Wiązanie chemiczne

Wiązanie chemiczne – według klasycznej definicji: każde trwałe

połączenie dwóch atomów. Wiązania chemiczne powstają w
wyniku uwspólnienia dwóch lub większej liczby elektronów
pochodzących z jednego lub obu łączących się atomów albo
przeskoku jednego lub większej liczby elektronów z jednego
atomu na drugi i tym samym utworzenia pary jonowej.

Spis treści
Wiązania wielokrotne i pojedyncze Struktura [CrC6H3-2,6-(C6H3-2,6-
(CHMe2)2)2]2 z wiązaniem
Delokalizacja wiązań
pięciokrotnym
Podział wiązań ze względu na ich naturę
Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane
Wiązanie kowalencyjne spolaryzowane
Wiązanie jonowe
Wiązanie wodorowe
Oddziaływania międzycząsteczkowe
Zobacz też
Przypisy

Wiązania wielokrotne i pojedyncze

Do utworzenia typowego wiązania chemicznego potrzeba minimum dwóch elektronów, zwykle po jednym z
każdego łączącego się atomu. Wiązanie tworzone przez dwa elektrony nazywa się wiązaniem pojedynczym.
Gdy uczestniczących elektronów jest cztery, mamy do czynienia z wiązaniem podwójnym, które w istocie jest
dwoma różnymi wiązaniami łączącymi te same atomy. Gdy dzielonych elektronów jest sześć, mamy do
czynienia z wiązaniem potrójnym.

Wiązania pojedyncze, podwójne i potrójne występują dość powszechnie. Znacznie rzadziej spotykane są
wiązania o większej krotności, niemniej znane jest kilkaset związków, w których występują wiązania
poczwórne. Znane są też nieliczne związki z wiązaniem pięciokrotnym, przykładowo dimer podstawionego
terfenylochromu[1][2]. Ponadto opisano bardzo rzadkie przypadki wiązań sześciokrotnych. Taki rząd wiązań
ustalono dla cząsteczek Mo2 i W2 w fazie gazowej[3][4].

Delokalizacja wiązań
Wiele wiązań wielokrotnych jest zdelokalizowanych, to znaczy tworzące je elektrony są uwspólniane przez
więcej niż dwa atomy. Delokalizacja ta może przybierać albo formę rezonansu chemicznego, jak ma to
miejsce w związkach aromatycznych, albo formę pasm orbitalowych, występujących zwłaszcza w kryształach
metali (tzw. wiązanie metaliczne), ale również w niektórych rodzajach polimerów oraz sprzężonych dienów.
Występowanie pasm zdelokalizowanych orbitali umożliwia powstanie pasm przewodnictwa, które nadają
materiałom cechy przewodników elektrycznych.

Podział wiązań ze względu na ich naturę

Podział wiązań ze względu na ich naturę wynika z odpowiedzi na pytanie, które w uproszczeniu brzmi:

Gdzie znajdują się elektrony uwspólniane w ramach tych wiązań?

Podział ten jest bardzo nieostry, często dyskusyjny w przypadku wielu związków chemicznych i silnie zależy
od przyjętych kryteriów, które są również często dyskutowane i powoli ewoluują. Dokładną naturę wiązań
bada się złożonymi metodami fizykochemicznymi, którymi są na przykład rentgenografia strukturalna, EPR,
NMR, umożliwiającymi tworzenie „map” gęstości elektronowej występującej wokół jąder atomów
tworzących związki chemiczne. Ze względu na to, że wiązania chemiczne są w istocie zjawiskami
kwantowymi, pełny opis ich natury i odmian jest możliwy dopiero na poziomie opisu mechaniki kwantowej.

Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane

Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane powstaje na skutek nakładania się orbitali atomowych

obsadzonych pojedynczymi elektronami o przeciwnej orientacji spinu. Wiązanie to powstaje, gdy różnica
elektroujemności wynosi od 0 do 0,4.

Substancje chemiczne, w których przeważa wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane, mogą występować w

3 stanach skupienia. Charakteryzują się niskimi temperaturami topnienia i wrzenia, dobrze rozpuszczają się w
rozpuszczalnikach niepolarnych (np. chloroform, heksan, benzen), natomiast słabo w rozpuszczalnikach
polarnych (np. woda). W stanie ciekłym rozpuszczone w wodzie nie przewodzą prądu. Reakcje z ich
udziałem zachodzą powoli i przy małej wydajności.

Wiązanie kowalencyjne spolaryzowane

Wiązanie kowalencyjne powstaje między dwoma atomami niemetali, których wzajemna różnica
elektroujemności jest mniejsza od 1,7 w skali Paulinga. Granica ta jest bardzo umowna i ma raczej charakter
orientacyjny. Elektrony uwspólnione tworzące wiązanie są przesunięte w stronę atomu pierwiastka o większej
elektroujemności, co sprawia, że przy tym atomie tworzy się cząstkowy ładunek elektryczny ujemny,
natomiast przy atomie o mniejszej elektroujemności tworzy się dodatni. Wiązanie kowalencyjne
spolaryzowane ma charakter dipola elektrycznego.

Wiązania kowalencyjne można jeszcze podzielić na zwykłe, w których uwspólnione elektrony pochodzą w
równej liczbie od obu atomów (jeśli jeden „daje” trzy elektrony, to drugi też „daje” trzy) oraz na wiązania
koordynacyjne, w których tylko jeden atom jest donorem elektronów lub liczba elektronów, które „daje” jeden
atom nie jest równa liczbie, którą daje drugi.

