებოდა,მიწიერი,ზედმიწევნით მიწიერი სამეფოებისა,სალ კლდესავით
მაგარიდაპროგრესული,სამშობლოსსევდასმოკლებულისამეფოებისა,სადაც
ეს სიმღერაელექტროგრამოფონის მუსიკამდე იქნებოდადასული.მაგრამ მის
საუკეთესო ძედ მაინც ის ჩაითვლებოდა,ვინც საკუთარი თავის დაძლევისას
სიცოცხლესგაიცამტვერებდადამოკვდებოდა,ბაგეებზეკიახალისიყვარულის
სიტყვა მიაცივდებოდა,რომლის წარმოთქმას ჯერ არც იქნებოდა შეჩვეული.
ღირდა კიდეც მისთვის,ამ ჯადოსნური სიმღერისთვის სიკვდილი!მაგრამ ვინც
მისთვისმოკვდებოდა,იგი,კაცმარომთქვას,მისთვისაღარ იქნებოდამკვდარი,
მასმხოლოდ იმიტომჩათვლიდნენგმირად,რომიგიარსებითად უკვესიახლეს
სწირავდა თავს,სიყვარულის ახალ სიტყვას და გულშიდაბუდებულ მომავალს
ეწირებოდა..
.
აი,ესენიიყოჰანსკასტორპისსაყვარელიფირფიტები.

ფრიადსაეჭვორამ
ედვინ კროკოვსკის ლექციებმა წლების განმავლობაში მოულოდნელი
მიმართულება შეიძინა.მისი გამოკვლევები უწინაც სულის დანაწევრებასა და
ადამიანის სიზმარეულ ცხოვრებას ეძღვნებოდა და ყოველთვის ახლდა
ქვესკნელისა და კატაკომბებისეული ელფერი,ახლახან კი მან ფრთხილად,
საზოგადოებისთვის ძლივს შესამჩნევად გადაუხვია ჩვეული გზიდან და გეზი
მაგიისადაიდუმალებისსფეროსაკენაიღო.დააი,მისიორკვირეულილექციები,
სანატორიუმისესმთავარიატრაქციონი,პროსპექტისსიამაყე,ისლექციები,იგი
სასადილო დარბაზში სერთუკსა და სანდლებში გამოწყობილი რომ ატარებდა,
იდგასუფრაგადაფარებულ მაგიდასთანდაეგზოტიკურად გაწელილიაქცენტით
ლაპარაკობდა სულგანაბული ბერგჰოფელი საზოგადოების წინაშე.უკვე აღარ
ეხებოდა სიყვარულის შენიღბულ მოქმედებას და გაცნობიერებულ აფექტად
ავადმყოფობისუკუგარდაქმნას,ლექციებშიახლალაპარაკიიყო ჰიპნოტიზმისა
და სომნამბულიზმის ამოუცნობ სასწაულებზე, ტელეპათიის ფენომენზე,
წინასწარმეტყველურ სიზმრებსა და ნათელმხილველობის ნიჭზე, ისტერიის
საოცრებებზე, რომელთა განმარტების წყალობით დიდად ფართოვდებოდა
ფილოსოფიური ჰორიზონტი და მსმენელებს ერთბაშად ისეთი გამოცანები
აუციმციმდებოდათ თვალწინ,როგორიცაა მატერიის მიმართება ფსიქიკასთან,
თვით სიცოცხლისარსისსაკითხი,ხოლო მათთანმიახლოებათურმეშიშისადა
ავადმყოფობისგზითუფროადვილადშეიძლებოდა, ვიდრესიჯანსაღისგზით. .
.
ამას იმიტომ გიამბობთ,რომ ჩვენს მოვალეობად მიგვაჩნია,შევარცხვინოთ ის
მალემრწმენი სულები, აქაოდა, დოქტორი კროკოვსკი მხოლოდ იმისთვის
გადასწვდა იდუმალების სფეროს, უნდა, თავისი ლექციები უსაშველო
ერთფეროვნებისაგანიხსნასო, ესეიგი,წმინდაემოციურიმიზნებიამოძრავებსო.
ასე ამბობდნენ ავი ენები, რომლებიც ყველგან მოიძებნება. მართლაც,
ორშაბათის ლექციებზე მამაკაცები უწინდელზე უფრო ბეჯითად იჩიჩქნიდნენ
ყურებს,რომ მათი სმენისუნარიანობაგაეძლიერებინათ დაფროილაინ ლევიც
კიდევ უფრო მეტად მიაგავდა მკერდში მექანიზმჩადგმულ ცვილის ფიგურას,
ვიდრე ოდესმე. მაგრამ ეს ზემოქმედებაც ისეთივე კანონიერი გახლდათ,
როგორიცგანვითარებისისგზა, სწავლულისგონსუფლებარომჰქონდა, გაევლო,
მით უმეტეს,როცა ეს არა მარტო ლოგიკური თანამიმდევრობით,არამედ
აუცილებლობით ჩანდა ნაკარნახევი. მის კვლევის სფეროში ხომ აქამდეც
შედიოდა ადამიანის სულის ის ბნელით მოცული და გამოუკვლევი სფეროები,
ქვეცნობიერს რომ უწოდებენ, თუმცა უფრო სწორი იქნებოდა, მისთვის
ზეცნობიერი გვეწოდებინა,რადგან ამ სფეროებიდან ზოგჯერ ისეთი ცოდნა
ამოხეთქს,ინდივიდის გაცნობიერებულ ცოდნას ბევრად რომ აღემატება და
გვაფიქრებინებს, ცალკეული სულის ღრმად ჩამალულ, წყვდიადით მოცულ
სფეროებსა და ყოვლისმცოდნე საერთო სულს შორის რაღაც კავშირი და
ურთიერთობა უნდა არსებობდესო. სულ ცოტა ხანში კი აღმოჩნდა, რომ
ქვეცნობიერის სფერო,„ ოკულტური“ ,ამ სიტყვის ფართო გაგებით,ოკულტური
ყოფილა ამ სიტყვის უფრო ვიწრო გაგებითაც და თურმე ერთ- ერთ იმ
წყაროთაგანს წარმოადგენს, საიდანაც გამოედინება ის მოვლენები,
ძალაუნებურად ზემოხსენებული სახელი რომ დავარქვით.ეგ კიდევ არაფერი.
ვინცავადმყოფობისორგანულ სიმპტომებშიცნობიერისულიერიცხოვრებიდან
გამოძევებულიისტერიკულიაფექტისნამოქმედარსხედავს,მანუნდააღიაროს
მატერიალურის მიმართ ფსიქიკური საწყისის შემოქმედებითი ძალა,ძალა,
რომელიც იძულებული ვართ,მაგიური ფენომენის მეორე წყაროდ შევრაცხოთ.
პათოლოგიის იდეალისტი,რომ არა ვთქვათ,პათოლოგიური იდეალისტი- თქო,
ძალაუნებურად იმაზრთამდინარებისსაწყისწერტილშიაღმოჩნდება,რომელიც
სულ მოკლე ხანში ყოფიერების პრობლემას,უკეთ რომ ვთქვათ,სულისა და
მატერიის ურთიერთობის პრობლემას მიადგება.მატერიალისტი,სიჯანსაღის
ფილოსოფიის პირმშო, არასოდეს მოიშლის იმის მტკიცებას, სულიერი
მატერიალურის ფოსფორესცირებული პროდუქტიაო.იდეალისტი კი,პირიქით,
შემოქმედებითიისტერიისპრინციპიდანგამომდინარე, ჯერ ყოყმანით,სულ მალე
კიმტკიცედ იტყვის,სულისადახორცისპრიმატისსაკითხისულ სხვანაირად უნდა
გადაწყდესო. საბოლოო ანგარიშით,არც მეტი და არც ნაკლები,აქ დგას
ძველთაძველისაკამათო საკითხი,რომელიცგაჩნდაადრე:ქათამითუკვერცხი-
ამ საკამათო საკითხს კი განსაკუთრებით ართულებს ორი ფაქტი:
წარმოუდგენელია, ქათამს რომ არ დაუდვია, ისეთი კვერცხი და ასევე
წარმოუდგენელია ისეთი ქათამი,წინასწარ დადებული კვერცხისგან არ იყოს
გამოჩეკილი.
ასედაამგვარად, დოქტორიკროკოვსკიერთიხანიათავისლექციებშისწორედ ამ
საკითხებს უტრიალებდა.იგი ორგანული,კანონიერი,ლოგიკური გზით მივიდა
აქამდე.ამგარემოებასგანსაკუთრებით ვუსვამთ ხაზსდათანიმასაცდავსძენთ,
რომ ასეთ საკითხებს იგი მანამდე დიდი ხნით ადრე იკვლევდა,სანამ სცენაზე
ელენ ბრანდი გამოჩნდებოდა და საქმე ემპირიულ- ექსპერიმენტულ სტადიაში
გადავიდოდა.
ესელენბრანდივინღაა?კინაღამდაგვავიწყდა, ჩვენიმსმენელებიელენბრანდს
რომარ იცნობენ,ჩვენთვისკი,რათქმაუნდა,ცნობილიაესსახელი. ვინიყო იგი?
ერთი შეხედვით თითქმის არავინ.ეს ცხრამეტი წლის სანდომიანი არსება,
სელისფერთმიანი დანიელი გოგონა, რომელსაც ელის ეძახდნენ,
კოპენჰაგენელიცკიარ იყო -აქფიუნენისოდენსიდანჩამოვიდა,სადაცმამამისს
კარაქისმაღაზიაჰქონდა.თვითონუკვემსახურობდა,რამდენიმეწელიმარჯვენა
ხელზესამკლავურწამოცმულიიჯდამბრუნავსავარძელშიდედაქალაქისბანკის
პროვინციულ ფილიალშისქელ- სქელ დავთრებთანდასიცხიანობაციქდასჩემდა.
ელიბრანდსმძიმეავადმყოფიარ ეთქმოდა, ტუბერკულოზსმხოლოდ ეჭვობდნენ,
თუმცაელისუსტიგოგონაიყო,სუსტიდააშკარად სისხლნაკლული,თანუდავოდ
სიმპათიურიც,პირდაპირ,მოგინდებოდათ სელისფერ თმაზეგადაგესვათ ხელი,
რასაცჰოფრატისაკმაოდ ხშირად აკეთებდაკიდეც,როცასასადილო დარბაზში
გამოელაპარაკებოდა ხოლმე. ელი თითქოს ჩრდილოური სიგრილით იყო
გარემოსილიდაესბროლისებურ- უბიწო,ბავშვურ-ქალწულურიატმოსფერო ისევე
გიზიდავდათ,როგორც მისი ლურჯი თვალების გულღია და წმინდა,ბავშვური
მზერა. ასევე მიმზიდველი ჰქონდა მეტყველებაც, ლაპარაკობდა წკრიალა,
წვრილი დანაზი ხმით,გერმანულს ოდნავამტვრევდა-ტიპური,პატარ- პატარა
ფონეტიკური შეცდომები მოსდიოდა, მაგალითად, „ ხორცის“ ნაცვლად
„ხორზს“ამბობდა.სახისნაკვთებით თავსნამდვილად ვერ მოიწონებდა,ხოლო
ნიკაპიმეტისმეტად მოკლეცკიჰქონდა.ელიკლეეფელდისმაგიდასთანიჯდადა
იგიცდედობრივიმზრუნველობითეკიდებოდადაპატრონობდა.
და აი, ამ ქალწულს, ამ ელი ბრანდს, ამ თავაზიან, პატარა დანიელ
ველოსიპედისტსა და კანტორაში მუშაობით წელში გადრეკილ გოგონას
აღმოაჩნდა ზოგიერთი თვისება,რასაც ამ სახენათელი პიროვნებისაგან კაცი
ვერც პირველ და ვერც მეორე შეხედვაზე ვერ წარმოიდგენდა,მაგრამ მისმა
თვისებებმააქ,ზევით,ჩამოსვლიდანრამდენიმეკვირისთავზენელ- ნელაიჩინა
თავიდამათიუცნაურობისამოცნობადოქტორკროკოვსკისსაქმეშეიქნა.
სწავლულს დაფიქრების პირველი საბაბი საღამოს თავყრილობებზე
შემოღებულმა გასართობებმა მისცა. პაციენტები ნაირ- ნაირ გამოსაცნობ
თამაშობებს იგონებდნენ. შემოიღეს აგრეთვე დამალული საგნის პოვნა
პიანინოზე დაკვრის დახმარებით:თუ მძებნელი სამალავს მიუახლოვდებოდა,
დაკვრისხმამატულობდადაპირიქით,იკლებდა,როცაადამიანიმცდარიგზით
მიემართებოდა.ამასსხვათამაშიმოჰყვა.ვინმესკარსუკანდააყენებდნენდა
შემოსვლისთანავე, ერთმანეთთან წინასწარ შეთანხმებისამებრ, რამდენიმე
ეტაპისაგან შემდგარ მოქმედებას შეასრულებინებდნენ: მაგალითად, მას
რომელიმეორიპიროვნებისათვისუნდაშეეცვალაბეჭდები;ვინმესთვისსამჯერ
დაეკრა თავი და საცეკვაოდ გაეწვია; ბიბლიოთეკიდან დანიშნული წიგნი
გამოეტანა და ამა და ამ კაცისთვის გადაეცა და სხვა მისთანანი. უნდა
მოგახსენოთ, რომ ამ ტიპის თამაშობანი ჩვეულებად არ ჰქონდა
„ბერგჰოფის“საზოგადოებას,პირველმავინწამოიწყო იგი,აღარავისახსოვდა.
ელის მაინც ნამდვილად არ წამოუწყია,მაგრამ ეს თამაში პირველად მის იქ
ყოფნაშიკიშემოიღეს.
მონაწილეთაგან,ჰანს კასტორპის ჩათვლით,თითქმის ყველა ჩვენი ძველი
ნაცნობიიყო, თამაშშიყველანიანმეტ- ნაკლებნიჭსიჩენდნენ,ანსრულ უნიჭობას
ამჟღავნებდნენ,ელი ბრანდს კი განსაკუთრებული,თვალში საცემი,მისთვის
შეუფერებელი უნარი აღმოაჩნდა. დამალული ნივთის ძებნისას მისი
მიხვედრილობა ტაშსა და აღტაცების სიცილს იწვევდა, კომბინირებული
მოქმედების შესრულებისას კი გაოცებისაგან ყველას ენა უვარდებოდა.იგი
ყველაფერს ასრულებდა,რასაც საიდუმლოდ განუზრახავდნენ და ასრულებდა
შემოსვლისთანავე,ნაზი ღიმილით,უყოყმანოდ და წარმმართველი მუსიკის
გარეშეც.ერთხელ,მაგალითად,სასადილო დარბაზიდან მოიტანაერთი მწიკვი
მარილი,პროკურორ პარავანტსთავზედააყარა,შემდეგჩაჰკიდახელი,მიიყვანა
პიანინოსთან და ცალი თითით ჩიტი მოფრინდას“ დასაწყისი დააკვრევინა.
შემდეგ პროკურორი თავის ადგილზე დააბრუნა,რევერანსი გაუკეთა,მოიტანა
დაბალი სკამი დაბოლოს მის ფეხებთან,იმ სკამზე მოიკალათა,-ზუსტად ისე,
როგორცდიდითავისმტვრევისშედეგადმოიფიქრესდანარჩენებმა.
ეტყობა,ყურსგვიგდებდაო!
იგიგაწითლდა.დარცხვენარომშეატყვეს,გულიმოეცათ დაერთხმად დაუწყეს
ლანძღვა,ისკიყველასარწმუნებდა,არა,არა,თუდამიჯერებთ,არაო!გარედან,
კარსუკანარმიგდიაყური, ნამდვილადარაო!
გარედან,კარსუკანარაო?
დიახ,მაპატიეთ,ოთახშირომშემოვდივარ,მაშინვუგდებყურს,რომარ მივუგდო
ყური,არშემიძლიაო.
არშემიძლიაო, ოთახშიო?
დიახ,ყურში ჩურჩული მესმისო,თქვა მან.ვიღაც ჩამჩურჩულებს,რა უნდა
გავაკეთო,ჩუმად,მაგრამმკაფიოდდაგარკვევითჩამჩურჩულებსო.
ესნამდვილად აღიარებასუდრიდა,ელიმაინცდამნაშავეგამოდიოდა,იგი,ასე
იყო თუ ისე,ცრუობდა.უნდა ეთქვა,ასეთი თამაშისთვის არ გამოვდგები,რაკი
ყველაფერს ყურში ჩამჩურჩულებენო.შეჯიბრება ყოველგვარ აზრს კარგავს,
როცა ერთ- ერთ კონკურენტს ზებუნებრივიუპირატესობა აღმოაჩნდება.
სპორტულიწესებისთანახმად,ელენსმყისვემიეცადისკვალიფიკაცია,მაგრამ
მისაღსარებაზეზოგსტანშიჟრუანტელმაცკიდაუარა.რამდენიმეხმამერთად
დაიძახა,დოქტორ კროკოვსკის მოუხმეთო.მის მოსაყვანად გაიქცნენ და ისიც
მოვიდა:ჩასკვნილი,მხნედ მოღიმარი,მიხვედრილიდამთელითავისიარსებით
ნდობის ჩამნერგავი.სულმოუთქმელად მოახსენეს,სრულიად არანორმალური
მოვლენა აღმოვაჩინეთო,გამოჩნდა ყოვლისმცოდნე ქალიშვილი,ყურში ხმები
რომ ესმისო.ოჰო,მერე,მერეო?მშვიდად,მეგობრებო!ვნახავთ,ვნახავთო.ეს
სფერო მისისაყრდენიდასარბიელიიყო -სხვებისთვისიქნებმოტორტმანეცდა
ჭაობივით დრეკადიც, მაგრამ თვითონ ზედ მტკიცედ და სიამოვნებით კი
დააბიჯებდა.მან ელის გამოჰკითხა და აამბობინა ყველაფერი.ოჰო,ხედავთ,
ხედავთო!
-მაშ,ასეათქვენისაქმე,შვილო?-ჰკითხაშემდეგდამანაც,სხვებისარ იყოს,
სიამოვნებით დაადო გოგონასთავზეხელი.უაღრესად საყურადღებო მოვლენაა,
მაგრამ შესაშინებელი არაფერიაო.შემდეგ თავისი თაფლისფერი, ეგზოტიკური
თვალებით ღრმად ჩახედა ელი ბრანდს ღია ცისფერ თვალებში და თან ხელი
თავიდან მკლავზე ნაზად ჩამოუცურა.ელიმ მის მზერას მორჩილზე მორჩილი
მზერაშეაგება,თანდათანქვემოდანზემოთ დაუწყო ყურებადათავინელ- ნელა
ჯერ მკერდზე და მერე მხარზე ჩამოუვარდა. თვალები მიელულა თუ არა,
სწავლულმა სახესთან დაუდევრად აუქნია ხელი,მერე განაცხადა,ყველაფერი
რიგზეაო და აღელვებული საზოგადოება საღამოს სამკურნალო სამსახურში
გაისტუმრა,ელისგამოკლებით, რომელთანაცცოტა წამუსაიფება“სურდა.
წამუსაიფება!ყველას წარმოედგინა ეს წამუსაიფება.არავის არ ესიამოვნა
მხიარული კამერადისგან“ ,კროკოვსკისაგან,
ამსიტყვისგაგონება.ყველასცივმა
ჟრუანტელმა დაუარა ტანში.ჰანს კასტორპსაც გააჟრჟოლა,როცა ამჯერად
დაგვიანებით წამოწვა თავის ჩინებულ სკამლოგინზე და მოაგონდა,ჯერ ელის
უცნაურ მოქმედებაზე,მერე კი მის მორცხვ ახსნა-განმარტებაზე თითქოს მიწა
რომ შეერყა ფეხქვეშ,ცუდად გახდა,ტანშიც ისე გააზრიალა,თითქოს მსუბუქი
ზღვის ავადმყოფობა მოერიაო. მიწისძვრას არასოდეს შესწრებია, მაგრამ
გაიფიქრა, ალბათ, იმ დროსაც ასეთივე გამთანგველი შიშის გრძნობა
დაგეუფლებაო,თუმცაელენბრანდისფატალურმანიჭმაცნობისმოყვარეობაკი
გაუღვიძა.ამცნობისმოყვარეობაშისრულიუიმედობისშეგრძნებაცერია, მიხვდა,
გონით იმსფეროსვერ მისწვდებოდა,მისიცნობისმოყვარეობახელისცეცებით
რომ დაეძებდა,ხოლო აქედან ეჭვიც გაუჩნდა,ჩემი ცნობისმოყვარეობა იქნებ
ფუჭიცარისდაცოდვილიცო,თუმცაამასხელიარ შეუშლია,ცნობისმოყვარეობა
ცნობისმოყვარეობად დარჩენილიყო.ჰანსკასტორპს,როგორცყოველ ადამიანს,
თავისი სიცოცხლის მანძილზე რაღაც- რაღაცები გაგონილი ჰქონდა ბუნების
იდუმალებისა თუ ზებუნებრივი მოვლენების შესახებ,ნათელმხილველი დიდი
ბებიაცნახსენებიგვყავს,მისმელანქოლიურ ამბავსჰანსკასტორპისყურამდეც
რომმოეღწია,მაგრამისსამყარო,რომლისარსებობაცმზად იყო,თეორიულად
და გულს გარეთ ეღიარებინა,მას პირადად არასოდეს შეხებია,ამ დარგში
პრაქტიკული გამოცდილებაც არასდროს შეუძენია და ამგვარი
გამოცდილებისადმი ზიზღი, მის წინააღმდეგ ამხედრებული გემოვნება და
ესთეტიკური გრძნობები,ამხედრებული ადამიანური სიამაყე,-თუკი შეიძლება
ასეთი პრეტენზიული გამოთქმები გამოვიყენოთ ჩვენი უპრეტენზიო გმირის
მიმართ,-მის ამაფორიაქებელ ცნობისმოყვარეობას თითქმის უტოლდებოდა.
წინასწარ გრძნობდა,გრძნობდანათლად დაგარკვევით,გამოცდილებისშეძენის
ცდა როგორც უნდა წარმართულიყო,მაინც მდარე,გაუგებარი და ადამიანის
ღირსებისშემლახავიგამოდგებოდადამაინცსულიმისდიოდა, ესგამოცდილება
შეეძინა.მშვენივრად ესმოდა,რომ ალტერნატივა ფუჭი თუ ცოდვილი“ ,უკვე
თავისთავად საკმაოდ დიდი სისაძაგლე იყო. სიმართლე თუ გნებავთ,მას
ალტერნატივაცაღარ ეთქმოდა,რადგანმისიშემადგენელინაწილებისავსებით
ემთხვეოდა ერთმანეთს და ისიც კარგად ესმოდა,რომ სულში დაბუდებული
უიმედობა მხოლოდ აკრძალული ხილის ამორალურ გამოხატულებას
წარმოადგენდა.დამაინც, pl
acetexper
ir
i
,ჩანერგილი იმ კაცისაგან,ვინც უეჭველად გაილაშქრებდა ასეთი ცდების
წინააღმდეგ,ზედმიწევნით მტკიცედ ჰქონდატვინშიჩაბეჭდილი,რაცმთავარია,
მისიზნეობაცმთლიანად ემთხვეოდამისცნობისმოყვარეობასდაამიტომმუდამ
შესაბამისად იქცეოდაკიდეც:სწავლასმოწყურებულიმოგზაურისდაუოკებელი
ცნობისმოყვარეობისათვის,მასშემდეგ,რაც პიროვნებისსაიდუმლოსგაუსინჯა
გემო,შორეული,არც ახალამოტივტივებული სფერო უნდაყოფილიყო დაესეც
რომ არა,აქ სამხედრო ხასიათიც იჩენდა თავს -თუკი აკრძალულს სადმე
გადაეყრებოდა,მის წინაშე უკან არ დაეხია.ასე გადაწყვიტა ჰანს კასტორპმა
საგუშაგოზემდგარიყო დაშორიდანარ ეცქირა,თუკიელენბრანდისთავსკიდევ
ახალიამბებიდატრიალდებოდა.
დოქტორმა კროკოვსკიმ ამიერიდან სასტიკად აკრძალა ფროილაინ ბრანდის
იდუმალ ნიჭზე დილეტანტური ექსპერიმენტების ჩატარება. მან გოგონას
მეცნიერულიყადაღადაადო,სეანსებსუტარებდათავისანალიტიკურ დილეგში,
ჰიპნოზს უკეთებდა,როგორც ამბობდნენ,ცდილობდა, მისი მთვლემარე ნიჭი
განევითარებინადადისციპლინისთვისდაემორჩილებინა,დათანმისწარსულ
სულიერ ცხოვრებას იკვლევდა. ამასვე აკეთებდა,სხვათა შორის,ჰერმინე
კლეეფელდიც. მისი დედობილი და პატრონი, მან საიდუმლოდ შესანახად
გამოიძიაკიდეცრაღაც- რაღაცებიდაასევესაიდუმლოდ შესანახად ისემოსდო
მთელ სანატორიუმს,თვით კონსიერჟისჯიხურიცკიარ დაუტოვებია.მაგალითად,
შეიტყო,რომამვისთურას,რომელიცპატარასთამაშისდროსშესასრულებელ
ამოცანასყურშიჩასჩურჩულებდა,ჰოლგერიერქვა.ესიყო ყმაწვილიჰოლგერი,
Spi
ri
t
,
(სული( ინგლ.)
.)
კარგად ნაცნობი,ეთერში გადასახლებული არსება,პატარა ელენის ერთგვარი
მფარველი სული -მაშ,მან გაანდო ერთი მწიკვი მარილისა და პარავანტის
საჩვენებელითითისამბავი?-დიახ,მისყურსმიელამუნააჩრდილისტუჩებიდა
ცოტაკიდეცშეუღიტინა,გააცინადაყურშიჩასჩურჩულა,რაუნდაგაეკეთებინა,-
ალბათ, სასიამოვნო იქნებოდა, ჰოლგერისკოლაშირომკარნახობდა, როცაელიმ
გაკვეთილიარ იცოდახოლმე,-ამაზეელენიჯერ გაჩუმდა,მერეკითქვა,ამის
უფლებაჰოლგერსარ ჰქონდაო.ასეთ სერიოზულ საქმეშიჩარევაეკრძალებოდა
დაესეცარიყოს, სასკოლოპროგრამა, ალბათ,თვითონაცარეცოდინებოდაო.
შემდეგ გამოირკვა,რომ ელენს ბავშვობიდანვე,მართალია,დროისმოზრდილი
ინტერვალებით,მაგრამ ხილვები ჰქონია -ხილულიც და უხილავიც.უხილავი
ხილვებირასჰქვია?-მაგალითად,აი,ამას!ერთხელ,თექვსმეტიწლისრომიყო,
თავისმშობლიურ სახლში,დღისით,მზისით,მარტო იჯდასასტუმრო ოთახშიდა
ხელსაქმობდა,მის გვერდით ხალიჩაზე კი მამამისის დოგი,ძუ ფრაია იწვა.
მაგიდაზე ჭრელი სუფრა ეფარა,აი,ისეთი თურქული შალი,მოხუცი ქალები
სამკუთხად გაკეცილსრომატარებენხოლმე.შალიირიბად ეფინამაგიდაზედა
ბოლოებიმაგიდისძგიდეებზემოკლედ გადმოჰკიდებოდა.დააი, უეცრად ელენმა
დაინახა,მისი მოპირდაპირე ბოლო ნელ- ნელა როგორ დაეხვია:შალი უხმოდ,
გულმოდგინედ დაკოხტად ეხვეოდა,ლამის მაგიდის შუაგულამდე მოაღწიადა
საკმაოდ გრძელი გრაგნილი გამოვიდა;სანამ შალი იგრაგნებოდა,ფრაია
აიქოჩრა,ადგილსმოსწყდა,წინათათებიიატაკსდაასო,ერთიჩაცუცქდა,მერე
ღმუილით გავარდა მეზობელ ოთახში, დივნის ქვეშ შეძვრა და ნახევარი
წელიწადითურმეისეგავიდა, სასტუმროოთახშიფეხივეღარშემოადგმევინეს.
შალი ჰოლგერმა დაგრაგნაო? -შეეკითხა ფროილაინ კლეეფელდი,-პატარა
ბრანდმაესარ იცოდა,-მაინცროგორ ახსენიესმოვლენაო,-რახანამისახსნა
სრულიად შეუძლებელი იყო,ელის თავიც აღარ შეუწუხებია,-მშობლებს თუ
უთხარიო,-არაო,-უცნაურია,თუმცაამამბავსვერავითარიახსნავერ მოუძებნა.
ელისმაინცგასჩენიაგრძნობა,რომახლაცდასხვამსგავსშემთხვევაშიცჯობდა,
ესამბავიმკაცრი,სამარცხვინო საიდუმლოსავით გულშიშეენახა.გიმძიმდამერე
ამსაიდუმლოსშენახვაო?-არა,ძალიანარ გამჭირვებია,ანდარადიდიამბავი
იყო სუფრისთავისით დახვევა,მაგრამაი,სხვასაიდუმლო კიმძიმესატარებელი
გამოდგაო.აი, მაგალითად, ესო:
ერთი წლის წინ, ისევ თავის მშობლების სახლში, ოდენსეში, ერთხელ,
დილაადრიან,მკვირცხლად გამოსულათავისი ოთახიდან.მისი ოთახი პირველ
სართულზე ყოფილა და ზევით,სასადილო ოთახში აპირებდა ასვლას,რომ
მშობლების ადგომამდე,ჩვეულებისამებრ,ყავა მოეხარშა.ის იყო,თითქმის
მიუღწევია კიბის მოსახვევამდე,რომ კიბის მოედანზე,მის კიდეზე,ზედ კიბის
საფეხურებთან, ამერიკაში გათხოვილი უფროსი და ზოფი დაუნახავს -
ხორცშესხმული და ნამდვილი.ზოფის თეთრი კაბა სცმია,თავზე რატომღაც
დუმფარებისგვირგვინისდებიადახელებიმხრებზეჰქონიაშემოჭდობილი.მას
დისთვისთავიდაუქნევია.„ ზოფი,შენაქახარ?“-თანსიხარულით დათანშიშით
უკითხავსადგილზეგაშეშებულ ელენს.ზოფისკიდევერთხელ დაუქნევიათავიდა
ნელ-ნელაგაცრეცილა.მერეგამჭვირვალეგამხდარა,სულ მალეცხელიჰაერის
ნაკადივით ალივლივებულასივრცეში,მერეკისულ გაუჩინარებულადაელენს
გზაგახსნია.მხოლოდ რამდენიმეხნისშემდეგგაუგიათ,რომიმდილით,ზუსტად
იმდროს, მისიდა, ზოფი,ნიუ-ჯერსიშიგულისშეტევითგარდაცვლილა.
ჰო,თქვაჰანსკასტორპმა,როცაკლეეფელდმაესამბავიუამბო,ასეთირამკიდევ
გასაგებიადასაინტერესო.დისგამოცხადებააქ,მისისიკვდილიიქ,-ამფაქტში
შეიძლება საყურადღებო ურთიერთკავშირის დანახვაო, დასძინა მან, და
დათანხმდა,მონაწილეობამიეღო სპირიტისტულ სეანსში,ანუჭიქის ტრიალში,
რომელიც მოთმინებადაკარგულ საზოგადოებასუნდოდა,დოქტორ კროკოვსკის
ეჭვიანიაკრძალვისმიუხედავად, ელენბრანდთანერთადჩაეტარებინა.
შინაურულ სეანსზე,კლეეფელდის ოთახში,მხოლოდ რამდენიმე პიროვნება
მიიწვიეს:მასპინძლის,ჰანსკასტორპისადაპატარაბრანდისგარდა,აქიყვნენ
მხოლოდ ქალბატონები შტორი და ლევი,ბატონი ალბინი,ჩეხი ვენცელი და
დოქტორიტინ- ფუ;საღამოს,როგორცკიჩამოჰკრაათმასაათმა,ყველამჩუმად
მოიყარა თავი და ჩურჩულით დაათვალიერეს ნივთები, ჰერმინეს რომ
მოემზადებინა:ოთახის შუაგულში იდგა შიშველი, საშუალო ზომის მრგვალი
მაგიდა,ზედ იდო გადაბრუნებული ფეხიანი ღვინის ჭიქა,ხოლო ირგვლივ,
მაგიდისკიდესთან,ერთმანეთისგანსათანადო მანძილზეელაგაძვლისკოჭები
და სათამაშო მარკები, რომლებზეც მელნითა და საწერ- კალმით ანბანის
ოცდახუთივე ასო ეხატა.კლეეფელდმა ჯერ ჩაი მოართვა სტუმრებს,რასაც
მადლობით შეეგებნენყველანი, რადგანქალბატონებიშტორიდალევიჩიოდნენ,
ამვითომბავშვური,უწყინარითამაშისმოლოდინშიმაინცხელ- ფეხიგვეყინება
დაგულიც გვიფართხალებსო.შეთბნენთუარა,მრგვალ მაგიდასშემოუსხდნენ.
მასპინძელს განწყობილების შექმნის მიზნით პლაფონი გამოერთო,მხოლოდ
შებურვილი საღამური ნათურა დაეტოვებინა და ამიტომ ოთახში მკრთალი
ვარდისფერიშუქიიდგა.ყველამმარჯვენახელისერთითითიმსუბუქად მიადო
ჭიქის ფეხს.ასეთი იყო წესი.შემდეგ გარინდებულნი უცდიდნენ,ჭიქა როდის
ამოძრავდებოდა.
ესსულ ადვილად შეიძლებოდამომხდარიყო, რადგანმაგიდასპრიალაზედაპირი
ჰქონდა,ჭიქასპირიკარგად გახეხილიდაათრთოლებულითითებიცფეხზეისე
მსუბუქად ეხებოდნენ,რომ დაწოლა,ცხადია,არათანაბარი გამოდიოდა:ერთ
მხარესუფრო ვერტიკალურად იყო მიმართულიდაწოლისძალა,მეორემხარეს
უფრო გვერდულად დაესცოტახანში,ალბათ,საკმარისიაღმოჩნდებოდა,ჭიქა
მაგიდის შუაგულიდან დაძრულიყო. სამოძრაოსივრცის პერიფერიებში იგი
ასოებს წამოედებოდა და თუკი ამ ასოების ერთობლიობა აზრიან სიტყვებს
შეადგენდა,ესიქნებოდალამისშინაგანუსინდისობამდემისულიჩახლართული
მოვლენა,მთლიანად ან სანახევროდ შეუცნობელი ელემენტების,ზოგიერთის
სურვილისამებრ ჭიქაზე ხელის წაშველების, - სულერთია, ისინი ამას
აღიარებდნენ თუ არა, - და საერთოდ, სულის ბნელი ფენების ფარული
შეთანხმებისნაზავი,გამიზნულივითომუცნობიშედეგისმისაღწევად საიდუმლო
თანამშრომლობისათვის,რაშიც მეტ- ნაკლებად ჩაებმებოდა თითოეული სულის
ბნელეთი და ყველაზე მეტად,ცხადია,მშვენიერი პატარა ელი ბრანდისა.ეს,
სიმართლე თუ გნებავთ, ყველამ წინასწარ იცოდა და ჰანს კასტორპმა,
ჩვეულებისამებრ წამოროშა კიდეც, რასაც ფიქრობდა, სანამ
თითებაკანკალებულნი ისხდნენ და ჭიქის ამოძრავებას ელოდნენ.ქალების
გაყინული ხელ- ფეხი და აფართქალებული გულები,მამაკაცების ნაძალადევი
მხიარულებაცსწორედ იქიდანმომდინარეობდა,ესრომიცოდნენ,ანუ,ამწყნარ
ღამეს საკუთარი ბუნების კარნახით რომ შეკრებილიყვნენ უწმინდური
თამაშისათვის, თავიანთი მეს“ უცნობი სფეროების შიშნარევი
ცნობისმოყვარეობით დასაჭაშნიკებლად და იმ მოჩვენებით თუ ნახევრად
მატერიალურ მოვლენებსდადარაჯებოდნენ,მაგიურირომერქვასახელად.თან
ვითომესყველაფერიმხოლოდ ფორმალურად,ანდაპირობითობისდასაცავად
ხდებოდადაამიტომვარაუდობდნენ,ჭიქისმეშვეობით გარდაცვლილთასულებს
გავესაუბრებითო.ბატონმაალბინმაყველასსახელით იკისრაგამოცხადებული
სულისინტელექტთანურთიერთობისდამყარება, რადგანაქამდეცჰქონიათურმე
შემთხვევა,მონაწილეობამიეღოსპირიტისტულ სეანსებში.
გავიდა ოცი წუთი თუ ცოტა მეტი.საჩურჩულო მასალა გამოილია,პირველმა
დაძაბულობამაცგაიარა.ზოგიერთმამარჯვენაიდაყვსმარცხენახელიშეაშველა.
ჩეხვენცელსთვლემამორეოდა.ელენბრანდსთითიმსუბუქად მიედო ჭიქაზედა
ფართოდ გახელილი, ბავშვივით ნათელი თვალების მზერა ახლომდებარე
საგნებსზემოთ, საღამურინათურისშუქისკენმიემართა.
