House Without Guardians PDF

შეძენილია ელ. წიგნების ონლაინ მაღაზიაში iBooks.
ge 1
თავი I
ღამით, დედა რომ ვენტილატორს ჩართავდა, ბიჭს

გამოეღვიძებოდა ხოლმე, თუმც ამ წისქვილას რეზინის ფრთები
ძალზე ხმადაბლა და მოგუდულად ზუზუნებდა. დროდადრო
რეზინის ფრთები ფარდას ჩაითრევდა და ვენტილატორის ბრუნვაც
შეფერხდებოდა. მაშინ დედა საწოლიდან ადგებოდა, ბუზღუნ-
ბუზღუნით გამოსწევდა ფარდას და კარსა და წიგნის კარადას
შორის ჩაატნევდა.
ტორშერს მწვანე აბრეშუმის შუქფარი ედგა თავზე: ღია
მწვანე შუქფარს სინათლისაგან მოყვითალო ფერი დაჰკრავდა და
დედის საწოლთან პატარა მაგიდაზე შემოდგმულ წითელ ღვინიან
ჭიქას ბიჭი მელანს ამგვანებდა ხოლმე. ამ მუქი ფერის შხამს, კაცს
ნელ-ნელა რომ გამოუყვანდა წირვას, დედა წრუპვა–წრუპვით
სვამდა; დედა კითხულობდა, სიგარეტს ეწეოდა და მხოლოდ
იშვიათად თუ მოსვამდა ღვინოს.
თვალმოჭუტული აკვირდებოდა დედას, განძრევასაც ვერ
ბედავდა, ყურადღება არ მომაქციოსო, იწვა და, თვალს ადევნებდა
სიგარეტის თეთრი და ნაცრისფერი კვამლის ბოლქვებს,
ვენტილატორისკენ რომ მიიწევდა: ვენტილატორი შეიწოვდა
კვამლს, დააქუცმაცებდა და რეზინის რბილი, მწვანე ფრთებით
უკანვე გამოდენიდა.
ვენტილატორი დიდი იყო, - უნივერმაღებში რომ იყიდება,
ისეთი. ეს უწყინარი ზუზუნა სულ ორიოდ წუთში ანიავებდა
ჰაერს. ოთახი რომ განიავდებოდა, დედა ღილაკს დააჭერდა თითს,
იქვე, ლოგინთან, კედელზე რომ იყო მიმაგრებული მამის
საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

შეძენილია ელ. წიგნების ონლაინ მაღაზიაში iBooks.ge 2
ფოტოსურათის გვერდით: მომღიმარსა და ჩიბუხიან ახალგაზრდა მეტწილად მაინც წამოადგება ხოლმე თავზე და წინკართან
კაცს სურათზე გაცილებით ჭაბუკური იერი აქვს, ვიდრე ეს მოსული დააბუბუნებს:
თერთმეტი წლის ბიჭის მამას შეჰფერის. სურათზე მამაც ისეთივე - ჰაიტ, შე მუსუსო, მაინცდამაინც ამ შუაღამისას უნდა
ახალგაზრდაა, აი, სანაყინეში რომ ლუიჯი მუშაობს; ისეთივე ამოიყორო ეგ მუცელი, არა? რაო, ისევ რაღაც სალაფავს თითხნი?
ახალგაზრდაა, როგორც ის მორიდებული, ტანმორჩილი ახალი პასუხად ბოლდა ყურისწამღებად კისკისებს:
მასწავლებელი. იგი დედაზე გაცილებით უმცროსი ჩანს, დედა კი, - ასეა, ჩემო ბებერო სვავო, მოშიებული ვარ. ხომ არ
სხვა ბიჭების დედებივით, უკვე ხანშია შესული. დამეწვევი?
მამას, ამ მომღიმარ ყმაწვილს, ეს რამდენიმე კვირაა ბოლდა კვლავ მოჰყვებოდა კისკისს, ბებია კი, „ფუი“-ო, -
სიზმრებშიაც ხედავს, მაგრამ სიზმრებში იგი სულ სხვანაირია, ზიზღით გამოცრიდა კბილებში. მეტწილად ისინი ჩურჩულებდნენ
ვიდრე ფოტოზე: ზის დამწუხრებული და წელში მოდრეკილი და ბებიას ყრუ, ხოლო ბოლდას გულნებიერ სიცილს ბიჭი ხანდახან
ფიგურა მელნის ლაქაზე, გეგონება, ღრუბლის ქულაზეაო თუ გაიგონებდა.
შემომჯდარი და თუმც სახე არა აქვს, მაინც ტირის, ტირის, რადგან გლუმი, ბოლთას რომ სცემს ხოლმე მაღლა, უცნაურ
აი, უკვე მილიონობით წელია ასე ელოდება. სიზმრებში წიგნებს კითხულობს: „დოგმატიკას“, „ღვთისმეტყველება და
შემოჭრილი ეს ფარაჯიანი და უჩინმედლო გადამთიელი სულაც არ ზნეობას“, ზუსტად ათ საათზე აბაზანაში შედის - აჩხრიალდება
იყო ისეთი მამა, ბიჭი რომ დაინატრებდა. წყალი, მერე დაჰფეთქავს, - ეს მაშინ, როცა ბოილერის სანთურიდან
მთავარია, გაიტრუნო და თვალდახუჭული იწვე, ცეცხლის ენები ამოვარდება, შემდეგ გლუმი თავის ოთახში
სუნთქვითაც შეპარვით უნდა ისუნთქო, რომ სახლში უბრალო მიბრუნდება, ჩააქრობს შუქს და ლოგინთან მუხლმოყრილი
გაფაჩუნებაზეც მიხვდე, - რა დროა. თუკი გლუმისა ჩამიჩუმი არ ბნელში ლოცულობს. მარტინი იმასაც გაიგონებს, გლუმი რომ მძიმე
ისმის, - თერთმეტის ნახევარია, ხოლო თუ არც ალბერტის მუხლებით იატაკს დაეყრდნობა და, თუკი სხვა ოთახებში სიჩუმეა,
ოთახიდან აღწევს ხმა, - თერთმეტი საათი ყოფილა. მეტწილად ზემოდან მისი ბუტბუტიც აღწევს. დიდხანს ჩურჩულებს გლუმი
ესმის ხოლმე ზემო ოთახიდან გლუმის მძიმე, გამოზომილი გაბიჯ- ლოცვებს, ხოლო როცა წამოდგება და მძიმე ტანი ზამბარიან
გამობიჯება. მის ყურს მეზობელი ოთახიდანაც მოსწვდება ხოლმე საწოლს ააჭრიჭინებს, თერთმეტის ნახევარია ხოლმე. გლუმისა და
მუშაობით გართული ალბერტის სტვენა. გვიანობით ზოგჯერ ალბერტის გარდა, ზნე-ჩვეულების ერთგული მთელ სახლში სხვა
ბოლდაც ჩამოფლატუნდება კიბეზე და სამზარეულოსაკენ არავინაა. ბოლდა, მაგალითად, ზოგჯერ ნაშუაღამევსაც ჩამოდის
გაიძურწება, ფრთხილად გააწკაპუნებს ჩამრთველს, მაგრამ ბებია სამზარეულოში, რომ სვიის ფოთლებისაგან, რომლებსაც ყავისფერი
ქაღალდის პარკში ინახავს, ძილის მომგვრელი ნაყენი მოიდუღოს.

ბებია ნაშუაღამევის პირველი საათის მერეც მოადგება ხოლმე მოგრძო და ძალზე მაგარი სიგარეტი, თვალისმომჭრელ წითელ
სამზარეულოს, თეფშს ხორციანი ბუტერბროდებით აივსებს და კოლოფებში რომ ეწყო და ზედ თომაჰავკი, - ნატურალური
იღლიაში ამოჩრილი წითელი ღვინის ბოთლით თავის ოთახში ვირჯინიული თუთუნი რომ ეწერა.
დაბრუნდება. ხანდახან შუაღამითაც გაახსენდება, რომ ფაიფურის - ოღონდ ჩაწოლილი საქონელი არ შემოგასაღონ, -
ლამაზი ცისფერი საპაპიროსე, რომელშიაც ორი კოლოფი სიგარეტი აფრთხილებდა ბებია და შინ დაბრუნებულ ალბერტს წინკარში
ეტევა, სულ დაცარიელებულა და ბებიაც, ეს ტანსრული, შეეგებებოდა, ეხვეოდა, კოცნიდა, ეჩურჩულებოდა: „ჩემო კარგო, რა
ქერათმიანი და ლოყებღაჟღაჟა ქალი, ჯუჯღუნს მოჰყვება ხოლმე, მეშველება, შენ რომ არ მყავდე, არა, არა, უკეთესს შვილსაც ვერ
მთელ სახლს გადააქოთებს ერთი ღერი სიგარეტის გულისათვის: ინატრებ ადამიანი“. ბოლოს ბებია თავის ოთახში
ჯერ ალბერტს მიაკითხავს - მის მოსაწონ სიგარეტს მხოლოდ მოკალათდებოდა, მიირთმევდა ბარაქიანად კარაქწასმულ პურსა
ალბერტი ეწევა. გლუმი ჩიბუხს აპლაკუნებს, ხოლო დედის და ხორცს, წრუპავდა იმ თავის ღვინოს, თან აბოლებდა.
საყვარელ სიგარეტს ბებია დასანახად ვერ იტანს: ამ დედაკაცურ ალბერტიც თითქმის ისეთივე კაცი იყო, როგორც გლუმი, -
საფუტებელს რომ მოვკრავ თვალს, მაშინვე გული მერევაო, - ასე არც იგი ღალატობდა თავის ზნე-ჩვეულებებს და თერთმეტი
გაიძახის. კარადაში შენახული სანახევროდ დასრესილი და საათის შემდეგ ძია ალბერტის ოთახშიც სიჩუმე დაისადგურებდა.
დალაქავებული სიგარეტების დანახვა კი, რომლითაც ბოლდა ხოლო თუ ვინმეს თერთმეტი საათის მერე შეუდგებოდა ფაცაფუცი,
თამამად მასპინძლობს ფოსტალიონსა და მონტიორს, ბებიას უსათუოდ ქალი იქნებოდა - ბებია, ბოლდა ან დედა, დედა
სასაცილოდაც არ ჰყოფნის: - ფუი, ამ შენს სიგარეტს რომ ვხედავ, იშვიათად ადგებოდა ლოგინიდან, გვიანობამდე კითხულობდა და
ასე მგონია, ნაკურთხ წყალში გაქვს ანკესით დაჭერილი და მერე სუსტ, ლამის მთლად გაბრტყელებულ სიგარეტს ეწეოდა,
გამოშრობილი, შე ტურტლიანო, ამისთანობას მონაზვნები თუ რომელსაც ყვითელი კოლოფიდან იღებდა. მეჩეთი - ნატურალური
მოსწევენო. ზოგჯერ ისიც ხდება, რომ მთელ სახლში არავის აღმოსავლური თამბაქო - ეწერა კოლოფზე. იშვიათად თუ
აღმოაჩნდება მოსაწევი, მაშინ ძია ალბერტს შუაღამით უწევს მოწრუპავდა ღვინოს და საათში ერთხელ, ოთახის გასანიავებლად
ხოლმე სიგარეტის საყიდლად ქალაქში გამგზავრება. ხანდახან ვენტილატორს ჩართავდა ხოლმე. დედა ხშირად მიდიოდა
ალბერტი და ბებია ავტომატისათვის გამოსადეგ ხურდა ფულს სტუმრად, ან არადა, საღამოობით თავად მოჰყავდა სტუმრები და
ერთად აგროვებენ და, თუკი საკმარის ხურდას მოუყრიან თავს, მარტინსაც, თავს რომ მოიმძინარებდა ამ დროს, ძია ალბერტის
ალბერტს ავტომატიდან ჩამოყრილი სიგარეტები მოაქვს, მაგრამ ოთახში დააწვენდნენ. მართალია, ძია ალბერტის ოთახში ძილს
ათ, ან ოც ღერ სიგარეტს ბებია არაფრით არ დასჯერდებოდა; ასე, არაფერი ერჩია, მაგრამ ეს სტუმრობანა მაინც სძულდა, სტუმრები
ორმოცდაათი ცალი მაინც უნდა ყოფილიყო თოვლივით თეთრი, ორამდე, სამამდე, ოთხამდე, ხშირად დილის ხუთ საათამდეც კი

რჩებოდნენ ხოლმე, ასეთ დღეებში ძია ალბერტი დილით - ხომ არ გამიცივდი, გენაცვალე?
დროულად ვეღარ იღვიძებდა, არადა, სახლში აღარავინ - არა, არა, - თვალდახუჭული უპასუხებდა დედას.
ეგულებოდა ისეთი, ვინც სკოლაში წასვლამდე მასთან ერთად - ახლავე ჩავაქრობ.
ისაუზმებდა: გლუმი და ბოლდა უთენია მიდიოდნენ სახლიდან, - არ მაწუხებს, იკითხე.
დედას ათ საათამდე ეძინა ხოლმე, ბებია კი თერთმეტზე ადრე - მართლა არაფერი გტკივა? სიცხე თითქოს არ უნდა
არასოდეს ამდგარა. გქონდეს.
მართალია, სულ იმას ცდილობდა, არ ჩამეძინოსო, მაგრამ - რა უნდა მტკიოდეს, კარგად ვარ.
დედა რომ ვენტილატორს გამორთავდა, ძილი მაინც მოერეოდა. დედა საბანს შემოუკეცავდა, კისრამდე შეფუთავდა და
დედა თუ დიდხანს კითხულობდა, ბიჭს შეიძლება ორჯერ, ან ბიჭსაც უკვირდა, ისეთი მსუბუქი ხელები ჰქონდა დედას, მერე
სულაც სამჯერ გამოღვიძებოდა, მით უმეტეს, თუ გლუმს დედა თავის საწოლთან მიბრუნდებოდა, ჩააქრობდა შუქს,
ვენტილატორის დაზეთვა დაავიწყდებოდა: ჩართვისას სიბნელეში ვენტილატორს ჩართავდა და ვიდრე ოთახი
ვენტილატორი აჭრიალდებოდა, მერე კი, ფრთები რომ ბრუნვას განიავდებოდა, ერთხანს ესაუბრებოდა.
მოუჩქარებდა, ვენტილატორი მშვიდად, თითქმის უხმაუროდ - თუ გინდა, გლუმის გვერდით რომ ოთახია, იქ
იწყებდა მუშაობას, მაგრამ ბიჭს პირველსავე გაჭრიალებაზე გადაგიყვან.
გამოეღვიძებოდა. დედა ისევ იდაყვს დაყრდნობილი - არა, აქ მირჩევნია.
კითხულობდა, ზუსტად ისე იწვა, წინა გამოღვიძების დროს რომ - მეზობელ ოთახზე რას იტყვი? დაგილაგებთ, მოგეწონება.
ნახა: მარცხენა ხელში სიგარეტი ეჭირა, არც ღვინო იყო ჭიქაში - არა, მართლა არ მინდა.
მოკლებული. - ალბერტის ოთახი? თვითონ სხვა ოთახში გადავა.
დროდადრო დედა ბიბლიასაც კითხულობდა ხოლმე, ან - არა.
არადა, ტყავისყდიან ყავისფერ პატარა ლოცვანს. ამ წიგნებს რომ ანაზდად ვენტილატორის ფრთა ბრუნვას შეანელებდა და
მოჰკრავდა თვალს, საოცრად ესირცხვილებოდა რაღაცის, თუმცა ბიჭმაც იცოდა, რომ სიბნელეში დედამ ღილაკს დააჭირა თითი.
მიზეზი თავადაც ვერ გაეგო, ჯერ ჩაძინებას შეეცდებოდა, მერე კიდევ ერთი-ორი გაჭრიალება, მერე კი ოთახში სრული სიჩუმე
ხველას აიტეხდა, - ასე უფრო მიხვდება დედა, რომ არ მძინავსო. ამ დაისადგურებდა და ბიჭიც ამ ბნელში სადღაც შორიდან
დროს მთელ სახლში უკვე ყველას ეძინა. დედა ხელად ფეხზე მოღწეული მატარებლების ხმას აყურადებდა. ესმოდა გრუხუნი და
წამოხტებოდა და მის საწოლთან მოირბენდა, ხელს შუბლზე ღრჭიალი, როცა საბარგო ვაგონებს ერთმანეთს გადააბამდნენ და
დაადებდა, ლოყაზე აკოცებდა და ხმადაბლა ჰკითხავდა: თვალწინ აბრა გაუელვებდა: აღმოსავლეთის საბარგო სადგური.

ველცკამთან ერთად ერთხელ იყო კიდეც იმ სადგურზე. ბიძამისი ჟურნალებიდან, ბროშურებიდან; ვინღა არ გამოეცხადებოდა:
იქ ცეცხლფარეშად მუშაობს ლოკომოტივზე, რომელსაც ვაგონები ბლონდი, ჰოპელონგ კესიდი, დონალდ დაკი. თვალწინ
მახარისხებელ ბექობზე გაჰყავს. დაუდგებოდა ბრილახის ძია ლეო, ხაბაზი, გრებჰაკე და ვოლტერსი
- გლუმს უნდა ვუთხრათ, ვენტილატორი დაზეთოს. და ამ ორის ურცხვობა ბუჩქებში: წამოჭარხლებული სიფათები,
- ვეტყვი. ჩახსნილი ხვანჯრები და ახალმოთიბული ბალახის მომწარო
- ჰო, უთხარი, ახლა კი დაიძინე, ღამე ნებისა. სუნსაც უმალ იკრავდა ხოლმე. „საინტერესოა, ნუთუ ერთი და
- ღამე ნებისა. იგივეა ურცხვი და ამორალური?“ ვინ არ დაუდგებოდა თვალწინ,
მაგრამ თვალს რული არ ეკარებოდა. იცოდა, დედასაც მამის სახე კი მაინც ვერ წარმოედგინა; ვერ წარმოედგინა იმ კაცის
ეღვიძა, თუმცა კი ჩუმად იწვა თავის საწოლში. დროდადრო, სახე, სურათებზე რომ ძალზე უდარდელი, ძალზე მხიარული და
სიჩუმესა და სიბნელეში, აღმოსავლეთის სატვირთო სადგურიდან ძალზე ახალგაზრდაა საიმისოდ, რომ მამად გამოდგეს. მამებს,
მონახმევი ძალზე შორეული, ყრუ გრუხუნი დაინთქმებოდა და მაგალითად, შუბლზე აწერიათ, - საუზმისათვის მზად ვართო, მის
მეხსიერებაში ამ სიჩუმიდან ამოტივტივებული ის სიტყვები მამაზე კი ნამდვილად ვერ იტყვი საუზმისათვის მზად არისო:
ცოცხლდებოდა, მოსვენებას რომ არ აძლევდა ბიჭს; სიტყვა, მამებისათვის ჩვეულება რჯულზე უმტკიცესია ხოლმე. ეს ის
ბრილახის დედამ რომ მიახალა ხაბაზს, სიტყვა, ბრილახის სახლის თვისებაა, მეტნაკლებად რომ ძია ალბერტიც უერთგულებს; აი,
შესასვლელში კედელზეც რომ იყო დაფხაჭნილი და კიდევ ახალი მამამისს კი რაღაც არ ეტყობა, ჩვეულება რჯულზე უმტკიცესი იყოს
სიტყვა - ამორალური, რომელიც სადღაც გაეგონა ბრილახს და მისთვის. რჯულზე უმტკიცესი ჩვეულებებია: დილით ადგომა,
ახლა პირზე ეკერა ხოლმე. გეზელერზეც ფიქრობდა, მაგრამ იგი ისე საუზმისათვის მზადყოფნა, სამსახურში სიარული, გაზეთების
შორს იყო, მასზე ფიქრის ჟამს არც შიშსა გრძნობდა და არც კითხვა, შინ დაბრუნება, ძილი. ეს ყოველივე სულაც არ
სიძულვილს; რაღაც აწვა გულზე სიმძიმესავით, ეს იყო და ეს. შეეფერებოდა მამამისს, ახლა რომ სადღაც შორს, რომელიღაც
უფრო ბებიასი ეშინოდა, ნიადაგ რომ ამ სახელს ჩასჩიჩინებდა. რუსული სოფლის განაპირას მარხია. მას აქეთ ათი წელია გასული
თუმც გლუმი უკმაყოფილოდ გააქნევდა ხოლმე თავს, მაინც და მამა ალბათ ჯანმრთელობის დაცვის მუზეუმში გამოდგმულ
გაკვეთილივით ამეორებინებდა. ჩონჩხს ჩამოჰგავს. ძვლები, დაკრეჭილი თავის ქალა, სერჟანტი და
იმასაც ხვდებოდა, როდის ჩაეძინებოდა დედას, მაგრამ პოეტი ერთმანეთს რაღაც არ ესადაგებოდა. ბრილახის მამა
თავად ვერა და ვერ იძინებდა. ცდილობდა სიბნელეში მამის სახე ფელდფებელი იყო, ფელდფებელი და ავტოზეინკალი. სხვა
წარმოედგინა, ამის ნაცვლად კი ათასი სულელური სურათი ბიჭების მამები - ვინ მაიორი და დირექტორი იყო, ვინ -
აეფარებოდა თვალწინ - ფილმებიდან, ილუსტრირებული უნტეროფიცერი და ბუღალტერი ან ეფრეიტორი და რედაქტორი,

მაგრამ არც ერთი ბიჭის მამა არ ყოფილა სერჟანტი და არც ერთ თავზე რომ აქვს ბინა. მაინც რა საოცარ სიმღერებს მღერის ხოლმე
ბიჭს არ ჰყოლია პოეტი მამა. ბრილახების მეზობლად რომ ძია ლეო თავისი დაბალი და მადლიანი ხმით, ეზოშიაც გაიგონებ.
ცხოვრობს, ვახმისტრი იყო, ვახმისტრი და ტრამვაის კონდუქტორი სიამოვნებდა სიბნელეში ფრაუ ბორუსიაკზე ფიქრი,
- ფერადი ფოტო სამზარეულოს კარადაში, საგოსა და ბურღულის ამშვიდებდა, თან არც რამ საფრთხეს უქადდა.
პარკებს შორის, - რა უნდა იყოს „საგო?“ ამ იდუმალებით მოცულ
სიტყვას სამხრეთ ამერიკის სურნელი უდიოდა. შემდეგ „შორიდან მიხმობს, მეჟღურტულება,
კატეხიზმოს კითხვები ამოუტივტივდებოდა - ციფრების მწვანეში ჩაფლული ბავშვობა ჩემი.“
ორომტრიალი და ყოველ ციფრს გარკვეული კითხვა-პასუხი
შეესაბამებოდა, აი, მეთერთმეტე კითხვა: მიუტევებს თუ არა ამ სიმღერას ხშირად მღერის ხოლმე ფრაუ ბორუსიაკი და
უფალი ცოდვათა მონანიების მერე? პასუხი: დიახ, უფალი როცა კი წამოიწყებს, ბიჭს ყველაფერი მწვანეში ჩაფლული ეჩვენება,
სიხარულით მიუტევებს ცოდვათა მონანიების შემდეგ. ამ კითხვას თითქოს მწვანე შუშა ააფარესო თვალებზე. ასე იყო ახლაც,
გაუგებარი ორი ტაეპი მოჰყვებოდა: სიბნელეში. გაახსენდა თუ არა ფრაუ ბორუსიაკი და მისი სიმღერა,
- „მწვანეში ჩაფლული ბავშვობა ჩემი“, თვალდახუჭულს მაინც
„და თუ შენ, ღმერთო, არ მოგვიტევე, მწვანეში ჩაფლული წარმოუდგა ყველაფერი.
ვინღა დარჩება ქვეყნად უბიწო?“ „მწუხრის ხეობაც“ ლამაზე სიმღერაა. „მოგესალმები, ბედის
ვარსკვლავო“, და ისევ, როგორც კი გუნებაში „მოგესალმები“
არავინაც არ დარჩება. ბრილახს რომ დაუჯეროს კაცმა, აუხმიანდა, ყველაფერი კვლავ მწვანეში ჩაფლული დაუდგა
ყოველი ზრდასრული ადამიანი ამორალური ყოფაქცევისაა, თვალწინ. ბოლოს წუთით მაინც ჩათვლემდა ხოლმე, ფრაუ
ყოველი ბავშვი კი უსირცხვილო. ბრილახის დედა ამორალური ბორუსიაკის სიმღერისა თუ იმ სიტყვის გახსენებისას, ბრილახის
ყოფაქცევისაა, ასეთივეა ძია ლეოც, ალბათ ხაბაზიც, შესაძლოა დედამ რომ მიახალა ხაბაზს. ეს იყო ძია ლეოს საყვარელი სიტყვა, -
დედაც. წინკარიდან ხომ ხშირად ისმის დედაზე გულმოსული სიტყვა, რომელიც ბრილახის დედამ ნაზუქების სურნელით
ბებიას ჩურჩული: „მაინც სად დაეხეტები აქამდე?“ გაჟღენთილ ბნელ სახაბაზოში გამოსცრა კბილებში; სიტყვა,
რაღა თქმა უნდა, არსებობდა გამონაკლისებიც, ამას რომლის მნიშვნელობა ბრილახმა განუმარტა: იგი ქალებისა და
ბრილახიც აღიარებდა. მაგალითად, ძია ალბერტი, ქვემოთ რომ მამაკაცების თანაცხოვრებას აღნიშნავდა, შეეხებოდა მეშვიდე
დურგალი ცხოვრობს, ფრაუ ბორუსიაკი, გლუმი, ბოლდა. ყველაზე მცნებას, ეს იყო ამორალური სიტყვა და ბიჭს იმ ორტაეპიან ლექსს
უბიწო კი მათ შორის უთუოდ ფრაუ ბორუსიაკია, ბრილახების ახსენებდა, ნიადაგ რომ თავში უტრიალებდა:

ჭირის დღესავით ეზარებოდა, დედა რომ სტუმრებს

„და თუ შენ, ღმერთო, არ მოგვიტევე, მოიყვანდა შინ: აუტყდებოდათ სულელური ხითხითი, ალბერტის
ვინღა დარჩება ქვეყნად უბიწო“. ოთახშიაც რომ გარკვევით ისმოდა, - ძლივს თუ ჩაეძინებოდა და
ალბერტის უზარმაზარ საწოლში მთელი ღამე შფოთავდა ხოლმე.
შესაძლოა ძილი ჰოპელონგ კესიდიზე ფიქრის ჟამს ერეოდა, ასეთ დღეებში ალბერტი ხანდახან სულაც არ წვებოდა ლოგინში და
- ამ მარჯვე, თავგადასავალთა მოყვარულ კოვბოიზე ფიქრის დროს, აბაზანაში დილის ხუთ ან ექვს საათზე შევიდოდა. წყლის ჩხრიალ-
დედის ყველა სტუმარივით რომ ცოტას წაუსულელებდა კიდეც. ჩხრიალში ბიჭს კვლავ ჩაეძინებოდა, ხოლო დილით, როცა
ასეა თუ ისე, სასიამოვნო იყო დედის სუნთქვის მოსმენა, ალბერტი სკოლაში წასასვლელად გააღვიძებდა, ისე იყო დაღლილ-
მისი საწოლი ხშირადაა ცარიელი, ზოგჯერ რამდენიმე ღამე დაქანცული, არაფრის თავი არ ჰქონდა ხოლმე. მერე სკოლაში უნდა
ზედიზედ და ასეთ დროს წინკარში ისევ გაისმის ბებიას წყრომით ეთვლიმა, გაკვეთილების დამთავრების შემდეგ კი ჯილდოდ
აღსავსე ჩურჩული: „მაინც სად დაეხეტები აქამდე?“ - დედა კინოში, სანაყინეში ან ალბერტის დედასთან ბიტენჰანში
არაფერს უპასუხებდა ხოლმე. წაიყვანდნენ, „ტყის კარიბჭედ“ რომ იწოდებოდა. იქ ტბორია, სადაც
არც დილით გამოღვიძება იყო მთლად უშიშარი საქმე. გლუმი ცარიელი ხელით იჭერს თევზებს და ამ თევზებს ისევ
ალბერტს თუ სუფთა პერანგი ეცვა და ზედ ჰალსტუხის გამოსკვნაც ტბორში აგდებს, იქვე ეგულება ოთახი ბოსლის თავზე, იქვეა
მოესწრო, ყველაფერს მშვიდობიანი პირი უჩანდა: ალბერტის მოთიბული მდელოები, სადაც ალბერტთან და ბრილახთან ერთად
ოთახში ნამდვილი საუზმე მოეწყობოდა და საიმისო დროც საათობით შეიძლება ფეხბურთის თამაში, ვიდრე ქანცი გაგიწყდება
რჩებოდა, ალბერტთან ერთად საშინაო დავალებებისათვის და ალბერტის დედის გამომცხვარი პური მოგენატრება, ძია ვილი
გადაეხედა, ხოლო თუ ალბერტი თმადაუვარცხნელი და კი თავს გააქნევს ხოლმე და იტყვის: „მეტი კარაქი წაუსვით, კიდევ
სახეგალახული, პიჟამოში წამოადგებოდა თავზე, საჩქაროდ უნდა უფრო მეტი“, - მერე ისევ გააქნევს თავს და ერთთავად
შეეხვრიპა ცხელი ყავა, ალბერტი კი ამასობაში მასწავლებლის კოპებშეკრულ ბრილახსაც გულიანად გაეცინება ხოლმე.
სახელზე ბარათს გააშანშალებდა: „ღრმად პატივცემული ბ-ნო ბევრი რამ გაახსენდებოდა ასე: ბიტენჰანი, მამა, ბლონდი,
ვიმერ, გთხოვთ მაპატიოთ ბიჭის დღევანდელი დაგვიანება. სიტყვა „ამორალური“, და ამ მისაქცევართა შორის შეიძლება
დედამისი ქალაქიდან გაემგზავრა, მე კი ბავშვის დროზე გაღვიძება ნებისმიერ წამს ჩასძინებოდა
დამავიწყდა. კიდევ ერთხელ გთხოვთ პატიებას. ღრმა ვენტილატორის ზუზუნი კარგი ნიშანია: ესე იგი, დედა
პატივისცემით“... შინაა, - ესმის ფურცლების გაშრიალება, დედის სუნთქვა, ასანთის
გაჩხაკუნება, ესმის, როგორ მოწრუპავს დედა ღვინოს და ბიჭიც

თვალს ადევნებს ჰაერის უცნაურ ტორტმანს: - ვენტილატორი ექიმმა აღნიშნა - ოდნავად სუსტი, ოდნავად ნერვიულიაო და ექიმს,
დიდი ხნის გამორთულია, კვამლი კი მაინც იქით მიიწევს და მისი რომელიც უკვე ორმოცი წელია ქალაქის სასაფლაოზე განისვენებს,
მოგონებების ძაფიც სადღაც გეზელერსა და „და თუ შენ, ღმერთო, ორომცდაათი წლის წინათ უთქვამს, - ცოტათი მაინც შეიცოდეთო
არ მოგვიტევე“-ს შორის წყდება, პატარა.
და ვილისაც მთელი ცხოვრება იცოდებდნენ - „ოდნავად
თავი II სუსტს“ „ოდნავად ნერვიულს“. ღამღამობით ოფლიანობა კი
თითქოსდა რენტად გადაიქცა, ოჯახს რომ უნდა გადაეხადა
ბიტენჰანში ჩასვლა მართლაც რომ ყველაფერს ერჩივნა. მისთვის. დილდილაობით ერთხანობას მარტინიცა და ბრილახიც
ალბერტის დედას იქ კაფე აქვს გახსნილი, ხოლო რაკი ისინჯავდნენ შუბლებს, ხოლო თავიანთი დაკვირვების შედეგებს
სამზარეულოში ფუსფუსი უყვარს, ქალი პურსაც კი თვითონ სკოლისაკენ მიმავალ გზაზე უზიარებდნენ ერთმანეთს. აღმოჩნდა,
აცხობს. მერედა, რას არ აკეთებენ ხოლმე ბრილახთან ერთად. თუ რომ ზოგჯერ ბიჭებიც ოფლიანდებოდნენ, განსაკუთრებით
მოეპრიანათ, სათევზაოდ წავლენ, მოეხასიათებათ, - ბრერის ბრილახი, მაგრამ ბრილახის თუნდაც ერთი წუთით შეცოდება,
ხეობაში იხეტიალებენ, ისეირნებენ ნავით, ან არადა, სახლის უკან მისი დაბადების საათიდან მოყოლებული, აზრადაც არავის
საათობით ითამაშებენ ფეხბურთს. მოსვლია.
ტბორი ღრმადაა ტყეში შეჭრილი და ბიჭებს მეტწილად დედამისმა იგი მაშინ შობა, როცა ქალაქს ყუმბარები
ალბერტის დედის ძმა, ძია ვილი უწევს ხოლმე მეგზურობას, ვილის დააყარეს. ერთი-ორი ყუმბარა ჯერ ქუჩაში აფეთქდა, მოგვიანებით
პატარაობიდანვე რაღაც სენი სჭირს, რომელსაც ყველა კი იმ სახლსაც დაეცა, რომლის სარდაფში ბრილახის დედა
„ღამღამობით ოფლიანობას“ ეძახის. ამ უცნაურ დაავადებას რომ იკრუნჩხებოდა ტკივილისაგან. ქალი ბინძურ, ჩექმების ვაქსით
მოჰკრავენ ყურს, ბებია და გლუმი იცინიან, ბოლდა კი ხითხითს ამოგანგლულ საველე სარეცელზე იწვა. ვიღაც ჯარისკაცს ზედ მის
იწყებს. მალე ვილი სამოც წელს შეასრულებს, ხოლო როცა იგი ათი სასთუმალთან თავისი ჩექმები ჩამოეწყო და ზიპის სუნისაგან ქალს
წლისა იყო, დედამისს თურმე ოფლში გაწურული უნახავს ბავშვი. უფრო ერეოდა გული, ვიდრე მშობიარობისგან. როცა თავქვეშ
მომდევნო ღამითაც იგივე განმეორებულა და შეშინებულ დედას გაზინთული ხელსახოცი ამოუდეს, ჯარისკაცური საპნის სუნმა,
შვილი ექიმისთვის მიურბენინებია, - ღამღამობით ოფლიანობა ხელსახოცს შერჩენილი არომატის ამ კვალმა, თითქო შვება
ხომ, ბუნდოვანი გადმოცემის თანახმად, ფილტვების ანთების მოუტანა და ქალსაც გული ამოუჯდა - წარმოუდგენლად ძვირფასი
უტყუარ ნიშნად ითვლებოდა. მაგრამ პატარა ვილის სავსებით ეჩვენა ინანთეულის ეს შებილწული კეთილსურნელება.
ჯანმრთელი ფილტვები აღმოაჩნდა, თუმცაღა ბავშვი, როგორც მშობიარობა რომ დაეწყო, შეეშველნენ. ქალს პირდაპირ

თავმდგმურთა ფეხსაცმელებზე წააღებინა. ყველაზე მცოდნე და ფრაუ ბრილახს ბევრი არაფერი გააჩნდა: ხელჩანთა, სადაც
გულდინჯი ბებიაქალი თოთხმეტი წლის გოგონა გამოდგა. ფული და სასურსათო ბარათები ედო, ბინძური ხელსახოცი, ვიღაც
გოგონამ სპირტქურაზე წყალი წამოადუღა, გამოხარშა მაკრატელი ღვთისნიერს რომ ამოედო თავქვეშ და ქმრის რამდენიმე
და ახალშობილს ჭიპლარი გადაუჭრა. ყველაფერს ზუსტად ისე ფოტოსურათი. ერთ-ერთ სურათზე მას ავტოზეინკლის ფარაჯა
აკეთებდა, როგორც ეს წიგნში ჰქონდა ამოკითხული, რომლის აცვია, ძალზე ახალგაზრდა იერი აქვს და პირმომცინარი იყურება,
წაკითხვა სულაც არ ევალებოდა, აუღელვებლად, სიყვარულით, მეორე სურათზე სატანკო ნაწილის ეფრეიტორის ფორმაშია
გასაოცარი სიმშივდით გამოიყენა პატარა გოგონამ ის ცოდნა, გამოწყობილი და ამ სურათიდანაც მომცინარი იცქირება. მესამე
ღამღამობით რომ მშობლებისაგან მალულად ამოეკითხა სურათზე იგი უკვე უნტეროფიცერია, მეორე ხარისხის რკინის
მოწითალო, თეთრ და ყვითელსურათებიან წიგნში. ჭიპლარი ჯვრითა და სამკერდე ნიშნითაა დაჯილდოებული, - ამ სურათზეც
გოგონამ დედამისის სახელსაქმო, გამოხარშული მაკრატლით იცინის. ბოლო ფოტოსურათზე კი - ეს ფოტო ფრაუ ბრილახს რვა
გადაჭრა და შორიახლოდან მისი შემყურე დედა, მართალია, ეჭვის დღის წინათ მიეღო - ქმარი სატანკო ნაწილის ფელდფებელია,
თვალით, მაგრამ მაინც აღტაცებული აკვირდებოდა შვილის დაჯილდოებულია რკინის ორი ჯვრითა და სახეზე კვლავ სიცილი
საქმიანობას. აღბეჭდვია.
მოიმშობიარა თუ არა, შორიდან სირენების კივილი ისე მშობიარობის მერე ათიოდე დღე თუ იქნებოდა გასული,
მოესმათ, უღრან ტყეს შეფარებული ნადირი რომ გაიგონებს ხოლმე რომ ფრაუ ბრილახი დაუკითხავად ჩასვეს აღმოსავლეთისაკენ
მონადირეთა ყიჟინას. მერე სახლი ჩამოინგრა. ნანგრევები მიმავალ მატარებელში, ორი თვის თავზე კი, საქსონიის ერთ-ერთ
ავისმომასწავებლად ახშობდა ხმა-ძახილს და თოთხმეტი წლის პატარა სოფელში მან ქმრის დაღუპვის ამბავი შეიტყო.
ბებიაქალთან პირისპირ დარჩენილ ბრილახის დედას ესმოდა თვრამეტი წლისა გათხოვდა, ცოლად სატანკო ნაწილის
იმათი ყვირილი, ვისაც ჩამონგრეული გასასვლელიდან გარეთ ვერ კოხტა ეფრეიტორს გაჰყვა, ვისი გვამიც ახლა სადღაც ზაპოროჟიესა
გაეღწია, და დნეპროპეტროვსკს შორის იხრწნება. ცხოვრების ოცდამეორე
- რა გქვია? - ჰკითხა გოგონას, აქამდე რომ არასოდეს ენახა. წელიწადზე კი ფრაუ ბრილახი კოხტა ფელდფებელის ქვრივია,
- ჰენრიეტ შადელი, - და გოგონამ ჯიბიდან ჰყავს სამი თვის ბავშვი, შემორჩა ორი ხელსახოცი, ორი ქვაბი,
ხელუხლებელი, მწვანე საპნის ნაჭერი ამოაძვრინა. ცოტაოდენი ფული და საკმაოდ კარგი გარეგნობა.
- თუ შეიძლება, დამაყნოსინე, - და ფრაუ ბრილახიც პატარა ჰაინრიხს, მამის სახელით რომ მონათლეს,
ყნოსავდა საპონს, ბედნიერებისაგან ღაპაღუპით სდიოდა ცრემლი, ყოველთვის ასე ეჯერა, აქაოდა, დედასთან ერთად აუცილებლად
გოგონა კი ამ დროს ახალშობილს ახვევდა საბანში. უნდა იყოსო ვინმე ძია.

პირველი ძია, დედის გვერდით რომ ახსოვდა, ფეხის გადადგმაზე შეეძლოთ, ბავშვებს კი ხსენებაც სასტიკად
ყავისფერუნიფორმიანი ძია ერიხი იყო, ძიების უცნაურ და ეკრძალებოდათ. სუნისა და სიტყვის გარდა, გერტმა ნივთიც
არანაკლებად უცნაურ ნაცისტთა კატეგორიას რომ ეკუთვნოდა. ეს დატოვა სახსოვრად, მაჯის საათი, დედას რომ აჩუქა, მამაკაცის
ორივე კატეგორია იდუმალებით იყო მოცული და ჰაინრიხი ამას თვრამეტქვიანი მაჯის საათი; ეჩოთირებოდა ხოლმე საათის
მეტ-ნაკლებად ოთხი წლის ასაკში ჩახვდა, მაგრამ თავი და ბოლო ავკარგიანობის ეს მეტად უცნაური ნიშან-თვისება.
ამ ამბავს ვერაფრით ვერ გაუგო. ხუთწლინახევრის თუ იქნებოდა იმხანად, მაგრამ ცხრა
ასთმიანი ძია ერიხი ბიჭს ღრმად ჩარჩა მეხსიერებაში: თოკში კი უწევდა გაძრომა, რომ დედას შეხიდებოდა: ხან ერთ
ღამღამობით კვნესა ესმოდა ხოლმე, ესმოდა ოხვრა, საცოდავად მეზობელს გაეგზავნებოდა შავ ბაზარზე, ხან - მეორეს. სახლის
ამონაღერღი „ვიხრჩობი“. ახსოვდა ძმარში დასველებული მრავალრიცხოვანი მობინადრენი ენდობოდნენ ჰაინრიხს და
ტილოები, უცნაური ნაყენისა და ქაფურის სუნი, მოგვიანებით მამამისივით კოხტა, ფულითა და მშვენიერი მეხსიერებით
ისინი საქსონიიდან ძველ ადგილზე გადასახლდნენ და თან ძია შეიარაღებული ბიჭი ყოველ ნაშუადღევს შავ ბაზარზე
ერიხის პირადი ნივთიც წაიძღვანიეს - სანთებელა. ძია ერიხი გამოჩნდებოდა ხოლმე. გამოჩნდებოდა და შოულობდა კიდეც
საქსონიაში დარჩა, სანთებელას კი მათთან ერთად მოუწია ყველაფერს, რისი შოვნაც კი შეიძლებოდა: შოულობდა პურს,
გადაბარგება და ძია ერიხის სუნიც ჰაინრიხს სამუდამოდ თამბაქოს, სიგარეტებს, ყავას, ტკბილეულობას. ხანდახან
დაამახსოვრდა. იშვიათობასაც წააწყდებოდა ხოლმე: მარგარინს, კარაქს ან კიდევ
მერე ახალი ძია გამოტყვრა, ჰაინრიხს რომ ორნაირი სუნით ელექტრონათურებს. თუკი ძვირფასი რამ იყო საყიდელი, ჰაინრიხს
დაამახსოვრდა: ეს იყო ამერიკული სიგარეტებისა და სველი მეზობლების მეგზურობა ეკისრებოდა, რადგან იცოდა, ვის რა
ალებასტრის სუნი. ამავე ძიასთან იყო დაკავშირებული ტაფაზე საქონელი გამოჰქონდა შავ ბაზარზე და საერთოდ, ყველა ძაღლსა
გალღობილი მარგარინისა და კარტოფილის სუნი და ძია, და მამაძაღლს იცნობდა იქ. შავი ბაზრის სპეკულანტებში ჰაინრიხი
რომელსაც გერტი ერქვა, სულაც არ იყო ისეთი იდუმალი და ხელშეუხებლობით სარგებლობდა. ვინმე რომ ბავშვის მოტყუებაში
შორეული, როგორც საქსონიაში დარჩენილი ერიხი. გერტი ემხილათ, სასტიკ ბოიკოტს გამოუცხადებდნენ და ვაჭარიც
მომპირკეთებლად მუშაობდა და სიტყვა „მომპირკეთებელს“ იძულებული ხდებოდა თავისი საქონელი სხვაგან წაეღო.
ვერაფრით ვერ გააცლიდი სველი ალებასტრისა და ცემენტის სუნს. თავისი საზრიანობისა და ალღოს წყალობით ბიჭი
გერტთან სიტყვაც იყო დაკავშირებული, ნიადაგ რომ პირზე ეკერა ყოველდღიურ სარჩოსაც შოულობდა და ზეპირი გამოთვლის
ხოლმე - „ქაქი“. ეს სიტყვა გერტის წასვლის მერე დედის ფენომენალური ნიჭიც გამოიმუშავა, რაც შემდგომ, სკოლაში
ლექსიკონში დამკვიდრდა და მისი წარმოთქმა დედებს ყოველი გატარებული წლების განმავლობაში არაერთხელ გამოსდგომია:

მხოლოდ მესამე კლასში დაიწყეს ისეთი მაგალითების ამოხსნა, ცხოვრება“, - ასე დაამახსოვრდა იგი ჰაინრიხს, ამ სიტყვებს ხომ
ჰაინრიხს რომ ჯერ კიდევ სკოლაში შესვლამდე გამოჰყავდა. კარლი წარამარა იმეორებდა.
რა ეღირება ორი მერვედი ფუნტი ყავა, თუ ერთი კილო კარლის სუნი კი იმ წვნიანების სუნი იყო, შეღავათიან
ოცდათორმეტ მარკად ფასობს? ფასებში რომ გასცემდნენ მაგისტრატურის მოხელეებზე. რა
ასეთი მაგალითების ამოხსნას დაჩვეული იყო, მით უმეტეს, სახელიც არ უნდა რქმეოდა, ქონიანი იქნებოდა თუ ტკბილი, იმ
რომ დროდადრო ძნელი თვეებიც დაუდგებოდათ, როცა პურს ას- წვნიანს მაინც თერმოსისა და ბარაქის სუნი უდიოდა. თავისი
ასი, ან ორმოცდაათ-ორმოცდაათი გრამობით ყიდულობდა, ულუფის ნახევარი კარლს ყოველდღიურად მოჰქონდა ხოლმე შინ
თუთუნს კიდევ უფრო მცირე ოდენობოთ, ხოლო ყავას მწიკვობით ძველისძველი ჯარისკაცური კარდალით. ზოგჯერ ნახევარზე
იძენდა, ყველაფერს ნამცეც-ნამცეც იძენდა, წილადების მეტსაც მოიტანდა - როცა კი დამატებითი ულუფის მისაღებად
ზედმიწევნით კარგი ცოდნა კი ამ დროს აუცილებელია, რომ კარლის რიგი მოაღწევდა, მაგრამ ამ შეღავათების მიზეზი ჰაინრიხს
თვალის დახამხამებაში ცარიელ-ტარიელი არ დარჩე. ვერ გამოეცნო. რისი წვნიანიც არ უნდა ყოფილიყო, ტკბილი
ერთ მშვენიერ დღეს გერტი გაქრა, მიწამ ჩაყლაპაო თითქოს, საბისკვიტო ფქვილისა იყო თუ მოზვრის კუდის ნახარში, მაინც
მასთან დაკავშირებული სუნი კი ჰაინრიხს მეხსიერებაში ჩარჩა: თერმოსის სუნი დაჰკრავდა და ყოველთვის ძალზე
დაამახსოვრდა სველი თაბაშირის, ამერიკული სიგარეტების, ხახვსა ეგემრიელებოდა. წვნიან კარდალას კარლი ერთთავად ხელით
და კარაქში შემწვარი კარტოფილის სუნი. მემკვიდრეობად სიტყვაც ატარებდა. ჭურჭლისათვის ბრეზენტის შალითა შეკერეს, ხელტარს
დატოვა გერტმა, დედის ლექსიკონში რომ სამუდამოდ გაიდგა ხამი ძაფი შემოახვიეს. კარდალის ჩანთით ტარება კარლს არ
ფესვი, ხოლო მისგან დარჩენილი ნივთი მამაკაცის მაჯის საათი შეეძლო, რადგან ტრამვაიში დღენიადაგ ერთი მიხლა-მოხლა იყო,
იყო. გერტის ასეთი უეცარი გაქრობის შემდეგ დედა ტიროდა წვნიანი იღვრებოდა და ჩანთას უთხვრიდა ხოლმე. კარლი
ხოლმე, რაც ერიხთან განშორების ჟამს არ მოსვლია. გამოხდა ხანი მოსიყვარულე და არც მაინცდამაინც მომთხოვნი ძია გამოდგა,
და საიდანღაც ისევ ახალი ძია ამოტივტივდა - ძია კარლი. კარლმა თუმცაღა მის გამოჩენას სავალალო შედეგებიც მოჰყვა: მართალია,
მალე „მამობაზე“ დასდო თავი, თუმცაღა ამის არავითარი უფლება სულაც არ ეთქმოდა მომთხოვნი ძია, მაგრამ, სამაგიეროდ, საკმაოდ
არ ჰქონდა. კარლი ქალაქის მაგისტრატურაში მსახურობდა და თვითრჯული კაცი აღმოჩნდა და შავი ბაზრისაკენ გახედვაც კი
გერტივით ძველ ხალათში გამოწყობილი როდი დაიარებოდა, სასტიკად აკრძალა. „მე სახელმწიფო მოხელე გახლავართ და
ნამდვილი კოსტუმი ეცვა და გამოჩენისთანავე კარლმა მჟღერი უფლებას არავის მივცემ, რომ... ამასთანავე ასეთი რამ ზნეობასა და
ხმით გამოაცხადა „ახალი ცხოვრების“ დაწყება. „კარლი-ახალი სახალხო მეურნეობას უთხრის ძირს“. კარლის ეს სიურჩე
ძნელბედით 1947 წელს ტვირთად დააწვათ მხრებზე, ნახევარჯერ