Wiązania koordynacyjne mają często dokładnie taki sam charakter jak wiązania kowalencyjne. W wielu
związkach, w których z rachunku elektronów wynika, że część wiązań jest formalnie kowalencyjnych, a inna
część koordynacyjnych są one w rzeczywistości całkowicie nieodróżnialne, posiadają taką samą geometrię i
energię i nie da się praktycznie ustalić, które są które. W wielu związkach chemicznych wiązania
koordynacyjne daje się jednak wyraźnie wskazać i mają one pewne szczególne własności, których zwykłe
wiązania kowalencyjne nie mogą mieć. Przykładem tego rodzaju wiązań są np. te występujące w π-
kompleksach.
Wiązanie jonowe

Wiązanie jonowe powstaje między dwoma atomami, których wzajemna różnica elektroujemności jest bardzo
duża (Δeu ≥ 1,7). Elektrony zamiast się uwspólnić "przeskakują" na stałe do jednego z atomów. W wyniku
tego jeden z atomów ma nadmiar ładunku ujemnego i staje się ujemnie naładowanym jonem (anionem) a drugi
ma nadmiar ładunku dodatniego i staje się kationem. Oba atomy tworzą parę jonową (+)(-), która trzyma się
razem na zasadzie przyciągania ładunków elektrostatycznych i może w sprzyjających warunkach ulegać
dysocjacji elektrolitycznej.

Na ogół, aby wiązanie się wytworzyło, różnica elektroujemności musi być większa lub równa 1,7 w skali
Paulinga, jednak granica, przy której tworzy się wiązanie jonowe jest bardzo płynna, gdyż zależy ona od
wielu różnych czynników. Na przykład we fluorowodorze różnica elektroujemności między fluorem a
wodorem wynosi aż 1,8 a mimo to wiązanie F-H ma charakter kowalencyjny spolaryzowany.

Wiązanie wodorowe

Wiązanie wodorowe formalnie rzecz biorąc nie jest wiązaniem chemicznym, w tym sensie, że nie powstaje
ono na skutek wymiany elektronów i jest zwykle dużo mniej trwałe od „prawdziwych” wiązań, jednak ten
rodzaj oddziaływania również łączy ze sobą atomy. Wiązanie wodorowe polega na „dzieleniu” między
dwoma atomami (np. tlenu) jednego atomu wodoru, tak, że atom wodoru jest częściowo połączony z nimi
oboma. Można to też ująć w ten sposób, że atom wodoru jest powiązany z obydwoma atomami wiązaniami
„połówkowymi”, gdyż jedno normalne pojedyncze (czyli dwuelektronowe) wiązanie wodór-inny atom jest
dzielone na dwa słabsze „półwiązania” inny atom-wodór i wodór-inny atom.

Oddziaływania międzycząsteczkowe
Oddziaływania międzycząsteczkowe to inne niż wiązania chemiczne siły wiążące atomy i cząsteczki.
Podstawowa różnica między oddziaływaniami międzycząsteczkowymi a wiązaniami chemicznymi, polega na
tym, że nie wiążą one atomów na tyle trwale, aby umożliwiało to uznanie powstałych w ten sposób struktur za
związki chemiczne w pełnym znaczeniu tego terminu. Granica między oddziaływaniami
międzycząsteczkowymi i wiązaniami jest jednak płynna. Na przykład wiązanie wodorowe – jeśli występuje w
obrębie jednej cząsteczki jest często traktowane jak słabe wiązanie chemiczne, jeśli jednak wiąże ono dwie lub
więcej cząsteczek w duże konglomeraty o zmiennym składzie, można je traktować jako oddziaływanie
międzycząsteczkowe. Tworzeniem się tego rodzaju konglomeratów powiązanych rozmaitymi
oddziaływaniami międzycząsteczkowymi zajmuje się chemia supramolekularna.

Zobacz też
energia wiązania chemicznego

Przypisy
1. Steve Ritter. Quintuple Bond Makes Its Debut First stable molecule with fivefold metal-metal
bonding is synthesized (http://pubs.acs.org/cen/news/83/i39/8339notw1.html). „Chemical &
Engineering News”. 83 (39), s. 9, 2005.
2. T. Nguyen, AD. Sutton, M. Brynda, JC. Fettinger i inni. Synthesis of a stable compound with
fivefold bonding between two chromium(I) centers.. „Science”. 310 (5749), s. 844–847, 2005.
DOI: 10.1126/science.1116789 (https://doi.org/10.1126/science.1116789). PMID: 16179432 (htt
p://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16179432).
3. BO. Roos, AC. Borin, L. Gagliardi. Reaching the maximum multiplicity of the covalent chemical
bond.. „Angew Chem Int Ed Engl”. 46 (9), s. 1469–1472, 2007. DOI: 10.1002/anie.200603600 (h
ttps://doi.org/10.1002/anie.200603600). PMID: 17225237 (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/
17225237).
4. Bruce E. Bursten; F. Albert Cotton; Michael B. Hall. Dimolybdenum: nature of the sextuple bond.
„Journal of the American Chemical Society”. 102, s. 6348–6349, 1980. DOI:
10.1021/ja00540a034 (https://doi.org/10.1021/ja00540a034).

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiązanie_chemiczne&oldid=60695891”

Tę stronę ostatnio edytowano 25 sie 2020, 09:45. Tekst udostępniany na licencji Creative Commons: uznanie
autorstwa, na tych samych warunkach (http:https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl), z możliwością
obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o warunkach korzystania
(http:https://foundation.wikimedia.org/wiki/Warunki_korzystania).