უეცრად ჭიქაშეტორტმანდა, მაგიდაზედააკაკუნადაგარშემო მსხდომთ ხელიდან
გაექცა. ისინი გაჭირვებით ადევნებდნენ თითებს. ჭიქა მაგიდის ძგიდემდე
მისრიალდა,მოკლემანძილზენაპირ- ნაპირ ირბინადაშემდეგსწორხაზოვნად
დაახლოებითშუაგულსდაუბრუნდა.აქერთხელ კიდევდააკაკუნადაგაირინდა.
ყველა შიშნარევმა სიხარულმა მოიცვა.ფრაუ შტორმა წაიფშლუკუნა,ჯობია,
თამაშსთავიდავანებოო,მაგრამშეუწყრნენ,ამაზეადრეუნდაგეფიქრათ,ახლა
კი კეთილინებეთ და წყნარად იჯექითო.საქმე,ეტყობა,კარგად მიდიოდა.
დათქვეს, რომ,ჰოსადაარასსათქმელად, ჭიქასასოებიკიარ შემოევლო, არამედ
ერთხელ ანორჯერდაეკაკუნებინა.
-არის აქ ვინმეს ინტელექტი?-მკაცრი სახით იკითხა ბატონმა ალბინმა და
ყველას თავზემოთ, სივრცეში გაიხედა. .
. პასუხი დაყოვნდა. მერე ჭიქა
შეტორტმანდადათანხმობისნიშნადდააკაკუნა.
-რაგქვია?-თითქმისმკვახედ იკითხაბატონმაალბინმადამიმართვისთვისმეტი
ენერგიულობისმისანიჭებლადთავიცდააქნია.
ჭიქადაიძრა.მანზიგზაგებით მტკიცედ ჩამოუარარამდენიმემარკას,შიგადაშიგ
კი მაგიდის შუაგულისკენ იხევდა ხოლმე;მიირბინა ჰ- სთან,ო-სთან,ლ- სთან,
შემდეგ თითქოს დაიღალა თუ დაიბნა და აღარ იცოდა, გზა როგორ
გაეგრძელებინა,მაგრამ ისევმოეგო გონს და კიდევგ,ე,რ,და ი იპოვა.ასეც
ფიქრობდნენ!ეს გახლდათ პირადად ჰოლგერი,ჰოლგერის სული,რომელმაც
გამოიცნო ერთი მწიკვი მარილისა და მისთანების ამბავი,მაგრამ სკოლის
საქმეებშირომარ ერეოდახოლმე.იგიაქიყო,ჰაერშილივლივებდა,მათ წრეს
დასტრიალებდა თავს. ახლა რაღას უპირებდნენ? თითქოს ყველანი
გამოთაყვანდნენ, მერე ერთმანეთში ჩუმად, პირზე ხელაფარებულებმა
ითათბირეს,რა აჯობებდა მისგან შეეტყოთ.ბატონმა ალბინმა გადაწყვიტა,
ეკითხა,სიცოცხლეში ვინ იყო და რა საქმეს მისდევდა ჰოლგერი.მან ესეც
დაკითხვისკილოთიწარმოთქვა, მკაცრადდაწარბმოღუშულმა.
ჭიქა ერთხანს დუმდა. შემდეგ ტორტმანითა და ბორძიკით გაექანა მ- სკენ,
გადმოუხვიადაგ გამოსახა.ნეტავრაგამოვიდოდა?დაძაბულობაუსაშველოდ
გაიზარდა. დოქტორმა ტინფუმ ჩაიქირქილა, ჰოლგერი, მგონი, მგელკაცა
ყოფილაო.ფრაუ შტორს ისტერიკული სიცილი აუვარდა,მაგრამ ჭიქას ამით
მუშაობაშიხელიარ შეშლია, მართალია, კოჭლობით დაწკარუნ-წკარუნით,მაგრამ
მაინცმისრიალდაო- მდედას- მდე,ნ-სშეეხო დაშემდეგ,ალბათ,შეცდომით თუ
გამორჩაერთიასო, რადგანსიტყვაი- თდაასრულა.გამოისახა მგოსნი“.
ეშმაკმადალახვროს,მაშ,ჰოლგერიმგოსანიყოფილა?ჭიქადამატებით,ეტყობა,
თავის მოსაწონებლად,კიდევ ერთხელ შეტორტმანდა და თანხმობის ნიშნად
დააკაკუნა.
-ლირიულიპოეტი?-იკითხაკლეეფელდმადაჰანსკასტორპსყურშიუსიამოდ
მოხვდა,კლეეფელდს კრომ გამორჩა. .
.ეტყობა,ჰოლგერს არ ეჭაშნიკა ასეთი
ზუსტი კლასიფიკაცია და პასუხი აღარ გაუცია.სამაგიეროდ,ერთხელ კიდევ
გამოსახაიგივესიტყვა,სწრაფად,მტკიცედ დამკაფიოდ,დაგამორჩენილია- ც
ჩაუმატა.
კარგი,კარგი,მაშასადამე,პოეტიყოფილა.უხერხულობამიმატა-ესიყო უცნაური
უხერხულობა, გამოწვეული შინაგანი სამყაროდან მომდინარე, კონტროლს
დაუმორჩილებელი იმპულსებით, მაგრამ ამ იმპულსების თვალთმაქცური,
ნახევრად მატერიალური თვისებების წყალობით იგი მაინც გარე
სინამდვილისაკენ იყო მიმართული. შემდეგ მოინდომეს, გაეგოთ, ჰოლგერი
ბედნიერი და კმაყოფილი თუ არისო,ჭიქამ მეოცნებესავით გამოსახა სიტყვა
„მოსვენებული“.მაშ,„ მოსვენებული“ ყოფილა.რა გაეწყობოდა,თავისით ეს
სიტყვაარ მოაგონდებოდათ,მაგრამრაკიჭიქამასეგამოსახა,შესაძლებლად და
კარგნათქვამად ჩაუთვალეს,-მაინცრამდენიხანიაჰოლგერიმოსვენებულია?-
პასუხად კვლავისეთირამდაიწერა,არავისრომარ მოუვიდოდააზრად,დაესეც
მეოცნებე სულის გამონაჟურს ჰგავდა. პასუხად მიიღეს: „ აჩქარებული
დაყოვნება“ -
ა ძალიან კარგი! შეიძლებოდა დაყოვნებული
აჩქარებაც“გამოსულიყო, ესგარეგნულადმუცლითმეზღაპრისპოეტურაფორიზმს
ჰგავდადაპირადად ჰანს კასტორპს ძალიან მოეწონა.მაშ,ჰოლგერის დროის
სტიქია აჩქარებული დაყოვნება ყოფილა.შეკითხვის დამსმელებისთვის მას,
ბუნებრივია,აფორისტულად უნდა გაეცა პასუხი,დედამიწისეულ სიტყვებსა და
საზომ ერთეულებს იგი ხომ გადაჩვეული იქნებოდა. კიდევ რის შეტყობას
ისურვებდნენ მისგან?ლევი გამოტყდა,ცნობისმოყვარეობა მკლავს,ჰოლგერი
როგორია,ანუ ოდესღაც როგორი იქნებოდა,ნეტავ ლამაზი ჭაბუკი თუ იყოო?
თქვენ თვითონ ჰკითხეთო,უბრძანა ბატონმა ალბინმა,რადგან თვითონ ასეთი
ცნობისწადილისგამომჟღავნებაეთაკილებოდა.ლევიმშენობით ჰკითხასულს,
ჰოლგერსქერაკულულებიხომარააქვსო.
-მშვენიერი წაბლისფერი,წაბლისფერი კულულები,-ამცნო ჭიქამ და სიტყვა
„წაბლისფერი“ ასო- ასო ორჯერ გამოსახა. წრეში ჟრიამული ატყდა.
მანდილოსნები გულახდილად გაიძახოდნენ, შეყვარებული ვართო და
პლაფონისკენჰაეროვანკოცნასგზავნიდნენ.დოქტორმატინ- ფუმჩაიქირქილა,
მისტერჰოლგერისაკმაოდთავმომწონეჩანსო.
ამაზე ჭიქა გაბრაზდა და გადაირია!გიჟივით,უაზროდ დარბოდა მაგიდაზე,
გაავებული ტორტმანებდა,მერე გადაბრუნდა და შტორს კალთაში ჩაუგორდა,
შიშისაგანფერწასულიშტორიხელებსასავსავებდადაჭიქასისედასცქეროდა.
ჭიქაციმციმასწიესდადიდიბოდიშებით დააბრუნესთავისადგილზე.ჩინელი
გაკიცხეს. ეს რამ გააბედვინა! ხომ ხედავს, სანამდე მიგვიყვანა ასეთმა
კადნიერებამ!მაშ,რაღავქნათ,ჰოლგერირომგაბრაზდეს,წავიდესდასიტყვა
აღარ გვითხრას? ჭიქას დაუყვავეს.იქნებ რამე შეგვითხზაო!შენ ხომ პოეტი
ყოფილხარ,სანამაჩქარებულ დაყოვნებაშიგაეხვეოდიდაიფარფატებდიო.ო,
როგორენატრებაყველასმისილექსები!სულითადაგულითისიამოვნებდნენ!
დაშეხეთ,კეთილმაჭიქამ ჰო“დააკაკუნა.ესისეგააკეთა,მართლაიგრძნობოდა
შემრიგებლური სიკეთე.შემდეგ კი ჰოლგერის სულმა დაიწყო თხზვა,თხზავდა
გულმოდგინედ,დაწვრილებით და დაუფიქრებლად,ვინ იცის,რამდენ ხანს,
გეგონებოდათ,ვეღარასოდეს გააჩუმებო!საოცარი იყო ეს ლექსები,იგი რომ
მუცლითმეზღაპრესავით თხზავდა, ირგვლივ მსხდომნი კი მის სიტყვებს
აღტაცებით იმეორებდნენ.ესიყო მაგიურიწარმონაქმნი,ზღვასავით უკიდეგანო,
და,სხვათაშორის, ლექსებშიცუპირატესად ზღვაიხსენიებოდა, -ზღვაზეგრძლად
გაწოლილი ნისლი ნაპირ- ნაპირ მიუყვებოდა ციცაბოდიუნებიანი კუნძულის
ფართო ყურეს.ო,შეხეთ,მწვანესივრცემარადისობაშირომმილივლივებს,იქ,
სადაცნისლისფართო ზოლებში, მღვრიემეწამულ დარძისფერ შუქშიზაფხულის
მზე ჩასვლას აყოვნებს!ენა ვერ იტყვის,ვერცხლისფერი ლივლივი წყლისა,
როდისდაროგორ გადავიდამოციმციმესადაფისფერში,ენით უთქმელიფერთა
თამაშიმქრქალის, ჭრელისადაოპალისფრის,მთვარისქვისციალსდაემსგავსა
და ყოველივე მყის გადაფარა. .
.ო,რა უჩუმრად დაიბადა და ჩაკვდა კიდეც ეს
ჯადოსნური იდუმალება.ზღვას ჩაეძინა.მაგრამ მზის გამოსათხოვარი ნაზი
სხივები აქა-
იქ დარჩა გაბნეული და შუაღამემდე აქ სიბნელე ვერ გამეფდება.
დიუნებზეშეფენილ ფიჭვნარშიაჩრდილივით გაცრეცილიშუქიჩაბრძანებულადა
მოთეთრო ქვიშნარითოვლივით აუკიაფებია.გვეჩვენებათუზამთრისტყეა,რომ
გარინდებულადატოტებსატკაცუნებსმძიმეფრთებისფათქუნითბუსგადაფრენა!
იყავჩვენი ნავსაყუდელი!რარბილად დავაბიჯებთ,რადიადი დაალერსიანია
ღამე!ქვევით კიმშვიდად ფშვინავსზღვადასიზმარშიგაბმით ბუტბუტებს.გინდა
კვლავიხილო ესმშვენიერება?მაშინამოდიგლეტჩერებით დაღარულ დიუნებზე,
ბოლოს სულ მაღლა ქვიშნარს შემოუდექი და ფეხსაცმელებში ქვიშა გრილად
შემოგეპარება.ქვიანი სანაპიროსკენ ციცაბოდ ეშვება ბუჩქნარიანი ფერდობი,
ხოლო შორეულისივრცისკიდეებსდღისნათელიკიდევშემორჩენიათ. .
.ჩამოჯექ
ქვიშაზე!სიკვდილივით ცივი,ფაშარი და აბრეშუმივით რბილია იგი!პეშვში
მოქცეული არ გიჩერდება,თითებშუა უფერო,თხელ ნაკადად მიედინება და
მიწაზეპატარა,ნაზბორცვსქმნის.გეცნობაესსათუთიჭავლი?ესქვიშისსაათის
ვიწრო ყელშიუხმოდ ჩამდინარეწვრილინაკადია, იმმკაცრი, მყიფეხელსაწყოსი,
მწირის სენაკს რომ ამშვენებს.გადაშლილია წიგნი,დევს თავის ქალა და
სადგამზე,მსუბუქ ჩარჩოში ორმუცლიანი კოლბა დგას,შიგ ცოტა ქვიშა ყრია,
მარადისობისგანაღებულიქვიშა,დამიედინებაიგი,როგორც დრო მიერეკება
იდუმალებითადასიწმინდითდაშინებულ არსებასმისას. .
.
ასეგადაინაცვლააზრებისნაკადშითავისუფლად მონავარდეჰოლგერისსულმა
თავის ლირიკულ“ იმპროვიზაციებში მშობლიური ზღვიდან მწირსა და მის
საჭვრეტ ხელსაწყოებზე, სხვა ადამიანურ და ღვთაებრივ ამბებსაც ბევრს
გადასწვდამეოცნებე, თამამისიტყვებით.ყოველ სიტყვასუსაზღვრო აღტაცებაში
მოჰყავდა პატარა წრე, სული გამოსახავდა სიტყვებს დაისინი აღტაცების
შეძახილებისჩასართავად დროსვეღარ პოულობდნენ, ისესწრაფად, ზიგზაგებით
დაქროდაიგიდაგაჩერებასარ აპირებდა.ლექსებისთხზვაშიისეგავიდაერთი
საათი,ბოლო არსაიდან ჩანდა,ამოუწურავად მოედინებოდა ლექსი დედის
სიმძიმილზე,შეყვარებულთა პირველ კოცნასა და მოწამეობრივ გვირგვინზე,
ღმერთის მამობრივ სიმკაცრესა და გულკეთილობაზე. პოეტი ჩაუღრმავდა
სულიერის საქმიანობას, ჩაიკარგა საუკუნეთა სიღრმეებსა და ქვეყნებში,
ვარსკვლავებში,ერთხელ ქალდეველებიდაზოდიაქოცკიახსენადანამდვილად
გათენებამდე არ მოიღლებოდა,მის გამომძახებლებს,ბოლოს და ბოლოს,
ჭიქისთვის თითები რომ არ მოეცილებინათ და დიდი მადლობა არ
მოეხსენებინათ ჰოლგერისათვის,ამჯერად კმარაო,წარმოუდგენლად დიდებული
იყო,რაცმოვისმინეთ დარადასანანია, ლექსებიარავისრომარ ჩაუწერია, ისინი
დავიწყებას მიეცემა.დიახ,სამწუხაროდ,მეტი ნაწილი უკვე მიეცადავიწყებას,
რადგან ისინი სიზმარივით მყიფეა და მალე განქარდებიანო. სხვა დროს
წინასწარ მოიმარაგებენ ქაღალდსა და კალამს და ნახავენ,შავით თეთრზე
დაწერილი და ერთმანეთის მიყოლებით წაკითხული ლექსები როგორ
შთაბეჭდილებას მოახდენსო;ამჯერად კი,სანამ ჰოლგერი თავის აჩქარებულ-
დაყოვნებულ ჟამსმოსასვენებლად მიაშურებდეს,უკეთესიიქნებადაუეჭველად
უღრმეს თავაზიანობად ჩაეთვლება,თუ აქ მყოფთ სხვადასხვა პრაქტიკულ
საკითხზეუპასუხებსო.ჯერ არ ვიცით,რაკითხვასდაგისვამთ,მაგრამინებებთ თუ
არაახლავედაგვიდასტუროთ, საამისოდმზადთუხართო?
-დიახ,-გაისმა პასუხი,მაგრამ აღმოჩნდა,რომ დაბნეულებმა ერთბაშად ვერ
მოისაზრეს,რაეკითხათ.როგორცზღაპარშიახოლმე, ფერიაანჯადოქარიკაცუნა
შეკითხვის უფლებას რომ იძლევა და ადამიანს ეშინია,ხელიდან არ გაუშვას
სანუკვარიშესაძლებლობა.აწმყოსადამომავალშიბევრირამიყო საინტერესო
დაარჩევანისგაკეთებასდიდიპასუხისმგებლობით უნდამოჰკიდებოდნენ.რაკი
დაწყებას ვერავინ ბედავდა,ჰანს კასტორპმა ერთი თითი ჭიქას მიადო,ლოყა
მარცხენახელსჩამოაყრდნო დამოინდომაგაეგო,თავიდანმონიშნულიიმსამი
კვირისნაცვლადსულ რამდენხანსმომიწევსაქყოფნაო.
კეთილი და პატიოსანი,რაკი სხვა ვეღარაფერი მოიფიქრეს,სული თავისი
ცოდნის სალაროდან ამ ალალბედზე დასმულ შეკითხვაზე ამცნობდათ პასუხს.
ხანმოკლედაყოვნებისშემდეგჭიქადაიძრა.მანრაღაცუცნაურირამგამოსახა
და,როგორც ეჩვენათ,ისეთი შეუსაბამოც,რომ ზედ ვერაფერს დააშენებდით.
გამოსახა ორი მარცვალი:„ იარ“,შემდეგ სიტყვა სიგანეზე“,რომელსაც ჯერ
ვერაფერიმოუხერხეს,მაგრამშემდეგრაღაცდაიწერაჰანსკასტორპისოთახზე.
ასერომ,მთელიესპატარაგანკარგულებაღაღადებდა,შენსოთახშისიგანეზე
იარეო.თავისიოთახისსიგანეზე?ნომერი34- ისსიგანეზე?რასუნდანიშნავდესეს?
სანამბჭობდნენდათავებსაკანტურებდნენ,კარზემუშტისმძიმედარტყმისხმა
გაისმა.
ყველა გაქვავდა.ნუთუ თავს დაესხნენ?ნუთუ კარს უკან დოქტორი კროკოვსკი
იდგა და აკრძალულ სეანსს ჩაშლას უპირებდა? ნირწამხდარნი ისხდნენ და
მოტყუებულის შემოსვლას ელოდნენ.ამ დროს მაგიდის შუაგულში ისეთი ხმა
გაისმა,თითქოსზედ მთელიძალით მოქნეულიმუშტიდაეშვაო დაცხადიგახდა,
რომგარედანარცპირველიდარტყმამოდიოდა, და,
ცხადია,არცმეორე.
ესბატონიალბინისიაფფასიანიხუმრობაიქნებოდა!მანპატიოსნებადაიფიცა,
მეარ მიქნიაო დაკაცმარომთქვას,ყველასუამისოდაცთითქმისსჯეროდა,მათი
წრიდან ხელი რომ არავის გაუნძრევია.მაშ,ეს ჰოლგერმა ქნა? მათ ელის
გადახედეს,რომლის დუმილი უეცრად ყველას ერთბაშად მოხვდა თვალში.
მკლავებჩამოყრილი ელი თავის სკამზე მისვენებულიყო,სახსრებმოდუნებული
ხელები თითის წვერებით ჩამოეყრდნო მაგიდის ძგიდეზე, თავი მხარზე
ჩამოვარდნოდა, წარბები აეზიდა, მოკუმული ტუჩების ოდნავ ჩამოწეულ
კუთხეებზეძლივსშესამჩნევი, თანიდუმალიდათანუმანკო ღიმილიუკრთოდადა
ცისფერი, ბავშვური თვალების უჩინო მზერა სიცარიელისკენ ალმაცერად
მიემართა.დაუძახეს,მაგრამგრძნობისნიშანწყალიარ დასტყობია.დასწორედ
ამდროსსაღამურინათურაცჩაქრა.
ჩაქრაო?ფრაუშტორისგულმამეტსვეღარ გაუძლო დაავიშვიშდა,რადგანმან
ჩხაკუნის ხმა გაიგონა.შუქი თავისით არ გამორთულა,იგი გამორთეს,იგი
გამორთო ხელმა და შელამაზებული ნათქვამი გამოგვივიდოდა,მას მხოლოდ
უცხო ხელსთუვუწოდებდით.ნუთუესჰოლგერისხელიიყო?აქამდეიგინაზად,
წესიერად დაპოეტურად იქცეოდადაახლაისეაიწყვიტა,რომონავრობასადა
ოინბაზობას მოჰყვა? ვინ იყო თავდები,რომ ის ხელი,რომელმაც კარსა და
მაგიდას მუშტი დასცხო და ონავრულად ჩააქრო სინათლე,ვინმეს ყელში არ
სწვდებოდა?სიბნელეშიზოგიასანთსმოითხოვდადაზოგიჯიბისფარანს.ლევიმ
იწივლა,შუბლზეთმაჩამომწიწკნესო.შიშმაფრაუშტორსსიმორცხვეგადაავიწყა
და ღმერთს ხმამაღლა ევედრებოდა,უფალო,ამჯერადაც შეგვიწყალეო,იგი
გაჰკიოდა და ქვითინებდა, დასჯის ნაცვლად მოწყალება მოიღე, თუმცა
ჯოჯოხეთის ცდუნებაგავბედეთო.ერთადერთმადოქტორმატინ- ფუმ მოისაზრა,
პლაფონიაენთო დაოთახიმყისვეგაკაშკაშდა.როცადაადგინეს,რომსაღამური
ნათურა ნამდვილადშემთხვევით არ ჩამქრალა, იგი გამოთიშეს და ახლა
საკმარისიიყო,მალულიმოძრაობაადამიანისხელით გაგვემეორებინადაისიც
აინთებოდა.პირადად ჰანს კასტორპმა სიურპრიზი იხილა,რაც აქ მოთარეშე
პრიმიტიული ბნელი ძალების განსაკუთრებული ყურადღების გამოხატულებად
უნდა მიეღო;მუხლებზე ედო მსუბუქი საგანი,ის სუვენირი“ ,მისი კამოდიდან
ოდესღაც ბიძამისმა რომ აიღო და შეეშინდა; დიახ, ეს გახლდათ შუშის
დიაპოზიტივი,კლავდია შოშას შინაგანი პორტრეტი,რომელიც ამ ოთახში მას,
ჰანსკასტორპს, ნამდვილადარმოუტანია.
დიაპოზიტივი ისე ჩაიდო ჯიბეში,სხვების ყურადღება არ მიუქცევია.ყველანი
ელენ ბრანდს დასტრიალებდნენ თავს, რომელიც კვლავ თავის ადგილზე,
ერთხელ უკვე აღწერილ პოზაში იჯდა,თვალი გაშტერებოდა და უცნაურად
კეკლუცი სახე მიეღო. ბატონმა ალბინმა სული შეუბერა, მერე დოქტორ
კროკოვსკის მიჰბაძა და სახესთან ხელი აუქნია. ელი ამ მოძრაობაზე
გამოფხიზლდა და რატომღაც წამოიტირა:გოგონას თავზე ხელი გადაუსვეს,
დააწყნარეს,შუბლზეაკოცესდადასაძინებლად გაუშვეს.ლევიმთავიგამოიდო,
ღამესფრაუშტორთანგავატარებო, რადგანესბრიყვიდედაკაციაცხადებდა, ვერ
წარმომიდგენია,ლოგინშიროგორ უნდაჩავწვეო.ჰანსკასტორპსგამოხმობილი
სულისგან მოძღვნილი ნობათი გულჯიბეში ედო,მას უარი არ უთქვამს,ეს
უჩვეულო ღამე სხვა მამაკაცებთან ერთად ალბინის ოთახში კონიაკის სმაში
გაეთენებინა,რადგან ფიქრობდა,ამდაგვარი ამბები,მართალია,არც გულზე
მოქმედებსდაარცჭკუა- გონებაზე,მაგრამკუჭისნერვებზეკიახდენსზეგავლენას,
უფრო სწორად,მერე უფრო მოქმედებს,როგორც ზღვის ავადმყოფობამ იცის,
ადამიანიხმელეთზეც კიდევრამდენიმესაათსრომგრძნობსგულისრევასადა
თავბრუსხვევასო.
ჰანს კასტორპს ჯერჯერობით ცნობისმოყვარეობა დაკმაყოფილებული ჰქონდა.
ჰოლგერის ლექსი იმ წუთში თითქოს არ იყო ურიგო,მაგრამ მთელი ლექსის
წინასწარვენავარაუდევმააშკარაშინაგანმაუსასოობამდაბანალურობამისეთი
უსიამო გრძნობამოჰგვარა, რომგადაწყვიტა,ჯოჯოხეთისცეცხლისრამდენჯერმე
შემოგზნება ხომ ვიწვნიე და ისიც კმარაო.ბატონმა სეტემბრინიმ,როგორც
მოსალოდნელი იყო,სულითა და გულით მოუწონა განზრახული,როცა ჰანს
კასტორპმათავისითავგადასავალიუამბო.
-ესღაგვაკლდა!ვაი,სირცხვილო!-წამოიძახამან დაბევრი არ უფიქრია,ისე
განაცხადა,პატარაელიპირწავარდნილიმატყუარააო.
მისმოწაფესარცჰო უთქვამსდაარცარა,მხოლოდ მხრებიაიჩეჩადათქვა,რა
არისსინამდვილე, მგონი,ზუსტად დანათლად ჯერ კიდევარ არისდადგენილიდა
აქედან გამომდინარე, ტყუილი საიდანღა გვეცოდინება, რა არისო. ისინი
ერთმანეთისგან მკაცრად არც იქნებიან გამიჯნულნი, ალბათ, ერთმანეთში
გადადიანო.ბუნებას მათი შემფასებელი სიტყვები არ გააჩნია,მაგრამ აქვს
რეალურობისხარისხები,რომლებიცისეთ შეფასებასარცდაემოჩილებიან,მათ
მკაცრად შემოხაზულ ზნეობრივ ჩარჩოებში რომ მოაქცევდაო.მაინტერესებს,
როგორ ესმისბატონსეტემბრინისსიტყვა ილუზია“ .ამცნებაშიისეაათქვეფილი
სიზმრისა და სინამდვილის ელემენტები,რომ იგი ბუნებას უფრო ნაკლებად
ეუცხოება, ვიდრე ჩვენს ყოველდღიურ უხეშ აზროვნებასო. სიცოცხლის
საიდუმლოება უძიროა,ამ სიტყვის პირდაპირი გაგებით,და,რა გასაკვირია,
ზოგჯერ მისგანილუზორულამბებსმოველოდეთ,რომელიც. .
.დაასეშემდეგდა
ასე შემდეგ,როგორც ჩვენი გმირის ხათრიან,დამყოლ და მერყევ ბუნებას
შეეფერებოდა.
ბატონმა სეტემბრინიმ ტყავი გააძრო ჰანს კასტორპს,წუთით მაინც მოახედა
სინდის-ნამუსისაკენ და დაპირებისმაგვარი აღთქმაც გამოსძალა, ასეთ
საშინელებებშიაღარასოდესგარეულიყო.
-პატივიეცით თქვენსადამიანურ ღირსებას,ინჟინერო!-მოუწოდამან,-მიენდეთ
ნათელ დაჰუმანურ აზრებსდატვინისღრძობასადასულიერ დამყაყებასზიზღით
მოეკიდეთ!ილუზია?სიცოცხლისსაიდუმლოება?Car omio
!
(ჩემო ძვირფასო!(იტალ.).)სადაცზნეობრივსიმტკიცესლპობაშეეპარებადაიგი
სინამდვილისადატყუილის გარჩევა- შეფასებას მოჰყვება,იქ საერთოდ ეღება
ბოლო სიცოცხლეს, განსჯას,
ყოველგვარ ფასეულობას, სრულქმნილებისპროცესს
დამორალურისკეფსისგანმომდინარეხრწნისპროცესითავისამაზრზენსაქმეს
შეუდგება.
ადამიანი ყოველივეს საზომიაო,დასძინა მან,ხელშეუხებელია მისი უფლება,
განსაჯოსკეთილიდაბოროტი,სინამდვილედამოჩვენებითობადავაიმას,ვინც
მოინდომებს,შეურყიოს ამ შემოქმედებითი უფლების რწმენა!ამას სჯობია,
ადამიანსკისერზედოლაბიჩამოაბადაღრმაჭაშიჩაახრჩოო.
ჰანსკასტორპმათანხმობისნიშნად თავიდაუქნიადამართლაცპირველ ხანებში
იმ ამბებისაგან შორს ეჭირა თავი.მის ყურამდე მოდიოდა ჭორები,დოქტორი
კროკოვსკითავისანალიტიკურ სარდაფშიელენბრანდსსეანსებსუტარებსდაამ
სეანსებს რჩეული საზოგადოება ეწირებაო. ჰანს კასტორპმა სეანსებში
მონაწილეობაზეგულგრილად თქვაუარი,თუმცა,ბუნებრივია,ცდებისშედეგებზე
მონაწილეთაგან ან თვით დოქტორ კროკოვსკისგან რაღაც- რაღაცებს მაინც
იგებდახოლმე.იმტიპისსაოცარ, ძალისმიერ გამოვლინებებს,რაცკლეეფელდის
ოთახში მათდა უნებურად მოხდა,ანუ დაბრახუნებას მაგიდასა და კედელზე,
ნათურის ჩაქრობასა და სხვა კიდევ უფრო მნიშვნელოვან ამბებს იმ
თავყრილობებზე სისტემატურად აღწევდნენ და მათ ნამდვილობას
შეძლებისდაგვარად ამოწმებდნენკიდეც, როგორც კი დოქტორი კროკოვსკი
პატარა ელის ჰიპნოზის ხელოვნების წესების დაცვით ძილ- ღვიძილში
გადაიყვანდა.გამოირკვა,რომმუსიკაექსპერიმენტებსაიოლებდა,ამიტომასეთ
საღამოებზე გრამოფონი ადგილს იცვლიდა, მაგიური წრის გამგებლობაში
გადადიოდა და ამ დროს მას ბოჰემიელი ვენცელი ემსახურებოდა ხოლმე.
ვენცელი მუსიკალური კაცი იყო, იგი, ცხადია, ინსტრუმენტს უდიერად არ
მოექცეოდა,არ გააფუჭებდა და ამიტომ ჰანს კასტორპს მშვიდად შეეძლო
ინსტრუმენტის მომსახურება მისთვის მიენდო. ფირფიტების ფონდიდან ამ
საგანგებო შემთხვევისათვისმანცალკეალბომიშეადგინა, ალბომშინაირ- ნაირი
მსუბუქიმუსიკა,საცეკვაოები,პატარ-
პატარაუვერტიურებიდაამდაგვარირაღაც-
რაღაცებიმოათავსადაიგითავისმოვალეობასმშვენივრად ასრულებდაკიდეც,
რაკიელიუფროამაღლებულ მუსიკასარცმოითხოვდა.
ამგვარად,როგორცჰანსკასტორპსუყვებოდნენ,ამჰანგებისთანხლებით თურმე
ცხვირსახოცი თავისით, უფრო სწორად, მის ერთ- ერთ ნაოჭში ჩამალული
„ბრჭყალების“დახმარებით,მაღლა- მაღლა ადიოდა,დოქტორის ქაღალდების
კალათაჭერისკენმიფარფატებდა,კედლისსაათისქანქარა არავისხელით“ხან
გაჩერდებოდა,ხან ისევამოძრავდებოდა,„ არავინ“მაგიდის ზარს იღებდა“და
რეკავდა და მრავალ ამის მსგავს წვრილმანს სჩადიოდა.ცდების სწავლული
ხელმძღვანელი ბედნიერად გრძნობდა თავს, რაკი შეეძლო ეს ამბები
მეცნიერულიკეთილსინდისიერებითაღსავსებერძნულიტერმინებითმოენათლა.
ესგახლდათ,როგორციგითავისლექციებსადაკერძო საუბარშიგანმარტავდა,
„ტელეკინეტიკური“ მოვლენები, შორიდან მართვის შემთხვევები და იმ
ფენომენების სფეროს განეკუთვნებოდა, მეცნიერებას მატერიალიზაციის
სახელით რომ მოენათლა და ცხადია,ელენ ბრანდთან ჩატარებულ ცდებში
დოქტორისგრძნობა- გონებასწორედაქეთკენმიემართებოდა.
მისი ენით თუ ვილაპარაკებდით,აქ საქმე ეხებოდა ობიექტური სამყაროსაკენ
მიმართული ქვეცნობიერი კომპლექსების ბიოფსიქიკურ პროცესებს,ანუ ისეთ
პროცესებს,რომელთა წყაროდ მიიჩნევდნენ მედიუმის კონსტიტუციას,მის
სომნამბულურ მდგომარეობას, და ისინი იმდენად შეიძლებოდა, მიგვეღო
ობიექტივირებულ სიზმრებად, რამდენადაც მათში მჟღავნდებოდა ბუნების
იდეოპლასტიკური ძალა და გარკვეულ პირობებში ჩაყენებული აზრისათვის
დამახასიათებელიუნარი,მატერიამიეზიდადამისთვისეფემერულირეალობა
მიენიჭებინა.ეს მატერია მოედინებოდა მედიუმის სხეულიდან,რათა თავის
გარეთ ბიოლოგიურ,ცოცხალ კიდურებად,ჩაბღაუჭებისუნარისმქონესხეულის
ასოებად,ხელებად ჩამოყალიბებულიყო და სწორედ ისინი ასრულებდნენ იმ
გასაოცარ წვრილმან მოძრაობებს,რომელთა მოწმენიც დოქტორ კროკოვსკის
ლაბორატორიაშიმყოფნიიყვნენ.გარკვეულ ვითარებაშიისინი, ესკიდურები,ისე
ხილულნი და ხელშესახებნი ხდებოდნენ, რომ პარაფინში ან თაბაშირში
შეიძლებოდამათიფორმებისჩამოსხმა,ესკიდევარაფერი,სხვაშემთხვევაში
ექსპერიმენტატორთა თვალწინ თავები, ინდივიდუალური სახეები, მთელი
ფანტომებიყალიბდებოდნენ და მათთან ავად თუ კარგად ურთიერთობასაც
ამყარებდნენ. .
.აი,აქ კი დოქტორ კროკოვსკის მოძღვრება ნელ- ნელა ფერს
იცვლიდა,სიელმეეპარებოდადადაახლოებით ისეთივემერყევდაორჭოფულ
ხასიათს იძენდა, როგორიც სიყვარულზე“ მის სჯა- ბაასს ჰქონდა ხოლმე.
მსჯელობა თანდათანობით კარგავდა სიცხადესა და მეცნიერულ სახეს,აღარ
ეხებოდა მედიუმისა და მისი პასიური თანაშემწეების რეალობაში არეკლილ
სუბიექტურ გამოვლინებებს, ახლა მართალია, სანახევროდ, მართალია,
ნაწილობრივ,მაგრამ სარბიელზე მაინც გამოდიოდა გარედან მოვლენილი,
იმქვეყნიურიმეობები;ახლალაპარაკიმიდიოდა-ცხადია,შეძლებისდაგვარად
მთლად გამოტეხილად არა -არაცოცხალ გამოვლინებებზე,ისეთ არსებებზე,
რომლებიც ამ ჩახლართულ და იდუმალ,ხელსაყრელ წამს იყენებდნენ,რათა
კვლავ მატერიაში უკუქცეულიყვნენ და მათ გამომხმობელს შეხმიანებოდნენ,
მოკლედ, საქმეეხებოდამიცვალებულთასულებისგამოძახებას.