მშივრები იყვნენ, ხოლო კარლის მოტანილი წვნიანი ახლოც ვერ დედის საწოლთან: „ჩვენ შორის ყველაფერი გათავდა, შენ ხომ
მოვიდოდა ჰაინრიხის უწინდელ მონაგართან. ჰაინრიხს დედასთან იგი..."
და კარლთან ერთად ეძინა ოთახში, ისევე როგორც დედასთან და კვლავ იდუმალი „იგი“ და კარლიც გაქრა, ვიდრე დედა
ძია გერტთან ერთად, დედასთან და ძია ერიხთან ერთად იძინებდა საავადმყოფოდან გამოეწერებოდა. ხუთიოდე დღით ჰაინრიხი
ხოლმე. მეზობელმა შეიფარა და ბიჭიც ხელად შავი ბაზრისაკენ აფრინა.
დედა და კარლი რომ მქრქალ სინათლეზე რადიომიმღებს ჰაინრიხს იქ ახალი სახეები დაუხვდა, ახალი ფასები და აღარავინ
მიუსხდებოდნენ, ჰაინრიხი ზურგს შეაქცევდა ორივეს და მამის იწუხებდა თავს იმით, გააცურებდნენ ბიჭს თუ არა. ბილკჰაგერი,
ფოტოსურათს აკვირდებოდა. სურათზე მამა სატანკო ნაწილის ვისგანაც ჰაინრიხი პურს ყიდულობდა ხოლმე, დააპატიმრეს,
ფელდფებელის ფარაჯაში იყო გადაღებული, სიკვდილამდე ცოტა თუთუნითა და ტკბილეულობით მოვაჭრე თმაჭაღარა პაპასაც
ხნით ადრე. ვინ არ განმგებლობდა სახლში, მაგრამ მამის ციხეში ამოაყოფინეს თავი; დანაშაულზე წაუსწრიათ, ვიღაცის
ფოტოსურათი არავის ჩამოუხსნია. სურათისაკენ სახემიბრუნებულ ჯაგლაგი თურმე საკუთარ ეზოში შემოუთრევია, ყელი უნდა
ჰაინრიხს ესმოდა კარლის ჩიფჩიფი, თუმცა კი ვერც ერთ სიტყვას გამოეღადრა. სადღა იყო ძველი ბაზარი, გაძვირდა, წახდა
ვერ არჩევდა; დროდადრო დედის ხითხითსაც გაიგონებდა ხოლმე ყველაფერი და ჰაინრიხიც ცას ეწია სიხარულით, დედა რომ
და ამ ხითხითის გამო წამით შეიძულებდა კიდეც დედას. საავადმყოფოდან გამოეწერა, ის მეზობელი ხომ ყოველ ცისმარე
მოგვიანებით კარლსა და დედას უსიამოვნება მოუვიდათ დღეს თავის დაკარგულ წონას მისტიროდა, თან ზღაპრულ ამბებს
რაღაც გაურკვეველი საკითხის გამო, რომელსაც „იგი“ ერქვა. „მე უყვებოდა შოკოლადსა და ხორცზე, პუდინგსა და ნაღებზე,
იგი არ მჭირდება“, - იმეორებდა ხოლმე დედა, „შენ იგი უნდა თავგზას რომ უბნევდა ჰაინრიხს, რადგან ამისთანობაზე მხოლოდ
დაიტოვო“, - კრიჭაში ედგა კარლი. გავიდა დრო და ჰაინრიხიც და მხოლოდ ბუნდოვანი წარმოდგენა ჰქონდა.
მიხვდა, რას ნიშნავდა იდუმალი „იგი“, მერე დედა საავადმყოფოში დედა უთქმელი და დაფიქრებული ეჩვენა უწინდელთან
დააწვინეს. კარლი გამწყრალიც იყო, გულნატკენიც და ჰაინრიხს შედარებით, მაგრამ ახლა იგი გაცილებით ალერსიანიც იყო,
ყოველივე ასე განუმარტა: ეს ამბავი შენ სულაც არ გეხებაო. სამუშაოდ სამზარეულოში მოეწყო, სადაც მაგისტრატურის
ახსოვდა წვნიანის სუნით გაჟღენთილი საავადმყოფოს მოხელეებზე წვნიანს გასცემდნენ ხოლმე. დედას ახლა
დერეფნები, დიდ პალატაში შეყრილი ქალები, დედის ყოველდღიურად მოჰქონდა წვნიანით სავსე სამლიტრიანი ქვაბი,
მოყვითალო-ფერმკრთალი, მაგრამ საშინელი ტკივილების ხოლო რასაც ვერ მოერეოდნენ და გადარჩებოდათ, პურზე ან
მიუხედავად მაინც მომცინარი პირისახე. კარლი მოღუშული იდგა თამბაქოზე გადაცვლიდნენ. საღამოობით დედა რადიომიმღებთან
იჯდა და აბოლებდა. კვლავინდებურად უთქმელი და

დაფიქრებული ჩანდა და თუკი რაიმეს იტყოდა, - ყველა მამაკაცი იცქირება და ფრონტონის გასწვრივ წარწერაა: „ელიზაბეტის ვილა“,
მშიშარააო; ეს იყო და ეს. თუმცა, რა გასაკვირია, ასეც უნდა ყოფილიყო, ქალს ხომ
მერე მეზობლის ქალი მოკვდა, ის მილეული, ელიზაბეტი ერქვა.
გადამღრძვალი და ჭამა-სმის ტრფიალი, გაუთავებლად რომ თავის დაცარიელებულ ოთახში კაცი შესახლდა, სახელად ლეო.
წონას მისტიროდა: „შემომხედე ერთი, კარგად შემომხედე! ხომ ვერ ლეოს ტრამვაის კონდუქტორის ხალათი ეცვა ხოლმე, თავზე კი იგი
დაიჯერებ, რომ ომამდე ორ ცენტნერზე მეტს ვიწონიდი, ზუსტად წითელკანტიან ლურჯ ქუდს იხურავდა და მასთან ერთად ოთახში
ორას ოცდათოთხმეტ ფუნტს! აბა, ახლა რას დავემსგავსე? ას ის ნივთებიც გადმობარგდა, რასაც ლეო „კუთვნილ
ორმოცდაოთხ ფუნტზე მეტი არც კი ვიქნები!“ - მაინც რამდენი აღკაზმულობას“ უწოდებდა: ფულის შესანახი ჩანთა, ხის ყუთი,
იქნება ორი ცენტნერი? ორი ცენტნერის გახსენებაზე კარტოფილით, სადაც სამგზავრო ბილეთების კოჭები ლაგდებოდა, ალუმინის
ფქვილით ან ქვანახშირით გავსებულ ტომრებს წარმოიდგენდა ბუდეში ჩადებული ღრუბელა და საკომპოსტერო მარწუხი. მხარზე
ხოლმე. ზუსტად ორი ცენტნერი ეტეოდა პატარა საზიდარზე, ნაირ-ნაირი ტყავის ქამარსა და ღვედს გადაიჭიმავდა და სახეც
რომლითაც ჰაინრიხი მოპარულ ქვანახშირს მოათრევდა სატვირთო მეტისმეტად უსიმპათიო ჰქონდა ლეოს, - აწითლებული, კრიალა.
ვაგონებიდან. ღამღამობით სუსხი ძვალსა და რბილში ატანდა; ლეო სიმღერებს დასტვენდა ხოლმე, რადიოც სულ მუდამ
დროდადრო სასიგნალო ბოძზე მეთვალყურედ აშვებული ბიჭის ჩართული ჰქონდა, მისი ოთახიდან ხშირად ისმოდა კონდუქტორი
სტვენა ისმოდა, - პოლიციელის გამოჩენისთანავე ნიშანი უნდა ქალების კისკისი, ცეკვის დროს ატეხილი ბრაგაბრუგი და
მიეცა. გავსებული საზიდრის თრევა ჭირდა, მეზობელი კი თურმე შეძახილები: გაგვიმარჯოს! კარგად ვიყოთ!
საზიდარაზე გაცილებით მძიმე ყოფილა. მეზობლის ქალი, უწინ რომ ორ ცენტნერს იწონიდა და
ახლა იგი მკვდარია: საფლავზე ასტრების თაიგული რომლის მოსაგონებლად სურათი დარჩა - „ელიზაბეტის ვილა“,
დაუდეს, ჩაიკითხეს Dies irae, dies illa[1]“. ხოლო როცა ნათესავებმა წყნარი ქალი იყო, ლეო კი ხმაურიანი ვინმე გამოდგა. იგი ჩვენი
მისი ავეჯი წაიღ-წამოიღეს, კიბეებზე დიდი მოყავისფრო წვნიანის მთავარი მუშტარი გახდა და მათ საფასურს ლეო
ფოტოსურათი დარჩათ. ამ სურათზე მეზობლის ქალია აღბეჭდილი სიგარეტებით ისტუმრებდა. წვნიანებს თვითონ ლეომ დაადო
რომელიღაცა სახლის წინ, რომელსაც „ელიზაბეტის ვილა“ ჰქვია. ნიხრი: უპირატესობას ტკბილ წვნიანს ანიჭებდა.
სახლის უკან ვენახი მოჩანს, მოჩანს ქვაღორღიანი მღვიმე, - ერთ საღამოს ლეომ თამბაქო მოიტანა, მიიღო თავისი წილი
ქაშანურის ქონდრისკაცები აქ თუ დააგორებენ სათამაშო ურიკებს; წვნიანი და ის იყო წასვლა დააპირა, რომ უცებ ქვაბი ძველ
და ყოველივე ამის ფონზე მეზობელი ქალი დგას - ქერა, ადგილზე დადგა, დედას გახედა, გაუღიმა და უთხრა:
ჩაგოდრებული. სახლის ზემო ფანჯრიდან ყალიონგაჩრილი კაცი

- ის თუ იცით, ახლა როგორ ცეკვავენ? ამ ბოლო წლებში თუ „იგის“ ნაცვლად წინადადებაში მხოლოდ და მხოლოდ „ბავშვი“
გიცეკვიათ? - და ლეოც ტაკიმასხარასავით მოჰყვა ტლინკების ყრას, უნდა ჩაესვა.
ხელების აქეთ-იქით ქნევას, უცნაურ ღმუილს. დედას გაეცინა. - მე ბავშვი მინდა, - ამბობდა დედა.
- არა, კარგა ხანია, არ მიცეკვია. - ბავშვი უნდა მოიშორო, - ეპასუხებოდა ლეო.
- რატომ? უნდა გეცეკვათ. აბა ერთი აქეთ მობრძანდით, - - მე არ მინდა ბავშვი მყავდეს, - ეუბნებოდა დედა კარლს.
ლეომ რაღაც მელოდია წაიზმუილა, ხელი ჩაავლო დედას, - შენ ბავშვს არ მოიშორებ! - ეჯიჯღინებოდა კარლი.
სკამიდან აიტაცა და მასთან ერთად დაიწყო ცეკვა. დედას დედა რომ კარლთან თანაცხოვრებას ეწეოდა, ჰაინრიხი
თვალდათვალ გადაუბრწყინდა სახე, გაუმხიარულდა და თითქოს უწინაც ხვდებოდა, მაგრამ ამ სიტყვის ნაცვლად სულ სხვა სიტყვა
გაუახალგაზრდავდა კიდეც. აეკვიატებოდა ხოლმე, აი ის, უხამსად რომ ჟღერს. მაშასადამე,
- ეჰ, - აღმოხდა დედას,- უწინ ხშირად დავდიოდი ბავშვის მოშორება შესაძლებელია... ის ბავშვი, ვისი გულისთვისაც
ცეკვებზე. კარლმა დედა მიატოვა, დედამ მოიშორა. ესე იგი, კარლი სულაც არ
- მაშინ მე წაგიყვანთ! - წამოიძახა ლეომ, - მშვენივრად ყოფილა მთლად უგვანი ძია,
ცეკვავთ, მე კი საცეკვაო კლუბში ხშირად დავდივარ, მერე „იგი“ დაიბადა - ბავშვი, და ლეოც იმუქრებოდა,
დედა მართლაც წაჰყვა ლეოს საცეკვაო კლუბში და ლეოც უპატრონოთა სახლს მივაბარებ, თუკი მაგის გულისათვის
ძია ლეო გახდა, მოგვიანებით კი დედამ და ლეომ ისევ და ისევ სამსახური მიატოვეო, მაგრამ დედას მაინც მოუწია სამუშაოს
„იგიზე“ ჩამოაგდეს ლაპარაკი. ჰაინრიხი გულისყურით უსმენდა მიტოვება, რადგან მაგისტრატურის მოხელეებზე შეღავათიანი
მათ და ხვდებოდა, რომ ამჯერად როლები შეიცვალა: დედას ახლა პირობებით წვნიანის გაცემა შეწყვიტეს. მოგვიანებით შავი ბაზარიც
ის დაეჟინა, რასაც უწინ კარლი ითხოვდა მისგან. დაიხურა, წვნიანებს აღარავინ ეხარბებოდა, ფული გამოცვალეს,
- მე იგი მინდა, - ამბობდა დედა. ლეოს კი პასუხად ის გააძვირეს, ხოლო მაღაზიებში ისეთი საქონელი გამოალაგეს, ადრე
სიტყვები ჰქონდა მზად, რასაც დედა ეუბნებოდა კარლს: შავ ბაზარზეც ვერსად ნახავდი.
- შენ იგი უნდა მოიშორო. დედა ტიროდა, „იგი“ ჯერ სულ პატარა იყო და დედის
ჰაინრიხი იმ დროს მეორე კლასში სწავლობდა და დიდი სახელი ერქვა - ვილმა, ლეო კი მანამდე იბღვირებოდა, ვიდრე
ხანია იცოდა, რას ნიშნავდა „იგი“. ყოველივე მარტინმა აუხსნა, დედა ხაბაზთან მოეწყობოდა.
მარტინს კიდევ ძია ალბერტისაგან გაეგო, რომ ქალებისა და ერთ დღეს ძია ალბერტი მოვიდა და დედას ფული
კაცების თანაცხოვრების შედეგად ბავშვები იბადებიან და ცხადზე შესთავაზა, დედა ფულს არ ართმევდა, ლეო დედას უყვიროდა,
ცხადი გახდა, რომ „იგი“ სხვა არაფერი იყო, თუ არა ბავშვი და ალბერტი კი - მარტინის ძია - ლეოს.

ძია ლეოს საპარსი წყლის სუნი უდის ხოლმე. უთავბოლო ძია ვილი ლამისაა და ექვსჯერ უფროსია ჰაინრიხზე,
პარსვისაგან სახე გადაწითლებული, ხოლო თმა კუპრივით შავი მაგრამ ვილისთან შედარებით ჰაინრიხი გაცილებით ხნიერ,
აქვს, საკუთარი ფრჩხილების მოვლა-მოწესრიგებასაც დიდ დროს გაცილებით გამოცდილ, გაცილებით ჭკვიან და დაღლილ
ანდომებს ლეო და სამუშაო ხალათიდან ყვითელი კაშნე მოუჩანს ადამიანად თვლიდა თავს, ხოლო ვილისთან მეგობრობა ისე
ხოლმე. ამასთანავე ლეო დიდი წუწურაქი ვინმე გამოდგა: ახარებდა, პატარა ბავშვის გულითადი დამოკიდებულება რომ
ბავშვებისათვის საერთოდ არ იმეტებდა ფულს და ამითაც გაგახარებს, თუნდაც პაწია ვილმას ალერსი, ასე ერთბაშად რომ
განსხვავდებოდა მარტინის ძიებისაგან - ძია ალბერტისა და ძია მოჩიტდა. ჰაინრიხი ულოლიავებდა ბავშვს, აძლევდა ბოთლს,
ვილისაგან, არაფერი რომ არ ენანებოდათ ჰაინრიხისათვის. ვილი უთბობდა ფაფას, - ნაშუადღევს დედა სამსახურში მიდიოდა
სულაც არ იყო ისეთი ძია, როგორიც ლეო, ლეო კი, თავის მხრივ, ხოლმე, ლეო კი ბავშვის მოვლაზე უარს ამბობდა; მე რა თქვენი
სულაც არ ჰგავდა ალბერტს. ჰაინრიხმა თანდათანობით ძიების გადია მნახეთო. ჰაინრიხი აბანავებდა კიდეც ბავშვს, მერე ისიც
კატეგორიებად დაყოფა ისწავლა: ვილი, მაგალითად, ნამდვილ ისწავლა, რა უნდა ექნა, პაწიას რომ გარეთ გასვლა მონდომებოდა;
ძიებს განეკუთვნებოდა, ლეო კი ისეთივე ძია იყო, როგორიც ერიხი, ხოლო როცა ჰაინრიხს საყიდლებზე უწევდა წასვლა, ანდა, დედას
გერტი, ან კიდევ კარლი, - ძია, დედასთან რომ ეწევა თუ მიაკითხავდა, ვილმა თან მიჰყავდა ხოლმე.
თანაცხოვრებას. აი, ალბერტი კი სულ სხვანაირი ძიაა, იგი არც ალბერტი, მარტინის ძია, სულ არ ჰგავდა ვილის. ეს იყო
ვილის ჰგავს და არც ლეოს. მართალია, ალბერტი არ არის კაცი, რომელმაც იცოდა ფულის ყადრი, კაცი, რომელსაც,
ვილისავით ნამდვილი ძია, რომელსაც ბაბუასაც კი დაუძახებ, მართალია, ჰქონდა ფული, მაგრამ ესმოდა, რა საშინელებაა, როცა
მაგრამ იგი არც ლეოსავით თანაცხოვრობს ვინმესთან. ძვირდება პური, კარაქი კი მამასისხლად ფასობს, ეს იყო ძია,
მამა პირმომცინარი ფელდფებელია. კედელზე თავისთვისაც რომ ინატრებდა ჰაინრიხი, ძია - არც ლეოსნაირი და
ჩამოკიდებული მისი ფოტოსურათი ათი წლის წინათაა არც ძია ვილი, რომელიც მარტო იმისათვის თუ გამოდგება, რომ
გადაღებული. უწინ მამა ხანში შესულ კაცს ჰგავდა, ახლა კი იგი ეთამაშო ან მასთან ერთად ისეირნო. არა, ვილი ცუდი ადამიანი
სულ უფრო და უფრო ემსგავსება ჭაბუკს: ჰაინრიხი როდია, მაგრამ ვილისთან ვერ ისაუბრებ, ალბერტი კი ყველაფერს
თანდათანობით უტოლდებოდა მამის წლოვანებას და მამა ახლა გაგიგებს, მიუხედავად იმისა, რომ ფული აქვს.
ორჯერ თუ იქნებოდა მასზე უფროსი, არადა, დრო იყო, მამა ჰაინრიხი სიამოვნებით დადიოდა ხოლმე იქ; უმთავრესად
ოთხჯერ, ხუთჯერ უფროსიც იყო ჰაინრიხზე. მეორე ფოტოზე, იქვე ძია ალბერტის გულისთვის, ამასთანავე, მარტინიც იქ ცხოვრობდა,
რომ ეკიდა, დედა თვრამეტი წლისაა და ისე გამოიყურება, აი რომელიც ფულთან დაკავშირებულ საკითხებში არაფრით არ
საკონფირმაციოდ მომზადებულ ქალიშვილს რომ ნახავ. განსხვავდებოდა ძია ვილისაგან. ჰაინრიხს ბებიაც მოსწონდა;

მართალია, ცოტა ახირებული ქალია, მაგრამ მაინც მოსწონდა. თავი III

დადიოდა ფეხბურთის სათამაშოდ, მაცივარში შეწყობილი
ნაირნაირი საჭმელების გულისთვის. იქ კიდევ იმ მხრივაც იყო ორიოდე წუთია ვიღაცის ჯიუტ, კეფაზე მობჯენილ მზერასა
კარგი, რომ ბაღში ვილმას დატოვება შეიძლებოდა, ხოლო თვითონ, გრძნობს, გამარჯვებებს დაჩვეული კაცის მზერას, ეჭვიც რომ არ
ლეოსაგან მოშორებით, ამ დროს საათობით ითამაშებდა ეპარება წარმატებაში. თუმცა მზერასაც გააჩნია; ხშირად იმასაც
ფეხბურთს. გრძნობს, ხოლმე, ვინმე მორიდებული თაყვანისმცემელი რომ
ეს კია, თავზარი დაეცემოდა ხოლმე იმის დანახვაზე, რას მუდარით სავსე თვალებს მიაპყრობს, მაგრამ ეს, ასე დაჟინებით
უშვრებოდნენ იქ ფულს. მართალია, არაფერზე ეუბნებოდნენ უარს, რომ უყურებს, საკუთარ თავში დარწმუნებულია, მზერა მტკიცე
ალერსიანადაც ექცეოდნენ, მაგრამ ჰაინრიხი ბუნდოვნად აქვს და არც მელანქოლიისა ეტყობა რაიმე. აგერ უკვე ნახევარი
გრძნობდა, რომ ერთ მშვენიერ დღეს ყოველივე ძალზე ცუდად წუთია, ამ კაცის თვალნათლივ წარმოსახვას ცდილობს: ალბათ
გათავდებოდა, არსებობდა ისეთი რაღაცები, რასაც ფულთან ელეგანტური გარეგნობისაა, შავგვრემანი, რა იცი, იქნება ცოტა
არაფერი ჰქონდა საერთო: თუნდაც ის ამბავი, რომ ძია ალბერტი წამხედურაც იყოს და სულაც ნაძლევი აქვს დადებული, - კაცი არ
სულ სხვა კაცი იყო, ვიდრე ძია ლეო; დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა ვიყო, სამ კვირაში ჩემი თუ არ გავიტანეო.
იმასაც, რომ მარტინი შეაძრწუნა იმ სიტყვამ, დედამ რომ მიახალა დაღლილი იყო და ამ უცნობ თაყვანისმცემელზე ფიქრი
ხაბაზს; თვითონ ჰაინრიხს მხოლოდ ეუხერხულა იმ სიტყვის იოლად გადაიყარა გულიდან. ის უხაროდა, შაბათ-კვირას
გაგონება, აქამდე რომ ძია ლეოსა და ვიღაც კონდუქტორი ალბერტთან და მარტინთან ერთად გავატარებო, ბიტენჰანში.
ქალისაგან გაეგონა, ეუხერხულა მხოლოდ, რადგან ეს სიტყვა ახლა ზაფხული მიილია თითქმის და ალბერტის დედასთან არ უნდა
დედასაც დასცდა. ეს სიტყვა ჰაინრიხს უშვერი მოეჩვენა, არც მისი იყოს ხალხმრავლობა. თუნდაც ალბერტის მოსმენა რად ღირს,
გაგონება სიამოვნებდა, მაგრამ იმ სიტყვის გაგონებაზე როცა გლუმთან და ვილისთან ერთად სატყუარებზე ლაპარაკს
მარტინივით როდი შეძრწუნებულა. ყველა ეს განსხვავება მოჰყვება; ამასთანავე წიგნებსაც წაიძღვანიებს და იკითხავს, ვიდრე
ნაწილობრივ თუ იყო ფულთან დაკავშირებული, ამ ამბებში მარტინი და მისი თანაკლასელი ფეხბურთის თამაშით იჯერებენ
მხოლოდ ძია ალბერტი ერკვეოდა და ალბათ იმასაც ხვდებოდა, გულს. შეიძლება გლუმიც არ გააწბილოს, სათევზაოდ წაჰყვეს და
რომ არ უნდა მოპყრობოდა ჰაინრიხს მეტისმეტად კარგად. მის საფუძვლიან განმარტებებსაც ათხოვოს ყური. გლუმი ნაირ-
ნაირ სატყუარებს ჩამოუთვლის, აუხსნის ანკესზე მათი აგების
წესებს და დიდი, ძალზე დიდი მოთმინების თაობაზეც ბევრს
ილაპარაკებს. ჯერ კიდევ გრძნობდა იმ დაჟინებულ მზერას, როცა

შურბიგელის დამბანგველი ხმა ჩაესმა: თუკი სადმე რეფერატია აიძულებდა, ცურვისას რომ დაგეუფლება ხოლმე, თუკი დინებას
წასაკითხი ხელოვნებაზე ან კულტურაზე, შურბიგელი იქაა და იქ. დაჰყვები, ეს გრძნობა აღიზიანებდა კიდეც, თუმცა დინებას მაინც
დასანახად სძულდა შურბიგელი და ახლა საკუთარ თავზე მიათრევინებდა თავს იქით, სადაც მეტ-ნაკლებად უაზრო იყო
ბრაზობდა, რატომ მომერიდა და მოწვევაზე უარი რატომ არ ყოველივე: კვლავაც და კვლავაც უყურებდა ნაწყვეტებს
ვთქვიო. ათასწილად აჯობებდა შინ დარჩენილიყო ან მარტინთან სულელური ფილმებიდან. უყურებდა უთავბოლო, უხეიროდ
ერთად წასულიყო კინოში, მერე ყავასაც დალევდა სანაყინეში და გადაღებულ ლიცლიცა კადრებს, უნიჭო მსახიობებს. ჯიუტად
ვიდრე მარტინი ფირფიტებს ამოირჩევდა, ასე თავაზიანად რომ გაებრძოლა თავს, თვლემა არ მომერიოსო, წელშიაც გასწორდა და
აწვდის ხოლმე მას მიმტანი გოგონა, საღამოს გაზეთებსაც შურბიგელის ლაპარაკსაც ყური მიუგდო, რასაც კარგა ხანია თავი
გადაათვალიერებდა. ახლა კი უკვე დაგვიანებულია, რამდენიმე მიანება. ღლიდა კეფაზე შეყინული მზერა, უჭირდა ასე გაძლება,
ნაცნობმა იგი უკვე შეამჩნია, მაშასადამე, კიდევ ერთი ჩამწარებული მაგრამ უკან მიხედვა მაინც არ უნდოდა, - ისედაც მშვენივრად
საღამო ელოდება: სახელდახელოდ გამზადებული იცოდა, ვინც ბრძანდებოდა: დახვეწილ-განათლებული
ბუტერბროდები, თავახსნილი ბოთლები, ყავა (ჩაი ხომ არ მექალთანეები დასანახად სძულდა. რეფლექსებსა და
გირჩევნიათ?), სიგარეტები და თვალწინ ალბერტის არასრულფასოვან გრძნობებს დაქვემდებარებული მათი ცხოვრება
გამოთაყვანებული მზერა დაუდგა. ასეთი სახე აქვს ხოლმე ლიტერატურული ნიმუშების ზეგავლენით მიედინება, მათი
ალბერტს, როცა სტუმრებთან საუბარი, ანდა მის მეუღლეზე გემოვნება კი სარტრსა და კლოდელს შუა მერყეობს. ყველა ეს
მოუწევს ლაპარაკი. ხალხი სასტუმროს ისეთ ოთახებზე ოცნებობს, საგანგებოდ
აწი ვეღარ დაიძვრენს თავს. ჯერჯერობით შურბიგელი შერჩეულ დარბაზში რომ უჩვენებენ ხოლმე უკანასკნელ სეანსზე
გამოდის სიტყვით. შემდეგ პატერ ვილიბრორდი წარმოუდგენს გაშვებულ ფილმებში, რომელთაც ორგანის ეგზისტენციალური
მავანსა და მავანს, ის უცნობი თაყვანისმცემელიც გამოეცხადება, ჟღერა ახლავს თან. შუქმიმქრალი კადრებითა და დახვეწილი
ვისი დაჟინებული მზერაც ახლა ნათურის შუქივით ეცემა ზურგზე. დიალოგებით მდიდარ - მართალია, ძუნწსიუჟეტიან, მაგრამ
ყველაფერს ის აჯობებს, თვალი მილულო - წათვლემ მაინც. უდაოდ მშვენიერ ფილმებში, ფერმკრთალი მამაკაცი ასეთივე
ისერიგად მოიწყობდა ხოლმე საქმეს, თავადაც გული ფერმკრთალი ქალის თავთანაა დახრილი. სიგარეტის კვამლი კი -
ეთანაღრებოდა. იმიტომ კი არ ივალდებულებდა თავს, აქაოდა, „ღმერთო ჩემო, რა დიდებული კადრია!“ - ნისლივით ჩამოდგება
პატივმოყვარე იყო, ან თუნდაც იმიტომ, რომ დაღუპულ მეუღლეს პატარა მაგიდაზე, - „სიბილწეა, რასაც ჩავდივართ, მაგრამ
დიდება შემატებოდა; ვერც იმას იტყვი, ერთობ საინტერესო სხვანაირად ხომ ვერ მოვიქცევით“. აქრობენ სინათლეს და
ადამიანების გაცნობა უნდოდაო, არა, უფრო იმის დარი გრძნობა ჩაქუფრულ სიბნელეში მაგიდის კიდეზე მბოლავი სიგარეტი

მოჩანს. შემდეგ ეკრანზე მთლიანად ქრება შუქი და გარდაუვალიც მაინც მოახერხეს და შუა გერმანიის რომელიღაც გაღლეტილ
აღსრულდება. საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკაში მისი სადოქტორო დისერტაცია
რაც უფრო მატულობდა ასეთ თაყვანისმცემელთა რიცხვი, გამოჩხრიკეს, 1934 წელს რომ ჰქონდა დაწერილი, - დისერტაცია
მით უფრო მეტად უყვარდა თავისი მეუღლე. მართალია, რას არ თემაზე: „ფიურერის სახე თანამედროვე ლირიკაში“. სწორედ ამის
აბრალებდნენ, მაგრამ ეს ათი წელიწადი არც ერთ მამაკაცს არ გამოა, რომ შურბიგელი ყოველ თავის გამოსვლას შენიშვნებით
გაჰკარებია. რაიმუნდი სრულებით არ ჰგავდა ამ ახლანდელ იწყებს ზოგიერთი მჩხავანა ღლაპის პუბლიცისტური
ნაცნობებს, გულუბრყვილო ადამიანი ეთქმოდა და კომპლექსებიც ნამუსგარეცხილობის თაობაზე, ახსენებს იმ სექტანტ პესიმისტებსა
ასეთივე ბუნებრივი ჰქონდა. და თვითმგვემ ერეტიკოსებს, რომელთაც არ ესმით სულიერად
შურბიგელის ხმა აბრუებდა და წამით გადაავიწყდა კიდეც მომწიფებული ადამიანის გარდასახვა. თუმცა მტრებსაც
კეფაზე მობჯენილი მზერა. ესიამტკბილებოდა შურბიგელი და მათ წინააღმდეგ ისეთ იარაღს
შურბიგელი ტანმაღალია, ზორბა; მწუხარება მის სახეს ხმარობდა, გულზე რომ ხეთქავდა მის ყველა მოძულეს, რადგან
ყოველ მოხსენებაზე ერთი ათად დაეტყობა ხოლმე, მოხსენებები კი ვერაფერს აწყობდნენ ამ იარაღის წინააღმდეგ: შურბიგელი
შურბიგელს უამრავი აქვს წაკითხული. ყოველი მოხსენების შემდეგ პატიობდა მტრებს, პატიობდა ყველას და ყველაფერს. სიტყვით
შურბიგელი კიდევ უფრო წარმოსადეგი, კიდევ უფრო ზორბაა გამოსვლისას ისე ეჭირა ხოლმე თავი, მის შემყურეს უმალ დალაქი
ხოლმე და ნელასაც სულ მუდამ ასე ეჩვენება, თითქოსდა მის წინ გაგახსენდებოდა, კლიენტს რომ მზრუნველად დასტრიალებს თავს.
საოცრად ერუდირებული, საოცრად დამწუხრებული ბუშტია, ლაპარაკის დროს წარმოსახულ მეგობრებსა და მტრებს ცხელ
დღითი დღე რომ იბერება და ერთ მშვენიერ დღეს ალბათ გასკდება კომპრესებს ადებდა თითქოს, ასხურებდა კეთილსურნელოვან,
კიდეც, ხოლო ამ ბუშტისაგან არაფერი დარჩება, გარდა ერთი პეშვი დამამშვიდებელ ესენციებს, არც პირისახის მასაჟი ავიწყდებოდა,
კონცენტრირებული, აყროლებული მწუხარებისა. თან უნიავებდა, სახეს უგრილებდა, შემდეგ კი დიდხანს,
თემაც სპეციფიკური ჰქონდა შურბიგელს - მისეული: გვარიანად უსაპნავდა თავს წარმოუდგენლად
„შემოქმედებითი პიროვნების დამოკიდებულება ეკლესიისა და კეთილსურნელოვანი, წარმოუდგენლად ძვირფასი საპნით; მისი
სახელმწიფოს მიმართ თანამედროვე ტექნიკურ ეპოქაში“, ხავერდოვანი ხმა კი ამ დროს მეტისმეტად ჭკვიანურ აზრებს
სასიამოვნო ხმა აქვს: ხავერდოვანი, შენიღბული წარმოთქვამდა. შურბიგელი პესიმისტი გახლდათ, თუმცა, არც
გრძნობიერებისაგან ოდნავ ჩამწყდარი და სავსე უსაზღვრო მაინცდამაინც უიმედო, ისეთი სიტყვები, როგორიცაა „ელიტა“,
მწუხარებით. შურბიგელი ორმოცდასამი წლისაა, ჰყავს მრავალი „კატაკომბები“, „სულიერი დეპრესია“, შუქურებივით
თანამოაზრე და თითო-ოროლა მტერი, მაგრამ ამ მისმა მტრებმა ტივტივებდნენ ამაღლებული სიტყვების ნაკადში. თავისი სალონის

წარმოსახულ კლიენტებს იდუმალ, ზღვა სიამოვნებას ანიჭებდა აბრუნებინებდა შვილს. შურბიგელს სწორედ ამ უკანა ოთახში
შურბიგელი: ნაზად უთათუნებდა ხელს, ადებდა ცივ და ნელთბილ გაუმახვილდა სმენა და სულიც აქ შეუმჭმუნვარდა. მამამისმა ვერ
კომპრესებს, უზელდა კანს. შურბიგელი თავის მსმენელებს ყველა იქნა და ვერ ისწავლა ლათინურ სიტყვებში მახვილის სწორად
იმ მომსახურეობას სთავაზობდა, საუკეთესო საპარიკმახეროს დასმა და génus[2]-ის ნაცვლად ჯიუტად გაიძახოდა - genús, ancílla[3]-
პრეისკურანტში რომაა ხოლმე ჩამოთვლილი. ს ნაცვლად კი áncilla-ს, ხოლო როცა მისი პირმშო ყოველგვარი
გაიზარდა კიდეც ერთ-ერთ საპარიკმახეროში, ქალაქის მომზადების გარეშე იწყებდა titemi[4]-ს უღლებას, მამამისს
გარეუბანში. „საოცრად ნიჭიერი ბავშვი" მალე შეამჩნიეს და ხელსაც სულელივით დაეკრიჭებოდა ხოლმე სახე, რადგან ასოციაციები
ყოველნაირად უწყობდნენ, მაგრამ ჩასუქებულ ბიჭს მაინც ბილწი ჰქონდა მუდამ.
სამუდამოდ დაამახსოვრდა მამის უსუფთაო და პატარა თავის მსმენელებს შურბიგელი ახლა იდუმალ მალამოს
საპარიკმახეროს გულისმომწყვლელი ეშხი: მაკრატლის ციმციმი, უსვამდა: მოკრძალებით უზელდა ყურებს, შუბლს, ლოყებს.
ნიკელის ლაპლაპი ნახევრად ბნელ ოთახში, ელექტროსაკრეჭის ბოლოს მკვირცხლი მოძრაობით შეახსნა წინსაფრები, თავი
ნარნარი ზუზუნი, ხმადაბალი საუბრები, ნაირ-ნაირი საპნისა და დაუკრა, შეაგროვა ფურცლები და მორცხვი ღიმილით
ინანთეულის სუნი, სალაროში ჩაგდებული გროშების წკრიალი, ტრიბუნიდან ჩამოვიდა. ტაშს ყველა უკრავდა, დიდხანს, თუმცა კი
ქაღალდის ნაგლეჯის მოკრძალებული გადაწოდ-გადმოწოდება, ხმადაბლა, - ზუსტად ისე, მას რომ უყვარდა; ტაშის გრიალს ვერ
რომელზეც ნელ-ნელა შრებოდა პირისახიდან ჩამონაფხეკი საპნის ეგუებოდა. მარჯვენა ხელი შურბიგელმა შარვლის ჯიბეში ჩაიყო და
ქაფი, ასე რომ, ქერა, შავი ან მწითური წვერი, იფიქრებდი, შაქრის თუნუქის პატარა კოლოფს დაუწყო თამაში, დავიტამინებული
შეყინულ ფქვილშიაო არეული. შურბიგელს სამუდამოდ დრაჟეთი რომ იყო სავსე. დრაჟეს ნაზი რაწკუნი აწყნარებდა და
დაამახსოვრდა ხის ორი თბილი და ბნელი ჯიხური, სადაც შურბიგელმაც ღიმილით გაუწოდა ხელი პატერ ვილიბრორდს.
დედამისი ემსახურებოდა კლიენტებს. გაკვამლულ ჯიხურებში, „შესანიშნავი იყო, შესანიშნავი!“ - წასჩურჩულა პატერ
სადაც ხელოვნური განათება ჰქონდათ გამოყვანილი, ერთთავად ვილიბრორდმა. შურბიგელი ყველას გამოემშვიდობა. საჩქაროდ
ბუტბუტი ისმოდა ხოლმე და უცებ, ხანგამოშვებით, დედამისი უნდა წასულიყო, რომ „სამხრეთ-ბავარიული სეცესიონის“ გახსნაზე
მკვეთრად აუწევდა ხმას. ასეთი რამ კი მაშინ ხდებოდა, როცა არ დაეგვიანა, იგი ხომ თანამედროვე ფერწერის, თანამედროვე
შურბიგელის დედა სასიყვარულო მტლაშა-მტლუშზე მუსიკის, თანამედროვე პოეზიის სპეციალისტად ითვლებოდა.
ესაუბრებოდა თავის კლიენტებს. თუკი საპარიკმახეროში არავინ განსაკუთრებით ურთულესი თემები მოსწონდა შურბიგელს,
იყო, ალერსიანი და მუდამდღე დანაღვლიანებული შურბიგელის რადგან სწორედ ასეთი თემები იძლეოდნენ უაღრესად გაბედული
მამა უკანა ოთახში გადიოდა, აბოლებდა, თან ცალკეულ სიტყვებს აზრებისა და უკიდურესად მწვავე კონცეფციების ჩამოყალიბების

შესაძლებლობას. შურბიგელის ეს შემართება მისსავე იყო ესმინა ეს, თუმცა იცოდა, რომ რაიმუნდსაც ისევე სძულდა
კეთილმოსურნეობას თუ შეედრებოდა: უფრო იმათ აქებდა, ვისაც შურბიგელი, როგორც თავად სძულს ახლა. სამ თვეში ერთხელ
თავის მტრად გულობდა, მოკეთეებში კი მუდამ ნაკლს დაეძებდა, შურბიგელი შინ მოადგებოდა ხოლმე ნელას, მოადგებოდა
იშვიათად თუ შეაქებდა ვინმეს და მოუსყიდავი კაცის სახელიც ასე დაუდევრად ჩაცმულ ახალგაზრდებთან ერთად, სვამდა მათ
გაითქვა. მოუსყიდავი კაცი იყო შურბიგელი, მართალია, ჰყავდა სახლში ჩაის ან ღვინოს, ხოლო სურათს, რომელსაც წარწერა ახლდა
მტრები, მაგრამ თავად არავის მტრობდა, - „პოეტის ქვრივი მისი მეუღლის პირველაღმომჩენელთან ერთად“,
ომის შემდგომ შურბიგელმა - ამ სიტყვების მერე - შურბიგელი სულ ცოტა ექვს თვეში ერთხელ მაინც
არაერთგზის მოჰყავდათ პავლე მოციქულის მაგალითი - გამოაქვეყნებდა სადმე.
რელიიგის უსაზღვრო მიმზიდველობა აღმოაჩინა. თავისი შურბიგელის წასვლამ შვება მოუტანა თითქოს. ნელას
მოკეთეებისა და მეგობრების გასაოცრად იგი ქრისტიანიც გახდა და სძულდა შურბიგელი, მაგრამ ამ კაცის აბუჩად აგდება იმავე დროს
ქრისტიან ხელოვანთა პირველაღმომჩენელიც. მისდა ართობდა კიდეც. ტაში მიწყდა თუ არა, ნელა გამოფხიზლდა.
საბედნიეროდ, შურბიგელს საყოველთაოდ ცნობილი, თუმცა აგერ ანაზდად იგრძნო, ის დაჟინებული მზერა ახლა სახეზე
უკვე ათ წელიწადზე მეტი ხნის წინანდელი ღვაწლი მიუძღოდა, - მომებჯინაო, ნელამ თავი აიღო და თვალიც შეავლო იმ უცნობს, ასე
რაიმუნდ ბახის საქვეყნოდ აღიარება, რომელსაც ჯერ კიდევ ჯიუტად რომ ცდილობდა ქალის მოჯადოებას. იგი პატერ
იმხანად უწოდა შურბიგელმა „ჩვენი თაობის უდიდესი ვილიბრორდთან ერთად მოეშურებოდა მისკენ.
ლირიკოსი“. ერთ-ერთი მთავარი ნაცისტური გაზეთის უცნობი კაცი ახალგაზრდა აღმოჩნდა და მიუხედავად
რედაქტორად მუშაობისას აღმოაჩინა მან ბახი, უბეჭდავდა ლექსებს მოდისა, სადად ეცვა: ნაცრისფერი კოსტუმი, კოხტად შებნეული
და ეს ამბავი ახლა იმის უფლებას აძლევდა, - ამ ფაქტის ყელსაბამი. შორიდან იერიც სანდომიანი ჰქონდა, ოდნავ
გახსენებისას მის მტრებსაც მუცელში უვარდებოდათ ენა, - ირონიული, ასეთ ირონიას კი ის რედაქტორები აიფარებენ ხოლმე
თანადროული ლირიკის შესახებ გამოქვეყნებული ყოველი სახეზე, პოლიტიკურ სტატიებზე უარს რომ იტყვიან და
რეფერატი შემდეგი სიტყვებით წარემძღვარა: „როდესაც 1935 წელს ფელეტონების წერას მიჰყოფენ ხელს.
პირველად გამოვაქვეყნე შემდგომ რუსეთში დაღუპული პოეტ პატერ ვილიბრორდის გულუბრყვილობას თუ მიაწერდი იმ
ბახის ლექსი, უკვე ვიცოდი, რომ ლირიკულ პოეზიაში ახალი ერა ამბავს, რომ უკლისად სწამდა შურბიგელისთანა ხალხისა ან
დადგა“. თუნდაც ამ უცნობისთანა კაცის, ვისაც ახლა ნელასაკენ
ბახის ლექსების დაბეჭდვით შურბიგელმა უფლება მოიპოვა მოაცილებდა დინჯად.
ნელასათვის „ძვირფასო ნელა“ ეწოდებინა, ნელა კი იძულებული

უცნობი შავგვრემანი კაცი იყო, სწორედ ისეთი, ნელას რომ დაუწყვიტეს უკვე გადაღებული და ეკრანზე გასაშვებად
ჰყავდა წარმოსახული, სხვა მხრივ კი იგი სულაც არ ჰგავდა იმ გამზადებული მშვენიერი ფილმის სამი მეოთხედი, დაუწყვიტეს
ინტელიგენტს, ვისზეც ახლახან ფიქრობდა. ნელამ ერთხელაც და სანაგვეში გადაუძახეს, თავად კი ამ ფილმიდან მონარჩენი,
გაუღიმა - უფრო მეტად შევაცბუნებო. ნუთუ არ აჰყვება სახის გადაგდებული ნაწილების შეკოწიწება მიესაჯა, შეკოწიწება იმ
კუნთების თამაშს? აჰყვა, რა თქმა უნდა, აჰყვა. ხოლო როცა კაცმა სიზმრებისა, თავდაპირველად რომ სულაც არ ეწერათ მხოლოდ
თავი დაუკრა, ნელამ შუაზე საგულდაგულოდ გადაყოფილი ხშირი სიზმრებად მოსვლა. მთავარი გმირი ფილმიდან ამოაგდეს, სხვა
შავი თმა დაინახა. გმირები კი - თვითონ, ბიჭი და ალბერტი, აიძულეს, რის
- ბატონი გეზელერი, - ღიმილით წარმოთქვა პატერ ვაივაგლახით შეკოწიწებული ახალი ფილმი ენახათ. რეჟისორმა
ვილიბრორდმა. - ამჟამად იგი ლირიკული პოეზიის ანთოლოგიაზე ერთი-ორი საათით ფილმში ვიღაც ჩია განმკარგულებელი
მუშაობს და სიამოვნებით მოგელაპარაკებოდა იმის თაობაზე, რაის შემოიყვანა, ჰოდა, იმანაც აურ-დაურია ფილმის ფინალი, მთავარი
რომელი ლექსი შეიტანოს კრებულში. გმირი აღარ გვჭირდება! ესე იგი, თვითონ ნელასი, ალბერტის,
- რა ბრძანეთ?... რა გქვიათ?... - ჩაეკითხა უცნობს ნელა და ბავშვისა და ბებიას გამწარებული ცხოვრება ამ თითისტოლა
სახეზე მაშინვე შეატყო, რომ მისი შეკრთომა გეზელერმა ქალის არარაობის სინდისზეა; არადა, ისე იყურება ახლა, ნამდვილად
აღელვებას მიაწერა. დარწმუნებულია, - ქალი იმიტომ დაიბნა, მე შევუყვარდიო. ჰაიტ,
ზაფხული რუსეთში, სანგარი, ტანმომცრო ლეიტენანტი შე პაწია აშიკო, შე უტიფრად მოზირალო ინტელიგენტო,
რაიმუნდს უეჭველ სიკვდილზე აგზავნის. მაშასადამე, ამ ანთოლოგიის შემდგენელო, ვაი შენს დღეს, თუკი ეს შენა ხარ.
შავგვრემან, საგულისგულოდ გაპარსულ სიფათს გააწნა ალბერტმა ახალგაზრდა კი მეჩვენები, მაგრამ ვაი შენს დღეს, თუკი ეს შენა
ათი წლის წინათ სილა? „ისე ვთხლიშე, ტუხა ლოყაზე ერთხანს ხარ! შენ გახდები მთავარი გმირი ფილმის მესამე ნაწილში,
საკუთარი ხუთი თითის ანაბეჭდს ვუყურებდი. ეს სილა ექვის რომელსაც მელოდრამული დასასრული ექნება; მაშ, შენა ხარ ის
თვის პატიმრობად დამიჯდა ოდესის სამხედრო ციხეში“. მითიური არსება ჩემი ბიჭის ფიქრებში, ბნელი პიროვნება ბებიას
ფხიზელი, ოდნავ დამფრთხალი თვალები გამომცდელ მზერას არ მეხსიერებაში, ათი წლის მანძილზე უსაზღვრო, ძვალსა და რბილში
აშორებს. სიცოცხლის ძაფი დაწყვეტილია, დანგრეულია ჩვენი გამჯდარი სიძულვილით რომ გახსენებს ხოლმე? ჰაი, შენც ისევე
ცხოვრება, - რაიმუნდის, ჩემი და ბავშვის ცხოვრება; დანგრეულია დაგესხმევა რეტი, როგორც მე მესხმის ახლა.
მხოლოდ და მხოლოდ იმის გამო, რომ ვიღაც შავტუხა - გეზელერი, - წარმოთქვა ღიმილით.
ლეიტენანტმა ქვა ააგდო და თავი შეუშვირა: „ჩემი ნაბრძანები, რაც - ბატონი გეზელური ორი კვირაა ფელეტონის
გინდა იყოს, მაინც უნდა შესრულდესო“. ნელას თვალისწამში განყოფილებას ხელმძღვანელობს „ბოტენში“, - ჩაურთო პატერ

ვილიბრორდმა. - რა მოგივიდა, ნელა, ძვირფასო, შეუძლოდ ხომ არ კართან მისული ნელა შეჩერდა, ხელი მხოლოდ პატერ
ხარ? ვოლიბრორდს გაუწოდა და თქვა:
- დიახ, რაღაც ვერა ვარ კარგად. - არა, გადავიფიქრე, შინ წავალ, შეუძლოდ ვგრძნობ თავს. თუ
- თუ ნებას დამრთავთ, ფინჯან ყავაზე მიგიპატიჟებთ, გნებავთ, დამირეკეთ, მაგრამ თქვენი გვარი ტელეფონში არ
გახალისდებით. ახსენოთ!
- სიამოვნებით. - რა მოხდა, ნელა ძვირფასო?
- თქვენც ხომ წამობრძანდებით, პატერ? - არაფერი ისეთი, გადავიღალე.
- კი ბატონო, წამოვალ. - მომავალ კვირადღეს სიამოვნებით გინახულებდით
მაგრამ ნელა ჯერ ტრიმბორნს უნდა გამომშვიდობებოდა, ბრერნიხში, ბატონი გეზელერი მოხსენებას წაიკითხავს.
ხელი ჩამოერთმია, მერე ქალბატონ მეზევიტცს მისალმებოდა. - დამირეკეთ, თუ გენებოთ, - გაიმეორა ნელამ და იქაურობას
ამასობაში ვიღაცის ჩურჩულს მოჰკრა ყური: „ბერდება ჩვენი სწრაფად გაშორდა.
მშვენიერი ნელა“ და უცებ გაიფიქრა, - ხომ არ აჯობებს, შინ როგორც იქნა, დააღწია თავი გაჩახჩახებული სინათლეების
დავრეკო და ალბერტს ვთხოვო, აქ მომაკითხოს; ხელად იცნობს და ზოლს და ბნელი ქუჩისაკენ გაუხვია, სადაც ლუიჯის კაფე
ამაზრზენ გამოკითხვა-დაკითხვებს თავიდან ამაცილებინებსო. ეგულებოდა.
ეჭვიც არ ეპარებოდა, რომ გეზელერი ნამდვილად ის გეზელერი ვინ მოთვლის, რამდენჯერ ყოფილა ამ კაფეში რაიმუნდთან
იყო, თუმცა კი ყველაფერი თითქოს პირიქით უნდა ყოფილიყო: ერთად. ეს კაფე ყველაზე მოსახერხებელი ადგილია საიმისოდ, რომ
ოცდახუთი წლის კაცს თუ მიამგვანებდი, დიდი-დიდი, სიზმრად ქცეული დაჩეხილი ნაწყვეტებიდან ფილმი შეაკოწიწო და
ოცდარვისა ყოფილიყო; ესე იგი, იმ დროს ეს ვაჟბატონი თვრამეტი ეკრანზე გაუშვა: ჩააქრობ შუქს, მერე ღილაკს დააჭერ თითს და
წლისაც არ იქნებოდა. სიზმარი, ცხადად რომ უნდა ქცეულიყო, მყისვე აკიაფდება ტვინში.
- წერილი მინდოდა მომეწერა, - თქვა გეზელერმა, როცა ლუიჯიმ გაუღიმა და ხელად იმ ფირფიტას დაავლო ხელი,
კიბეზე ჩადიოდნენ. ქალის შემოსვლისთანავე რომ დაუკრავდა ხოლმე: პრიმიტიულ-
- ტყუილად გაირჯებოდით, - უპასუხა ნელამ, გეზელერმა სანტიმენტალური მუსიკა კიდევაც მოგქანცავდა, კიდევაც
ამოხედა ნელას და მისმა ყეყეჩურად განაწყენებულმა იერმა ქალი აგაღელვებდა. ნელა მოუთმენლად ელოდა იმ წამს, მელოდია რომ
კიდევ უფრო შეაგულიანა. მიწყდებოდა და გრუხუნ-გრუხუნით გადაეშვებოდა
- ათი წელია წერილებს აღარ ვკითხულობ, გაუხსნელად თვალჩაუწვდენელ უფსკრულში, თავად კი ამასობაში ჯიუტად
ვყრი ხოლმე სანაგვე ყუთში. უყურებდა ფილმის პირველ ნაწილს, იმ ნაწილს, სიზმართან რომ

