Wiązania chemiczne

Autor: mgr Natalia Pająk

 RODZAJE WIĄZAŃ CHEMICZNYCH

jonowe kowalencyjne metaliczne

RODZAJE ODDZIAŁYWAŃ MIĘDZYCZĄSTECZKOWYCH

wiązania wodorowe siły van der Waalsa

 Wiązania jonowe

• Tworzą się pomiędzy atomami pierwiastków znacznie różniących się

wartością elektroujemności (niemetal + metal).
ΔE ≥ 1.7
• Elektrony walencyjne jednego z atomów mogą być tak silnie
przyciągane przez drugi atom (bardziej elektroujemny), że zostaną
przejęte i obsadzają jego zewnętrzną powłokę elektronową.

• Atomy osiągają konfigurację najbliższego w układzie okresowym

helowca.
 Wiązania jonowe
• Atom przyjmujący elektrony staje się anionem, a atom oddający
elektrony kationem.

• Wiązanie jonowe polega na elektrostatycznym przyciąganiu ładunków

różnoimiennych.

https://zpe.gov.pl/a/wiazanie-jonowe/D1E2TfCZI
 Wiązania kowalencyjne
Powstają poprzez uwspólnienie pary elektronowej.

niespolaryzowane
spolaryzowane

koordynacyjne

różnica elektroujemności ?
 Wiązania kowalencyjne niespolaryzowane
• Tworzą się pomiędzy atomami pierwiastków o zbliżonej wartości
elektroujemności (niemetal + niemetal) .
0.4 ≥ ΔE ≥ 0

• Wspólna para elektronowa znajduje się pośrodku dwóch atomów,

ponieważ przyciągają one elektrony z podobną siłą.

https://zpe.gov.pl/a/wiazania-chemiczne---kowalencyjne-i-kowalencyjne-spolaryzowane/DKomPC1gl
 Wiązania kowalencyjne spolaryzowane
• Tworzą się pomiędzy atomami pierwiastków o zróżnicowanej wartości
elektroujemności (niemetal + niemetal).
1.7 ≥ ΔE ≥ 0.4

• Wspólna para elektronowa jest przesunięta w stronę atomu

pierwiastka o większej wartości elektroujemności.

https://zpe.gov.pl/a/wiazania-chemiczne---kowalencyjne-i-kowalencyjne-spolaryzowane/DKomPC1gl
 Cząsteczka polarna = dipol
• Przesunięcie wspólnej pary elektronowej w stronę atomu pierwiastka
o większej wartości elektroujemności skutkuje polarną budową
cząsteczki, która staje się dipolem.

Dr inż. Marcin Libera „Podstawy Chemii – polarność cząsteczek, siły międzycząsteczkowe”, Uniwersytet Śląski w Katowicach
 Wiązania koordynacyjne
(wiązanie donorowo – akceptorowe)

• Szczególny przypadek wiązania kowalencyjnego.

• Wspólna para elektronowa pochodzi od jednego z atomów.
• Atom będący dawcą pary elektronowej nazywany jest donorem.
• Donor pary elektronowej przekazuje elektrony akceptorowi.

http://www.bekas.pl/wyklady_pliki/wyklady_18_19/9_tz_a.pdf
 Wiązania metaliczne
• Wiązania występujące w metalach i stopach metali.
• Powstaje między tworzącymi sieć krystaliczną kationami metali a ich
elektronami, które zajmują orbitale powłok walencyjnych.
• Elektrony nazywa się elektronami zdelokalizowanymi, które
poruszają się swobodnie pomiędzy kationami i tworzą tzw. gaz
elektronowy.

GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

 Wiązania wodorowe (mostki wodorowe)
• Powstają pomiędzy atomem wodoru, połączonym z wysoko
elektroujemnym atomem (O, N, F), a atomem pierwiastka o dużej
elektroujemności, który ma wolne pary elektronowe.
• Przedstawia się je za pomocą linii kropkowanej.
• Przykłady: H2O, HF, NH3, alkohole, aminokwasy, białka, DNA.

http://atlasprzyrodniczy.pl/2020/05/sklad-chemiczny-komorki/
A.D. Polasz, „Temperaturowo zależne efekty dichroizmu liniowego w widmach w podczerwieni kryształów molekularnych, zawierających w sieciach krystalicznych łańcuchy wodorowo związanych molekuł”, Uniwersytet Śląski, 2017
 Kryształy jonowe
W kryształach jonowych nie występują cząsteczki
ani atomy, lecz ułożone naprzemiennie jony
dodatnie (kationy) i ujemne (aniony).

Właściwości
Temperatura topnienia Wysoka
Wytrzymałość mechaniczna Duża
Twardość Średnia
W postaci stopionej i w roztworach wodnych
Przewodnictwo elektryczne
są dobrymi przewodnikami elektryczności
Dobrze rozpuszczalne w rozpuszczalnikach
Rozpuszczalność
polarnych np.: w wodzie

Przykłady: tlenki i chlorki litowców, berylowców (NaCl, Li 2O), sole (KNO3, CuCl2)
https://www.greelane.com/pl/nauka-tech-math/nauka/growing-table-salt-crystals-607663/
https://www.chemguide.co.uk/atoms/structures/ionicstruct.html
 Kryształy kowalencyjne (atomowe)

W kryształach kowalencyjnych atomy są ze sobą

połączone wiązaniami kowalencyjnymi.

Właściwości
Temperatura topnienia Bardzo wysoka
Wytrzymałość mechaniczna Duża
Twardość Duża
Nie przewodzą prądu elektrycznego
Przewodnictwo elektryczne
(wyjątki: grafit, grafen, fullereny)
Rozpuszczalność Nierozpuszczalne

Przykłady: pierwiastki chemiczne (odmiany alotropowe węgla, german, bor), związki chemiczne (BN, SiO 2)
https://www.permabond.com/materials_bonded/diamond-bonding-adhesives/
https://www.physics-in-a-nutshell.com/article/13/diamond-structure
 Kryształy cząsteczkowe (molekularne)

Składają się z odrębnych cząsteczek, które tworzą sieć,

dzięki działaniu sił międzycząsteczkowych.

Właściwości
Temperatura topnienia Niskie
Wytrzymałość mechaniczna Mała
Twardość Mała
Nie przewodzą prądu elektrycznego
Przewodnictwo elektryczne
(izolatory)
Rozpuszczalne w rozpuszczalnikach
Rozpuszczalność niepolarnych (wyjątek: H2O – lód)
Przykłady: węglowodory, cząsteczki pierwiastków chemicznych (I 2, S8, P4),
cząsteczki związków chemicznych (BeCl2, SiH4, H2O)
https://www.medianauka.pl/siarka
 Kryształy metaliczne
W sieci krystalicznej występują elektrony
zdelokalizowane, które w postaci tzw. gazu
elektronowego przemieszczają się między dodatnio
naładowanymi kationami metalu.

Właściwości
Temperatura topnienia Zróżnicowana
Wytrzymałość mechaniczna Zróżnicowana
Twardość Zróżnicowana
Dobrze przewodzą prąd elektryczny
Przewodnictwo elektryczne
(przewodniki)
Rozpuszczalność Nierozpuszczalne

Przykłady: pierwiastki bloków energetycznych s i d, stopy metali

https://www.medianauka.pl/srebro
https://www.ekologia.pl/zdrowie/pierwiastki/rtec-hg-wlasciwosci-dzialanie-i-wystepowanie-rteci,26170.html
https://www.api.simply.science/images/content/chemistry/structure_of_matter/chemical_bonding/conceptmap/metallic_bond.html