თურმე კამერადი“ კროკოვსკი თანამზრახველთა წრესთან მუშაობისას
ამდაგვარიშედეგებისმოსაპოვებლად იღვწოდა.ესჩასკვნილი, მხნედ მოღიმარი,
ნდობის ჩამნერგავი კაცი მტკიცედ ადგა თავის გზას,ამ დაჭაობებულ,საეჭვო,
ქვეადამიანურ სფეროში თავს შინაურად გრძნობდა და წინამძღოლად
მხდალებსადაამსფეროებისმიმართ ეჭვით აღვსილთაცკიგამოადგებოდა.იმის
მიხედვით,რაც ჰანს კასტორპმაშეიტყო,დოქტორ კროკოვსკის ელენ ბრანდის
არაჩვეულებრივი მონაცემების წყალობით, რომელთა განვითარებასა და
გამოღვიძებას იგი ცდას არ აკლებდა, მგონი, გარკვეული წარმატებაც
მოეპოვებინა.წრის ზოგიერთ წევრს თურმე უკვე უგრძნია მატერიალიზებული
ხელის შეხება.პროკურორ პარავანტისათვის ტრანსცენდენტური სამყაროდან
სილაგაუწნავთ,მასწმინდამეცნიერულიხალისით დაუდასტურებიაესფაქტიდა
ინტერესის გულისათვის მეორე ლოყაც მიუშვერია,თუმცა სილა ვიტალური
წარმომავლობისრომყოფილიყო,იგი,როგორცკავალერი,იურისტიდაყოფილი
კორპორანტი,ცხადია,სულ სხვაგვარად მოიქცეოდა.ა.კ.ფერგეს,ამ უბირ
მარტვილს,რომლისთვისაც უცხო იყო ყოველივე ამაღლებული,ერთ მშვენიერ
საღამოს საკუთარ ხელში სჭერია ამდაგვარი აჩრდილისეული კიდური და
შეხებით დარწმუნებულამისნამდვილობასადასრულყოფილებაში,მერეკიიგი,
თვითონაცვერ გეტყოდათ,როგორ,უეცრად გასხლტომიახელიდან,თუმცახელის
ჩამორთმევაარც ზრდილობის ფარგლებიდან გამოსულადაარც გულითადობა
ჰკლებია.ასე გაგრძელდა კარგა ხანს,მთელი ორთვე- ნახევარი ტარდებოდა
კვირაში ორ- ორი სეანსი,სანამ ყველას თვალწინ არ წარმოუდგა იმქვეყნიური
წარმომავლობის ხელი, მოწითალოდ განათებული წითელი ქაღალდით
შებურვილიმაგიდისნათურისშუქით -ეტყობოდა,ყმაწვილიკაცისხელი-ხელს
თითები მაგიდის თავზე აუთამაშებია და ფქვილით სავსე თიხის ჯამში თავისი
ანაბეჭდიდაუტოვებია.სულ რაღაცრვადღისშემდეგკიმოხდაისე, რომდოქტორ
კროკოვსკისთანამშრომელთაერთიჯგუფიბატონიალბინის,შტორისადაცოლ-
ქმარ მაგნუსების შემადგენლობით,აღტაცებისაგან სახეგაფითრებულები და
თვალებანთებულნი შემოცვივდნენ ჰანს კასტორპის ლოჯიაში და ყინვისგან
თვლემამორეულს სხაპასხუპით, არეულ- დარეულად ამცნეს, ელის ჰოლგერი
დაგვენახვაო,მისი თავი სომნამბულის მხარს ზემოთ გამოჩნდა,მართლაც
„მშვენიერიწაბლისფერი,წაბლისფერიკულულები“ჰქონიადასაოცრად ნაზად
დამელანქოლიურადგაგვიღიმა, სანამგაქრებოდაო!
ჰანს კასტორპმაგაიფიქრა,ნეტავროგორ ეხამებაეს კეთილშობილური სევდა
ჰოლგერისთავაშვებულ საქციელს,უფანტაზიო,ბავშვურ ცელქობასადაუგუნურ
ონავრობას,ანთუნდაციმსავსებით არამელანქოლიურ ალიყურს,პროკურორმა
რომმისგანიწვნიაო?როგორცჩანს,აქხასიათისთანამიმდევრულიწყობაარც
იყო მოსალოდნელი.ალბათ,აქაც იმ კუზიანი კაცუნას მსგავსი ჭკუა-გონებათუ
მოქმედებდა,ერთ სიმღერაშირომააგამოყვანილი,ბოროტი,დარდიანიკაცუნა
გამოსარჩლებასადათანაგრძნობასმოითხოვსო.ჰოლგერისთაყვანისმცემლებს,
ეტყობა,სულაცარ ენაღვლებოდათ ასეთიამბები.მათიმთავარისაზრუნავიჰანს
კასტორპის ხელახალი გადმობირებაგახლდათ.საქმე ისე დიდებულად მიდის,
შემდეგ სეანსს აუცილებლად უნდა დაესწროო.თანაც ელი ძილში შეგვპირდა,
შემდეგსეანსზენებისმიერიგარდაცვლილისსულსგამოვიძახებ,ვისაცკითქვენ
მოითხოვთო.
ნებისმიერსო? ჰანს კასტორპი მაინც უარზე დადგა, მაგრამ ნებისმიერი
მიცვალებულისგამოძახებარომშეიძლებოდა,ამაზრმაისეგაიტაცა,რომსამ
დღეშისაპირისპირო გადაწყვეტილებამიიღო.უფრო ზუსტად, სამიდღეკიარა,ამ
სამდღეშირამდენიმეწუთიაღმოჩნდაგადამწყვეტი.აზრიმაშინშეეცვალა, როცა
ერთ საღამოსჩვეულებისამებრ განმარტოვდამუსიკალურ სალონშიდაისევის
ფირფიტადაუკრა, ვალენტინისზესიმპათიურიხატებარომიყო აღბეჭდილი.ჰანს
კასტორპი თავის სავარძელში იჯდა და ომში მიმავალი ჯარისკაცის ვედრებას
უსმენდა,ჯარისკაცსდიდებისველისკენმიუწევდაგულიდამღეროდა:
„დათუკიღმერთიზეცადმიმიხმობს,
იქიდანმაინცდაგიფარავ,
ო,მარგარიტა!“
ამდროს,როგორც ყოველთვისემართებოდახოლმეამსიმღერისმოსმენისას,
მაგრამამჯერად გარკვეულიშესაძლებლობებისგაჩენისგამო,უფრო ძლიერად
შემოაწვაგულზემღელვარება,მერემღელვარებასურვილად ექცადაგაიფიქრა,
თუნდაცფუჭიიყოსდაცოდვილიასეთითავგადასავალი, უცნაურიდასასიამოვნო
კიიქნებაო.თუკიიოახიმსრაიმეკავშირიაქვსასეთ ამბებთან, მისიხასიათირომ
ვიცი,ნამდვილად არ გამინაწყენდებაო,დაასკვნაგულში,დაგაახსენდამშვიდად
დალიბერალურად ნათქვამი სიტყვები,კარგი,კარგიო,ოდესღაც გასაშუქებელ
ლაბორატორიაში წყვდიადიდან რომ შემოესმა, როცა ოპტიკასთან
დაკავშირებულიმოურიდებელიცნობისმოყვარეობისდაკმაყოფილებისუფლება
ითხოვა.
მეორედილით საღამოსდანიშნულ სეანსშიმონაწილეობისსურვილიგამოთქვა
დავახშმიდან ნახევარი საათის შემდეგ იმ პაციენტებს შეუერთდა,რომლებიც,
აქაოდა,იმქვეყნიურ ამბებში გაშინაურებული ვართო,სარდაფისკენ მიმავალ
გზას არხეინი საუბრით მიუყვებოდნენ.ვისაც კიბეზე გადაეყარა,ან დოქტორ
კროკოვსკის სენაკში შეხვდა, ყველანი აქ კარგად დაფუძნებული, ძველი
პაციენტები იყვნენ;დოქტორი ტინ- ფუ და ბოჰემიელი ვენცელი,პროკურორი,
ქალბატონებილევიდაკლეეფელდი, რომაღარაფერივთქვათ შუამავალზე-ელი
ბრანდზედაიმათზე, ვინცჰოლგერისთავისგამოცხადებისამბავიაუწყა.
როცა ჰანს კასტორპმა სადარბაზო ბარათით დამშვენებული კარი შეაღო,
ჩრდილოეთისასულსუკვედოქტორიკროკოვსკიდაჰპატრონებოდადაგვერდში
ამოეყენებინა.კროკოვსკის თავისი შავი სამუშაო ხალათი ეცვა,ელისთვის
მამაშვილურად გადაეხვიამხარზეხელიდაისიცსტუმრებისმოლოდინშიმასთან
ერთად იდგა იმ კიბის თავში,რომელიც სარდაფიდან კიდევ უფრო ქვევით,
ასისტენტის ბინისკენ მიემართებოდა, და შემოსულებს ესალმებოდა.
მისალმებაშიორივემხრივმხიარულიდაუდარდელიგულითადობაიგრძნობოდა.
ეტყობოდა,ყველას მიზნად დაესახა,ყოველგვარი საზეიმო შეზღუდულობა
დაეძლიადათავითავისუფლად ეგრძნო.ერთმანეთსხმამაღლადახუმრობით
ელაპარაკებოდნენ, ფერდებში გამამხნევებელ მუჯლუგუნს ჰკრავდნენ და
ყოველნაირად ცდილობდნენ,ეჩვენებინათ,შეხეთ,რათავისუფლად გვიჭირავს
თავიო. დოქტორ კროკოვსკის მისალმებისას სიმხნევისა და ნდობისაკენ
მოწოდებისნიშნად,წვერებშიწამდაუწუმუკრთოდაყვითელ- ყვითელიკბილები,
განსაკუთრებით გულითადად კი მაშინ გამოუვიდათავისი სალამი“ ,როცაჰანს
კასტორპსმიესალმა,რომელიცხმასარ იღებდადასახეზეყოყმანიეტყობოდა.
„ყოჩაღად,ჩემო მეგობარო!-თითქოსამბობდამასპინძლისთავისკანტური, როცა
ახალგაზრდა კაცს თითქმის უხეშად უჭერდა ხელზე ხელს,-ნუ ჩამოგიყრიათ
ყურები!აქარც თვალთმაქცობაადაარც პირმოთნეობა,მხოლოდ დამხოლოდ
ხალისიან, წინასწარი ცრურწმენებისგან თავისუფალ ვაჟკაცურ კვლევას
გთავაზობთ!“ პანტომიმის ადრესატს ამით გულზე არ მოშვებია.მართალია,
გადაწყვეტილების მიღებისას გასაშუქებელი ლაბორატორია გავახსენებინეთ,
მაგრამ ეს ასოციაცია მისი სულიერი მდგომარეობის დასახასიათებლად ვერ
იკმარებდა.თვითონამწუთშიცხადად აგონდებოდაისუცნაურიდადაუვიწყარი,
სიხარულითა და ნერვიულობით,ცნობისწადილით,ზიზღითა და მოწიწებით
შეზავებული გრძნობა, მრავალი წლის უკან რომ დაეუფლა, როცა
შეზარხოშებულმა ამხანაგებთან ერთად პირველად გაბედა სანქტ- პაულის
საროსკიპომოენახულებინა.
რაკი აღარავინ აკლდა,დოქტორი კროკოვსკი ორი ასისტენტის თანხლებით -
ამჯერად ასისტენტებად ფრაუმაგნუსიდასპილოსძვლისფერილევიდაინიშნენ-
მედიუმისფიზიკურიმდგომარეობისშესამოწმებლად მეზობელ ოთახშიგავიდა,
ჰანს კასტორპი კი ცხრა მონაწილესთან ერთად ამ რეგულარული და მუდამ
უშედეგო, მხოლოდ მეცნიერული სიმკაცრის დამადასტურებელი აქტის
დასრულებასდოქტორისსამუშაო დასაორდინატორო კაბინეტშიელოდებოდა.
ამოთახსკარგად იცნობდა,აქ,იოახიმისზურგსუკანანალიტიკოსთანერთ დროს
ხშირად უსაუბრია. ოთახში იდგა საწერი მაგიდა თავისი სავარძლით,
ხელმარცხნივ,ფანჯარასთან,პაციენტისსკამიმოეთავსებინათ,გვერდითაკარის
ორივე მხარეს ჩამწკრივებულ თაროებზე სხვადასხვა სახის ცნობარი ელაგა,
მარჯვნივ, ოთახის სიღრმეში, საწერი მაგიდიდან რამდენიმესაგდულიანი
თეჯირით გამოცალკევებული მუშამბაგადაკრული შეზლონგი მოჩანდა,იმავე
კუთხეში ინსტრუმენტების შუშის კარადა იდგა,მეორე კუთხეში ჰიპოკრატეს
ბიუსტი აღმართულიყო, ხოლო გაზის ბუხრის თავზე რემბრანდტის
„ანატომიის“გრავიურაეკიდა.ერთი სიტყვით,ჩვეულებრივდღეებში ეს ოთახი
სხვა მრავალი მისაღები ოთახისაგან არაფრით განირჩეოდა,ამ საღამოს კი,
საგანგებო შემთხვევის გამო,მის მორთულობაში ცოტაოდენი ცვლილებები
შეეტანათ.წითელიხისსავარძლებშემოწყობილიმრგვალიმაგიდა,ჩვეულებრივ,
თითქმის მთელი ოთახის გადამწვდენ წითელ ხალიჩაზე,ოთახის შუაგულში,
ელექტროჭაღისქვეშიდგახოლმე,ახლაკიწინაპლანზე,იმკუთხეშიმიეწიათ,
სადაც ბიუსტი იდგა,ხოლო ცენტრიდან ასევემოშორებით,ანთებული ბუხრის
ახლოს,საიდანაც მშრალი მხურვალება მოდიოდა,მომცრო მაგიდა დაედგათ.
მაგიდასთხელისუფრაეფარა,ზედ წითლად შებურვილილამპამოეთავსებინათ,
მის თავზე ჭერიდან კიდევსხვაასევე წითლად შებურვილი ნათურაეშვებოდა,
ოღონდ ამ უკანასკნელს ზემოდან კიდევ გამჭვირვალე შავი ქსოვილი ჰქონდა
შემოხვეული.მაგიდაზე და მის გვერდით რამდენიმე სახელგატეხილი საგანი
მოჩანდა:ზარი,უფრო სწორად,ორი სხვადასხვა კონსტრუქციის ზარი,ერთი
მაგიდის, მეორე კი ღილაკიანი, ფქვილით სავსე თეფში და ქაღალდების
ჩასაყრელიკალათა.მომცრო მაგიდასნახევარწრედ თორმეტიოდესხვადასხვა
ტიპის სკამი დასავარძელი ჰქონდაშემოწყობილი,ნახევარწრის ერთი ბოლო
შეზლონგისფეხებთანმიდიოდა,მეორებოლო კითითქმისოთახისშუაგულამდე
აღწევდა და ჭაღის ქვეშ მთავრდებოდა.აქ,ბოლო სკამის ახლოს,გვერდითა
კარისკენმიმავალიგზისშუაგულში, მუსიკალურისკივრისთვისმიეჩინათადგილი.
მსუბუქი მუსიკის ალბომი იქვე,მის გვერდით იდო სკამზე.ასეთი გახლდათ
ოთახის მოწყობილობა. წითელი ნათურები ჯერ არ ენთო. ჭაღი დღის
სინათლესავით კაშკაშა შუქს აფრქვევდა. ფანჯარას,რომლისკენაც საწერი
მაგიდისვიწრო გვერდიიყო მიქცეული,მუქიფარდაჰქონდაჩამოფარებული,იმ
ფარდაზე კიდევ კრემისფერი,მაქმანისებურად ნაქსოვი,ეგრეთ წოდებული
შტორიეკიდა.
დოქტორი სამ მანდილოსანთან ერთად ათი წუთის შემდეგ გამოვიდა
კაბინეტიდან.პატარაელისულ შეცვლილიყო.მასტანსაცმელიგამოეცვალადა
სეანსის შესაფერ სამოსში გამოწყობილიყო.თეთრი კრეპის,დილის ხალათის
მსგავსი,წელზე ზონარშემოჭერილი უსახელო სამოსიდან წვრილი,შიშველი
მკლავები მოუჩანდა.ქალწულებრივი მკერდი ისე რბილად და თავისუფლად
ენაკვთებოდა, რომეტყობოდა, სამოსისქვეშბევრიარაფერიუნდასცმოდა.
მასჟრიამულით შეხვდნენ.„ჰალო, ელი!რამომხიბლავია!ნამდვილიფერიაა!აბა,
შენ იცი,ჩემო ანგელოზო! “-გაისმა აქეთ-იქიდან.მან შეძახილებს ღიმილით
უპასუხა,ეტყობოდა,თვითონაციცოდა, მოსაცმელირომუხდებოდა.
- წინასწარი შემოწმების შედეგები უარყოფითია, - განაცხადა დოქტორმა
კროკოვსკიმ,-აბა,ცოცხლად,საქმესშევუდგეთ,კამერადებო!-დასძინამანდა
ბოლოს თავისი ეგზოტიკური რაე“ გამოურია. ჰანს კასტორპს უსიამოდ
გააჟრჟოლაამმომართვისგაგონებაზე,დანარჩენებილაპარაკ- ლაპარაკითადა
ჰალოს ძახილით დაიძრნენ,ერთმანეთს მხარზე უტყაპუნებდნენ ხელს და
ნახევარწრედ დადგმულ სკამებზე სხდებოდნენ.ის იყო,მანაც დააპირა სადმე
მიყუჟულიყო, რომდოქტორმაპირადადმასმიმართა:
-თქვენ,ჩემო მეგობარო (
ჩემო მეგაბაროო),-უთხრამან,-რაკიჩვენსწრეშიდღეს
სტუმრად თუახალბედად ითვლებით,მინდაგანსაკუთრებით საპატიო უფლებები
მოგანიჭოთ და ჩვენი მედიუმის კონტროლი მოგანდოთ. წესებს ახლავე
გაგაცნობთ,-დასძინა მან და ახალგაზრდა კაცი ნახევარწრის იმ ბოლოსკენ
მიიპატიჟა,რომელიცშეზლონგსადათეჯირსემიჯნებოდა, იქჩვეულებრივსელის
სკამზეიჯდაელენბრანდიდასახეუფრო საფეხურებდატნეულიშემოსასვლელი
კარისკენ მიექცია,ვიდრე ოთახის შუაგულისაკენ:დოქტორმა ისეთივე სკამი
ელისთან სულ ახლოს მიაჩოჩა,პირდაპირ დაუჯდა,ხელები დაუჭირა და მისი
მუხლებითავისმუხლებშუამოიქცია,-აი,თქვენცასექენით!-უბრძანამანჰანს
კასტორპსდათავისიადგილიდაუთმო,-დამეთანხმებით,რომსაჭიროამაგრად
დაჭერა.ვინმეს კიდევ მოგაშველებთ.ფროილაინ კლეეფელდ,ნება მიბოძეთ,
შეგაწუხოთ! - ამ უაღრესად თავაზიანი და ეგზოტიკური განკარგულებით
მოხმობილიკლეეფელდიჯგუფსშემოუერთდადაორივეხელიელისსუსტმაჯებს
შემოაჭდო.
ჰანს კასტორპს სახე ისე ახლოს მიეტანა მასზე მიჯაჭვულ ქალწულ
ვუნდერკინდთან,რომ არ შეიძლებოდა,მისთვის სახეში არ ჩაეხედა.მათი
თვალებიერთმანეთსშეხვდნენ,მაგრამელიმდაიმორცხვა,ჯერ ზევით აღაპყრო
და მერე დახარა თვალები,რაც ამ ვითარებაში სავსებით გასაგები გახლდათ,
მერეთავიგვერდზეგადახარა,ტუჩებიწინწამოზიდადაისეკეკლუცად გაიღიმა,
როგორცერთხელ ჭიქისსეანსზეიღიმებოდა.სხვათაშორის,მისზედამხედველს
ამუსიტყვო კეკლუცობაზესხვა,უფრო შორეულიმოგონებებიაეშალა.მოაგონდა,
რომთითქმისასევეიღიმებოდაკარენკარსტედი,როცაიგიიოახიმსადამასთან
ერთად სოფლის“სასაფლაოზეთავისჯერკიდევგაუთხრელ სამარესთანიდგა. .
.
ნახევარწრე დალაგდა.ცამეტნი იყვნენ,ბოჰემიელი ვენცელის ჩაუთვლელად,
რომელიც პოლიჰიმნიის“მიხედვასკისრულობდადათავისუფლად ყოფნასიყო
დაჩვეული.მანაპარატიმოამზადადაიქვე,ოთახისშუაგულისკენპირშექცევით
მსხდომთა ზურგს უკან ტაბურეტზე ჩამოჯდა.გიტარაც თან ჰქონდა.დოქტორი
კროკოვსკიჭაღისქვეშდაჯდა,იქ,სადაცმორკალულირიგითავდებოდა,მანამდე
კიხელისერთიმოძრაობით ორივეწითელინათურააანთო დაიმწამსვედღის
კაშკაშაშუქიცჩააქრო.ოთახიმინავლულ წყვდიადშიჩაეფლო, შორეულ კუთხეებს
კი თვალი საერთოდ ვეღარ არჩევდა.კაცმა რომ თქვას,მოწითალო შუქით
მხოლოდ მაგიდის ზედაპირი და მისი უახლოესი მიდამო იყო სუსტად
განათებული.პირველ წუთებში იქ მყოფნი ერთმანეთის სახეებსაც ვეღარ
არჩევდნენ,მაგრამ თვალი ნელ- ნელა მიეჩვია სიბნელეს და ნებადართული
სინათლის გამოყენებაც ისწავლეს,რომელსაც ოდნავ აძლიერებდა ბუხარში
აცეკვებულიცეცხლისენები.
დოქტორმა რამდენიმე სიტყვა მიუძღვნა განათებას და მისი მეცნიერული
ნაკლისთვის მოიბოდიშა. ღმერთმა დამიფაროს, ამ განათებას განწყობის
შესაქმნელად ანმისტიფიკაციისთვისვიყენებდეთ.სამწუხაროდ,ძალიანაცრომ
გვინდოდეს,შუქს ვერ გავაძლიერებთ,აქ გამოსამჟღავნებელი და შესასწავლი
ძალების ბუნება კაშკაშა შუქს ვერ ეგუება, სინათლეში ისინი არც
გამომჟღავნდებიან და ძალასაც ვერ გამოავლენენო. ამ აუცილებელ წინა
პირობას, ჯერჯერობით, ანგარიში უნდა გაეწიოსო. .. ჰანს კასტორპს ეს
გაფრთხილებაესიამოვნა.სიბნელედამამშვიდებლად მოქმედებდა, იგიმთელ ამ
თავისებურ ვითარებასარბილებდა.გარდაამისა,სიბნელისგასამართლებლად
გასაშუქებელიკაბინეტიგაიხსენა,იქაცსიბნელეშიისხდნენგარინდებულნიდა
დღის სინათლეს მიჩვეულ თვალებში სიბნელეს ივლებდნენ,სანამ რაიმეს
„დაინახავდნენ“ხოლმე.
მედიუმს,განაგრძო თავისი შესავალი სიტყვა დოქტორმა კროკოვსკიმ,-იგი
აშკარად ჰანსკასტორპისგასაგონად ლაპარაკობდა,-მისიხელით,ანუექიმის
ხელით,დაძინება დიდი ხანია აღარ სჭირდება.კონტროლიორი თვითონვე
დაინახავს,იგი ტრანსში თავისით რომ გადავა,მაშინვე მისი მფარველი სული,
ყველასათვის ცნობილი ჰოლგერი,მისი პირით გამოგველაპარაკება და ჩვენც
ჩვენი სურვილები მას უნდა ვამცნოთ და არა ელისო.სხვათა შორის,დიდ
შეცდომას ჩაიდენთ და შეიძლება მარცხიც განიცადოთ, თუ იფიქრებთ,
ნებისყოფასადაგონებასძალით უნდამოვუყაროთ თავიდაამფენომენისკენ
მივმართოთ, პირიქით, ყველაფერს სჯობია, თუ მოვდუნდებით და თან
ერთმანეთთანაც ვისაუბრებთო.ჰანს კასტორპმა უპირველეს ყოვლისა იმაზე
იზრუნოს, მედიუმისკიდურებსარმოაკლდესყურადღებაო.
-შეკარით ჯაჭვი!-დაასრულასაუბარიდოქტორმაკროკოვსკიმდაჯაჭვისიცილ-
სიცილით შეკრეს.ეცინებოდათ,სიბნელეში ერთმანეთის ხელებს მაშინვე რომ
ვერ პოულობდნენ.დოქტორიტინ- ფუჰერმინეკლეეფელდისგვერდით იჯდა,მან
მარჯვენა ხელი კლეეფელდს გადახვია მხარზე,მარცხენა კი მეორე მხარეს
მჯდომვეეზალსგაუწოდა.დოქტორისგვერდით ისხდნენბატონიდაქალბატონი
მაგნუსები, მათა.კ.ფერგემოსდევდა, მას,
თუჰანსკასტორპსთვალიარატყუებდა,
მარჯვენახელშისპილოსძვლისფერილევისხელიეჭირადაასეშემდეგ.
-მუსიკა!-ბრძანადოქტორმაკროკოვსკიმ.ჩეხმა, რომელიცდოქტორისადამისი
მეზობლებისზურგსუკანიჯდა, აპარატიაამუშავადაფირფიტასნემსიდაადო.
გაისმათუარამილეკერის
(კარლ მილეკერი ( 1842-
1899)-ავსტრიელი კომპოზიტორი,კლასიკური ვენური
ოპერეტის ერთ- ერთი მთავარი წარმომადგენელი. ) უვერტიურის პირველი
ტაქტები,დოქტორმა კროკოვსკიმ კვლავ გასცა განკარგულება,ილაპარაკეთო,
ყველამორჩილად აფუსფუსდადასულ უმნიშვნელო ამბებზეწამოიწყესკიდეც
საუბარი, აქეთ ამ ზამთრის თოვლიანობაზე, იქით უკანასკნელ მენიუზე,
პაციენტთაცალკეულ გამოხდომებზე,უნებართვო თუ კანონიერ გამგზავრებაზე
და ასე შემდეგ,საუბარს ზოგჯერ სანახევროდ ახშობდა მუსიკა,ზოგჯერ იგი
თვითონვე წყდებოდა, მერე ისევ გაცხოველდებოდა და ასე ხელოვნურად
იგრძელებდასიცოცხლეს.ასეგავიდარამდენიმეწუთი.
ფირფიტაჯერაცარ ჩათავებულიყო,ელირომღონივრად შეირხა.მთელიტანით
აცახცახდა,ამოიხვნეშა,ზედატანით წინ ისე გადმოიხარა,რომ შუბლით ჰანს
კასტორპის შუბლს შეეხო დაამავე დროს მისმამკლავებმაზედამხედველების
მკლავებთანერთადწინდაუკანუცნაური, დგუშისებურიმოძრაობადაიწყო.
-ტრანსი!-ყოვლისმცოდნისტონით განაცხადაკლეეფელდმა.მუსიკადადუმდა.
საუბარი შეწყდა.უეცრად ჩამოვარდნილ სიჩუმეში გაისმა დოქტორის რბილი,
გაჭიანურებულიბარიტონი, რომელმაციკითხა:
-ჰოლგერიაქარის?
ელიისევაცახცახდადასკამზერწევასმოჰყვა.შემდეგჰანსკასტორპმაიგრძნო,
გოგონამორივეხელზეროგორსწრაფადდაღონივრადმოუჭირახელი.
-ელიხელსმიჭერს, -მოახსენამანსაზოგადოებას.
- ის,- შეუსწორა დოქტორმა,- ხელს ის გიჭერთ. მაშასადამე,აქ არის,-
მოგესალმებით, ჰოლგერ, -დათაფლულიხმით განაგრძო მან, -კეთილიიყოსშენი
მობრძანება,მეგობარო,ნება მომეცი,შეგახსენო!უკანასკნელად რომ იყავი
ჩვენთან, დაგვპირდი, ნებისმიერ მიცვალებულს, ვისაც კი ჩვენი წრიდან
დაგისახელებენ, ქალი იქნება თუ კაცი, გამოვიხმობ და თქვენს მოკვდავ
თვალისჩინს ხილულად წარმოვუდგენო.მზად ხარ დაგრძნობ საიმისო ძალას,
რომდანაპირებიშეგვისრულო?
ელის ისევ შეაჟრჟოლა, ამოიხვნეშა და პასუხი დააყოვნა. ხელები
ზედამხედველების ხელებთან ერთად შუბლთან მიიტანა და ცოტა ხანს
შუბლზეგაიჩერა.შემდეგზედჰანსკასტორპისყურთანდაიჩურჩულა: „
ჰო!“
ბგერების ფშვინვა შიგ ყურში ჩაუძვრა ჩვენს მეგობარს და კანზე ხორკლებმა
დააყარა,ამასხალხში ბატისკანს“უწოდებენ,ხოლო მისიარსიერთ მშვენიერ
დღესჰოფრატმააუხსნაჰანსკასტორპს.ჩვენხორკლებივახსენეთ,რათაწმინდა
ფიზიკური მოვლენა სულიერისაგან განგვესხვავებინა,რადგან ამ შემთხვევაში
შიშის ზარზე ლაპარაკი ზედმეტი იყო.მან დაახლოებით ასეთი რამ გაიფიქრა:
„ხედავ,რა შორს შესტოპაო“ ,მაგრამ თან გული აუჩვილდა,ლამის შეძრწუნდა,
შეცბუნება,გულის აჩუყება და შეძრწუნება ერთად მოერია,ეს გრძნობები
დაბნეულობამ, უფრო სწორად, სიცრუის ატმოსფერომ აუშალა, ამ ნორჩმა
არსებამ, ვისიხელებიცთვითონეჭირა, მისყურთან ჰო“რომამოიფშვინა.
-მანთანხმობაგანაცხადა, -უპატაკასაზოგადოებასდაშერცხვა.
-კარგი,ჰოლგერ!-თქვა დოქტორმა კროკოვსკიმ,-სიტყვა სიტყვაა.ყველა
ვიმედოვნებთ,რომ დანაპირებს პატიოსნად აღასრულებ.იმ ძვირფას სახელს,
რომლისგამოძახებასაცმოგთხოვთ,ახლავეგეტყვით.მეგობრებო,-მიუბრუნდა
იგი საზოგადოებას,-ხმა ამოიღეთ!ვის გაქვთ სურვილი მოფიქრებული? ვინ
გვიჩვენოსჩვენმამეგობარმაჰოლგერმა?
სიჩუმეჩამოვარდა.ყველაერთმანეთსუცდიდა.ზოგიამუკანასკნელ დღეებშიკი
ჩაფიქრებულა,საით,ვისკენმიილტვოდამისიფიქრები,მაგრამგარდაცვლილის
დაბრუნება, ანუ, ასეთი დაბრუნების სასურველობა, ეტყობა, მეტისმეტად
ჩახლართული და საჩოთირო საქმე ყოფილა და იქნება.გულახდილად თუ
ვიტყვით, სინამდვილეში ეს სასურველობა საერთოდ არ არსებობს, იგი
მოჩვენებითია;კარგად თუ დავაკვირდებით,ისევე შეუძლებელია,ვისურვოთ
მიცვალებულის დაბრუნება, როგორც თვით ეს საქმეა შეუძლებელი, რაც
მშვენივრად გამოჩნდებოდა,ბუნებასერთხელ მაინცრომშესაძლებელიგაეხადა
გარდაცვლილისდაბრუნება; ამგვარად,
ის,რასაცჩვენგლოვასვუწოდებთ, ალბათ,
მხოლოდ იმ ტკივილის შეგრძნებაროდია,ჩვენს მიცვალებულს ცოცხალს რომ
ვეღარ ვიხილავთ,არამედ იმისტკივილიცაა,ამსურვილისგულშიგავლებაცრომ
არშეგვიძლია.
ამასბუნდოვნად ყველაგრძნობდადათუმცასაქმესიცოცხლესთანსერიოზულ და
ნამდვილ მობრუნებას არ ეხებოდა და ეს მხოლოდ წმინდა სენტიმენტალური,
თეატრალიზებული სანახაობა შეიძლებოდა ყოფილიყო,სადაც გარდაცვლილი
მხოლოდ უნდადაგენახადამაშასადამე,შენსსიცოცხლესარავითარისაფრთხე
არ ემუქრებოდა, მაინც ეშინოდათ თავიანთი ფიქრის საგნის დანახვა და
ერჩივნათ, სურვილის გამოთქმის უფლება მეზობლისთვის გადაელოცათ.
მართალია,ჰანსკასტორპსკვლავყურებშიედგასიბნელიდანგულკეთილად და
ლიბერალურად ნათქვამი,კარგი,კარგიო,მაგრამგადამწყვეტ წამსლამისისიც
მზად იყო, პირველობა სხვისთვის დაეთმო, მაგრამ ამ გაჭიანურებულ
დაძაბულობას ვეღარ გაუძლო,თავი სეანსის წინამძღოლისკენ მიაბრუნა და
ჩახრინწულიხმითთქვა:
-მემინდაჩემიგარდაცვლილიბიძაშვილი, იოახიმციმსენივიხილო.
ყველამ შვებით ამოისუნთქა.აქ მყოფთაგან მხოლოდ დოქტორი ტინ- ფუ,ჩეხი
ვენცელი და მედიუმი არ იცნობდნენ გამოხმობილს.დანარჩენებმა:ფერგემ,
ვეეზალმა,ბატონმაალბინმა, პროკურორმა,ბატონმადაქალბატონმამაგნუსებმა,
შტორმა, ლევიმ და კლეეფელდმა ხმამაღალი, ხალისიანი შეძახილებით
გამოხატეს თავიანთი მოწონება,დოქტორმა კროკოვსკიმაც კი კმაყოფილების
ნიშნად დააქნიათავი,თუმცაიოახიმთანარასოდესგულთბილიურთიერთობაარ
ჰქონია,რადგანიგისაანალიზოდნაკლებადდამყოლიაღმოჩნდა.
-ძალიან კარგი,-თქვა დოქტორმა,-გესმის,ჰოლგერ? შენ სიცოცხლეში არ
იცნობდი დასახელებულ პიროვნებას,შეიცნობ კი იმ ქვეყნად და მზად ხარ,
მოგვიყვანო?
მოლოდინიმეტისმეტად გაძნელდა.მძინარეირწეოდა,კვნესოდადათრთოდა.
ეტყობოდა,რაღაცას დაეძებდა და ებრძოდა,აქეთ- იქით ქანაობდა,ხან ჰანს
კასტორპისდახანკლეეფელდისყურსმიაწყდებოდადარაღაცასგაურკვევლად
დაიჩურჩულებდა.ბოლოსჰანსკასტორპმამისიორივეხელისმოჭერაიგრძნო,
რაც ჰოს“ნიშნავდა.მანსაზოგადოებასესცნობამიაწოდადა. .
.
-კარგი,კარგი!-შესძახა დოქტორმა კროკოვსკიმ,-საქმეს შეუდექ,ჰოლგერ!
მუსიკა!ილაპარაკეთ!-კვლავშესძახამანდაგაიმეორათავისიშეგონება,რომ
საქმესხელსშეუწყობდაარაგონებისდაძაბვადამოსალოდნელისანახაობის
ძალდატანებით წარმოდგენა,არამედ მხოლოდ დამხოლოდ ძალდაუტანებელი
რუდუნება.
ამას მოჰყვა ყველაზე საოცარი საათები, რაც კი ჩვენს გმირს თავისი
ყმაწვილკაცობისმანძილზეგანეცადადათუმცამისიშემდგომიბედიჩვენთვის
მთლად ნათელიარ არისდაიგიჩვენიმონათხრობიამბისრომელიმემომენტში
თვალთაგანაც დაგვეკარგება, მაინც შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ თავის
სიცოცხლეშიამაზესაოცარსვეღარაფერსმოესწრებოდა.
გავიდა,ბარემახლავევიტყვით,მოკლეშესვენებისჩათვლით,ორ საათზემეტი
ჰოლგერისთუქალწულიელის მუშაობაში“ ,დაესმუშაობაისეშემაძრწუნებლად
გაჭიანურდა,რომშედეგსლამისაღარავინელოდა.რამდენჯერმეიმზომამდეც
მივიდნენ, რომ მზად იყვნენ, ყველაფერზე ხელიჩაექნიათ და სეანსი
შეემოკლებინათ,რადგან ეს მუშაობამართლაც საშინლად მძიმე ჩანდადაარ
შეიძლებოდა,მისი ტვირთის მატარებელი სუსტი მხრები არ შეგბრალებოდათ.
ჩვენთვის,მამაკაცებისათვის,თუკიადამიანურ თვისებებსარ დავკარგავთ,ერთი
ცხოვრებისეული სიტუაციიდან ნაცნობია ეს აუტანელი სიბრალულის გრძნობა,
სასაცილოა,მაგრამამგრძნობასარცარავინგვიმადლისდა,ალბათ,მართლაც
უადგილოა ეს აღშფოთებით ნაკარნახევი კმარა! “
,საცაა რომ აღმოგვხდება
მკერდიდან,თუმცა ეს“საკმარისივერ იქნებადაარცშეიძლებაიყოს,რადგან,
ასე თუ ისე,ის პროცესი ბოლომდე უნდა ჩათავდეს. ალბათ,მიგვიხვდით,
მშობიარობისასმეუღლისადამამისმდგომარეობაზერომვლაპარაკობთ.ელის
ჭიდილიისეცხადად დამკაფიოდ ჰგავდაიმაქტს,რომისინიცკიშეიცნობდნენ,
ვისაციგისაერთოდ არ ენახა,თუნდაცახალგაზრდაკასტორპი,რომელმაცთავი
არ აარიდასიცოცხლისსაიდუმლოებასდაესორგანულიმისტიკით გაჟღენთილი
აქტიამგვარისახით იხილა-დამერეროგორისახით!ანრისთვისგამიზნული!ან
რა ვითარებაში!სკანდალურის მეტი რა შეიძლებოდა,გვეწოდებინა წითელი
შუქით განათებულ აზრიალებულ სანთიობოში დატრიალებული ამბის ნიშან-
თვისებებისა და დეტალებისათვის, თუნდაც ამ ხალათმოღეღილი,
მკლავებგაშიშვლებული ქალწულის სამშობიარო ჭიდილისათვის,ანდა სხვა
ამბებისათვის, თუნდაც გრამოფონის გაუთავებელი ჭყვიტინისათვის,
ძალდატანებული საუბრისათვის,ნახევარწრე ბრძანებით რომ განაგრძობდა,
„მშობიარისკენ“ მიმართული გამამხნევებელი შეძახილებისათვის: „ ჰალო!