არაფერი ჰქონდა საერთო. ამ კაფეში დაიწყო ეს ფილმი და მას აქეთ სიყვითლეში დაძირულიყო მამლის მკერდიდან გადმოღვრილი
თითქმის არაფერი შეცვლილა აქ. ვიტრინის ზემოთ, ქუჩის სინათლისაგან.
მხრიდან, კედელში ახლაც მამალია გამოკვეთილი და ჭრომახ– - ამ ქურთუკს ნუღარ წამოისხამთ, არ გიხდებათ.
ჭრომახი შუშის ნატეხებითაა მოკილიტებული; ზოგი მოგვიანებით ეცეკვა კიდეც, რაკი მის მაგიდასთან პირველი
მდელობივით მწვანეა, ან ბროწეულივით წითელი, ზოგს იმ მოვიდა. დახლის შორიახლო ცეკვავდნენ, თავისუფალი ადგილი იქ
ალმებივით ჭახჭახა სიყვითლე დაჰკრავს, სამხედრო დაიგულეს. ამჯერად კი რიგიანად შეათვალიერა: მომღიმარ სახეზე
მატარებლებზე რომ დაამაგრებენ ხოლმე, ზოგიც შავია, - საოცრად სერიოზული, ლურჯი თვალები ნელას მხარმიღმიდან
ნახშირივით შავი. თოვლივით თეთრ აბრაზე კი, ოთხიოდე აგურის სადღაც შორს იცქირებოდნენ. მარტო ცეკვავდაო თითქოს და
ზომისა რომ იქნება და მამალს ნისკარტით რომ უჭირავს, წითელი ხელებს ოდნავად თუ შეახებდა, - მსუბუქზე მსუბუქ ხელებს,
წარწერაა: ჰენელი - 144-ნაირი ნაყინი. კვლავინდებურად დიდი მოგვიანებით რომ სახეზე მიიხუტებდა ხოლმე, როცა მათ უკვე
ხანია, რაც მამალი კედელშია გამოკვეთილი და თავის ერთად ეძინათ. ნათელი ღამეების ჟამს მის შავ თმას ისეთივე
ჭრელაჭრულა სინათლეს კაფეში შემოსულ სტუმრებსა და დახლს ფერფლისფერი დაედებოდა, როგორც ქუჩიდან შემოსულ
აფრქვევს. სინათლე იმ კუთხესაც სწვდება, სადაც ნელა ზის ახლა; სინათლეს და ნელაც მის სუნთქვას შეშინებული უგდებდა ყურს,
გაცრეცილ-შენაყვითლები ხელის მტევანი მაგიდაზე ახლაც ისე თუმცა კი სუნთქვა მაინც არ ესმოდა ხოლმე; თითებით თუ
აქვს ჩამოდებული, მაშინ რომ ჰქონდა, როცა ფილმის პირველი იგრძნობდა, როცა ხელს მიუტანდა ტუჩებთან.
ნაწილი დაიწყო. ცხოვრების ზედმეტი ტვირთი სწორედ იმ წამს მოიცილა
ვიღაც ახალგაზრდამ ნელას მაგიდასთან ჩაიარა. მიწისფერი თავიდან, როცა მიწისფერი ჩრდილი სინათლისაგან შენაყვითლებ
ჩრდილი ქალიშვილის ხელს გადააცურდა და ვიდრე ახედვას მის ხელს დაეცა და ჰიტლერიუგენდის ყავისფერი ქურთუკი
მოასწრებდა, ახალგაზრდამ ასე ჩაულაპარაკა: „ეს ყავისფერი სანაყინეს კუთხეში მიაგდეს.
ქურთუკი სულ არ გიხდებათ“. იგი უკვე ნელას ზურგს უკან იდგა, ხელის მტევანზე მომჯდარი ლაქა ზუსტად ისეთივე
დინჯად ააწევინა ხელები, ჰიტლერიუგენდის ქურთუკი გახადა, ყვითელი ფერისაა, როგორც ამ ოცი წლის წინათ.
მერე იატაკზე დააგდო, ფეხით დარბაზის კუთხეში მიაჩოჩა და მოსწონდა მისი ლექსები, იმიტომ რომ ეს ლექსები
ნელას მაგიდას მიუჯდა. რაიმუნდს ეკუთვნოდა, თუმცა ამ ლექსებზე გაცილებით უკეთესი
- რა თქმა უნდა, ვიცი, რომ ჩემი საქციელი უნდა აგიხსნათ, თავად რაი იყო, ასე სხვათაშორის რომ კითხულობდა მათ.
- ნელამ მაინც ვერ მოახერხა მისი შეთვალიერება, რადგან ახლა ყველაფერი იოლზე იოლად გამოსდიოდა ხელიდან, გეგონებოდა,
სხვა მიწისფერი ჩრდილი დაეცა მის ხელს, აქამდე რომ მუქ ასეც უნდა იყოსო; ჯარში გაწვევა, გასაგონად რომ ეზარებოდა, ისიც

კი გადაუვადეს, მაგრამ მეხსიერებას სამუდამოდ შემორჩა იმ ვიდრე ამ ნადავლს სანაგვე ყუთში ჩაუძახებენ; მოდიან და
გარდასული ორი დღის მოგონება, როცა რაის უღვთოდ სცემეს ხითხითს მოჰყვებიან, როცა ქაღალდის დასვრილ ხელსახოცებსა
კაზემატებში. და ზედ შენაწმენდ მუქი წითელი ფერის პომადას მოჰკრავენ
1876 წლიდან მოღწეული პირქუში, ნესტიანი ფორტი, სადაც თვალს: ეჰ, ოდესღაც ხომ ჩვენც ვიყავით ახალგაზრდები.
ვიღაც ჩიკრიკელა, ფხიან ფრანგს ახლა შამპინიონები გამოჰყავს: ეს ყოველივე იმ ჯურღმულის თავზე ხდება, სადაც ახლა
სისხლიანი ლაქები სველ, ცემენტის მრუმე იატაკზე; ლუდი და შამპინიონები გამოჰყავთ, - უამრავი თეთრი ლაქა ქათქათებს
მოიერიშეთა ბოყინი, როგორც საფლავიდან ამოძახილი ყავისფერ ნაკელსა და ყვითელ ნამჯაზე. სწორედ ამ ჯურღმულში
მოგუდული ბანი; ნარწყევი კედლებზე, ტალანში, სადაც ნაკელზე მოუღეს ბოლო აბსალომ ბილიგს, ქალაქში მოკლულ პირველ
ახლა მოთეთრო, ერთი შეხედვით ჭირიანი სოკოები იზრდება. ებრაელს, შავგვრემან, პირმომცინარ ჭაბუკს, რაიმუნდივით
კაზემატის სახურავზე უკვე მშვენიერი მწვანე გაზონებია მსუბუქი ხელების პატრონს. ხატვაც რიგიანი იცოდა აბსალომმა.
გაშენებული, ხარობს ვარდი, თამაშობენ ბავშვები, ისმის სხვა ალბათ ვერც კი შეიძლებდა ასე ხატვას. ხატავდა
ხელსაქმით გართული დედების შეძახილები: „ფრთხილად“, „რა სამეთვალყურო კოშკებსა და მოიერიშეებს, ხატავდა „სისხლით
დამთხვეულივით დარბიხარ“, პენსიონერები კი მწყრალად ხორცამდე გერმანელებს“ და სწორედ ამ მოიერიშეებმა, „სისხლით
ჩააფშვნიან ხოლმე ჩიბუხში თუთუნს და ეს ყოველივე მხოლოდ ხორცამდე გერმანელებმა“ გათელეს იგი დაბლა, ჯურღმულში.
რამდენიმე მეტრითაა დაშორებული იმ ორმოს, სადაც რაი და ტანმორჩილმა შავგვრემანმა ბარმენმა ახალი ფირფიტა
ალბერტი ორი დღის განმავლობაში სიკვდილის პირას ეყარნენ. მიართვა, ნიშნად თაყვანისცემისა მისი ქერა სილამაზისადმი.
ახლა აქ სახეგაბრწყინებული მამები ოთხით დაჯირითობენ, ნელამ ოდნავ გადააჩოჩა ხელი, ისე რომ მტევანს მამლის წითლად
ბაბუები ბავშვებს კამფეტებით უმასპინძლდებიან; აქვეა შადრევანი, შებუმბლული კისრიდან გადმოღვრილი შუქი დასცემოდა. მათი
ისმის შეძახილები: „კიდესთან ახლოს არ მიხვიდე“, მოხუცებული შეხვედრიდან ორი წლის თავზე ნელას, ზუსტად ამ ადგილას ედო
დარაჯი კი, ვისაც დილაობით პარკის შემოვლა აკისრია, ხელი, ეს ის დღე იყო, როცა რაიმუნდი აბსალომ ბილიგის მოკვლის
გარეუბნელი ახალგაზრდობის სასიყვარულო ნიშანკვალს სპობს: ამბავს უამბობდა: ხორცდაცვენილი პატარა ებრაელის ქალი,
პომადით მოთხვრილ ქაღალდის ხელსახოცებს, სიტყვა აბსალომის დედა, ალბერტის ბინიდან ტელეფონით რეკავდა
„სიყვარულის“ სინონიმებს, დატეხილი ტოტებით რომ ლისაბონში, ცდილობდა მეხიკო-სიტის დაკავშირებოდა,
დააფხაჭნიან ხოლმე მიწას. უთენია ფეხზე მყოფი ზოგი უკვეთავდა ყველა საოკეანო ტრასას, ხელში კი მთელი ამ ხნის
მიჩუჩუნებული პენსიონერი კი ზაფხულობით ადრიანად მოდის განმავლობაში პაწია ვილჰელმ ბილიგი ჰყავდა, რომელსაც ეს
ხოლმე აქ, რომ მოქუჩებული ნადავლი გაჩხრიკ-გამოჩხრიკოს, სახელი კაიზერ ვილჰელმის საპატივცემულოდ დაარქვეს და ჰოი,

საკვირველებავ! სადღაც შორს, არგენტინაში, ვიღაცას ტელეფონის მელნისფერია მამლის ჩიჩახვი, ფილმი ისევ გრძელდება:
ყურმილი ეკავა და ფრაუ ბილიგს ელაპარაკებოდა: ვიზა... ბე... ნაცრისფერი და მშვიდი დღეები ერთმანეთს მისდევს, გაჭიანურდა
არგენტინაში ბანდეროლით გადააგზავნეს „ფოლკიშერ პიესა. მოულოდნელად ლონდონში ხუშტურიანი და ფოტოგენური
ბეობახტერის“ ორი ნომერი და ჟურნალებთან ერთად ფურცლებს სახის ქალიშვილი კვდება, თვეების განმავლობაში ალბერტისაგან
შუა ჩაწყობილი ოცი ათასი მარკა. რაი და ალბერტი ნელას მამის არაფერი ისმის, ნელა კი წერილს წერილზე აგზავნის: „დაბრუნდი,
საკონდიტრო ფაბრიკაში მოეწყვნენ სამუშაოდ, სარეკლამო რაც შენ გაემგზავრე, რაიმუნდს აღარ გაუცინია“. ამ წერილების
განყოფილების მხატვრებად. გამოა, რომ ალბერტი დროდადრო საყვედურობს ხოლმე ნელას.
ახლა იქ შამპინიონები მოჰყავთ, თამაშობენ ბავშვები, ისმის ეკრანზე ყომრალი კადრები ლიცლიცებს, ნატიფი სინათლე
დედების შეძახილები: „ფრთხილად“, „რა დამთხვეულივით დაძაბულობას ზრდის. დაბრუნდა ალბერტი, მერე ომი დაიწყო:
დარბიხარ“, „კიდესთან ახლოს არ მიხვიდე“, ჩქეფს შადრევანი და ყოველი ფეხის გადადგმაზე საველე სამზარეულოების სუნი დგას,
ვარდებიც წითლად ღადღადებს. ზუსტად ასეთი ფერი აქვს ნელას სასტუმროები ხალხითაა გადაჭედილი, ეკლესიებში
ხელს იმ სინათლეზე, მამლის წითლად შებუმბლული კისრიდან თავგამოდებით ლოცულობენ მამულისათვის, ყველგან იმდენი
რომ ატანს, ჰენელის საგერბო მამლის წითლად შებუმბლული ხალხია, ღამესაც ვერსად გაათევ, რვასაათიანი შვებულება კი მალე
კისრის სინათლეზე. ფილმი გრძელდება, რაიმუნდის ხელები გარბის, იმაზე უფრო მალე, ვიდრე გადაჭდობილი მკლავები
აღარაა უწინდელივით მსუბუქი, მის სუნთქვასაც უფრო გაიგონებ განელტვებიან ერთმანეთს: წყვილები პლუშით გადაკრულ
ხოლმე. რაი თითქოსდა სიცილსაც გადაეჩვია, ფრაუ ბილიგისაგან დივანზე ეხვევიან ერთიმეორეს, ეხვევიან მუქ-ყავისფერ ტახტზე,
კი ბარათო მოვიდა: „დიდი მადლობა ჩემი ძვირფასი სამშობლოდან იაფფასიანი სასტუმროების ბინძურ საწოლებზე, ახლა რომ
შემონათვალი მოკითხვებისათვის“. მერე კვლავ გააგზავნეს დაუდგათ დრო; საითაც მიაბრუნებ თავს ზეწრები ჩექმის ვაქსითაა
ბანდეროლი, - „შტიურმერის“ ორი ნომერი, ჟურნალებთან ერთად დათითხნილი,
კი ათი ათასი მარკა. ალბერტი ლონდონს გაემგზავრა და იქიდან ჟღრიალებს ზარი, უგემური საუზმე ყელში არ გადადის,
სულ მალე ამბავი მოვიდა მისი დაქორწინების შესახებ; გალეული მატრონა კი ამასობაში ფანჯარაზე აბრას აკრავს: „ოთახი
ხუშტურიანი და ფოტოგენური სახის ქალიშვილი შეირთო ცოლად, თავისუფალია“. ფანჯარასა და ფარდას შორის ქაღალდის აბრაა
თავნება და ღვთისმოშიში ასული, ხოლო რაი მამის ფაბრიკაში გამოკრული, მაჭანკალ ქალს კი სახეზე ცინიკური სიბრძნე
დარჩა მხატვარ-სტატისტიკოსად, - როგორი რეკლამა მოუხდება აღებეჭდა, როცა იგი ქირის ფასით გაკვირვებულ რაიმუნდს
ჩვენს ახალ ნაწარმს? - ყველასათვის ხელმისაწვდომია ჰოლშტეგეს უპასუხებს: ახლა ომია, საწოლები ნაკლებადაა და ძვირადაც
მარწყვის ჟელე. ამიტომ ფასობსო. ასეთ ოთახებში ქალები მორიდებით

შეაბიჯებდნენ ხოლმე, ცოლქმრული მოვალეობა პირველად საიდანაც ჩემოდანი უნდა გამომეტანა, როცა იქ სხვა ქალი
სრულდებოდა არაკანონიერ სარეცელზე, რცხვენოდათ, რომ მეძავ შესახლდა უკვე: ვიღაც ქერა, უზაკველი და უმწიკვლო მეუღლე
ქალებს ჰგავდნენ, მაგრამ მაინც ტკბებოდნენ გარდაუვალით. თადარიგის ფელდფებელისა. ქალი ვესტფალურ დიალექტზე
სწორედ ასეთ ოთახებში ჩაისახნენ 1946 წლის პირველკლასელები: ლაპარაკობდა, მაგიდაზე ძეხვი დაედო, თან დამფრთხალი
გამოყვინცილებული, რაქიტიანი, ომისდროინდელი ის ბავშვები, თვალებით შემომყურებდა, ჭრელი პიჟამო მეცვა და ამის გამო
მასწავლებელს რომ შეეკითხებიან: „ესე იგი, ზეცა ისეთი შავი ფელდფებელის მეუღლემ კახპად ჩამთვალა. თუმცა მეც კანონიერი
ბაზარია, სადაც ყველაფერს იშოვი, არა?“ ზარის ჟღრიალი, რკინის მეუღლე ვიყავი, ჯვარი მეოცნებე ფრანცისკანელმა დაგვწერა
საწოლები, ზღვის ბალახით გამოტენილი და დაკორძილი ლეიბები გაზაფხულის ერთ მზიან დღეს. რაიმუნდს არ უნდოდა
კიდევ დიდხანს, კიდევ ორი ათასი ღამის განმავლობაში დარჩება ჯვრისწერამდე ჩემთან სიახლოვე. ნუ გეშინია, ფელდფებელის
ნატვრის საგნად, ვიდრემდის 1951 წლის პირველკლასელები კეთილო მეუღლევ! პერგამენტის ქაღლდზე კარაქის ყვითელი
ჩაისახება. კოშტია დათხლაპნილი, სირცხვილისაგან სახეალეწილ ქალს ეს-
ომი მუდამჟამს კურთხეული თემაა დრამატურგისათვის, ესაა ცრემლი წასკდება, მოზინზლულ მაგიდაზე კი კვერცხი
რადგან ისეთი მოვლენა მოჰყვება ხოლმე, როგორიცაა სიკვდილი, მიგორავს. ეჰ, ფელდფებელო, კვირადღეობით, წირვის დროს რომ
თავიდან ბოლომდე მთელ სიუჟეტს რომ დაძაბავს გვარიანად ასე მშვენივრად ამბობდი ბანს, რას გადაჰყარე შენი მეუღლე? აკი
დაჭიმული დოლის პირივით. არადა, საკმარისია ოდნავ შეეხო იყავი შენთვის წვრილმეურნე და მეთუნუქე, შინ ღორიც გყავდა,
ხელით, რომ აგუგუნდეს დოლი. ძროხაც, ქათამიც, დაკრძალვისას Dies irae-ს გალობდი და
კიდევ ერთი ჭიქა ლიმონათი, ლუიჯი, ოღონდაც ძალზე ვერდენის ამბები ბრძოლიდან ათი წლის თავზეც მშვენიერ
ცივი იყოს და თან რაც შეიძლება მეტი სიმწარე ჩაყარე იმ მწვანე სასაუბრო თემად მიგაჩნდა, როცა კათხა ლუდით ხელში
ბოთლიდან. ცივი უნდა იყოს და მწარე, იმ განშორებასავით მწარე, ემუსაიფებოდი ვისმეს; შენ, ოთხი მოწაფის ალალ-მართალო მამავ,
ტრამვაის გაჩერებებსა და ყაზარმის შესასვლელთან რომ იგრძნობ მთქმელო მშვენიერი ბანისა, ორგანივით რომ ჟღერდა ხოლმე
ხოლმე. იმ მტვერივით მწარე იყოს, იაფფასიანი სასტუმროების საეკლესიო გუნდში, რას გადაჰყარე მეუღლე? მას ხომ მთელი ღამე
ლეიბებს რომ უდის, - მწარე, როგორც კედლის ღრიჭოებიდან ლეიბის მწარე მტვრის ყლაპვა მოუწევს, შინ კი იმ შეგრძნებით
ჩამოცვენილი ლოხორო და ათასნაირი ჩალაბულა, ისეთივე მწარე, დაბრუნდება, თითქოს მეძავი იყოს. დაბრუნდება და მუცლით 1946
მეათე, მერვე, მეხუთე მარშრუტის ტრამვაის ბორბლებქვეშ რომ წლის პირველკლასელი აჰყვება, დღიდან დაბადებისა რომ ობოლი
გააქვს ტკაცატკუცი, როცა იგი უიმედობის შმორით აყროლებული იქნება მამით; შენ, უდარდელო მგალობელო, ასე ენაწყლიანად რომ
ყაზარმებისაკენ მიიზლაზნება; იმ ოთახივით ცივი უნდა იყოს, ჰყვებოდი ხოლმე ვერდენთან მომხდარ ამბებს, შენ ხომ ჭურვის

ნატეხით მკერდში სამუდამოდ დარჩები საჰარის ქვიშებში, განაპირას კვლავაც იგრძნობა წმახე სუნი, ბევრი ჯარისკაცია
დარჩები, რადგან მშვენიერი ბანი კი გაქვს, მაგრამ ჯანმრთელობაც ღირსყოფილი, მოცურავს ფული და ოთახების შოვნაც სულ უფრო
ხელს გიწყობს და ტროპიკულ პირობებში სამსახურისათვის ძნელდება: ათი ათასი ჯარისკაცია ერთ ალაგას თავშეყრილი,
გამოდგები. შეფაკლულ სახეზე ცრემლი ეტყობა ქალს, კვერცხი კი აქედან ხუთი ათას კაცს მოაკითხავს ვინმე, მთელ სოფელში კი
მაგიდაზე მიგორავს და დაბლა ეცემა: იატაკზე ლორწოვანი ცილაა ორასიოდე ოთახი თუ მოიძებნება იმ სამზარეულოების ჩათვლით,
დანთხეული, თიმთიმებს მუქი ყვითელი კვერცხის გული, სადაც ხის სკამლოგინებზე მიწოლილ დედებს დაჯილდოებული
დაფშხვნილ-დატეხილია ნაჭუჭი. ოთახში ძალზე ცივა, ჩემი და ღირსყოფილი მამებისაგან 1948 წლის პირველკლასელები
ჩემოდანი ცარიელია თითქმის, ჭრელი პიჟამოსი და ზოგი სხვა აჰყვებათ. აჰყვებათ იმ ადგილ-ალაგას, სადაც კი მოხერხდებოდა ეს:
აუცილებელი ნივთის გარდა არაფერია შიგ; ასე რომ, ძალზე მზრალ ნაველარზე, ფიჭვნარში - წიწვით მოშაშრულ მიწაზე; და
ძნელია დაარწმუნო ეს ღვთისნიერი ქალი ჩემს პატიოსნებაში, თუმც ციოდა, მაინც თვალისწამში წაუწვებოდნენ, რადგან იანვრის
ამასთანავე წიგნსაც მოჰკრა თვალი, რომელსაც გარკვევით ეწერა თვე იდგა, ოთახი კი გაცილებით ნაკლები იყო, ვიდრე ჯარისკაცი.
რომანი და თითზე წამოცმული ჩემი საქორწინო ბეჭედი ქალს მისი ორი ათასი დედა და სამი ათასი ცოლია ჩამოსული, მაშასადამე,
მოტყუების ფუჭი მცდელობა ჰგონია. ეჰ, ფელდფებელის მეუღლევ, სამი ათასჯერ უნდა აღსრულდეს გარდაუვალი, რადგან „ბუნება
შენი 1946 წლის პირველკლასელი მეთუნუქისაგან გყავს, ჩემი 1948 თავისას მოითხოვს“; ამასთანავე, არც მასწავლებლები ისურვებენ
წლის პირველკლასელი კი პოეტისაგან გამიჩნდა, თუმცა ამას არა 1948 წელს ცარიელი მერხების წინ დგომას, უიმედობა,
აქვს მაინცდამაინც დიდი მნიშვნელობა. სასოწარკვეთილება ახლავს ქალებისა და ჯარისკაცების მზერას,
გმადლობთ, ლუიჯი, კიდევ ერთხელ მომასმენინე ის მერე კი გარნიზონის სარდლობას მხსნელი აზრი მოუვა თავში:
ფირფიტა, ხომ იცი, რომელ ფირფიტაზე გეუბნები? - იცის, ლუიჯიმ ექვსი ბარაკი დაცარიელებულია, ესეც 240 საწოლი, დროებით
იცის. ველური, პრიმიტიული მელოდია დროულად მიყუჩდება, მთელი მეშვიდე კორპუსიც დაცლილია, იქ საარტილერიო პოლკის
ყმუილ-ყმუილით გადაეშვება უფსკრულში, გალხვება, მერე კი ისევ ასეულია განლაგებული, მაგრამ ასეული ამჟამად საწვრთნელ
თავიდან ახმიანდება, ცივია ლიმონათი, იმ გაყინული ოთახივით პოლიგონზეა გაყვანილი, საამისო ადგილი სარდაფებშიც
ცივი, ცივია და მტვერივით მწარე, ჩემს ხელს კი ამჯერად მამლის მოინახება, თავლებიც ცარიელია, „აქვეა ბუმბულივით თივა,
ლურჯად შეფერადებული ბოლო დაჰნათის. ცხადია, ფულის გადახდაა საჭირო“. ჩამორთმეულია ბეღლები,
ფილმი გუნება-განწყობილების შესაფერის მქრქალ რეკვიზირებულია ავტობუსები, რომლებიც ოცი კილომეტრით
სინათლეზე გრძელდება, - დრამატურგიამ იცის თავისი საქმე. დაშორებულ პატარა ქალაქში მიმოდიან. გარნიზონის სარდლობა
„ასეთი განათება ატმოსფეროს შექმნის“. საწვრთნელი მოედნის ფეხქვეშ თელავს ყველა კანონსა და წესდებას, მით უმეტეს, რომ

დივიზიას ცხრა მთას იქით უწევს წასვლა, ხოლო გარდაუვალი ჩვენდა ბედად, იმ კვირის ბოლოს მრეწველმა ვერ მოიცალა
ერთხელაც უნდა აღსრულდეს, არადა, 1961 წელს ყაზარმებში მეგობარი გოგონების სანახავად ჩამოსვლა, უსიხარულო და
კაციშვილის ჭაჭანება აღარ იქნება. ჰოდა, კიდევაც ჩაისახნენ 1948 მოულხენელი წუთებისათვის გაიმეტა ორივე, ვიდრე თავად
წლის პირველკლასელები: გაკნაჭული, კოჭდაბალი ბავშვები, ქვემეხებით ივაჭრებდა. კოკროჭინა პატარა სახლი მდელობზეა
რომელთა პირველი სამოქალაქო ნაბიჯი ქვანახშირის ქურდობა წამოდგმული, ირგვლივ ხშირწიწვა ნაძვები იწონებს თავს და
იქნება, ჩია და მარჯვე ბავშვები თითქოსდა ხელმრუდობისათვის სახლშიაც ორი საზრიანი გოგონა ფუსფუსებს. გოგონები ერთ
იყვნენ ზედგამოჭრილნი, სციოდათ, ითოშებოდნენ ხოლმე და ოთახში დაწვნენ დასაძინებლად, მეორე ოთახი კი ჩვენ დაგვითმეს.
ყველაფრის ფასი იმთავითვე ესმოდათ; თვალისწამში აახტებოდნენ იატაკზე თაფლისფერი სნატია დაფენილი, კედლებზე
ქვანახშირით დატვირთულ ვაგონს, და რასაც მოასწრებდნენ, თაფლისფერი შპალერია აკრული, თაფლისფერია ავეჯიც,
დაბლა ჩამოყრიდნენ ხოლმე. ნეტავი თქვენ, მცირეწლოვანო კედელზე კურბეს ნახატი ჰკიდია; „ორიგინალია?“ „რა თქმა უნდა!“
მაქურდალებო, კვლავაც და კვლავაც რომ იყოჩაღებთ, თუმც კი თაფლისფერია ტელეფონის აპარატიც და ორივე ტურფა ასულმა
მუდამ ყოჩაღი ბიჭები გერქვათ. ნეტავი თქვენ, დივნებსა და ხის ჩინებული საუზმე გაგვიწყო: ლამაზად ჩამოალაგეს შებრაწული
სკამლოგინებზე, ყაზარმის საწოლებსა თუ No 56 შენობაში რომ პურის ნაჭრები, კვერცხები, ჩამოგვიდგეს ჩაი, ხილის წვენი და
იქმენით მუცლად, იმ შენობაში, სადაც საარტილერიო ასეული იყო ყველაფერი. ხელსახოცებიც კი ისეთი თაფლისფერი იყო, რომ
განლაგებული, ნეტავი თქვენ, საჯინიბოების ახალთახალ თივაზე, სუნიც თაფლისა დაჰკრავდა.
ტყეში, მზრალ მიწაზე ან დერეფნებსა და ლუდხანის უკანა ოთახში უცებ სინათლე აციმციმდა, რაღაცამ გაიტკაცუნა და ფირიც
რომ ჩაისახეთ, რომლის გულისხმიერი პატრონი თავის გაწყდა, ჩამუქდა, ჩანაცრისფრდა ეკრანი, ღია ყვითელი ფერის
საცხოვრებელს საათობით აქცევდა ხოლმე შეუღლებულთა ლაქაღა ბდღვინავს ზედ; ჯერჯერობით საპროექციო აპარატიც
ბორდელად: - „რა მოხდა მერე, ყველანი ადამიანები ვართ“. ზუზუნებს ხმადაბლა, დარბაზში კი უკვე შუქი აანთეს, ისმის
სიგარეტი, ლუიჯი, და კიდევ ერთი ჭიქა ლიმონათი, ოღონდ კიდევ მაყურებელთა სტვენა, მაგრამ სტვენითაც ვეღარაფერს უშველი.
უფრო ცივი იყოს, თუ შეიძლება, თან კიდევ უფრო მეტი სიმწარე ფილმი პირველივე ნაწილის შემდეგ დამთავრდა, თუმცაღა იგი
ჩაყარე იმ მწვანე ბოთლიდან. მთლიანად იყო გადაღებული.
1948 წლის ჩემი პირველკლასელიც იმ სუსხიანი იანვრისაა, ნელამ მიმოიხედა, ამოიხვნეშა და გააბოლა, კინოდან
მაგრამ ლუდხანის უკანა ოთახში კი არ ჩასახულა ან სადმე გამოსვლის ხანს რომ იცოდა ხოლმე, ისე. ლუიჯის მორთმეული
იაფფასიან სასტუმროში, ერთ-ერთ კერძო, საუცხოო პატარა სახლში ლიმონათი შეთბა, ალკოჰოლს სიმწარე გაუქრა და გემოც დაეკარგა,
ჩაისახა, სადაც ვიღაც მრეწველი კვირადღეობით ჩამოდიოდა. მეტისმეტად გაზავებული ვერმუტის მსგავსად. მაშასადამე, ის

ძველი ფილმი ამ ფილმით შეცვალეს: ზემოთ კვლავინდებურად - მეუღლე თუ გყავთ? - შეეკითხა უეცრად. მძღოლმა
ჭრელი მამალია ამოკვეთილი. ნელას ხელს ახლა ამ მამლის თანხმობის ნიშნად თავი დაუქნია, მერე წამით გახედა და მის
მწვანედ მოზიმზიმე საზურგედან შემოღწეული სინათლე ეცემა; შუბლშეკრულ სახეზე ნელამ გაკვირვების ღიმი შეამჩნია.
თითქმის ისეთივე მამალია, ოღონდ ცოტა უფრო მეტადაა - ბავშვები?
შეჭრელებული. დახლთანაც სხვა კაცი დგას, თუმცა ნაყინი - ბავშვებიც მყავს, - უპასუხა მძღოლმა და ნელას შეშურდა
უწინდელივით 144-ნაირი აქვთ, აი, ფილმის გმირი კი სხვა გახდა, მისი. ანაზდად ტირილი მოერია, შეუწყლიანდა თვალები და
სწორედ ის, ვინც თაფლისფერ სახლში ჩაისახა და განა ნელამ სულ ფანჯრის მიღმა გაჩახჩახებული პანორამა მყის აციმციმდა.
ახლახან არ გაიცნო კაცი, ვისი გამოისობითაც გაწყდა ფილმი? - ღმერთო ჩემო, - აღმოხდა მძღოლს, - რა მოგივიდათ?
მაგრამ იქნება ვცდები, მეტისმეტად ახალგაზრდა ხომ არა - ქმარი გამახსენდა, - თქვა ნელამ. - ათი წლის წინათ
ხარ საიმისოდ, რომ დედაჩემის ლოცვებში შურისგებისათვის დაიღუპა.
შერაცხულ კაცად მიგიჩნიო? ნელამ გვერდზე გააჩოჩა ჭიქა, დაბნეულმა მძღოლმა ნელას გახედა, მერე ისევ გზას
წამოდგა, ჩაუარა ლუიჯის და უცებ გაახსენდა, რომ ფული უნდა მიაპყრო მზერა, წამით მარჯვენა ხელი საჭედან აიღო და მხარზე
გადაეხადა და ლუიჯიც ღიმილით დაეჯილდოებინა. ერთიცა და ნაზად მიუთათუნა. არაფერი უთქვამს. ნელა მადლიერების
მეორეც ლუიჯიმ სევდანარევი მადლიერების გრძნობით მიიღო და გრძნობით აივსო, თავად წამოიწყო ლაპარაკი:
ნელაც სანაყინედან გამოვიდა. დროდადრო წამოუვლიდა ხოლმე - ახლა მარჯვნივ გაუხვიეთ და პირდაპირ წადით,
და დღეების განმავლობაში გადავიწყებული შვილი უცებ ჰოდლერშტრასეს ბოლომდე.
საშინლად მოენატრებოდა. ერთი სული ჰქონდა, ვიდრე მის ხმას ფანჯრის მიღმა კვლავაც ციმციმებს გაჩახჩახებული
გაიგონებდა, მიუთათუნებდა ლოყაზე და დარწმუნდებოდა, პანორამა, ტაქსომეტრი კი წიკწიკით ჰყრის ახალ-ახალ ციფრებს:
გვერდით მეგულებაო; მერე მსუბუქ ხელებზე მიეფერებოდა, თან გროშზე გროშს აწებებს დაუღალავი მექანიზმი. ნელამ ცრემლი
მის მშვიდ სუნთქვას მიაყურადებდა, რომ ბიჭის ამქვეყნად შეიწმინდა და მანქანის შუქზე ეკლესია დაინახა. ანაზდად იაზრა,
არსებობა კიდევ ერთხელ დაედასტურებინა. ჩემი თაყვანისმცემლები სულ უფრო და უფრო ნაკლებად ჰგვანანო
ტაქსი სწრაფად მიაქროლებდა ჩაბნელებულ ქუჩებში. ნელა რაის; ეს სქელკანიანი და სახეჩამოქნილი პირუტყვები
მალულად ათვალიერებდა მძღოლის წყნარ, შუბლშეკრულ სახეს, გულდაჯერებით გამომარცვლავენ ხოლმე: „ეკონომიკა“, თან
ქუდის კაკარდის ჩრდილი რომ სანახევროდ უფარავდა. ირონიის გარეშე ახსენებენ ისეთ სიტყვებს, როგორიცაა „ხალხი“,
„აღორძინება“, „მომავალი“. თვალწინ დაუდგა შამპანურის ბოთლის
ყელზე შემოჭდობილი ვიღაც-ვიღაცების ხელები, მომავლის მქონე

ან განწირული, მტკიცე, უნიჭო ხელები; თვალწინ დაუდგა ის წლის წინათ რომ ეღიმებოდა ხოლმე. სიბნელეში პორტრეტზე
ჭკუისკოლოფა, ხუმრობასთან მწყრალ-უმძრახველი გამოსახული რაი თითქმის ცოცხალივით იცქირება და ნელამ მისი
თაყვანისმცემელნი, რომელთა გვერდით ნებისმიერი გაიძვერაც კი კუშტი, ლამის პედანტური ნაკვთები იცნო, რაის რომ დღეში
პოეტსა ჰგავს, ვიდრე ციხეში ამოაყოფინებენ თავს. სამჯერ მაინც აიძულებდა ეთქვა: „წესრიგი დავიცვათ“, „წესრიგი
მძღოლი ოდნავად შეეხო ნელას მხარს; უკანასკნელი დავიცვათ“. რაის ალბათ წესისა და რიგის დაცვა უნდოდა, როცა
წანაბიძგი და კიდევ ერთი გროშით გაიზარდა ტაქსომეტრზე ჯვრისწერამდე ნელასთან სიახლოვეზე უარი თქვა. მამას
გამოყრილი ციფრი. ნელამ მძღოლს ფული მიაწოდა, ბევრი ფული ქორწინებისათვის თანხმობა დასტყუეს, შემდეგ კი
მისცა. მძღოლმა გაუღიმა, მანქანიდან გადმოხტა, რომ მისთვის ხელიხელჩაკიდებულმა ქალ-ვაჟმა ნახევრად ბნელ, უგემოვნოდ
კარი გამოეღო, მაგრამ ნელა გადმოსულიყო უკვე. ჩაბნელებული მორთულ ფრანცისკანულ ეკლესიაში მოისმინა კურთხეული
სახლის დანახვამ გააკვირვა: გლუმის ოთახში სინათლე არ ენთო, ლუღლული, ზურგს უკან კი მათი მოწმეები იდგნენ, ალბერტი და
არც ბაღში ჩანდა ის ყვითელი ანარეკლი, დედის ფანჯრიდან რომ აბსალომი.
გადმოწვება ხოლმე. კარზე მიმაგრებული წერილის წაკითხვა ტელეფონის წკრიალმა რეალურ სამყაროში დააბრუნა, იმ
ნელამ მხოლოდ წინკარში შეძლო, როცა სახლში შევიდა და სამყაროში, ყველაზე მეტად რომ ეზარებოდა, ეგრეთ წოდებულ
სინათლე აანთო: „ყველანი კინოში წავედით“, - ეწერა ბარათზე. სინამდვილეში. ტელეფონმა მეორედ, მესამედ, მერე მეოთხეჯერაც
სიტყვა „ყველანი“ ოთხჯერ იყო ხაზგასმული. გაიწკრიალა. ვიდრე ნელა დინჯად წამოდგებოდა და ალბერტის
ნელამ ისევ გამორთო სინათლე და იქვე, რაიმუნდის ოთახში შევიდოდა, ყურმილში გეზელერის მორიდებით ნათქვამი
სურათის ქვეშ ჩამოჯდა. პორტრეტი ოცი წლის წინათ იყო გაიგონა:
დახატული. პირმომცინარი ყმაწვილი ეს-ესაა ლექსს მიაწერს - ვინ ლაპარაკობს?
მაკარონის ყუთს, რომელზეც გარკვევით ჩანს აბსალომ ბილიგის ნელამ თავისი სახელი თქვა და ისევ გაიგონა გეზელერის
მიერ ლამაზად გამოყვანილი ასოები: „ბამბერგერის საოჯანო ხმა:
მაკარონი“. ნახატზე რაი იცინის და ისეთივე ჰაეროვანია, - იმის გაგება მინდოდა, ახლა როგორა გრძნობთ თავს,
სიცოცხლეში რომ იყო ხოლმე, ყუთზე მიწერილი ლექსი კი პატერ შემაშინა თქვენმა უქეიფოდ ყოფნამ.
ვილიბრორდის არქივში ინახება; გახუნდა ნახატის ლურჯი - უკეთესად ვარ, თქვენს მოხსენებას დავესწრები.
ფერები, გაუფერულდა კვერცხისფერი ლათინური ასოები, თვითონ - დიდად დამავალებთ. თუ ნებას დამრთავთ, ჩემი
ბამბერგერი გაზის საკანში გაგუდეს. გერმანიიდან გაქცევა ვერ მანქანით წაგიყვანთ.
მოასწრო ბამბერგერმა. სურათზე კი რაის ისე ეღიმება, ამ ოციოდე - კეთილი.

- შინ მოგაკითხოთ? უ დ ე ბ ი. ოპუსი 54. ექიმი შავად გადაღებილ საწერ მაგიდას

- არა, არა, უმჯობესია, სადმე ქალაქში შევხვდეთ მიუჯდა, ამოიოხრა, მოგრძო თითებით კარტოთეკა გადაქექა,
ერთმანეთს. ამოაძრო ანკეტა, მოაშორა ზედ დაკრული ორიოდე ქათქათა
- მაშინ, პარასკევს, თორმეტი საათისათვის მოედანზე ბარათი და ამოღერღა:
დაგელოდებით, საკრედიტო ბანკის ცენტრალურ სალაროებთან. - ოღონდ არ შეშინდეთ, გადასახდელი თანხა გიანგარიშეთ.
ხომ მობრძანდებით? - ხვნეშახვნეშით გამოხედა ქალს, ფრაუ ბრილახს კი ნახატისაკენ
- მოვალ, - უპასუხა ნელამ და გაიფიქრა: „მოგკლავ, გაექცა თვალი, ექიმის ზურგს უკან რომ ეკიდა კედელზე; „მზიანი
დაგფშვნი, ასო-ასო აგკუწავ საშიშზე საშიში იარაღით, ჩემი უნკელი“. მხატვარს არ დაეშურა ყვითელი საღებავი, აქაოდა, რაინს,
ღიმილით, მე პირადად ჩირადაც რომ არ მიღირს; ოდნავ მოვჭიმავ ზვრებს, მშვენიერ პატარა ქალაქს მზიან ელფერს მივცემო, მაგრამ
ნიკაპს და მექანიზმიც ხელად ამოქმედდება. მე იმაზე უფრო მეტი ამაოდ, უნკელი მაინც არ იყო მზიანი.
ტყვია-წამალი მაქვს, ვიდრე იმ შენი ტყვიამფრქვევებისათვის მაგიდის უჯრიდან ექიმმა თამბაქოს პატარა კოლოფი
გქონდა ოდესღაც და შენი არ იყოს, ამ ტყვია-წამალში არც მე ამოიღო, შემოაცალა ვერცხლისფერი კანტი და ისევ ხვნეშა-
გადამიხდია რაიმე. ხვნეშით, დინჯად შეუდგა სქელი სიგარეტის გახვევას. თამბაქო და
- უსათუოდ მოვალ, - გაუმეორა ნელამ, ყურმილი დაკიდა ქაღალდი ქალსაც გაუწოდა, მაგრამ ფრაუ ბრილახმა თავი გააქნია:
და წინკარში დაბრუნდა. - გმადლობთ, არ მინდა.
სიამოვნებით მოწევდა, მაგრამ მთელი პირის ღრუ
თავი IV სტკიოდა. ექიმმა ჯერ იყო და რაღაც წმახე წამალი წაუსვა
ღრძილებზე, მერე ნიკელის პატარა ჩაქუჩით კბილებზე
კბილის ექიმმა კარი შემოაღო, სასტუმრო ოთახში შემოვიდა მიურაწკუნა, ბოლოს თავი გააქნია და თავისი მოგრძო, ლამაზ-
და თქვა: ლამაზი თითებით ღონივრად დაუზილა ღრძილები, თან ისევ და
- დაბრძანდით, ქალბატონო. ისევ თავს გააქნევდა ხოლმე.
ჰაინრიხის კბილა ბიჭი როიალს უჯდა და უხალისოდ ექიმმა ანკეტა წინ დაიდო, გააბოლა და მოულოდნელად
უტყაპუნებდა კლავიშებს. „ცოტა ხნით გარეთ გადი“, - უთხრა თქვა:
ექიმმა. ბიჭი თვალის დახამხამებაში გაქრა და ჩაყვითლებულ - არ შეშინდეთ, ათას ორასი მარკა დაგიჯდებათ.
კლავიშებზე გადაშლილი სანოტე რვეული დატოვა. ფრაუ ქალი თვალს ვეღარ აშორებდა ნახატს, ამასთანავე, ძალზე
ბრილახმა სათაურს გახედა და ძლივძლივობით ამოიკითხა: ე ტ ი დაღლილი იყო საიმისოდ, რომ შეშინებოდა. დაახლოებით ხუთას

ან ექვსას მარკას ვარაუდობდა; მაგრამ ექიმს რომ ახლა „ორი ათასი ხანია ცოფებს ჰყრის; არადა, ცოტა ხნით სამუშაოს მიტოვებაც
მარკა“ ეთქვა, ეს თანხა ისევე ეძვირებოდა, როგორც „ათას ორასი მოუწევს, კბილებდაცვენილი ხომ არ ივლის სამუშაოზე? მთელი
მარკა“. ორმოცდაათი მარკა დიდი ფულია, ძალზე დიდი ფულია, დღის განმავლობაში კარჩაკეტილი იყურყუტებს შინ, ყბას აიხვევს
ხოლო ნებისმიერი თანხა, ას ორმოცდაათ მარკაზე ზემოთ, და ექიმს საღამოობით თუ მიაკითხავს. საშინელი სანახავია
ერთნაირად ხელმიუწვდომელია მისთვის, განურჩევლად იმისა, კბილებდაცვენილი ქალი. არავის არ შემოუშვებს ოთახში, ჰაინრიხს
ორასი იქნება თუ ორი ათას მარკაზე მეტი. ექიმმა ღრმად თვალითაც არ დაენახვება, მით უმეტეს, ლეოს. ხუმრობა ამბავია?
ჩაისუნთქა კვამლი, - ახალ, მაგარ თამბაქოს ეწეოდა ექიმი. ცამეტი კბილი! ლუდამ მხოლოდ ექვსი კბილი ამოიძრო და
ცხადია, შემიძლია რვაას, თუნდაც შვიდას მარკად გადაყრუებულ ბებერსა ჰგავდა.
გიმკურნალოთ, მაგრამ ასე თუ დარჩა, გარანტიას ვერ მოგცემთ. - ამასთანავე, - განაგრძო ექიმმა, - მკურნალობის დაწყებამდე
ახლა კი გპირდებით, რომ კბილებს ნამდვილისაგან ვერ გაარჩევთ. ბე მინდა გთხოვოთ, სამასი მარკა მაინც, დანარჩენს მოგვიანებით
ალბათ გინახავთ კიდეც იაფი პლასტმასის კბილები, მოლურჯო გადაიხდით, როცა დახმარების ფულს მიიღებთ. ასე და ამრიგად,
ფერი რომ დაჰკრავთ. თანხის თითქმის ნახევარი გასტუმრებული გექნებათ. მაინც
რა თქმა უნდა, უნახავს და დანახვაც ეზარებოდა ხოლმე. რამდენის გადახდას შეიძლებთ ყოველთვიურად?
ასეთი კბილები აქვს ლუდას, საკონდიტრო მაღაზიის გამყიდველს. - ალბათ ოც მარკას, - ამოღერღა ფრაუ ბრილახმა.
როცა იცინის, მთელი პირი ლურჯად უკიაფებს, ხელად მიხვდები, - ღმერთო ჩემო, ასე ხომ მთელი წლის განმავლობაში ვერ
ხელოვნური კბილები რომ აქვს. დაფარავთ ვალს.
- მიმართეთ სოცუზრუნველყოფის განყოფილებას, - არაფერი გამომივა, ბესაც ვერ მოვუყრი თავს.
საქველმოქმედო ორგანიზაციას, იქნება დაგეხმარონ. აი, ორი ნუსხა - კი მაგრამ, კბილები ხომ მაინც უნდა ჩაისვათ, არადა, უნდა
მოგიმზადეთ. პირველზე რვაას მარკაზე ცოტა მეტია იჩქაროთ. ახალგაზრდა, ლამაზი ქალი ბრძანდებით და ეს საქმე თუ
დაანგარიშებული, ასე იმიტომ ჩავწერე, რომ მეორე ნუსხა თუ გადაივადეთ, მერე უფრო ძვირიც დაგიჯდებათ, თან კბილებიც ვერ
ნახეს, უფრო ძვირიანი, შესაძლოა საერთოდ არაფერი მოგცენ. იქნება რიგიანი.
ვინძლო გაგიმართლათ, ხუთასიოდე მარკას ჩაგითვლიან. ახლა ექიმი სულ რამდენიმე წლით თუ იქნებოდა მასზე უფროსი
ხომ ყოველ მეორე კაცს კბილები აქვს ჩასადგმელი. მაინც რამდენის და იმ კაცებს ჰგავდა, ახალგაზრდობისას რომ ლამაზი ბიჭები
გადახდას შეძლებთ ყოველთვიურად? ეთქმით ხოლმე, თვალები წაბლისფერი ჰქონდა, თმა - ჩალისფერი,
ფრაუ ბრილახი ჯერაც იხდიდა ჰაინრიხის კონფირმაციის დაღლილი პირისახე კი შეშუპებოდა, თან თმაც შეთხელებოდა
ფულს - კვირაში რვა მარკას, და ამ ფულის გულისთვის ლეო რა თავზე. ექიმი ნუსხას უხალისოდ ათამაშებდა ხელში.

