სავარჯიშოები მე–5 თავისათვის

5.1) 1–18; 23,29,33; 55–58; 63–68; 69,71,73,79,91; 93,94,95,97,99

5.2) 1;3-6;13,15,17;21,25,27;29,35;41,49;75,77,79,80,81,83,85,89,91

5.3) არასაგამოცდო: 1-13 (კ);15,19; 43,45,47,49

5.4) 1,3,11,15,17,21,25,27;57,59,67; 73,74,75,76,77,78,79

5.5) 1,9,15,19,21,23,25; 27–49 (კ); 51–55 (კ)

5.6) 7,9; 11,13,15,17,19,20,21,22,23,25,27,29,30,31,32,38,40

თავი 5 მიმოხილვა გვ.355

5.1 პირველი რიგის წარმოებული და გრაფიები

ფუნქციის ზრდადობა–კლებადობის (increase and decrease)

დასადგენად უნდა გამოვვიკვლიოთ ფუნქციის წარმოებულის
ნიშნები. ინტერვალზე, სადაც ფუნქციის წარმოებული
უარყოფითია ფუნქცია კლებადია და სადაც წარმოებული
დადებითია, ფუნქცია ზრდადია.
c წერტილს ეწოდება f 'ფუნქციის დამყოფი წერტილი (partition
number), თუ f '(c) = 0 ან f ' წყვეტილია c წერტილში. თუ ამასთან
c წერტილი არის f ფუნქციის განსაზღვრის არედან, მაშინ მას
ეწოდება კრიტიკული წერტილი (critical value).
ფუნქციის ზრდადობა–კლებადობის შუალედებისა და
ექსტრემუმის წერტილების დასადგენად შეიძლება
გამოყენებულ იქნქს ფუნქციის წარმოებულის გრაფიკი.

5.2 მეორე რიგის წარმოებული და გრაფიკები.

მეორე რიგის წამოებული გამოიყენება ფუნქციის

ამოზნექილობა (concavity) - ჩაზნექილობის დასადგენად.
ფუნქციის გადაღუნვის წერტილი (inflection point) არის
წერტილი, სადაც ამოზნექილობის ერთი ფორმა იცვლება მეორე
ფორმით.
ფუნქციის ამოზნექილობა–ჩაზნექილობა შეიძლება აგრეთვე
განისაზღვროს f '(x) ფუნქციის გრაფიკის გამოკვლევით.

5.3 ლოპიტალის წესი

განხილული მაგალითები შეიცავს (x-c)–ის ხარისხს, ex და lnx

ფუნქციებს, რომელთათვისაც საჭირო ხდება გამოვითვალოთ
ლოპიტალის წესი გამოიყენება მაშინ როდესაც მიიღება 0/0
ტიპის განუზღვრელობა, როცა x→c.
ლოპიტალის წესის გამოყენება შესაძლებელია რამდენჯერმე.
ლოპიტალის წესი აგრეთვე გამოიყენება ცალმხრივი
ზღვარისათვის, უსასრულობაში ზღვარისათვის და ∞/∞ ტიპის
განუზღვრელობისათვის.

5.4. გრაფიკის აგება

5.2–ში განხილულ ფუნქციის გრაფიკებს ჰქონდათ
ჰორიზონტალური და ვერტიკალური ასიმპტოტები.
თუ f(x)=n(x)/d(x) არის რაციონალური ფუნქცია, სადაც n(x)–ის
ხარისხი 1–ით მეტია d(x)–ის ხარისხზე, მაშინ f(x) ფუნქციას აქვს
დახრილი ასიმპტოტი y=mx+b.

5.5 აბსოლუტური მაქსიმუმი და მინიმუმი

უწყვეტი ფუნქციისათვის აბსოლუტირი მაქსიმუმისა და
აბსოლუტური მინიმუმის მოძებნისათვის პირველ რიგში უნდა
მოიძებნოს კრიტიკული წერტილები. შემდეგ უნდა
გამოვითვალოთ ფუნქციის მნიშვნელობები კრიტიკულ
წერტილსა და ინტერვალის საზღვრებზე.
კრიტიკულ წერტილში ლოკალური ექსტრემუმი დასადგენად
შეიძლება გამოყენებული იქნას მეორე რიგის წარმოებულის
წესი, მაგრამ ამ წესის გამოყენებით ექსტრემუმის დადგენა
ყოველთვის არ არის შესაძლებელი.