ჰოლგერ!ყოჩაღად!სულ ცოტადარჩა!არ მოეშვა,ჰოლგერ,თავიარ დაზოგო და
გამოგივა!“ჰოდა,აქვერასგზით ვერ გამოვრიცხავთ მეუღლის“პიროვნებასადა
მისგანცდებს,-თუკიუფლებაგვაქვსამსაქმეშითავისისურვილით ჩაბმულ ჰანს
კასტორპსმეუღლევუწოდოთ,-განამეუღლეარ იყო,„ დედის“მუხლებიმუხლებში
რომ მოექცია და მისი ხელები ეჭირა,ისეთივე სველი და სლიპინა,როგორიც
ოდესღაც პატარალეილასჰქონდა,დაიძულებულიხდებოდა,წამდაუწუმხელი
მოენაცვლებინა, თორემისინიხელიდანგაუსხლტებოდა.
მათზურგსუკანგაზისბუხარივარვარებდა.
მისტიკა და მოწიწება? ნურას უკაცრავად!მოწითალო სიბნელეს თვალი ისე
შესჩვეოდა,რომოთახშიყველაფერსარჩევდნენდაახლააქუხამსიჟრიამული
იდგა.მუსიკადაშეძახილებიხსნისარმიისაღსაგზნებმეთოდებსმოაგონებდათ,
მოაგონებდათ იმათაცკი,მაგალითად,ჰანსკასტორპს,ვისაცარასოდესუნახავს
გაშმაგებული სალოსების რელიგიური დღესასწაული.ამ ვითომ მისტიკურ და
იდუმალებით აღსავსე სცენას ღვთისმოსაური გრძნობები უნდა გაეღვივებინა,
მაგრამ სინამდვილეში სულ არ იწვევდა იმქვეყნიურობის განცდას,პირიქით,
როგორც უკვე მოგახსენეთ,იგი ახლო და ინტიმურ ნათესაობას ბუნებრივ,
ორგანულ მოვლენებთან უფრო ამჟღავნებდა.ელის მტკივნეული ჭიდილი და
სიმშვიდის წუთები ერთმანეთს ენაცვლებოდა,სიმშვიდის წუთებში იგი სკამზე
მოწყვეტით გადაეკიდებოდა და სავსებით ითიშებოდა, რასაც დოქტორი
კროკოვსკი ღრმატრანსს“უწოდებდა.შემდეგისევწამოიწევდა,გმინავდა,აქეთ-
იქით აწყდებოდა,შფოთავდა,თავის ზედამხედველებს ებრძოდა,ყურთან მის
ცხელ სუნთქვასგრძნობდნენდამისიუაზრო ჩურჩულიესმოდათ,ელიაქეთ- იქით
ისე ეხეთქებოდა,თითქოს თავისი წიაღიდან რაღაცის გამოძევება უნდაო,
კბილებსაკრაჭუნებდადაერთხელ ჰანსკასტორპსსახელოზეცკიუკბინა.
ასე გაგრძელდა საათზე მეტხანს და სეანსის წინამძღოლმა საყოველთაო
ინტერესებისათვის მიზანშეწონილად ცნო, შესვენება გამოეცხადებინა. ჩეხ
ვენცელს მრავალფეროვნების შემოტანის მიზნით მუსიკალური აპარატი
დაესვენებინა და კარგა ხანია გიტარას აკვნესებდა და აჟღარუნებდა,მაგრამ
ახლა ინსტრუმენტი მანაც გვერდზე გადადო.ყველამ ამოიხვნეშა და ხელები
გაითავისუფლა.დოქტორი კროკოვსკი ჭაღის ასანთებად კედელთან მივიდა.
ოთახი თვალისმომჭრელმა თეთრმა შუქმა გაანათა და ყველამ მოჭუტა ღამის
სიბნელისაგანაზრდაკარგულითვალები.ელიწინგადმოხრილიყო,სახელამის
კალთაშიჩაერგო დათვლემდა.იგიუცნაურ საქმესიყო შებმული,ამასსხვები,
ეტყობა,მიჩვეულნიიყვნენ,ჰანსკასტორპიკიელისგაოცებითადაყურადღებით
უცქერდა: რამდენიმეწუთისგანმავლობაშიიგიხელისგულებსთეძოებზეისვამდა,
ხელს ხან მოიშორებდა,მერე კვლავ ისე გამალებით აამოძრავებდა,თითქოს
რაღაცას ბოჭავს და აგროვებსო.შემდეგ რამდენჯერმე შეტოკდა,თვალები
დაახამხამა,მანაც სხვებივით უაზრო,ნამძინარევი თვალებით შეხედაშუქს და
გაიღიმა.
გაიღიმაკეკლუცად დასაკმაოდ თავდაჭერილად.მისიტანჯვა- ვაებასიბრალულს
მართლაც აღარ იწვევდა.არც განსაკუთრებულიდაღლაეტყობოდადა,ალბათ,
არც აღარაფერი ახსოვდა.იგი ფანჯარასთან,პაციენტებისთვის განკუთვნილ
სავარძელში იჯდა,საწერი მაგიდის ვიწრო მხარესთან,საწერ მაგიდასა და
თეჯირს შუა,რომელიც შეზლონგს ეფარებოდა.სავარძელი ისე დაედგა,რომ
მკლავით საწერ მაგიდასჩამოყრდნობოდადაოთახისკენეცქირა.ასეიჯდაიგი,
მისკენ ხშირად აპარებდნენ გულაჩუყებულ მზერას, ხან გამამხნევებლად
უქნევდნენ თავს,მას კი მთელი შესვენების მანძილზე,რაც თხუთმეტ წუთს
გაგრძელდა, ხმაარამოუღია.
ეს იყო ნამდვილი შესვენება - ლაღი და შესრულებული სამუშაოს გამო
კმაყოფილებით აღსავსე.ისმოდა მამაკაცების სათუთუნეების ტკაცუნი.ისინი
დინჯად აბოლებდნენ და ჯგუფ- ჯგუფად მდგარნი სეანსის თავისებურებებზე
მსჯელობდნენ.ჯერ ნაადრევიიყო საქმეზეხელისაღება, აქაოდა,მაინცარაფერი
გამოვაო.მრავალი ნიშანი გვარწმუნებდა,რომ სულსწრაფობის გამოჩენა არ
ღირდა.ვინცნახევარწრისმეორებოლოში,დოქტორთანახლოსიჯდა,ერთხმად
ირწმუნებოდნენ,რამდენჯერმეგარკვევით ვიგრძენით ისცივისიო,ფენომენის
გამოჩენისწინმედიუმისპიროვნებიდანყოველთვისერთიგარკვეულიმხრიდან
რომ მოქრისო.სხვები ირწმუნებოდნენ,შუქისმიერი მოვლენები შევნიშნეთო,
თეთრი ლაქები, ანუ შეკუმშული მოხეტიალე ძალები, თეჯირზე რომ
დარიალებდნენო. მოკლედ, არავითარი უკან დახევა! არავითარი
გულგატეხილობა!ჰოლგერმა სიტყვა მოგვცა და უფლება არა გვაქვს,მისი
სიტყვისსიმტკიცეშიეჭვიშევიტანოთო.
დოქტორმაკროკოვსკიმსეანსისგანახლებისნიშანიმისცა.სანამსხვებიკვლავ
თავ-თავიანთ ადგილებს მიაშურებდნენ, მან თვითონ მიაცილა ელი თავის
საწამებელ სკამამდე და თმაზე ხელი გადაუსვა. სეანსი განახლდა. ჰანს
კასტორპმა ითხოვა პირველი კონტროლიორის პოსტიდან გათავისუფლება,
მაგრამ სეანსის წინამძღოლმა სასტიკი უარი უთხრა. მე პირადად დიდ
მნიშვნელობასვანიჭებ, ის,ვინცამსაქმესიკისრებს,უშუალოდ დავარწმუნო, რომ
მედიუმის მხრივ საზოგადოების შეცდომაში შესაყვანი მანიპულაციები
პრაქტიკულად გამორიცხულიაო.რაგაეწყობოდა, ჰანსკასტორპმაკვლავდაიკავა
ელის ახლოს თავისი ადგილი.სინათლე ჩაქრა და ოთახში ისევ მოწითალო
სიბნელემდაისადგურა.კვლავახმიანდამუსიკა.რამდენიმეწუთისშემდეგელიმ
ძველებურად დაიწყო ტოკვა და დგუშისებური მოძრაობები და ამჯერად
საზოგადოებასჰანსკასტორპმაამცნო ტრანსის“დაწყებისამბავი.სკანდალური
მშობიარობაგაგრძელდა.
რა საშინლად მძიმედ მიმდინარეობდა მშობიარობა!თითქოს დასასრული არ
უჩანდა,თუმცაშეიძლებოდაკიჰქონოდადასასრული?რასიგიჟეა!აქდედობას
რახელი ჰქონდა?მოლოგინება?როგორ,რანაირად?„ მიშველეთ!მიშველეთ!“-
გმინავდაგოგონადასაცააისმავნედასახიფათო, გახანგრძლივებულიკრუნჩხვა
მოუვლიდა, განათლებული ბებიაქალები ეკლამფსიას რომ უწოდებენ. იგი
დროდადრო დოქტორსუხმობდა,ხელიშემაშველეთო,დაიგიცგამამხნევებელი
შეგონებებით აშველებდა ხელს. ჰიპნოზი, თუკი მართლა არსებობდა იგი,
გოგონასბრძოლისგასაგრძელებელ ძალასმატებდა.
გავიდამეორესაათიც.ამდროისგანმავლობაშიხანგიტარამღეროდადახან
გრამოფონიაფრქვევდამსუბუქიმუსიკისალბომიდანამოღებულ მელოდიებს, და
დღისშუქსგადაჩვეულითვალები,ასეთუისე,ხელახლაეგუებოდნენსიბნელეს.
ამდროსმოხდაერთიინციდენტიდაამაშიბრალიჰანსკასტორპსმიუძღოდა:მან
მოვლენებსბიძგიმისცა,გამოთქვაერთისურვილიდამოსაზრება,რასაც,კაცმა
რომ თქვას,თავიდანვე ელოლიავებოდა და ისედაც ჯობდა,ადრე გამოეთქვა.
ელიმ სახე სწორედ იმ წუთში ჩარგო გაკავებულ ხელებში, „ღრმა
ტრანსში“გადავარდა და ბატონი ვენცელიც,ის- ის იყო,აპირებდა,ფირფიტა
გამოეცვალაანგადაეტრიალებინა,რომჩვენმამეგობარმამტკიცედ წამოიწყო,
ერთიწინადადებაუნდამოგცეთ,შეიძლებაუმნიშვნელო,მაგრამ,მემგონი,მან
სარგებლობა უნდა მოგვიტანოსო.მას აქვს. .
.უფრო სწორად,სანატორიუმის
ფირფიტების კოლექციაში არის ერთი მუსიკალური ნომერი: „ ვალენტინის
ვედრება“გუნოს მარგარიტადან“ ,ბარიტონი მღერის ორკესტრის თანხლებით,
მშვენიერირამაადამისი, ანუჰანსკასტორპისაზრით, ურიგო არ იქნებოდა,ბედი
ერთხელ ამფირფიტითგვეცადაო. .
.
-ეგრაღასაჭიროა?-მოწითალოსიბნელიდანგაისმადოქტორისხმა.
-განწყობილების,გრძნობისსაქმეა,-მიუგო ახალგაზრდაკაცმა.დასახელებული
ნაწარმოების სულისკვეთება თავისებური და სპეციფიკურია, იქნებ
გაგვიმართლოს ცდამ.ჩემი აზრით,გამორიცხული არაა,ამ სულისკვეთებამ და
სიმღერისხასიათმაშეამოკლოსაქმიმდინარეპროცესიო, დასძინამანვე.
-ფირფიტააქარის?-იკითხადოქტორმა.
არა,აქარარის, მაგრამჰანსკასტორპსიოლადშეუძლიამისიმოტანა.
-ეგ რამ გაფიქრებინათ!-კატეგორიულად უარყო კროკოვსკიმ ეს წინადადება.
როგორ? ჰანს კასტორპს უნდა წავიდ- წამოვიდეს,რაღაც მოიტანოს და ისევ
განაგრძოს შეწყვეტილი მუშაობა? აი,რას ნიშნავს გამოუცდელობა.არა,ეს
ყოვლად დაუშვებელია. ყველაფერი დაგვენგრევა და თავიდან გაგვიხდება
დასაწყები.გარდა ამისა,ასეთ თვითნებურ გასვლა- შემოსვლაზე მეცნიერული
სიზუსტეფიქრსაცკიგვიკრძალავს.კარიჩაკეტილია.გასაღებიმასუდევსჯიბეში.
მოკლედ, თუ ფირფიტა აქ არა გვაქვს, მაშინ. .. მას ლაპარაკი ჯერ არ
მოემთავრებინა, რომგრამოფონისგვერდითმჯდომმაჩეხმაგამოსძახა:
-ფირფიტააქარის.
-აქარის?-ჰკითხაჰანსკასტორპმა.
დიახ,აქ არის.მარგარიტა,ვალენტინის ვედრება.ინებეთ.იგი შემთხვევით
მოხვედრილამსუბუქიმუსიკისალბომში,წესით კი,მისიადგილიმეორენომერ,
არიების მწვანე ალბომში უნდა ყოფილიყო.დიახ,იგი შემთხვევით,უცნაურად,
ვიღაცის დაუდევრობისწყალობით, ჩვენდა გასახარად აღმოჩნდა მხიარულ
სიმღერებშიდაისღადაგვრჩენოდა, დაგვეკრა.
ჰანს კასტორპმა რაღა თქვა?მას არაფერი უთქვამს,ეს დოქტორმა თქვა,მით
უკეთესიო,და ბევრმა აუბა მხარი.ნემსმა დაიზუზუნა,სახურავი დაიხურა და
ქორალივითაჟღერდავაჟკაცურიხმა: „
უნდაგანვშორდე. .
.“
ლაპარაკი შეწყდა.ყველანი სმენად იქცნენ.ელიმ სიმღერის დაწყებისთანვე
განაახლამუშაობა.იგიმაღლაიწევდა, ცახცახებდა, გმინავდა,რაღაცასტუმბავდა
დასველ,გალიპულ თითებსშუბლზეისვამდა.ფირფიტაბრუნავდა.დაიწყო შუა
ნაწილი,რიტმიუეცრად შეიცვალა,ესიყო ბრძოლისადასაფრთხისმაუწყებელი,
ომახიანი,ღვთისმოსავი,ფრანგულისულით გაჟღენთილინაწილი.იგიჩათავდა
დააჟღერდაფინალი, ორკესტრმადასაწყისირეპრიზაგააძლიერადამძლავრად
აახმიანა:
„უზენაესო,შეისმინევედრებაჩემი. .
.“
ჰანს კასტორპს ელი გაუხდა მისახედი.იგი წელში გაიზნიქა,კრუნჩხვისგან
შევიწროებულიყელით ძლივსჩაისუნთქაჰაერი, მერეერთიგრძლადამოიხვნეშა,
მიილუშადააღარცგანძრეულა. ..ჰანსკასტორპიმზრუნველად დაიხარამისკენ
დაამდროსგაიგონაშტორისწრიპინახმა:
-ციმ-სენ!
ჰანს კასტორპი წელში ვეღარ გაიმართა.პირში მწარე გემო იგრძნო.გაიგონა,
როგორცივადგამოეპასუხაშტორსსხვა, ბოხიხმა:
-მემასდიდიხანიავხედავ.
ფირფიტა დამთავრდა,გაიხმიანა ჩასაბერი ინსტრუმენტების უკანასკნელმა
აკორდმა, მაგრამ აპარატი არავის გაუჩერებია. სიჩუმეში დისკოზე ფუჭად
ტრიალებდა ნემსი და ფირფიტას ფხაჭნიდა.ჰანს კასტორპმა თავი ასწია და
ძებნაარდასჭირვებიათ, თვალებმათავისითმონახესსწორიგზა.
ოთახშიმყოფთარიცხვიერთითგაზრდილიყო.იქ, საზოგადოებისგანმოშორებით,
უკანაპლანზე, სადაცწითელიშუქისანარეკლითითქმისღამეშიიკარგებოდა, ისე,
რომთვალითითქმისვეღარაფერსარჩევდა,საწერიმაგიდისფართო გვერდსა
დათეჯირსშუა,ოთახისკენპირშექცეულ,პაციენტებისთვისგანკუთვნილ სკამზე,
იქ,სადაც შესვენებისასელიიჯდა,იჯდაიოახიმი.ესიოახიმიიყო,ჩაცვენილი
ლოყებითა და სიცოცხლის უკანასკნელ დღეებში წამოზრდილი მეომრული
წვერით,წვერებში მსხვილი,ამაყად მოხაზული ტუჩები რომ მოუჩანდა.იგი
სავარძლის საზურგეს მიყრდნობოდა და ფეხი ფეხზე გადაედო.თავსაბურავი
სახეს უჩრდილავდა,მაგრამ მის გაცრეცილ სახეზე ამოიცნობდით ტანჯვის
კვალსაც დაიმსერიოზულ დამკაცრ გამომეტყველებასაც,მისსახესოდესღაც
ვაჟკაცურ სილამაზეს რომ ანიჭებდა.შუბლზე,თვალებშუა,ორი ნაოჭი აჩნდა,
თვალები ფოსოებში ღრმად ჩასცვივნოდა,მაგრამ მის მშვენიერ,ფართო,შავ
თვალებსნაზიგამომეტყველებამაინცშერჩენოდადაესწყნარი,ალერსიანიდა
გამომცდელი მზერა ჰანს კასტორპისაკენ,მხოლოდ მისკენ მიემართა.მისი
ოდინდელი სადარდებელი,განზე გამდგარი ყურები,უცნაური,გაურკვეველი
მოყვანილობის თავსაბურავის ქვემოდანაც მოუჩანდა.იოახიმს სამოქალაქო
ტანსაცმელი არ ეცვა;ხმალი თითქოს ზემოდან გადადებულ ფეხზე ჰქონდა
მიყუდებული, ხელები ვადაში ჩაევლო და ქამარზე კიდევ რევოლვერის
ბუდესავით რაღაც მოუჩანდა.მაგრამ მისი ტანსაცმელი ნამდვილ სამხედრო
ფორმასმაინცარ ჰგავდა.ზედ არცარაფერიუბრწყინავდადაარცრაიმეფერადი
შეიმჩნეოდა,ხალათსქურთუკისებურისაყელო დაჩაჭრილიჯიბეებიჰქონდადა
სადღაც ქვევით ებნიაჯვარი.იოახიმს ფეხები წვრილი მოუჩანდა,ტერფები კი
უზარმაზარი.წვივებზეტოლაღებიჰქონდადახვეული,მაგრამისინისპორტულს
უფრო წააგავდა,ვიდრეჯარისკაცურს.ესთავსარქმელირაღაიყო?გეგონებოდათ,
იოახიმსთავზესაველეჭურჭელი,კარდალაჩამოუცვამსდანიკაპქვეშზონრით
დაუმაგრებიაო.მიუხედავად ამისა,ამ თავსარქმელს ძველებური,მეომრული
იერი ჰქონდა,ლანდსკნეჰტების მუზარადს მიაგავდა და იოახიმსაც რატომღაც
საოცრადუხდებოდა.
ჰანს კასტორპი ხელებზე ელენ ბრანდის სუნთქვას გრძნობდა,გვერდიდან კი
კლეეფელდის აჩქარებული ქოშინი ესმოდა. სხვა არაფერი, მხოლოდ
ჩამთავრებული ფირფიტა ბრუნავდა და ნემსის ქვეშ ზუზუნი გაუდიოდა.
ფირფიტისგამჩერებელიკიარავინიყო.ჰანსკასტორპითავისიკომპანიისარც
ერთ წევრსარ უყურებდა,მათიდანახვაცარ უნდოდა.მისმუხლებზედასვენებულ
თავსა და ხელებს ზემოთ, მთელი ტანით წინ გადახრილიყო, მოწითალო
სიბნელეშიიცქირებოდადასავარძელშიმჯდომსტუმარსთვალსარ აცილებდა.
წუთით მოეჩვენა,რომსაცააგულიაერეოდა.ყელშირაღაცუჭერდადაქვითინი
ახრჩობდა.„მაპატიე!“-წაიჩურჩულამან;შემდეგთვალებიცრემლმადაუბურადა
აღარაფერიდაუნახავს.
ჩურჩული გაიგონა: „ დაელაპარაკეთ!
“ - მერე მოესმა დოქტორ კროკოვსკის
ბარიტონი,რომელმაც საზეიმოდ და მხიარულად წარმოთქვა მისი სახელი და
იგივე მოწოდება გაუმეორა.თანხმობის ნაცვლად,მან ელის სახეს ხელები
გამოაცალადაფეხზეწამოდგა.
დოქტორმაკროკოვსკიმისევდაიძახამისისახელიდაამჯერად ხმაშისიმკაცრე
და მუქარა გამოურია, მაგრამ ჰანს კასტორპი რამდენიმე ნაბიჯით
შემოსასვლელი კარის საფეხურებთან გაჩნდა და თეთრი შუქის მანჭვილი
სწრაფადგადაატრიალა.
მძიმე შოკში ჩავარდნილი ბრანდი კლეეფელდის მკლავებში ცახცახებდა.ის
სავარძელიცარიელიიყო.
კროკოვსკიფეხზეიდგადაჰანსკასტორპსუჯავრდებოდა.ჰანსკასტორპისულ
ახლოსმივიდამასთან.რაღაცუნდოდა,ეთქვა,მაგრამსიტყვისთქმავერ შეძლო.
მხოლოდმწყრალად გააქნიათავიდახელიგაიშვირა.გასაღებიმისცესთუარა,
დოქტორს სახეში შეხედა,თავი რამდენჯერმე მუქარით დაუქნია.სწრაფად
შეტრიალდადაოთახიდანგავიდა.

დიდიამრეზილობა
წელიწადების ცვლასთან ერთად სანატორიუმ ბერგჰოფში“რაღაც შეიცვალა,
დამკვიდრდა ერთი სულისკვეთება და ჰანს კასტორპი ხვდებოდა,იგი იმ ავი
დემონის პირმშო რომ გახლდათ,რომლის სახელი ერთხელ უკვე ნახსენები
გვაქვს. მან განათლებას დაწაფებული მოგზაურის უპასუხისმგებლო
ცნობისმოყვარეობით შეისწავლა ეს დემონი და ასე განსაჯეთ, მისი
სამსახურისადმი სახიფათო მიდრეკილებანი საკუთარ თავშიც აღმოაჩინა,მის
სამსახურში კი მთელი აქაური სამყარო იყო ჩამდგარი. თავისი ბუნების
წყალობით იგი საიმისოდ არ იყო გაჩენილი,დამონებოდა იმ სულისკვეთებას,
რომელიც ამჟამად იდგამდა ფესვებს,თუმცა ჩანასახის სახით ესეც და სხვა
სულისკვეთებაც აქა-იქ ბერგჰოფში“ყოველთვისბოგინობდახოლმე;დამაინც,
შიშით ამჩნევდა, რომ საკმარისი იყო, ოდნავ მოდუნებულიყო და,
გამომეტყველებაში,ლაპარაკსა და საქციელში მასაც ეპარებოდა ხოლმე ის
ინფექცია,რომელსაცირგვლივვერავინაღწევდათავს.
მაინცრაიყო?რატრიალებდაჰაერში?ჩხუბისჟინი.კრიზისისმომასწავებელი
გაღიზიანება,უმსგავსი მოუთმენლობა.საყოველთაო მიდრეკილება გესლიანი
შეხლა-შემოხლისადმი, გაცეცხლებისადმი, ხელჩართული ჩხუბისადმიც კი.
გამწარებული კამათი,თავაწყვეტილი ლანძღვა- გინება ყოველდღიური ამბავი
იყო ცალკეულ პიროვნებებსათუმთელ ჯგუფებსშორისდანიშანდობლივია,რომ
შორიდან მაყურებლები არათუ არ გმობდნენ უშუალოდ საქმეში გარეულთ და
მოჩხუბრებსკიარ აშველებდნენ,არამედ თვითონაცსიამოვნებით ებმებოდნენ
აყალმაყალში და ჩხუბის ჟინით თვითონაც იმსჭვალებოდნენ ხოლმე.
მოჩხუბრები ფითრდებოდნენ და ცახცახებდნენ. თვალები უბრწყინავდათ,
თვალებს აბრიალებდნენ, ტუჩ- პირი ბრაზისაგან ეღრიცებოდათ. სხვებს კი
შურდათ იმ აქტიური მოჩხუბრებისა,ვისაც ყვირილის საბაბი და უფლება
მიეცემოდა.მიბაძვის დაუოკებელი ჟინი იპყრობდა მათ სულსა და ხორცს და
ვისაცძალაარ ჰყოფნიდა,თავიმარტოობისთვისშეეფარებინა,ისაუცილებლად
ებმებოდასაყოველთაო ორომტრიალში.სანატორიუმ ბერგჰოფში“მომრავლდა
უმიზეზო კონფლიქტები და ერთმანეთის ლანძღვა- გინება დირექციის
თანდასწრებით,ისინიც,ვითომ მოჩხუბრებს ვაშოშმინებთო,თვითონაც სულ
იოლად გადადიოდნენ ყვირილსა და უხეშობაზე. ვინც აქედან
ნერვებდაწყნარებული მიდიოდა, იმანაც კი არ იცოდა, უკან რა დღეში
დაბრუნდებოდა.კარგი რუსული მაგიდის ერთი წევრი,მინსკიდან ჩამოსული,
მართლაც რომ ელეგანტური პროვინციელი მანდილოსანი, ჯერ კიდევ
ახალგაზრდა,მსუბუქი ავადმყოფი,რომელსაც სამთვიანი მკურნალობაჰქონდა
დანიშნული, ერთ მშვენიერ დღეს კურორტზე ჩავიდა მოდური კოფტების
ფრანგულ მაღაზიაშიდაიქისეთიჩხუბიმოუვიდაგამყიდველ ქალთან,რომშინ
ნერვებაშლილი დაბრუნდა, ყელიდან სისხლი წასკდა და მას შემდეგ
განუკურნებელი ავადმყოფი გახდა.გამოიძახეს მისი მეუღლე და განუცხადეს,
თქვენიცოლიაქსამუდამოდუნდადარჩესო.
ეს ერთ-ერთი მაგალითი იყო იმისა,რაც აქ ხდებოდა.სულ არ გვეხალისება,
მაგრამ ერთ ამბავს კიდევ მოგითხრობთ. იქნებ ვინმეს ახსოვს ერთი
მრგვალსათვალიანი მოსწავლე,ანუ ყოფილი მოსწავლე,ფრაუ ზალომონის
მაგიდასთანრომიჯდა.იმუნიათო ყმაწვილსერთიჩვეულებაჰქონდა:საჭმელს
დააქუცმაცებდა,აზელდა,მერემაგიდასიდაყვით დაეყრდნობოდა,იმსალაფავს
მისდგებოდა და შესანსლავდა,თან დროდადრო ხელსახოცს სათვალის სქელ
შუშებქვეშ შეიცურებდა ხოლმე.ასე იჯდა მთელი ამ ხნის განმავლობაში ეს
მოსწავლე,თუ ყოფილი მოსწავლე,საჭმელს ნთქავდა,თვალებს იწმენდდა და
არავითარ საბაბს არ იძლეოდა, მისი პიროვნებით უფრო მეტად
დაინტერესებულიყო ვინმე.ახლა კი,ერთ დღეს,პირველ საუზმეზე,სრულიად
მოულოდნელად, რომ იტყვიან, მეხი ჩამოვარდა მოწმენდილი ციდანო, ეს
ყმაწვილიისეგაალმასდადაგააფთრდა, რომსაყოველთაო ყურადღებამიიპყრო
დამთელისასადილო დარბაზიფეხზედააყენა.იმადგილას,დარბაზისბოლოში,
სადაც იგი იჯდა,დიდი ხმაური ატყდა,ყმაწვილი გაფითრებული გაჰყვიროდა,
უფროსწორად, ლილიპუტსუყვიროდა, რომელიციქვე, მისგვერდითიდგა.
-თქვენ ტყუით!-ყვიროდა იგი და სიბრაზისაგან ხმა უწყდებოდა,-ჩაი ცივია!
თქვენი მოტანილი ჩაი ყინულივით ცივია.არ მინდა,სანამ ტყუილს იტყოდეთ,
თქვენთვითონგასინჯეთ,ესთუნელთბილინარეცხიარ არისდათუშეიძლება
საერთოდ დალიოსწესიერმაადამიანმა!როგორ გაბედეთ ჩემთვისყინულივით
ცივი ჩაის მოტანა,როგორ იფიქრეთ,როგორ გაივლეთ გულში,რომ ამას
დავლევდი? !არ დავლევ!არ მინდა!-დაიწივლა მან და მაგიდას მუშტები ისე
დაუშინა,რომჭურჭელიათამაშდადააზრიალდა,-მეცხელიჩაიმინდა!ქაფქაფა
ჩაიმინდა,ამისუფლებამაქვსღვთისადაკაცისწინაშე!ესარ მინდა, მემდუღარე
მინდა,ეს,ერთი ყლუპიც რომ მოვსვა,სულს გამაცხებინებს. ..წყეულო ჯოჯოვ!-
დაიღრიალამანუეცრად, ამით უკანასკნელიაღვირიცჩამოიგდო დაგააფთრების
სრული თავისუფლება მოიპოვა, ემერენციას მუშტი მოუღირა და პირზე
დუჟმორეულმაკბილებიდაუღრჭიალა.შემდეგმაგიდაზებრახუნიგანაგრძო,თან
ფეხებს აბარტყუნებდა და თავის მინდა- არ მინდას გაჰყვიროდა,დარბაზში
კიამასობაშიჩვეულებრივიორომტრიალიიდგა.გამძვინვარებულმამოსწავლემ
შემაშფოთებელი,ნერვიულითანაგრძნობაგამოიწვია.რამდენიმეკაციწამოხტა
და იქით მასავით მუშტმოღერებული,კბილებდაკრეჭილი და თვალანთებული
იცქირებოდა. სხვები ფერდაკარგულნი ისხდნენ, თვალები დაეხარათ და
კანკალებდნენ.ასევეკანკალებდნენმერეც, როცაარაქათგამოცლილიმოსწავლე
თავისთვისიჯდა, წინახალიჩაიედგადაპირსარაკარებდა.
„ბერგჰოფის“ სათვისტომოს ერთი კაცი შემოემატა, ყოფილი კომერსანტი,
ოცდაათი წლისა.მას უკვე დიდი ხანია სიცხეს აძლევდა და სანატორიუმიდან
სანატორიუმში მომთაბარეობდა.ეს კაცი ებრაელთამოძულე იყო,ანტისემიტი
გახლდათ პრინციპულადაცდასპორტულიინტერესითაც, რაღაცნაირიხალისიანი
გაშმაგებით მისდევდაამსაქმესდაესაკვიატებულიუარყოფამისიცხოვრების
სიამაყესა და შინაარსს შეადგენდა.ოდესღაც კომერსანტი იყო და ვეღარ
კომერსანტობდა,ამქვეყნად აღარაფერს წარმოადგენდა,მაგრამ ებრაელთა
მტრობაზე ხელი არ აუღია.იგი სერიოზულად იყო ავად,მძიმედ,ხრინწიანად
ახველებდა,ხოლო დროდადრო ისეთ ხმას გამოსცემდა,თითქოს ფილტვით
აცემინებსო, ხმამაღლა, მოკლედ, ერთსშემაძრწუნებლად ამოახველებდახოლმე.
მაგრამებრაელირომმაინცარ იყო,თავმოსაწონად ესღადარჩენოდა.გვარად
ვიდემანიგახლდათ,ქრისტიანულიგვარიჰქონდა,რაიმეუწმინდურიკიარა.ერთ
ჟურნალს იწერდა,რომელსაც არიული ლამპარი“ერქვა და აი,ამდაგვარების
მოყოლაიცოდა.
-ჩავდივარ ერთხელ სანატორიუმიქსში,ისიყო,დავაპირესაერთო გალერეაში
დაბანაკებადა,როგორ ფიქრობთ,ვინწევსხელმარცხნივშეზლონგზე?ბატონი
ჰირში!ხელმარჯვნივ?ბატონივოლფი!იქრაღაგამაჩერებდა, მაშინვეწამოვედი,
-
დაასეშემდეგდაასეშემდეგ.
„ეგრეცმოგიხდება! “-ზიზღითგაიფიქრებდახოლმეჰანსკასტორპი.
ვიდემანმა ჩასაფრებულივით სწრაფად იცოდა ადამიანზე თვალის შევლება.
ნამდვილად გეგონებოდათ,ცხვირწინ ფოჩი უკიდია,ზედ ბოროტად აელმებს
თვალსდამისმიღმავეღარაფერსხედავსო.მისსულშიჩაბუდებულიავიიდეა
მღრღნელ უნდობლობად,ვინმეს ამოჩემებისა და მუდმივი დევნის მანიად
გადაქცეოდა და არ ასვენებდა.თავის სიახლოვეს მიმალულ ან შენიღბულ
უწმინდურობას თუ იეჭვებდა,უეჭველად უნდა გამოეჩხრიკა და საქვეყნოდ
გამოეჭენებინა. სადაც უნდა მოხვედრილიყო,იკბინებოდა,ცილს სწამებდა
ყველას და დორბლებს ყრიდა. მოკლედ, ყოველდღიურ ცხოვრებას იმათი
ლანძღვა- გინებით ივსებდა,ვისაცმისიკუთვნილი,ისერთადერთიუპირატესობა
არგააჩნდა.
ზემოთ აღწერილიბოღმაამკაცსჯანმრთელობასდიდად უუარესებდადარაკი
არ იქნებოდა,აქაც არ წასწყდომოდაისეთ სულიერთ,ვისაც ისნაკლიჰქონდა,
რისგანაც თვითონ დაზღვეული გახლდათ,ერთ მშვენიერ დღეს იმ ბოღმის
წყალობით მეტისმეტად ამაზრზენი სცენა გათამაშდა,მას ჰანს კასტორპიც
შეესწროდაჩვენცშემდგომასაწერმასალადამშემთხვევასგამოვიყენებთ.
აქბინადრობდაერთიკაცი,რომელსაცგამოსააშკარავებელიცარაფერიჰქონდა,
ამჯერად ისენათელიიყო ყველაფერი.ესკაციგვარად ზონენშაინიგახლდათ და
რაკივიდემანისთვალშიამაზეუწმინდურიგვარიარცმოიძებნებოდა, პირველივე
დღიდან ზონენშაინის პიროვნება ცხვირწინ ფოჩივით დაიკიდა,ზედ თვალებს
ბოროტად აელმებდადახანდახანხელსაცწაჰკრავდახოლმე,ოღონდ თავიდან
მოსაცილებლადკიარა, პირიქით, რომკიდევუკეთგაღიზიანებულიყო.
ზონენშაინიც მასავით სოვდაგარი იყო, მასავით მძიმე ავადმყოფიც და
ავადმყოფურად მგრძნობიარეც.ამყველასმიმართ კეთილად განწყობილ კაცს
არცჭკუააკლდადახუმრობისნიჭიცჰქონდამომადლებული, აი,ვიდემანიკიმისი
ენაგესლიანობისათვის და იმ ფოჩით თამაშისათვის, თავის მხრივ, მანაც
სასტიკად შეიძულა,ჰოდა,ერთ მშვენიერ დღესნაშუადღევსხალხივესტიბიულში
გაცვივდა,რადგანიქგამხეცებულ ვიდემანსადაზონენშაინსერთმანეთითმით
დაეთრიათ.
საზარელი, უბადრუკისანახაობაიყო.პატარაბიჭებივითმუშტი-კრივიგაემართათ,
მაგრამ მათ ჩხუბში უკიდურესობამდე მისული მოზრდილი ადამიანების
გამწარება იგრძნობოდა.ერთმანეთს სახეს აფხოჭნიდნენ,ცხვირსა და ყელში
სწვდებოდნენ, იატაკზე ერთმანეთს აფურთხებდნენ, ფეხით ჯეგავდნენ,
აჯაჯგურებდნენ,ტანსაცმელს ახევდნენ,უბრაგუნებდნენ და პირიდან დორბლს
ყრიდნენ.სანატორიუმისპერსონალმაძლივსდააცილაერთმანეთსდაკბენილი
და დაკაწრული მოჩხუბრები.ვიდემანი იფურთხებოდა,სისხლი სდიოდა და
ბრაზისაგანსახეშეშლილსთმაყალყზედასდგომოდა.ჰანსკასტორპსარცენახა
და არც სჯეროდა,ასეთი რამ საერთოდ თუ შეიძლებოდა.ბატონ ვიდემანს
გახევებული თმაყალყზე ედგადაასე თმაგაშეშებული მოსცილდაიქაურობას,
ბატონ ზონენშაინს კი ერთი თვალი ჩალურჯებოდა და შავ, ხუჭუჭ თმაში
სისხლიანი ჭრილობა მოუჩანდა.იგი კანტორაში შეიყვანეს,იქ სკამზე დაეცა,
სახეზეხელებიაიფარადამწარედაქვითინდა.