- არ შემიძლია, - უთხრა ხმადაბლა, - მართლა არ კბილები აქვს. ფრაუ ბრილახი პალტოს იკრავდა, თან ნაჩუმათევად
შემიძლია. მასალისათვის მეც წინდაწინ უნდა გადავიხადო ფული, იმეორებდა იმ ავადმყოფობის სახელს, სასიკვდილო დიაგნოზივით
ტექნიკოსსაც თავისი უნდა. ახლავე დავიწყებდი მკურნალობას, რომ უწიოდა ყურში: პარადენტოზი.
მით უმეტეს რომ ვიცი, რა საშინელებაცაა ქალისათვის უკბილობა, - პასუხს შეგატყობინებთ, - უთხრა ფრაუ ბრილახმა.
მაგრამ მერწმუნეთ, არ შემიძლია. - ნუსხაც წაიძღვანიეთ. აი, ეს ნამდვილია, მეორე ნუსხა კი
ფრაუ ბრილახს სჯეროდა მისი, ექიმმა რამდენიმე ნემსი სამ ცალად მოგიმზადეთ. თითოეულ განცხადებას თითო-თითო
გაუკეთა ღრძილში, „საცდელი ამპულები“ გაიმეტა, თან ფულიც არ პირი აახლეთ თან. ხოლო ეს ერთი ცალი თქვენთვის დაიტოვეთ,
მოუთხოვია. მსუბუქი, დინჯი ხელი ჰქონდა ექიმს და ფრაუ იქნება დაგჭირდეთ.
ბრილახმა მორყეულ-მოფამფალებულ ღრძილზე მხოლოდ ნემსის ექიმმა კიდევ ერთი სიგარეტი გაიხვია. ოთახში ასისტენტი
ჩხვლეტა იგრძნო. წამალი კოშტად შეიკრა ღრძილქვეშ და კოშტიც შემოვიდა და ექიმი გოგონას მიუბრუნდა:
ნელ-ნელა იჩუტებოდა, მაგრამ ნახევარი საათიც არ იქნებოდა - ბერნარდს უთხარით, მეცადინეობა განაგრძოს.
გასული, ფრაუ ბრილახმა საუცხოოდ იგრძნო თავი, გამხიარულდა, ფრაუ ბრილახმა ქაღალდები პალტოს ჯიბეში ჩაიდო.
გახალისდა, ტკივილიც კი გადაავიწყდა. „გულს ნუ გაიტეხთ“, - გაამხნევა ექიმმა, თან უმწეოდ გაუღიმა.
- ცხადია, ასეც უნდა მომხდარიყო, - განუმარტა ექიმმა, სახეზე ისეთივე მიმქრალი ღიმილი გადაეფინა, როგორც უნკელზე
როცა ქალმა გაუმხილა, ახლა გაცილებით უკეთესად ვგრძნობო გაწოლილი მზის სხივი.
თავს, - ეს ის ჰორმონებია, ის ნივთიერებანი, თქვენს ორგანიზმს ლეო ახლა შინაა, ქალს კი დანახვაც არ უნდოდა მისი. საღ-
რომ აკლია. შესანიშნავი საშუალებაა, უმტკივნეულო, თუმცა, სალამათი და მოელვარე კბილები აქვს ლეოს, თან ეს ორი-სამი
ძვირი კია. თვეა, გაუთავებლად ეჯუჯღუნება: პირი გიყარს, კბილები არ
ფრაუ ბრილახი წამოდგა, პალტოს ღილები შეიკრა და რაკი გივარგაო. არადა, რითი უშველოს ამ ამბავს?! თავის თეთრსა და
ყელში ყიყვები მოებჯინა, ძალზე ხმადაბლა დაიწყო ლაპარაკი, - უხეშ ხელებს ლეო ყოველდღე უფათურებს ტანზე. ხელების დარად
შეეშინდა, გული არ ამომიჯდესო. პირის ღრუ ჯერაც სტკიოდა, მზერაც უალერსო და ხიწვიანი აქვს ლეოს. ალბათ სიცილს
მკურნალობისათვის საჭირო განწირული თანხა კი სასიკვდილო დააყრის, ფული რომ სთხოვოს. ლეო იშვიათად თუ აჩუქებდა
განაჩენივით საბოლოოდაა დადგენილი: უახლოეს ორ-სამ კვირაში რაიმეს, იმ მცირედსაც მაშინ გაიმეტებდა, თუკი შემთხვევoთ
ცამეტ კბილს შეელევა და ცხოვრებაც გასრულდება; ლეოს ხომ გულაჩვილებულს თან ფულიც აღმოაჩნდებოდა ჯიბეზე.
არაფერი ეჯავრება ისე, როგორც ცუდი კბილები. თვითონ ლეოს სადარბაზოში კაციშვილის ჭაჭანება არაა, სიჩუმეა, ბნელა.
კრიალა, ქათქათა, საგულდაგულოდ მოვლილი და საღ-სალამათი ფრაუ ბრილახი კიბეზე შეჩერდა, სცადა მეფუნთუშის კბილები

გაეხსენებინა. იმასაც გაფუჭებული კბილები ექნება. მართალია, ბროშურისა: „რა უნდა იცოდეს ავტოზეინკალმა შეგირდის
არასოდეს დაჰკვირვებია, მაგრამ აკი ახსოვდა, დროდადრო რომ ნორმაზე ჩაბარებისას“. ბევრი არაფერი დაუტოვებია, სამაგიეროდ,
უნიათოდ გამოუკრთებოდა ხოლმე მონაცრისფრო კბილები. დატოვა შვილი, დატოვა დაქვრივებული მეუღლე და ოდესღაც
ჩაბინძურებული ფანჯრიდან ეზოში გადაიხედა. კარდაკარ ნაცრისფერი, ახლა კი ჩაშავებული და გადაქუცული ნატის
მოარული ვიღაც ვაჭარი ურიკაზე ფორთოხლებს ახარისხებდა. საფულე, პარიზული საჩუქარი, ფრაუ ბრილახი რომ მუდამ თან
ფორთოხლებს ყუთიდან იღებდა, ზოგს ხელმარჯვნივ აწყობდა, დაატარებს ხოლმე.
ზოგს კიდევ, შედარებით მომცროებს - ხელმარცხნივ. მერე ნალევა უცნაური წერილი მიიღო მაშინ ასეულის მეთაურისაგან:
ფორთოხლები ურიკის ფსკერზე ჩაარიგა, ზემოდან დიდრონ- „თქვენი მეუღლე თავისი ტანკით რთულ სადაზვერვო ოპერაციაზე
დიდრონი ფორთოხლები დაალაგა და ბოლოს პირამიდებად იქნა გაგზავნილი. უკან აღარ დაბრუნებულა, მაგრამ სარწმუნო
დაახორხოლა ლამაზ-ლამაზი, ვეება ფორთოხლები. წყაროებიდან ვიცით, რომ თქვენი მეუღლე, ასეულის ერთი
ჩაგოდრებულმა ბიჭუნამ დაცარიელებული ყუთები სანაგვესთან საიმედო ჯარისკაცთაგანი, რუსებს არ ჩავარდნია ტყვედ. იგი
მიაჩოჩა. იქვე, გალავნის ჩრდილში, ლიმონების გორა ლპებოდა: მამაცთა სიკვდილით დაეცა ბრძოლის ველზე“, არც მისი საათი
ერთ დროს ჩაყვითლებულ ლიმონებს ახლა მწვანე ფერი გადმოუგზავნიათ, არც ჯარისკაცის მოწმობა, არც საქორწინო
შეპარვოდა, შენამწვანებზე კი თეთრი ლაქები აჩნდა და ამ ბეჭედი, არადა, არც ტყვედ ყოფილა ჩავარდნილი. მაინც რა მოხდა?
ლიმონგორას მოლურჯო ჩრდილში ბიჭს თითქოსდა იისფრად თავისივე ტანკში ამოიბუგა?
უღუოდა ღაჟღაჟა ლოყები. ფრაუ ბრილახს სიგარეტის გაბოლება ან ნახევარი წლის შემდეგ მიიღო იმ წერილების პასუხი,
ყავის დალევა მოუნდა და საფულე ამოიღო: ნაცრისფერი ნატი ასეულის მეთაურს რომ გაუგზავნა: „დაიღუპა დიდი
ჩაშავდა უკვე, გაიქუცა. საფულე მეუღლის ნაჩუქარი იყო, ვისი გერმანიისათვის“. მეორე ოფიცერი კი ასე წერდა: „იძულებული ვარ
ძვლებიც კარგა ხანთა მიწაში ჩალპა სადღაც ზაპოროჟიესა და შეგატყობინოთ, რომ ნაწილში არც ერთი ჯარისკაცი არ დარჩა, ვინც
დნეპროპეტროვსკს შორის. ცამეტი წლოს წინათ უსახსოვრა ეს თქვენი მეუღლის დაღუპვას შეესწრო“. გახრწნილი და
პარიზული საფულე; შეფერადებულ სურათზე აღბეჭდილი დაფუტუროებული ფიტული სადღაც ზაპოროჟიესა და
პირმომცინარი ფელდფებელის, პირმომცინარი ზეინკლის, დნეპროპეტროვსკს შორის აგდია მიწაში.
პირმომცინარი საქმროსაგან ჰქონდა ეს საჩუქარი, ვისგანაც ქვემოთ, ეზოში, ჩაგოდრებულმა ბიჭმა ცარცით დააწერა
თითქმის არაფერი შემორჩენია გარდა გადაქლეთილი საფულისა, დაფას: 6 საუკეთესო ფორთოხალი ერთ მარკად. შვილივით
თავისივე წმინდა კონფირმაციის სამახსოვროდ რომ უძღვნა, და ლოყებღაჟღაჟა მამამ კი ექვსიანი წაშალა და მის ადგილას 5-იანი
ფურცლებშეყვითლებული, შეფლეთილ-შემოფლეთილი შემოხაზა.

ფრაუ ბრილახმა საფულეში ფული გადათვალა. ყუთებში აწყობდა, აწონიდა, აწონიდა და შეფუთავდა.
ჰაინრიხისათვის მისაცემ ორ ოცმარკიან ბანკნოტს, ათი დღის გაგაბრუებდა ერთფეროვნება, მოგაჯადოებდა სისუფთავე:
სამყოფ ფულს, გროშსაც ვერ მოაკლებს. ამ ფულის გარდა, კიდევ ყუთებზე ისეთივე მუქი სილურჯე ეხატა, ოკეანის ყველაზე ღრმა
ერთი მარკა და ოთხმოცი პფენიგი აქვს ხურდად. ყველაფერს ადგილები რომაა ხოლმე გეოგრაფიულ ატლასზე. ყვითელი ფერი
კინოში წასვლა აჯობებს; ბნელა, თბილა, დროც მშვიდად დაჰკრავდა მაკარონს, ხოლო ეტიკეტები „ბამბერგერის ფერადი
მიედინება, უმტკივნეულოდ დნება, - დრო, ხანდახან რომ სურათების სერიიდან“ წითელზე წითელი იყო: თვალისმომჭრელი
უმოწყალო და ულმობელია ხოლმე; საათის ისრები ზოგჯერ ფერადი სურათები, რომლებზეც სხვადასხვა ამბები იყო
წისქვილის დოლაბივით მძიმე-მძიმუდ ბრუნავს, ნელ-ნელა და აღბეჭდილი „ძველი გერმანული თქმულებებიდან“: ზიგფრიდს
გულდაგულ ფქვავს დრო-ჟამს, საღამოობით კი თავს ისე გრძნობს, კარაქისფერი თმა აქვს, მისი ლოყები ისეთივე ფერისაა, როგორც
თითქო ტანში ზარავსო, ვეღარც ტყვიასავით დამძიმებული თავის ატმის ნაყინი, კრიმჰილდეს კანი კბილის მოვარდისფრო პასტას
სიმძიმეს უძლებს და შემოწოლილი ვნებათაღელვაც ლოდად აწევს გაგახსენებს, მარგარინისფერი აქვს თმა, ალუბლისფერი აქვს
გულზე, ჟრუანტელი დაუვლის ხოლმე ამყრალებული პირისა და ტუჩები. ყვითელი ფერი დაჰკრავდა მაკარონს, კოლოფებს მუქი
მოფამფალებული კბილების გახსენებაზე; თმას თითქმის დაეკარგა ლურჯი ფერი ეხატა, ხოლო ეტიკეტები „ბამბერგერის ფერადი
ფაფუკი სინაზე, სახის კანიც უმოწყალოდ უუხეშდება. კინოში კი სურათების სერიიდან" წითელზე წითელი იყო. ირგვლივ
ხელად დამშვიდდები, გუნებაც გამოგიკეთდება. ასეთი გრძნობა სისუფთავე სუფევდა, ფაბრიკის სასადილოში გულნებიერ კისკისს
უწინ ეუფლებოდა ხოლმე, პატარაობისას რომ ეკლესიაში გაიგონებდი, საღამოობით კი ვარდისფრად განათებულ სანაყინეში
შეაბიჯებდა: ამშვიდებდა ლოცვა-გალობის ჰარმონია, მოსწონდა შეიძლებოდა შესვლა.
მუხლის მოყრაც, წამოდგომაც, ეს ყოველივე გულზე მოეფინებოდა, ან არადა, ჰაინრიხთან ერთად საცეკვაოდ წავიდოდა.
შინ კიდევ ისევ და ისევ აშმორებული სიმკაცრე დაუხვდებოდა: პირმომცინარ ეფრეიტორს ორ კვირაში ერთხელ ეკუთვნოდა
ხორციჭამია მამა შავ დღეს აყრიდა ხოლმე ღვთისნიერ დედას, ერთდღიანი შვებულება, - აკი სულ მალე უნდა გასვლოდა
მუდამდღე რომ იმას ცდილობდა, ნაკუნთალზე გამობერილი სამხედრო სამსახურის ყავლი.
ვენები წინდებქვეშ დაემალა. ისიც ოცდათერთმეტი წლისა იყო მარკასა და ოთხმოც პფენიგს თავისუფლად იმყოფინებდა
მაშინ, როგორც თავადაა ახლა. თითქმის ყველაფერს, რაც სახლთან კინოს ფულად, მაგრამ დააგვიანდა. დილის თერთმეტი საათის
არ იყო დაკავშირებული, შვება მოჰქონდა ხოლმე; შვება მოჰქონდა სეანსი კარგა ხანია დაიწყო, პირველი საათისათვის კი უკვე
ბამბერგერის ფაბრიკაში გამეფებულ მონოტონურობას, სადაც ფრაუ სახაბაზოში უნდა იყოს. ქვემოთ, ეზოში, ბიჭმა მწვანე ალაყაფის
ბრილახი მაკარონს აწონიდა და ყუთებში აწყობდა; აწონიდა და კარი გააღო და მამამისმაც ურიკა იქით გააგორა, ალაყაფის კარს

მიღმა ქუჩა გამოჩნდა. ფრაუ ბრილახმა ჯერ მანქანის ბორბლები სიყვითლეს. საითაც გაიხედავ, ყველგან ნაცრისფერი და თეთრი
დაინახა, მერე ველოსიპედისტების წვივებს მოჰკრა თვალი, კიბეს ფერებია შერეულ-შეზავებული, დახვავებული გეგონება ნაცარა
ჩაუყვა და იმ თანხის გამოცნობა სცადა, ხაბაზი რომ გაიღებდა ფერი და ხაბაზის პირისახეც - ბავშვური, ფერნაქცევი და ბუდაღა
„თავისი’’ მელანქოლიური ჟინის დასაკმაყოფილებლად. ხმელ- სახე - თითქოსდა ამ ფერშია ათქვეფილი. ხაბაზს თვალებიც
ხმელი კაცი კი ეთქმის ხაბაზს, მაგრამ პირბუდაღაა, ნაცრისფერი მოუჩანს, ხოლო როცა იგი ლაპარაკობს, ნაცრისფერ
სახეჩაბიჟვინებული, და როცა სახაბაზოში მარტო რჩებიან, ხაბაზი კბილებშუა ღია წითელი ენა გამოუჩნდება ხოლმე, ლაპარაკით კი
ნაღვლიანი თვალებით მიაჩერდება ხოლმე, მიაჩერდება და ენის ხაბაზი განუწყვეტლივ ლაპარაკობს, თუკი ქალთან პირისპირ
ბორძიკით შეასხამს ხოტბას სიყვარულით მონიჭებულ სიხარულს; მოუწევს დარჩენა.
მიყრუებული ხმით ღაღადებს ხორციელი სიყვარულის პატიოსან ქალზე ოცნებობს ხაბაზი. მას მერე, რაც მისმა
მადიდებელ ჰიმნებს. ხაბაზს სძულს თავისი ცოლი, ცოლსაც ცოლმა შეიძულა, შეიძულა თავისი ქმარი და ქმართან ერთად
დასანახად სძულს ხაბაზი, დასანახად სძულს უკლებლივ ყველა უკლებლივ ყველა მამაკაცი, ხაბაზი საროსკიპოში თუ ჰპოვებდა
მამაკაცი, აი ხაბაზს კი უყვარს ქალები, უყვარს და რა სიტყვებით არ სიხარულს, თუმცა კი ეს სიხარული საკმაოდ ბიწიერ სიხარულად
შეამკობს ხოლმე მათ: შეუქებს ტანს, გულმკერდს, ტუჩებს, მიაჩნდა და სანუკვარ ოცნებასაც - ბავშვის გაზრდას, ვერა და ვერ
თუმცაღა მისი მელანქოლია დროდადრო ველურობის სამანსაც ეღირსა.
გასცდება ხოლმე. ფრაუ ბრილახი უსმენს ხაბაზს, თან მარგარინს იმ დღეს, როცა ფრაუ ბრილახმა ხელი აუკრა გრძნობაზე,
წონის, ადნობს შოკოლადს, თქვეფს ხაბაზის მიერ მომზადებულ თან უშვერი სიტყვით მოიხსენია სიყვარული - აი, იმ სიტყვით,
კრემს და პატარა კოვზით ხან შოკოლადის გრეხილი ხვეულები ლეოს რომ აკერია ხოლმე პირზე, - ხაბაზი შეკრთა და ფრაუ
გამოჰყავს ტორტზე, ასე რომ ხიბლავს ხაბაზს, ხან მარციპანის გოჭს ბრილახიც სწორედ მაშინ მიხვდა, ეს კაცი თურმე ჩვილი სულის
დრუნჩზე შოკოლადის დინგს დაატყლაპებს. ხაბაზი მწყაზარ პატრონი ყოფილაო.
პირისახეს უქებს, უქებს ხელებს, კენარ ტანს. ის სიტყვები თითქო მისდა უნებურად წამოსცდა, თითქო
სახაბაზოში მეტ-ნაკლებად ნაცრისფერი ან მეტ-ნაკლებად განზრახაც მიახალა: გაორებული გრძნობა იყო ამის მიზეზი -
თეთრია ყველაფერი: ქვანახშირის სიშავე, ფქვილის სითეთრე და აღიზიანებდა ხაბაზის თვინიერება; ლეოსეული სიტყვები
ტაფა-მათრათის მრუმე ფერი ერთმანეთშია არეული; ასობით წამოსცდა, აგერ წლების განმავლობაში ჩაესმოდა ხან ჩურჩულ-
სხვადასხვა ელფერი ახლავს ნაცრისფერს და მხოლოდ იშვიათად ჩურჩულით, ხანაც ყვირილ-ყვირილით, - სიტყვები,
თუ დაინახავ ყვითელ ან წითელ ფერებს: ალუბლისეულ შეჩვენებასავით რომ სდევნიდა ხოლმე. გულის გულში
სიწითლეს, ლიმონისეულ ველურ და ანანასისეულ მინაზებულ ჩაბუდებულმა ამ სიტყვებმა ერთ მშვენიერ დღეს უბრალოდ

ამოხეთქა, მერე კი ფრაუ ბრილახმა ხაბაზის ნაღვლიან პირისახეს შორიახლო წასჩურჩულებს თავის ჰიმნებს, ქოქოსის ფქვილის
მიახალა ისინი და სულიც აუფორიაქა. გორაკებს, დაშაქრულ და რომით გაჟღენთილ ტორტებს შუა
- გთხოვ, - უთხრა მაშინ ხაბაზმა, - ნუ იტყვი ასე. ჩამდგარი შემოჰღიმ-შემოსციცინებს ბედნიერებისაგან
ლეო უთუოდ ჰკითხავს: რა მოგივიდაო დრუნჩზე. აი, ამის თავდავიწყებული; ფრაუ ბრილახი კი ხაბაზის ნერწყვიან კოცნას
გამო არ უნდოდა შინ წასვლა, არ უნდოდა ამ სიტყვების მოსმენა, იგრძნობს, იგრძნობს იმ კაცის კოცნას, ბილწ სიყვარულს რომ ვერ
ამასთანავე, არც ლეოს საღი და ქათქათა კბილების დანახვა ეგუება და ცოლქმრული ალერსითაც მას აქეთ ვეღარ ტკბება, რაც
ეხალისებოდა მაინცდამაინც. მის მეუღლეს ყველა ჯურის მამაკაცი შესძულდა. გამხდარ-
შინ იმ დროს მიბრუნდება, ლეო რომ სამუშაოზე წავა. გამხდარი, მოკლეთმიანი მზეთუნახავია ხაბაზის ცოლი, მზერა
ბავშვი ფრაუ ბორუსიაკთანა ჰყავს მიბარებული, - არას დიდებით სუსხიანი აქვს, მგზნებარე, ხელები სალაროს აპარატზე ისე აქვს
არ შეიძლება ბავშვის ლეოსთან დატოვება, ფრაუ ბორუსიაკი ხოლმე ჩამოდებული, როგორც კაპიტანს გემის შტურვალზე;
ლამაზ-ლამაზი ქალია, ოთხიოდე წლით თუ იქნება მასზე უფროსი. პატარა და მტკიცე ხელზე „სადა“ სამკაულს დაატარებს გრილი,
მშვენიერი, კრიალა კბილების პატრონია და ფრაუ ბორუსიაკი ლამისდა გამჭვირვალე მწვანე ქვებით მოოჭვილ ძვირფას
სწორედ ის ქალია, ერთდროულად რომ ღვთისმოსავიცაა და სამკაულს და მისი ხელებიც მეტისმეტად წააგავს ლეოს ხელებს.
კეთილიც. ფრაუ ბრილახმა ქუჩა გადაჭრა, შევიდა კაფეში, ტანწერწეტა და ბიჭურად აღნაგი ქალღმერთია ხაბაზის მეუღლე.
ფანჯარასთან თავისუფალ მაგიდას მიაგნო და პალტოს ჯიბიდან ათი წელიწადიც არ იქნება მას მერე გასული, რაც ზვიადი
სიგარეტის კოლოფი ამოიღო. „თომაჰავკი“ - ეწერა კოლოფს; ძალზე ქალიშვილი ყავისფერქურქიან გოგონათა რაზმს მიუძღვებოდა წინ
გრძელი, ძალზე თეთრი, ძალზე მაგარი სიგარეტი, „ვირჯინიის და თან ძლიერი, ლამაზი ხმით ამაყად მღეროდა: „ბერეტზე ფრთაა
მზემ მოიყვანა ეს თუთუნი“. ილუსტრირებული ჟურნალების მოფარფატე“ და „წინ გაგვიძეხი, მედოლევ!“. მამამისი „წითელი
გადათვალიერება არ უნდოდა და როცა კოვზით ყავას ურევდა, ქუდის“ მეპატრონე იყო, სადაც ფრაუ ბრილახის მამა პარასკეობით
უცებ გაიფიქრა, - ხაბაზისათვის ხომ არ მეთხოვა ავანსი, იქნება ნახევარ ხელფასს ტოვებდა ხოლმე. ხაბაზის მეუღლე ახლა
სულაც ასი მარკა ჩამითვალოსო; და ფრაუ ბრილახი საკუთარ თავს მოჯირითე ქალსა ჰგავს, ტან-ფეხი თექვსმეტი წლის ქალიშვილისა
შეჰპირდა, აღარასოდეს ეხსენებინა ლეოსეული სიტყვები, გული აქვს, თუმცა სახე ორმოცი წლის ქალისას მიუგავს და ცოლქმრული
აღარ მოეკლა ხაბაზისათვის. იქნება კიდევაც შეიცოდოს, შეისმინოს მოვალეობის ქედუხრელად, თავაზიანად ამრიდებელი მეუღლე
გულის მომწყვლელი ტრფიალი, ამიერიდან რომ ვეღარ შეაქცევს ყოველნაირად ცდილობს, ოცდათოთხმეტი წლის ქალს მიამგვანოს
ზურგს; ეს იქნება ქალისაგან გაღებული საზღაური და ხაბაზიც თავი; სწორედ ამ ქალმა აიძულა გულმჭმუნვარე და
იქვე, ტაფებისა და შოკოლადით მოთხვრილი გოჭუნიების შუბლშეკრული ხაბაზი განწირული ჰიმნები ეთქვა სარდაფში.

ფრაუ ბრილახმა ფინჯანი ტუჩებთან მიიტანა და ქუჩაში ეჯავრება. ყველაფერს ერჩია, ბავშვებთან ერთად ეცხოვრა სადმე,
გაიხედა. მოპირდაპირე სახლის ფანჯარაში ექიმი გამოჩნდა. მით უმეტეს, რომ ლეოსთან სიახლოვე კარგა ხანია ლოდად აწევს
მოყვითალო, დაკაწრულ ბორმანქანასთან ჯახირობდა ექიმი და და სულის სიღრმეში კიდევაც შურდა, ნეტავი ხაბაზის ცოლივით
ფარდის მიღმა გარკვევით მოჩანდა ხელის ყოველი მოძრაობა. მეც შემეძლოსო კაცების სიძულვილი. ბიჭთან ერთად იოლად
ფრაუ ბრილახი ექიმის ჩალისფერ თმასაც ხედავდა კედლის გაიტანენ თავს. განა ერთხელ და ორჯერ გაოგნებულა ჰაინრიხის
ჩამუქებული ჩრდილის ფონზე, ხედავდა იმ ჭაპანგამწევი კაცის ნათელი გონებით გაკვირვებული! არასოდეს შეეშლება ანგარიში,
კეფას, ვალები რომ უხუთავს სულს. ფრაუ ბრილახს ესიამოვნა ყავა, თვალისწამში დაგიზუსტებს ოჯახის შემოსავალ-გასავალს.
თან თომაჰავკიც მშვენიერი გამოდგა. ჰაინრიხი ოჯახსაც იმაზე უკეთ გაუძღვება, ვიდრე თავად
წყალი არ გაუვა, ხაბაზი ლეოზე გაცილებით უკეთესი შეიძლებს; მართლაც ნათელი გონება აქვს ბიჭს, მოკრძალებულიცაა
ადამიანია: მშრომელი კაცია, გულკეთილი, ფულიც მეტი აქვს, და ეს მოკრძალებული შვილი აგერ უკვე ერთი კვირაა, თვალს
მაგრამ განა საშინელება არაა, გაეყარო ლეოს და მაინც მის არიდებს. არადა, ხაბაზს თავისუფალი ოთახი აქვს.
მეზობლად იცხოვრო? განსაკუთრებით ბავშვებს გაუჭირდებათ. ბამბერგერის მაკარონის ფაბრიკაში დაბრუნება ყველაფერს
მერე სასამართლოც დაინიშნება ვილმას სასარგებლოდ ალიმენტის აჯობებდა: აქეთ, ყვითელ-ყვითელი, ასე ქათქათა მაკარონი აწყვია,
დანიშვნის თაობაზე; ალიმენტს ახლა ბავშვთა დაცვის უწყებას იქით - მუქი ლურჯი კოლოფები და თვალისმომჭრელი, წითელი
უხდის ლეო. ფრაუ ბრილახს, მართალია, ეს ფული გამოაქვს, ფერის ეტიკეტები; ზიგფრიდს კარაქისფერი, კრიმჰილდეს კიდევ
მაგრამ ისევ ლეოს უბრუნებს: - „მე ხომ ეს ფული არასოდეს მარგარინისფერი თმა აქვს, ჰაგენის თვალები ისეთივე შავია,
მითხოვია, არა, გულზე ხელი დაიდე და ისე აღიარე!“ ხაბაზს ზემო როგორც ეტცელის მონღოლური წვერ-ულვაში, - შავზე შავია,
სართულში ოთახი აქვს თავისუფალი. უწინ იქ მისი შემწე იდგა წამწამების შესაღები ტუშივით; ეტცელის ჩამრგვალებული,
ბინად, მაგრამ ერთ დღეს ბიჭი სადღაც გაქრა და აღარც ხაბაზს მომღიმარი პირისახე ახალშემზადებული მდოგვივით
შეუწუხებია თავი სხვა შემწის ძებნით, - შენ მეყოლებიო მის მოყვითალოა, კიდევ ის რაინდი, ვარდისფერკანიანი - გიზელჰერი
მაგიერ. და კაცი ქნარით ხელში, მოყავისფრო-ჟანგისფერი სამოსი რომ
ფრაუ ბრილახს შვილის ამბავი აფიქრებდა: ეს ბოლო სამი აცვია, ძალზე ლამაზი კაცი, ზიგფრიდზე გაცილებით ლამაზი, -
კვირა ისე უჭირავს თავი, ვეღარ იცნობ, თითქო აღარ ენდობაო ფოლკერი; მის ზურგს უკან კი ხანძარწაკიდებულ ციხესიმაგრეზე
დედას, თან თვალსაც არიდებს. ხვდებოდა, ყოველივე იმის ბრალი ცეცხლის ენები ბრიალებს, წითელი და ყვითელი ფერები
იყო, რომ ლეომ ფულის ქურდობა დააბრალა ბიჭს. პატარა ლამაზ ერთმანეთში ისეა არეული, როგორც სისხლი და კარაქი,
ყაჩაღანას დასანახად სძულს ლეო, ლეოს კიდევ ჰაინრიხი

კარგი იყო ხოლმე საღამოობით ჰენელის ვარდისფრად სიგარეტი გააბოლა. მაშასადამე, ბედ სამას მარკას ითხოვს.
მოკაშკაშე სანაყინეში შევლა: თხუთმეტ პფენიგად მოყვითალო ყოველთვიურად რამდენი უწევსო? ბიჭს უნდა მოელაპარაკოს.
ბანანის ნაყინს შეუკვეთავდა, ან არადა, სატანკო ჯარების ფორმაში ყველაფერს დაიანგარიშებს, გამოითვლის. აკი შეიძლო და
გამოწყობილ ჰაინრიხთან ერთად „კრაზანამდე“ ჩაისეირნებდა, საჭმელზე დანაზოგი ას ორმოცდაათი მარკით, ფულით, რომლის
სადაც მოელვარე, წკრიალა საყვირს ეპყრა ასპარეზი; გვერდით ნაკლებობა მაინცდამაინც არც კი უგრძნიათ, ხომ იყიდა
პირმომცინარი ეფრეიტორი მოაცილებდა, მოაცილებდა ფეხსაცმელი და წინდები, ხელჩანთა და თავსაფარი; ეს ის ფული
პირმომცინარი უნტეროფიცერი, პირმომცინარი ფელდფებელი, იყო, კარტოფილზე, მარგარინზე, ყავასა და რაციონიდან გამქრალ
ტანკში რომ ამოიბუგა სადღაც ზაპოროჟიესა და დნეპროპეტროვსკს ხორცზე რომ დაზოგა ბიჭმა.
შორის, მუმია, ვისაც არც ჯარისკაცის მოწმობა გადარჩენია, არც ჰაინრიხის გახსენებამ შვება მოუტანაო თითქოს, - უთუოდ
მაჯის საათი და არც საქორწინო ბეჭედი. იგი დაზვერვიდან უკან მოიფიქრებს რაიმეს, თუმცა, ათას ორასი მარკის ხსენებაზე ბიჭსაც
აღარ დაბრუნებულა, თუმცა არც რუსებს ჩავარდნია ტყვედ. შემოეყრება გულზე. „თავის დროზე უნდა მიგეხედა მაგ შენი
გულიანად გერტი თუ გაიცინებდა; ტანმომცრო, ჩია კბილებისათვის, - ეტყვის ლეო, - გაგეფცქვნა ყოველდღე თითო-
მომპირკეთებელს ღამღამობითაც გაეცინებოდა, როცა გარდუვალის თითო ლიმონი, დაგელია წვენი, მე რომ ვშვრები, ისე, კბილები კი,
აღსრულებაზე მიდგებოდა საქმე. ომიდან დაბრუნებულმა აი, ასე უნდა გაგეხეხა...“ და ლეოც იქვე უჩვენებს, ჯაგრისით
ჩვიდმეტი ცალი მაჯის საათი ჩამოიტანა ნადავლად და ყველაფერს, როგორ უნდა გაეხეხა კბილები. „ჯანმრთელობაზე ძვირფასი რა
თაბაშირის აწონვა იქნებოდა თუ კედლის მოპირკეთება, სიცილ- გამაჩნია“. ბამბერგერის მაკარონის ფაბრიკა რა ხანია აღარ
სიცილით მოითავებდა ხოლმე. გერტი რომ მოეხვეოდა და ქალიც არსებობს, თოთხმეტი წელია მას აქეთ. ბამბერგერი გაზის საკანში
ახლოდან დააკვირდებოდა, მის გაცინებულ პირისახეს ხედავდა გაგუდეს, ისიც მოკრუნჩხული და ამყრალებული მუმიაა ახლა,
ხოლმე. მართალია, ზოგჯერ ნაღვლიანიც ეჩვენებოდა მისი მუმია, რომელსაც აღარც საკუთარი ფაბრიკა აქვს და აღარც
სიცილი, მაგრამ ხომ მაინც პირმომცინარი იყო ყოველთვის. მიმდინარე ანგარიში ბანკში - მუქი ლურჯი კოლოფები, კამკამა
მოგვიანებით იგი მიუნხენში გადაბარგდა, ერთ ადგილზე ვერ მაკარონი და სისხლივით წითელი ეტიკეტები. მაინც რა ერქვა იმ
ვჩერდებიო დიდხანს. სწორედ გერტი იყო ჰაინრიხის საუკეთესო ღირსეულ, მოხდენილი წვერ-ულვაშის პატრონს, შაქარყინულს
მეგობარი, თან ერთადერთი კაცი, ვისიც არ ერიდებოდა ქალს და რომ მიუგავდა მოყავისფრო-წითელი პირისახე? ჰო, დიტრიხ ფონ
დროდადრო თავის მეუღლეზე ჩამოუგდებდა სიტყვას. ბერნელი,
მოპირდაპირე სახლში ექიმმა ფანჯარა გამოაღო, ორიოდე პატარა ვილმას გამო, ათი საათიდან რომ ფრაუ
წამით რაფას ჩამოეყრდნო, მერე კი თავისივე შემზადებული სქელი ბორუსიაკთან ჰყავს დატოვებული, არაფერი აქვს საჯავრო.

ერიხი იშვიათად გაახსენდებოდა. რვა წლის წინათ იყო ის ერიხი გულკეთილი კაცი იყო, ხაბაზივით გულკეთილი და
ამბავი - დიდი დროა; თვალწინ დაუდგებოდა შიშისაგან იმ ნათელ ღამეს, სუნთქვაშეკრულმა რომ სული მოითქვა, ერიხმა
გახევებული სახე, ქალის იდაყვს ჩაფრენილი ხელები, ერიხის ასე უთხრა: „იცი, ძალიან ლამაზი ხარ“.
ჩასისხლიანებული თვალები, კარადაში კი მოიერიშის უნიფორმა ხაბაზის გარდა, სხვას არავის უთქვამს ასეთი სიტყვები,
ეკიდა. მორიდებული, გაუბედავი ალერსი იცოდა ერიხმა, ხაბაზი კი ამისათვის ჯერაც არ დაუჯილდოებია.
საზღაურად კი კაკაო მოჰქონდა, მოჰქონდა შოკოლადი. ფრაუ ფრაუ ბრილახმა უკანასკნელი თომაჰავკი გააბოლა. ყავა
ბრილახს ის შიშიც ახსოვდა, მის ოთახში ერიხის შემოსვლისას რომ უკვე დაილია, ექიმს ისევ მიეხურა ფანჯარა და ახლა ბორმანქანის
დაეუფლა; ღამის პერანგი შარვალში ჩაეჩლაჩა და დედამისს რომ ოწინარს უჩხიკინებდა: სამასი მარკა წინდაწინაა გადასახდელი;
არაფერი გაეგონა, ფეხშიშველი იდგა. ამღვრეული თვალები სასწაულივითაა, მაგრამ ძალზე ძვირი ღირს ის ნემსები, ხელად
მოაპყრო და ქალიც მიხვდა, ახლა მოხდებაო ის, რასაც ყველაზე რომ გაგახალისებს და ახალგაზრდობას დაგიბრუნებს.
მეტად უფრთხოდა ხოლმე. ჰაინრიხის დაღუპვიდან წელიწადი თუ „ჰორმონები“ - ამ სიტყვის გაგონებაზე ლეოს ალბათ
იქნებოდა გასული; მართალია, არ უნდოდა, მაგრამ არაფერი გულისამრევად დაეღრიჭება სიფათი.
უთხრა და ერიხი, რომელიც უთუოდ უკან გაბრუნდებოდა, ქალს კაფეში თითქმის არავინაა ჯერ, ვიღაც ბაბუა შვილიშვილს
რომ თუნდაც ერთი სიტყვა წამოსცდენოდა, ოთახში დარჩა: ნაღებს აჭმევს, თან გაზეთს კითხულობს. გაზეთს თვალსაც კი არ
შეაცბუნა კიდეც ქალის ამ უსიტყვო მორჩილებამ, ფრაუ ბრილახს აშორებს, ისე გაუწოდებს ხოლმე ნაღებს და ბავშვიც ხელად
კი დარდად აწვა იმაზე ფიქრი, ეს ამბავი მაინც მოსახდენიაო; გადატლიკავს კოვზს.
ხოლო ერიხმა ეს ყოველივე სიყვარულს მიაწერა, ქალისაგან რომ ფრაუ ბრილახმა ყავის ფული გადაიხადა, გარეთ გავიდა და
ელოდებოდა რატომღაც. ახსოვდა მისი ქშინვა, როცა სინათლე ჰაინრიხის მიერ გაცემული სახარჯო ფულით სამი ფორთოხალი
ჩააქრო და თუმცა ბნელოდა, ღამისეული ცის კამკამა ლურჯ ფონზე იყიდა; ბიჭი პურის საყიდლად გადადებული თანხის ნახევარს
ფრაუ ბრილახი ერიხის უმწეო სილუეტსაც ხედავდა, - საწოლის ჩააბარებდა ხოლმე, რადგან პურს ახლა ხაბაზი აძლევდა უფასოდ.
წინ იდგა და შარვალს იხდიდა. ჯერ კიდევ არ იყო ნაგვიანევი, ჯერ მაინც რისი ბრალია, რომ ჰაინრიხი ერთ კვირაზე მეტია,
კიდევ შეეძლო ეთქვა, წადიო, და ისიც წავიდოდა, იმიტომ რომ სახაბაზოში აღარ გამოჩენილა და პურებიან მძიმე ჩანთასაც
ერიხი იყო და არა ლეო, მაგრამ ქალმა არაფერი უთხრა, ენა დაება, მარტოკას ათრევინებს?
რადგან წინდაწინ იგრძნო, ერთ მშვენიერ დღეს მაინც მოხდებაო ეს, ტრამვაით მგზავრობა არ უნდოდა და გზას ფეხით გაუყვა.
ხოლო რაკიღა ასეა, რატომ უნდა გავაწბილო მაინცდამაინც ერიხი, პირველის ნახევარი არ შესრულებულა ჯერ, ლეოც შინაა ალბათ,
რომელიც არაფერს იშურებსო ჩემთვის. იქნება აჯობოს და პირდაპირ უთხრას კბილების ამბავი, გაგებით

ხომ მაინც გაიგებს, ამასთანავე, შესაძლოა, ლეოსაც მისცენ ჰაინრიხი სადღაც ზაპოროჟიესა და დნეპროპეტროვსკს
დახმარების ფული. თუმცა, რატომ შეიწუხებს თავს, განა ცოტაა შორის ამოიბუგა, ხოლო ვილი, ერთთავად შუბლშეკრული,
ქვეყნად ახალგაზრდა, თან ლამაზი ქალი, ბუნებისაგან უფასოდ გაუცინარი, პლაკატების ეს უცოდველი გამკვრელი, შავმა ზღვამ
რომა აქვს მომადლებული ქათქათა, თეთრი და უკვე მოვლილი შთანთქა სევასტოპოლსა და ოდესას შორის. მისი შემოღრღნილი
საღი კბილები? ჩონჩხი ახლა შავი ზღვის ფსკერზე წყალმცენარეებშია გახირული.
ფრაუ ბრილახმა იმ სახლს ჩაუარა, სადაც ვილი ბამბერგერი - გაზის საკანში გაგუდეს და ფერფლად აქციეს,
ცხოვრობდა უწინ, - წარბშეკრული, თვალადი ჭაბუკი, ის პირველი გადააქციეს უოქროკბილებო ფერფლად, არადა, ბამბერგერს ისე
ბიჭი, ვისაც პირველად აკოცნინა. ლურჯად კიაფობდა ცა და შორს, დიდრონ-დიდრონი და ოქროს მოელვარე კბილები ჰქონდა.
სადღაც ძალზე შორს, ბარ-რესტორანში ორკესტრი უკრავდა. ბერნა ჯერაც ცოცხალია, ბედმა გაუღიმა, - ყასაბს გაჰყვა
ქალაქის თავზე ფეიერვერკი აფეთქდა, ეკლესიის ბალუსტრადიდან ცოლად, ერიხივით ასთმიანს. ქალებს, ეტყობა, საგანგებოდ უნდა
ოქროს წვიმა გადმოაფრქვიეს და ვილმამაც სწორედ მაშინ იგრძნო ურჩიო, მოავადე ადამიანს დაუკავშირონ ცხოვრება, ვისაც ჯარში
ვილის უგერგილო კოცნა. გაწვევის საფრთხე არ ემუქრება. ძმრიანი ბოთლი, ქაფურის
- დანამდვილებით არ ვიცი, - უთხრა ვილიმ, - მაგრამ არ ფხვნილი და ასთმიანთა ნაყენი ბერნას მაგიდაზეც იდგა ხოლმე;
მგონია, კოცნა ცოდვაში ჩაგვეთვალოს, ნამდვილი ცოდვა ისაა, მის ოთახში ტილოს საფენები იყო მიმოყრილი, ისმოდა ყასაბის
სხვა... მძიმე, ხმაურიანი სუნთქვა, - ერთმანეთში არეულიყო ვნება და
ის „სხვა“ მოგვიანებით ეწია, როცა ჰაინრიხი გაიცნო: ასთმა. ბერნამ იცოდა, როგორ ებრძოლა სიმსუქნესთან, დახლთან
დაცვარული იყო ბუჩქნარი, ტოტები სახეს უკაწრავდა ჰაინრიხს: იდგა და ხბოს სუკს გულგრილად, თავდაჯერებით ჭრიდა ხოლმე
ძალზე ფერმკრთალი ეჩვენა ფერნაქცევ სიმწვანეში ჩაფლული მისი ნაჭრებად. მისი ღაჟღაჟა ლოყები მოლურჯო ძარღვებს დაესერა და
შუბლშეკრული პირისახე. შორს ქალაქის სილუეტი მოჩანდა, თხელი, მტკიცე ხელებით ბერნა მარჯვედ ხმარობდა პირალესილ
ეკლესიის გუმბათებთან წვიმის ღრუბლები მიცურავდა და დანას: ხან გულღვიძლის ნაზ, მოყავისფრო ძეხვს ჩამოთლიდა,
ვილმასაც შიშის ზარს ჰგვრიდა უიმედო ლოდინი საქვეყნოდ ხანაც მოვარდისფრო ჩვილ შაშხს. უწინ, როცა ძალიან უჭირდათ,
აღიარებული სიამოვნებისა, რომელსაც ვერა და ვერ ჩაატანა გემო. ბერნა საქონლის ქონს მიაჩეჩებდა ხოლმე ხანდახან, სიგარეტის
ჰაინრიხის ტენიან, მწვანეში ჩაფლულ და კოპებშეკრულ სახეს კოლოფისხელა ქონის პატარა ნაჭერს. ეს იყო იმ დროს, როცა
სასოწარკვეთილების დაღი დააჩნდა, მიწაზე ჰაიჰარად მიგდებულ სახლში კარლი მბრძანებლობდა და შავი ბაზრისაკენ გახედვაც
ტანკისტის ფარაჯაზე მოვარდისფრო კანტი ჩაჭუჭყიანდა. ეკრძალებოდათ. მაგრამ რა ხანია, ბერნა აღარ ესალმება, ვილის
დედა კი ისე ჩაუვლის, საერთოდ ვერ ამჩნევსო თითქოს, ხოლო

როცა დედამთილი ჩამოუვა, ქალი პირში ეუბნება ხოლმე იმას, ეკლესიაში გაიგონებ ხოლმე, გალობის ჟამს. „ახალი ცხოვრების“
რასაც სხვები ვერ უბედავენ: „რასა ჰგავს შენი საქციელი! ბოლოს და მაუწყებელი ის ხმა თავდაპირველად ჰაინრიხის კონფირმაციის
ბოლოს, ყველაფერს თავისი საზღვარი აქვს“. დღეს გაიგონა სამგალობელოდან. ფრაუ ბორუსიაკმა ფრთხილად
ლეო წასულა უკვე: ფრაუ ბრილახმა შვებით ამოისუნთქა, მიაწოდა საბანში გახვეული ბავშვი, ამოიოხრა, თავი გაიმხნევა და
როცა საკიდარაზე ვერც ლეოს ქუდი დაინახა და ვერც მის მოულოდნელად თქვა: „დროა ამ ვიგინდარას დაშორდეთ“, მერე
აღკაზმულობას მოჰკრა თვალი. ფრაუ ბორუსიაკი კართან კიდევ უფრო გათამამდა, მოვარდისფრო ლამაზი პირისახე
შემოეგება, სახეგაღიმებულს ტუჩებზე მიედო თითი. პაწიას ფრაუ მოეღრუბლა, მოექუშა, თითქო გადაემრეშა კიდეც და უთხრა:
ბორუსიაკის დივანზე ჩასძინებოდა. ძალზე ლამაზი იყო ხოლმე - მით უმეტეს, რომ არ გიყვართ, - მაგრამ ამის მეტი
მძინარე, წაბლისფერი თმა ოქროსფრად უბზინავდა, სხვა დროს აღარაფერი უთქვამს. ფრაუ ბორუსიაკი ანაზდად ისევ დაფრთხა,
ტირილისათვის გამზადებული პირისახე ახლა უღიმოდა. დაიმორცხვა, ბოლოს კი ხმადაბლა წასჩურჩულა:
მაგიდაზე ფრაუ ბორუსიაკს თაფლიანი ჭიქა ედგა. იქვე იდო - ნუ გეწყინებათ, მაგრამ ბავშვების გულისათვის...
კოვზი. ეს კია, ბავშვს შუბლი ჰქონდა საოცრად ოთხკუთხედი, ვილმას არ სწყენია, მადლობა გადაუხადა, გაუღიმა და
ზუსტად ისეთი, ლეოს რომ აქვს. ფრაუ ბორუსიაკი გულკეთილი, ბავშვი ქვემოთ ჩაიყვანა, თავის ოთახში.
სათნო ქალია და იშვიათად თუ ეტყოდა, თანაც მხოლოდ პირმომცინარი ფელდფებელი, ვისი სურათიც კარსა და
ჩურჩულით, - კარგი იქნებოდა, საკუთარი ცხოვრება მოგეწყოო. სარკეს შუაა ჩამოკიდებული, ახლა თორმეტი წლით უმცროსია
„სულ ტყუილად მოიძულეთ, ასეთი კაცი ხელიდან არ უნდა ქალზე და როცა კი გაიფიქრებს, ოდესღაც ერთად ვწვებოდითო,
გაგეშვათ“. ფრაუ ბორუსიაკი კარლს გულისხმობდა; არადა, ვილმას ძალზე უცნაური, შემზარავი გრძნობა დაეუფლება ხოლმე,
სწორედ კარლი მოსწონდა ყველაზე ნაკლებად, ვერა და ვერ იგუა თითქოსდა მცირეწლოვანი ბავშვი შეეცდინოს. სურათზე
მისი ხრინწიანი, პათეტიკური ხმა, გაუთავებლად რომ „ახალ აღბეჭდილი მეუღლის კბილა თუ იქნება ხაბაზის შეგირდი,
ცხოვრებაზე“ ლაქლაქებდა; მუდამდღე იმისა ეშინოდა, უზნეობა არ თავქარიანი ყმაწვილი, ვისთანაც საქმის დაჭერაც შეგრცხვება.
დამწამონო, თან პედანტიც იყო, ღვთისმოსავიც და ყოველივე ეს, შორსაა ჰაინრიხი, მკვდარია, ამასთანავე შვებულებაც ძალზე
ფრაუ ბრილახის აზრით, სულაც არ შეეფერებოდა კარლის ხელების ხანმოკლე ჰქონდა ხოლმე, ის დრო მხოლოდ საიმისოდ გამოდგა
უშნო სიწუწკეს, არ შეშვენოდა იმ ალერსიან სიტყვებს, ხმადაბლა საკმარისი, ბავშვი აჰყოლოდა მისგან. მაგრამ მეტისმეტად
რომ წასჩურჩულებდა ხოლმე ყურში. ამ ჩურჩულს რაღაც ხანმოკლე იყო იმისათვის, რომ ცოლ-ქმრის ოჯახურ ცხოვრებაზე
შემზარავიც ახლდა თან და როცა კი გაიგონებდა, ტანში ორიოდე ღირსსახსოვარი მოგონება დარჩენოდა. ჰაინრიხისაგან
ჟრუანტელი დაურბენდა თითქოს, მის ფარისევლურ ხმას ახლა წერილებს იღებდა, იმახსოვრებდა იმ მატარებლის ნომერს,

რომელსაც შვებულებაში გასული ჯარისკაცები უნდა ჩამოეყვანა, ფრთებს მიუგავდათ, ხოლო მკლავები ჩამრგვალებული ჰქონდათ,
ახსოვდა სულმოუთქმელი ხვევნა-კოცნა საწვრთნელი მოედნების თოთოშა, ფუნთულა.
განაპირას; ირგვლივ ველები იყო გაშლილი, ფეხქვეშ ქვიშა გამოხდა ხანი და ფრაუ ბრილახმა შეიძინა კიდეც ასეთი
ხრაშუნობდა, მოჩანდა ფერშენიღბული ყაზარმები, ცხვირში ფისის სურათი, ოღონდ უფრო მომცრო ზომისა, სურათს წარწერაც
სუნი სცემდა, ფისის სუნი და ის აუხსნელი და საშინელი, „ჰაერში ახლდა: „Raffael pinx[5]“, მაგრამ სურათი ფერფლად იქცა და ქარმა
რომ იყო გაწოლილი“, ჰაერში და ჰაინრიხის სახეზე, ქალის თავთან იგი სწორედ იმ ღამით გაფანტ-გამოფანტა, როცა ქვემოთ,
დახრილ, ფერმკრთალსა და კოპებშეკრულ სახეზე. უცნაური სარდაფში, ვაქსით ამოთართლულ სარეცელზე ქალმა ბავშვი შვა,
ამბავია, ცხოვრებაში იშვიათად თუ გაეცინებოდა, არადა, ყველა ბიჭი, ასეთივე სურათის ქვეშ რომ ჩაისახა. ჰაინრიხის სახეს თუ
ფოტოსურათიდან პირმომცინარი იცქირება და ქალსაც მომცინარი გაარიდებდა მზერას, უმალ იმ სურათს მოჰკრავდა თვალს, ნახატს
დაამახსოვრდა იგი, კაფეში იმოდენა ხალხი იყრიდა თავს, ნემსს იმ უნტეროფიცრის კოპებშეკრული სახის შორიახლო დაინახავდა,
ვერსად ჩააგდებდი; ისმოდა საცეკვაო მელოდიები, სადღაც რომელსაც კარგა ხანია, აღარ აწუხებს ვნებათაღელვა; სადღაც შორს,
მოშორებით კი ჯარისკაცები მღეროდნენ: „მივყვებით რაინს ველზე, უკვე საღამოს დაფიონს დაჰკრეს: შვებულება დილამდე
მწყობრი ნაბიჯით“. და მოგვიანებით ჰაინრიხსაც დასცდა ის გასტანს და დილამდე მოუწევთ იმის გაყნოსვა, რაც „ჰაერში იყო
სიტყვები, ნიადაგ რომ პირზე ეკერა გერტს, - ქაქის ჭამააო ეს გაწოლილი“ და სახეზედაც აჩნდა ჰაინრიხს, მძულვარებით რომ
ყველაფერი. აყურადებდა ხოლმე ღამღამობით ტანკების ღრჭიალსა და
საღამოობით კვლავ დადგებოდა ხვევნა-კოცნის ჟამი, გრუხუნს; მუმიად ქცეული ჰაინრიხი სადღაც ზაპოროჟიესა და
ამჯერად იმ ოთახში, სადაც ლამაზი, დიდი და ფერადი ნახატი დნეპროპეტროვსკს შორის ლპება; ძლევამოსილია ის ტანკი,
ეკიდა კედელზე. ღრუბლის ქულაზე გამოსახული მოსიყვარულე ძლევამოსილია ის გაზის ღუმელი, ბატონი ბამბერგერი რომ
ღვთისმშობელი ზეცისაკენ მიილტვოდა; ხელში ჩვილი იესო შთანთქა; არც ჯარისკაცის მოწმობა გადმოუგზავნიათ, არც
ჰყავდა ატატებული, ხელმარჯვნივ დახატული წმინდა პეტრე კი საქორწინო ბეჭედი, სადაა ფული ან ის საათი, რომელზედაც
ზუსტად ისეთი იყო, წმ. პეტრეს რომ შეჰფერის - წვერდაგდებული, ღვთისმოსავმა დედამ საგანგებოდ ამოატვიფრინა: „წმინდა
სანდომიანი, კოპებშეკრული და უწყინარი. იქვე იდო პაპის ტიარა კონფირმაციის სამახსოვროდ“. ფოტოებზე პირმომცინარი
და რაღაც ამოუხსნელი, აღუწერელი, ყოველ მნახველს ეფრეიტორია აღბეჭდილი, აღბეჭდილია პირმომცინარი
არწმუნებდა, სწორედ ესააო წმინდა პეტრე. ქვემოთ სურათზე ფელდფებელი, არადა, სინამდვილეში მუდამდღე წარბშეკრული
მშვენიერ ანგელოზებს იდაყვზე ჩამოედოთ თავი, ფრთები ღამურას იყო ხოლმე ჰაინრიხი. საქსონიის ერთ-ერთ პატარა სამლოცველოში
დაასვენეს კატაფალკი, რომელსაც „ბერწა“ შეარქვეს, დაანთეს

სანთლები და პირხმელმა, სახეჩაკაწამახებულმა დედამთილმაც ასე გულდაჯერებას რომ ამოიკითხავ ხელად. აი ხაბაზს კი უნდა
უთხრა: „იცოდე, ჩირქი არ მოსცხო ჩემი შვილის ხსოვნას“. დააცდევინოს ცოტა, ერთხანს ისევ გააწვალებს დაღვრემილსა და
ოცდაერთი წლისა დაქვრივდა, ერთი წლის შემდეგ კი სახედაჯირჯვლებულს, იქნება ოთახი დაუთმოს; შეიძლება ფულიც
ერიხმა თავისი ასთმა, თავისი გული და კაკაო შემოსთავაზა. მისცეს, ვინძლო შეგირდადაც აიყვანოს ჰაინრიხი, როცა სამი წლის
მოკრძალებულ, მოწლე და ჩია ნაცისტს ბრონქების სატკივარი შემდეგ ბიჭი სკოლას დაამთავრებს.
აწუხებდა: მაგიდაზე სულ მუდამ იდო ქაფურის ფხვნილი, იდგა ლოსიონით საგულისგულოდ გაიწმინდა პირისახე,
ძმრიანი ბოთლი, პერანგები საფენებად იყო დახეული და საიდანღაც გაჩენილი ჭუჭყი ბამბას შერჩა. მერე ფერუმარილი
ღამღამობით ყრუ, გაბმული კვნესა ესმოდა ხოლმე. წაიცხო კანზე, ტუჩებზე პომადა გადაისვა და ხელი შეხეშხეშებულ
ასეა თუ ისე, მაინც უნდა ჩაიხედოს სარკეში, კედელზე თმაზე შეივლო. მის ლამაზ ხელებს აქამდე მხოლოდ ორმა
რომაა ჩამოკიდებული, ჰაინრიხის სურათის გვერდით; კბილები მამაკაცმა მიაქცია ყურადღება: ჰაინრიხმა და ხაბაზმა. გერტი რომ
ჯერ კიდევ თეთრი აქვს; ერთი შეხედვით საღი კბილებისაგან ვერც გერტია, იმასაც არაფერი უთქვამს, თუმცა კი ბავშვივით
გამოარჩევ, მაგრამ თითს რომ მიადებს, საშინლად ერყევა სუყველა, ეხვეწებოდა, ხელები სახეზე დამაფარეო და ვილმაც საათობით
აი, ტუჩები კი ჯერჯერობით სავსე აქვს და სულაც არ მიუგავს ეფერებოდა ხოლმე ასე. აი ხაბაზი კი მარტო ამ ხელების დანახვისას
ბერნას თხელ, გადამჭკნარ ტუჩებს; ჯერაც ლამაზი ეთქმის ინთება ვნებით, თავდავიწყებით შეყვარებული ეს უგნური,
მომღიმარი ფელდფებელის ტურფა მეუღლეს, ყელმოღერებულ სახაბაზოს ნაცრისფერ წიაღში რომ სისულელეს სისულელეზე
დედოფალას; მასზე გაცილებით ახალგაზრდა კონდუქტორ როშავს.
ქალებთან რომ გამარჯვებას გამარჯვებაზე ზეიმობს. ათას ორასი უცებ შეკრთა, - ოთახში ბიჭი შემოვიდა. გაჭრილი
მარკა დასჭირდება ცამეტი კბილის სამკურნალოდ, ღრძილები კი ვაშლივით ჰგავდა მამამისს, პირმომცინარ ეფრეიტორს,
დღითი დღე უხმება, სულ უფრო და უფრო ერყევა კბილები და ამ პირმომცინარ უნტეროფიცერს, პირმომცინარ ფელდფებელს; ისიც
ამბავს აღარაფერი ეშველება. მამამისივით ლამაზი იყო, მამამისივით კოპებშეკრული.
ამასობაში კიდევაც გადაწყვიტა შეესმინა ხაბაზის მუდარა - ჯერ არ წასულხარ?
და ლეო ახალგაზრდა კონდუქტორი ქალებისათვის გადაელოცა; - ახლა მივდიოდი. ქვეყანა ხომ არ დაინგრევა, ერთხელ რომ
გადაწყვიტა დაეთმო ლეო იმ თავისი საგულდაგულოდ გაპარსული დავიგვიანო.
პირისახით, ოთხკუთხა შუბლით, ჯაგრისით ხეხვისაგან - გამომივლი დღეს?
გადაწითლებული ხელებით, იმ თავისი გაპრიალებული
ფრჩხილებითა და მიუსაფარი თვალებით, სუტენერის

ფრაუ ბრილახი თვალს არ აშორებდა შვილს, მაგრამ მოსინჯა, ყური მიადო და გაიტრუნა: ეტყობა, მართლაც არავინ იყო
ყოყმანის ნასახიც ვერ დაატყო სახეზე, როცა ჰაინრიხმა „მოვალო“, - შინ. ბარათშიაც უეჭველად ის ეწერება, რომ საქმეზე წასვლა
უთხრა. ალბერტსაც მოუწია. როცა კი გაიგებდა, „არავინააო შინ“, ბებიას
- წვნიანი შეათბე და ისადილე, ფორთოხალიც ვიყიდე. ერთი არასოდეს იგულისხმებდა, იმიტომ რომ ბებია უთუოდ შინ
შენია, მეორე - ვილმას აჭამე. იქნებოდა, იგი ყოველთვის შინაა და წინადადება - „სახლში
- დიდი მადლობა. კბილის ექიმმა რა გითხრა? არავინაა“ - იმას ნიშნავს, რომ „ბებია შინაა, სხვა არავინ“. „სხვა“ აქ
- მერე მოგიყვები, ახლა წასასვლელი ვარ. ხომ მოხვალ? გადამწყვეტი სიტყვაა, ეს სიტყვა რატომღაც არ უყვარდა
- მოვალ, - გაიმეორა ჰაინრიხმა. მასწავლებელს, ისევე როგორც სიტყვები: „კაცმა რომ თქვას“,
ფრაუ ბრილახმაც აკოცა შვილს, კარი გააღო და გარეთ „საერთოდ“, „რა თქმა უწდა“, - უფრო მნიშვნელოვანი სიტყვები,
გასულს ჰაინრიხმა ერთხელაც მიაძახა: ვიდრე ეს უფროსებსა ჰგონიათ. გაიგონა კიდეც ბებიას ხმა;
- მოვალ, უსათუოდ მოვალ. ბურტყუნ-ბურტყუნით დააბოტებდა თავის ოთახში და ჭურჭლის
კარადაში გამოდგმულ ჭიქებსაც ზრიალ-ზრიალი გაჰქონდა. მის
თავი V ნაბიჯებს რომ ყური მოჰკრა, მაშინვე წარმოუდგა თვალწინ
თვითონ ბებია და უზარმაზარი, შავად შეღებილი
მარტინი შეჩერდა, პერანგი შეიხსნა და უბიდან ზონარზე ადამისდროინდელი კარადა, - ძველის ძველი, ანუ, უძვირფასესი:
გამობმული სახლის გასაღები ამოაძვრინა: დილაობით, ზონარს ყველაფერი ის, რაც ძველის ძველია, იმავ დროს ხომ
რომ ჩამოიკიდებს კისერზე, გასაღები გრილია და როცა კი ჭიპთან უძვირფასესიცაა; მაგალითად, ძველი ეკლესიები, ძველი ვაზები.
გაექლასუნება, კანს შეუბურძგლავს ხოლმე, მაგრამ მოგვიანებით ფიცარფენილი პარკეტის იატაკის ქვეშ რა ხანია მოირღვა და
გასაღები ნელ-ნელა შეთბება და ბოლოს აღარ აწუხებს. გამუდმებით ზანზარებს, ჭიქებსაც წკრიალ-წკრიალი გააქვს, როცა
ბინდბუნდში ხელად შეამჩნია კარზე მიკრული თეთრი ბარათი, ბებია ბოლთას სცემს ხოლმე ოთახში. არაფრით არ უნდა გაიგოს,
მაგრამ შუქის ჩართვასა და ბარათის წაკითხვას არ ჩქარობდა. მარტინი მოვიდაო, თორემ აიყვანს თავის ოთახში, რას აღარ
წელში მოიხარა და ზონარზე გამობმული გასაღები ისეთი ძალით დააძალებს, გამოპიტკნის მსუყე-მსუყე საჭმელებით - სანახევროდ
გააქნია, რომ გასაღებმა ჯერ მარცხენა ყურთან აუარა, მერე თავზე უმი ხორცის ნაჭრებით, გულს რომ უმძიმებს ხოლმე; ბებია
გადაუქროლა და მარჯვენა ლოყაზე დაეტყეპა. გასაღები ერთ ხანს კატეხიზმოსაც გამოჰკითხავს, დიდი ხნის წინათ შემოღებულ
ლოყაზე გაიჩერა, შემდეგ ისევ დაუბიძგა და ჩამოიგდო. მარცხენა შეკითხვებსაც დაუსვამს: ეგრეთ წოდებულ „შეკითხვებს
ხელით ჩამრთველის ღილაკს მიაგნო, მარჯვენათი კი საკლიტური გეზელერთან დაკავშირებით“. მარტინმა ჩამრთველის ღილაკს

თითი დააჭირა და ძია ალბერტის დატოვებული ბარათი გადაევლო კიბის მოაჯირს და მარტინის თავის ანაჩრდილი
გადაიკითხა: „მე მაინც მომიწია წასვლა“, - სიტყვა „მაინც“ სამჯერ სარდაფის კარის ლირსს დაეცა; მარტინმა ისევ მოიქნია ზონარზე
იყო ხაზგასმული - „შვიდისთვის მოვბრუნდები, უჩემოდ ნუ გამობმული გასაღები და ზონრის ვიწრო, ნაცრისფერ ლანდს
ისადილებ“. ის ამბავი, რომ ალბერტმა სამჯერ გაუსვა ხაზი თვალი აადევნა; მერე კვლავ გაიწკაპუნა ჩამრთველმა და სინათლეც
სიტყვას, კიდევ ერთხელ მოწმობდა იმ სიტყვების დიდ ჩაქრა. ზედიზედ რამდენიმეჯერ აიძულა თავისი ლანდი -
მნიშვნელობას, მასწავლებელს რომ არ უყვარდა და ბავშვებსაც ჩავიწროებული შავი და ასე ფეხმარდი ცხოველი ზურგს უკანიდან
უკრძალავდა მათ წარმოთქმას. როცა სინათლე ისევ ჩაქრა, გამომხტარიყო, - ამის ნახვას ხომ მართლაც არაფერი ჯობდა, -
გაუხარდა: სიფრთხილე მართებდა, იმიტომ რომ, ჩართულ შუქზე გამომხტარიყო მოყვითალო-მწვანე სინათლის ზოლიდან ისე, რომ
შეიძლება ბებია გამოპარპაშდეს გარეთ, აათრიოს თავის ოთახში, მისი თავის ანაჩრდილი სარდაფის კარს დაცემოდა მუდამ ერთსა
გამოჰკითხოს კატეხიზმო, საჭმელი დააძალოს; მუცელს და იმავე ადგილას, კისერზე ჩამოკიდებული ზონრის ნაცრისფერ
ამოუყორავს მოვარდისფრო ხორცის ნაჭრებით, ტკბილეულობით, და მიცრეცილ ლანდს კი იატაკზე ესრიალა. ანაზდად ბოლდას
ალბათ არც ალერსს მიაკლებს, მერე კი კატეხიზმობანას ნაბიჯების ხმა მოესმა: ფრატუნ-ფრატუნით გაიარა წინკარი და
მოინდომებს და შეკითხვებსაც დაუსვამს „გეზელერთან აბაზანაში შევიდა. მერე წყალი მოუშვა და ბიჭსაც გაახსენდა, რომ
დაკავშირებით“. შეიძლება სულაც კიბეზე გამოდგეს, ბულიონის მოსახარშად ბოლდა სწორედ ამ დროს ჩამოდის
დაიღრიალოს: „ისევ სისხლი მაქვს შარდში“ და ცრემლად სამზარეულოში,
დაღვრილმა ღამის ჭურჭელი იქნიოს. გული ერევა ხოლმე შარდის მთავარია, ფეხაკრეფით შეხვიდე და ბებიამ ვერაფერი
დანახვაზე, ცოტა არ იყოს, ბებიასიც ეშინია და ამიტომაც გაიგონოს. მარტინმა გასაღები საკლიტურში შეაძვრინა,
გაუხარდა, როცა ჩამრთველმა გაიწკაპუნა და შუქი ისევ ჩაქრა. ფრთხილად გადააბრუნა, მერე მარცხენა ხელიც მოიშველია, რომ
ქუჩაში უკვე გაზის ლამპიონები აენთოთ, მარტინის ზურგს კარი ერთის ბიძგით გაღებულიყო, და ზღურბლს გადაალაჯა. იმ
უკან მოყვითალო-მწვანე ბაკმი სადარბაზოს სქელ მინებში ადგილს უნდა მორიდებოდა, პარკეტი სადაც ჭრიალებდა და
აღწევდა, კედელს ეცემოდა და მარტინის ჩავიწროებული, როგორც იქნა, სველ, ჟანგისფერ სნატს დაადგა ფეხი; მერე
ნაცრისფერი ჩრდილიც მრუმე კართან აიტუზა. ხელი ჯერაც ადგილიდან ფეხმოუცვლელად მთელი ტანით წამოიხარა წინ, რომ
ჩამრთველზე ედო, მერე უნებლიეთ ღილაკს დააჭირა თითი და კარი ისევ უხმაუროდ მოეხურა.
სწორედ იმ წამს მოხდა ის, რასაც გულის ფანცქალით ელოდებოდა სუნთქვაშეკრულმა მიუგდო ყური ბებიას ოთახიდან
ხოლმე: მისი ლანდი, შავი და ძალზე ფეხმარდი ცხოველივით, ჩამოღწეულ ხმებს: ნამდვილად არ გაუგონია მისი შემოსვლა;
სინათლის ზოლიდან გამოხტა - შავზე შავი და მრისხანე, კვლავინდებურად დააბოტებს თავის ოთახში, ჭიქებს წკრიალ-

წკრიალი გააქვს კარადაში და ბებიას ბურტყუნიც პატიმრის კვლავინდებურად დააბოტებდა და არც ჭიქების კონცერტი
სასოწარკვეთილ მონოლოგსა ჰგავს. ჯერ არ დამდგარა ჟამი შეწყვეტილა კარადაში.
შემაძრწუნებელი, პერიოდულად განახლებული სცენისა: - „ს ი ს ხ მერე სამზარეულოში შეძვრა, სიბნელეში დედის წერილს
ლ ი მ ა ქ ვ ს შ ა რ დ შ ი “, - ამ დროს ბებია დიდის ამბით მიაგნო, რომელსაც დედა მაგიდის კიდეზე უტოვებდა ხოლმე,
ჩამოატარებს ხოლმე ყვითელ სითხეს, დაატარებს ოთახიდან ცისფრად მოჩითულ სუფრაზე, და კიდევ უფრო გახალისდა,
ოთახში და ისევე ურიდად ღვრის მას იატაკზე, როგორც ცრემლებს, ბოლდას ნაბიჯებს რომ მოჰკრა ყური. ბოლდა თუ შინაა,
ღაპაღუპით რომ ჩამოსდის ლოყებზე. დედა კი ამ დროს ასე ეტყვის მაშასადამე, ბებია არ გამოდგება შარდიანი ჭურჭლით ხელში და არ
ხოლმე: დაიღრიალებს, სისხლი მაქვსო შარდში. ბოლდა და ბებია დიდი
- ნუ გეშინია, დედა, ჰურვებერს დავურეკავ. ხანია ერთმანეთს იცნობენ და ბოლდა, - ამჯერად ერთადერთი
ძია ალბერტიც იგივეს ეუბნება: „ნუ გეშინიათ, ჰურვებერს მაყურებელი - ბებიას სულაც არ ხიბლავდა.
დავურეკავთ“. ფლოსტების ფლატუნ-ფლატუნით ჩამოვიდა ბოლდა
საქმეში ბოლდაც ჩაერევა ხოლმე: „ნუ გეშინია, ძვირფასო კიბეზე და დერეფანში შუქი აანთო; მთელ სახლში იგი ერთადერთი
ბეტი, ექიმი გამოიძახე და მანჭვა-გრეხას თავი დაანებე“. ადამიანია, ვისაც ბებიასი არ ეშინია, ხოლო როცა სამზარეულოში
გლუმი კი, როცა დილაობით ეკლესიიდან ან სამსახურიდან შემოსულმა აქაც აანთო შუქი და მარტინი დაინახა, ბიჭმა მის
დაბრუნებულს ბებია შემოხვდება შარდიანი ჭურჭლის ქნევით, გასაფრთხილებლად უმალ თითი მიიტანა ტუჩებთან. ბოლდამ
გლუმი ასე ამშვიდებს: “ნუ გეშინიათ, ძვირფასო დიდედა, ექიმი ჩაიკუტკუტა, მიუახლოვდა, კეფაზე ხელი მოუთათუნა და თავისი
მალე მოვა.“ ხრუტუნა ხმით წაიდუდღუნა:
თავად მარტინიც ვალდებული იყო ეთქვა: „ნუ გეშინია, - რაო, ხომ არ მოგშივდა?
ბებიკო, ექიმს გამოვიძახებთ“. სამ თვეში ერთხელ გათამაშდებოდა - მშია, - უპასუხა ხმადაბლა.
ხოლმე ეს სცენა და ზოგჯერ მთელი კვირის განმავლობაშიაც - ბულიონს შეჭამ?
გრძელდებოდა; არადა, უკანასკნელი წარმოდგენის შემდეგ დიდი - შევჭამ, - უთხრა მარტინმა, თან ბოლდას კუპრივით შავ,
დროა უკვე გასული; ასე რომ, შესაძლოა სპექტაკლი ამ საღამოს, ან გადასლექილ და გრძელ თმაზე შერჩა თვალი, შესცქეროდა მის
სულაც წუთი-წუთზე განახლდეს. ქაღალდივით თეთრ, მთლად დანაოჭებულ სახეს, ცოტა ხნის
ჯერაც სულგანაბული იდგა და მის სიხარულსაც საზღვარი შემდეგ კი დაჰფეთქა - ბოლდამ გაზი აანთო. ახლაც ბოლდას
არ ჰქონდა, რაკი ბებია ისევ ბურტყუნებდა თავისთვის, ოთახშიაც გვერდით იდგა, ბოლდა კი კოლოფიდან ბულიონის კუბებს
იღებდა. ჯერ სამი ცალი ამოიღო, მერე მეოთხე მიაყოლა.

- კარაქიან პურზე რას იტყვი? ახალთახალია! ყელში, კუჭში კი სასიამოვნო სითბოდ ჩაგეღვრება. საჭმელს როცა
- კარგი იქნება, - უპასუხა მარტინმა. ჭამ, ეს სიმწარე წვეთ–წვეთობით შეერევა ხოლმე ყველაფერს;
ბოლდამ ზურგჩანთა შემოახსნა, ქუდი მოხადა, და აბზინდის გემო დაჰკრავს პურს, წვნიანიც თითქოს აბზინდითაა
გასაღები ისევ უბეში ჩაუგდო: ცივი გასაღები უბეში ჩაუცურდა, შეკმაზული; ყელი მაშინაც ჩამწარებული გაქვს, როცა კარგა ხნის
მუცელზე გაეგლასუნა, კანი ოდნავ შეუბურძგლა და ჭიპთან ჩაწოლილი ხარ ლოგინში, - საამო სიმწარე ყველა კუნჭულიდან
მიეტყლაპა. ჯიბიდან დედის წერილი ამოაძვრინა და გადაიკითხა: მოღვენთავს სასისაკენ, მოჟონავს ფარული ჯირკვლებიდან,
„ისევ უნდა წავსულიყავი“ - სიტყვა „უნდა“ ოთხჯერ იყო მოგადგება ენაზე და ნერწყვს შეერევა.
ხაზგასმული. ბოლდამ წერილი ჩამოართვა, ერთხანს კვირაში ერთხელ თითო ყლუპი აბზინდის ჩაი მისწრებააო,
შუბლშეჭმუხნული ჩაჰკირკიტებდა, მერე კი წყლის ბაკნის ქვეშ იტყოდა ხოლმე ბოლდა და ეს იყო მისი წამალი. თუ ვინმეს გულს
შედგმულ სანაგვე ვედროში გადაუძახა. აზიდებდა ან მუცელი ასტკივდებოდა, თითო-თითო ყლუპი უნდა
თანდათანობით მთელ სამზარეულოს მოედო ბულიონის მოესვა ყურმოტეხილი მწვანე ფინჯნიდან. ბებია რომ ბებიაა, - ხომ
სუნი, სუნი, რომელსაც ძია ალბერტი „ორდინარულს“, დედა - ყველაფერი ეზარებოდა, რასაც ჭამდა ან სვამდა ბოლდა, -
„გულის ამრევს“, ბებია კი „გლახაკურს“ უწოდებს; ხოლო გლუმი ნამალევად ბებიაც კი მოწრუპავდა ხოლმე იმ ბლანტ, უსასრულო
რომ ამ სუნს იკრავს, სიამოვნებისაგან ცხვირი დაემანჭება ხოლმე. და კონცენტრირებულ სიმწარეს. მონაცრისფრო-მწვანე გამხმარ
თვითონ მარტინსაც ძალზე მოსწონდა ბულიონი იმ მიზეზის გამო, ფოთლებს ბოლდა კვირაში ერთხელ ამოაწყობდა გაცრეცილი,
ვერავის რომ ვერ გამოეცნო ჯერ: ზუსტად ასეთივე ბულიონი ყავისფერი ქაღალდის პარკიდან და ახალ ნაყენს იმზადებდა.
იხარშება ბრილახებთან, ამ ბულიონსაც ახლავს ხახვის, ქონის, „კონიაკზე უკეთესია, - დუდღუნებდა ბოლდა, - ყველანაირ
ნივრის და კიდევ რაღაც გაურკვეველი სუნი, რასაც ალბერტმა წამალსა სჯობს. ვითომ მუცლის ღორულად ამოყორვა, გალეშვა ან
„ყაზარმა“ შეარქვა. დღედაღამ თუთუნის პლაკუნია უკეთესი? აბზინდის ნაყენი და
გაზქურის უკან, იქ, სადაც გათბობის მილი გადის, საამო საგალობელი ქვეყანაზე ყველაფერსა სჯობს“. თავადაც
ბოლდას ყურმოტეხილი მწვანე ფინჯანი უდგას, რომელშიაც იგი ხშირად მღერის ხოლმე, თუმცა კი შემაზრზენი ხმა აქვს: ამაოდ
საგანგებოდ შემზადებულ ნაყენს იმდენ ხანს ადუღებს, ვიდრე ცდილობს რიტმისა და მელოდიის სწორად გამეორებას, არადა,
სასმელი ერთიანად გადამწვანდება, შესქელდება და თითქმის ჰგონია, მშვენივრად გამომდისო: სმენაც ისეთივე არამუსიკალური
ბლანტ სითხედ გადაიქცევა. ამ სითხეს აბზინდის ნაყენს უძახის აქვს ბოლდას, როგორიც ხმა, და ალბათ ამიტომ თუ ესალბუნება
ბოლდა; ნელთბილი და მომწარო სითხე პირში ნერწყვს მის ყურს თავისივე აუტანელი ღიღინი, თან ყოველ ნამღერ
მოგიგროვებს, ყელს ჩაგიმწარებს, ულევ სიმწარედ ჩაგიგუბდება სტროფს ბოლდა გამარჯვებული ადამიანის ღიმილს დააყოლებს

ხოლმე. აი, გლუმს ხომ იშვიათად თუ გაუწყდებოდა მოთმინების ყოველთვის: ძალზე გრძელი, ღია ნაცრისფერი, თითქმის
ძაფი, - გლუმს, უსაზღვროდ მომთმენ, ყველაფრისა და ყველას ნამდვილი ფერფლი მაინც სიგარაზე ეკიდა და თვალს როცა
მიმართ მომთმენ კაცს, ზოგჯერ მთელი კვირის განმავლობაშიაც მოჰკრავდა, მარტინი ერთდროულად შვებასაც იგრძნობდა, თან
რომ მორჩილად აუტანია ბებიას შეძახილები სახელწოდებით რაღაც სევდაც შემოაწვებოდა გულზე: აი, ფერფლი რომ
„სისხლი მაქვს შარდში“, - გლუმსაც კი მოერეოდა ბრაზი და ჩამოფერთხილიყო ბოლოს და ბოლოს, ყველაფერი რიგზე
მოთმინების ფიალაც აევსებოდა, როცა ბოლდასეულ სიმღერას იქნებოდა. სასაათე ძეწკვიც ისე იყო მოხატული, ხელის შევლება
მოჰკრავდა ყურს. მოგინდებოდა, ასეთივე იყო ნახატზე ნაზი, მონაცრისფრო-
- ოჰ, ბოლდა, - ეტყოდა ხოლმე გლუმი, - ძალიან ვერცხლისფერი ყელსაბამიც, რომელსაც ცისფერი მარგალიტი
მახისიანებ. ებნია. „აი, ვინ იყო ადამიანი“, - იტყოდა ხოლმე ბოლდა და ამ
ბოლდას ბულიონი უკვე გაცხელდა, პურის ნაჭრებზეც სიტყვებით ალბათ იმის თქმა სურდა, ბებია ასეთ ქებას ვერ
წასმულია კარაქი და, დიდი ყვითელი ფინჯნით ხელში, მარტინი იმსახურებსო.
ფეხაკრეფით, წინდების ამარა აუყვა ბოლდასთან ერთად კიბეს და, ბოლდას ცისფერი ქვედაკაბა, მუდამ რომ თუთქის სუნი
ვიდრე მის ოთახში შეიძურწებოდა, უზარმაზარ, ზეთის უდიოდა, ერთთავად საპნის ქაფით ჰქონდა დალაქავებული,
საღებავებით დახატულ ბაბუას პორტრეტს ჩაუარა გვერდით. რადგან ბოლდას ძირითადი საქმიანობა ეკლესიების კურთხეული
ნახატიდან დაღვრემილი, გამხდარი კაცი იცქირებოდა; საოცრად დალაგება გახლდათ, - „ფული კი არა“, ღვთისმოსაობა აიძულებდა
წითური სახე ჰქონდა, ხელში კი მწვანე ქსოვილგადაფარებულ ელაგებინა სამი ეკლესია: სამრევლო, სადაც კვირაში ორჯერ
მაგიდას რომ ეყრდნობოდა, სიგარა უბოლავდა. ქვემოთ უშველებელ გასაპნულ გუბეებში დატყაპუნობდა ძლევამოსილი
პორტრეტზე, სპილენძის პატარა ფირფიტა იყო მიკრული: იერით, შესასვლელიდან ზიარების სკამამდე მოწიწებით
„პატივცემულ შეფს, ფაბრიკის 25 წლისთავის გამო - მადლიერი აგორგალებდა საკურთხევლის წინ დაფენილ ხალიჩებს და
თანამშრომლებისაგან, 1938 წელი“. ღრუბელზე შემოსკუპებული შავი ანგელოზის დარად
ყოველ შეხედვაზე ეგონა, ღია ნაცრისფერი, მშვენივრად საკურთხევლის ირგვლივ დაფარფატებდა შედარებით მომცრო,
დახატული ფერფლი სადაცაა სარკესავით პრიალა მაგიდაზე საპნის ქაფისაგან მთლად გადათეთრებულ გუბეებზე. პარკში რომ
ჩამოიფერთხებაო; ზოგჯერ დაესიზმრებოდა კიდეც, რომ ფერფლი ეკლესიაა, იმასაც ბოლდა ალაგებდა; მონაზონთა საჟამნოც მას
უკვე ჩამოიფერთხა და დილით, თითქოს მსუბუქი ბიძგისაგან ებარა, სადაც ძია ალბერტი დაიარება ხოლმე. ჩაბნელებული
გამოღვიძებული, კიბეზე აირბენდა ხოლმე. მაგრამ ფერფლი სამგალობელოს ხელმარჯვნივ, ზიარების სკამს უკან, შავი
კვლავინდებურად სიგარაზე იყო გადმოკიდებული. ასე იყო სანდალოზით გადაღებილი რკინის დიდი ცხაურია, გისოსებს უკან

ლურჯი ფარდაა ჩამოფარებული, რომელიც სამგალობელოს და ყველაფერს მომწვანო-ყვითელი ფერი ახლდა, ხოლო როცა
სამლოცველოს ერთმანეთისაგან ჰყოფს, ამ პირქუში, ორმაგი მარტინმა ბულიონიც შეხვრიპა, პურის ორივე ნაჭერიც შესანსლა,
ტიხრის მიღმიდან კი ყოველთვის, ყოველთვის მოისმის ხოლმე ბოლდამ რომელიღაც უჯრა გამოსწია და ის თავისი უცვალებელი
მონაზონთა გალობა, რა თქმა უნდა, უფრო სასიამოვნო, ვიდრე სამასპინძლოც ამოამზეურა - ერთმანეთში აზელილი, კოშტად
ბოლდასეული; მონაზვნებიც იგივე საგალობლებს ამბობენ, შეკრული შაქარყინული, მომღიმარი მარტინი რომ ბოლდას
რომელთაც, ბოლდას აზრით, თავადაც არ მღერის ურიგოდ. ხათრით თუ აიღებდა მხოლოდ.
ბოლდა კვირაში ოთხ დღეს ანდომებს ეკლესიების დალაგებას. ნასადილევს ბოლდას ტახტზე წამოწვა, პირში
ოთხი დღის განმავლობაში დაფარფატებს გალეული, პირნაოჭიანი შაქარყინულის ნატეხი ჩაიგდო, თვალები მოჭუტა და გაზის
და სახექათქათა შავი ანგელოზი ქაფიან გუბეებზე, ეკლესიის ნათურების მოყვითალო-მწვანე შუქს შეაცქერდა. მარტინს როცა
იატაკზე გაწოლილ ღრუბლებზე. მარტინი რომ ბოლდასთან ისტუმრებდა, სინათლეს არ აანთებდა ბოლდა და ფანჯარას
შეივლიდა, იატაკის მოსარეცხ პალოს ნიჩაბს მიამგვანებდა ხოლმე, მიუჯდებოდა წიგნების პატარა თაროს შორიახლო, რომელზეც
ქალის ცისფერ ქვედაკაბას კი - აფრას, რომელთა მეშვეობით ზეცას ორგვარი საკითხავი მასალა ჰქონდა შემოდებული: ნაირ-ნაირი
მომწყდარ ღრუბელს ბოლდა უკანვე უპირებდა აგდებას, მაგრამ ლოცვანები და კინოპროგრამები. კინოდან შინმობრუნებულს,
ღრუბელი თითქოსდა იატაკზე იყო დაკრული და მხოლოდ ხოხვა- ყოველთვის მოჰქონდა ხოლმე გროშებად ნაყიდი კინოპროგრამები,
ხოხვით თუ მოინაცვლებდა ადგილს: შემოსასვლელიდან ზიარების ყურადღებით ათვალიერებდა სურათებს, თავისებურად
სკამამდე, მერე კი ქაფისაგან მეტისმეტად გადათეთრებული, ახარისხებდა მათ, შინაარსს კი დაწვრილებით უამბობდა მარტინს.
მორიდებული სიდინჯით შემოუვლიდა საკურთხეველს. დროდადრო თვალს მოჭუტავდა, აზრს უკეთ მოვიკრებო, და
სასიამოვნო სიმყუდროვეა ბოლდას ოთახში, თუმცა კი თვალს მხოლოდ მაშინ გაახელდა, თუკი ამა თუ იმ ეპიზოდის
საპნის, გადახარშული თალგამისა და ყოვლად უვარგისი გასახსენებლად სურათზე დახედვა დასჭირდებოდა. ბოლდა
ბულიონის სუნი უდის ყველაფერს. აი ბოლდას ტახტი კი - თავიდან ბოლომდე უყვებოდა ხოლმე ფილმებს. წვრილმანიც კი არ
როგორც დედა იტყვის ხოლმე - მონაზონთა მოსაცდელი გამორჩებოდა და მხოლოდ ოდნავ თუ გადაასხვაფერებდა
ოთახივით ყარს; მარტინს ესმოდა ამ სიტყვების გადაკრული აზრი, შინაარსს, ფილმის მთავარ გმირებს, თხრობის დროს რომ
ბოლდას წარსულსა და მისი მონაზვნობის ხანას რომ შეეხებოდა, ამოტივტივდებოდნენ, თითით მიანიშნებდა სურათზე და რაც არ
ხოლო ქალის საწოლი - ისევ დედის სიტყვები, რომ მოვიტანოთ - უნდა მოეთხრო, ყველაფერი რატომღაც ბნელით მოცული,
ჯუნგლებში გაშლილ ტარზანის სარეცელს მოგაგონებს. გაზის გამძაფრებული და შემზარავი იყო: უყვებოდა ადამიანთა
ლამპიონთა შუქი ქუჩიდან ახლა ოთახშიაც აღწევდა და ამის გამო სიმდაბლეზე, სიბილწეზე, გახრწნილობაზე, თუმცა დროდადრო

მათ კეთილშობილებასა და უმანკოებასაც ახსენებდა ხოლმე, ამასობაში ჩამობნელდა, ქუჩიდან შემოღწეული

აღწერდა, როგორ „შეაცდენდნენ“ ულამაზესი ქალები ულამაზეს მოყვითალო-მომწვანო სინათლე კიდევ უფრო ჩამწვანდა და
მამაკაცებს, ხოლო უმშვენიერესი მამაკაცები უმშვენიერეს ბოლდას მუქი ფერის ავეჯმა ხოჭოს ჯავშანივით იწყო ბზინვა.
ქალწულებს; წმინდა პავლე კი დამასკოსაკენ მიმავალ გზაზე ცოტა ხნის შემდეგ კი, გაცილებით ადრე, ვიდრე მარტინი ელოდა
მეხთამტყორცნელის ისარმა განგმირა; აი, წმინდა პავლეც; ამას, ქვემოდან დედის ლაპარაკი მოესმა, გაიგონა ქუჩაში
კინოპროგრამის ფურცლებზე გამოსახულს წვერი აქვს მოშვებული, გაჩერებული მანქანების ხმაც და მოგვიანებით, ვიღაც უცხო
თან ცეცხლის ენებშია გახვეული. აქვეა წმინდა მარიამ გორეტიც, ხალხის სიცილ-ხითხითში, დედის სიცილიც გამოარჩია. ეს იყო და,
უღვთოდ რომ გაიმეტა ავხორცმა ქოსმენმა. - მაინც რას ნიშნავს მყისვე შეიძულა ეს მოხითხითე უცხო ხალხი, შეიძულა მათი
„ავხორცი ქოსმენი“? ერთი რამ ცხადია, ამორალობასა და სიფათები იმაზე უფრო ადრე, ვიდრე თვალს მოჰკრავდა მათ;
ურცხვობასთან ეს ამბავი უთუოდ უნდა იყოს დაკავშირებული. შეიძულა შოკოლადები, საჩუქრად რომ მოართმევენ, შეიძულა
მეტწილად ბოლდა იმ ფილმებს უყვებოდა, სადაც ულამაზესი მათი ძღვენი, სიტყვები, რომლებსაც ისინი ეტყვიან, შეიძულა მათი
ქალები ბოლოს მონაზვნებად აღიკვეცებოდნენ, ეტყობა, საკმაოდ შეკითხვები და მარტინმა ხმადაბლა უთხრა ბოლდას:
იყო მონაზვნებზე გადაღებული ფილმი, თუმცა მარტინს არც ერთი - უთხარი, ჯერ არ მოსულა-თქო, სინათლესაც ნუ აანთებ.
არ ენახა, რადგან თუ აფიშაზე მონაზონი ქალი ეხატა, აფიშის ბოლდამ ლოცვა შეწყვიტა:
გასწვრივ არასოდეს არ გააკრავდნენ თეთრ აბრას წარწერით: „ს ა ბ ა - რას ამბობ, დედაშენს გული გადაუქანდება, შინ რომ ვერ
ვ შ ვ ო ს ე ა ნ ს ი“. გნახავს.
ამჯერად ბოლდა, ეტყობა, სულაც არ აპირებდა მოეთხრო - ხომ შეიძლება, ვერ გაგვეგონა დედაჩემის შემოსვლა?
რომელიმე ფილმი გაზის ფარნების მოყვითალო მწვანე შუქზე. - ტყუილებს თავი დაანებე, ჩემო ბიჭუნი.
ქალი ფანჯარასთან მიცუცქულიყო და ლოცვანების დასტაში - თხუთმეტ წუთს მაინც დავრჩები.
მანამდე იქექებოდა, ვიდრე სასურველ წიგნაკს მიაგნებდა. ლოცვანს - კარგი, დარჩი, ოღონდ იცოდე, ამაზე მეტხანს წუთითაც
საბედნიეროდ არ ახლდა ნოტები, თორემ ერთი საათი იმღერებდა აღარ დაგტოვებ.
გადაბმულად, აი, იმის მოსმენა კი, თუ როგორ ჩურჩულებს იგი დედა რომ მარტო მობრუნებულიყო, უმალ ჩაირბენდა
ლოცვებს, მართლაც რომ სასიამოვნოა: გალეული და კუპრივით ქვემოთ, იმ ამბავსაც კი არ გაუწევდა ანგარიშს, რომ წარმოდგენა
შავთმიანი ბოლდა ზურგშექცევით იდგა და ძალზე წააგავდა „სისხლი მაქვს შარდში“ შეიძლება ნებისმიერ წამს დაწყებულიყო,
ბრილახის დედას. მაგრამ მარტინს დასანახად სძულდა ყველა, ვინც დედასთან
მოდიოდა სტუმრად, განსაკუთრებით ის ჩასორსლებული კაცი არ

უყვარდა, თონთლოხელებიანი, მუდამდღე რომ მამაზე ქვედა სართულში სამარისებური სიჩუმე ჩამოწვა და
ლაპარაკობს და, შენთვის ნუგბარი სასუსნავი წამოვიძღვანიეო, მ არტინს, ცოტა არ იყოს, გულზეც კი მოეფონა ბებიას ეს
ამბობს. შემოძახილი. ბოლდამ ლოცვანი დაკეცა, მერე მოუბრუნდა, მხრები
შუქი უფრო მეტად ჩამწვანდა, ბოლდაც გაიქუფრა თითქოს, აიჩეჩა, თან უბოროტო ხალისით, გულნებიერად გადაიკისკისა.
ხოლო თმა იმაზე უფრო მეტად ჩაუშავდა, ვიდრე თვითონ იყო; - მართალი გითხრა, მარჯვედ მოაწყო! ეჰ, შენ უწინ უნდა
სქელ, მელნისფერ უკუნს ჩამოუგავდა თმა და ზედ მწვანე შუქის გენახა ბებიაშენი. რომ იცოდე, არაა მთლად ურიგო ქალი. „სისხლი
სულივით მსუბუქი ანარეკლი უციმციმებდა. ხედავდა ბოლდას მაქვს შარდში“!
ხეშხეშა, გრძელ და ერთიანად გადაგლესილ თმას, ესმოდა მისი დედის სტუმრებისათვის, ეტყობა, უცხო ხილი იყო ეს
ბუტბუტი და სიბნელეში კვლავ ის სიტყვები გაახსენდა, ბნელში წარმოდგენა, ენა დაება ყველას. მერე ისევ მოისმა მოგუდული
რომ ამოტივტივდებოდნენ ხოლმე: გეზელერი, ამორალური, ბუტბუტი. ალბერტის ოთახიდან დედის ხმამ ამოაღწია, ექიმს
ურცხვი, კიდევ ის სიტყვა, ბრილახის დედამ რომ მიახალა ხაბაზს, ელაპარაკებოდა ტელეფონით, ბებია კი მიყუჩდა; ახლა, როცა ექიმი
მერე კათეხიზმოში ჩამოთვლილი შეკითხვებიც არახუნდნენ: უკვე გამოძახებულია, ბებიამ იცის, რომ უთუოდ მიიღებს
„რისთვის გავჩნდით ამ ქვეყანაზე?“ სასურველს: შპრიცს - უცნაურ, ნიკელისა და შუშისაგან
ქვეყანაზე ყველაფერი ამორალურია, ურცხვობაც დამზადებულ იდუმალ ხელსაწყოს; პატარა, სუფთა, შეიძლება
საკმარისადაა, ბრილახს ფული არ აქვს და ისიც საათობით მეტისმეტად სუფთა ხელსაწყოს, ნემსიყლაპიას მსგავსი
ანგარიშობს, როგორ დაზოგოს გროშები. ფანჯარასთან ცხოველივით რომაა და კოლიბრივით წვეტიანი ნისკარტი რომ
კვლავინდებურად ბუტბუტებს ბოლდა, მუქკანიანი ინდიელი, და აქვს. ეს გამჭვირვალე კოლიბრი შუშის ამპულიდან გამოწოვს
ოთახიც მოყვითალო-მწვანე შუქის ციმციმით ივსება; საწოლის სითხეს, აივსებს მუცელს და წვეტიანი ნისკარტით ბებიას ჩაესობა
თავთან, თაროზე, ხმადაბლა და დინჯად წიკწიკებს მაღვიძარა, ხოლმე მკლავში. ბებიას ხმა, დაბალი და ორგანოსავით ჟღერადი,
ქვემოთ კი ამასობაში სულ უფრო და უფრო მატულობს ხმაური, ამ ახლა დედის ოთახიდან აღწევდა, ბებია სტუმრებს ესაუბრებოდა.
სიმყუდროვის უზოგველად დამაქცევარი ხმაური; ისმის ქალების ბოლდამ სინათლე აანთო და მწვანე ჯადოც უმალვე გაქრა;
კისკისი, მამაკაცების სიცილი, ისმის დედის ნაბიჯების ხმა, ყავის გაქრა შავი ჯადოც, გაქრა ბედნიერება და აწი ვეღარ ინებივრებდა
დაუზეთავი საფქვავის ხრაშუნ-ხრაჭუნი, - „იქნებ ჩაი, ბოლდას სამონაზვნო ტახტზე წამოწოლილი, ვეღარ გაიგონებდა
გირჩევნიათ?“ - და უცებ მთელ სახლში ბებიას ველური ღრიალი მის ბუტბუტს.
დაირხა: „სისხლი მაქვს შარდში, სისხლი...”.

- რას იზამ, ჩემო ბიჭუნი, ახლა დაბლა უნდა ჩახვიდე და - კარგი ბიჭი ხარ, ჩემო ოქროვ, ბებიკო რომ გეცოდება! - და
ლოგინში ჩაწვე. დარდი ნუ გაქვს, უთუოდ ალბერტის ოთახში მარტინსაც შერცხვა, იმიტომ, რომ სულაც არ ეცოდებოდა ბებია.
დაგაწვენენ. დედოფალივით განერიდა იგი იქაურობას და თავის ოთახში
ბოლდას გაეღიმა, რაკი ჯადოსნურ სიტყვას მიაგნო: დაბრუნდა. სამზარეულოდან დედა გამოვარდა, შვილი გადაკოცნა,
„უთუოდ ძია ალბერტის ოთახში დაგაწვენენ“. მარტინმა კი თვალებში ჩახედა და მაშინვე მიხვდა, რომ დედას ამ
მარტინმა ბოლდას გაუღიმა, პასუხად ბოლდამ კვლავ საღამოსაც მოუწევდა ტირილი. უყვარდა დედა, მის თმასაც ასე
ღიმილი შეაგება და მარტინიც ფეხათრევით ჩაუყვა კიბეს, სასიამოვნო სუნი აქვს, უყვარდა, თუმცა კი ზოგჯერ ისიც იმ
უზარმაზარი, გარეული ცხოველის ჩრდილივით იდგა ბებია სტუმრებივით წაისულელებდა, შინ რომ მოჰყავდა ხოლმე.
დედის ოთახის ზღურბლზე და მარტინმა ისიც გაიგონა, როგორ - საწყენია ალბერტიც რომ წავიდა, ერთად ისადილებდით.
მიანაზა ბებიამ თავისი დაბალი, ორგანოსავით ჟღერადი ხმა: - მე ბოლდამ მასადილა.
- წარმოგიდგენიათ, ბატონებო, სისხლი მაქვს შარდში. დედამ თავი გააქნია და გაეღიმა. მუდამ ასე გააქნევდა
ვიღაც ყეყეჩმა არამკითხემ კი ასე უპასუხა: ხოლმე თავს, როცა მარტინი ეტყოდა, ბოლდამ მასადილაო. ვიღაც
- ქალბატონო, ექიმს უკვე შეატყობინეს. ქერათმიან ქალს ბოლდას გატურტლული წინსაფარი აეფარებინა
ეს იყო და, ბებიამ მარტინის ფეხის ხმას მოჰკრა ყური, და მოხარშულ კვერცხებს ნაჭრებად თლიდა სამზარეულოს
მკვირცხლად შემოტრიალდა, შევარდა თავის ოთახში და ძვირფასი მაგიდაზე. იმ უცხო ქალმა სულელურად გაუღიმა მარტინს, დედამ
ძღვენი - შარდიანი ჭურჭელი გამოასვენა. მარტინი მესამე კი სწორედ ის სიტყვები ამოაბულბულა, ასეთ დროს რომ
საფეხურზე იდგა და ჭურჭელიც ბებიამ ზედ ცხვირწინ გაუქნია. წამოროშავდა ხოლმე და რისი გულისთვისაც წამით
- წარმოგიდგენია, ჩემო ოქროვ, ისევ დამეწყო. შესძულდებოდა კიდეც დედა:
მარტინმა ის სიტყვები წარმოთქვა, ამ საზეიმო წამს რომ - წარმოგიდგენიათ, ჩემი შვილი ყოვლად ორდინარულ
უნდა წარმოეთქვა: რაღაცებსაც არ იწუნებს, მარგარინსა და ამისთანობას.
- ნუ გეშინია, ბებიკო, მალე ექიმი მოვა. ხოლო ქალმა პასუხად ის სიტყვები წამოიძახა, სტუმარს რომ
ბებიამ კი პასუხად ის თქვა, რის თქმასაც დაჩვეული იყო შვენოდა:
ასეთ საზეიმო წამს: „გეცოდება შენი ბებია, არა?“ თან შარდიანი - გადასარევი ბავშვია!
ჭურჭელი მოაშორა, რადგან დარწმუნდა, მარტინმა მუქ-ყვითელ - გადასარევია!- მხარი აუბეს სხვა მოსულელო ქალებმაც,
სითხეს ჯეროვანი ყურადღება მიაქციაო. დედის ოთახიდან რომ გამოლაგდნენ.

- გადასარევია! - უსირცხვილოდ აიტაცა ეს სულელური - თუ შეიძლება, ძია ალბერტის ოთახში წავალ?