აი, ასეთი ურთიერთობა ჰქონდათ ვიდემანსა და ზონენშაინს. ამ სცენის
შემსწრენი კიდევ რამდენიმე საათს კანკალებდნენ.
შედარებისათვისსასიამოვნოც კიაგიამბოთ ამუბადრუკისცენისსაპირისპირო,
იმავე პერიოდში მომხდარი, მართლა შელახული ღირსების დასაცავი
ორთაბრძოლისამბავი,რომელიცამსახელს,მართალია,ღიმილისმომგვრელად,
მაგრამ,სხვათუარაფერი,მისი ფორმალური მხარის ზარ- ზეიმით წარმართვის
გამო მაინციმსახურებდა.ჰანსკასტორპიმისცალკეულ ფაზებსარ შესწრებია, ამ
საქმის ჩახლართულ და დრამატულ მიმდინარეობას მხოლოდ დოკუმენტების,
ახსნა-განმარტებითი ბარათებისა და ოქმების საშუალებით გაეცნო,ყველა ეს
დოკუმენტი არამცთუ სანატორიუმ ბერგჰოფში“ , არამედ მის გარეთაც
გავრცელდა,და არა მარტო კურორტზე,მთელ კანტონში,მთელ ქვეყანაში,
საზღვარგარეთაც,ამერიკაშიცკი გააღწია და შესასწავლად ისეთ პირებსაც კი
დაეგზავნა,რომლებიც ამ საქმეს ვერც მნიშვნელოვნად ჩათვლიდნენ და არც
მოინდომებდნენმისმიმართთუნდაციოტისოდენაინტერესიგამოეჩინათ.
ეს გახლდათ ეგრეთ წოდებული პოლონელთა საქმე,ღირსების დასაცავად
პოლონელთაჯგუფისწიაღშიატეხილიდავა.მთელიესპატარაკოლონიაცოტა
ხნის ჩამოსული იყო ბერგჰოფში“და კარგი რუსული მაგიდა მთლიანად ეკავა
(ბარემაქვემოგახსენებთ,რომჰანსკასტორპიიქაღარ იჯდა,მასმერემანჯერ
კლეეფელდთან გადაინაცვლა,შემდეგ ზალომონთან და ბოლოს,ფროილაინ
ლევის გვერდით დაიმკვიდრა ადგილი) .პოლონელები ისეთი ელეგანტურები
იყვნენ და ისე რაინდულად დახვეწილნი,რომ გაოცებისგან მხოლოდ წარბები
შეგეძლოთ აგეწიათ და ნებისმიერი შემთხვევის მოლოდინში ყოფილიყავით.
ჯგუფშიშედიოდაერთიცოლ- ქმარიდავინმეგაუთხოვარიქალი,რომელიცერთ-
ერთ მამაკაცთანმეგობრობდა,დანარჩენებისულ კავალრებიგახლდნენ.ესენი
იყვნენფონჟუტავსკი,ჩიშინსკი,ფონროძინსკი,მიხაელ ლოდიგოვსკი,ლეო ფონ
აზარაპეტიანი დაასე შემდეგ.ერთხელ ბერგჰოფის“რესტორანში შამპანურის
სმისას ვინმე იაპოლს ორი სხვა კავალრის თანდასწრებით ფონ ჟუტავსკის
მეუღლესა და ბატონ ლოდიგოვსკისთან დაახლოებულ ქალიშვილზე,გვარად
კრილოვზე, უშვერირამეთქვა.
აი,აქედან მიეცა დასაბამი იმ ნაბიჯებს,მოქმედებასა და ფორმალობებს,ამ
ხელიდანხელშიგარდამავალიდამთელ ქვეყანაშიდაგზავნილიდოკუმენტების
შინაარსსრომშეადგენდა.ჰანსკასტორპიკითხულობდა:
„განცხადება, თარგმნილი პოლონური დედნიდან: 19. .. 27 მარტს ბატონმა
სტანისლავ ფონ ჟუტავსკიმ თხოვნით მიმართა ბატონებს დოქტორ ანტონი
ჩიშინსკისადაშტეფანფონროძინსკისმისისახელით სწვეოდნენბატონკაზიმირ
იაპოლს და ღირსების კოდექსის წესების თანხმად,იგი დუელში გაეწვიათ იმ
მძიმეშეურაცხყოფისადაცილისწამებისათვის,რაიცბატონმაკაზიმირ იაპოლმა
ბატონებთანიანუშთეოფილ ლენარტსადალეო ფონაზარაპეტიანთანსაუბარში
მიაყენამისთანამეცხედრეს, ქალბატონიადვიგაფონჟუტავსკას.
შეიტყო რაზემოხსენებულისაუბრისამბავი,რომელიცნოემბრისბოლოსშედგა,
ბატონმა ფონ ჟუტავსკიმ დაუყოვნებლივ მიიღო სათანადო ზომები, რათა
სრულად დაედგინაშეურაცხყოფისმიყენებისფაქტი.გუშინ,19. .
.27მარტს,ბატონ
ლეო ფონ აზარაპეტიანის პირით,რომელიც უშუალოდ მოწმე გახლდათ იმ
საუბრისა, სადაც წარმოთქმულ იქნა შეურაცხმყოფელი სიტყვები და
ინსინუაციები, დადასტურდა ცილისწამებისა და შეურაცხყოფის ფაქტი.
ზემოთქმულიდანგამომდინარე,ბატონისტანისლავფონჟუტავსკიიძულებული
გახდა,დაუყოვნებლივმიემართაქვემორეხელისმომწერთათვისდააღეჭურვა
ისინი უფლებამოსილებით მისი ღირსების ხელყოფისათვის ბატონ კაზიმირ
იაპოლისწინააღმდეგაღეძრათსაქმე.
ქვემორეხელისმომწერნიაცხადებენ:
1.ერთ-ერთიმხარისმიერ 19...9აპრილისშედგენილიოქმისთანახმად, რომელიც
შემუშავებულიალემბერგში
(ლემბერგი-ახლანდელიქ.ლვოვი. )ბატონებისზდისლავჟიგულსკისადათადეუშ
კადუის მიერ ბატონი ლადისლავ გოდულეჩნისაგან ბატონი კაზიმირ იაპოლის
წინააღმდეგ აღძრული საქმის გამო,ასევე ღირსების სასამართლოს 19. ..18
ივნისის განცხადების საფუძველზე, რომელიც იმავე საქმის თაობაზე
ლემბერგშივე იქნა შემუშავებული, ერთმანეთთან შეჯერებული ორივე
დოკუმენტიდან დასტურდება, რომ ბატონი კაზიმირ იაპოლი ღირსების
ცნებასთან შეუთავსებელი, განმეორებით ჩადენილი საქციელის გამო არ
შეიძლებაჩაითვალოსჯენტლმენად“ .
2.გამოაქვთ რა ყოველივე ზემოთქმულიდან სათანადო დასკვნები,ქვემორე
ხელის მომწერნი აცხადებენ,რომ ბატონი კაზიმირ იაპოლი ვერასგზით ვერ
ჩაითვლებადუელშიგაწვევისღირსად.
3.იგინივე დაუშვებლად თვლიან,იკისრონ შუამავლის როლი ან ღირსების
დასაცავი საქმე აღძრან იმ პირის წინააღმდეგ,ვინც ღირსების ცნების მიღმა
იმყოფება.
საქმისვითარებიდანგამომდინარე,ქვემორეხელისმოწერნიაცნობებენბატონ
სტანისლავფონჟუტავსკის,რომმიზანშეწონილიარ არისსაკუთარიუფლების
დასაცავად ბატონი კაზიმირ იაპოლის წინააღმდეგ იმოქმედოს ღირსების
კოდექსისწესებისმიხედვით დაურჩევენსასამართლოსგზით აზღვევინოსმას
დანაშაული, რათააღიკვეთოსშემდგომიდანაშაულებრივიქმედებაიმპირისაგან,
ვისაც არავითარი უფლება არა აქვს და უნარიც არ შესწევს, თვითონვე
გამოისყიდოსსაკუთარიდანაშაული.
(დათარიღებულიადახელმოწერილი)
დოქტორიანტონიჩიშინსკი,
შტეფანფონროძინსკი“ .
ჰანსკასტორპმაგანაგრძო:
„ოქმი,შედგენილი,ერთიმხრივ,ბატონისტანისლავფონჟუტავსკისადაბატონი
მიხაელ ლოდიგოვსკისადა,მეორე მხრივ,ბატონ კაზიმირ იაპოლსადაბატონ
იანუშთეოფილ ლენარტსშორის19. ..2აპრილს,კურჰაუსისბარშისაღამოს7: 30-
დან7:45-მდემომხდარიინციდენტისმოწმეებისჩვენებისმიხედვით.
ბატონისტანისლავფონჟუტავსკითავისირწმუნებულების,ბატონებისდოქტორ
ანტონიჩიშინსკისადაშტეფანროძინსკის,განცხადებისსაფუძველზე,რომელიც
ეხება 19..
.28 მარტს ბატონ კაზიმირ იაპოლთან მომხდარ ინციდენტს,საღი
განსჯის შემდეგ იმ დასკვნამდე მივიდა, რომ ბატონი კაზიმირ იაპოლის
სასამართლო წესით დასჯას მისი თანამეცხედრის, იადვიგას, „ მძიმე
შეურაცხყოფისა და ცილისწამების“გამო ვერ მოჰყვება მისთვის სასურველი
შედეგი,ვინაიდანდარადგანაც:
1.არსებობსარცთუუსაფუძვლო ეჭვი,რომბატონიკაზიმირ იაპოლიდადგენილ
დღეს არ გამოცხადდება სასამართლოს წინაშე,ხოლო მისი შემდგომი დევნა
იმისგამო,რომ იგი ავსტრიის ქვეშევრდომია,არამცთუ გაძნელდება,არამედ
პირდაპირშეუძლებელიგახდება.
2. ვინაიდან და რადგანაც სასამართლოს სასჯელი ვერ გამოისყიდის იმ
შეურაცხყოფას,რითაც ბატონიკაზიმირ იაპოლიცილისმწამებლურად შეეცადა,
ლაფშიამოესვარაბატონისტანისლავფონჟუტავსკისადამისითანამეცხედრის
სახელიდაოჯახი.
ბატონმა სტანისლავ ფონ ჟუტავსკიმ თავისი შეხედულებისამებრ აირჩია
უმოკლესი, უსწორესიდაშექმნილივითარებისათვისყველაზეშესაფერიგზა, მას
შემდეგ, რაცმესამეპირისაგანშეიტყო, რომბატონკაზიმირ იაპოლსდაუპირებია
მეორედღესვეგასცლოდაიქაურობას.
და19...2აპრილს, საღამოს3:30-
დან7:45-
მდე,თავისითანამეცხედრეიადვიგასადა
ბატონების მიხაელ ლოდიგოვსკისა და იგნაც ფონ მელინის თანდასწრებით
ბატონ კაზიმირ იაპოლს,რომელიც ბატონ იანუშ თეოფილ ლენარტსა და ორ
უცნობქალიშვილთანერთად აქაურიკურჰაუსისამერიკულ ბარშიალკოჰოლურ
სასმელებსსვამდა, რამდენჯერმესტკიცასილა.
ამისშემდეგბატონკაზიმირ იაპოლსბატონმამიხაელ ლოდიგოვსკიმაცგააწნა
სილადადასძინა, ესფროილაინკრილოვისმძიმეშეურაცხყოფისსაზღაურიაო.
შემდეგ ბატონმა მიხაელ ლოდიგოვსკიმ სილა გააწნა ბატონ იანუშ თეოფილ
ლენარტს ბატონი დაქალბატონი ჟუტავსკებისთვის მიყენებული მიუტევებელი
წყენისათვის, შემდეგ კი წუთის დაუკარგავად ბატონმა სტანისლავ ფონ
ჟუტავსკიმაც ბატონ იანუშ თეოფილ ლენარტს განმეორებით,რამდენჯერმე
გააწნასილათავისითანამეცხედრისადაფროილაინკრილოვისსახელისლაფში
ამოსვრისათვის.
ბატონებიკაზიმირ იაპოლიდაიანუშთეოფილ ლენარტიამხნისგანმავლობაში
პასიურადიქცეოდნენ.
(დათარიღებულიადახელმოწერილი: )
მიხაელ ლოდიგოვსკი, იგნ.ფ.მელინი“.
ჰანს კასტორპს სხვა დროს გაეცინებოდა ასეთ ამბავზე,ახლა კი შინაგანი
განცდებიარ ანებებდაოფიციალურისილაქებისამელვისებურ ცეცხლზეეცინა.
აკანკალებულიკითხულობდაამსტრიქონებსდაერთიმხარისუზადო საქციელმა,
ხოლო მეორე მხარის სამარცხვინო უილაჯობამ და უთავმოყვარეობამ,რაც
დოკუმენტისწამკითხველსმყისვემოხვდებოდათვალში, ამარაცხოვრებისეულმა,
მაგრამ შთამბეჭდავმა ურთიერთსაპირისპირო საქციელმა ძალიან ააღელვა.
ყველას ასევე ემართებოდა. ღირსების დასაცავად პოლონელებისგან
დატრიალებული ამბების მაუწყებელ დოკუმენტებს გატაცებით სწავლობდნენ
ყველგან და მის გამო თავგამოდებით კამათობდნენ. საზოგადოება ოდნავ
გამოაფხიზლა ბატონი კაზიმირ იაპოლის საპასუხო ფურცელმა,აქაოდა,ფონ
ჟუტავსკის მშვენიერად მოეხსენებოდა, რომ მას, იაპოლს, თავის დროზე
ლემბერგშივიღაცმეტიჩარაკოხტაპრუწებისწყალობით ჩამორთმეულიჰქონდა
დუელში გასვლის უფლება და ამიტომ ყველა მისი დაუხანებელი და თამამი
ნაბიჯი წმინდა მაიმუნობა იყო და მეტი არაფერი,რადგან წინასწარვე იცოდა,
რომბრძოლაარ მოუწევდაო.გარდაამისა, ფონჟუტავსკიმმას,იაპოლს,მხოლოდ
იმიტომ არ უჩივლა,რომ ყველას და მათ შორის თვითონაც მშვენივრად
მოეხსენება,თავისთანამეცხედრეს,იადვიგას,რქებისმთელიკოლექციით რომ
ჰყავსშემკობილი,რისიდამამტკიცებელისაბუთებისწარმოდგენაცმას,იაპოლს,
სულ ადვილად შეუძლია.ასევესასამართლოსწინაშეწარდგომით არცკრილოვის
პატიოსნებასდაადგებოდაკარგიდღე.ისე, სიმართლეთუგნებავთ, მხოლოდ მას,
იაპოლს,აქვსჩამორთმეულიდუელშიგასვლისუფლება,თორემმისპარტნიორ
ლენარტს - არადა ფონ ჟუტავსკი სწორედ მის ზურგს ამოეფარა, რომ
საფრთხისთვის თავიაერიდებინა.ამ საქმეში რა როლიც ითამაშა ბატონმა
აზარაპეტიანმა,ამაზელაპარაკიცარასურს, ხოლო რაცშეეხებაკურჰაუსისბარში
ფონ ჟუტავსკის გამოხდომას,მართალია,იგი,იაპოლი,ენამახვილი დახუმარა
კაცია, მაგრამ დიდი ჯან- ღონით ვერ დაიკვეხნის; ფონ ჟუტავსკის თავის
მეგობრებსა და ქალისათვის უჩვეულოდ ღონიერ ჟუტავსკისთან ერთად დიდი
ფიზიკური უპირატესობა ჰქონდათ,თან ის ორი პაწია ქალბატონი,მას და
ლენარტს რომ ახლდნენ, მართალია, მხიარული არსებანი არიან, მაგრამ
ქათამივით სუსტიგულიაქვთ დასაჯარო სკანდალსამიტომმოერიდა.ლენარტი
აპირებდა,თავი დაეცვა,მაგრამ მან მოუწოდა,დაწყნარებულიყო და ღვთის
გულისათვის მოეთმინა ბატონი ჟუტავსკისა და ლოდიგოვსკის მსუბუქი
მოცაცუნება,რაცარცსტკენიათ დაირგვლივმყოფთაცმეგობრულ წახუმრებად
მიიღეს.
ასემოიქცაიაპოლი,მაგრამ,ბუნებრივია,ლაქასმთლიანად ვერ ჩამოირეცხავდა,
მისი შემოტანილი შესწორებები მხოლოდ ოდნავ თუ გააფერმკრთალებდა
ღირსებასადაუბადრუკობასშორისმოწინააღმდეგემხარისსაბუთებით შექმნილ
მშვენიერ კონტრასტს, ესეც არ იყოს, ჟუტავსკი მას დოკუმენტების
გამავრცელებელიტექნიკითაც სჯაბნიდა,მანმხოლოდ ისშეძლო,რომთავისი
რეპლიკარამდენიმეცალად გადაებეჭდვინებინადახალხშიგაევრცელებინა.ის
ოქმებიკი, როგორცმოგახსენეთ, ყველასჩამოურიგდა, ასეგანსაჯეთ,სულ გარეშე
ადამიანებსაც კი.მაგალითად,ისინი ნაფტასადასეტემბრინისაც ერგოთ,ჰანს
კასტორპმა მათაც დაუნახა ხელში და თავისდა გასაოცრად შეამჩნია,რომ ამ
ქაღალდებს ისინიც გაფაციცებით ჩაჰკირკიტებდნენ. იგი ბატონი
სეტემბრინისგანმაინცმოელოდადამცინავღიმილს, რისიუნარიცთავისიგუნება
-განწყობის გამო თვითონ აღარ შესწევდა,მაგრამ,ეტყობა,მასონის ნათელ
გონებაზეც ემოქმედა საყოველთაოდ გავრცელებულ ინფექციას, მისთვის
გაღიმებაცაეკრძალადაიძულებულიცგაეხადა, გასილაქებისსცენით გამოწვეულ
აჟიოტაჟსსერიოზულად მოჰკიდებოდა.გარდაამისა, ამსიცოცხლისმოტრფიალე
კაცსგუნებას უწამლავდა ის ამბავი, რომ აქამდე ვითომ დროებით მაინც
გამოკეთდებოდა ხოლმე,ახლა კი ჯანმრთელობა დღითი დღე უუარესდებოდა,
იგიც წყევლიდა თავის ჭირს, გული მოსდიოდა, თავი ეზიზღებოდა და
ერცხვინებოდა, რადგანუკანასკნელ ხანებშიმაინცხომავადმყოფობაყოველ ორ
-სამდღეშითითოდღესლოგინშიატარებინებდა.
უკეთ ვერც მისიმეზობელიდამოწინააღმდეგეგრძნობდათავს.ავადმყოფობა
ნაფტასორგანულ წიაღშიც ვითარდებოდადაესგარემოებაფიზიკურიმიზეზი,
უფრო სწორად,საბაბიგახდაიმისა,რომორდენშიმისიკარიერაასენაადრევად
დასრულებულიყო,ხოლო მისი ავადმყოფობის შეჩერება აღარც მაღალი და
გაიშვიათებული ჰაერით სუნთქვას შეეძლო.ისიც ხშირად იწვა,გაბზარული
თეფშისებურიხმაცლაპარაკისასახლაუფრო ძლიერ ეხრინწებოდა,ლაპარაკით
კი სიცხიანი კიდევ უფრო მეტს, უფრო მკვახედ და უფრო ენამწარედ
ლაპარაკობდახოლმე.პატარანაფტასათვის,ეტყობა,უცხო იყო ავადმყოფობასა
და სიკვდილთან ბატონი სეტემბრინივით იდეით შთაგონებული ჭიდილი და ამ
ჭიდილშიმუხანათიბუნებისაგანნაწვნევიდამარცხებით გამოწვეულიტკივილი.
მას ფიზიკური მდგომარეობის გაუარესებასთან ერთად,დარდისა და გლოვის
მაგიერ დაცინვისა და შეტევის ჟინი უძლიერდებოდა,ყველაფერში დაეჭვების,
ყველაფრისუარყოფისადაგაბუნდოვანებისწყურვილიკლავდა,ესკიმეორეს
კიდევუფრო უღვივებდამელანქოლიასდამათ ინტელექტუალურ პაექრობასაც
დღითი დღე ამწვავებდა.ჰანს კასტორპს,ცხადია,მხოლოდ იმ პაექრობებზე
შეეძლო ემსჯელა, თვითონრომესწრებოდა, მაგრამთითქმისარ ეეჭვებოდა, რომ
არცერთიპაექრობაარ გამოუტოვებია,რადგანმნიშვნელოვანიკოლოკვიუმების
გასაჩაღებლად მისი,როგორც პედაგოგიურიობიექტისიქყოფნააუცილებელი
იყო. მართალია, იგი არც ბატონ სეტემბრინის აკლებდა წყენას, ნაფტას
ავყიაობას მოსმენის ღირსად რომ თვლიდა ხოლმე,მაგრამ ძალაუნებურად
იმასაცაღიარებდა,ნაფტასავყიაობახშირად სულიერისიჯანსაღისსაზღვრებს
რომგადადიოდა.
ამ ავადმყოფს არც ძალა ჰყოფნიდა და არც ნებისყოფა ავადმყოფობაზე
ამაღლებულიყო,პირიქით,მთელ სამყაროს მისი ნიშნის ქვეშ და მის შუქში
ხედავდა.ბატონისეტემბრინისგულისგასახეთქად,რომელსაცერჩივნა,თავისი
გაფაციცებული მოწაფე ან ოთახიდან გაეგდო,ან მისთვის ყურები დაეგმანა.
ნაფტამგანაცხადა,მატერიაისეთიუვარგისიმატერიალურიმასალაა,რომმასში
სული ხორცს ვერ შეისხამსო.ამის მონდომება სიგიჟეაო.რა გამოვა აქედან?
დაჭყანული სახე!თქვენი ნაქები ფრანგული რევოლუციის რეალური შედეგი
კაპიტალისტურ- ბურჟუაზიული სახელმწიფოა,ვერაფერს ვიტყვით,მშვენიერი
საჩუქარიაო!მის გაუმჯობესებას კი იმით იმედოვნებენ,რომ ეს სისაძაგლე
უნივერსალურიგახადონო.ვითომმსოფლიო რესპუბლიკაკიდიდიბედნიერება
იქნება? პროგრესი? იგი იმ ყბადაღებულ ავადმყოფს ჰგავს, გვერდს რომ
წამდაუწუმიცვლის, აქაოდა,შვებამომეცემაო.ამისგამოხატულებააომისნატვრა,
ყველარომგულშიდაატარებსდახმამაღლაკიარავინამბობსო.იგიგაჩაღდება
კიდეც,დაიწყებაომი,დაკარგიციქნება,თუმცაისსულ სხვაშედეგებსმოიტანს,
ვიდრე მისი გამჩაღებლები მისგან მოელიანო.ნაფტას სძულდა ბურჟუაზიული
სახელმწიფოსგანშემოთავაზებულიუსაფრთხოება.ამსიძულვილისგამოხატვის
საბაბი მას სხვადროსაც მისცემია.ერთხელ,შემოდგომაზე,მთავარ ქუჩაზე
სეირნობისასწვიმამმოუსწროთ.ერთიწამოწინწკლათუარა,თითქოსვიღაცამ
უბრძანაო, ყველამ ერთბაშად ჩამოიმხო თავზე ქოლგები. ეს გახლავთ
სიმხდალისადაუმსგავსიგასათუთებისსიმბოლო,ცივილიზაციასრომმოაქვსო,
თქვა ნაფტამ. ისეთი ტრაგიკული შემთხვევა, როგორიც თბომავალ
„ტიტანიკის“დაღუპვაა,მართალია,ატავისტურ შიშს გვიღვიძებს,მაგრამ კიდეც
გვაფხიზლებსო. მყისვე იწყება ყვირილი მიმოსვლის“ უსაფრთხოების
გაძლიერებაზე.ჩვეულებრივ,აღშფოთებას საზღვარი არა აქვს,როგორც კი
„უსაფრთხოებას“რაიმე დაემუქრებაო.ეს საცოდაობაა და თავისი ჰუმანური
უხერხემლობით მშვენივრად ეხამებაიმეკონომიკურიბრძოლისველისმგლურ
სიხარბესადამუხანათობას,როგორიცთვით ბურჟუაზიულისახელმწიფოა.ომი,
ომი!მე ომის მომხრე ვარ და ომისადმი საყოველთაო მისწრაფება მასთან
შედარებითპატივსაცემსაქმედმიმაჩნიაო.
მაგრამროგორცკიბატონმასეტემბრინიმსიტყვა სამართლიანობა“ახსენადა
განაცხადა,ამ მაღალ პრინციპს შეუძლია საშინაო და საგარეო პოლიტიკური
კატასტროფათავიდანაგვაცილოსო, გამოირკვა,
რომნაფტა, რომელიცწუთისწინ
ამტკიცებდა, სულიერი საწყისი ისეთი მაღალი რამ არის, მისი მიწიერი
განსხეულება ვერასოდეს მოხერხდება და არც უნდა მოხერხდესო,სწორედ
სულიერის სიკეთეს აყენებდა ეჭვქვეშ და მას გათახსირებას უპირებდა.
სამართლიანობა!განაესცნებაგანდიდებისადაგაღმერთებისღირსია?განაიგი
ღვთიურიწარმომავლობისააანპირველხარისხოვანიცნებაა?ღმერთიდაბუნება
უსამართლონიიყვნენ,მათ თავიანთირჩეულნიჰყავდათ დათავიანთ წყალობას
მათ უნაწილებდნენ,ერთს სახიფათო,ყველასაგან გამორჩეული თვისებებით
შეამკობდნენ,სხვას კი უბრალო,ჩვეულებრივ ბედ- იღბალს დაანათლავდნენ.
ნებისყოფიანი ადამიანი როგორღა იქცევა? მისთვის სამართლიანობა,ერთი
მხრივ,დამადამბლავებელისისუსტეა.ეჭვისწყაროა,მეორემხრივკი,ფანფარა,
რომელიც უგუნურ საქმეთაკენ მოუწოდებს. ჰოდა,თუკი ადამიანს ზნეობის
შენარჩუნების მიზნით გამუდმებით უხდება ამ სამართლიანობის“ იმ
„სამართლიანობით“შეცვლა,ესცნებააბსოლუტურიდარადიკალურიროგორღა
იქნება? ადამიანიც ხომ,ჩვეულებრივ,ანერთი თვალსაზრისითაა,ან მეორით
„სამართლიანი“ .სხვა დანარჩენი კი ლიბერალიზმია და დღეს ამ საქნიერით
ვერავის მიიტყუებ. სამართლიანობა, ცხადია, ბურჟუაზიული რიტორიკის
სიტყვიერი ჩენჩოა და სანამ იმოქმედებდე,უწინარეს ყოვლისა,უნდა იცოდე,
რომელისამართლიანობაგაქვსმხედველობაში:ის,რომელიცყველასთავისას
არგუნებს,თუის, რომელსაცყველასთვისერთიდაიმავესმიცემაგანუზრახავსო.
ჩვენაქსახელდახელოდ მხოლოდ ერთიმაგალითიშევარჩიეთ იმუამრავიდან,
როცაიგიცდილობდა, თავგზააებნიამოწინააღმდეგისათვის,მაგრამსაქმეკიდევ
უფრო უარესად მიდიოდა,როცა იგი მეცნიერებას მისდგებოდა,რომლისაც
არაფერისწამდა.მეცნიერებისაარაფერიმწამს, რადგანადამიანსუფლებააქვს,
იგიანსწამდეს,ანარაო,ამბობდაიგი.მეცნიერებაისეთივერწმენაა,როგორიც
სხვა დანარჩენი,ოღონდ ყველაზე უარესი და ყველაზე სულელური,და თვით
სიტყვა მეცნიერება“ასევესულელურირეალიზმისგამოხატულებაა,რომელსაც
არ რცხვენიაადამიანისინტელექტშიობიექტებისუაღრესად საეჭვო ანარეკლი
ჭეშმარიტებად მიიჩნიოსანგაასაღოსდააქედანისეთიუსულგულო დაუსასოო
დოგმატიზმიშეთითხნოს,კაცობრიობასიმაზეუარესიარასოდესარაფერირომ
არ მოუგონიაო. განა თავისთავად არსებული გრძნობადი სამყაროს ცნება
შინაგანი წინააღმდეგობით აღსავსე ყოველგვარ ცნებაზე სასაცილო არ არის?
მაგრამ თანამედროვე დოგმატური ბუნებისმეტყველება იმ ერთადერთი
მეტაფიზიკური წინამძღვრით სულდგმულობს, თითქოს ჩვენი შემეცნების
ფორმები:სივრცე, დრო დამიზეზობრიობა, სადაცხილულისამყაროსმოვლენები
თამაშდება, რეალური მიმართებები იყოს და ჩვენი შემეცნებისგან
დამოუკიდებლად არსებობდეს.გონისათვის ამ მონისტურ მტკიცებაზე უფრო
დიდიუტიფრობაარასოდესშეუთავაზებიათ.სივრცეს, დროსადამიზეზობრიობას
მონისტურად განვითარება ჰქვია,და აი,ინებეთ,თავისუფალმოაზროვნულ-
ათეისტური ცრუ რელიგიის მთავარი დოგმა, რომლითაც ისე ცდილობენ,
გააბათილონ მოსეს პირველი წიგნი, მათი აზრით, ეს ვითომც
გამომათაყვანებელი იგავ- არაკი და მას განმანათლებლური ცოდნა ისე
დაუპირისპირონ, ვითომჰეკელი
(ჰეკელი-ერნსტ ჰეკელი( 1834-
1919)-ცნობილიგერმანელიბუნებისმეტყველი,
დარვინის მიმდევარი.აქ ნაფტა ირონიულად გულისხმობს ჰეკელის ცნობილ
თხზულებას სამყაროს შექმნის ბუნებრივი ისტორია“ ( 1868).
) პირადად
დასწრებოდეს დედამიწის შექმნასო. ემპირიზმი! ვითომ სამყაროს ეთერი
ზედმიწევნით გვაქვს შესწავლილი? ანდა ატომის,ამ პაწაწინა,განუყოფელი
ნაწილაკის“,ამ მათემატიკური ხუმრობის არსებობა კი გვაქვს დამტკიცებული?
სივრცისადადროისუსასრულობისთეორიავითომცდებზეადაფუძნებული?ისე,
ცოტაოდენლოგიკასთუმოვიშველიებთ,დროისადასივრცისუსასრულობისადა
რეალურობის დოგმის წყალობით გამამხიარულებელ აღმოჩენებამდე და
შედეგებამდემივალთ: სახელდობრ, შედეგადარარაობასმივიღებთ.სახელდობრ,
იმ დასკვნამდე მივალთ,რომრეალიზმი წმინდა წყლის ნიჰილიზმია და მეტი
არაფერი.რატომ?სულ უბრალო მიზეზით -იმიტომ,რომ ნებისმიერი სიდიდის
მიმართება უსასრულობასთან ნულის ტოლია.უსასრულობაში არ არსებობს
არავითარი სიდიდე და არც მარადისობაში არსებობს ხანგრძლივობა და
ცვლილება, სივრცულ უსასრულობაში, რაკი ყოველი დისტანცია იქ
მათემატიკურად ნულის ტოლია, არ შეიძლება არსებობდეს ერთმანეთის
გვერდით მდებარეორიწერტილიცკი,რომაღარაფერივთქვათ სხეულებსადა,
მით უმეტეს,მოძრაობაზე.ამასამტკიცებსიგი,ნაფტა,დაუკვირს,რაუტიფრად
ასაღებს მატერიალისტური მეცნიერება უნივერსუმზე“ თავის ასტრონომიულ
ნაბოდვარს, თავის ქარაფშუტულ ნალაყბევს აბსოლუტურ ჭეშმარიტებად.
საბრალო კაცობრიობა!უაზრო ციფრებსთავმომწონედ აჩრიან,ამით საკუთარი
არარაობისგრძნობასუღვიძებენდასაკუთარისიდიადისშეგნებასკიუხშობენ!
ისკიდევშესაწყნარებელია,თუკიადამიანისგონებადაშემეცნებადედამიწაზე
დაეტევა და თავის სუბიექტურ- ობიექტურ აღქმასა და განცდას რეალურად
მხოლოდ ამსფეროშიმიიჩნევს,მაგრამიგიამსფეროშირომვეღარ დაეტევა,
მარადიულ საიდუმლოს წაეპოტინება და ეგრეთ წოდებულ კოსმოლოგიასა და
კოსმოგონიას მოჰყვება, ეს უკვე ხუმრობად აღარ ჩაითვლება და მისი
კადნიერებაც უმსგავსობის უმაღლეს მწვერვალს მიაღწევსო. მაინც რა
მკრეხელური სისულელეა, დედამიწიდან რომელიმე ვარსკვლავის
„დაშორება“ტრილიონიკილომეტრით ანსინათლისწლებით ზომო დაგეგონოს,
თითქოს ციფრების ასეთი აბრაკადაბრით შეიძლებოდეს, ადამიანის გონი
ჩაახედო უსასრულობისა და მარადისობის არსში,მაშინ როცა უსასრულობას
არაფერიაქვსსაერთო სიდიდესთანდამარადისობაცსაერთოდ ვერ უთავსდება
ხანგრძლივობისადადროისმიერიმანძილებისცნებებს,პირიქით,ისინიძალიან
შორსდგანანსაბუნებისმეტყველო ცნებებისაგანდასწორედ რომაბათილებენ
იმას, რასაც ჩვენ ბუნებას ვუწოდებთ! სიმართლე თუ გნებავთ, ბავშვის
გულუბრყვილობა,რომელსაცსჯერა,ვარსკვლავებიცისკაბადონზეგაკეთებული
ნახვრეტებია,საიდანაც მარადიული ნათელი მოჩანსო,ნაფტასთვის ათასჯერ
უფრო სანუკვარია,ვიდრემთელიესფუჭი, უგუნურიდათავდაჯერებულილაყბობა,
მონისტურმეცნიერებას სამყაროს“ირგვლივრომგაუჩაღებია.
სეტემბრინიმჰკითხა, შემთხვევით,ვარსკვლავებზეთქვენციმავერწმენისხომარ
ბრძანდებითო.ამაზე ნაფტამ უპასუხა,დიახაც,მორჩილებისა და სკეფსისის
თავისუფლებას ვიტოვებო.ამან ერთხელ კიდევ ცხადყო,როგორ ესმოდა მას
„თავისუფლება“დაამ გაგებას სადამდე შეიძლებოდა,მივეყვანეთ.ამას კიდევ
არაუშავდა,სეტემბრინისრომარ შეშინებოდა,ჰანსკასტორპსესყველაფერი
საინტერესოდარმოეჩვენოსო!
ნაფტავერაგულად უსაფრდებოდაბუნებისდამპყრობპროგრესს,ვინძლო,მისი
სუსტიმხარეებიგამოეჩხრიკადამისიმებაირახტრეებისადაპიონერებისათვის
ირაციონალურ სამყაროში ადამიანური უკუქცევა ეკიჟინებინა. ავიატორები,
მფრინავები,უმეტესად ცუდიდასაეჭვო პიროვნებებიდა,უპირველესყოვლისა,
ცრუმორწმუნენი არიანო,ამბობდა იგი,თან ავგაროზები მიაქვთ,სათამაშო
ღორები თუ ყვავები, მხარუკუღმა სამ- სამჯერ გადააფურთხებენ, იღბლიანი
მფრინავებისხელთათმანებსიცვამენდაკიდევრასაღარ სჩადიანო.საოცარია,
მათი ხელობის საფუძვლად აღიარებულ მსოფლმხედველობას ეს პრიმიტიული
სიბრიყვე როგორღა უთავსდებაო? თავისგანვე აღმოჩენილი წინააღმდეგობა
აღაფრთოვანებდა და უდიდეს კმაყოფილებას ანიჭებდა ნაფტას და ამაზე
ლაპარაკით გულს ვეღარ იჯერებდა ხოლმე. .
.მაგრამ ჩვენ ვერ გამოვლევთ
ნაფტასმუხანათობისდამადასტურებელ მაგალითებსდაუფრო მნიშვნელოვანი
ამბებიმოსაყოლიდაგვრჩება.