ნათქვამი კიდევ ორმა მამაკაცმა. ყველა, ვინც დედასთან - კი ბატონო, წადი, - უპასუხა დედამ, - საჭმელს იქ
იკრიბებოდა საღამოობით, მარტინის აზრით, ცოტათი მაინც შემოგიტან.
წაისულელებდა და იმ მოსულელო ვაჟბატონებმაც „გადასარევია“-ს - არაფერი არ მინდა.
მამაკაცური ვარიანტი აღმოაჩინეს: - „საოცარიაო“ - აღაღალეს პირი - მართლა არაფერი გინდა?
და მარტინიც იძულებული გახდა გაჰყოლოდა უკან, ჩამოერთმია - მართლა!! - მოუჭრა მარტინმა და უცებ შეეცოდა დედა -
შოკოლადები, მოსამართი სათამაშო მანქანები, ხოლო როცა ბოლოს სულაც არ ჰგავდა ბედის ნებიერ ქალს - და მარტინმა ხმადაბლა
და ბოლოს სტუმრებს ხელიდან დაუძვრა, ზურგს უკანიდან დააყოლა:
ჩურჩული დაედევნა: - გმადლობთ, მართლა არაფერი მინდა.
- ფანტასტიკური ბავშვია! - ჰო, - ატიკტიკდა ის უცხო ქალი, ამჯერად იგი ქათმის
ეჰ, რა კარგი იქნებოდა ბოლდას ოთახში, იმ ჩამწვანებულ ძვლებს დანით აცლიდა ხორცს, - მითხრეს, ალბერტ მუხოვიც
სიბნელეში ყოფნა, ბოლდას სამონაზვნო ტახტზე წამოგორება, ან თქვენთან ცხოვრობსო. სიგიჟემდე მაინტერესებს დავუახლოვდე
კიდევ გლუმის ოთახში ასვლა და კედელზე გაკრული უზარმაზარი ყველას, ვინც პირადად იცნობდა თქვენს მეუღლეს, სულიერ
რუკის დათვალიერება. ცხოვრებასთან შერწყმა, - ეს ხომ ციური ნეტარებაა.
მარტინი სამზარეულოში დაბრუნდა, ის ქერქეტა ქალი ალბერტის ოთახში მარტინს გულზე მოეშვებოდა ხოლმე:
ახლა პომიდორს თლიდა და მარტინმაც შესვლისთანავე გაიგონა: შევიდოდა თუ არა, მაშინვე თამბაქოსა და ქათქათა თეთრეულის
- ჭკუას ვკარგავ იმპროვიზირებულ ვახშამზე! სუნი ეცემოდა, თეთრეული ალბერტს დასტად უწყვია კარადაში.
დედა ბოთლებს ხსნიდა, ჩაიდანში წყალი თუხთუხებდა, საამო სუნი უდის თოვლივით თეთრ, მწვანეზოლებიან,
მაგიდაზე შაშხის ვარდისფერი ნაჭრები ეწყო, იქვე იდო მოჟანგისფრო-ყავისფერზოლებიან ახალგარეცხილ პერანგებს,
მოხარშულო ქათამი. მოთეთრო ხორცს ღია მწვანე ფერი ისეთივე საამო სუნი უდის, როგორც იმ გოგონას, სამრეცხაოდან
დაჰკრავდა, თითქოს და ქერათმიანი უცხო ქალიც ისევ ატიკტიკდა: რომ მოაქვს თეთრეული. ქალიშვილს ძალზე ქერა თქმა აქვს, მისი
- ქათმის ხორცის სალათი გადასარევი რაღაცაა, ხომ ასეა, თმის ფერი თითქმის არც კი განსხვავდება კანის ფერისაგან.
ძვირფასო ნელა?! დღისით, მზისით, გოგონა კალმით ნახატსა ჰგავს, მარტინს
მარტინი შეკრთა: ის ხალხი, ვინც დედას - „ძვირფას ნელას“ მოსწონდა კიდეც იგი, იმიტომ რომ ქალიშვილი ყოველთვის
უწოდებდა, უფრო ხშირად მოდიოდა სტუმრად, ვიდრე ისინი, თავაზიანად ექცეოდა და ამასთანავე, არასოდეს წაისულელებდა.
უბრალოდ „ფრაუ ბახს“ რომ ეძახდნენ ხოლმე. გოგონას სარეკლამო გასაბერი ბუშტებიც ხშირად მოჰქონდა

ხოლმე, მარტინი გაბერავდა ბუშტს და ბრილახთან ერთად „გადასარევიას“, „საოცარიას“ გაიძახიან და თითქმის ყოველ
საათობით შეეძლო ფრენბურთის თამაში, თან არც იმის შიში საღამოს გუნებას უფუჭებენ.
აწუხებდა, შეიძლება რაიმე დაიმსხვრესო; უზარმაზარ, გაჭიფხულ მარტინმა ტუჩები გამობზიკა, საღებავებიან ყუთს თავი
და ნაზზე ნაზ ბუშტებს ცარცის ხსნარით ეწერა: „ბუფო ყოველგვარ ახადა, ამოიღო გრძელი, სქელტარიანი ფუნჯი, ჩააწო წყალში და
ლაქას აშორებს“, ალბერტის მაგიდაზე მუდამ დასტად ეწყო დიდხანს, გულდაგულ ახვავებდა ზედ შავ ფერს. ქუჩაში მანქანა
სახატავი ფურცლები, საღებავების ყუთი კი კუთხეში ედგა, გაჩერდა და მარტინმაც ხმაზე შეატყო, რომ ექიმის მანქანა იყო და
სათუთუნესთან. არა ალბერტის. ფუნჯი გვერდზე გადასდო, დაიცადა, ვიდრე ზარი
გულზე კი მოეშვებოდა ხოლმე, მაგრამ კედლის მიღმა, აწკრიალდებოდა, და წინკარში გავარდა, რადგან ახლა უნდა
დედის ოთახში, ხმამაღლა ხარხარებდნენ და მარტინს ბრაზი მომხდარიყო ის, რაც სამ თვეში ერთხელ ხდებოდა და ასე
ახრჩობდა. ისიც კი ინატრა, ნეტავი მეც შემაძლებინა შარდიანი აღელვებდა ხოლმე ყოველთვის. ბებია ბღავილ-ბღავილით
ჭურჭლის აქეთ-იქით ქნევაო და მთელი სახლის გასაგონად გამოვარდა ოთახიდან: „ექიმო, ძვირფასო ექიმო, ისევ სისხლი მაქვს
ღრიალი: „სისხლი მაქვს შარდში“. შარდში“. მოკრძალებულ, ტანმორჩილ და შავგვრემან ექიმს კი
კიდევ ერთმა საღამომ ჩაიარა ფუჭად და ეს იმიტომ, რომ გაეღიმა, მერე ფრთხილად წაუბიძგა ბებიას, ოთახში შეაბრუნა და
ალბერტსაც მოუწია წასვლა. დედა როცა სახლშია და არც კოსტუმის ჯიბიდან ტყავის ბუდე ამოიღო, დაახლოებით ისეთივე
სტუმრები მოჰყავს შინ, დედის ოთახში სხედან ხოლმე, ზოგჯერ ბუდე, დურგალთან რომ ენახა მარტინს, ბრილახების მეზობელთან.
გლუმიც შემოეკედლებათ ნახევარი საათით, რაიმეს მოჰყვება, ან ექიმმა ბებია სავარძელში ჩასვა, ფრთხილად შეუხსნა სამაჯე,
არადა, ალბერტი მიუჯდება პიანინოს და უკრავს, დედა კი ამ დაუკარწახა ბლუზის სახელო და ამჯერადაც თავი გააქნია ბებიას
დროს თავისთვის კითხულობს რაღაცას. თუმცა, ის უფრო თოვლივით თეთრი, ჩაფუნთულებული მკლავის შემყურემ; ბებიას
უკეთესია, როცა ალბერტი საღამო ხანს ქალაქში გაასეირნებს მკლავი მართლაც ისეთივე თეთრი იყო, როგორც ძია ალბერტის
მანქანით, ან კიდევ სანაყინეში წაიყვანს. თვალში მოსდიოდა გადაქათქათებული თეთრეული და ექიმმა ახლაც ჩაინიღნიღა:
ჭრელი, ჭახჭახა სინათლე, მამალი რომ აფრქვევდა დარბაზში, - ღმერთმანი, ქალიშვილსაც არ ექნება ასე ქორფა კანი. -
მოსწონდა რადიოლას გამკივანი ხმა, ცივი ნაყინი, მწვანედ ბებია კი პირგაბადრული იჯდა სავარძელში, თან სიამაყით
მოზიმზიმე ლიმონათი, რომელშიც ყინულის ნატეხები გაჰყურებდა შარდიან ჭურჭელს, რომელსაც ხან შუა მაგიდაზე
დაცურავდა, არადა, დასანახად სძულდა ყველა ის მოსულელო დგამდნენ, ხან გადასაგორებელ ტაბლაზე.
მამაკაცი თუ მოსულელო ქალი, მისი დანახვისას რომ მარტინს ამპულა ეკავა ხოლმე ხელში, რადგან ამ
დავალებას დედა თავს ვერ ართმევდა, შეხედვაზეც კი ცუდად

ვხდებიო, გაიძახოდა, და როცა ექიმმა ამპულას თავი მოუხერხა, დარჩებოდა ბებიასთან, მაგრამ ნემსს როცა უკეთებდნენ, ერთხანს
მარტინს წარბიც არ შეუხრია, რათა ექიმს ამჯერადაც ეთქვა ის, გვერდიდან არ მოშორდებოდა. ბებიას საწოლში ჩააწვენდნენ და
რასაც სხვა დროს ეუბნებოდა ხოლმე: ყოჩაღი ბიჭი ხარო. პირისახეზე უმალ ნათელი გადაეფინებოდა, იფიქრებდი,
ყურადღებით აკვირდებოდა, როგორ დაიძირა კოლიბრის წვეტიანი ახალგაზრდობა დაუბრუნდაო. ეგ კი იყო, მაგრამ სახეზე ტანჯვაც
ნისკარტი უფერულ სითხეში, როგორ ამოქაჩა ექიმმა დგუში. ეტყობოდა, სიხარულიც; ბებია სულს მოითქვამდა თითქოს,
შპრიცი აივსო, შეიწოვა მოთეთრო და სასწაულმოქმედი „არაფერი“, თვალზე ცრემლი მოადგებოდა, კიდევ უფრო გადაეფურჩქნებოდა
ბებიას სახეს რომ უსაზღვრო ბედნიერებით, სიკეთითა და სახე და ისეთივე ლამაზი გახდებოდა, დედა რომაა ხოლმე;
სილამაზით აღავსებდა. გაუქრებოდა ნაოჭები, თვალებში ბედნიერება და სიმშვიდე
მარტინს არც მაშინ შეუხრია წარბი, ერთხელაც არ ჩაებუდებოდა, ლოყებზე კი კვლავ ღაპაღუპით ჩამოსდიოდა
შემკრთალა, როცა ექიმმა კოლიბრის ნისკარტი უცებ ჩაასო ცრემლი. ასეთ დროს მარტინს უყვარდა კიდეც ბებია; უყვარდა
მკლავში, გეგონებოდა, ჩაუნისკარტაო, და ბებიას თეთრი, მისი დიდი, გაბადრული სახე, სხვა დროს რომ შიშის ზარს გვრიდა;
ფუმფულა კანიც დაკორტნილ ჩენჩოსავით ამოიბურცა. ბებია უყურებდა ბებიას და ამთავითვე იცოდა, რომ ოდესმე, თუკი
თვალს არ აშორებდა გადასაგორებელ ტაბლას, სადაც ქვედა უბედურ ადამიანად ჩათვლიდა თავს, მკლავში უსათუოდ
თაროზე ჭურჭელი იდგა სახელწოდებით „სისხლი შარდში“, ექიმმა კოლიბრის ნისკარტს იჩხვლეტდა, იმ ნემსს, ბებიას ტანში რომ
კი ამასობაში ფრთხილად მიაჭირა დგუშს თითი და უსაზღვრო ბედნიერება ჩაღვარა, - უფერული „არაფრის“ რამდენიმე წვეთს.
ბედნიერება შეუსხურა ბებიას, მერე მკვეთრად გაიქნია ხელი, მარტინს აღარაფერი გვრიდა ზიზღს, იმ ბოთლის დანახვაზეც კი
ნისკარტი მკლავიდან ამოაძრო და ბებიასაც საოცარი, იდუმალზე აღარ აზიდებდა, გადასაგორებელი ტაბლას ქვედა თაროზე რომ
იდუმალი, გულის შემძვრელი, თან ნეტარი კვნესა აღმოხდა. იყო შემოდგმული.
მართალია, შეძრწუნებული იყო, მაგრამ ექიმის წასვლის შემდეგაც მერე სახეზედაც დაადებდა ხელს, ჯერ მარცხენა ლოყაზე,
ბებიასთან რჩებოდა ხოლმე; ცნობისწადილი ყოველთვის სძლევდა მერე მარჯვენა ლოყაზე, შუბლზეც შეავლებდა თითებს და
შიშის შეგრძნებას, რადგან ოთახში რაღაც საშინელი ამბავი ხელისგული დიდხანს, დიდხანს ეკავა ხოლმე ბებიას ტუჩებთან,
ტრიალებდა, ისეთივე საშინელი ამბავი, აი გრებჰაკე და ვოლტერსი რათა მისი მშვიდი და თბილი სუნთქვა ეგრძნო; ბოლოს ისევ
რომ სჩადიოდნენ ბუჩქებში, ან თუნდაც იმ სიტყვასავით საშინელი ლოყაზე დაადებდა ხელს და მარტინს სრულებით აღარ სძულდა
რამ, ბრილახის დედამ რომ მიახალა ხაბაზს; მართალია, საშინელი ბებია: აღარ სძულდა საოცრად ლამაზი სახე, ასე რომ
რამ ხდებოდა, მაგრამ მაინც იდუმალებით მოცული და მაცდური გადაუბრწყინა იოტისოდენა და უფერულმა „არაფერმა“. ზოგჯერ
ამბავი ეთქმოდა. ისე, თავისი ნებით, არაფრის გულისათვის არ ბებიას სულაც არ ეძინა, თვალმოხუჭული იწვა და მინაზებული

ხმით ეტყოდა ხოლმე: „კარგი ბიჭი ხარ, კარგი ბიჭი“, მარტინს კი ეტყობათ, არც დარბაისლობა აკლიათ, არც სიდინჯე; ნამდვილ
შერცხვებოდა ამ სიტყვების გაგონებაზე, რადგან სხვა დროს მამას იმითაც იცნობ, რომ ერთი შეხედვითაც დაატყობ - საუზმეზე
სძულდა ხოლმე ბებია. ქალს რომ ჩაეძინებოდა, დამშვიდებით უარს არ იტყვისო, ამასთანავე გაზეთსაც დინჯად გადაშლის
შეეძლო ოთახის დათვალიერება, რასაც შიშისა და ზიზღის გამო ხოლმე, პიჯაკსაც დინჯად გაიხდის; აი, ძია ალბერტი ხომ
სხვა დროს ვერ ახერხებდა. თვალხმიერი ათვალიერებდა იმ დიდსა სრულებით არ ჰგავს სხვა ძიებს, ასევეა მამაც, სულ არა ჰგავს სხვა
და შავად შეღებილ კარადას, ძვირფასსა და თან ძველისძველს, ბიჭების მამებს. ეამაყებოდა, ასე ახალგაზრდა რომ იყო მამა, თუმცა,
რომელშიაც ნაირ-ნაირი სიგრძისა და სისქის ჭიქები იყო ცოტა არ იყოს, ეუხერხულებოდა კიდეც: აკი სულაც არ ჰგავდა
გამოდგმული. უყურებდა ბროლის ვაზებს, არყის საყლურწავ ნამდვილ მამას, ისევე როგორც დედა არ ჰგავდა ნამდვილ დედას;
ჭიქებს, პაწია სამშვენისებს; რძისფერსა და ცისფერთვალება შველს, დედას სუნიც კი არ ჰქონდა ისეთი, სხვა ბიჭების დედებს რომა
ლუდის კათხებს, მოგვიანებით კი - ხელი ჯერაც ბებიას ლოყაზე აქვთ, თან მიხვრა-მოხვრაც მსუბუქი იცოდა, უფრო ახალგაზრდაც
ედო - მამის ფოტოსურათს გახედავდა; ეს სურათი იმ ფოტოზე ჩანდა და არასოდეს ლაპარაკობდა იმაზე, სხვა დედებს რომ ნიადაგ
დიდი იყო, დედის საწოლთან რომ ეკიდა. სურათზე მამას ძალზე პირზე აკერიათ და რასაც ყველაზე მეტ მნიშვნელობას ანიჭებენ:
ახალგაზრდული იერი ჰქონდა, მეტისმეტად. ახალგაზრდა იყო დედა არასოდეს ახსენებდა ფულს. არა, მამაზე ნამდვილად ვერ
მამა, ეღიმებოდა, თან ყალიონს აბოლებდა, ხოლო შავზე შავი, იტყოდი, ბედნიერ ვარსკვლავზეაო დაბადებული - ასე დაასკვნიდა
სქელი და ხშირი თმა მკაფიოდ მოუჩანდა ნათელი ცის ფონზე; ხოლმე ბოლოს, მაგრამ ვერც იმას იტყოდი, დიდი ჯაფა ადგასო.
ღრუბლის თეთრი ქულები ბამბის პაწია ფთილებს წააგავდა და არადა, ამ სიტყვებს ხშირად ამბობენ ხოლმე მამებზე. სხვა ბიჭების
სურათზე ისე გამოკვეთილი იყო ყველაფერი, რომ ნაქსოვ ჟილეტზე მამებს კი მართლაც დიდი ჯაფა ადგათ, ასაკიც უფრო ეტყობოდათ
ლითონის ღილები და ზედ ამოტვიფრული ყვავილებიც კი და სახეზე თუ უბედობა ეწერათ, ის უბედობაც რაღაც სხვანაირი
გარკვევით მოჩანდა; ხოლო მამის ოდნავ გაწვრილებული და მუქი იყო.
თვალები ისე დასცქეროდნენ, ეგონა, მართლაც აქ დგასო მამა, ამ გლუმის მსოფლიო რუკაზე, მთელი კედლის გასწვრივ რომ
ბნელ კუთხეში, კარადასა და გადასაგორებელ ტაბლას შუა, სადაც ეკიდა, სამი მსუყე შავი წერტილი იყო დასმული; ერთ-ერთი
ფოტოსურათი ეკიდა; ეს კი იყო, ვერაფრით ვერ გაეგო, მართლა წერტილი გლუმის დაბადების ადგილს ნიშნავდა, მეორე წერტილი
ეღიმებოდა ამ სურათზე მამას თუ დაღვრემილი იცქირებოდა. გლუმს იმ ადგილას დაესვა, სადაც ახლა ცხოვრობდნენ. მესამე
მეტისმეტად ახალგაზრდა ჩანდა, დაახლოებით ისეთივე წერტილი კი ის ადგილი იყო, სადაც მამა დაიღუპა - კალინოვკა.
ახალგაზრდა, უფროსკლასელები რომ უნახავს სკოლაში. ასეა თუ მარტინს სრულებით გადაავიწყდა ბებია, თუმცა ხელი
ისე, კაცს რომ მამა ჰქვია, ისეთი სულაც არ იყო. მამებს ასაკი ჯერაც მის დაწყნარებულ სახეზე ედო; გადაავიწყდა დედა, მისი

ჭკუამხიარული სტუმრებიც, გადაავიწყდა გლუმიც, ბოლდაც, მართალია, ვიდრე ჩაეძინებოდა, ეს ხილვა თვალზე
აღარც ძია ალბერტი ახსოვდა და ახლა გულდამშვიდებული ჰქონდა აკრული, - ის კი არადა, მამისეულ ნივთებსაც გამოიფენდა
აცქერდებოდა მამის ფოტოსურათს, ბნელ კუთხეში რომ ეკიდა, თვალწინ: მაჯის საათს, ნაქსოვ ჟილეტს, უბის წიგნაკს, სადაც
ჭურჭლის კარადასა და გადასაგორებელ ტაბლას შუა. დაუმთავრებელი ლექსები ჰქონდა მამას, მაგრამ ეს ხილვა მაინც
დედამ როცა დაუძახა, მაშინაც ბებიის ოთახში იჯდა. ძია ვერ მოიწია სიზმრად, ვერა და ვერ დაისიზმრა მამა. ოთახში
ალბერტი დიდი ხნის მოსული იყო. სიტყვის უთქმელად გაჰყვა ბნელოდა. მარტინი მარტო იწვა და, როცა კი ძია ალბერტი
დედას, ტანთ გაიხადა, ჩაწვა ალბერტის საწოლში, ჩაიბუტბუტა შემოვიდოდა, თავს მოიმძინარებდა ხოლმე, არ უნდოდა ვინმეს
საღამოს ლოცვაც: „და თუ შენ, ღმერთო, არ მოგვიტევე“ - და როცა ხელი შეეშალა მისთვის, ხოლო ვიდრე ალბერტი ოთახში იყო,
ძია ალბერტი შეეკითხა, ხომ არ დაიღალეო, - თავი დაუქნია, გატრუნული იწვა, თან იმის შიში ჰქნდა, ვაითუ უკვალოდ გაქრესო
მარტოდ უნდა დარჩენა. სინათლე რომ ჩაუქრეს, ის სულელური ხილვა - ის ყალიონგაჩრილი, პირმომცინარი ჭაბუკი, სულაც რომ
ხითხითიც კი აღარ აწუხებდა, მეზობელი ოთახიდან რომ აღწევდა. არ ჰგავდა ნამდვილ მამას.
მარტინმა თვალები მილულა, თვალწინ მამის სურათი წარმოუდგა რა არ დაუდგებოდა თვალწინ, ხან სად მოგზაურობდა, ხან
და უმალ ის ინატრა, ნეტავი სიზმარშიაც ისეთი გამომეცხადოს, სად. სხვადასხვა ქვეყნების სახელებსაც ჩაიბუტბუტებდა:
სურათზე რომ არისო - ახალგაზრდა, უზრუნველი, თუ გინდ საფრანგეთი, გერმანია, პოლონეთი, რუსეთი, უკრაინა, კალინოვკა,
პირმომცინარი, ძია ალბერტთან შედარებით გაცილებით მერე კი გული ამოუჯდებოდა და ბნელში იმ სიზმრის მოსვლას
ახალგაზრდა, აი, ამ მამას მიჰყვება ზოოპარკში, მასთან ერთად ივედრებოდა, ერთხელაც რომ ვერ დაესიზმრა. მამა რომ დაიღუპა,
დიდხანს სეირნობს მანქანით, მამას რომ მოწევა მოუნდება, ასანთს ძია ალბერტი იქვე იყო, დროდადრო უყვებოდა კიდეც ყოველივეს:
გაუკრავს, ჩიბუხს თუთუნით გაუვსებს, ეხმარება მანქანის უყვებოდა გეზელერზე, კალინოვკაზე, უყვებოდა ომზე, რომელსაც
გარეცხვაში, მასთან ერთად ჯახირობს ძრავაში თავჩარგული, აგერ ძია ალბერტი „ბინძურ ომს“ უწოდებდა, მაგრამ რაც არ უნდა
კიდევ თვალუწვდენელ ტრამალებზე მამის გვერდიგვერდ მოესმინა, მამა მაშინაც არ დაესიზმრებოდა ისეთი, თვითონ რომ
მიაჭენებს ცხენს და მარტინს სიამოვნებას გვრიდა ხმადაბლა ინატრებდა ხოლმე.
ბუტბუტი: ჰ ო რ ი ზ ო ნ ტ ს გ ა ს წვ რ ი ვ მ ი ვ ა ჯ ი რ ი თ ე ბ თ, მიწა, სადაც მამა განისვენებდა, ბოლდას თმასავით შავზე
სიტყვა „ჰორიზონტს“ დამარცვლით, ნეტარებით წარმოთქვამდა და შავი წარმოედგინა, მელნისფერი იყო ის უკუნი, რომელმაც
იმას ნატრობდა, ნეტავი მამა ცხენზე მოჯირითე ან მანქანის შთანთქა მამა, შთანთქა და ახალდაგებული ასფალტივით დაეკრო
საჭესთან მიმჯდარი დამასიზმრაო. გულზე, დაეკრო და ისერიგად შებოჭა, რომ მამა სიზმრებშიაც
ვეღარ ეცხადებოდა; ცრემლად დაღვრილი მამის სახეს თუ

წარმოიდგენდა მხოლოდ, მაგრამ მამა, თუნდ ცრემლად როცა ლაპარაკს იწყებდა, მარტინი სულ იმას ელოდებოდა, აი, ახლა
დაღვრილი, სიზმრად მაინც არ მოევლინებოდა. დასცდებაო გეზელერის სახელი, მაგრამ მამას ერთხელაც არ
მამის სახე, ისიც სიბნელეში, მხოლოდ მაშინ დაუდგებოდა უხსენებია გეზელერი, სიტყვაც არ დაუძრავს მასზე.
თვალწინ, როცა გულდამშვიდებით, წინდაწინ დააცქერდებოდა ანაზდად ვიღაც სულელი დიაცის ისტერიულმა ხითხითმა
ბებიის ოთახში ჩამოკიდებულ ფოტოსურათს, სურათის მშვიდად გამოაღვიძა და ბიჭმაც მთელი თავისი ბოღმა, სიძულვილი თუ
თვალიერება კი იმ დროს შეეძლო, როცა წარმოდგენა დაიწყებოდა სასოწარკვეთილება ბალიშს ჩაატირა, აკი გაწყდა სიზმარი და მამაც
სათაურით: „სისხლი მაქვს შარდში“, როცა გამოიძახებდნენ ექიმს გაქრა: ვინ იცის, იქნებ ამასობაში სახე დაიბრუნა და
და ისიც ბედნიერებას შეუშხაპუნებდა ბებიას. გამოლაპარაკებოდა კიდეც?
მარტინმა აქამდე დასწავლილი ყველა ლოცვა ჩაიკითხა და დიდხანს, დიდხანს ტიროდა გულამომჯდარი. კედლის
თითოეულ ლოცვას თხოვნით დაასრულებდა ხოლმე: გემუდარები, მიღმა თანდათანობით ჩაცხრა სიცილი, სულ უფრო და უფრო
მამა დამასიზმრეო... შორიდან ჩაესმოდა და ახალ სიზმარში მარტინს ვიღაც ქერა ქალი
ბოლოს მართლა დაესიზმრა მამა, მაგრამ იგი სულაც არ იყო ესიზმრა; ქალი სამზარეულოში იდგა მაგიდასთან, ოღონდ
ისეთი, მარტინი რომ ნატრობდა: მამა უზარმაზარი ხის ძირში პომიდორსა და მოხარშულ კვერცხებს კი არ ჭრიდა, ჯერ იყო და
იჯდა, სახეზე ხელები აეფარებინა და, თუმცა სახე არ მოუჩანდა, უზარმაზარ ამპულებს მოუხერხა თავი, მერე შუშის ბალონებს
მარტინი მიხვდა, ეს კაცი უნდა იყოსო მამა. მამა თითქოსდა მიადგა, მომღიმარი ექიმი კი იმ უფერული სითხით ვეებერთელა
ელოდებოდა რაღაცას, ელოდებოდა უსასრულოდ დიდხანს, იმასაც შპრიცს ავსებდა,
კი იფიქრებდი, მ ი ლ ი ო ნ ო ბ ი თ წელია აქა ზის, ხოლო აგერ, აქაფებული ღრუბლის ქულაზე შემოსკუპებული,
პირისახეს იმიტომ მალავს, რომ მეტისმეტად პირქათქათა და კუპრივით შავთმიანი ბოლდა გამოცურდა მისკენ.
დანაღვლიანებულიაო. მამა რომ ხელებს ჩამოიღებდა, მარტინი ბოლდას ისეთივე ქათქათა სახე ჰქონდა, ბებიას რომ აქვს
უნებლიეთ შეკრთებოდა ხოლმე, თუმცა კი წინდაწინ იცოდა ხოლმე ნემსის გაკეთების შემდეგ. მოცურავდა ბოლდა, თან
ყველაფერი; მამას თურმე სულაც არ ჰქონია სახე და თითქოს იმის მღეროდა, მშვენივრად მღეროდა, გაცილებით უკეთესად, ვიდრე
თქმას ეპირებოდა, ახლა ყველაფერი იციო. იქნება სწორედ იმიტომ ფრაუ ბორუსიაკი მღერის; ასე მიილტვოდა ბოლდა ზეცისაკენ,
იჯდა ამ ხის ძირში, რაკი ელოდებოდა, სახე დამიბრუნდებაო. კბილებში კი, სამოთხის საშვივით, კინოპროგრამა ეკავა,
შავი იყო ის მიწა, ბოლდას თმასავით შავი, მამა კი რომელზედაც წმიდა მარიამ გორეტი იყო გამოსახული. მაგრამ მამა,
მარტოდმარტო იჯდა და მართალია, სახე არ ჰქონდა, მაინც ვისაც სიზმარშიაც ელოდებოდა მარტინი, აღარ დაბრუნებულა, -
უსაზღვროდ დანაღვლიანებული და დაღლილი ჩანდა, ხოლო სამუდამოდ თუ დააფრთხო იმ ყეყეჩურმა ხითხითმა; ამასობაში

გახედა და ბოლდას ადგილას ის ქალი დალანდა, კვერცხებს რომ დაუკაკუნებია, ისე შეაბოტა ლეოს ოთახში. ახლაც ახსოვდა
თლიდა ნაჭრებად; ქალი ისე მიაპობდა ჰაერს, გეგონებოდა, კონდუქტორი ქალის ველური, გულშემზარავი კივილი და ლეოც
მიცურავსო. მიცურავდა ის ქალი, თან გაიძახოდა: „შესანიშნავია, თვალწინ დაუდგებოდა იმ თავისი მაიმუნური სიფათით. „კარი
შესანიშნავია“, მერე კი სადღაც შორიდან ბებიის დაბალი, მიხურე, შე ლაწირაკო!“ - გასძახა მაშინ ლეომ, ერთი-ორი დღის
ორგანივით ჟღერადი ხმა მოესმა, - ველური ბღავილი: „სისხლი მერე კი ლეომ გვარიანად წამოუთაქა თავში საკომპოსტერო
მაქვს შარდში!“ მარწუხით და ასე დამოძღვრა: რაო, ბიჭუნი, დაკაკუნება არ
უსწავლებიათ შენთვის? დამაცადე, მე გ ა ს წ ა ვ ლ ი ზ რ დ ი ლ ო
თავი VI ბ ა ს. ის დღე იყო და ის დღე, მას აქეთ ლეოს კარი მუდამდღე
ჩარაზულია, მაგრამ დედა რაც ლეოს გადაეყარა, იმ ოთახში ალბათ
კარგა ხნის მერე მიხვდა, რაშიც იყო საქმე: ასეთი გრძნობა იგივე ამბავი ტრიალებდა. „თანაცხოვრება“ მეტისმეტად ლამაზი
მაშინ დაგეუფლება, ყინულზე როცა მიაბიჯებ, ყინულის თხელ სიტყვაა იმ სისაძაგლის აღსანიშნავად. შესაძლოა ფულიან ხალხში
ფენაზე, არადა, ისიც არ იცი, რა სიღრმისაა წყალი. ყინული ჯერ არ ასეთი რამ მართლაც სხვანაირად ხდება, ამაზე არავინ დაობს,
ჩაგტყდომია ფეხქვეშ, დახრჩობასაც არავინ გაცლის; გაღმაც, მაგრამ ის სიტყვა ძია ლეოს რომ აკერია ხოლმე პირზე, მართალია
გამოღმაც მომღიმარი ადამიანები დგანან და ოდნავადაც რომ ბინძური სიტყვაა, მაგრამ იმ სისაძაგლის აღსანიშნავად ნამდვილად
წაიფორხილო, უმალ შენს საშველად გამოქანდებიან. თუმცა არც ეს უფრო გამოდგება.
ამბავი შეცვლის რაიმეს: ყინული ნებისმიერ წამს შეიძლება მარტინი როცა შეძრწუნდა, სწორედ მაშინ მიხვდა, რა
ჩატყდეს. წყლის სიღრმე კი გაურკვეველია. პირველი ბზარი უკვე სიღრმისაც იქნებოდა წყალი; უსასრულოდ ღრმა და ალბათ ძალიან
დააჩნდა კიდეც ყინულს, - არცთუ საშიში მაინცდამაინც. ეს მაშინ ცივი. გულმა ისიც უთხრა, გადარჩენითაც ვერავინ გადაგარჩენს,
მოხდა, როცა მარტინი იმ ბინძური სიტყვის გაგონებამ შეაძრწუნა, ყინული რომ ჩატყდესო უცებ. საქმე მარტო ფულში როდი იყო,
დედამ რომ მიახალა ხაბაზს. უშვერი სიტყვა იყო, რომელიც მაინცდამაინც დიდი მნიშვნელობა არც იმას ჰქონდა, რომ მარტინის
ქალებისა და მამაკაცების თანაცხოვრებას აღნიშნავს, მაგრამ ისიც სახლში მაცივარი მუდამ ნაირ-ნაირი საჭმელებითაა გამოტენილი,
უნდა ითქვას, რომ სიტყვა „თანაცხოვრება“ საერთოდ მეტისმეტად ხოლო ჰაინრიხს ყოველი პფენიგის გამოზოგვა უწევს, რომ იყიდოს
ლამაზი სიტყვაა იმ არცთუ ლამაზი მოქმედების აღსანიშნავად: აკი პური, მარგარინი, კარტოფილი ან იმ მურდალა ლეოს საგანგებოდ
უნახავს აჭარხლებული სახეები, გაუგონია კვნესა. ლეო ჯერ კიდევ მიართვას კვერცხი, რომელსაც ათასში ერთხელ თუ იყიდდა
არ იყო მისი ძია, ჰაინრიხმა რომ ვიღაც კონდუქტორ ქალთან ვილმასათვის, თავისთვის ან დედისათვის. გაცილებით უფრო
შეუსწრო: წვნიანით სავსე ჭურჭელი უნდა მიეტანა და კარზე არ მნიშვნელოვანი ისაა, რომ ძია ალბერტი სრულებით არა ჰგავს ძია

ლეოს, ის ამბავიც ანგარიშგასაწევია, რომ იმ სიტყვის გაგონებამ გამოიცვალა, გაუხეშდა თითქოს; სათნო და უწყინარი ახსოვდა
მარტინი შეაძრწუნა, თვითონ კი მხოლოდ და მხოლოდ შეკრთა, დედა, როცა ძია ერიხს ძმარში დასველებულ ტილოებს
მხოლოდ შეკრთა და ისიც იმიტომ, რაკი ის ბინძური სიტყვა ახლა მოჭირვებით უცვლიდა ხოლმე ღამეობით, სათნო ახსოვდა მაშინაც,
დედასაც წამოსცდა. მათ დედებს შორის, კაცმა რომ თქვას, არც ისე როცა გერტს უღიმოდა, ესაუბრებოდა კარლს, სათნო ახსოვდა
დიდია განსხვავება; დარწმუნებულიც იყო, ფული რომ არა, მანამდე, ვიდრე „იმას“ მოიშორებდა; სწორედ საავადმყოფოში
ერთნაირები იქნებოდნენო და შესაძლოა არც კი ჩატყდეს ყინული. გაუპირქუშდა სახე.
სკოლაშიაც ამ ყინულზე დადიოდა თითქოს. მოძღვარი, ალაგ–ალაგ ყინული დაიბზარა კიდეც, დაიბზარა იმ
მაგალითად, ლამის იყო და სკამიდან გადმოვარდა, როცა წყალმარჩხ და უსაფრთხო კიდე-ნაპირთან, სადაც ადვილად
აღსარებაზე მარტინმა ის სიტყვა გაიმეორა, დედამ რომ მიახალა შეიძლება ისევ გაიყინოს. აი, ძია ვილის „ღამღამობით
ხაბაზს. მარტინს ხუთ-ხუთჯერ ჩააკითხეს „მამაო ჩვენო“ და ოფლიანობის“ ამბავი აკი სასაცილოდ არ ჰყოფნის, აკი ეღიმება
„წმიდაო მარიამ“, ჩააკითხეს მხოლოდ იმიტომ, რომ სადღაც ყური ვილის მსჯელობაზე, როცა იგი წიგნებზე ან კინოზე ჩამოუგდებს
მოჰკრა ამ სიტყვას; მოძღვრის ნაზი, ძია ვილისეული ალერსიანი სიტყვას; ეს ზღაპრისეული ბუტბუტი, მოჯადოებულ სულს რომ
ხმა უბიწო ქალწულზე უყვებოდა, ეჩურჩულებოდა მირონცხებულ ბუშტულებად ამოსდის პირიდან, წყლის სიღრმიდან მოიწევს,
მადლზე, გულის უმწიკვლობასა და სულის უმანკოებაზე; ჰაინრიხი თითქო ყინულის ფენასაც ებჯინება და ისევე ციმციმებს, როგორც
მოძღვრის ალერსიან ხმას ისმენდა, უყურებდა მის ლამაზ სახეს, იმ შადრევნის ჭავლი ჰენელის სანაყინეში.
კაცის სახეს, რომელმაც თავი არ დაზოგა, რათა ჰაინრიხის სავსებით გასაგები იყო ის ამბავი, რომ მარგარინის ფასმა
დედისათვის შვილის კონფირმაციისათვის საჭირო თანხა ახლახან კვლავ აიწია, გასაგები იყო ისიც, რომ დედისათვის ნუსხა
ჩაეთვალათ, თუმცა კი ქალი ა მ ო რ ა ლ უ რ ი ყოფაქცევისაა. ეს უნდა შეედგინა. დედას ხომ ძალიან უჭირს ანგარიში, ამასთანავე
ყველაფერი გასაგებია, მაგრამ ლეოს სუფთად გაპარსული, არც ფულის დაზოგვა იცის და ოჯახის მთელი შემოსავალ-
აწითლებული და საპარსი წყლის სუნით აყროლებული მაიმუნური გასავლის გამოთვლა ჰაინრიხის კისერზეა; არც ლეოს პირტიტველა
სიფათი თუ უნახავს ოდესმე მოძღვარს? განა შეიძლება, ასეთი სახეა უცხო ხილი და ლეოსეულ მყრალ სიტყვებთან შედარებით
სიფათის პატრონი უმანკო სულისა იყოს? ძია გერტის მემკვიდრეობა - სიტყვა „ქაქი“ საამოდ ესალბუნება
კვლავაც ყინულზე მიაბიჯებს ჰაინრიხი, ფეხქვეშ წყალი ხოლმე ყურს. გასაგებია და ახლობელი მამის ფოტოსურათი და
ეგულება და მისი სიღრმე მხოლოდ მაშინ გაირკვევა, როცა ყინული მამა, ვეღარ იტყვი, ბევრად უფროსიაო ჰაინრიხზე. ახლობელია
ჩატყდება, არადა, დედაც გამოცვლილი ეჩვენება: მართალია, ის დედის სახეც: დედას დღითიდღე ექურუხება იერი, უთხელდება
სიტყვა ახლახან წამოიძახა, მაგრამ გამოცვლით ხომ ადრევე ტუჩები, თან სულ უფრო ხშირად იმეორებს ძია ლეოს სიტყვებს;

ცეკვებზეც მოუხშირა სიარულს, სიმღერებიც ლეოსი აიკვიატა, ჯერობით ეუხერხულებოდა ამაზე საუბარი. ოდესმე უთუოდ
არადა, ზუსტად ასე იქცევიან ხოლმე გარკვეული პროფესიის ეტყვის, რადგან ძია ალბერტი ერთადერთი კაცია, ვინც მიხვდება,
ქალები იმ ფილმებში, რომელთა აფიშებზე ირიბად გააკრავენ რასაც ნიშნავს ასეთი ბრალდება. იცოცხლე, სანანებლად გაუხადა
ხოლმე წითელ წარწერას: ბ ა ვ შ ვ ე ბ ი ა რ დ ა ი შ ვ ე ბ ი ა ნ. ის ნათქვამი, ორი კვირის განმავლობაში ყველაფერზე ხელი აიღო:
მართლაც რომ მისწრებაა კინოში შესვლა: ჯერ ერთი - დედამ იყიდოს, ლეომ შეიწუხოს თავი და, აი, ერთი კვირის თავზე
თბილა, მეორეც ის, რომ კაციშვილი ვერ გხედავს, მთელ სახლში ლუკმა პურს ვერ გამოქექავდი, ყველაფერი
გამოლაპარაკებითაც ვერავის გამოელაპარაკები და სწორედ კინოში თავდაყირა დადგა. დედა მოთქვამდა, ლეო კბილებს აკრაჭუნებდა,
თუ მოახერხებ იმას, რასაც ვერასგზით ვერ შეიძლებ ხოლმე სხვა ვიდრე ორივე არ შეეხვეწა, ისევ შენ გაუძეხიო ოჯახს. გაუძღვა
დროს: კინოში თუ დაივიწყებ ყ ვ ე ლ ა ფ ე რ ს. კიდეც, მაგრამ ის წამი, დედას რომ ეჭვი შეეპარა, ჰაინრიხმა მაინც
აკი მასწავლებელმაც დაახლოებით იგივე თქვა, რაც ვერ დაივიწყა.
მოძღვარმა: ლაღად, თითქოსდა უცხო სილამაზით კიაფობდნენ მარტინის სახლში ასეთ რამეებზე ძია ალბერტთან თუ
სიტყვები იმ ყინულფენის ქვეშ, რომელზეც ჰაინრიხი შედგა, ისაუბრებ მხოლოდ. მოგვიანებით, არდადეგები რომ დადგება,
მართალია, გარკვევით ხედავდა ამობრწყინებულ ციმციმს, მაგრამ როცა ბიტენჰანში ჩავლენ ალბერტის დედასთან და ვილიც ბავშვის
ეს ყოველივე მაინც შორს იყო. კვერცხი გაძვირდა, კილო პურის მოვლას იკისრებს, მაშინ თუ მოახერხებს იმ სიტყვაზე საუბარს,
ფასი ხუთი პფენიგით აიწია, ლეო კი, ეგ ღორი ეგა, სულ იმას ლეომ რომ უთხრა. ბოლდა უცნაური ქალია. კეთილიც ეთქმის,
წუწუნებს, ცუდად ვსაუზმობო, ეს რა ნალევა კვერცხები მოგაქვთო მაგრამ ვერც იმასთან ილაპარაკებ ფულზე. მარტინის დედა კი
და ჰაინრიხს, ფ უ ლ ი მ ო მ პ ა რ ე ო - აბრალებს. აგიდუღდება დედამისისგან მხოლოდ იმით განსხვავდება, რომ ფული აქვს,
გული, აბა რა მოგივა! - დასანახად მ ძ უ ლ ს ეს მაიმუნი, ეს ბ რ ი ყ ვ თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ ლამაზი ქალია, თავისებურად
ი, არადა, იძულებული ხარ ნუსხა თვალზე ააფარო; აკი თავადაც დედამისზე ლამაზიც და იმ ქალებსა ჰგავს, ფილმებში რომ იღებენ,
დარწმუნდა, მართალიაო, მაგრამ ხომ დასწამა ცილი: ფ უ ლ ი მ ო მაგრამ ფულისა არც იმას გაეგება არაფერი. ბებიასთანაც
ი პ ა რ ე ო. იმ დღეს დედაც შინ იყო, ჰაინრიხი თვალს არ აშორებდა უხერხულია ფულზე ლაპარაკი: უმალ თავის საბანკო წიგნაკს
და დედამ წამით დაუჯერა კიდეც ლეოს, მართალია, მხოლოდ წ ა მ ამოამზურებს. ყველა ჩუქნიდა ხოლმე ფულს, ალბერტიც, ბებიაც,
ი თ, მაგრამ წამიც ხომ ბევრს ნიშნავს. ფულს ვილმას კაბისათვის ვილიც, მარტინის დედაც, მაგრამ ფული მაინც ვერ გაამაგრებდა
აგროვებდა; ხშირად უწევდათ გარეთ ყოფნა, ბავშვის კაბა კი არავის ყინულის ფენას და წყლის სიღრმეც გაურკვეველი იყო. ცხადია, ამ
გახსენებ ია: „მოიპარეო“ - თქმითაც ხომ ვერავის ე ტყვი! მარტინი, ფულით დედასაც უყიდდა რაიმე საჩუქარს, მაგალითად, წითელი
მაგალითად, საერთოდ ვერაფერს გაიგებს, ძია ალბერტთან კი ჯერ- ტყავის ხელჩანთას და ასეთივე ხელთათმანებს, ზუსტად ისეთს,

ვიღაც ქალს რომ ჰქონდა კინოფილმში; ვილმასაც გაახარებდა, ლეო ვერ იტანს ჭუჭყს; თავად ყოველთვის გამოკოპწიავებულია,
კინოშიაც შევიდოდა, სანაყინეშიც: რომ მოესურვებინა, სულაც კილომეტრზე იცნობ საპარსი წყლისა და მისეული კრემების
საჭმლის ფულს წაამატებდა ცოტას, ოღონდ ისე, რომ ლეოს ამ სუნით. ხელები სიწითლემდე აქვს ხოლმე გახეხილ–გადაფხეკილი,
ფულიდან გროშიც არ რგებოდა და არავითარი შეღავათი არ ლეო ფრჩხილებსაც გულდაგულ უვლის და ფრჩხილების
ეგრძნო, მაგრამ საიმისო ფული მაინც არ ჰქონდა, რომ ეყიდა სახლი მოსაქნელად საკომპოსტერო მარწუხის გარდა ფრჩხილის ქლიბსაც
და ის ყოველივე, რაც სახლთანაა დაკავშირებული, ეყიდა და ხმარობს - საოცრად გრძელ, დაღარულ-დახორკლილ ფოლადის
დაენამდვილებინა, აღარ მივაბიჯებო ყინულის ფენაზე. თუმცა, შიმშას, რომლითაც პატარა ვილმას დაჰკრავს ხოლმე თითებზე.
თავი და თავი მიზეზი მაინც ის იყო, რომ ვერავითარი ფულით ვერ ჰაინრიხი ყოველდილა ათბობს ვილმას დასაბან წყალს,
იყიდი და ვერ წაშლი იმას, რაც ძია ალბერტს ძია ლეოსაგან ტანსაცმელსაც ხშირ-ხშირად უცვლის, მაგრამ ვილმა მაინც
განასხვავებს. მასწავლებლისა და მოძღვრის ნათქვამი ძალზე მუდამდღე დატუტყნილია, ერთხელაც ვერ ნახავ, წუწები არ
წააგავდა კარლის „ახალ ცხოვრებაზე“ ქადაგებას: ლამაზ-ლამაზი გადმოსდიოდეს, - გულზე შემოგეყრება, მაგრამ მაინც ჭკვიანი და
სიტყვები თითქოსდა თვალსაც აუხელდა ხოლმე, გზაზეც ლამაზი ბავშვი ეთქმის.
დააყენებდა, მაგრამ აკი წინდაწინ იცოდა, ამ საქმიდან არაფერი ლეო როცა მეორე ცვლაში მუშაობს, დღისით შინაა ხოლმე
გამოდნებაო. დედას გაეთქვირა და გაუუხეშდა პირისახე. იმასაც და ბავშვიც ერთი-ორჯერ მასთან დატოვეს თითო საათით, იმიტომ
იფიქრებდი, სად დედა და სად მამაო. დედა მამაზე უფროსიც რომ დედას ახლა პირველის ნახევარზე უწევს სახაბაზოში წასვლა,
ჩანდა, გაცილებით უფროსი გეგონებოდა, ჰაინრიხი კი მაგრამ მას მერე, რაც ვილმა პირველად დარჩა ლეოსთან, დაინახავს
თანდათანობით უტოლდებოდა მამის წლოვანებას. დედა უკვე თუ არა, ტირილით იკლებს იქაურობას, ხოლო როცა ლეო თავის
ხანში შესული ქალია, დროდადრო იმასაც გაიფიქრებ, ბებერიაო მძიმე, მონიკელებულ საკომპოსტერო მარწუხებს შემართავს -
უკვე, თუმცა სულ ახლახან, დედამ რომ „ის“ მოიშორა და შევაშინებო, ვილმა გულისწამღებ ღრიალს მორთავს, მიუხოხდება
მოგვიანებით ცეკვებზე წაჰყვა ლეოს, ჯერ კიდევ ახალგაზრდულად ჰაინრიხს, ჩაებღაუჭება და მაშინ თუ დამშვიდდება, როცა
გამოიყურებოდა; ამასთანავე ხელიც დაუმძიმდა თითქოს, სახლიდან წავა ლეო. ჰაინრიხი ასეთ დროს ერთი-ორჯერ ყურში
ჰაიჰარად რომ მიადებდა ხოლმე შუბლზე, ვიდრე ლეოს ოთახში წასჩურჩულებს: ფაფუ ლეო, ფაფუ.... მაგრამ ვილმა კიდევ დიდხანს
შევიდოდა. იღვრება ცრემლად და ჰაინრიხს ხელებს უნამავს. ჰაინრიხს
ჰაინრიხს კიდევ ის ბავშვი ჰყავდა მოსავლელი, დედამ რომ ნასადილევს ხშირად უწევს ვილმასთან ერთად ყოფნა და ბავშვიც
არ მოიშორა. მალე ორი წლის გახდება ვილმა და ღმერთის მეტმა დაწყნარებულია, ტირილითაც არ ტირის; გალაღებით კი მაშინ
არავინ იცის, რატომაა მუდამდღე მოთხვრილი და ტურტლიანი. გაილაღებს, დედა რომ საცეკვაოდ გაჰყვება ლეოს, ჰაინრიხი

მარტინსაც გაატანს ხოლმე სიტყვას და ისიც მოდის; ხოლო ლეო ხორცს, ფქვილს. გერტს ხანდახან კვერცხიც მოჰქონდა ხოლმე -
თუ სახლშია, მარტინს ქუდიც რომ შემოუგდო, მაინც არ შემოვა: პატარა, თეთრი, საოცრად გემრიელი საკვები, იმხანად რომ ძალზე
ვილმასი არ იყოს, მარტინსაც ეშინია ლეოსი და ბიჭებიც ძვირიც ღირდა და შოვნითაც არ იშოვებოდა. ყველაზე მეტს დედა
აბანავებდნენ ბავშვს, აჭმევდნენ, ეთამაშებოდნენ, სულაც მარტინის გერტის დროს იცინოდა ხოლმე. გერტი ახალგაზრდა იყო,
ეზოში დატოვებდნენ, თვითონ კი ფეხბურთს თამაშობდნენ. ასეთ შავგვრემანი. ყველა სიკეთესთან ერთად არც ლოტოს თამაშს
დღეებში, ვილმას რომ ლოგინში ჩააწვენს, ლოცვებს ჩურჩულებს დაიზარებდა. ხოლო როცა შუქს ჩააქრობდნენ, ჰაინრიხს ხშირად
ხოლმე, თან ყველანაირი ჯურის ძიებს იხსენებს. ცერა თითის ესმოდა ხოლმე მათი სიცილი, მაგრამ ეს სიცილი ისე როდი
ლოღნა-ლოღნაში პირდაბანილ ვილმას ჰაინრიხის გვერდით აღიზიანებდა, როგორც დედისა და კარლის სულელური ხითხითი.
ჩაეძინებოდა და ჰაინრიხიც ბავშვს მხოლოდ მაშინ გადააწვენდა გერტისგან იმდენი კარგი ახსოვდა, რომ ფიქრსაც კი ურიგდებოდა,
თავის საწოლში, როცა თვითონაც მოერეოდა თვლემა. მეზობელ დედასთან თანაცხოვრობდაო. უნიფორმის სახელოზე, იმ ადგილას,
ოთახში კი დედა ლეოსთან ეწეოდა თანაცხოვრებას. მართალია, სადაც ეფრეიტორის განმასხვავებელი ნიშანი ეკერა უწინ, გერტს
იქიდან არაფერი ისმოდა, მაგრამ ჰაინრიხმა კარგად იცოდა, რაც მუქი მწვანე ლაქა აჩნდა. საღამოობით გერტი ფუნტობით ყიდდა
ხდებოდა ოთახში. როცა იმაზე ფიქრობს, რომელი ძია იყოო ხოლმე თაბაშირსა და ცემენტს; ქაფჩით იღებდა ქაღალდის
უკეთესი, ხან გერტს ამჯობინებს ხოლმე და ხანაც კარლს. კარლი პარკიდან ზუსტად ისე, ტომრიდან ფქვილს რომ ამოიღებენ ახლა.
გულკეთილი ძია იყო, წესრიგი უყვარდა. კარლი - „ახალი მართალია, კარლი სულ სხვანაირი კაცი იყო, მაგრამ არც ის
ცხოვრება“, კარლი - „დამატებითი ულუფები“, ასე დაამახსოვრდა იყო უროგო ძია. ამასთანავე კარლი ერთადერთი ძია იყო, ვინც
კარლი, კარლისეული სუნი კი მაგისტრატურის მოხელეებზე ეკლესიაში დადიოდა. ზოგჯერ ჰაინრიხსაც წაიყვანდა ხოლმე თან,
გაცემული წვნიანის სუნი იყო და კარლის მოსაგონებლად უხსნიდა ღვთისმსახურების წესებს; უხსნიდა ლოცვებს, ნავახშმევს
ჭურჭლისათვის შეკერილი შალითა დარჩა, ახლა რომ კიდევ სათვალეს მოირგებდა და „ახალი ცხოვრების“ ქადაგად
სათამაშოების ჩასაწყობ თოფრად ხმარობს ვილმა. კარლმა დაეცემოდა. მართალია, არც ცოდვებს ინანიებდა, არც ზიარებით
საჩუქრების მორთმევაც იცოდა ხოლმე. ასეთივე ხელგაშლილი იყო იწუხებდა თავს, მაგრამ ეკლესიაში მაინც ხშირად დადიოდა და,
გერტი, იმასაც უყვარდა საჩუქრების ჩამორიგება და საღამოობით, რაიმე რომ გეკითხა, პასუხს ყველაფერზე გაგცემდა. კარლი
შინ რომ დაბრუნდებოდა, სიცილ-სიცილით გადმოაპირქვავებდა ჭკუადამჯდარი კაცი იყო, პედანტი, მაგრამ, ასე იყო თუ ისე, მაინც
ხოლმე თავის ვედროს და ერთიანად დაახვავებდა თავის მოსიყვარულე და კეთილი ძია ეთქმოდა; ხან კანფეტებს მოუტანდა,
ხელსაწყოებს: ქაფჩას, ფითხს, შალაშინს, თარაზოსა და დღიურ ხან სათამაშოებს, ხოლო როცა იტყოდა, ახალი ცხოვრება უნდა
გასამრჯელოს, ნატურით რომ უხდიდნენ: მარგარინს, პურს, დავიწყოთო, იქვე დააყოლებდა ხოლმე: ვილმა, ეს ჩვენი ცხოვრება