ერთხელ,თებერვალში,მამაკაცებმა მოილაპარაკეს,ნაშუადღევს მონშტაინში
გაესეირნათ. ეს ადგილი მარხილით საათ- ნახევრის სავალზე იყო მათი
ყოველდღიური სამყოფელისგან.მსურველთა ჯგუფში შედიოდნენ ნაფტა და
სეტემბრინი,ჰანსკასტორპი,ფერგედავეეზალი.დაიქირავესორიერთცხენიანი
მარხილი,ჰანსკასტორპიჰუმანისტთანდაჯდა,ნაფტა-ფერგესადავეეზალთან,-
ეს უკანასკნელი მეეტლეს უჯდა გვერდში,-სამ საათზე კარგად ჩაფუთნილები
დაიძრნენ ნაფტასა და სეტემბრინის საბრძანებლიდან და ზანზალაკების
წკარუნით,რაც ასე სასიამოვნოდ გაისმის ხოლმე თოვლიან მდუმარებაში
ჩაფლულ მიდამოში,მარჯვენაფერდობსფრაუენკირჰესადაგლარისისგავლით,
სამხრეთისაკენ გაუყვნენ. სამხრეთიდან ისე სწრაფად მოიწევდა თოვლის
ღრუბელი,რომ მალე მკრთალი ცისფერი ზოლი რეტიკონის მთაგრეხილის
თავზეღაშემორჩა.ყინვამაგრად უჭერდა,ქედინისლშიიყო გახვეული.კლდესა
და უფსკრულს შორის გამავალი უჯებირო,ვიწრო გზა ნაძვნარისაკენ ციცაბოდ
მიემართებოდა.წინ ნაბიჯ- ნაბიჯ მიიწევდნენ.გზაზე ხშირ-
ხშირად ეშვებოდნენ
მოციგავეები, ციგიდან გადმოდიოდნენ და მათ გვერდს ისე უვლიდნენ.
მოსახვევებიდანსხვამარხილებისნაზიდაგამაფრთხილებელიწკარუნიისმოდა,
ხანერთმანეთზემიყოლებულიორცხენშებმულიმარხილებიშემოხვდებოდათ და
ერთმანეთისთვისგვერდისავლადიდ სიფრთხილესმოითხოვდა.მონშტაინსრომ
მიუახლოვდნენ,თვალწინციუგენშტრასესკლდოვანიმონაკვეთისუმშვენიერესი
ხედიგადაეშალათ.მონშტაინში,„ კურჰაუსად“წოდებულიპატარასასტუმროსწინ,
პლედებიდან გამოძვრნენ,მარხილები იქვე მიატოვეს და რამდენიმე ნაბიჯი
ფეხით გაიარეს,რომსამხრეთ- აღმოსავლეთით,„ შტულზერგრატისკენ“გაეხედათ.
სამიათასიმეტრისიმაღლისუზარმაზარიკლდენისლშიიყო ჩაფლული.ნისლში
ერთგან ამოზიდულიყო ცაში ატყორცნილი ეული ქიმი,არამიწიერი,დიდების
პანთეონ ვალჰალასავით( ვალჰალა -ძველ გერმანულ- ნორდულ მითოლოგიაში
ბრძოლისველზედაცემულთაადგილსამყოფელი. )
შორეული,წმიდათაწმიდადამიუწვდომელი.ჰანსკასტორპსთვალიმოსტაცაამ
სანახაობამ და სხვებსაც მოუწოდა, დამტკბარიყვნენ. ეს მან წარმოთქვა
მოკრძალებით სიტყვა მიუწვდომელი“და ბატონ სეტემბრინის საბაბი მისცა,
ხაზგასმით ეთქვა,რომ იცოდეთ,ის კლდე ბევრჯერ იქნება ფეხდადგმულიო.
საერთოდ, ბუნებაში ძნელად მოიძებნება ისეთი მიუწვდომელი ადგილები,
ადამიანს ზედ ფეხი არ დაედგასო.ეს მცირე გაზვიადება და ბაქიაობააო,
გამოეპასუხა ნაფტა და დაასახელა ევერესტი,რომელიც ადამიანს დღემდე
აგებებსყინულოვანუარსდაეტყობა,მიუკარებლად დარჩენასკიდევდიდხანს
აპირებსო.ჰუმანისტსგულიმოუვიდა.ბატონები კურჰაუსთან“მიბრუნდნენ, სადაც
კიდევრამდენიმე, ცხენებგამოშვებულიმარხილიდაუხვდათ.
აქგაჩერებაცშეიძლებოდა.ზემო სართულისასტუმრო ოთახებსეკავა.იქვეიყო
სასადილო ოთახი, გლეხურად მოწყობილი და კარგად გამთბარი.
ექსკურსანტებმათავაზიანდიასახლისსსაუზმედაუკვეთეს:ყავა,თაფლი,თეთრი
პურიდააქაური,სახელგანთქმულიმსხლისპურები.მეეტლეებსწითელიღვინო
გაუგზავნეს.სხვამაგიდებსშვეიცარიელიდაჰოლანდიელისტუმრებიუსხდნენ.
გვინდაგითხრათ,რომჩვენიხუთიმეგობრისსუფრასცხელმადასანაქებო ყავამ
ლაპარაკის საღერღელი აუშალა,თუმცა ჯობია,სიზუსტე დავიცვათ და ვთქვათ,
რომ ეს საუბარი სინამდვილეში ნაფტას მონოლოგი გახლდათ, სხვებმა
რამდენიმესიტყვათქვესთუარა,მერემანხმააღარავისამოაღებინა,მარტო
თვითონ ილაპარაკა,ამასთან,მონოლოგს საზოგადოებაში მიუღებელი ფორმა
მიეცა,რაკი ექსიეზუიტი თავაზიანი,დამრიგებლური კილოთი მხოლოდ ჰანს
კასტორპს მიმართავდა,გვერდით მჯდომი ბატონი სეტემბრინისთვის ზურგი
ჰქონდაშექცეულიდადანარჩენთანამესუფრეებსაცარავითარ ყურადღებასარ
აქცევდა.
გაგვიჭირდებოდა,სახელი დაგვერქმია მისი იმპროვიზაციისათვის,რომელსაც
ჰანს კასტორპი ვითომ თანხმობის ნიშნად უქნევდა თავს.იგი ერთ რომელიმე
თემას არც უტრიალებდა, სულიერის სფეროში დაფარფატებდა, ხან რას
წამოედებოდა და ხან რას,არსებითად კი ლაპარაკობდა სულიერი ცხოვრების
გამოვლინებების ორჭოფულობაზე და მისგან წარმომდგარი დიადი ცნებების
მოჩვენებით ბუნებასა და უსარგებლობაზე და ცდილობდა,მსმენელის გულის
გასატეხად დაემტკიცებინა, აბსოლუტური საწყისი დედამიწაზე რა
თვალისმომჭრელ, მოჩვენებითსამოსელშიგვევლინებოდა.
ასე იყო თუ ისე,შეიძლებოდა,ჩაგვეთვალა,რომ მისი ლექციათავისუფლების
პრობლემასუტრიალებდადაამცნებისაღრევაზემიუთითებდა.სხვასაკითხებს
გარდა,იგი ლაპარაკობდა რომანტიზმსა და მეცხრამეტე საუკუნის დამდეგს
ევროპაშიწარმოშობილიამმიმდინარეობისთვალისმომჭრელ ორჭოფულობაზე,
რომლის წინაშეც არარაობად იქცეოდა რეაქციისა და რევოლუციის ცნებები,
სანამ ისინი რაღაც უფრო ამაღლებულ აზრს არ შეიძენდნენ.რადგან,ცხადია,
ძალიანსასაცილო ჩანდარევოლუციურობისცნებისდაკავშირებამხოლოდ და
მხოლოდ პროგრესსა და ნიაღვარივით მოვარდნილ განმანათლებლობასთან.
თურმე ევროპული რომანტიზმი უწინარეს ყოვლისა განმათავისუფლებელი
მოძრაობაყოფილა:იგიანტიკლასიცისტური,ანტიაკადემიური,ძველფრანგული
გემოვნებისა და სიბრძნის ძველი სკოლის წინააღმდეგ ილაშქრებდა და მათ
დამცველებსდაცინვითშეპუდრულპარიკიანგოგრებადნათლავდა.
შემდეგ ნაფტა თავს დაესხა განმათავისუფლებელ ომებს, ფიჰტესეულ
აღმაფრთოვანებელ საშუალებებს,გაბრუებული ხალხი სიმღერით რომ აღდგა
აუტანელი ტირანიის წინააღმდეგ,რომელიც,ვაგლახ,რომ თავისუფლებას,ანუ
რევოლუციის იდეებს განასახიერებდა.სასაცილოა,აბა,რა არის:ხმამაღალ
სიმღერაში ხელი ზედმეტად ღონივრად მოიქნიეს, ვითომ რევოლუციური
ტირანიისდამხობაუნდოდათ დარეაქციულითავადობისუღელქვეშკიმოექცნენ,
დაესთავისუფლებისთვისბრძოლისსახელითჩაიდინესო.
ახალგაზრდამსმენელი,ალბათ,დაინახავს,რაგანსხვავებაა,უფრო სწორად,რა
წინააღმდეგობა არსებობს გარეგან და შინაგან თავისუფლებას შორის და იმ
საჩოთირო კითხვასაც უპასუხებს,ერის ღირსებას ყველაზე უფრო ან,ხე- ხე-
ხე,
ყველაზენაკლებადრანაირითავისუფლებაშეეფერებაო.
თავისუფლება,სიმართლე თუ გნებავთ,უფრო რომანტიკული ცნებაა,ვიდრე
განმანათლებლური.რომანტიზმთან მას ერთი რამ აქვს საერთო:ადამიანში
განუყრელადაა გადაჯაჭვული ლტოლვა გაფართოებისაკენ და თან საკუთარი
„მეს“ ვიწროდ წინ წამოწევის დაუოკებელი სურვილი. თავისუფლებისაკენ
ინდივიდუალისტურმა სწრაფვამ შვა ეროვნულობის ისტორიულ- რომანტიკული
კულტი, იგი ბრძოლის სულისკვეთებითააგაჟღენთილი და ჰუმანიტარული
ლიბერალიზმი მას შავბნელს უწოდებს,ვითომ თვითონ,მართალია,ოდნავ
სხვაგვარად,მაგრამმაინცინდივიდუალიზმსარ ქადაგებდეს.ინდივიდუალიზმი
რომანტიკულ- შუასაუკუნეობრივიხასიათისაათავისირწმენით, თითქოსცალკეულ
პიროვნებასუსასრულო, კოსმიურიღირებულებაგააჩნდეს, დასულისუკვდავების
მოძღვრებაც,გეოცენტრიზმიცდაასტროლოგიაცაქედანმომდინარეობს.მეორე
მხრივ,ინდივიდუალიზმს ლიბერალიზმის მოქადაგე ჰუმანიზმიც ეპოტინება,
რომელიც ანარქიისკენ იხრება, მაგრამ იმას მაინც ცდილობს, სანუკვარი
ინდივიდი საზოგადოსთვის მსხვერპლად შეწირვისგან დაიფაროს. ესეც
ინდივიდუალიზმია, რაკიამსიტყვითლამისყველაფერიშეიძლებაგამოიხატოს.
ოღონდ ისიც უნდავაღიაროთ,რომთავისუფლებისპათოსმასინდისგარეცხილ,
გახრწნილ პროგრესთან ბრძოლაში თავისუფლებას უბრწყინვალესი მტრებიც -
წარსულისდამცველიგონებანათელირაინდებიც შესძინაო,განაცხადანაფტამ
დადაასახელაარნდტი,
(არნდტი-ერნსტმორიცარნდტი( 1769-
1860)-გერმანელიმწერალიდაისტორიის
პროფესორი, 1841 წელს ბონის უნივერსიტეტის რექტორი. მნიშვნელოვანი
პოლიტიკური პუბლიცისტი და პატრიოტული,ანტინაპოლეონისტური ომების
ლირიკოსი.ალბათ,აქ ნაფტა გულისხმობს არნდტის ოთხტომიან თხზულებას
„ეპოქის სული“ , რომელიც არა მარტო მოუწოდებდა გერმანელ ხალხს
ნაპოლეონისდესპოტიზმისადამისისაოკუპაციო არმიისწინააღმდეგბრძოლას,
არამედ აგრეთვეშეიცავდაგერმანიაშიფეოდალურ ურთიერთობათაკრიტიკას. )
რომელიცინდუსტრიალიზაციასშეაჩვენებდადათავადაზნაურობასაღმერთებდა,
დაასახელაგიორესი, (გიორესი-იოჰანიოზეფ გიორესი( 1776-
1848)-გერმანელი
პუბლიცისტიდასწავლული. )
„ქრისტიანული მისტიკის“ შემქმნელი.და განა მისტიკას თავისუფლებასთან
არაფერი აქვს საერთო? განა იგი ანტისქოლასტიკური, ანტიდოგმატური,
ანტიხუცურიარ არის?განაიერარქიაშითავისუფლებისძალმოსილებაარ უნდა
დავინახოთ? მან ხომ ზღვარი დაუდო მონარქიის უსაზღვრო ძალაუფლებას,
გვიანიშუასაუკუნეებისმისტიკამკიშეინარჩუნათავისუფლებისმოყვარებუნება
და რეფორმაციის წინამორბედად იქცა,რეფორმაციისა,რომელმაც,ხე,ხე,ხე,
თავის მხრივ, ერთმანეთში აბურდა თავისუფლება და შუასაუკუნეობრივი
გადმონაშთები. ..
ლუთერის საქმენი. ..რას იზამ,მასაც აქვს თავისი უპირატესობა.მან უხეშად,
თვალნათლივ დაგვანახვა,რა საეჭვო რამ არის თვით ქმედება,საერთოდ,
ქმედებისსაქვეყნოდ დადასტურება.იციანთუარანაფტასმსმენელებმა, რაარის
ქმედება?ქმედებაარის, მაგალითად, სახელმწიფომრჩეველ კოცებუს
(კოცებუ -ავგუსტ ფონ კოცებუ ( 1761-1819)-ერთ დროს ძალიან პოპულარული,
გრაფომანიით შეპყრობილი იაფფასიანი გერმანელი დრამატურგი ( დაწერილი
აქვს200-ზემეტიპიესა) ,რუსეთისცარიზმისჯაშუში,ამისგამო მოკლაიენელმა
სტუდენტმა.)მკვლელობასტუდენტ- კორპორანტ ზანდისმიერ.კრიმინალისტიკის
ენით რომ ვთქვათ,რამ აიძულაჭაბუკი ზანდი,„ იარაღი აეღო ხელში“ ?ცხადია,
თავისუფლებისაკენმისწრაფებამ,მაგრამუფრო ახლოდანთუდავუკვირდებით,
ესუფრო მორალურიფანატიზმიდაანტიხალხურიფრივოლურობისსიძულვილი
აღმოჩნდება.სხვათაშორის,კოცებურუსეთისსამსახურში,ანუწმინდაალიანსის
სამსახურშიიდგადაგამოდის,რომზანდსმაინც თავისუფლებისთვისდაუდვია
თავი,რაცისევდაისევდაუჯერებელიაიმგარემოებისგამო,რომმისუახლოეს
მეგობრებს შორის იეზუიტებიც ყოფილან.მოკლედ,ქმედება,რაც უნდა იყოს,
საკუთარიშეხედულებებისგამოსამზეურებლად მუდამცუდისაშუალებაადამას
სულიერი პრობლემების განწმენდის საქმეშიც მეტისმეტად მცირე წვლილი
შეაქვსხოლმე.
-ნება მიბოძეთ,გკითხოთ,მალე მორჩებით თუ არა მაგ თქვენი უხამსობების
ფრქვევას?
ეს კითხვა ბატონმა სეტემბრინიმ დასვა და საკმაოდ მკვახედაც.იგი აქამდე
მაგიდაზეთითებსმოუთმენლად აკაკუნებდადაულვაშსიკვარკნიდა.კმარა, ახლა
კიაევსო მოთმინებისფიალა.იგიწელშიგაიმართა,უფრო მეტიც,წამოიმართა:
სახეგაჰფითრებოდა,ვითომსკამზეიჯდადაცერებზეკიიყო შემდგარი,სკამს
მხოლოდ თეძოებით ეხებოდა.შავი თვალები ანთებოდა და ასე შემართული
დაუხვდამტერს, რომელიცმისკენვითომგაოცებულიშემობრუნდა:
-რაინებეთ, გებრძანებინათ?-ასეთიგახლდათნაფტასსაპასუხოშეკითხვა.
-ისვინებე,რომ,-მიუგო იტალიელმადანერწყვიგადაყლაპა,-ვინებე,მეთქვა,
რომ ამიერიდან აღარ დაგანებებთ თქვენი ორაზროვანი დებულებებით
გაანათლოთუმწეო ახალგაზრდობა.
-ბატონოჩემო, გირჩევთ, სიტყვებსდაუკვირდეთ!
-თქვენირჩევაუადგილოა, ბატონო ჩემო, ჩემსსიტყვებზედაკვირვებასმიჩვეული
ვარ დაესსიტყვებიფაქტებზეზედგამოჭრილიიქნება,თუვიტყვი,რომთქვენი
მეთოდი,დააბნიოთ,გარყვნათ და ზნეობრივად დააუძლუროთისედაც მერყევი
ახალგაზრდობა,თქვენსსულმდაბლობასმოწმობსდაამისთვისმარტო სიტყვით
დასჯასულაცარკმარა.
„სულმდაბლობის“თქმაზესეტემბრინიმგაშლილიხელისგულიმაგიდასდაჰკრა,
სკამი გასწია და საბოლოოდ წამოდგა,რაც სხვებისთვისაც წამოდგომისავე
ნიშანიუნდაყოფილიყო.სხვამაგიდებსყურიდათვალიაქეთკენეჭირათ,თუმცა
ესმხოლოდ ერთ მაგიდაზეითქმოდა,რადგანშვეიცარიელებიუკვეწასულიყვნენ
დაამსიტყვიერშეხლა- შემოხლასჰოლანდიელებიღაუსმენდნენ.
ასედაამგვარად,ჩვენსმაგიდასთანყველანიწელშიგამართულნიიდგნენ:აქეთ
ჰანსკასტორპიდაორივემოწინააღმდეგედაიქით ფერგედავეეზალი.ხუთივეს
ფერიწასვლოდა,თვალებიგაჰფართოებოდადატუჩებიუცახცახებდა.განასამ
ნეიტრალურ მსმენელს არ შეეძლო,ეცადა მოწინააღმდეგეების დაშოშმინება.
ერთი გახუმრებით დაძაბულობის განელება,ადამიანური სიტყვით ყველაფრის
სასიკეთოდ შემობრუნება?არცუცდიათ.შინაგანიგარემოებანიუშლიდათ ხელს,
იდგნენ, კანკალებდნენ და თავისდა უნებურად ხელები მოემუშტათ. ა. კ.
ფერგესთვის ხომ უცხო იყო და მიუწვდომელი ყოველივე ამაღლებული,მას
კამათისგან თავიდანვე შორს ეჭირა თავი და არც უცდია,მის სიგრძე- სიგანეს
ჩასწვდომოდა,მაგრამ ისიც კი დარწმუნდა,რომ აქ სამკვდრო- სასიცოცხლოდ
შეტრიალდა საქმე,ვერავინ ვეღარაფერს გახდებოდა და საქმე თავის ნებაზე
უნდამიეშვათ.ფერგესგამალებითაუდ- ჩაუდიოდათავისიკეთილიულვაში.
გამეფებულ სიჩუმეშინაფტასკბილებისღრჭიალიგაისმა.ჰანსკასტორპსამან
ვიდემანის ყალყზე დამდგარი თმა მოაგონა,აქამდე ფიქრობდა,ეს ხატოვანი
გამოთქმაადასინამდვილეშიასეარ ხდებაო.ახლაკინაფტასიჩუმეშიკბილებს
აღრჭიალებდა და ეს იყო უსიამოვნო,მხეცური და თავზარდამცემი ხმა,რაც
თავისთავად საშიშ თავშეკავებაზე მიუთითებდა,რადგან მას არ დაუყვირია,
ბატონი სეტემბრინის წყნარი ხმით,ოღონდ მოგუდული,ცალყბა სიცილით
მიმართა:
-სულმდაბლობა?დასჯა?მაშ,აყარესხომტლინკებისათნოებისმქადაგებელმა
ვირებმა?ნუთუცივილიზაციისდამცველიპედაგოგიურიპოლიციაიქამდემივიდა,
რომხმალსაელვარებს?ესდასაწყისისთვისწარმატებად მიმაჩნიადადაცინვით
მინდა დავძინო, რომ იოლად მოპოვებულ წარმატებადაც, რადგან სულ
უმნიშვნელო გაღიზიანება თურმე საკმარისი ყოფილა, რათა სიფხიზლის
სადარაჯოზე მდგარი სათნოება მოთმინებიდან გამოსულიყო!ბატონო ჩემო,
დანარჩენიც მოვადასხვათაშორის,„ სასჯელიც“არ დააყოვნებს,იმედი მაქვს,
თქვენისამოქალაქო პრინციპებიხელსარ შეგიშლით დაგამიგებთ,ჩემწინაშე
რაცგმართებთ,წინააღმდეგშემთხვევაში,იძულებულიგავხდები,ესპრინციპები
ისეთისაშუალებებითშევამოწმო, რომელნიც. .
.
ბატონისეტემბრინიაწრიალდადანაფტამაცგანაგრძო:
-ოჰო,ვხედავ,რომესარ დამჭირდება.მეთქვენგზაზეგეღობებით,თქვენკიმე,
ძალიან კარგი, ეს პატარა უხერხულობა შეიძლება შესაბამის ადგილზე
მოგვარდეს.ახლაკიმხოლოდ ერთსგეტყვით:თქვენიაკობინელთარევოლუციით
შექმნილისახელმწიფოსარსისსქოლასტიკურიგააზრებისგამო თვალთმაქცური
შიშიგაიძულებთ,ჩემსმეთოდშიპედაგოგიურიდანაშაულიდაინახოთ.დიახ,მე
ვცდილობ, ახალგაზრდობა დავაეჭვო, მზამზარეულ კატეგორიებს ნაგავში
გადავუძახო და მათი აკადემიური ზნეკეთილობა და პატივმოყვარეობა
იდეებისგანგავძარცვო.თქვენიშიშიუსაფუძვლო როდია,თქვენსჰუმანიზმსუკვე
ბოლო მოეღო,დიახ,დარწმუნებულიბრძანდებოდეთ,სამუდამოდ მოეღო ბოლო.
იგიდღესუკვეგადმონაშთია, კლასიცისტურიუხამსობაა,სულიერიEnnui
(თავმომაბეზრებელი საქმე ( ფრანგ.)
.) - ა,იგი მთქნარებას იწვევს და მის
გაცამტვერებასსწორედ ახალი,ჩვენირევოლუციააპირებს.თუკიჩვენ,როგორც
აღმზრდელები, ეჭვს ვთესავთ, და იმაზე უფრო ღრმად, ვიდრე თქვენს
კდემამოსილ განმანათლებლობას ოდესმე დასიზმრებია,მშვენივრად ვიცით
კიდეც,რასაც ჩავდივართ,მხოლოდ რადიკალური სკეფსისიდან,მორალური
ქაოსიდან შეიძლება იშვას კატეგორიული აუცილებლობა,წმინდა ტერორი,
ეპოქას რომ სჭირდება. ამას ჩემს გასამართლებლად და თქვენს ჭკუის
სასწავლებლადვამბობ.დანარჩენისხვასაქმეა.მეხმასმოგაწვდენთ.
-მეც გაგაგონებთ,ბატონო ჩემო!-მიაძახა სეტემბრინიმ,რადგან ნაფტა უკვე
მაგიდას მოსცილდა და თავისი ქურქის ჩამოსაღებად საკიდისაკენ გაემართა.
მასონითავისსკამზედაენარცხადაგულზეორივეხელიიტაცა.
-Dist
rut
tor
e!Canear
rabbi
ato!Bi
sognaammazzarl
o
,
(ქვეყნისდამაქცეველი!ცოფიანიძაღლი!სიკვდილიმაგას!( იტალ.).)-ამოიკვნესა
მან.
დანარჩენები ჯერ კიდევ მაგიდასთან იდგნენ.ფერგეს ისევ აუდ- ჩაუდიოდა
ულვაში.ვეეზალსქვედაყბამოჰქცეოდა.ჰანსკასტორპსბაბუამისივით დაებჯინა
მკერდზე ნიკაპი,რადგან თავი უცანცარებდა.ყველა ფიქრობდა,წამოსვლისას
ასეთ უსიამოვნებას ვინ მოელოდაო.თან ყველანი,და მათ შორის ბატონი
სეტემბრინიც,ფიქრობდნენ,რაბედნიერებაა,ორიმარხილით რომწამოვედით
და ყველას ერთ მარხილში არ გვიწევს ჩასხდომაო. ეს, ჯერჯერობით, შინ
დაბრუნებასმაინცაადვილებდა, მაგრამმერერაღასიზამდნენ?
-მან თქვენ დუელში გამოგიწვიათ,-შეშფოთებით უთხრა ბატონ სეტემბრინის
ჰანსკასტორპმა.
-დიახ,ასეგახლავთ, -უპასუხასეტემბრინიმ, მისგვერდით მდგომსახედა,მაგრამ
მაშინვემოარიდამზერადათავიხელებშიჩარგო.
-იღებთგამოწვევას?-დაინტერესდავეეზალი.
-განაეგსაკითხავია?-მიუგო სეტემბრინიმდაწამით მასაც შეავლო თვალი,-
ბატონებო,-განაგრძო მან და სავსებით დამშვიდებული წამოდგა,-ვწუხვარ,
სიამოვნებარომჩაგვმწარდა,მაგრამცხოვრებაშიასეთ უსიამოვნო შემთხვევას
ყოველთვის უნდა მოელოდე.მე თეორიულად დუელის მომხრე არა ვარ,ამ
შემთხვევაში,კანონს ვემხრობი,მაგრამ პრაქტიკულად სხვა საქმეა;არსებობს
ისეთისიტუაცია,სადაც. .
.ისეთიწინააღმდეგობანი,როგორიცაა. .
.მოკლედ,მზად
ვარ,იმკაცსვემსახურო.კარგია, ახალგაზრდობაშირომმიფარიკავია.რამდენიმე
საათის ვარჯიში კმარა,რომ ჩემს მაჯას მოქნილობა დაუბრუნდეს.წავიდეთ!
დანარჩენზე მოვილაპარაკებთ. თუ არ ვცდები, ის კაცი ცხენებს უკვე
შეეაბმევინებდა.
იყო წუთები,გზაშიც და მერეც,ჰანს კასტორპს მოსალოდნელ საშინელებაზე
ფიქრისგანთავბრურომეხვეოდა, განსაკუთრებით მასშემდეგ,რაცგაირკვა,რომ
ნაფტასარავითარიდაკვრა- ჩხვლეტისგაგონებაცარ სურდადაპისტოლეტებით
დუელსმოითხოვდა,არადა,იარაღისარჩევანიმასეკუთვნოდა,რაკიღირსების
დაცვისწესებისმიხედვით შეურაცხყოფილიიგიგამოდიოდა.როგორც ვთქვით,
იყო წუთები,როცაახალგაზრდაკაცი როგორღაც თავს აღწევდაამ ქაოსსადა
ბურუსს და გულში ამბობდა,ეს დუელი სიგიჟეა და როგორმე თავიდან უნდა
ავიცილოთო.
- ნამდვილი შეურაცხყოფა რომ ყოფილიყო, კიდევ, ჰო! - წამოიძახა მან
სეტემბრინის,ფერგესადავეეზალთანსაუბარში.ესუკანასკნელინაფტასგზაში
უკვე დაებევებინა და ისიც მხარეებს შორის შუამავლობდა, - ვთქვათ,
საზოგადოებაში მოქალაქეობრივი ღირსების შელახვა,ანდა ამდაგვარი რამ
მომხდარიყო! ერთს რომ მეორის სახელი ლაფში ამოესვარა, ან ქალის
გულისთვის, ან რაიმე ხელჩასაჭიდი ცხოვრებისეული სიტუაციის გამო
მომხდარიყო უსიამოვნება, როცა ანგარიშის გასწორების სხვა გზა აღარ
არსებობს! გეთანხმებით, ამდაგვარი შემთხვევებისთვის უკანასკნელი
გამოსავალიდუელია,ღირსებააღდგენილია,საქმე,ასეთუისე,მოგვარებულია
დაასეთ დროსამბობენხოლმე,მოწინააღმდეგენიმშვიდობიანად გაიყარნენო.
ასეთუშევხედავთ,დუელიმშვენიერიგამოგონებაადაზოგიერთ დახლართულ
სიტუაციაზე ზედგამოჭრილიც.მაგრამ მან რა ჩაიდინა? სულაც არ ვაპირებ,
დავიცვა,მხოლოდ გეკითხებით,თქვენი შეურაცხმყოფელი რა ჩაიდინა- მეთქი?
ერთიის,რომზოგიერთ კატეგორიასსანაგვეზეგადაუძახა,მისისიტყვით რომ
ვთქვათ,ცნებებს თავიანთი აკადემიური ღირსება ჩამოაცილა და თქვენც ამის
გამოშეურაცხყოფილად იგრძენითთავი. .
.დავუშვათ,
სამართლიანადაც..
.
-დავუშვათ?-გაიმეორაბატონმასეტემბრინიმდაჰანსკასტორპსშეხედა.
-სამართლიანად,სამართლიანად!მან ამით შეურაცხყოფა მოგაყენათ,მაგრამ
ხომარ გაულანძღავხართ!თუთქვენინებაციქნება,ამაშიხომარისგანსხვავება!
საქმე აბსტრაქტულ,სულიერ ამბებს ეხება.ამდაგვარი რაღაცებით ადამიანის
შეურაცხყოფა შეიძლება,გალანძღვა კი არა.შემიძლია ხატზე დაგიფიცოთ:ეს
ისეთი აქსიომაა,ღირსების დაცვის ყველა სასამართლო რომ მიიღებს.და
ამიტომაც,რაცთქვენმას სულმდაბლობასა“და მკაცრ სასჯელზე“უთხარით,არც
ისგამოდიოდალანძღვა- გინება,რადგანესეცსულიერიგაგებით იყო ნათქვამი,
ეს ყველაფერი სულიერის ფარგლებში თავსდება და პიროვნულის სფეროს
სულაც არ ეხება, გალანძღვა კი მხოლოდ და მხოლოდ იმ სფეროშია
შესაძლებელი.სულიერივერასოდესვერ იქნებაპიროვნული,ესარისაქსიომის
სრულყოფადაგანმარტება, დაამიტომ. ..
-ცდებით,ჩემო მეგობარო,-გააწყვეტინა ბატონმა სეტემბრინიმ და თვალები
დახუჭა,-ჯერ ერთი,მცდარიათქვენიდებულება,თითქოსსულიერსარ შეეძლოს
შეიძინოს პიროვნული ხასიათი.ასე არ უნდა მსჯელობდეთ,-თქვა მან და
თავისებურად ნატიფად დანაღვლიანად გაიღიმა,-თქვენ,უპირველესყოვლისა,
სულიერიამბებისშეფასებაშიცდებით,როცამასაშკარად სისუსტესმიაწერთ და
ფიქრობთ,თითქოს მას არ ძალუძდეს ისეთი სასტიკი კონფლიქტებისა და
ვნებებისგამოწვევა,რეალურ ცხოვრებასრომმოაქვსთანდაიარაღისხმარების
გარდა, სხვაგამოსავალსაღარგვიტოვებს.Al l’
incont
oo
!
(დიახაც პირიქით ( იტალ.).
) აბსტრაქტული, განწმენდილი, იდეალური არის
სწორედ აბსოლუტურიცდამკაცრიცდაიგისიძულვილისგამომწვევგაცილებით
ღრმადარადიკალურ საშუალებებსშეიცავს,გაცილებით მძაფრ დაშეურიგებელ
ქიშპს აღვივებს,ვიდრე ეს სოციალურ ცხოვრებას ძალუძს.გიკვირთ,რომ მას
უფრო პირდაპირ დაულმობლად მივყავართ ისეთ სიტუაციამდე,სადაც ისმება
საკითხი:ანშენ,ანმე!ესეიგი,რადიკალურ სიტუაციამდე,დუელამდე,ფიზიკურ
ორთაბრძოლამდემასუფრო მივყავართ, ვიდრეცხოვრებას?დუელი, ჩემო კარგო,
სხვა ბრძოლის მსგავსიგამოგონება“ როდი გახლავთ. იგი
პირველყოფილ, ბუნებრივ მდგომარეობასთან დამაბრუნებელი უკანასკნელი
საშუალებაა, სულ ოდნავ შერბილებული რაინდული წესებით, რომლებიც,
სიმართლე თუ გნებავთ, ზედმიწევნით ზერელე გახლავთ. დუელის არსი,
ძირითადად,არ იცვლება,იგი პირველყოფილი რჩება,ეს არის ფიზიკური
ორთაბრძოლა და ყოველი მამაკაცის ვალია,რაც უნდა დაცილებული იყოს
ბუნებრივსაწყისს,ასეთ წუთებშიმაინცარ შეირცხვინოსთავი,ასეთიწუთებიკი
ყოველდღე შეიძლება დაუდგეს. ვისაც საკუთარი პიროვნებით, საკუთარი
მკლავით,საკუთარი სისხლით არ შეუძლია თავისი იდეალის დაცვა,იგი მისი
ღირსიც არ არის, რაც უნდა ზეშთაგონებული იყო, მთავარია, ვაჟკაცობა
შეინარჩუნო.
ამგვარად, ჰანსკასტორპმასაყვედურიდაიმსახურა.ამისშემდეგრაღაეთქმოდა?
ნირი წაუხდა,ხმა ვეღარ ამოიღო და ფიქრს მიეცა.ბატონი სეტემბრინის
სიტყვებს თითქოს არც თავშეკავება აკლდა და არც ლოგიკურობა,მაგრამ ეს
სიტყვები მისი პირიდან მაინც უცხოდ დაარაბუნებრივად ისმოდა.მის აზრებს
მისიარ ეთქმოდა,ისევეროგორცარცორთაბრძოლამოუფიქრებიათვითონდა
ტერორისტ პატარა ნაფტასგან ჰქონდა გადმოღებული. .
. ეს გახლდათ იმ
საყოველთაო შინაგანიგარემოებებით შექმნილიშებოჭილობისგამოხატულება,
ბატონი სეტემბრინის ნათელი გონებაც თავის მონად დაიარაღად რომ ექცია.
ნუთუ სულიერი საწყისი თავისი სიმკაცრის გამო,ანგარიშის გასასწორებლად
აუცილებლად სიმხეცემდედაფიზიკურ ორთაბრძოლამდეუნდადასულიყო?ჰანს
კასტორპი ეურჩებოდა ამ აზრს,უფრო სწორად,ცდილობდა,წინ აღსდგომოდა,
მაგრამმიხვდა,რომსაამისო უნარიარც თვითონშესწევდადაშეშინდა.იგივე
შინაგანიგარემოებანიმისსულშიცმძლავრობდადაარცმასეყოფოდასაიმისო
ვაჟკაცობა,რომ მათგან თავი დაეღწია.იმ მოგონებამ შიშისა და უსასოობის
გრძნობები აუშალა,ვიდემანი და ზონენშაინი უგუნურ,პირუტყვულ ჭიდილში
იატაკზე რომ გორაობდნენ და მიხვდა, საბოლოოდ ყველაფერი ფიზიკურ
საწყისამდე, ფრჩხილებამდე და კბილებამდე რომ დადიოდა. დიახ, დიახ,
ნამდვილად ღირდა,შებრძოლებოდნენ ერთმანეთს,ბოლოს და ბოლოს,აქ იმ
პირველყოფილი ინსტინქტების შერბილება რაინდული წესების დაცვით მაინც
შეიძლებოდა. .
.ჰანსკასტორპმაბატონსეტემბრინისსეკუნდანტობაშესთავაზა.
მისი წინადადება უარყვეს. არა, არ ივარგებს, უხერხულიაო, ჯერ ბატონი
სეტემბრინისგან მიიღო პასუხად და ამ პასუხს დახვეწილი და ნაღვლიანი
ღიმილიახლდათან,მერეკი,ცოტახნისფიქრისშემდეგ,ფერგემდავეეზალმაც
იგივე აზრი გამოთქვეს,არ ივარგებს,ამ საქმეში ჰანს კასტორპი სეკუნდანტის
როლში გამოვიდესო. როგორც მიუკერძოებელ პირს - ამდაგვარი მოწმის
დასწრებას იმ ცხოველური შერკინების შემარბილებელი რაინდული წესები
ისედაცითვალისწინებდა-ჰანსკასტორპსშეეძლო,ბრძოლისველზემისულიყო.
თვით ნაფტამაც გამოთქვა ღირსების დაცვის საქმეში თავისი რწმუნებულის
პირით ამისსურვილიდაჰანსკასტორპიცამროლსდასჯერდა.მოწმეიქნებოდა
თუ მიუკერძოებელი პირი,სულერთია,შესაძლებლობა ეძლეოდა,ზეგავლენა
მოეხდინაბრძოლისპირობებზედაესკიაუცილებელიეჩვენებოდა.
ნაფტასწინადადებანიხომყოველგვარ საზღვარსგადასცდა.მანმოითხოვახუთი
ნაბიჯიდისტანციადათუკისაჭირო გახდებოდა,სამჯერ სროლა.ესსიგიჟემან
იმავე საღამოს შემოთვალავეეზალის პირით,რომელიც მთლად მისი უგუნური
სურვილებისმესიტყვედ დამოსარჩლედ ქცეულიყო,ნაწილობრივმოვალეობის,
ნაწილობრივ კი,ცხადია,თავისი საკუთარი გემოვნების კარნახითაც და ამ
პირობების გატანას კბილებით ცდილობდა.ცხადია,სეტემბრინის არაფერი
უთქვამს საწინააღმდეგო, მაგრამ ფერგე, როგორც სეკუნდანტი, და
მიუკერძოებელი პირი,ჰანს კასტორპი,აღშფოთდნენ და ამ უკანასკნელმა
საბრალო ვეეზალს უხეშადაც კი მიმართა. ნუთუ არ გრცხვენიათ, ასეთი
საშინელებები რომ გამოგიქექავთ,როცა საქმე წმინდა აბსტრაქტულ დუელს
ეხება,რომელსაცარავითარიშეურაცხმყოფელიქმედებაარ უძევსსაფუძვლადო!
ვითომ პისტოლეტები არ კმაროდეს, კიდევ მკვლელობის დეტალები არ
დაუმატოთო.ბარემცხვირშიესროლონერთმანეთსდაისიქნებაო!ვეეზალსრა
ენაღვლება,მას კი არ ესვრიან ასეთი მანძილიდან,იმიტომაცაა სისხლის
დაღვრის წყურვილი ასე იოლად რომ ამოსდის პირიდანო და ასე შემდეგ.
ვეეზალმა მხრები აიჩეჩა და ამით უსიტყვოდ შეახსენა ჰანს კასტორპს,
კრიტიკულისიტუაციარომიყო შექმნილიდაამით მოწინააღმდეგემხარე, ასეთუ
ისე,განაიარაღა,რადგანიგი,ეტყობა,ცდილობდა,ესგარემოებადაევიწყებინა.
ასეიყო თუისე,დიდიდავიდარაბისფასად მაინცშეძლეს,უპირველესყოვლისა,
სამიგასროლისერთზედაყვანა, შემდეგკიდისტანციისსაკითხიცისემოაგვარეს,
რომდუელანტებითხუთმეტ ნაბიჯზედამდგარიყვნენერთმანეთისპირისპირ და
უფლებაჰქონოდათ,სანამგაისროდნენ,ხუთინაბიჯიწინგადმოედგათ.ოღონდ
ამაზეციმპირობით შეთანხმდნენ,რომარავითარ შერიგებასარ შეეცდებოდნენ.
ისე,რომიცოდეთ, პისტოლეტებისაერთოდარჰქონდათ.
პისტოლეტებიბატონალბინსჰქონდა.იმპატარაპრიალარევოლვერისგარდა,
რომლითაც მანდილოსნების დაშინება უყვარდა,მას ორი ზუსტად ერთნაირი
პისტოლეტიც აღმოაჩნდა, ხავერდგამოკრულ ბუდეში ჩაწყობილისაოფიცრო,
ბელგიური პისტოლეტები;ავტომატურ ბრაუნინგებს ყავისფერი ხის ტარებში
მჭიდები ედო,ჩახმახები და პრიალა ლულები ცისფრად უელავდა დაზედ
ლულასთან პატარა,კოხტა სამიზნეებიც ჰქონდა დატანებული.ჰანს კასტორპს
ერთხელ იმ ქარაფშუტასთან ენახა ისინი და ახლა თავისი რწმენის
საწინააღმდეგოდ, მხოლოდ ობიექტურობის დასამტკიცებლად წამოაყენა
წინადადება,პისტოლეტებიმისგანენათხოვრებინათ.ამსაქმესთვითონვემოაბა
თავი,მიზანიარ დაუმალავს,მაგრამისეთიპიროვნულიღირსებისსაბურველში
გაახვიაიგი,რომსულ ადვილად შეძლო იმქარაფშუტასრაინდულიგრძნობების
მონადირება,ბატონმაალბინმაპისტოლეტებისდატენაცკიასწავლადამასთან
ერთადტყეშისასინჯადორივედანრამდენჯერმეკიდეცგაისროლა.
ყველაფერ ამასდრო დასჭირდადაისემოხდა,რომშეხვედრამდეორიდღედა
სამიღამეგავიდა.დუელისადგილიჰანსკასტორპმააღმოაჩინა:ესგახლდათ ის
თვალწარმტაცი,ზაფხულში ლურჯად მობიბინე კუთხე,სადაც მას სამართავად
განმარტოება უყვარდა, და დუელის მონაწილეებს ეს ადგილი შესთავაზა.
ჩხუბიდან მესამე დღეს,განთიადისას,საქმე აქ უნდა დასრულებულიყო.ჰანს
კასტორპიძალიანნერვიულობდადამხოლოდ წინასაღამოს,დაისიცსაკმაოდ
გვიან,მოაგონდა,რომორთაბრძოლისადგილზეექიმისწაყვანაციყოსაჭირო.
იგიმაშინვემოეთათბირაფერგეს,მაგრამამსაკითხისმოგვარებამეტისმეტად
ძნელი გამოდგა.მართალია,რადამანთისი სტუდენტობისას კორპორანტი იყო,
მაგრამგანაშეიძლებოდასანატორიუმისმთავარიექიმისათვისასეთ უკანონო
საქმეშიდახმარებაგეთხოვათ,მით უმეტეს,რომსაქმეპაციენტებსშეეხებოდა.
საერთოდაც არ ჰქონდათ იმედი,აქ ისეთი ექიმი გამოეძებნათ,ორ მძიმე
ავადმყოფს შორის დანიშნულ დუელში დახმარებაზე რომ დათანხმებოდა.რაც
შეეხებაკროკოვსკის,დარწმუნებულნიარ იყვნენ,ამსპირიტუალისტსსაერთოდ
თუშეეძლოჭრილობისშეხვევა.
სათათბიროდ ვეეზალსაც უხმეს და მან აცნობა, ნაფტამ უკვე განაცხადა,
არავითარი ექიმი არ მინდაო. იქ მალამოს წასასმელად და დოლბანდში
გასახვევად როდი მივდივარ, ბრძოლას ვაპირებ და თანაც ძალიან
სერიოზულადო.მერერაციქნება,სულ არ მადარდებს,ამასმერევნახავთო.ავის
მომასწავებელინათქვამიგახლდათ,მაგრამჰანსკასტორპმათავიდაირწმუნა,
ალბათ, ნაფტა გულში ფიქრობს, ექიმი სულაც არ დაგვჭირდებაო. განა
სეტემბრინიმაცარ შემოუთვალათ ფერგესპირით,ამსაკითხსმოეშვით,ეგსულ
არ მაინტერესებსო?უგუნურებასსულაცარ ნიშნავდა,იმედიჩაგსახოდათ,იქნებ
მოწინააღმდეგეებიგულშიერთნაირად ფიქრობენდასისხლისღვრისთავიდან
აცილებას აპირებენო.იმ შეხლა- შემოხლის შემდეგ ორი ღამე ეძინათ,ახლა
მესამედაც დაიძინებდნენ, ძილი კი აგრილებს, აფხიზლებს ადამიანს და
საათების სვლასთან ერთად გუნება- განწყობილებაც უცვლელი დარჩება,ადრე
დილით,იარაღით ხელში მოსული არც ერთი მოქიშპე ის კაცი აღარ იქნება,
განხეთქილების დღეს რომ იყო.დიდი- დიდი,მექანიკურად,პატივმოყვარეობის
გამო და არა ახლანდელი ნების კარნახით თუ მოიქცევიან ისე,როგორც
მოიქცეოდნენ მაშინ,რწმენა და ჟინი რომ არ ასვენებდათ;და თავიანთი
აქტუალური მეს“ამდაგვარ უარყოფასიმ მეს“სასარგებლოდ,რანიც იმდღეს
იყვნენ,ისინიროგორღაცუნდადაეფარა!
ჰანს კასტორპი ტყუილად როდი ფიქრობდა ასე,ოღონდ,სამწუხაროდ,ასეთი
ფიქრები იმ აზრით იყო მართებული,მას რომ არც დაესიზმრებოდა. თან
ზედმიწევნით მართებულიც კი,თუ საქმე ბატონ სეტემბრინიზე მიდგებოდა.
მაგრამისრომსცოდნოდა,ლეო ნაფტაგადამწყვეტ წუთამდეთავისგანზრახვას
რანაირად შეიცვლიდა ან სწორედ იმ წუთში შეიცვლიდა თუ არა,თვით ის
შინაგანი გარემოებანიც კი ვერ შეაჩერებდნენ, საიდანაც ეს ყველაფერი
მომდინარეობდა, დამოსახდენსწინაუცილებლადაღუდგებოდა.
დილის შვიდი საათი იყო,მზეს ჯერ კიდევ კარგა ხანი დასჭირდებოდა,სანამ
თავისი მთის უკან ამოიწვერებოდა, მაგრამ ბურუსს უკვე გაჭირვებით
მოარღვევდა დღის ნათელი, როცა ჰანს კასტორპი სანატორიუმ
„ბერგჰოფში“მოუსვენრად გატარებული ღამის შემდეგ პაემნის ადგილისაკენ
მიეშურებოდა. დამლაგებელმა ქალებმა, რომლებიც ვესტიბიულს
ასუფთავებდნენ, გაოცებით გააყოლეს თვალი. ალაყაფის კარი მაინც ღია
დაუხვდა,ეტყობა,ფერგედავეეზალიერთად ანცალ- ცალკეუკვეგასულიყვნენ
გარეთ,ერთი სეტემბრინის,მეორე კი ნაფტას ბრძოლის ველზე წამოსაყვანად.
იგი,ჰანს კასტორპი,მარტო მიდიოდა,რადგან მიუკერძოებელი პირის როლში
ყოფნაუფლებასარაძლევდა, რომელიმემხარესმიჰკედლებოდა.
მექანიკურად მიაბიჯებდა,წინ ღირსების გრძნობა და შინაგანი გარემოებები
მიერეკებოდა. მისი თანდასწრება,რა თქმა უნდა,აუცილებელი იყო. განა
შეიძლებოდა,სხვებს გამოჰკლებოდა და შედეგს ლოგინში დალოდებოდა,ჯერ
ერთი,იმიტომ,რომ. .
.ჯერ ერთიაღარ მოამთავრადამყისვემეორესგადასწვდა,
მეორეც,საქმესთვითდინებასხომვერ მიანდობდა.მადლობაღმერთს,ცუდიჯერ
არაფერი მომხდარა და, წესით, არც უნდა მომხდარიყო, ეს თითქმის
დაუჯერებელიჩანდა.დილით ელექტროშუქზეწამოდგადაარ უსაუზმია,გზასისე
დაადგა,რომშეთანხმებისამებრ ამდილაადრიან,ყინვაში,ღიაცისქვეშყველას
დროზე მოეყარა თავი. მერე კი მისი, ჰანს კასტორპის, ზემოქმედების
წყალობით, საქმეროგორმესასიკეთოდ დასასიხარულოდ შემოტრიალდებოდა,
ოღონდ როგორ და რა გზით,ამას წინასწარ ვერ გამოიცნობდი და ჯობდა,
არცგემკითხავა,რადგან გამოცდილებით ბევრჯერ დადასტურებულა,სავსებით
უმნიშვნელო ამბავიც კი სულ სხვაგვარად რომ წარმართულა,ვიდრე წინასწარ
გიცდია,წარმოგედგინა.
დამაინც,მისმეხსიერებაშიესიყო ყველაზეუსიამოვნო დილა.მოდუნებულიდა
ღამენათევი,კბილს კბილზე ნერვიულად აცემინებდა და გულში უკვე ეჭვი
ეპარებოდა,თავსტყუილად ვიმშვიდებო.რაღაცუჩვეულო დრო იდგა. ..გონებაში
ელვისსისწრაფით გაურბინაჩხუბისმიზეზით გაუბედურებულიმინსკელიქალის,
გამძვინვარებული მოსწავლის, ვიდემანისა და ზონენშაინის, პოლონელთა
სილაქების ამბებმა. მაინც ვერ წარმოედგინა, რომ მის თვალწინ, მისი
თანდასწრებით,ორიკაციერთმანეთსტყვიასესროდა,სისხლშიშეღებავდადა
დაასახიჩრებდა, მაგრამ როცა გაიხსენა, ვიდემანმა და ზონენშაინმა მის
თვალწინ რა დღე აყარეს ერთმანეთს, საკუთარი თავისა და მთელი
სამყაროსადმი რწმენა დაეკარგა და თავის ბეწვის ქურთუკში ააძაგძაგა,თან
მთელი ამ სიტუაციის უჩვეულობა და პათეტიკურობა, დილის ჰაერის
გამომაცოცხლებელ სუსხთანერთად, მაინცამხნევებდადაახალისებდა.
ასეთინაზავიდაცვალებადიგანცდებითადაფიქრებით შეუდგაიგითანდათან
გაცრეცილ ბინდბუნდში, ბობსლეის ბილიკის დასაწყისთან
„სოფლიდან“ფერდობზე ამავალ საცალფეხო გზას,დათოვლილ ტყეს მიაღწია,
გადაიარა ხიდი,რომლის ქვეშაც სამარხილე გზა გადიოდა და გაუყვა ხეებს
შორის გამავალ გზას,ნიჩბით გაკვალულზე უფრო ფეხით გათელილს რომ
მიაგავდა.იგიგამალებით მიდიოდადამალეწამოეწიაკიდეცსეტემბრინისადა
ფერგეს.ამუკანასკნელსცალ ხელშიპალტოსქვეშშემალულიპისტოლეტების
ყუთიეჭირა.ჰანსკასტორპსბევრიარ უფიქრია,მათთანშეერთებადააპირადა
მხარში ამოუდგა თუ არა,ნაფტა და ვეეზალიც შენიშნა,რომლებიც ოდნავ
დაწინაურებულიყვნენ.
-სუსხიანიდილაა,თვრამეტიგრადუსიმაინციქნება,-კეთილიგანზრახვით თქვა
მან,მაგრამსაკუთარმაფუქსავატურმასიტყვებმათვითონვეშეაშინადადასძინა:
-ბატონებო, დარწმუნებულივარ. .
.
დანარჩენები დუმდნენ.ფერგე გულკეთილად აცმაცუნებდაულვაშს.ცოტახნის
შემდეგსეტემბრინიშეჩერდა, ჰანსკასტორპსხელიგამოართვა, ზემოდანთავისი
ხელიდაადოდაუთხრა:
-ჩემო მეგობარო,მემასარ მოვკლავ.ამასარ ჩავიდენ.მისტყვიასშევუშვერ
მკერდს,ესარისსულ,რასაცჩემიღირსებამკარნახობს.მაგრამმეთვითონარ
მოვკლავ, ამაშიშეგიძლიათდარწმუნებულიბრძანდებოდეთ.
მან ჰანს კასტორპს ხელი გაუშვა და გზა განაგრძო.ჰანს კასტორპი ძალიან
ააღელვა სეტემბრინის სიტყვებმა და რამდენიმე ნაბიჯის გადადგმის შემდეგ
თქვა:
- რასაც თქვენ ამბობთ,მშვენიერია,ბატონო სეტემბრინი,ოღონდ მეორე
მხრიდან...ისიც,
რომთავისმხრივ. ..
ბატონმასეტემბრინიმ მხოლოდ თავი გააქნია.ჰანს კასტორპმაკი იფიქრადა
დაასკვნა,თუკიერთიარ გაისვრის,მეორეცხომძალაუნებურად ასევემოიქცევა,
ამგვარად,ყველაფერიბედნიერად ჩაივლისდაჩემიიმედიცგამართლდებაო, და
გულზემოეშვა.
გადაიარეს ხევზე გადებული ბოგირი,სადაც ზაფხულში ამჟამად ჩაქვავებულ-
ჩადუმებულიჩანჩქერიჩაედინებოდადაისედაცთვალწარმტაცმიდამოსკიდევ
უფრო ამშვენიერებდა.ნაფტადავეეზალითოვლით დაზვინულიძელსკამისწინ
სცემდნენ ბოლთას, სადაც ოდესღაც უჩვეულოდ ცოცხალი მოგონებებით
აღელვებული ჰანს კასტორპი ცხვირიდან სისხლის დენის შეჩერებას
ელოდებოდა.ნაფტასიგარეტსეწეოდადაჰანსკასტორპიდაფიქრდა, მეცხომარ
მინდამოწევაო, მაგრამიოტისოდენასურვილიცვერიგრძნოდადაასკვნა, ალბათ,
ისიც ყასიდად, ეფექტის მოსახდენად თუ ეწევაო. ამ ადგილის დანახვა
ყოველთვის სიამოვნებდა და ახლაც სიამოვნებით შეავლო თვალი თავისი
მამაცური და თან ინტიმური გრძნობების მოწმე მიდამოს,ამ ყინვაშიც რომ
არანაკლებმშვენიერიჩანდა,ვიდრეთავისლურჯიყვავილობისჟამს.პეიზაჟში
ირიბადშეჭრილიფიჭვისტანიდატოტებითოვლსდაემძიმებინა.
-დილამშვიდობისა!-მხიარულად მიესალმაიგისაზოგადოებასიმმიზნით,რომ
თავიდანვებუნებრივიკილო შემოეტანადაბოროტიზრახვებიგანედევნა, მაგრამ
ხელი მოეცარა,სალამზე არავის უპასუხია.სალმის მაგიერ ყველანი უსიტყვო
თავის დაკვრით დაკმაყოფილდნენ,რაშიც ძლივს შესამჩნევი დაძაბულობა
იგრძნობოდა.ჰანს კასტორპმა იხტიბარი მაინც არ გაიტეხა,კვლავ შეეცადა,
თავისიაქმოსვლაგაემართლებინა,მღელვარებისგანაჩქარებულისუნთქვა,ამ
ზამთრისდილით სწრაფისიარულისწყალობით შეძენილისითბო დაუყოვნებლივ
სასიკეთოდგამოეყენებინადაწამოიწყო:
-ბატონებო, დარწმუნებულივარ. .
.
-თქვენსრწმენაზესხვადროსაცმოასწრებთ ლაპარაკს,-ცივად მოუჭრანაფტამ,-
იარაღი გვიბოძეთ, თუ შეიძლება, - ასევე ქედმაღლურად დასძინამან და
ენაჩავარდნილი ჰანს კასტორპი იძულებული გახდა, ეყურებინა, როგორ
გამოაძვრინა ფერგემ თავისი პალტოს კალთიდან საბედისწერო ბუდე,მასთან
მისულმა ვეეზალმა ერთ- ერთი პისტოლეტი გამოართვა და ნაფტას გადასცა.
სეტემბრინიმფერგესხელით მიიღო მეორე.შემდეგფერგემხმადაბლასთხოვა
ყველას,უკანდაეხიათ,ისინიცმოსცილდნენდაიგიცდისტანციისგადაზომვასა
და მონიშვნას შეუდგა!გარე საზღვარი თოვლში ქუსლით ჩაბეკნილი მოკლე
ხაზებით მონიშნა,შიდაბარიერიკიორიხელჯოხით, საკუთრითადასეტემბრინის
ხელჯოხითაღნიშნა.
ხედავთ,რასსჩადიოდა ეს გულკეთილი მარტვილი? ჰანს კასტორპი საკუთარ
თვალებსარ უჯერებდა.ფერგესისედაც გრძელიფეხებიჰქონდა,ახლანაბიჯს
კიდევუფრო ფართო- ფართოდ ადგამდადაისთხუთმეტინაბიჯიმაინცკარგადიდ
მანძილზეგადაიჭიმა,თუმცაისწყეულიბარიერებიერთმანეთთანმაინცახლო-
ახლოსკიაღმოჩნდნენ,ცხადია,ფერგეპატიოსნად იქცეოდა,მაგრამმაინც რა
გონების დამაბნელებელი ძალა აიძულებდა, ასეთი საშინელი აზრის
მატარებელიმოსამზადებელისამუშაოჩაეტარებინა?
ნაფტამ თავისი წაულისსარჩულიანი ქურქი თოვლზე უკუღმა დააგდო და
პისტოლეტით ხელში ერთ- ერთ ახალგავლებულ მიჯნაზე დადგა,თუმცაფერგეს
სხვამიჯნებისმონიშვნაჯერაცარ ჰქონდამომთავრებული.ფერგესაქმესრომ
მორჩა,სეტემბრინიმაცდაიკავათავისიადგილიდაგაქუცულიბეწვისქურთუკი
გაიღეღა.ჰანსკასტორპიძლივსმოერიაგახევებულ სხეულსდაერთხელ კიდევ
გამოიჭრაწინ:
- ბატონებო,- ხმაჩაწყვეტილმა მიმართა მან ორივეს,- ნუ ავჩქარდებით!
ყველაფრისმიუხედავად, ჩემსმოვალეობადმიმაჩნია. .
.
-გაჩუმდით!-მკვახედდაუყვირანაფტამ, -მოგვეცითნიშანი!
მაგრამნიშანსარავინიძლეოდა.ამსაკითხზეკარგადარშეთანხმებულან.ალბათ,
საჭირო იყო ერთი სიტყვის თქმა:„ იარ!“
,მაგრამ ამ საშინელი განკარგულების
გაცემა რომ მიუკერძოებელი პირის საქმე იყო,ამაზე არც უფიქრიათ და არც
ულაპარაკიათ.ჰანსკასტორპიდუმდადაარცარავინაპირებდა,მისიმაგივრობა
გაეწია.
-ვიწყებთ!-განაცხადანაფტამ,-გამოდით დაისროლეთ,ბატონო ჩემო!-გასძახა
მან თავის მოწინააღმდეგეს და თვითონაც დაიძრა,პისტოლეტი წინ გაწვდილ
ხელშიეჭირადასეტემბრინისგულშიუმიზნებდა. .
.დაუჯერებელისანახაობაიყო.
ასევემოიქცასეტემბრინიც.მესამენაბიჯზე-მოწინააღმდეგეუკვებარიერთან
იყო მისული,მაგრამ არ გაუსროლია,-მან პისტოლეტი თავს ზემოთ ასწია და
ჩახმახსხელიგამოჰკრა.მჭახეგასროლისექომმრავალჯერ გაიხმიანა.მთებმა
ერთმანეთს დაუბრუნეს გამოძახილი,ხეობა აგრუხუნდა და ჰანს კასტორპმა
გაიფიქრა, სადაცაა,ალბათ, ხალხიშეიყრებაო.
-თქვენჰაერშიისროლეთ, -დინჯადთქვანაფტამდაიარაღიდაუშვა.
სეტემბრინიმმიუგო:
-საითაცმინდა, იქითგავისვრი.
-ერთხელ კიდევუნდაისროლოთ!
-არცვაპირებ.ახლათქვენიჯერია,-მიუგო ბატონმასეტემბრინიმ,თავიმაღლა
ასწია,ზეცისკენაიხედადამისკენფრონტით კიარა,ოდნავგვერდულად დადგა,
რაც გულის ამაჩუყებელი სანახავი იყო. აშკარად გაგონილი ჰქონდა,
მოწინააღმდეგეს გაშლილი მკერდი არ უნდა მიუშვიროო,და,ეტყობოდა,ამ
მითითებისამებრიქცეოდაკიდეც.
-ლაჩარო!-დაუყვირანაფტამდაამშეძახილით საქვეყნოდ აღიარა,რომუფრო
მეტისიმამაცეასაჭირო სხვასესროლო,ვიდრესაკუთარიმკერდისხვისტყვიას
შეუშვირო,მერეთავისიპისტოლეტიისეასწია,რომამასდუელთანაღარაფერი
ჰქონდასაერთოდატყვიათავშიდაიხალა.
საშინელი,დაუვიწყარი სანახაობა იყო!მან წაიბორძიკა თუ გადაქანდა,სანამ
მთებიმისბოროტმოქმედებასსაზარელიგრუხუნით ეხმიანებოდნენ,რამდენიმე
ნაბიჯი უკან გადადგა,ფეხები აიქნია,მთელი ტანით მარჯვნივ მკვეთრად
შეტრიალდადასახითთოვლზედაენარცხა.
წამით ყველანიგაქვავდნენ, მერესეტემბრინიმთავისიიარაღიშორსმოისროლა
დამასთანპირველიმიიჭრა.
-Iნფელიცე
!-შესძახამან,-Checosaf
aiperI’ამორდიდიო
!
()ჰანს კასტორპი მიეშველა და სხეული გადმოაბრუნეს.საფეთქელთან შავ-
წითელინახვრეტიდაუნახეს,სახეზედახედეს,მაგრამჯობდა,ზედ ისაბრეშუმის
ცხვირსახოციდაეფარებინათ,
გულჯიბიდანრომმოუჩანდა.

მეხისგავარდნა
შვიდი წელი დაჰყო ჰანს კასტორპმა ამათთან აქ,ზევით.ათობით სისტემის
მოყვარულთათვის ეს მრგვალ რიცხვად ვერ ჩაითვლება,მაგრამ თავისებურად
მაინცკარგიდამარჯვერიცხვიმოამრგვალადაშეიძლებაითქვას,ესმისტიკურ-
ფერადოვანი დროისმიერი სხეული უფრო ესალბუნებოდა გრძნობა- გონებას,
ვიდრე თუნდაც მშრალი ნახევარი დუჟინი მიესალბუნებოდა.მან სასადილო
დარბაზისშვიდივემაგიდამოიარადათითოეულთანდაახლოებით თითო წელი
დაჰყო.უკანასკნელად მდარერუსულ მაგიდასთანიჯდაორ სომეხს,ორ ფინელს,
ერთ ბუხარელსადაერთ ქურთთანერთად.ამასობაშიუკვეპატარაწვერიმოუშვა,
მაგრამ ჩალისფერ,მოკლე წვერს ისეთი გაურკვეველი მოყვანილობა ჰქონდა,
რომ იძულებული ვართ, იგი საკუთარი გარეგნობისადმი ფილოსოფიური
გულგრილობის გამოვლენად ჩავუთვალოთ.დიახ,უფრო შორსაც წავალთ და
საკუთარითავისადმიასეთ აგდებულ დამოკიდებულებასგარესამყაროსგანმის
მიმართაც ასეთივე დამოკიდებულების გაჩენას დავუკავშირებთ.
ხელმძღვანელობა აღარ იგონებდა მისთვის დივერსიებს. გარდა დილის
მოკითხვისა,„კარგად“გეძინათ თუარაო,რაცრიტორიკულიხასიათისაგახლდათ
და ყველას ერთნაირად შეეხებოდა. ჰოფრატი მას განსაკუთრებით აღარ
მიმართავდა და მისი მოკითხვით ყოველდღე აღარც ადრიატიკა ფონ
მილენდონკიიწუხებდათავს( ჩვენრომამბავსგიყვებით, იმხანებშიადრიატიკას
თვალზე კარგად მომწიფებული ჯიბლიბო აჯდა) . უფრო კარგად თუ
დავუკვირდებით,მასიშვიათად,უფრო სწორად,საერთოდ აღარ მიმართავდნენ.
მას თავი მიანებეს -დაახლოებით ისე,როგორც მოსწავლეს ანებებენ ხოლმე
თავს,რომელსაც თავისებური სახალისო უპირატესობაც კი აქვს მინიჭებული,
აღარაფერს ეკითხებიან,საქმე აღარაფერი აქვს,რადგან მისი იმავე კლასში
დარჩენაგადაწყვეტილიადაიგისათვალავშიცარააჩასაგდები,-მხოლოდ იმას
დავძენთ,რომ ესაა თავისუფლების ორგიასტული ფორმა და საკუთარ თავსვე
შევეკითხებით,ოდესმე თავისუფლებას ამისგან განსხვავებული ფორმა თუ
შეიძლებასაერთოდ ჰქონოდა.ასეიყო თუისე,აქჰყავდათ ადამიანი,რომელზეც
ხელმძღვანელობას თვალყურის დევნება აღარ სჭირდებოდა, რადგან
დარწმუნებულნი იყვნენ, მის გულში არავითარი თვითნებური და ჯიუტი
გადაწყვეტილება აღარ მომწიფდებოდა, - ეს იყო სანდო, სამუდამოდ
შემორჩენილიკაცი.მანუკვედიდიხანიააღარ იცოდა,საით გაქცეულიყო,ბარში
დაბრუნებაზეფიქრისუნარიცკიდაკარგულიჰქონდა. ..მისიპიროვნებისმიმართ
ერთგვარიუყურადღებო დამოკიდებულებისბრალიხომარიყოთუნდაცისფაქტი,
იგიმდარერუსულ მაგიდასთანრომგადასვეს?ისეკინუგაგვიგებთ, თითქოსამის
თქმით ვამცირებდეთ ეგრეთ წოდებულ მდარე რუსულ მაგიდას! ამ შვიდი
მაგიდიდან არც ერთს არავითარი ხელშესახები უპირატესობა ან ნაკლი არ
ჰქონდა.თამამად შეიძლება ითქვას,რომ აქ მეფობდა საპატიო მაგიდების
დემოკრატია.აქაცისევეუხვად მოჰქონდათ სასმელ- საჭმელი,როგორცდანარჩენ
მაგიდებზე;აქაც ისევე ჯდებოდა ხოლმე რადამანთისი და თავის უზარმაზარ
ხელებსთეფშისწინაწყობდა;დაბოლოს,იმსუფრასთანმსხდომიეროვნებებიც
კაცობრიობის საპატიო წევრები იყვნენ,თუმცა არც ლათინური იცოდნენ და
ჭამაშიცზედმეტადარიპრანჭებოდნენხოლმე.
დრო სადგურის საათებს როდი ჰგავს,მათი დიდი ისარი ხუთ- ხუთი წუთით
ერთბაშად რომ იწევს წინ.იგი უფრო პაწაწინა საათებს მიაგავს,მათი ისრის
მოძრაობასსაერთოდ რომვერ ვამჩნევთ,ანბალახსჰგავს,თვალით მისზრდას
რომვერ ვხედავთ,თუმცაიგიჩუმ- ჩუმად იზრდებადაერთ მშვენიერ დღესვეღარ
ვცნობთ ხოლმე; დრო არის ხაზი,ოღონდ არაგანფენილი წერტილებისგან
შემდგარი ხაზი (ამ ქვეყნიდან უბედურად წასული ნაფტა,ალბათ,იკითხავდა,
მხოლოდ არაგანფენილობები ხაზს როგორ წარმოქმნიანო)და იგი კვლავაც
თავისებურად შემპარავად,უჩინრად, საიდუმლოდ დამაინცენერგიულად იწვევდა
ცვლილებებს. მაგალითად, შეგვეძლო, დაგვესახელებინა ბიჭუნა ტედი,
რომელსაცერთ მშვენიერ დღეს-ცხადია,მართლაიმ ერთ დღეს“არა,მაგრამ
არც არავინ იცის,რომელი დღიდან მოყოლებული,-ბიჭუნა აღარ ეთქმოდა.
ქალებიუკვევეღარ ისვამდნენმუხლებზე,როცაიგილოგინიდანწამოდგებოდა,
პიჟამისნაცვლად სპორტულ კოსტიუმსჩაიცვამდადაქვევით ჩამოდიოდახოლმე.
გარემოება შეუმჩნევლად შეტრიალდა, ახლა იგი იქით ისვამდა ქალებს
მუხლებზედაესორივემხარესისევე, ანიქნებუფრო მეტადაც, სიამოვნებდა.იგი
ჭაბუკად გადაიქცა-ვერ ვიტყვით,გაიფურჩქნა- თქო,მაგრამტანიკიაიყარა:ჰანს
კასტორპს მისი ზრდა არ შეუმჩნევია,გაზრდილი კი დაინახა.სხვათა შორის,
დროსადატანისაყრასბიჭუნატედისთვისსიკეთეარ მოუტანია,იგისაამისოდ
არ გახლდათ შექმნილი.დრო- ჟამი მას არ სწყალობდა -იგი ოცდაერთი წლის
ასაკშიგარდაიცვალაიმავადმყოფობით,რომლისკენაცძლიერიმიდრეკილება
ჰქონდადაერთ მშვენიერ დღესმისიოთახი,ჩვეულებისამებრ,საფუძვლიანად
დაალაგეს.ამ ამბავს მშვიდად გიყვებით,რადგან მის ახალ ყოფასადაძველს
შორისდიდიგანსხვავებამაინცარყოფილა.
მაგრამ იყო უფრო მნიშვნელოვანი სიკვდილის შემთხვევებიც,ბარშიმომხდარი
შემთხვევები,რომლებიც ჩვენს გმირს უფრო სტკენდა გულს,უფრო სწორად,
წინათატკენდა. მხედველობაში გვაქვს ცოტა ხნის წინ მოხუცი კონსული
ტინაპელისგარდაცვალება,ჰანსისმივიწყებულიდიდიბიძისადამამობილისა.
იგი ყოველთვის გულმოდგინედ გაურბოდა ჰავის შეცვლას,ჰავის შეცვლით
გამოწვეულიმარცხიმისმაგივრად ბიძიაჯეიმსმაიწვნია,მაგრამაპოპლექსიას
ბოლოს მაინც ვერ გაექცა და ერთ მშვენიერ დღეს ჰანს კასტორპის ჩინებულ
სკამლოგინამდე მოვიდა მისი გარდაცვალების ცნობა,დეპეშის შესაფერად
მოკლედ,მაგრამ ნაზად და სათუთად შედგენილი - უფრო განსვენებულის
პატივისცემით,ვიდრე ამ ცნობის მიმღების მოფრთხილების მიზნით. ჰანს
კასტორპმა საპასუხოდ შავარშიამოვლებული ქაღალდი იყიდა და გარებიძას
მისწერა,ისედაც ორგზის ობოლი,ახლა ერთხელ კიდევ დავობლდი,სამგზის
ობოლიგავხდიდადარდიმიორკეცდება,აკრძალულიდააღკვეთილირომმაქვს,
აქაურობამივატოვო დადიდიბიძაუკანასკნელ გზაზეგავაცილოო.
გლოვაზე ლაპარაკი სინამდვილის შელამაზება იქნებოდა, მაგრამ ჰანს
კასტორპის თვალები იმ დღეებში ჩვეულებრივზე უფრო ფიქრიანად მაინც
იმზირებოდნენ.ეს შემთხვევა არც სხვა დროს აღუძრავდა დიდ გრძნობებს,
თავგადასავლებით აღსავსე გაუცხოების წლებმა ხომ თითქმის სულ დაუშრიტა
განცდის უნარი,მაგრამ ამ ამბავმამაინც გაწყვიტაბართან დამაკავშირებელი
კიდევერთი ძაფი დაიმან,რასაც ჰანს კასტორპი სავსებით სამართლიანადაც
თავისუფლებასეძახდა, საბოლოო სრულყოფილებამიანიჭა.მართლაც, ჩვენრომ
მოგითხრობთ,იმხანებში,მასადაბარსშორისსაბოლოოდ გაწყდაყოველგვარი
ურთიერთობა -აღარც იქით გზავნიდა წერილებს და აღარც თვითონ იღებდა.
ბარიდან მარიამანჩინიც“კიაღარ მოსდიოდა.აქ,ზევით,მიაგნო ერთ მარკას,
მოეწონადამასაც ისეთივე ერთგულებას უწევდა,როგორც ოდესღაც იმ თავის
ძველ სატრფოსა და მეგობარს ერთგულებდა. ეს ნაწარმი პოლარელ
მკვლევრებსაც კი გადაატანინებდა უმძიმეს განსაცდელს,თორემ აქ თუ არ
გამოილევდი,რაღა აქ ყოფნა და რაღა ზღვის პირას წოლა -მშვენივრად
გაძლებინებდა.ეს გახლდათ იშვიათი გულმოდგინებით დამზადებული სიგარა,
სახელად რიუტლისფიცი“ ,(„
რიუტლისფიცი“-თქმულებისმიხედვით, შვეიცარიის
სამი.კანტონის:ურის,შვიცისადაუნტერვალდენის შეთქმულებადაახლოებით
1291წელსრიუტლიზე,ურისკანტონისერთ- ერთ მთისმდელოზეჰაბსბურგების
ბატონობისაგან გათავისუფლების მიზნით; ითვლება შვეიცარიის
კონფედერაციისშექმნის, დაარსებისპირობითაქტად. )
„მარიაზე“ოდნავ უფრო მაგრად დახვეული,თაგვისფერი,მოლურჯო რგოლით
შემკულისიგარადამყოლიიყო დარბილი.თოვლივით თეთრ,მდგრად ფერფლს
ყრიდა და ფერფლს თამბაქოს ფოთლის ძარღვები ემჩნეოდა.სიგარა ისე
თანაბრად იწვოდა,რომმწეველსლამისქვიშისსაათისმაგივრობასუწევდადა
ჰანს კასტორპი ამ მიზნით იყენებდა კიდეც, რადგან ჯიბის საათს აღარ
დაატარებდა.ჯიბისსაათიაღარ მუშაობდა,ერთ დღესტუმბოდანგადმოუვარდა
დამასმერეარცუცდია, მექანიზმიდროისმზომავწრეზესარბენად აემუშავებინა,
არ უცდიაიმავე მიზეზით,რამიზეზითაც უკვე დიდი ხანიაკალენდარსაც აღარ
ყიდულობდა,არც ყოველდღიურად ჩამოსახევს და არც უბრალოს,მხოლოდ
დღეებსა და დღესასწაულებს რომ უჩვენებდა. ერთი სიტყვით, ამასაც
„თავისუფლების“ გულისთვის, სანაპიროზე გასეირნების, შეჩერებული
ყოველდღიურობისა და მარადისობის პატივისცემით სჩადიოდა.ამ ჰერმეტულ
ჯადოს ჩვენი განდეგილი მთელი არსებით ჰყავდა შეპყრობილი,ეს იყო მისი
სულის მთავარი სახმილი,რომელშიც ამ მარტივი სულიერი მასალის ყველა
ალქიმისტურისახეცვლილებამიმდინარეობდა.