უსათუოდ უნდა მოვაწესრიგოთო. ცხოვრების მოწესრიგება კი იმას ზოგჯერ ეს სიტყვა მთელი დღის განმავლობაში ეწერა კედელზე,
ერქვა, რომ ჰაინრიხს მისთვის მამა უნდა დაეძახა და არა - ძია. მაგრამ საღამო ხანს იგი გაქრებოდა, რადგან ამ დროს, ქვემოთ რომ
კარგად ახსოვდა, ახსოვდა ჩაის ნაყენის უჩვეულო სუნი, ძმარში სახელოსნო აქვს, ის დურგალი ამოდიოდა და სიტყვას ლურსმნით
დასველებული თბილ-თბილი ტილოები, ხოლო ის სანთებელა, გადაჩხაპნიდა ხოლმე. ქვისფილებიან იატაკს ახალჩამოფხეკილი
ერიხისაგან რომ შემორჩათ, ჯერაც არ გაფუჭებულა. ერიხი ბათქაშის კვალი დააჩნდებოდა, - მოთეთრო მტვერი, კედელს კი
საქსონიაში დარჩა; ერთ მშვენიერ დღეს გერტიც გადაიკარგა ლურსმნით ამონაკაწრი. ის ვიღაცა მაინც არ იშლიდა თავისას, ისევ
სადღაც და, ვიდრე რამდენიმე თვის თავზე მიუნხენიდან ბარათს და ისევ წერდა იმ სიტყვას, ხოლო დურგალი ისევ და ისევ შლიდა
მიიღებდნენ, მისი ასავალ-დასავალიც არ იცოდნენ. „უნდა და შლიდა. სადარბაზოს კედელი ახლა ბარე ოც ალაგას მაინც იყო
წავსულიყავი. უკან აღარ დავბრუნდები. კარგი იყო თქვენთან. მიფხაჭნილ-მოფხაჭნილი. სწორედ ამას ერქვა უტყვი
სახსოვრად მაჯის საათი გქონდეს“. გერტი აღარ დაბრუნებულა, ორთაბრძოლა, ორივე მხარე რომ შეუპოვრად აგრძელებდა;
სველი თაბაშირის სუნი კი მეხსიერებას შერჩა და დედის დაინახავდა თუ არა, სიტყვა ისევ დაუწერიათო, დურგალი,
ლექსიკონშიც გერტისეული სიტყვა დამკვიდრდა, სიტყვა - „ქაქი“. რომელსაც ძია ერიხივით ქაფურის სუნი უდიოდა, სახელოსნოდან
მერე კარლიც წავიდა, რაკი დედამ „ის“ მოიშორა, აღარც „ახალი ორმოცდუიმიან ლურსმანს ამოიტანდა და სიტყვას კვლავ
ცხოვრება“ დადგა და ჰაინრიხი ახლა ეკლესიაში თუ დაინახავდა ამოშლიდა. მართლაც კარგი კაცია დურგალი, ვილმასაც ძალიან
კარლს; ცოლი შეერთო, ბავშვიც ჰყავდა; კვირაობით კარგად ეპყრობა; შაბათობით, როცა შეგირდი სახელოსნოს
ხელიხელჩაკიდებული დაასეირნებდა ვილმას კბილა ბიჭს და თავი დაალაგებდა, დურგლის დავალებით ჩილიკა ჯოხებს გამოჩხრეკდა
ისე ეჭირა, იფიქრებდი, არც ჰაინრიხი უნახავსო ოდესმე და არც ნაგვიდან, გარეცხავდა და ვილმას ამოუტანდა. შეგირდს
დედამისი; არც ერთს აღარ ესალმებოდა. ახლა იგი ზიარებაზეც საგანგებოდ შერჩეული, ხვეულ-გრეხილი და გრძელ-გრძელი
დადიოდა, ერთი ხანობა გალობასაც პირველი იწყებდა და, როცა კი ბურბუშელაც ამოჰქონდა, თავად დურგალი კი, ბინის ქირას როცა
სამგალობელოდან მის ხმას მოჰკრავდა ყურს, იმ ხმას, „ახალ აკრეფდა, ბავშვს სასუსნავს მოუკითხავდა ხოლმე.
ცხოვრებაზე“, „დამატებით ულუფებზე“ და „ცხოვრების ლეო თუ დაუხვდებოდა შინ, დურგალი მიუბრუნდებოდა
მოწესრიგებაზე“ რომ ლაპარაკობდა უწინ, ჰაინრიხს უკვირდა და, დამაცადეო, ეტყოდა, მე გიჩვენებო სეირს, მეც გიჩვენებო,
ხოლმე: დედამ რატომ მოიშორაო „ის“, კარლი ხომ ახლა მამად უპასუხებდა ლეო, მაგრამ ამის მეტს არაფერს ამბობდნენ.
მომეკიდებოდაო. ჰაინრიხი მოგვიანებით მიხვდა და კიდევაც გ აუკვირდა,
სადარბაზოს კედელზე ვიღაცა ყოველდღე წერდა ფანქრით აქამდე რატომ ვერ მოვიფიქრე, ხომ შეიძლება, სულაც ლეო
იმ სიტყვას, დედამ რომ მიახალა ხაბაზს; ვერავის დაადებდი ხელს, წერდესო იმ სიტყვას; ლეოს მეტი სხვა აბა ვინ იკადრებდა ამას? თან

სიტყვაც მისეული იყო. ჰაინრიხმა თვალთვალი დაუწესა; ლეო საღამოობით, როცა ლოგინში იწვა და ბნელში მამის
სამსახურშიაც მიდიოდა, შინაც ბრუნდებოდა, მაგრამ კედელზე ფოტოსურათს აკვირდებოდა, სურათს ქუჩის ფარნების მკრთალი
არაფერი წაუჩხაპნია. თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ იმ დღეებში, ანარეკლი ეფინა ხოლმე. დროდადრო, როცა კი ქუჩაში
როცა უთვალთვალებდა, არც სიტყვა დაუწერია ვინმეს. ის სიტყვა ავტომობილი ჩაიქროლებდა, სურათი თრთოდა თითქოს, ხოლო
მხოლოდ მაშინ გაჩნდებოდა კედელზე, თუკი ვერ თუ სატვირთო მატარებელი ან No 34 ავტობუსი ჩაიხრიგინებდა,
დაუდარაჯდებოდა ლეოს. კარგა ხანს გრძელდებოდა ეს ამბავი და ქანაობდა კიდეც.
ამასობაში ნახევარი კედელი ლამის სულმთლიანად დაიკაწრა. მამისაგან ბევრი არაფერი დარჩენილა; დარჩა
ერთხელაც, როცა სკოლიდან დაბრუნდა, სადარბაზოს კედელზე ფოტოსურათი და ბროშურა, დედა რომ საგულდაგულოდ
ისევ შეამჩნია სიტყვა, სადილობისას კი ლეოს ფანქარს მოჰკრა ინახავდა კრიმინალურ რომანებსა და ილუსტრირებულ
თვალი. ფანქარი ყურზე ჩამოედო ლეოს; გრიფელი ჩალეული ჟურნალებს შორის. შელანძღული, თხელი და შეყვითლებული
ჰქონდა, ირგვლივ კი თეთრად ეტყობოდა პატარა რგოლი; არადა, ბროშურა იყო: „რა უნდა იცოდეს ავტოზეინკალმა შეგირდის
ასეთი რგოლი ფანქარს მაშინ დააჩნდება ხოლმე, როცა იმ ფანქრით ნორმაზე ჩაბარებისას“. ბროშურის ფურცლებს შუა კი დაკეცილი,
კედელზე დაწერ რამეს; მაშასადამე, სწორედ ლეო იყო ის შეფლეთილ-შეცრეცილი, მაგრამ მაინც ფერშენახული
უჩინმაჩინი, კედელზე რომ ჩხაპნიდა. რეპროდუქცია იყო, რომელზეც ქრისტესა და მისი თორმეტი
იმ „ვიღაცას“ დედაც ლანძღავდა; ასე ამბობდა, ბავშვებმა მოციქულის სერობა იყო გამოსახული. ზუსტად ასეთი
ასეთი რაღაცები არ უნდა წაიკითხონო, მერე კი ხმადაბლა რეპროდუქცია ჰაინრიხსაც მისცეს და მისი რეპროდუქციის უკანა
დააყოლებდა, ისედაც ადრე იგებენო ყოველგვარ სიბინძურეს. მხარეზეც დაახლოებით იგივე ეწერა: „ჰაინრიხ ბრილახს წმინდა
მაგრამ დედამ ხომ თავად ახსენა ეს სიტყვა ჩაბნელებულ, კონფირმაციის ნათელმირონი მიღებული აქვს წმ. ანას სამრევლოში
თბილსა და ცომის მოტკბო სუნით გაჟღენთილ სახაბაზოში. 1930 წლის აღდგომა დღეს“, ხოლო თავის რეპროდუქციაზე „წმ.
ლეო მაინც არ იშლიდა თავისას; ისევ წერდა სიტყვას პავლეს სამრევლო“ და „1952 წლის აღდგომა დღე“ ეწერა.
სადარბაზოს კედელზე, დურგალი ისევ ფხეკდა ლურსმნით და ბაბუა საქსონიაში დარჩა. წერილებში სულ მუდამ
ჰაინრიხს გამბედაობა არ ყოფნიდა, თავისი ეჭვი დურგლისათვის ხელმოკლეობას უჩივის და ყოველ ბარათს ასე ამთავრებს ხოლმე:
გაეზიარებინა. ჩემთვისაც ხომ არ გეგულებათ პატარა კუთხე, სამშობლოში
მოგვიანებით, თუკი ძია ალბერტთან ისაუბრებს, ამ დაბრუნება მინდაო. დედა ხან თამბაქოს გაუგზავნის, ხან
ამბავსაც უთუოდ მოუყვება. მარგარინს და წერილში ასეთ პასუხს სწერს, ოთახის შოვნა აქ
ძალიან გაჭირდა, ცეცხლის ფასს ითხოვენო. ბებია საქსონიაში

გარდაიცვალა, მამის მამა კი აქვეა დასაფლავებული, ქალაქის მეორე სურათი კი მირონის მიღებისას გადაუღიათ. ბებიამ ის
სასაფლაოზე; საფლავზე გამომპალი ხის ჯვარი უდგას და ფოტოც უჩვენა, სადაც მამა ავტოზეინკლის ხალათშია
სულთაობაზე ყვავილები მიაქვთ ხოლმე იქ, სანთელსაც უნთებენ. გადაღებული, მაგრამ ბებიასთან მაინც აღარ წასულა, იმიტომ რომ
მეორე ბებია დედასთან ნაჩხუბარი იყო და აღდგომის მეორე დღეს ვილმას იქ წაყვანა არ შეიძლებოდა.
თუ მოინახულებდა ჰაინრიხს, ჩამოუტანდა საჩუქრებს, ვილმას კი
განგებ ა რ ა ფ ე რ ს აძლევდა, თან ისიც იმას გაიძახოდა, რასაც თავი VII
კარლი ამბობდა ხოლმე: წესრიგი უნდა იცოდეთ, ახალი ცხოვრება
უნდა დაიწყოთ, ამ ამბავს კარგი პირი არ უჩანსო. ბებიასეული სტუმრებს რომ მოიყვანდა, ნელა ალბერტს გასძახებდა
ერთ-ერთი ფრაზა კი ასე ჟღერდა: „კიდევ კარგი, უბედური ჩემი ხოლმე, მარტინი შენს ოთახში გადამაყვანინეო. მძინარე ბავშვი
შვილი რომ არ მოესწრო ამას“. თითქოსდა დამძიმებული იყო, ძილში თავისთვის ბუტბუტებდა
ბებია იშვიათად თუ მოინახულებდა და ჰაინრიხსაც გულზე რაღაცას და სულ იმისა ეშინოდათ, არ გავაღვიძოთო, მაგრამ რომც
არ ეხატებოდა ბებია, რადგან საჩუქრებს რომ თავი დავანებოთ, შეღვიძებოდა, ჩააწვენდნენ თუ არა ალბერტის ლოგინში,
ვილმას ზედაც არ უყურებდა. როცა იგი მოინახულებდა, გემრიელად მოკალათდებოდა და ძილს შეიბრუნებდა. ნელას
ყოველთვის იმას ეხვეწებოდა, ჩემთანაც შემოიარეო, მაგრამ ხშირად მოჰყავდა სტუმრები და ალბერტსაც ზოგჯერ კვირაში
ჰაინრიხი სულ ერთხელ იყო ბებიასთან; იქაც ისევე კრიალებდა ორჯერ უწევდა მარტო გადმოწვენა. ასეთ დროს ხელსაც აღარ
ყველაფერი, როგორც ლეოსთან. ოთახში მასტიკის სუნი იდგა, გაანძრევდა, რადგან, ბიჭს რომ ოთახში დააწვენდა, არც თამბაქოს
ჰაინრიხს ნამცხვრებითა და კაკაოთი გაუმასპინძლდნენ, - ტრამვაის გაბოლება უნდოდა და მუშაობასაც გულს ვერ უდებდა. რაკი მეტი
ფულიც შეაძლიეს. მერე ბებია სახლის ამბების გამოკითხვას მოჰყვა; გზა არ ჰქონდა, ადგებოდა და ნელას სტუმრებს მოიკითხავდა.
ჰაინრიხმა არაფერი უპასუხა და მას მერე აღარც წასულა ბებიასთან, ერთი-ორჯერ გლუმის გვერდით რომ თავისუფალი ოთახია, იქ
რადგან ბებიაც იმ ხალხივით ლაპარაკობდა, ყინულფენის ქვეშ რომ დააპირა მუშაობა, მაგრამ ოთახი ეუცხოვა, ამასთანავე ის ათასი
იმყოფებიან: უმწიკვლო სულიო, ალალი გულიო, - გაიძახოდა, თან წვრილმანი აკლდა თვალში, თავის ოთახში რომ ხელის ერთი
ლეოს ამბავიც გამოჰკითხა, კარლი რას შვრებაო, გერტზეც მოსმით გააჩენდა; საკმარისი იყო მაგიდის უჯრა გამოეწია და
ჩამოუგდო სიტყვა, მერე კი თავი გააქნია და ხმადაბლა უთხრა: ყოველივე ხელთ ექნებოდა: მაკრატელი, ნაირ-ნაირი წებო,
„აირ-დაირია ყველაფერი, კიდევ კარგი, უბედური ჩემი შვილი, ფანჯრები, ფუნჯი და ალბერტსაც ასე ეგონა, მაინც არაფერი გამოვა,
მამაშენი რომ არ მოესწრო ამას“. ბებიამ მაშინ ფოტოსურათები ეს ცარიელი ოთახი სახელოსნოდაც რომ გადაკეთდესო. ქვემოთ
უჩვენა. ერთ-ერთ სურათზე მამა ჰაინრიხის კბილა თუ იქნებოდა, რომ თავისუფალი ოთახი იყო, არც ის გამოდგებოდა

მუშაობისთვის: ნარინჯისფერი ტახტი და ნარინჯისფერი დაკარგულ დროზე რომ აღარ ეფიქრა, ღვინოს
სავარძლები იდგა, იატაკზე ასეთივე ფერის ნოხი დაეფინათ, მიეძალებოდა; ხანდახან სტუმრების მარაქაში თითო-ოროლა
კედლებზე კი იმ მხატვრის ნახატები ეკიდა, ნელას მამა რომ ლამაზმანიც გამოერეოდა ხოლმე, ლამაზმანებს კი ალბერტი
უმართავდა ხოლმე ხელს; მთელი ოთახი ულაზათო და მაშინაც არ მოაკლებდა ყურადღებას, სნობებიც რომ ყოფილიყვნენ.
პრეციზიული ნახატებით იყო სავსე და შეხვიდოდი თუ არა, ალბერტი ყველაფერს აკვირდებოდა. დროდადრო წამოდგებოდა,
მაშინვე ის გულისმომწყვლელი სევდა მოგეძალებოდა, გახსნიდა ღვინის ბოთლს, ხოლო თუკი სტუმრებს რაიმე
მიტოვებულ ბინებში რომ ტრიალებს, თუმცა კი ოთახს ხშირად შემოაკლდებოდათ, მანქანით მიდიოდა ხოლმე ღვინის, ნამცხვრისა
ალაგებდნენ. ბიჭმა ქვა ააგდო და თავი შეუშვირა, არაფრის თუ სიგარეტის მოსატანად. ამ სახლში ცხოვრებას მხოლოდ იმიტომ
დიდებით არ მოინდომა რომელიმე სხვა ოთახში გადაბარგება და ეგუებოდა, რაკი მარტინი ჰყავდა აქ; ბიჭს ხშირად სძინებია მის
ალბერტსაც რა უნდა ექნა, ადგებოდა და სტუმრებში გაერეოდა. საწოლში და ხანდახან შუა ძილშიაც გამოღვიძებია, შემკრთალა
არადა, როცა კი შევიდოდა ნელას ოთახში, მუდამ ცუდ გუნებაზე ხოლმე მის თავთან დახრილი უცხო სახეების დანახვაზე. ხოლო
დადგებოდა და თავის თავზე ბრაზიც მოსდიოდა ხოლმე. ბებია, სტუმრებს რომ შინ დაიგულებდა, ზოგჯერ გვიან ღამითაც
რამდენჯერმე სახლიდანაც გაპარულა, გამოვთვრებიო სადმე, გამართავდა რაიმე წარმოდგენას. თუკი „სისხლი მაქვს შარდში“
ხოლო შინ როცა დაბრუნებულა, ნელა შესცოდებია კიდეც: ჯერ კიდევ არ იყო დღის წესრიგში, ბებია სხვა რამეს აიხირებდა
მარტოდმარტო დაუხვდებოდა ხოლმე ნამწვავებით აპირთავებულ ხოლმე. მთელი კვირის განმავლობაში შეეძლო ჩუმად ეყურყუტა იმ
საფერფლეების, გამოცლილი ბოთლებისა და თეფშებზე თავის ოთახში, ეწრუპა წითელი ღვინო, ეჭამა ხორციანი
მირჩენილი ბუტერბროდების გარემოცვაში. ბუტერბროდები და სისხლივით წითელ კოლოფებში ჩაწყობილი
ნელას სტუმრები მეტწილად ნაირ-ნაირი ჯურის სნობები „თომაჰავკი“ ებოლებინა; ზოგჯერ ძველ წერილებს გადაქექავდა,
იყვნენ, ქალს რომ ექსკურსიაზე ყოფნის დროს, ამა თუ იმ ხან საკუთარი ქონების დაზუსტება მოეპრიანებოდა, ხანაც თავის
თავყრილობაზე ან სულაც მოხსენების მერე წარუდგინეს და სახელმძღვანელოებს ათვალიერებდა, 1896-1900 წლებში რომ იყო
ალბერტსაც გულს ურევდა ხელოვნებაზე მათი გაუთავებელი გამოცემული. ბებია ძველ სასკოლო ბიბლიასაც გადახედავდა,
ლაყბობა. თავად არასოდეს მონაწილეობდა საუბარში, წრუპავდა რომელსაც ჯერაც აჩნდა ფერადი ფანქრების ნიშანკვალი, აჩნდა იმ
ღვინოს, ჩაის და ცოტა არ იყოს, უჟმურიც კი დააწვებოდა, როცა ფურცლებზე, სადაც გლეხის ათი წლის გოგონას ორმოცდაათზე
რაიმუნდის ლექსების კითხვას დაიწყებდნენ, მაგრამ ნელას მეტი წლის წინათ აეჭრელებინა სისხლში მოთხვრილი ეგვიპტელი
ღიმილს დამორჩილებული, მერე და მერე მაინც ამოღერღავდა იოსების სამოსი და ის მდოგვისფერი ლომები, დანიელი რომ არ
ორიოდ სიტყვას, თუკი რაიმუნდზე ჰკითხავდნენ რამეს. გაიმეტეს დასაჯიჯგნად და თვითონაც მის ფერხთით ეძინათ.

ზოგჯერ რამდენიმე კვირის განმავლობაში არ გაიღებდა შეეძლო და ნელასაც ის ერჩივნა, ალბერტი შინ დარჩენილიყო, -
ხმას, მშვენიერ დღეს უსათუოდ აუშვებდა იალქნებს. ნაშუაღამევის დედასი ეშინოდა.
პირველ საათზე აიხირებდა, სალათი უნდა მოვიმზადოო, და თავის და აი, კვირაში ორ დღეს ალბერტი ნელას სტუმრებთან
შავ, ლურჯი ყვავილებით მოჩითულ ხალათში გამოწყობილი ერთად ატარებდა, დარაჯობდა ბიჭის ძილს და, თუ საჭირო
ნელას ოთახში შეაბოტებდა. ცარიელი ძმრის ბოთლით ხელში გახდებოდა, ცეცხლსაქრობის დარად მზად იყო ნელას დედაც
გაეხირებოდა კარის სიოში, თან მთელი სახლის გასაგონად დაეშოშმინებინა.
დასჭექდა: „რა ღორობაა ბოლოს და ბოლოს, წამლად რომ სულაც არ ეთაკილებოდა, რომ მოგვიანებით, სტუმრები
გინდოდეს, წვეთ ძმარს ვერსად ნახავ, რა მეშველება ახლა, როცა აიშლებოდნენ, მძღოლის მოვალეობა დაეკისრებოდა. ნელას
უსალათოდ ხომ ნამდვილად დავიღუპები“. არც ისე იოლი საქმე სტუმრები ტრამვაის გაჩერებამდე მიჰყავდა მანქანით, ხოლო თუ
იყო, კაცს ნაშუაღამევის პირველ საათზე გეშოვა ძმარი, მაგრამ ძალზე გვიანი იყო, ტრამვაის პარკამდეც გაიყვანდა, საიდანაც
ალბერტი, რა იცი, რა მოხდებაო, სადგურის რესტორანში მებუფეტე საათში ერთხელ, ღამღამობითაც გამორიხინდებოდა ხოლმე
ქალთან იყო მორიგებული და უკიდურესო გაჭირვების ჟამს იქ ტრამვაი. როცა კი კარგ გუნებაზე იყო, ყველას სათითაოდ
შოულობდა ხოლმე ნაირ-ნაირ სანოვაგეს. თუკი ღამით ბოლდაც ჩამოარიგებდა სახლებში. ცდილობდა მეტხანს დარჩენილიყო
ჩამოფლატუნდებოდა სამზარეულოში, ხოლო ბებიას არ ეძინა, თან ქალაქში იმ იმედით, შინ დაბრუნებულს ნელა დაძინებული
ახირებულ გუნებაზეც იყო, უმალ შეხლა-შემოხლა გაიმართებოდა დამხვდებაო.
და ბებიაც შეუტევდა ხოლმე ბოლდას: ჰაიტი, შე ყიამყრალო გულზე მოეფონებოდა ხოლმე, როცა ღამეულ ქალაქში
მონაზონო შენა, შე ქვეყნის ნათრევოო, ეტყოდა; მერე მამამისის მარტოკა დასეირნობდა მანქანით; ათვალიერებდა უკაცრიელ
ცოდვებსაც სახელდახელოდ ჩამოუკაკლავდა, ერთ დროს რომ, ქუჩებს, ღრმა წყვდიადში ჩაძირულ პარკებს და თვალს არ
ეტყობა, კონტრაბანდისტიც იყო, ბრაკონიერიც, მაგრამ აი უკვე აშორებდა იმ ჯადოშეკრულ ხილვას, მისი მანქანის შუქს რომ
ორმოცდათხუთმეტი წელია, რაც აიფელდორფის ციცქნა აჰყვებოდა გზადაგზა; უყურებდა ატორტმანებულ, გამეხებულ,
სასაფლაოზე განისვენებდა. ბებია თუ ხუშტურების ხასიათზე არ ჩაშავებულ-ჩაყუნთულ ჩრდილებსა და გაზის ფარნების
იყო, ბოლდას არაფერს ერჩოდა და სულაც მეგობრულ საუბარს მოყვითალო-მწვანე ციალს, უყვარდა ამ ყინულივით ცივი ნაშუქის
გაუბამდა; ხანდახან ნელას ოთახშიაც გამოჩნდებოდა ხოლმე და თვალთვალი, ზაფხულშიაც რომ იმას გაფიქრებინებდა, ყინავსო
იღრიალებდა: „რაო, ბოზობაზე ხელი ვერ აიღე, არა? უბედური შენი გარეთ. ამ მოყვითალო-მწვანე შუქით მოფრქვეულ ბაღებსა და
ქმარი!“ ბებიას დაშოშმინება ასეთ დროს გლუმს ან ალბერტს თუ პარკებს რომ გახედავდი, შეფურჩქნული ხეებიც კი გაყინულ-
გაქვავებული, უსიცოცხლო გეგონებოდა. ხშირად ყოფილა, კარგა

დიდზე გასცილდებოდა ქალაქს, ჩამოიტოვებდა ჩაძინებულ კარგა ხანს დარჩებოდა ხოლმე სამიკიტნოში და მისდა
სოფლებს და ავტოსტრადაზე ერთხანს ძალზე დიდი სისწრაფით უნებურად ისეთ ამბებზე მოეძალებოდა ფიქრი, ნელას სტუმრები
გააქროლებდა მანქანას, მომდევნო გზაჯვარედინთან მისული კი რომ აუშლიდნენ. მაგიდებს მეტწილად რაინელი მეზღვაურები
მთავარი გზიდან გადაუხვევდა და ისევ ქალაქში დაბრუნდებოდა. უსხდნენ და ზარს აგორებდნენ, რადიოდან ხმადაბალი, შორეული
როცა კი ფარების შუქზე ვინმე სულიერი ამოტივტივდებოდა, ხმები აღწევდა, ტანმორჩილი, შავგვრემანი დიასახლისი კი
გული დაემჯიღებოდა ხოლმე; მეტწილად ქუჩის ქალებს თუ ღუმელთან მიცუცქული ქსოვდა. ალბერტს რომ სამიკიტნოში
დალანდავდა, რადგან ისეთ ალაგას აიტუზებოდნენ, ერთიანად დაინახავდა, დიასახლისს ენა აეცრებოდა, იმასაც გაუმხელდა, ამას
რომ გადაჩახჩახდებოდა, როცა მძღოლი შორეულ შუქს ჩართავდა და ამას ეს უნდა მივუქსოვოო. ღია მწვანე ფერის პულოვერს
მოსახვევში. ეულ, უსიცოცხლო და ჭრელკაბიან თოჯინებს სიძისათვის ქსოვდა, ჟანგისფერ ხელთათმანებს -
ჰგავდნენ, ღიმილითაც არ გაეღიმებოდათ, თუკი ვინმე ჩაუვლიდა ქალიშვილისათვის. მეტწილად კი ქალი პატარა, ლამაზ შარვლებს
ახლოს. ჩამუქებულ ფონზე რომ მიძალებული სინათლისაგან უქსოვდა შვილიშვილებს. თარგსაც თვითონ იგონებდა, ხშირად
აქათქათებულ ფეხებს მოჰკრავდა თვალს, მუდამ ხომალდის ალბერტისთვისაც უკითხავს რჩევა და ალბერტსაც არ დაზარებია
კიჩოზე წამომართული ფიგურები ახსენდებოდა, ასე ეგონა, ნიმუშების დახატვა. ერთხელ ისიც ურჩია, ღია ყვითელი ფერის
ჩაძირული ხომალდის კიჩოზე დგანანო. ასე იყო თუ ისე, მანქანის ქვედაკაბაზე, თოთხმეტი წლის შვილიშვილისათვის რომ ქსოვდა,
შუქი რომ დაეცემოდა და ქალებს სიბნელიდან ამოღარავდა, ჭრელ-ჭრელ ეტიკეტიანი მუქი მწვანე ფერის ბოთლები ამოექარგა.
ყოველთვის ის უკვირდა, რა სწორად ირჩევენო ადგილს, თუმცა თავისი ფერადი ფანქრებით, მუდამ რომ თან დაატარებდა
ერთხელაც არ უნახავს, რომ მანქანა გაჩერებულიყოს და ქალი ალბერტი ახალ-ახალ ნიმუშებს ქათქათა ქაღალდზე დაუხატავდა,
მანქანაში ჩაესვათ. მეზღვაურებისათვის კატლეტებისა და გუფთების შესახვევად რომ
ხიდის ბოლოში, ზედ ბურჯზე, პატარა სამიკიტნო იყო ხმარობდა ქალი, და იმ ფიქრებში გართულს, ნელას სტუმრები რომ
მიკედლებული, ღამღამობითაც რომ არ იკეტებოდა. ამ აუშლიდნენ, ზოგჯერ თავზეც დაათენდებოდა ხოლმე.
სამიკიტნოში ალბერტი ჯერ კათხა ლუდს გამოცლიდა, მერე ომის დაწყებამდე ალბერტი ერთ-ერთი მცირეტირაჟიანი
არაყსაც გადაჰკრავდა, ოღონდ კი სახლში დაბრუნება გერმანული გაზეთის ლონდონელ კორესპონდენტად მუშაობდა,
გაეჭიანურებინა. სამიკიტნოს მეპატრონე ქალი ალბერტს უკვე მაგრამ მოგვიანებით სამსახურიდან დაითხოვეს, ლინის
იცნობდა: ნელას აკი ხშირ-ხშირად მოჰყავდა ხოლმე სტუმრები და გარდაცვალების შემდეგ კი ალბერტი ნელას დაჟინებულ თხოვნას
ალბერტიც მანქანით აცილებდა მათ, ოღონდაც ნელასთან არ დაჰყვა და გერმანიაში დაბრუნდა. ნელას მამამ იგი თავის
დარჩენილიყო მარტო. ხილფაფის ფაბრიკაში მოაწყო, თვალში არავის შეეჩხიროსო. ომის

დაწყებამდე რაიმუნდთან ერთად სწორედ ამ ფაბრიკის ხეშხეშა ქალალდზე დაბეჭდილი და დასურათებული ეს ბროშურა
სტატისტიკური განყოფილების თანამშრომლად ითვლებოდა. რას უფასოდ მიართვეს ყველა მუშტარს. ალბერტი სულ ახალ და ახალ
არ იგონებდნენ ხოლმე, მთელ თავიანთ ხელფასს ისეთ სარეკლამო პლაკატებს ხატავდა, რაიმუნდი მათთვის გარითმულ
სისულელუებს ახარჯებდნენ, არაფერში რომ არ სჭირდებოდა წარწერებს თხზავდა, საღამო ხანს კი ნელასა და იმ რამდენიმე
ფაბრიკას, სამაგიეროდ საიმედოდ ინიღბავდნენ თავს: ნებისმიერ მეგობართან ერთად ატარებდნენ, ჯერ კიდევ რომ შემორჩენოდათ
კაცს დაარწმუნებდნენ, საჭირო საქმიანობას ვეწევით, პოლიტიკაში 1938 წელს. იმ დროს არცთუ ლაღად გრძნობდნენ თავს და ყელში
არ ვერევით, ეგრეთ წოდებულ შრომით პროცესში ჩავებითო. მობჯენილი ბოღმა სწორედ საღამოობით ამოხეთქავდა ხოლმე,
სამუშაო ოთახშიაც არეულ-დარეული ჰქონდათ ყველაფერი, განსაკუთრებით მაშინ, როცა პატერ ვილიბრორდი მოინახულებდა
აქაოდა, გაცხარებული საქმიანობის შთაბეჭდილება დაურჩესო მათ. რაიმუნდს სძულდა ვილიბრორდი, კაცი, ახლა რომ
მომსვლელს. სახაზავ დაფებზე ესკიზები ჭიკარტებით დაამაგრეს, თავგამოდებით მოსავდა რაიმუნდის სახელს შარავანდედით.
ირგვლივ ნაირ-ნაირი ტუბები და ფუნჯები მიმოფანტეს, თაროებზე ასეთი საღამოები ჩვეულებრივ იმით თავდებოდა, რომ
ტუშის თავახსნილი ბოთლები შემოდგეს; კვირაში ერთხელ დაცინვისაგან გულგასიებული ვილიბრორდი თავის გზას
„საქონლის გამსაღებელი განყოფილებიდან“ ციფრებით გაუყვებოდა, მისი წასვლის შემდეგ კი სმას იწყებდნენ და იმაზე
გადაწიკწიკებული ნუსხა ეგზავნებოდათ, რომელიც მერე თავიანთ მსჯელობდნენ, როგორ მოხერხდებოდა ქვეყნის დატოვება.
ცხრილებში გადაჰქონდათ; ციფრების ეს გრძელი სვეტები, დილით, დაგვიანებით ცხადდებოდნენ სამსახურში, ორივეს
პროვინციების და მიხედვით რომ იყო განლაგებული, გერმანიის გასკდომაზე ჰქონდა თავი და გააფთრებულებს ხშირად ნაკუწ-
ჭრელ რუკებზე ბოლოს ხილფაფის ციცქნა ქილებად იქცეოდნენ ნაკუწადაც დაუხევიათ ყველა ნახაზი და დიაგრამა.
ხოლმე. მაგრამ მომდევნო დღეს ისევ შეუდგებოდნენ საქმიანობას,
მოგვიანებით ხილფაფის ახალ-ახალი ნაწარმისათვის ხილფაფის თაყვანისმცემლებისათვის კვლავ თხზავდნენ ახალ-
სახელების მოგონებას მიჰყვეს ხელი და მონაცემების ახალ წარწერებს, ირჩევდნენ ახალ ფერებს, რომელთაც
დამუშავებაშიც ისე გაიწაფნენ, რომ თვალდახუჭული გრაფიკულად უნდა გამოესახათ ხილფაფის ყოველი ცალკეული
ჩამოთვლიდნენ, სად რა ოდენობით და როგორ ხილფაფას ნაწარმი, ხოლო მათი ბოლო ნამუშევარი, ვიდრე ჯარში
შეექცეოდა მოსახლეობა. თავიანთი ცინიზმი კი 1938 წელს გაიწვევდნენ, ისტორიული ხასიათის წარწერა იყო; რაიმ მიზნად
გამოშვებული ბროშურით დააგვირგვინეს, რომელსაც „ჰოლშტეგეს დაისახა დაემტკიცებინა, რომ ქვის ხანის ადამიანები, რომაელები,
არომატული კონფიტიურების დამზადება და მისი გასაღების ბერძნები, ფინიკიელები, იუდეველნი, ინკები და გერმანიკელები
გზები“ დაარქვეს და ფირმის დაარსების 25 წლისთავს მიუძღვნეს. ჯერ კიდევ ძველად ეზიარნენ ხილფაფის სურნელოვან არომატს. ამ

წარწერაში რაიმ მთელი თავისი ფანტაზია ჩააქსოვა, ალბერტმა არ ხილფაფას, ჰოლშტეგე შენ მაგივრად აკეთებს ამას“. სიტყვები -
დაიშურა მხატვრის ნიჭი და უნარი და ნამუშევარი მართლაც რომ „ჭკუათხელია, ვინც ჯერაც თვითონ იდუღებს ხილფაფას“,
მშვენიერი გამოდგა. ფაბრიკას უამრავი მუშტარი შეემატა, თუმცაღა დიდრონ-დიდრონი, წითელი ასოებით ეწერა ეტიკეტზე, სხვა
ეს ამბავი უკვე აღარავის სჭირდებოდა, რადგან ამასობაში ქვეყანას დანარჩენი კი ოდნავ მომცრო შრიფტით იყო აწყობილი.
ახალი მუშტარი დაეპატრონა - ომი, რეკლამის გარეშეც რომ რაიმუნდის ეს გარითმული წარწერა ფაბრიკის
ყიდულობდა ხილფაფას. ხელმძღვანელობასთან ხანგრძლივი ბჭობის შედეგად გაჩნდა,
ომის დროს სად არ წააწყდებოდნენ ხოლმე გაფორმებული მოგვიანებით კი გააფთრებული კამპანია წამოიწყეს ყველას
ხილფაფის პატარა ქილებს; სპილენძის ქილებზე დაკრული წინააღმდეგ, ვინც ჯერაც თვითონ იდუღებდა ხილფაფას; მაგრამ ამ
ეტიკეტები ალბერტის დახატული იყო, იქვე მიწერილი კამპანიას სულ მოკლე ხანში მოეღო ბოლო, რადგან საქმეში
გარითმული წარწერა კი რაის შეთხზული; ფრანგი ბავშვები ამ პარტიული ორგანოებიც ჩაერივნენ და ქვეყანას ამცნეს, ჩვენი ღრმა
ქილებით ფეხბურთს თამაშობდნენ, რუსი ქალებისათვის კი ისინი რწმენით ხილფაფის მოდუღება ოდითგანვე ითვლებოდაო
უძვირფასესი შენაძენი იყო. მაშინაც კი, როცა ერთიანად გერმანელი დიასახლისის საპატიო საქმედ, მაგრამ ეტიკეტები და
დაჟანგულ, შეჭყლეტილ-შემოჭყლეტილ, თან უეტიკეტო ქილებს პლაკატები უკვე დაბეჭდილი იყო, ამასობაში ომიც დაიწყო და ეს
წააწყდებოდნენ სადმე, მაინც იცნობდნენ ხოლმე ზედ საკითხი უკვე აღარავის აწუხებდა; ქილებს მაინც მიაკრეს
ამოტვიფრული „ე. ჰ.“ ასოებით (ედმუნდ ჰოლშტეგე), რაიმუნდის ეტიკეტები, ასე რომ, ეტიკეტაკრული ეს ქილები მოგვიანებით შუა
სიმამრის მონოგრამით; სიბნელეშიც ბევრჯერ უცვნიათ, როცა რუსეთშიაც გაჩნდა.
ღამის სათევად რომელიმე აშმორებულ სადგომში გაჩერებულან და ომის პირველი წელი ალბერტმა და რაიმუნდმა სხვადასხვა
სპილენძის აგრუხუნებულ ქილებზე ფეხი დაუდგამთ; უცვნიათ ნაწილში გაატარეს, სხვადასხვა ფრონტზე იყვნენ, მაგრამ ყველგან,
ხელის შეხებითაც; იმ ადგილას, სადაც სახელურია ქილაში ვარშავის გარეუბანში ჩაივლიდნენ თუ ამიენის ტაძართან, მაინც
გაყრილი, თითებით მიაგნებდნენ ხოლმე ამოტვიფრულ ასოებსა ერთსა და იგივეს წააწყდებოდნენ ხოლმე: გერმანული ხილფაფის
და სტილიზებულ ალუბალს - ალბერტის ქმნილებას. ქილებს.
ასე რომ, გერმანიის არმია თავის ძლევამოსილ გზაზე ამასთანავე, ნელას დედაც უგზავნიდათ მოქრომვილი
მარტოდენ ჭურვებს, ნანგრევებსა და ლეშს როდი გადაყრია, - თუნუქის ხილფაფიან პაწია ქილებს, - სარეკლამო სიურპრიზს,
ხილფაფის ქილებიც უნახავს. საფრანგეთსა თუ დანიაში, რომელიც იმ მუშტარს ეძლეოდა საჩუქრად, ვინც სამ დიდ ქილას
ნორვეგიასა თუ ბალკანეთში, სად არ ამოიკითხავდით რაის შეიძენდა, და ნელას დედას სულაც არ ესირცხვილებოდა იმის
შეთხზულ წარწერას: „ჭკუათხელია, ვინც ჯერაც თვითონ იდუღებს შემოთვლა, საქმეები გადასარევად აგვეწყოო...

სამიკიტნოში აღარავინ იყო, ალბერტმა ლუდი მოსვა და - დაბრძანდით, - მიიპატიჟა ალბერტმა, - შინ მიგიყვანთ.
კათხა გვერდზე გადადგა: გაწყალებულიყო მთლად. მერე დახლზე - სიამოვნებით, - უპასუხა ქალმა. ორშაბათი თენდებოდა,
შემოდგმული ბოთლები შეათვალიერა და თავიც არ აუწევია, ისე ქუჩაში თითო-ოროლა კაცისა და ბაზრისაკენ მიმავალი,
თქვა: „თუ არ შეწუხდებით, შვარცვალდური კირში[6] დამისხით“. ბოსტნეულით დატვირთული მანქანების გარდა არავინ
დიასახლისს ფეხიც არ მოუცვლია ადგილიდან, ქალის თითები შემოხვედრიათ.
აღარ ფუსფუსებდნენ, ძაფის გორგალი და ჩხირები იატაკზე ეგდო დიასახლისის შინ მისაყვანად კარგა დიდზე გაიმრუდა გზა;
და როცა ალბერტმა თავი აიღო, ჩაძინებულ დიასახლისს შეაფეთა მერე მანქანიდან ჩამოსვა ქალი და ისევ ნელი სვლით გაემგზავრა
მზერა. რადიოში ვიღაც ქალი სამხრეთამერიკულ სიმღერებს სახლისაკენ.
მღეროდა: ალბერტი წამოდგა, შემოუარა დახლს, ჩამოისხა კირში, ნელა ჯერ კიდევ ფეხზე იყო, არც ოთახი მიელაგებინა;
შემდეგ ძაფის გორგალი და ჩხირები იატაკიდან წამოკრიფა, თან საითაც არ უნდა გაგეხედა, ყველგან ჭიქები შეგეჩხირებოდა
საათზე დაიხედა: დილის სამი საათი სრულდებოდა. წრუპვა– თვალში, ფინჯნებსა და თეფშებზე ბუტერბროდების ნარჩენები
წრუპვით, ლამისდა წვეთ-წვეთობით გამოწრუტა შნაპსი და ჩიბუხი იყო, ლამბაქებზე ნამცხვრის ნამცეცები ეყარა, ირგვლივ სიგარეტის
გააბოლა. ნელა ჯერაც არ დაწოლილა ალბათ. შინ მიბრუნებულ ცარიელი კოლოფები იყო მიყრილ-მოყრილი; საფერფლეებიც კი არ
ალბერტს არასოდეს დახვედრია ლოგინში და ნელა ახლაც დაესუფთავებინა, მაგიდაზე ბოთლები იდგა და საცობებიც იქვე
მორჩილებით მოისმენს ყველაფერს, რასაც ალბერტი მიახლის ეგდო. ნელა სავარძელში იჯდა, აბოლებდა, თან უაზროდ
პირში: კიდევ ერთხელ გაახსენებს, რაიმუნდს დასანახად სძულდაო მიშტერებოდა რაღაცას. დროდადრო ალბერტს ისიც ეჩვენებოდა,
ვილიბრორდი, თავად რაიმუნდი კი ცინიკოსი და სნობი იყოო, ნელა მუდამ ასე იჯდაო აქ და აწიც ასე იქნებაო. ერთი გაფიქრება
იმასაც ეტყვის, ბოლო ხუთი წელი ერთი ლექსიც არ დაუწერია იმ ისიც სცადა, „მუდამ“-ის არსს და მნიშვნელობას ჩასძიებოდა: უმალ
გარითმული წარწერების გარდა და რომ ნელაც თანამონაწილეა ამ გაჭვარტლული ოთახი დაუდგა თვალწინ, მწვანე სავარძელში
ცრუ ლეგენდის შექმნაში. ჩაფლული ნელა კი სიგარეტს აბოლებდა და რაღაცას უაზროდ
ალბერტმა კირში დალია და დიასახლისს მხარზე დაადო მიშტერებოდა. ნელას ყავა მოედუღებინა და ყავადანიც
ხელი. ქალი თვალისწამში გამოფხიზლდა, გაუღიმა და უთხრა: ძველისძველი ქუდის ქვეშ შეედგა, არ გაცივდესო, ხოლო როცა
„კიდევ კარგი, თქვენი აქ ყოფნის დროს ჩამეძინა, თორემ ნელამ ქუდი ახადა ყავადანს, ალბერტმა გაიფიქრა, ყავადანის ეს
გამქურდავდა ვინმე“, მერე ადგა და რადიო გამორთო. ალბერტმა ხასხასა სიმწვანე თუ გაახალისებსო კაცს, რადგან სტუმრების
დახლზე დადო ფული, გარეთ გავიდა და ერთხანს შეიცადა, ვიდრე მოტანილი ყვავილებიც კი სიგარეტის კვამლში დაძირულიყო, ან
ქალი რკინის ცხაურს ჩამოაფარებდა კარს და ბოქლომს დაადებდა.