ასეიწვაიგიდაარცგაუგია,კიდევერთხელ როგორ შემობრუნდაწელიწადიდა
მეშვიდედდადგამისიჩამოსვლისდრო-შუაზაფხული.
დააი, სწორედ ამდროსდაიქუხა. ..
მაგრამსირცხვილიდარიდიგვაჩერებს,სიტყვებისკორიანტელიდავაყენოთ და
ისეგიამბოთ,რამაცდაიქუხადარაცმოხდა.აქაღარცტრაბახიგამოდგებადა
არცმონადირისცრუპენტელობა!ხმასდავუწევთ დაისეგეტყვით,რომგაისმაის
ქუხილი, ყველა რომ მოველოდით, დიდი ხნის დაგროვილი, დამღუპველი
გონებაჩლუნგობისადაამრეზილობის გამაყრუებელი დეტონაცია,ისტორიული
ქუხილი, რომელმაც, ჯეროვან პატივს თუ მივაგებთ, შეარყია დედამიწის
საძირკველი,ჩვენთვისკიიგიმეხისგავარდნასუდრიდა,რადგანმანააფეთქა
ჯადოსნური მთა და ჩვენი ძილისგუდა მის ჭიშკარში უხეშად ისროლა.
გაოგნებულიზისახლაიგიბალახშიდათვალებსიფშვნეტს,როგორცშეეფერება
იმკაცს, ვინცგაფრთხილებისმიუხედავად, არინება,გაზეთებიდროზეწაეკითხა.
მისიხმელთაშუაზღვისპირელიმეგობარიდამენტორიყოველთვისცდილობდა,
შეშველებოდა და თავისი ძნელად აღსაზრდელი ბავშვი ქვევით მიმდინარე
პროცესებში ზოგადად მაინც გაეცნობიერებინა,მაგრამ მოწაფე ცალი ყურით
უსმენდახოლმე,მართალია,მართვის სურვილის წყალობით საგნების სულიერ
ჩრდილებზე ოცნებობდა, მაგრამ თვით საგნებს არაფრად აგდებდა,
ქედმაღლობით თვალდავსებული ჩრდილებს საგნებად იღებდა,საგნებში კი
მხოლოდ ჩრდილსხედავდა,თუმცაამისგულისთვისმეტისმეტადმკაცრად ვერც
გავკიცხავდით, რადგანესმიმართებასაბოლოოდმაინცვერარისგარკვეული.
წავიდაისდრო, როცაბატონმასეტემბრინიმერთხელ უეცრად გაუჩახჩახაოთახი,
ჰორიზონტალურად მდებარე ჰანს კასტორპს საწოლთან დაუჯდა დაშეეცადა,
მისთვისსიკვდილ- სიცოცხლისპრობლემებზესწორიწარმოდგენაშეექმნა.ახლა,
პირიქით, მუხლებშუახელებჩაწყობილითვითონიჯდაჰუმანისტისსაწოლთანმის
პატარაკაბინეტში, ანდღისით წამოსაწოლ ტახტთან,განცალკევებულ დამყუდრო
მანსარდში,სადაც კარბონარის ნაქონი სკამები და ხელადა იდგა,ბატონ
სეტემბრინის ართობდა და თავაზიანად უსმენდა მის მსჯელობას მსოფლიო
ვითარებაზე, რადგანბატონისეტემბრინიფეხზეუკვეიშვიათად დგებოდახოლმე.
ნაფტას საზარელმა აღსასრულმა,გამწარებული მოპაექრის ტერორისტულმა
მოქმედებამმძიმედარტყმამიაყენამისმგრძნობიარებუნებას,ესამბავივერ
მოენელებინადამასშემდეგსისუსტედაუღონობამორეოდა.„ სოციოლოგიური
პათოლოგიის“დარგში მისი თანამშრომლობა შეფერხდა,ადამიანური ტანჯვის
ამსახველიმხატვრულინაწარმოებებისლექსიკონიადგილიდანაღარ იძვროდა,
ის ლიგა ამაოდ ელოდა თავისი ენციკლოპედიის შესაბამის ტომს,ბატონი
სეტემბრინი იძულებული იყო, პროგრესის ორგანიზაციაში თავისი
თანამშრომლობა ზეპირმეტყველებაზე დაეყვანა და საამისო საშუალებას
სწორედ ჰანს კასტორპის მეგობრული ვიზიტები აძლევდა, თორემ ამასაც
მოკლებულიიქნებოდა.
ლაპარაკობდა სუსტი ხმით, მაგრამ ბევრს, ლამაზად და გულითადად,
საზოგადოებრივიცხოვრებისგზაზეადამიანისთვითსრულყოფისთაობაზე.მისი
სიტყვები თითქოს მტრედის ფეხებით მოგოგმანებდა, მაგრამ როგორც კი
გათავისუფლებულიხალხებისსაყოველთაო ბედნიერებისათვისგაერთიანებაზე
მოჰყვებოდალაპარაკს,ალბათ,მისდაუნებურად დაგაუცნობიერებლად,ხმაში
არწივის ფრთების შხუილისმაგვარი ხმა გამოერეოდა და ეს პოლიტიკის,იმ
პაპისეული მემკვიდრეობის წყალობა გახლდათ, მამის ჰუმანისტურ
მემკვიდრეობასთანერთად მასში,ლოდოვიკოში,მხატვრულ ლიტერატურად რომ
შერწყმულიყო,ისევე როგორც ჰუმანიზმი და პოლიტიკა ერწყმის ერთმანეთს
ცივილიზაციისსადღეგრძელოსავით ამაღლებულ იდეაში,მტრედისსათნოებითა
და არწივის სიმამაცით აღსავსე იდეაში,რომელიც თავის დროს უცდის და
ხალხთა გარიჟრაჟს ელოდება,ეს დრო კი მაშინ დადგება,როცა უძრაობის
პრინციპს თავს გაუჭეჭყავენ და ბურჟუაზიული დემოკრატიის ალიანსი
გაიკვალავს გზას. .
.მოკლედ,მის მსჯელობაში შეუსაბამობანიც მოიძებნებოდა.
ბატონი სეტემბრინი ჰუმანისტი გახლდათ,მაგრამ ამავე დროს და სწორედ
ამიტომაც, ბოლომდე არ ამხელდა, თორემ ომისკენაც მიუწევდა გული.
გააფთრებულ ნაფტასთანდუელშიიგიადამიანურად მოიქცა, მაგრამმაშინ,
როცა
ადამიანურობა ცივილიზაციის გამარჯვებისა და გაბატონების იდეისათვის
მებრძოლ პოლიტიკას აღფრთოვანებით უნდაშერწყმოდადამოქალაქის შუბი
კაცობრიობის საკურთხეველზე უნდა ეკურთხებინათ, საეჭვო იყო, თავი
შეეკავებინადახელისისხლშიარ გაესვარა;დიახ,ესშინაგანიგარემოებების
ზემოქმედებას მიეწერებოდა, ბატონი სეტემბრინის მშვენიერ ჩანაფიქრში
არწივისსიმამაცისელემენტებისულ უფრო დაუფრო რომიკიდებდაფეხსდა
მტრედისსათნოებასადგილსაღარუტოვებდა.
არცთუ იშვიათად, იგი მსოფლიოს დიდი დაჯგუფებებისადმი ორგვარ
დამოკიდებულებასამჟღავნებდადასინდისიქენჯნიდახოლმე.ცოტახნისწინ,
ორითუერთ- ნახევარიწლისუკან,იგიწუხდა,მისიქვეყანაალბანეთისსაკითხში
ავსტრიასთან რომ თანამშრომლობდა.ეს დიპლომატიური თანამშრომლობა,
ერთი მხრივ,აღაფრთოვანებდა,რაკი იგი ლათინურის უცოდინარი,ნახევრად
აზიური სახელმწიფოს წინააღმდეგ, ანუ მათრახისა და შლიუსელბურგის
წინააღმდეგ იყო მიმართული,მეორე მხრივ კი,იტანჯებოდა,მისმა ქვეყანამ
თავისუძველესმტერთანრომშეჰკრადამყაყებისპრინციპზედაფუძნებულიდა
ხალხთა დასამონებლად გამიზნული უღირსი კავშირი.შარშან,შემოდგომაზე,
პოლონეთშირკინიგზისქსელისასაგებად საფრანგეთმარომკრედიტიგაუხსნა
რუსეთს,ბატონ სეტემბრინის არც ეს მოსწონდა.იგი ხომ თავის ქვეყანში
ფრანკოფილურ პარტიას ეკუთვნოდა,რაც არ გაგვიკვირდება,თუ გავიხსენებთ,
რომ ბაბუამისი ივლისის რევოლუციის დღეებს სამყაროს შექმნის დღეებს
უტოლებდა,მაგრამ ამ განათლებული რესპუბლიკის შეთანხმება ბიზანტიელ
სკვითებთან ეუხერხულებოდა და აწუხებდა, თუმცა იმ რკინიგზის ქსელის
სტრატეგიულ მნიშვნელობაზე ფიქრი მაინც იმედს უსახავდა და გულს
სიხარულითუვსებდა.შემდეგმოკლესერცჰერცოგი
(„შემდეგმოკლესერცჰერცოგი. .
.“-იგულისხმებაავსტრიელიერცჰერცოგიფრანც
ფერდინანდი ( 1863-
1914)
,ერცჰერცოგ კარლ- ლუდვიგის ვაჟი,ფრანც იოზეფ I-
ის
ძმისწული( მამისადაკრონპრინც რუდოლფისსიკვდილისშემდეგითვლებოდა
ავსტრია-უნგრეთისიმპერიისტახტისმემკვიდრედ) .გეგმაშიჰქონდამონარქიის
ფედერაციული რეკონსტრუქცია:სამხრეთსლავურ რეგიონში უპირატესი როლი
უნდოდა მიენიჭებინა ხორვატებისთვის,ხოლო სერბები შეევიწროებინა.ამის
გამო სერბმანაციონალისტებმამოკლეს1914წლის28ივნისსმისმეუღლესთან
ერთად იუგოსლავიურ ქალაქში, სარაევოში, რაც პირველი მსოფლიო ომის
დაწყების საბაბად იქცა. )და ეს მკვლელობა ყველასათვის,გარდა გერმანელი
ძილისგუდებისა,ბრძოლის დაწყების ნიშნად იქცა,მან ყველაფერი ცხადყო
გაგებულთათვის,რომელთა რიცხვს აუცილებლად უნდა მივაკუთვნოთ ბატონი
სეტემბრინი: ჰანს კასტორპი ხედავდა, რომ ბატონ სეტემბრინის პირად-
ადამიანური თვალსაზრისით აკრთობდა ეს საშინელი ამბავი,მაგრამ იმასაც
ხედავდა, სიხარულით როგორ ევსებოდაგული, როცამოაგონდებოდა, რომესიყო
სახალხო- განმათავისუფლებელი აქტი და იგი მისი საძულველი ციხესიმაგრის
წინააღმდეგ გახლდათ მიმართული.მართალია,გული ეთანაღრებოდა,ეს რომ
მოსკოვურიხრიკებისნაყოფიიყო,მაგრამამასხელიარ შეუშლია,სამიკვირის
შემდეგ რომელიღაც მონარქიის მიერ სერბეთისთვის წაყენებული
ულტიმატუმისათვის ადამიანის შეურაცხმყოფელი, საშინელი დანაშაული
ეწოდებინა, აქაოდა, მოსალოდნელიშედეგებისარსსნაზიარებივარო, თუმცამათ
ქოშინ-ქოშინითკიმიესალმებოდა. ..
მოკლედ,ბატონისეტემბრინიისეთივერთულ დამრავალფეროვანგრძნობებში
იყო ჩაფლული, როგორიცგახლდათ თვით ისმოვლენა, რომლისმოზღვავებასიგი
კარგად ხედავდა და ცდილობდა კიდეც,თავისი მოწაფისათვის ქარაგმებით
აეხილა თვალი,რადგან ეროვნული ზრდილობა და სიბრალულის გრძნობა არ
ანებებდა,ესამბავიმისთვისპირდაპირ ეთქვა.პირველიმობილიზაციისთანავე,
ომისგამოცხადებისპირველივედღეებში,ბატონსეტემბრინისერთიჩვეულება
დასჩემდა:თავისსტუმარსორივეხელსგაუწვდიდადამისხელებსჩასჭიდებდა
ხოლმე,მაგრამამბრიყვსესსაქციელიმხოლოდ გულსუჩქროლებდა,ტვინამდე
კინამდვილადვერაღწევდა.
-ჩემო მეგობარო!-ეუბნებოდაიტალიელი,-დენთი,საბეჭდი დაზგა. ..ვერავინ
უარყოფს,რომ თქვენი გამოგონილია!ოღონდ თქვენ თუ ფიქრობთ,რომ ჩვენ
რევოლუციისწინააღმდეგგავილაშქრებთ. .
.
მძიმე მოლოდინის დღეებში,როცა ევროპას ტანჯვა- ვაებისაგან დაწყვეტაზე
ჰქონდა ნერვები,ჰანს კასტორპს ბატონი სეტემბრინი არ უნახავს.ამჯერად
აფორიაქებული გაზეთები პირდაპირ მის ლოჯიაში იჭრებოდნენ, მთელ
სანატორიუმს აზანზარებდნენ და დენთის შემხუთველი სუნით სასადილო
დარბაზს და ასე განსაჯეთ, მძიმე ავადმყოფებისა და მორიბუნდუსების
ოთახებსაცკიავსებდნენ.ესისწუთებიგახლდათ,ძილისგუდაბალახებშირომ
ეგდო და ჯერ კიდევ ვერ გაერკვია,მის თავს რა ხდებოდა,მერე ნელ- ნელა
წამოიწია,წამოჯდადათვალებიმოიფშვნიტა. .
.ოღონდ,მოდი,დავასრულოთ ეს
სურათი და კარგად გავიგოთ,მის გულში რა ცეცხლი ტრიალებდა.მან ფეხებს
ძალადაატანა, წამოდგადამიმოიხედა.მიხვდა, რომჯადოსტყვეობაშიაღარ იყო,
თავი დაეხსნა,გათავისუფლებულიყო,ოღონდ მისდა სამარცხვინოდ,საკუთარი
ძალითა და ნებით როდი დაეხსნა თავი,კარში იმ სტიქიურ,გარეგან ძალას
გამოეგდო,მისიგათავისუფლებასულაცრომარ ენაღვლებოდა.მართალია,მისი
პატარა ბედ- იღბალი საერთო უბედურების წინაშე ინავლებოდა და ქრებოდა,
მაგრამიქნებპირადად მასაცეკისრებოდარაღაცდაამაშიღვთიურიმადლიდა
სამართალივლინდებოდა?ნუთუცხოვრებაერთხელ კიდევშეიფარებდათავის
ცოდვილ,ძნელად აღსაზრდელ პირმშოს,ოღონდ საამურ ცხოვრებას როდი
შესთავაზებდა,ისეთ სერიოზულ და მკაცრ განსაცდელს მოუმზადებდა,რომ
სავსებით შესაძლებელია,ამ ცოდვილს სიცოცხლის ნაცვლად სწორედ სამი
საპატიო ბათქი რგებოდა წილად.იგი მუხლებზე დაეცა და სახე და ხელები
ზეცისკენ აღაპყრო.ზეცაგოგირდისფრად მოქუშულიყო,მაგრამ ცოდვის მთაზე
გადმომხობილ მღვიმისკარედსაღარჰგავდა.
ამ პოზაში მოუსწრო ბატონმა სეტემბრინიმ,ცხადია,ამას ხატოვნად ვამბობთ,
თორემ სინამდვილეში ხომ ვიცით, ჩვენი გმირის მკაცრ ზნეობას ასეთი
თეატრალურიპოზარომარ შეეფერებოდა.მკაცრ სინამდვილეშიმენტორმამას
ჩემოდნების ჩალაგებისას მოუსწრო, რადგან ჰანს კასტორპი თავისი
გამოღვიძების პირველი წუთებიდანვე გამგზავრების ორომტრიალსა და
ალიაქოთში მოექცა, რაც ხეობაში გავარდნილ მეხს აეტეხა.
„სამშობლო“ აფორიაქებული ჭიანჭველების ბუდეს ჰგავდა. აქ, ზევით,
დასახლებული ტომი ხუთი ათასი ფუტის სიმაღლიდან კისრისტეხით ეშვებოდა
განსაცდელში ჩავარდნილ ბარში,იერიშით აღებულ პაწაწინა მატარებელს
საფეხურებზე ეკიდებოდა,ბარგიც აღარ ენაღვლებოდათ,მათი ავლადიდება
შტაბელებად ეწყო აზიმზიმებულ ბაქანზე,რომლის თავზე თითქოს ქვემოდან
ამოღწეული მხრჩოლავი კვამლი ტრიალებდა,და ჰანს კასტორპიც სხვებთან
ერთად გარბოდა.ამაურზაურშილოდოვიკო გადაეხვია,გადაეხვია,ამსიტყვის
პირდაპირიმნიშვნელობით,მკლავებშიმოიქციადასამხრეთელების( ანთუნდაც
რუსების)ჩვეულებისამებრ,ორივე ლოყაზე აკოცა.თავნება მოგზაურს ასეთი
გამომშვიდობებისაამარეულ- დარეულობაშიცკიშერცხვა,მაგრამწონასწორობა
ძლივს შეინარჩუნა,როცა ბატონმა სეტემბრინიმ უკანასკნელ წუთს სახელით
მიმართა, უფრო სწორად, „ ჯოვანი“ დაუძახა, თან კულტურულ დასავლეთში
მიღებულიმიმართვისფორმაცუკუაგდოდაშენობითდაელაპარაკა!
-Ecosìi
ngiù,
-უთხრამან, -ngiùfi
nal
ment
e!Addio,
Giovanni
mio
ი!
(მაშ,ბარისაკენ,ხომ,ბოლოს და ბოლოს,ბარში მიდიხარ!მშვიდობით,ჩემო
ჯოვანი!(იტალ. ).)სხვაგვარად მიმავალი მინდოდა,მენახე,მაგრამ რას იზამ,
ღმერთებმაასეინებეს.იმედიმქონდა,სამუშაოდ წახვიდოდიაქედან,ახლაკი
შენიანებისმხარდამხარ ბრძოლამოგიწევს.ღმერთო ჩემო,თურმეესბედიშენ
გეწერადაარაჩვენსლეიტენანტს.ხედავ,როგორ გვათამაშებსცხოვრება. .
.იომე
მამაცურად,იმათ ამოუდექიმხარში,ვისთანაცსისხლიგაკავშირებს!ამაზემეტს
ახლავეღარავინგააკეთებს.მეკიმაპატიე,თუკიშემორჩენილ ძალასსაიმისოდ
გამოვიყენებ,რომ ჩემს ქვეყანასაც ომისაკენ მოვუწოდო და იმათი მხარე
დავაჭერინო,საითაცგონიდასაკუთარი, წმიდათაწმიდაინტერესებიმოუწოდებს.
Addi
o
!
ჰანს კასტორპმა ფანჯარაზე გადმოკიდებულ სხვა ათ კაცს შუა ძლივს გამოყო
თავი და ბატონ სეტემბრინის ხელი დაუქნია.მანაც დაუქნია მარჯვენა ხელი,
ხოლომარცხენახელისარათითითვალისუპეშინაზად ამოისვა.

*
**

სად ვართ?ეს რა ამბავია?სად გადმოგვტყორცნა სიზმარმა?ბინდი,წვიმა და

ტალახი, ხანძრისარილიღრუბლიანცაზე.ცაგანუწყვეტელი, მძიმეგრუხუნისაგან
ზანზარებს,გალიცლიცებულინოტიო ჰაერიგამყივანისიმღერით,გააფთრებული,
ჯოჯოხეთური ღმუილით იფლითება და ის ღმუილი თავის გზაზე ნამსხვრევებს,
შხეფებს,ღრჭიალსადააბრიალებულ ცეცხლისენებსტოვებს,ისმისგმინვადა
გოდება,ლამისგასკდეს,ისეგაჰყვირისსაყვირი,დოლისბრაგუნიკიადამიანებს
წინმიერეკება...აი,
ტყეც,
საიდანაცჯარისკაცებისუფერო გუნდებიინთხევა, ისინი
გამორბიან,ეცემიან,წამოხტებიან.შორეული ხანძრის წინ ბორცვების მწკრივი
გაწოლილა, გავარვარებული კვამლიდან ზოგჯერ ბღუჯა- ბღუჯა ამოვარდება
ცეცხლის ენები. ირგვლივ დატალღული ყანა გვაკრავს, აჩუგნული და
გულდაფლეთილი ტყის გასწვრივ ატალახებული, დალეწილი ტოტებით
მოფენილი შარაგზა გადის, მისგან გამოყოფილი, რკალივით მოხრილი,
ოღროჩოღრო თემშარა ბორცვებისაკენ მიემართება,ცივ წვიმაში შიშველი,
ტოტებჩამოხლეწილი ხეები აღმართულან. .
.აგერ,გზის მაჩვენებელი,მაგრამ
მასთანახლოსმისვლაარცღირს,მისიდაფაყუმბარისაგანორად გახლეჩილიც
რომ არ იყოს, ამ ბინდბუნდში ზედ მაინც ვერაფერს ამოიკითხავდით.
აღმოსავლეთია თუ დასავლეთი? ეს არის ბარი,ეს არის ომი,ჩვენ კი გზაზე
გამოსული მშიშარა ჩრდილები ვართ, დარცხვენილნი რომ ვეფარებით
მოჩვენებით უსაფრთხოებას,არც ტრაბახს ვაპირებთ და არც მონადირესავით
ცრუპენტელობას,აქ მხოლოდ ჩვენმა თხრობის სტიქიამ მოგვიყვანა,რათა
ტყიდან გუნდ- გუნდად გამოცვენილ,სირბილით,ბორძიკით მომავალ,დოლის
ბრაგუნით ცეცხლშენთებულ ნაცრისფერ ჯარისკაცებს შორის ერთი კაცი
გამოვარჩიოთ,ჩვენი ნაცნობი,ჩვენი მრავალი წლის თანამგზავრი. და ამ
გულკეთილ ცოდვილს,ასე ხშირად რომ გვსმენია მისი ხმა,ერთხელ კიდევ
ჩავხედოთგულუბრყვილოსახეში, სანამსულ დაგვეკარგებოდესთვალიდან.
ისინი,ესკამერადები,ბრძოლაშიგარდატეხისმოსახდენად მოურეკავთ, ბრძოლა
კიმთელიდღეაგრძელდებაიმბორცვებზეპოზიციებისხელახლადასაკავებლად
დამისგადაღმამდებარეალმოდებულისოფლებისდასაბრუნებლად,ორიდღეა
მტერს რომ აქვს ხელში ჩაგდებული. ეს არის მოხალისეთა პოლკი,
ახალგაზრდობისაგან,მეტწილად სტუდენტებისაგან,შემდგარი,და დიდი ხანი
არაა,რაცბრძოლისველზეაგამოსული.ისინიღამით განგაშისხმაზეწამოყარეს,
დილამდემატარებლით ამგზავრესდანაშუადღევამდეფეხით ატარესცუდ გზაზე,
თუმცაგზაზეარცუვლიათ,გზებიჩახერგილიიყო,შვიდისაათიატარესახოებსა
და ჭაობებზე,წვიმისგან დამძიმებული მაზარებით,მთელი აღჭურვილობით,
მოკლედ, ეს სახალისო ლაშქრობა როდი იყო, თუ არ გინდოდათ, ჩექმა
დაგეკარგათ,თითქმისყოველ ნაბიჯზეუნდაწახრილიყავით,თითიჩექმისყურში
ჩაგევლოთ და ისე ამოგეძროთ წებოვანი ტალახიდან.ამიტომაც სულ პატარა
მინდვრის გადავლას ერთ საათს მოუნდნენ.და აი,უკვე აქ არიან,მათმა
ახალგაზრდულმა სისხლმა ყველაფერს გაუძლო, მათი აღგზნებული, უკვე
ქანცგაწყვეტილი,მაგრამ შემონახული სასიცოცხლო ძალების წყალობით ჯერ
კიდევ საბრძოლველად შემართული სხეულები დაკლებულ ძილსა და საკვებს
ითხოვენ. უკან გადაწეულ, რუხ მუზარადებს ქვეშ უხურთ სველი,
ტალახშეშხეფებული,ღვედშემოვლებული სახეები.სახე დაღლილობისა და იმ
დანაკლისის გამო უხურთ,რაც ჭაობიანი ტყის გადავლისას იწვნიეს.მტერს
შეუმჩნეველი არ დარჩენია მათი მოახლოება და შრაპნელებისა და
მსხვილკალიბრიანი ყუმბარის ჯვარედინი ცეცხლით გადაუღობა გზა,ცეცხლი
ტყეშივე მისწვდა მათ რაზმებს. ახლა კი აღმუვლებული, აშხეფებული და
აალებულიდათარეშობდაფართოდგადაშლილ ნასვენმიწაზე.
მათ უნდაგადალახონესმინდორი, ამსამიათასმააღგზნებულმაბიჭმა, თავიანთი
ხიშტებით მტკიცე იერიში უნდა მიიტანონ ბორცვების წინ და უკანგათხრილ
სანგრებზე,ცეცხლმოდებულ სოფლებზე,მიეშველონთავისიანებსდამიაღწიონ
იმ ბრძანებაში აღნიშნულ პუნქტამდე,მათ მეთაურს ჯიბეში რომ უდევს.ისინი
სამიათასიარიან, რათაორიათასიმაინცდარჩეს, როცაბორცვებსადასოფლებს
მიაღწევენ;ესაამათისიმრავლისაზრი.ისინიერთიმთლიანისხეულია,იმაზე
გათვლილი,დიდიდანაკლისისმიუხედავადაცრომიმოქმედონდაგაიმარჯვონ,
ათასხმიანიგამარჯვებისყიჟინარომდასცენ,თუმცათითო- ოროლაკაციგზაში
ისედაცგამოაკლდებათ.ზოგიუკვეგამოაკლდათ კიდეც,გამოაკლდათ ჯერ კიდევ
ფორსირებული მარშის დროს,რადგან საამისოდ ძალიან ახალგაზრდები და
სუსტნი აღმოჩნდნენ.ფერი წაუვა,წაიფორხილებს ჯარისკაცი,ერთხელ კიდევ
მოუხმობს თავის ვაჟკაცობას,მაგრამ ბოლოს მაინც უკან ჩამორჩება.ერთხანს
კიდევმიჩანჩალებსკოლონისკუდში,ერთიმეორეზეგადაუსწრებენასეულებიდა
იგი,სადაცქანციგაუწყდება, იქვედაეცემა.შემდეგიწყებაგაჩეხილიტყე, მაგრამ
ტყიდან გუნდ- გუნდად ჯერ კიდევ ბევრი გამორბის;სამი ათასი კაცი უძლებს
ძარღვებიდან სისხლის გამოშვებას და მაინც მოზიმზიმე ლაშქარს ჰგავს.უკვე
მოედვნენჩვენსწვიმით აჩიჩქნილ მინდორს,შარაგზას,თემშარას,ატალახებულ
ყანებს;ჩვენ,გზაზე მოდარაჯე თვალხილული ჩრდილები,მალე მათ შორის
ამოვყოფთ თავს.ტყის პირას ისინი გაწაფული მოძრაობებით მოიმარჯვებენ
ხიშტებს,საყვირიდაჟინებით მოსძახით, დოლსბრაგაბრუგიგააქვს, მისიგრიალი
რიგებს გადაუვლის და ისინიც წინ გაიჭრებიან,გაჭირვებით მიიწევენ წინ,
ხრინწიანიხმით გაჰყვირიანდადამძიმებულ ფეხებსძლივსმიათრევენ,რადგან
მოუხეშავჩექმებსტყვიასავითუმძიმებთზედმიკრულიბელტები.
მიწაზეეცემიან, როცაღმუილით მოქრისყუმბარა, წამოხტებიანდაისევგარბიან,
თანახალგაზრდულად, ომახიანად გაჰყვირიან,უხარიათ,მათ რომასცდაყუმბარა,
თუმცა მერე მაინც არ ასცდებათ,დაეცემიან,ხელებს გაასავსავებენ,შუბლში,
გულში,მუცელში მოხვდებათ ტყვია.წვანან,სახე ტალახში აქვთ წარგული და
აღარ ინძრევიან.წვანან,ზურგი ზედ დაკრულ აბგას ამოუზნექია,კეფით მიწას
ჩიჩქნიან და დაკრუნჩხული ხელებით ჰაერს ეპოტინებიან.მაგრამ ტყე ახალ-
ახალ ხალხს გზავნის.ისინიც ეცემიან,წამოხტებიან და ყვირილით თუ უხმოდ
დაცემულთაშორისმიბორძიკობენ.
ახალგაზრდობა თავისი აბგებითა და ხიშტიანი შაშხანებით, თავიანთი
ამოთხვრილი მაზარებითა და ჩექმებით!შეიძლებოდა მშვენიერებით ტკბობის
ჰუმანისტური სულისკვეთება მოგვეშველიებინა და მათ ცქერაში სულ სხვა
სურათებზეგვეოცნება.შეიძლებოდა, წარმოგვედგინა:ერთ ზღვისყურეშიროგორ
ხედნიანცხენებსდააბანავებენ, სატრფოსთანერთად დასეირნობენსანაპიროზე,
ტუჩებს ყურთან მიუტანენ თავიანთ სათნო საცოლეს,ანდა რა მეგობრული
ხალისით ასწავლიან ერთმანეთს ისრის სროლას,ამის მაგიერ კი ცხვირი
ფერფლსადატალახში აქვთ წარგული.მართალია,სასიხარულო დასაამაყოა,
უსაზღვრო შიშს და მშობლიური სახლის მონატრებას ასე რომ ითრგუნავენ,
თავისთავად ამაღლებული და თან სამარცხვინოა ეს სანახაობა,მაგრამ ეს
საიმისოსაბაბადროდიკმარა, ახალგაზრდობაასეთდღეშიჩააგდო.
აგერ ჩვენი ნაცნობი,აი,ჰანს კასტორპი!შორიდანვე ვიცანი თავისი წვერით,
მდარერუსულ მაგიდასთანრომმოეზარდა.ისიცგალუმპულია,მასაცსხვებივით
უხურს სახე. გარბის ბელტებით დამძიმებული ფეხებით,ხიშტიანი შაშხანა
ჩამოშვებულ ხელშიუჭირავს.ხედავთ, თავისმოკლულ ამხანაგსხელზეფეხირომ
დააბიჯა, თავისი ლურსმნიანი ჩექმებით დალეწილი ტოტებით მოფენილ,
ატალახებულ მიწაშიჩაჭეჭყაისხელი.დამაინცისარის.რაო,მღერის!მღერის,
როგორცმღერიანხოლმეთავისთვისმღელვარებისაგანგამოთაყვანებულნიდა
გახევებულნი,ვერც ამჩნევენ,რომმღერიან,ასეთავისთვის,ხმადაბლა,ქოშინ-
ქოშინითმღეროდაიგი:
„ხისქერქზევკვეთდი
სამიჯნურო, უნაზესსიტყვებს..
.“
(„ხის ქერქზე ვკვეთდი სამიჯნურო,უნაზეს სიტყვებს. ..
“-ციტატი გერმანელი
გვიანდელი რომანტიკოსის, მელოდიურ- სასიმღერო, ხალხურ პოეზიასთან
მიახლოებულ ლირიკულ ლექსთა ავტორის,ვილჰელმ მიულერის ( 1794-1827)
ლექსიდან მე სიამოვნებით ვკვეთდი ხის ყველა ქერქზე“( ლექსების ციკლი -
„მშვენიერი მეწისქვილე ქალი“ ). ცნობილია ამ სიმღერისთვის დაწერილი
შუბერტისმუსიკა.როგორცჩანს,ჰანსკასტორპიმექანიკურად მღერისშუბერტის
ამსიმღერას. )იგიეცემა.არა,მიწასგაეკრა,რადგანმისკენჯოჯოხეთისქოფაკი
მოღმუის,უზარმაზარი ბრიზანტული ყუმბარა,ქვესკნელში ნაშობი,საზარელი
შაქრის თავი.იგი წევს,სახე გრილ ტლაპოში წაურგავს,ფეხები გაუჩაჩხავს,
ტერფები შეუტრიალებია და ქუსლები მიწაზე დაუბჯენია. საშინელებით
დატენილი, გაველურებული მეცნიერების პროდუქტი მისგან ალმაცერად,
ოცდაათიოდენაბიჯზესატანასავით ერჭობამიწაში,სიღრმეშისაშინელიძალით
ფეთქდებადამიწის,ცეცხლის,რკინის,ტყვიისადაადამიანისნაფლეთებისგან
შემდგარ სახლის სიმაღლე შადრევანს ისვრის ჰაერში.იქ ორნი იწვნენ -
მეგობრებიიყვნენდაჭირშიცერთად დაწვნენ, აი,
ახლაკიერთმანეთსშეერივნენ
დააღარ არიან.
ო,შერცხვენილ იყოს ჩვენი,აჩრდილების უსაფრთხოება!მორჩა!ამას აღარ
გიამბობთ!მოიცა,ჩვენსნაცნობსხომარ მოხვდანამსხვრევი?წამითმოეჩვენა,
მომხვდაო.მიწისდიდიბელტიმოხვედრიაწვივში, ეტკინა,მაგრამარაფერია.იგი
დგება, მიწით დამძიმებულიფეხებითმიბორძიკობსწინდაუგონოდმღერის:
„დაშრი- ალებ- დნენმი-
სიტოტები,
თითქოსმი- ძახდნენ,მი-
ხმობ-დნენთითქოს. .
.“
დააიასე, ბრბოში,წვიმაში,
ბინდშიიგითვალთაგანგვეკარგება.
მშვიდობით, ჰანსკასტორპ,გულმართალო, მაგრამძნელად აღსაზრდელო ბავშვო!
დასრულდა შენი ამბავი.შენი თავგადასავალი ჩავათავეთ,მას არც მოკლე
ეთქმოდადაარცგაჭიანურებული,რადგანიგიჰერმეტულიამბავიგახლდათ.ამ
ამბავსმისივეგულისთვისვყვებოდით დაარაშენიგულისთვის, რადგანშენერთი
უბრალო კაცი იყავი, მაგრამ, ბოლოს და ბოლოს, ეს ხომ მაინც შენი
თავგადასავალი იყო;რაკი იგი შენ გადაგხდა თავს,ეტყობა,არც ისე იოლად
ხელწამოსაკრავი კაცი ყოფილხარ,არც ჩვენ უარვყოფთ,მთელი ამ ამბის
მანძილზე შენ მიმართ პედაგოგიური ინტერესი რომ გვამოძრავებდა და იმის
გაფიქრებაზე, რომ ამიერიდან ვეღარც გნახავდით და ვეღარც შენს ხმას
გავიგონებდით,რაღაცძალამთითისწვერითვალისუპეშინაზად ამოგვასმევინა
კიდეც.
გზა მშვიდობისა -სულერთია,იცოცხლებ თუ ამქვეყნად აღარ იქნები!შენს
მომავალსცუდიპირიუჩანს;ისორომტრიალი,შენრომჩაები,კიდევრამდენიმე
წელიწადსგაგრძელდებადანაძლევსთამამად ვერ ჩამოვალთ,მასცოცხალითუ
გადაურჩები.გულახდილად რომ ვთქვათ,საკმაოდ უდარდელად ვტოვებთ ამ
საკითხს ღიად.შენს სულსა და ხორცში დატრიალებულმა ფათერაკებმა კიდევ
უფრო გააღრმავესშენიგულუბრყვილობა,სულიერად განგაცდევინესის,რასაც
ხორციელად,ალბათ,ვეღარც მოესწრები.შენ დაგდგომიაისეთი წამები,როცა
სიკვდილიდან და ხორციელი გარყვნილებიდან შენ წინაშე ამოზრდილა
წინათგრძნობებით აღსავსე, მართვით შთაგონებული ოცნება სიყვარულზე,
მაგრამ სიკვდილის ამ მსოფლიო ზეიმიდან, საღამოს წვიმიან ცაზე
შემოგზნებულიუკეთურიხანძრიდანაღმოცენდებაკიოდესმესიყვარული?