არადა, ჯერაც ქაღალდში გახვეული იდო წინკარში დადგმულ ალბერტი ჭურჭლის ალაგებას დაიწყებდა: ჯერ თეფშებსა და
მაგიდაზე. ჭიქებს მოუყრიდა თავს, გამოაცარიელებდა საფერფლეებს, მერე
ნელას ეს დაუდევრობა უწინ თვალშიაც მოსდიოდა, მაგრამ მწვანე ფარდას გადასწევდა და ფანჯარას გამოაღებდა. ბოლოს
მას აქეთ, რაც ერთ ჭერქვეშ ცხოვრობდნენ, აიბუა და ჭირივით ნელასთან გავიდოდა სამზარეულოში, განჯინიდან საყვავილე
შეoჯავრა. რაკი ყავადანიც მაგიდაზე იდგა, მიხვდა, ღამის თეთრად ვაზებს გამოიტანდა, აავსებდა წყლით და ყვავილებით მორთავდა.
გათენება მომიწევსო. დასანახად სძულდა ყავა, სძულდა ნელაც, მოგვიანებით ნელას ამოუდგებოდა გვერდში და ვიდრე გაზქურაზე
მისი სტუმრებიცა და უაზრო ლაქლაქში გატარებული ღამეებიც, წყალი წამოდუღდებოდა, ალბერტი ხორცის გალიგვებულ ნაჭერს
მაგრამ საკმარისი იყო თუნდაც ერთხელ გაჰღიმებოდა ნელას, რომ გაუსინჯავდა გემოს, ჩაკბეჩდა ბუტერბროდს ან ნელას
მაშინვე გადავიწყებოდა ის თავისი სიძულვილი; საოცრად დიდი მომზადებულ გემრიელ სალათს შეექცეოდა, მაცივარში რომ
ძალა იმალებოდა კუნთის ამ ერთადერთ, განუმეორებელ ეგულებოდა მუდამ.
მოძრაობაში და თუმცა იცოდა, ნელას უნებლიეთ ეღიმებაო, ამ სწორედ ამ წუთებს შენატროდა ნელა. შესაძლოა ეს
ღიმილის შემსწრეს მაინც აერეოდა თავგზა. ყოველთვის ასე ეგონა, გაუთავებელი სტუმრობა სულაც იმიტომ გაიწესა, რომ ოცი წლის
ამჯერად მართლაც მე მიღიმისო. ალბერტი ჩამოჯდა და წინათაც ასე იყო: ალბერტი მაშინაც გვერდით ედგა ხოლმე და
გაზეპირებულივით მოჰყვა იმ სიტყვების გამეორებას, ასეთ დროს თვალს ადევნებდა, როგორ ადუღებდა იგი ყავას, ნაშუაღამევის სამ
და ასეთ სიტუაციაში ათასჯერ რომ ჰქონდა უკვე ნათქვამი. ნელას ან ოთხ საათზე მაშინაც მისეულ სალათებს უსინჯავდა გემოს და
უყვარდა გრძელ-გრძელი მონოლოგების წარმოთქმა და თავის თან კედლის თეთრ ფილებზე შავი შორენკეცებით ამოყვანილ
ბედუკუღმართ ცხოვრებაზე დაჩივლება, უყვარდა გულის გადაშლა წარწერას ათვალიერებდა: გ უ ლ ი ს ა კ ე ნ მ ი მ ა ვ ა ლ ი გ ზ ა
და იმაზე საუბარი, აი, ასე და ასე ამეწყობოდა ცხოვრება, რაიმუნდი კუ ჭ ზ ე გ ა დ ი ს. ის რაი ასეთ დროს მუდამ ნელას ოთახში
რომ არ დაღუპულიყოო. რა ხერხებით არ შეეცდებოდა რჩებოდა ხოლმე, თვლემდა და სტუმრები მაშინაც გათენებამდე
დაებრუნებინა წარსული, რას არ აკეთებდა, რომ დაევიწყებინა რჩებოდნენ; პოლიტიკაზე ლაქლაქში გამოითენებდნენ ღამეებს,
ყველაფერი, რაც ამ ათი წლის განმავლობაში გადახდა თავს და ეკამათებოდნენ შურბიგელს, ყველას ერთად და ყველას სათითაოდ
თავის ხილვებში ალბერტიც ჩაეთრია. რომ მოუწოდებდა მოიერიშეთა ორგანიზაციაში შესვლას და მის
დაახლოებით ოთხის ნახევარზე ნელა წამოდგებოდა და გაქრისტიანებას. ისეთი სიტყვები, როგორიც იყო: „საფუარი“,
ხელმეორედ მოადუღებდა ყავას. ოთახში რომ მარტო არ „დედო“, ან წინადადებები: „ნაციონალ-სოციალიზმი
დარჩენილიყო, ოთახში, რომელსაც აგერ ოცი წელიწადია იცნობდა, ქრისტიანული აზრით უნდა გავაჯეროთ“, მაშინაც აღშფოთებდა
სიგარეტის კვამლითა და რაიმუნდზე მოგონებებით სავსე ოთახში, ხოლმე. სტუმრებში იმხანადაც გამოერეოდნენ ლამაზ-ლამაზი

ქალიშვილები, მაგრამ ომის დროს ბევრი მათგანი დაიღუპა, ზოგიც აწმყო და წარსული ერთმანეთს ენაცვლებოდა,
სხვა ქალაქსა თუ სხვა მხარეში გადასახლდა, ორი ქალიშვილი კი დისკოებივით ტრიალებდა და იმ წერტილს ეძებდა, სადაც ორივე
ნაცისტებს მისთხოვდა და ნიშნობაც მუხებქვეშ გადაიხადეს. ტოლდიდი იქნებოდა: ერთი გამოზომილად ბრუნავდა. ბრუნვის
მოგვიანებით თითქმის ყველასთან მოუვიდათ დავა, ყველა ცენტრიც შუაში ჰქონდა - ეს იყო წარსული, ალბერტი რომ ნათლად
ჩამოიშორეს. საღამოობით იმ რუკებსა და დიაგრამებს ხედავდა თითქოს, მაგრამ აწმყო წარსულზე სწრაფად ბრუნავდა,
უკირკიტებდნენ, ბიუროდან რომ მოჰქონდათ, და თავზეც ბევრჯერ არც ბრუნვის ცენტრი ჰქონდა შუაში და აქ უკვე ვეღარაფერს
დასთენებიათ. პირველ ფინჯან ყავას მაშინაც ნაშუაღამევის ორ გააწყობდი, მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანაზე არსებობდა
საათზე მოიდუღებდნენ და სამი საათისათვის მაშინაც მზად მარტინი, მის სუნთქვას ხომ ხელისგულზეც იგრძნობდა ხოლმე
ჰქონდათ სავსე ყავადანი. ალბერტი, არსებობდა გლუმის პირმრგვალი, კეთილი სახე;
საბედნიეროდ, ეს ყავადანი მაინცაა სხვა, რაშიც ნელა ყავას ვეღარაფერს გააწყობდი, თუნდაც ყოველდღე ჩაღირღიტებოდი
ადულებს ახლა, თუმცა სხვაც ბევრი რამ მოგხვდებოდა თვალში გარდასულ წელთა ნიშანკვალს ნელას პირისახეზე, თუნდაც
ისეთი, ულმობლად რომ შეგახსენებდა, სხვა დროაო ახლა. ყოველდღე გენახა უპეებთან მიმჯდარი მისი ნაოჭები,
გული აუჩქროლდებოდა ხოლმე, როცა თავის ოთახში ქონმოკიდებული კისერი, სიგარეტის უთავბოლო წევისაგან
შევიდოდა, მარტინს დავხედავო. ასე ეჩვენებოდა, ბიჭმა თვალის დახეთქილი ტუჩები და მკაცრი ნაკეცები სახეზე; ალბერტი ქალის
დახამხამებაში აიყარაო ტანი. ზოგჯერ შიშიც დაეუფლებოდა, ღიმილს დაჰყვა, დაჰყვა იმ უნებურად მოქმედ ცდუნებას, დრო-
თერთმეტი წლის მოზარდს რომ თავის ლოგინში დააცქერდებოდა; ჟამსაც რომ ალღვობდა ხოლმე ოთახში და მ ძინარე მარტინსაც
ქერათმიანი და კალმით ნახატი ბიჭი, ნელას ასლი და კვალი, ზმანებად აქცევდა. აწმყოსა და ერთი შეხედვით ასე გამოზომილად
მოთენთილივით იწვა ხოლმე საწოლში. ღია ფანჯრიდან უკვე მბრუნავ წარსულს შორის უცებ მესამე ბრიალა ყვითელი დისკო
აღწევდა დილისეული ჩქამი: ისმოდა ტრამვაის შორეული შემოეჩხირებოდა - დრო, არასოდეს არსებული, ცხოვრება -
გრუხუნი, ჩიტების ჟღურტული და ალვების თავზე, ბაღის ულაზათო და უმაქნისი - ნელას ოცნება. ქალი თავის ხილვებში
ირგვლივ რომ შრიალებდნენ, მუქი მელნისფერი ცაც თითქოსდა ითრევდა ალბერტს, თუნდაც იმ რამდენიმე წუთით, სანამ აქ,
აწყლიანებული გეჩვენებოდა. ზედა სართულის იმ ოთახში, სადაც სამზარეულოში, ყავას მოადუღებდა და იმ ბუტერბროდებს
ახლა გლუმი ცხოვრობს, რა ხანია ვეღარ გაიგონებ ნელას მამის მოამზადებდა, ხელდაუკარებლად რომ დაახმებოდა თეფშებს.
მძიმე და გამოზომილი ნაბიჯის ხმას, იმ გლეხკაცის ნაბიჯებს, ის ყავადანიც, ბუტერბროდებიც, ღიმილიცა და
თავისი დღე და მოსწრება გუთანში რომ იყო შებმული და აკი მონაცრისფრო-რძისფერი გარიჟრაჟიც მხოლოდ და მხოლოდ
ვეღარც გადაეჩვია იმ აჯაბაჯა სიარულს. რეკვიზიტი ან კულისები თუ იყო ნელას მტანჯველ ხილვებში, მის

ოცნებებში, სადაც რაიმუნდთან ერთად ეპირებოდა ცხოვრებას, აანთო, ონკანი მოუშვა და საშხაპე ისე დადო, წყალს არ ეჩხრიალა
ეპირებოდა იმ ცხოვრებას, ნელას რომ არ ეღირსა და არც არასოდეს და დუნე-დუნედ ედინა აბაზანაში.
ეღირსებოდა. კარგა ხანს იდგა ფეხზე, უაზროდ აცქერდებოდა წყალს, ღია
- ეჰ, - წაიდუდღუნა ალბერტმა, - ნამდვილად ჭკუიდან ცისფერ ჭავლებად რომ იფრქვეოდა აბაზანის ფსკერზე დადებული
შემშლი, - მერე თვალი დახუჭა, რომ ის გამაბრუებელი ბზრიალ- საშხაპედან, თან სმენადქცეული აყურადებდა გარედან შემოღწეულ
ტრიალი აღა ეხილა, აღარ ეხილა იმ დისკოების ელვარება, ხმებს; გაიგონა კიდეც, როგორ შევიდა ნელა თავის ოთახში, ცოტა
ვერასოდეს რომ ვერ გატოლდებოდნენ შეურიგებელი ხნის შემდეგ კი ნელას ტირილიც მოესმა; თავისი ოთახის კარი,
შეუთავსებლობის გამო და საერთო საყრდენ წერტილსაც ეტყობა, განგებ დატოვა ღია, ჩემი ტირილი ალბერტმაც გაიგონოსო.
ვერასოდეს გამოძებნიდნენ. სახლში სიწყნარე იყო, გრილოდა, ამასობაში ირიჟრაჟა და
ყავა, რომელსაც არავინ დალევს, ბუტერბროდები, ფიქრებში წასულმა ალბერტმა სიგარეტის ნამწვი წყალში ჩააგდო.
რომელთაც არავინ მიეკარება - სისხლიანი დრამის რეკვიზიტებია, ისე იყო დაღლილი, გამოთაყვანებულივით იდგა, ერთიანად
სადაც ალბერტიც იყო ჩათრეული, როგორც ერთადერთი და მოსავებული თვალს ვერ აშორებდა, როგორ გაჟიჟინდა და
უცვალებელი სტატისტი, მაგრამ ასე იყო თუ ისე, ალბერტს მაინც დაიშალა ნამწვი. გამყარებული ფერფლი აბაზანის ფსკერზე
ანუგეშებდა ის ამბავი, რომ ყავას ბოლდა გაიცხელებდა, დაილექა, ღია-ყვითელი ფერის თამბაქო კი, თავდაპირველად
ბუტერბროდებს კი გლუმი წაიძღვარიებდა სამსახურში. კოშტად რომ შეიკრა, ზედაპირს მოედო და თითოეულ მწიკვს
- რაღას უდგახარ, წადი, - მისავათებული ხმით უთხრა ყვითელი ლაქები შემოუდგა. სიგარეტის ქაღალდი ჩამუქდა და მუქ
ნელამ, თან მწვანე ხუფი დაახურა ყავადანს. ნაცრისფერ ფონზე წარწერაც გარკვევით ამოიკითხა: თ ო მ ა ჰ ა ვ კ
ალბერტმა თავი გააქნია, არ წავალო, ი. ალბერტი საგანგებოდ ეწეოდა ბებიას მოსაწონ სიგარეტს, თუ
- რატომ არ ვცდილობთ, ცხოვრება გავიადვილოთ? გაჭირდა, მის იერიშს ადვილად მოვიგერიებო. ყვითელი ლაქა
- რაო, ხომ არ დავქორწინდეთ? - იკითხა ნელამ. - ვითომ ასე ამასობაში ღრუბელას ოდენა გახდა, წყლის ჭავლები კი, აბაზანის
აჯობებს? ფსკერზე დადებული საშხაპედან რომ იფრქვეოდა, ფერდაკარგულ
- რატომაც არ აჯობებს? ლაქას წყლის ზედაპირზე აკავებდა; აბაზანის სუფთა და ცისფერ
- წადი, დაიძინე. ფსკერზე გამკვრივებული ფერფლის შავი ნაწილაკები თამთამებდა
ალბერტს სიტყვაც აღარ დაუძრავს, ოთახიდან გამოვიდა, და რაღაც უხილავი ძალაც ამ ნაწილაკებს ნელ-ნელა იწოვდა
ფეხაკრეფით გაიარა წინკარი და აბაზანის კარი შეაღო. მერე გაზი ჩასადენისაკენ.

ნელა ისევ ტიროდა, კარი ისევ ღიად ჰქონდა დატოვებული მაგრამ ქორწინებით აღარასოდეს ვიქორწინებ. მას მერე, რაც
და ალბერტმაც მეყსეულად გამორთო გაზი, დაკეტა ონკანი, რაიმუნდის სიკვდილი გადავიტანე, სულ იმას ვფიქრობ, ნეტა
მონიკელებულ ჯაჭვზე გამობმული ცობილა ამოსწია და თამბაქოს საერთოდ არ გავთხოვილიყავი-მეთქი: ვის რად სჭირდება ეს
მოყვითალო ლაქებს გააყოლა თვალი, ჩასადენთან რომ ქრებოდნენ. მასკარადი, ეს მანჭვა-გრეხა, ოჯახობანას თამაში და ბოლოს
მერე სინათლე გამორთო და ნელას ოთახისკენ გაემართა. ნელა თავბედის წყევლა?! - ჯერ სამოქალაქო რეგისტრაციაში
სიგარეტს აბოლებდა, თან მოთქვამდა, ალბერტი კარის ზღურბლზე გაგატარებენ, ეკლესიაში დაგწერენ ჯვარს, მერე კი გამოტყვრება
გაჩერდა და, როცა დაუღრიალა, რა გინდა ბოლოს და ბოლოსო, ვიღაცა და ქმარს ნაღდ სიკვდილზე გაგიგზავნის. განა არ დაარღვია
საკუთარი ხმის სიმკაცრემ თავადაც გააკვირვა. ომმა სამი თუ ოთხი მილიონი ასეთი საზეიმო ხელშეკრულება, განა
- შემოდი, - უთხრა ნელამ, - დაჯექი. - ქალის უხეირო ქვეყანა არ დააქვრივა? მე პირადად აღარ მინდა დაქვრივება, აღარც
ღიმილმა ალბერტს გული მოულბო; იშვიათად თუ შეესწრებოდა იმის სურვილი მაქვს, რაიმუნდის გარდა, სხვა მამაკაცის ცოლი
ასეთ ამბავს. ალბერტი დაჯდა და ნელას გამოწოდებული ვიყო, მე არც ბავშვების გაჩენა მინდა; აი, ჩემი პირობა.
კოლოფიდან სიგარეტი ამოიღო. ნელას ისევ გაეღიმა წამით, - ჩემი აზრიც ხომ იცი?
ამჯერად მშვენიერი ღიმილი შეაგება ალბერტს. ნელას შემყურე - რა თქმა უნდა, ვიცი, - მშვიდად მიუგო ნელამ, - ჯერ
იფიქრებდი, ვიღაცა თითს აჭერსო ღილაკს; აი, ფოტოგრაფი რომ მითხოვ, ბიჭსაც იშვილებ, მერე კი ალბათ საკუთარ ბავშვებსაც
აანთებს ხოლმე თავის ბლიცნათურას, ნელაც სწორედ ამის დარად მოინდომებ.
გამოაბრწყინებდა ხოლმე მისეულ ღიმილს. ამ ღიმილის წყალობით -- ღამე ნებისა, - თქვა ალბერტმა და წამოდგომა დააპირა.
ნელამ სახელიც კი გაითქვა, მაგრამ ეს ღიმილი ამჯერად ღლიდა - ნუ წახვალ, დარჩი, - ისევ მშვიდად სთხოვა ნელამ, -
ალბერტს, ღლიდა ისევე, როგორც არანაკლებად განთქმული მისი როგორც იქნა გავმხიარულდით და ახლა აპირებ წასვლას? ერთი
ნაზი ხელების დანახვა, და ნელა იაფფასიან ხრიკსაც არ მოერიდა: მაცოდინა, რა საჭიროა ასე გულდაგულ, ასე პედანტურად, ასე
ფეხი ფეხზე გადაიდო და ტანით ოდნავ უკან გადაიხარა, ლამაზი ერთგულად მისდიო საყოველთაოდ მიღებულ მორალს?
გულ-მკერდი უფრო გამომიჩნდესო. ღმერთმანი, არ მესმის.
აბაზანიდან წყლის ბუყბუყი მოისმა, მერე დაიხროტინა - რა საჭიროა და, ბიჭისათვის არის საჭირო. უნდა იცოდე,
თითქოს და ჩამდინარე წყლის დამამშვიდებელი ხმაც მიწყდა. რომ ყველა შენი ოცნება ჩირადაც არ ღირს, როცა საქმე ბიჭს შეეხება.
- მართალი გითხრა, - ენა აიხსნა ხმადაბლა, - გათხოვებას ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, ხომ არ დაგავიწყდა, რომ მალე
აღარ ვაპირებ, აღარ მინდა; მშვენივრად იცი, რომ თუ მოინდომებ, ორმოცისა გახდები?
დღესვე გავხდები შენი საყვარელი, ცოლზე ერთგულიც ვიქნები,

- რაის რომ ეცოცხლა, სულ სხვანაირად აეწყობოდა ალბერტმა წამოდგომა დააპირა, იფიქრა, ოთახში გავივლ-
ყველაფერი; მისი ერთგული დავრჩებოდი, ალბათ ბავშვებიც გამოვივლი ან ფანჯარასთან დავდგებიო, მაგრამ გადაიფიქრა,
გვეყოლებოდა, მაგრამ მისმა სიკვდილმა მომტეხა, ასე დაარქვი, თუ რადგან ფილმებშიაც ბევრჯერ უნახავს, რომ ქალთან გულახდილი
გინდა და ამიერიდან აღარავის ცოლობას არ ვაპირებ. მარტინს ხომ საუბრის დროს მამაკაცი წამოდგებოდა ხოლმე, ბოლთას სცემდა
ისედაც შენ უწევ მამობას. მეტი რა გინდა? ოთახში, და ალბერტიც მოუხერხებელი სავარძლიდან აღარ
- მეშინია, სხვას არ მისთხოვდე, მაშინ ხომ ბავშვიც იმასთან წამომდგარა, ისე ამოაძვრინა სიგარეტი ნელას მიწოდებული
დარჩება. კოლოფიდან.
- შენ იმის თქმა გინდა, რომ ჩემზე მეტად ბიჭი გიყვარს? - ღმერთო ჩემო, - თქვა ალბერტმა, - რა დროს სიყვარულზე
- მე იმის თქმა მინდა, - ხმადაბლა უპასუხა ალბერტმა, - რომ ლაპარაკია, სიცილით არ გავიგუდებოდით ორივე, ერთ მშვენიერ
ბავშვი მიყვარს, შენ კი არ მიყვარხარ. აქ არ არსებობს „მეტად“ და დღეს რომ გითხრა: „იცი, მიყვარხარ“?
„ნაკლებად", ძალზე კარგად გიცნობ და არ შემიყვარდები, თუმცა - ალბათ მართალი ხარ.
საკმაოდ ლამაზი ხარ და ზოგჯერ მინდა კიდეც შენთან ყოფნა, - ამასთანავე, სულაც არაა ერთი და იგივე, ღამეს გაატარებ
მაგრამ ეს ჩვენი ურთიერთობა ვეღარ გაგრძელდება ასე: ჯერ ერთი, თუ ცოლად მოიყვან მეგობრის ქვრივს, არადა, მხოლოდ და
რაიზე ფიქრი სულ თავში მიტრიალებს, ბავშვიც მუდამდღე მხოლოდ მარტინის გულისათვის თუ შევირთავდი ქალს, თავს რომ
ჩემთანაა, ამაშია საქმე. შეგნებულად იბრუებს ოცნებით, გეგონება, მორფს ეტანებაო.
- აჰა, - აღმოხდა ნელას, - ახლა კი ვიცი, რატომ არ თუმცა, ახლაღა ვხვდები, რომ არც ერთი ქალი არ უნდა ითხოვო
გამოგყვები ცოლად: იმიტომ რომ არ გიყვარვარ. ბავშვის გულისათვის, ამაში დღეს დავრწმუნდი.
- სამაგიეროდ, შენ შთაიგონე ეს რამდენიმე ხანია, მიყვარსო; ნელა ატირდა, ალბერტი კი, თავგზააბნეული და
ჰოდა, მოვერგებოდი კიდეც იმ შენს ოცნებებს. აღელვებული, სავარძლიდან წამოდგა და თუმცა კინოფილმებშიაც
- ცდები, - უთხრა ნელამ, - სულაც არ შთამიგონებია ხშირად ენახა, ოთახში მაინც გაიარ-გამოიარა.
არაფერი და ისიც ვიცი, რომ ასე არ არის. მაგრამ უნდა გითხრა, რომ - შენთან ერთადერთი სათხოვარი გვაქვს ყველას, -
მეც იმასვე განვიცდი შენთან საუბრისას, რასაც შენ განიცდი. უწინ განაგრძო ალბერტმა, - ბავშვის ხათრით მაინც იყავი უფრო მეტად
ამას გულახდილად ლაპარაკი ერქვა, ახლა კი სწორედ ეს წინდახედული.
გულახდილობა გვაკლია. სათქმელი თუ გაქვს, გულწრფელად - გეშლებათ, ყველას გეშლებათ, ლამის ქუჩის ქალად
მითხარი. ჩამთვალოთ; მაგრამ იცოდეთ, რაის სიკვდილის შემდეგ არც ერთ
მამაკაცთან არ ვყოფილვარ.

- მით უარესი, - სიტყვა მოუჭრა ალბერტმა. - შენ მათ ისე მოაყარეთ სიკვდილს, ნაცარს რომ წააყრიან ხოლმე ყინულს.
ღიმილით ქოქავ, აი, სათამაშო მამლებს რომ ქოქავენ, ისე, და მაინც ბავშვის გულისთვისო, ბავშვის ხათრითო, გაიძახით. დიახაც, კარგი
გსურს თუ არა, უნდა დავქორწინდეთ. ვიცხოვრებთ ჩვენთვის, მოსასმენი სიტყვებია, თან თავის გასამართლებლადაც გამოდგება;
ბავშვთან ერთად და აღარც ის გამოთაყვანებული ვიღაცები მაშასადამე, ქვეყნიერებას ისევ ბავშვების ხათრით უნდა
შეგვაწუხებენ, დროს რომ გვპარავენ ხოლმე; იქნება სულაც სხვა მოვუვლინოთ ახალი ქვრივები, ახალი ქმრები, იმთავითვე რომ
ქვეყნისკენ გვექნა პირი და ამ წყეული ჯოჯოხეთისაგან თავი დასაღუპად და ცოლების დასაქვრივებლად არიან განწირულნი.
დაგვეღწია. ერთ მშვენიერ დღეს კი, ვინ იცის, შეიძლება ზაფხულის მეტი შევაუღლოთო, ქადაგებთ. ჰაი, თქვე გლახებო, უკეთესი
წვიმასავით ან ქარიშხალივით დაგვატყდეს ის, რასაც აქამდე ვერაფერი მოიფიქრეთ, არა? ვიცი, ვიცი, რასაც მეტყვით და
სიყვარული ერქვა, მით უმეტეს, რომ რაი მკვდარია, - და ცოტა ხნის მიპასუხებთ. - ნელა წამოდგა, სხვა სავარძელში გადაჯდა და
შემდეგ უფრო ხმამაღლა და მკვახედ დააყოლა: - მკვდარია. საწოლის თავთან ჩამოკიდებულ რაის ფოტოსურათს ახედა, - ვიცი,
- მკვდარიო, ისე გაიძახი, კაცი იფიქრებს, უხარიაო, - თქვა - გაიმეორა მკვახედ, თან პატერ ვილიბრორდის ხმას წაბაძა: -
ნელამ. „ბავშვი და თქვენი მეუღლის ხსოვნა სათუთად უნდა შეინახოთ;
- მოიცა, თუ ღმერთი გწამს, კარგად იცი, შენზე ნაკლებად არ წმიდა კავშირი ზეცაში იკურთხება“. ნიადაგ ეს აკერიათ პირზე, თან
განმიცდია მისი დაკარგვა, თუმცა ეს კია, ჩემებურად განვიცადე. ავგურთა ღიმილი გადაეფინებათ ხოლმე სახეზე, ხატებსაც იმას
ეჭვი არ მეპარება, ქვეყანაზე გაცილებით მეტი საპატარძლო ევედრებიან, ღვთის მადლითა და შემწეობით მხნე და ლომგული
დაიარება, ვიდრე კაი სამეგობრო კაცი. იმნაირი ქალები კი, დროის ძეები გვიმრავლოსო ღმერთმა, - კვლავაც ხომ უნდა იმუშაოს
გასატარებლად რომ გამოგადგება - უამრავია. ასეა თუ ისე, რაი ქვრივ-ობოლთა ფაბრიკამ? ფოსტალიონები აკი ყველგან
მკვდარია და გზებიც მოჭრილი გაქვს. ორში ერთია, ან ქვრივად საკმარისადაა, რომ უწყებები ჩამოარიგონ, მღვდლებიც ბევრია, რომ
უნდა დარჩე, ან არადა, ხელმეორედ გათხოვდე, შენ კიდევ არც დაგამშვიდონ და დაგაიმედონ. ჰო, თუ ვინმე ქვეყანაზე გრძნობს,
აქეთა ხარ და არც იქით, ცდილობ დროის ისეთ კატეგორიას რაიმუნდი აღარ არისო, - მე გახლავართ, მე! ვიცი, რომ აღარაა
შეაფარო თავი. საერთოდ რომ არ არსებობს. ჩემთან, ვიცი, აღარაა და არც არასოდეს დამიბრუნდება.
- არ არსებობს, მაგრამ სწორედ ახლა ეყრება საფუძველი, - მშვენივრად მესმის ეს ყოველივე და ზოგჯერ მძულხარ კიდეც,
უკმეხად უპასუხა ნელამ. - უსათუოდ შეიქმნება ის კატეგორია, რადგან მართლა აპირებ ხელმეორედ მაქციო პოტენციურ ქვრივად.
რომელსაც, მართალია, ჯერ-ჯერობით არა აქვს სახელი, მაგრამ ქალი თუ ოჯახს დროზე მოეკიდები, ჩემი არ იყოს, ასე
აუცილებლად ექნება. ოჰ, ყველანი მძულხართ, იმიტომ რომ თექვსმეტიოდე წლისა, იმ ნეტარ სიკვდილამდე ბარე ხუთი-
გგონიათ, ძველებურადააო ყველაფერი, და დავიწყების ფერფლი ექვსჯერ თავისუფლად მოასწრებ დაქვრივებას და მაინც იმ ხნის

დარჩები, მე რომ ვარ ახლა. ჩაგიკითხავენ საზეიმო ფიცს, შეგკრავენ - მოვრჩეთ ამ სისულელეებზე ლაპარაკს, - გაცხარდა
საზეიმო კავშირით და ღიმილ-ღიმილით შემოგაპკურებენ იდუმალ ალბერტი. - კარგად იცი, რომ მომწონხარ, ლამაზ ქალად
სიტყვებს: ქორწინება ზეცაში იკურთხებაო. კი ბატონო, ასე იყოს, მიმაჩნიხარ.
და მეც სწორედ ზეცას შევნატრი, სადაც ნამდვილად აკურთხებენ - მოგწონვარ, მაგრამ შენი შესაფერისი ვერა ვარ, არა?
ჩემს ქორწინებას. იქნებ იმის თქმა გინდა, სიკვდილს ვერ - სისულელეებს თავი დაანებე. მე მაინც მჯერა, რომ
დაამარცხებო? შეიძლება ახალი ცხოვრების დაწყება.
- სწორედ ამის თქმას ვაპირებდი. - წადი ახლა, - უთხრა ნელამ, - წადი.
- ჰოდა, სხვა რამეს არც მოველოდი შენგან. მართლაც რომ ამასობაში გათენებულიყო. ალბერტი წამოდგა და მწვანე
ბრძნული აზრია, ჩემო კარგო, გეამაყებოდეს. იქნებ იმის თქმაცა ფარდა ისევ ჩამოაფარა ფანჯარას.
გსურს, რატომ არ გინდა ახალი ცხოვრება დაიწყოო? - კეთილი, მივდივარ.
- შესაძლოა ესეც მეთქვა. - გულში თუ ფიქრობ, მოვათვინიერებ და ცოლად მაინც
- მოიცა, თუ ღმერთი გწამს, ჩემი წარსული ცხოვრება გამომყვებაო, იცოდე, გეშლება.
მეტისმეტად ლამაზი იყო. ახალი ცხოვრება კი შენი გაგებით ისაა, - აბაზანა დაგჭირდება?
ხელმეორედ ვიქორწინო, თან შენ გამოგყვე ცოლად... - არა, - უპასუხა ნელამ, - სამზარეულოში გადავივლებ
- ეშმაკსაც წაუღია ყველაფერი! - წამოიძახა ალბერტმა. - ხომ წყალს, წადი, წადი.
არ გგონია, დღე და ღამე იმას ვფიქრობ, ცოლობაზე როგორ ალბერტი აბაზანაში შევიდა, წყალი მოუშვა და გაზი აანთო,
დაგიყოლიო? საქმე ისაა, რომ ამაზე გონივრულ ნაბიჯს ჩვენ ვერ საშხაპეს კვლავ ისე ჩამოადებინა თავი, რომ წყალს უხმოდ ედინა
გადავდგამთ. აბაზანაში. მაჯის საათი ლურსმანზე ჩამოჰკიდა, სხვა დროს საშხაპე
- დიდი მადლობელი ვარ შენი, თურმე ქათინაურებიც რომ კიდია ხოლმე, და ნელასთან გაბრუნდა; ქალი კბილებს
კარგი გცოდნია. იხეხავდა სამზარეულოში.
- მაპატიე, ცუდად გამომივიდა ნათქვამი, - მერე გაეღიმა და - შენ გავიწყდება, რომ ერთხელ უკვე შევეცადეთ შენებურად
დააყოლა: - სულაც არა ვარ წინააღმდეგი შეგირთო. გვეცხოვრა, და საერთოდაც, ძალზე ბევრი რამ გავიწყდება.
- ეს კიდევ უკეთესი. იმის თქმა გინდა, რომ ეს ამბავი არ ნელამ წყალი გამოივლო პირში, ჭიქა დადგა და
მოგკლავს. შორენკეცებს უნებურად თითები გადაუსვა.
- ჰო, მაშინ ბავშვის გამო არ მინდოდა, ძალზე პატარა იყო,
უბრალოდ არ შემეძლო. მაპატიე, ეს ამბავი სულ არ გამხსენებია,

იმხანად, ომი რომ გათავდა, ნელაზე ფიქრი მოსვენებას არ წიგნი აიღო და ფურცვლას მოჰყვა: „ტერეზ დეკერუ“ - ეწერა წიგნს.
აძლევდა. ნელა იყო პირველი ქალი, ვისთანაც ერთ ჭერქვეშ მოუწია მაგიდის ქვედა თაროზე ნელას საცვლები ეყარა. ეუხერხულებოდა,
ცხოვრება მამაკაცებს შორის გატარებული ხუთი წლის შემდეგ, ამ შუაღამით კარზე დაუკაკუნებლად რომ შევიდა მის ოთახში და
თანაც ლამაზი ქალი. ერთ ღამეს, რამდენიმე დღის ჩამოსული თუ ნელას თვალს არიდებდა. წამით ჯიუტად მიაშტერდებოდა
იქნებოდა, ალბერტმა შარვალი ჩაიცვა, ღამის პერანგზე ხალათი კედელს, რომელზეც რაიმუნდის ფოტოსურათი ეკიდა. ხან
მოისხა და ფეხშიშველა გაემართა ნელას ოთახისაკენ. ქალს ჯერ საწოლის გასწვრივ გააყოლებდა მზერას, მაგრამ საითაც არ უნდა
სინათლე ენთო, საწოლზე იჯდა და კითხულობდა, მხრებზე დიდი გაქცეოდა თვალი, მაინც ნათლად დაუდგებოდა ხოლმე
შავი შალი მოეხვია, მოშლილი ელექტროღუმელი კი, საწოლთან რაიმუნდის სახე: მიუკარებელი მამაკაცის გაბრაზებული სახე,
რომ ედგა, ხმადაბლა ზუზუნებდა. ალბერტი რომ შემოვიდა, ნელამ თავისივე უაზრო და შემთხვევითი სიკვდილის გამო რომ იყო
გაუღიმა, შემდეგ მის შიშველ ფეხებს მოჰკრა თვალი და წამოიძახა: განრისხებული.
„ღმერთო ჩემო, გაცივდები, აი აქ ჩამოჯექი“. გარეთ ციოდა და - ხომ არ დალევდი? - ჰკითხა ნელამ და ალბერტი
ოთახში კარტოფილის სუნი ტრიალებდა; კარტოფილით სავსე მადლიერი დარჩა, რაკი ნელამ გაუღიმა ბოლოს.
ტომრები ტანსაცმლის კარადებში ეწყო ერთიმეორეზე, რადგან - სიამოვნებით.
სარდაფში ვერაფერს შეინახავდი, ყველაფერს იპარავდნენ. ნელამ საწოლსა და კედელს შორის დარჩენილი ღრეჩოდან ნელამ
წიგნი დაკეცა, საწოლთან დაფენილ ცხვრის ტყავზე მიუთითა და ჭიქა და ამღვრეული, მოყავისფრო არყის ბოთლი ამოაძვრინა, მერე
სქელნაქსოვი წითელი ჯემპრი გადაუგდო, ფეხებზე მოიხვიეო. სასმელი ჭიქაში ჩამოუსხა. არაფერი უთქვამს, აღარც
ალბერტს არაფერი უთქვამს, დაჯდა, ფეხებზე ჯემპრი მოიხვია და აუგულიანებია, აღარც ალბერტის დაშოშმინებას ცდილა, ეგ იყო,
ღამის მაგიდაზე დადებული კოლოფიდან სიგარეტი ამოიღო. დადარილებული იცდიდა.
შემდეგ უფრო მოხერხებულად მოკალათდა და გავარვარებული და ალბერტმაც ხმა ამოიღო:
ღუმლის საამო სითბოც იგრძნო. ნელა არაფერს ამბობდა, - შენც ხომ არ დალევდი?
ღიმილითაც აღარ ეღიმებოდა. ბავშვი თავის საწოლში იწვა, წიგნის ნელამ კვერი დაუკრა, იმავე ღრეჩოდან ახლა ყავის ფინჯანი
კარადასთან და გაცივებულს წარამარა ცხვირში აქშუტუნებდა. ამოამზეურა, შიგ ჩარჩენილი ნალექი იქვე იატაკზე გადმოაქცია და
ნელას თვალ-წარბი დაუხატავი ჰქონდა და უფრო ხნიერი ჩანდა, ფინჯანი ალბერტს გაუწოდა. ალბერტმა დაუსხა, მერე გააბოლეს,
ვიდრე დღისით; თითქოს ფერმკრთალიც იყო, დაღლილიც და მის ღუმელი კი დიდ და ალერსიან კატასავით კრუტუნებდა ალბერტის
სუნთქვას, ალბერტსაც რომ ესმოდა, ყოვლად უვარგისი არყის სუნი ზურგს უკან. სანამ სასმელს გამოცლიდნენ, შუქი გამორთო და
ახლდა. ალბერტმა თავი უხერხულად იგრძნო, ნელას მაგიდიდან

ელექტროღუმელის მოწითალო ნაშუქთან მოკალათებულმა - მართალია, მაშინ ბავშვის გამო არ მინდოდა.

უთხრა: - ახლა კი, - თქვა ალბერტმა, - ახლა მე არ შემიძლია ბიჭის
- თუ არ გინდა, მითხარი, ახლავე წავალ. გამო.
- არა, - უპასუხა ნელამ, მერე უხერხულად გაეღიმა და - საკვირველია, - ღიმილით თქვა ნელამ, - როგორ
ალბერტი ვერ მიხვდა, „ჰოს“ ნიშნავდა ქალის ის პასუხი თუ „არა“-ს. დამავიწყდა?!
ალბერტმა ელექტროღუმელიც გამორთო, დაიცადა, ვიდრე - ზოგი რამ გვავიწყდება ხოლმე, - ღიმილითვე უპასუხა
სპირალები ჩამუქდებოდა და ნელას საწოლთან დაიხარა. თითქოს ალბერტმა, - ასე გვგონია, არაფერი მომხდარაო. იმედია, ჩემზე აღარ
მარყუჟში მოიქციაო, ქალმა ბნელში ორივე ხელით მიიზიდა ბრაზობ.
ალბერტის თავი, ლოყაზე აკოცა და წასჩურჩულა: „წასულიყავი, - არადა, მას აქეთ ცხრა წლით დავბერდით, - უთხრა ნელამ,
აჯობებდა“. ალბერტს უცებ ცივი წყალი გადაასხეს თითქოს: გული - ღამე ნებისა.
აეყარა ნელას ტუჩებზე, მოლოხლოხებული თან ნამეტნავად ლოშია ალბერტი აბაზანაში დაბრუნდა, ცოტა ხნის შემდეგ კი
მოეჩვენა. ალბერტს არც კოცნა ესიამოვნა, რადგან ნელას კოცნა ნელას ფეხის ხმაც მოესმა, ისიც გაიგონა, კარი რომ ჩაკეტა ნელამ,
სხვაგვარად ჰქონდა წარმოდგენილი. ალბერტმა ისევ ჩართო ალბერტმა ტანთ გაიხადა და აბაზანაში ჩაჯდა; ისე იყო დაღლილ-
სინათლე, ჩართო ელექტროღუმელიც და გულს მოეფონა, რაკი დაქანცული, ჯავრზეც მოვიდა, ცხრა საათისთვის ფეხზე ვეღარ
არაფერი შეიხვედრა სასირცხვილო, მით უმეტეს, რომ ნელაც დავდგებიო. უყვარდა ადრე დაწოლა, ღრმა და დიდხანს ძილი,
კარგად მოექცა, თან არც გული დასწყვეტია მაინცდამაინც, წადილი უყვარდა დილდილაობით ადრე ადგომა, მარტინთან ერთად
ვერ ავისრულეო. აანთო თუ არა შუქი, ნელას გაეცინა, თითქოს საუზმობა და ბიჭის სასკოლოდ მომზადება. კარგად იცოდა, როგორ
მარყუჟში მოიქციაო, ისევ მკლავებში მოიმწყვდია, თავისკენ უჭირდა ბიჭს უთენია ფეხზე წამოხტომა, საუზმის გახაზირება,
მიიზიდა და ახლა მეორე ლოყაზე აკოცა. ალბერტს არც ამჯერად სკოლაში წალასლასება და იმაზე ფიქრი, სხვებს ახლა მშვიდად
ესიამოვნა ნელას კოცნა, სძინავთო შინ. ალბერტის მშობლებს პატარა რესტორანი ჰქონდათ
- თავს არ უნდა მივცეთ ამის უფლება, - უთხრა ნელამ. და ნაშუაღამევის სამ-ოთხ საათზე ადრე არასოდეს დაწოლილან. იქ
ალბერტი თავის ოთახში გაბრუნდა და მას აქეთ ამ თემაზე სიტყვაც ვიდრე ცხოვრობდა, დილაობით თამბაქოს კვამლით გაჭვარტლულ
აღარ დაუძრავთ. ეს ამბავი ალბერტს რა ხანია გადაავიწყდა და დარბაზში უნდა გაევლო, რომ დიდსა და ცარიელ სამზარეულოში
მხოლოდ ახლა გაახსენდა აბაზანაში. შესულიყო. ახლაც ახსოვდა გალიგვებული ქონისა და
ნელამ თაროზე შემოდგა ჭიქა და ჩაფიქრებულმა ალბერტს შეძველებული სალათების სუნი. ერთ-ერთ ლანგარზე მისთვის
შეხედა. გაწყობილი ბუტერბროდები იდო, ყავას კიდევ გაზქურაზე

უტოვებდნენ, ალუმინის ჭურჭელში. ახსოვდა ანთებული არაფერი ისმოდა და რაღაც წამით ნელასიც გაიგო: აკი თავადაც
გაზქურის სისინი გაყინულ და აქოთებულ სამზარეულოში, ეშინოდა, ლამისდა თვალისწამში რომ გაიზარდა ბიჭი და თან
სახელდახელოდ უწევდა ხოლმე ცხელი ყავის შეხვრეპა, უდაოდ სხვა სამყაროში ცხოვრობდა.
შენათბობზე რომ უსიამოვნო გემოს აიყოლიებდა; დასანახად
სძულდა ბუტერბროდები, ხელდახელ დაჩეხილი ხორცის თავი VIII
დიდრონი ნაჭრებით რომ იყო გამოვსებული. მას აქეთ, რაც
მამისეულ სახლში აღარ ცხოვრობს, სულ იმას ოცნებობს, ნეტა სახლი სულ უფრო და უფრო ირღვეოდა და თუმცა ფულიც
ადრე დამაწვინა ლოგინში და ფეხზეც ადრე ამაყენაო, მაგრამ საკმაოდ ჰქონდათ, ბინის შესაკეთებლად არავინ იწუხებდა თავს.
მუდამ ისეთ ხალხთან უწევდა ცხოვრება, რომ იმათ გადამკიდემ სახურავიდან წყალი ჟონავდა ხოლმე და გლუმიც ხშირად ჩიოდა,
ცხოვრების ასეთი წესი ვერა და ვერ გაიმაგალითა. ალბერტმა ცივი ჩემი ოთახის ჭერი სულ მთლად დაილტოო. გადაუღებელი წვიმის
წყალი გადაისხა, ტანი შეიმშრალა და ფეხაკრეფით შევიდა დროს ჭერიდან წვეთავდა კიდეც და დიდსა თუ პატარას სწორედ
სამზარეულოში. სანამ იბანდა, გლუმს, ეტყობა, მოესწრო აქ მაშინ შეუდგებოდა ჩოჩქოლი, ავიდოდნენ სხვენზე და ჩამონაშალი
ჩამოსვლა; მისი ყავადანი ცარიელი იდგა, იქვე ხუფი იდო. აღარც სახურავის ქვეშ ტაშტს შედგამდნენ. ეს იყო და გლუმიც ცოტა ხნით
ბოლდა უნდა ყოფილიყო შინ: მაგიდაზე იმ მომჟავო შავი პურის ისევ დაშოშმინდებოდა. მისი ეს სიმშვიდე იმაზე იყო
ნაფშვენები ეყარა. დამოკიდებული, ტაშტი თუ იყო საკმარისად ღრმა და წვიმაც თუ
ალბერტი თავის ოთახში შევიდა და მარტინის გაღვიძება მეტისმეტად არ იძალებდა: თუკი დაბალპორიან ტაშტს
დააპირა, მაგრამ ბიჭი გაღვიძებული დაუხვდა და ღიმილით ამოიტანდნენ, თან წვიმაც გადაუღებლად მოთქიშინებდა, ხელად
შეეგება; აშკარად გაუხარდა, რომ ალბერტი შინ იყო და მასთან აწრიალდებოდა ხოლმე, რადგან წვიმის წყალი რომ ტაშტიდან
ერთად ისაუზმებდა. გადმოვიდოდა, გლუმის ოთახის ჭერზე ის დანალტობი ადგილი
- მაპატიე, გუშინ საღამოს რომ ვერ დაგხვდი, - უთხრა უმალ განს შემოიკრავდა. ასეთ დროს უფრო ღრმა ტაშტს
ალბერტმა, - საქმე მქონდა, დამირეკეს. აბა, ადგომის დროა. აიტანდნენ სხვენზე, მაგრამ მარნცდამაინც ვერაფერს
როცა მარტინი ლოგინიდან წამოხტა და წელში გაიმართა, ეშველებოდნენ და დიდრონ-დიდრონი მუქი ლაქები ბოლოს
ალბერტი შეკრთა: გაზრდილიყო ბიჭი, ნელა კიდევ ჯიუტად არ ბოლდას ოთახშიც გაჩნდა, იმ ცარიელი ოთახის ჭერზეც
ამჩნევდა ამას და მუდამდღე თავს იტყუებდა. მარტინი ოთახში გაიტყლაპა, ბაბუა რომ ცხოვრობდა უწინ. აბაზანაში კიდევ ერთ
დატოვა, ხოლო თვითონ სამზარეულოში გაბრუნდა, კვერცხებს მშვენიერ დღეს კაი ბლომა ბათქაში ჩამოშვავდა. ბოლდამ მთელი ეს
მოვხარშავ და ბუტერბროდებს მოვამზადებო. ნელას ოთახიდან

ხარახურა შეაქუჩა, გლუმმა კი უცნაური ნარევი შეთითხნა გადაქექვას დაეპირებოდა, აქაოდა, რადაც არ უნდა დამიჯდეს, იმ
თაბაშირის, ქვიშისა და ცარცისაგან და ჭერიც ასე შელესა. ხელოსნის მისამართს უნდა მივაკვლიო, უწინ რომ მუშაობდაო. აქ
ნელას კიდეც ეამაყებოდა თავისი სიმარჯვისა, როცა ერთი-ორი დღე მართლაც იჯდა იმ თავის ოთახში, იქექებოდა
ქალაქში გაემგზავრა და ცინკის ათი უშველებელი აბაზანა გორებად დახვავებულ საქაღალდეებსა თუ ბლოკნოტებში,
ჩამოიტანა, სხვენზე რომ დააწყვეს მერე. აბაზანებმა თითქმის გულმოდგინედ უკირკიტებდა ძველისძველ დავთრებს, მაგრამ
მთელი ფართობი მოიკავეს და ნელასაც გული მოეცა; ასეთი რამ ხელოსნის მისამართს მაინც ვერ პოულობდა, თუმცა კი ფაბრიკის
აღარ განმეორდებაო - გამოაცხადა, არადა, იმ აბაზანებში იმდენი არქივიდან რა ქალალდს აღარ გამოითხოვდა ხოლმე. წლების და
ფული გადაყარა, მთელი სახურავის კაპიტალურ რემონტს მიხედვით აკინძული საქმეები მანამდე მოჰქონდათ პატარა
ეყოფოდა. წვიმის დროს ახლა უცნაური მელოდიური რაკარუკი წითელი მანქანით, სანამ მთელი ოთახი ქაღალდებით არ
ესმოდათ ხოლმე, ვეება და ღრანტულა აბაზანებს რომ მოგუდულ, გამოივსებოდა, მაგრამ ბებია მხოლოდ მაშინ თუ დაწყნარდებოდა,
მრისხანე ბანს დააგუგუნებინებდა ხოლმე. მართალია, სხვენზე როცა ობმოკიდებულ პირველ სადავთრო წიგნს მიაგნებდა, 1913
ახლა აბაზანებიც იდგა, მაგრამ გლუმს მაინც სულ უფრო ხშირ- წლით რომ იყო დათარიღებული.
ხშირად უწევდა ჭერის შელესვა თაბაშირის, სილისა და ცარცის მაშინ ბებია მარტინს დაიბარებდა ხოლმე და ბიჭს
ნათითხნით. შელესავდა, თან კიბეებს მოთხვრიდა, თავადაც საათობით უნდა ესმინა იმ არომატული ხილფაფის
ამოიგანგლებოდა; თავიდან ფეხებამდე მარტინიც საიდუმლოებანი, ბაბუამ რომ მოიგონა და მთელ მსოფლიოში
ამოითხუპნებოდა ხოლმე, რადგან ასეთ დროს შეგირდად გაასაღა. პირველმა მსოფლიო ომმა ახალგაზრდა საწარმოს
დაუდგებოდა გლუმს და მისი ტანსაცმელიც ხშირად წაუღიათ არნახული გასაქანი მისცა და თავის ლექციას ბებია დიაგრამებისა
ქიმწმენდაში. და ტაბულების ჩვენებით ამთავრებდა; ტუშით გამოყვანილი
დროდადრო ბებიაც ატანტალდებოდა ხოლმე სხვენზე, ლამაზ-ლამაზი ხაზები, მთების ტეხილებს რომ წააგავდა, ნათლად
ყველაფერს ჩემი თვალით შევამოწმებო, მხარმიქცევით მეტყველებდა, რომ შიმშილიანობა ხელს აძლევდა ხილფაფის
იფლატუნებდა ცინკის აბაზანებს შორის და როცა კი აბრეშუმის ფაბრიკებს, 1917 წელი კი - „ამ წელს, ჩემო კარგო, დედაშენი
მისი მძიმე ქვედატანი აბაზანის პირს გაეგლასუნებოდა, სხვენში დაიბადა“ - ეული მწვერვალი და ის სიმაღლე იყო დიაგრამაზე,
ნათელი, თითქოსდა მოწკრიალე შრიალ-შრიალი დაირხეოდა. 1941 წლამდე რომ დარჩა დაუპყრობელი. თუმცაღა მარტინს მაინც
იქაურობას რომ დაათვალიერებდა, ცხვირზე სათვალეს ეცა თვალში ის ამბავი, რომ დიაგრამაზე მკვეთრად აღმავალი ხაზი
დაიკოსებდა და სახეზეც წინდახედული, თადარიგიანი ქალის 1933 წლით იყო დათარიღებული. ასეთი აღმავლობის მიზეზს
იერს აიფარებდა. ყოველი შემოწმების შემდეგ ძველი ჩანაწერების შეეკითხა კიდეც, რაკი დაფრთხა, ბებიამ გულგრილობა არ

შემატყოსო, მაგრამ პასუხად ბებიამ სულმოუთქმელად განაგრძო ვირთხებიც მხოლოდ მაშინ აღმოაჩინა, როცა ერთ დღეს ისევ
აღფრთოვანებული საუბარი; ლაპარაკობდა ღია ცის ქვეშ გაშლილ ჩავიდა სარდაფში. ნელასთან კაი მაგარი შეხლა-შემოხლის მერე
ბანაკებზე, თავყრილობებზე, ათასგვარ ღონისძიებაზე, პარტიის სარდაფში ჩატანილ ერთ-ერთ მოზრდილ ყუთში აპირებდა იმ
სხდომებზე და თავისი მოგრძო, ოდნავ მოყვითალო საჩვენებელი წერილების მოძებნას, რაიმუნდმა რომ გამოუგზავნა ლონდონში;
თითით ამაყად მოუნიშნა დიაგრამაზე 1939 წელი, სადაც ტეხილი იმის დამტკიცება უნდოდა, აქაოდა, ლონდონიდან რაიმუნდის
კიდევ უფრო მკვეთრად მიიწევდა აღმა. თხოვნამ კი არა, სწორედ შენმა დაჟინებულმა ღიჯინმა
- გერმანიის მიერ წამოწყებული ყველა ომი ხილფაფის დამაბრუნაო. სხვა დროს არასოდეს ჩასულა სარდაფში და ახლა
წარმოების ზრდასთანაა დაკავშირებული, - დაასკვნიდა ბოლოს. ტანშიც შეაჟრჟოლა, როცა იმ სიბინძურეს შეავლო თვალი: ირგვლივ
1913 წლით დათარიღებულ სადავთრო წიგნს რომ დამტვრეული ყუთები ეყარა, ყველა კუთხე-კუნჭული ძონძებით
ამოქექავდა, თან ყოველივე აუცილებელს განუმარტავდა, ბებია იყო მოხორხლილი, სამრეცხაოში შესასვლელ კართან ნახევარი
ფაბრიკის ადმინისტრაციას დაუკავშირდებოდა ტელეფონით და ტომარა დაობებული ფქვილი დახვდა დაჩუნთული და როცა
პატარა წითელ მანქანას კვლავ რამდენიმეჯერ მოუწევდა გზების ალბერტმა შუქი აანთო, ტომრიდან ვირთხები გადმოცუხცუხდნენ.
გაზომ-გამოზომვა, ვიდრე ორმოცი წლის დავთრებს უკანვე მას აქეთ, რაც ოდესის სამხედრო ციხეში მოუწია ყოფნა, თავზარი
გადაზიდავდა. დაეცემოდა ხოლმე ვირთხების დანახვისას და ახლა ზაფრაც კი
ამასობაში ხელოსნის ხსენებაც აღარ იყო. ცინკის აბაზანები დაეცა, როცა რამდენიმე მუქი ჩრდილი სარდაფში დალანდა.
კვლავინდებურად სხვენზე ეწყო ჩარიგრიგებული და ყოველი ალბერტმა მათ ერთი-ორი ნატეხი კოქსი დაადევნა უკან, თავს ძალა
წვიმაც მშენიერ მონოტონურ კონცერტად ახმიანდებოდა ხოლმე. დაატანა და ნელ-ნელა მიუახლოვდა ხის დიდ ყავისფერ ყუთს,
სახურავის გარდა ფანჯრებიც შესაკეთებელი იყო, ხოლო სარდაფში გაზაღმრიცხველის ქვეშ რომ იდგა.
თვეობით იდგა წყალი, რადგან ტუმბოც მწყობრიდან იყო რაი იშვიათად თუ გამოუგზავნიდა წერილს, ათიოდე
გამოსული; ბოლდა რომ დიდ სარეცხს გამოიწყებდა, ცემენტის წერილი თუ ექნებოდა მისგან მიღებული, მაგრამ ის კი კარგად
ვიწრო ღარით წყალი საქვაბეში ჩადიოდა, საპონი და ჭუჭყი ახსოვდა, რომ ყველა წერილი კანაფით შეკრა და ამ ყუთში შეინახა.
სლიპინა, მომწვანო-თეთრ აპკად გადაეკვრებოდა ცემენტის იატაკს ნელასაგან მიღებული წერილების შეკვრა გაცილებით სქელი იყო,
და სარდაფშიც ყველაფერი ყარდა, ფიცრულ ყუთებში კი ლინის წერილებით კი ფეხსაცმლის ორი ყუთი იყო გავსებული.
კარტოფილი ღვიოდა და ვირთხებიც მომრავლებულიყო. მოშავო მტვერი და ცურცლი ფურცლებშუა ეყარა, სარდაფში
ალბერტმა ამის შესახებ არაფერი იცოდა, სარდაფში სიჩუმე იდგა და ალბერტს ისევ მოეძალა ვირთხების შიში. ოდესის
უკანასკნელად ძალზე დიდი ხნის წინათ მოუწია ჩასვლა და გერმანულ სამხედრო ციხეში ყოფნის დროს ვირთხებს სახეზედაც

გადაურბენიათ ღამღამობით და მათი რბილი, ბალნიანი მუცლების ამჯერად რაის წერილები ამოარჩია მხოლოდ, - თხელი
შეხება როცა უგრძვნია, ალბერტი საკუთარ ყვირილს გაუოგნებია შეკვრა, ამოიღო ნელას წერილებიც, და ანაზდად შეკრთა, როცა
ხოლმე. წერილების დაცურცლული შეკვრა ალბერტმა ყუთიდან ვეება კოლოფი დაინახა, ლამისდა სანახევროდ რომ ფარავდა
ამოიღო და ერთხანს ნელაც ლანძღა და დედამისიც მათი ყუთის ფსკერს, „Sunlight[7]" - ეწერა კოლოფს მოყავისფრო წითელი
დაუდევრობისათვის. ასოებით. ალბერტმა კოლოფი ამოიღო, ერთი-ორჯერ კედელს
სარდაფის ერთ-ერთი კუთხიდან, საკუჭნაოსთან, სადაც მიაბერტყა, მტვერი ჩამოეცლებაო, წერილების ორივე შეკვრა
ცარიელი ყუთები და ხილფაფის ქილები ეწყო, ჯერ ჩოჩქოლი წამოიძღვანია და ზევით ავიდა. ნელა თავის ოთახში იჯდა და
მოესმა, მერე თუნუქმაც გაიღო გრუხუნი. ალბერტი ბნელ კუთხეს ტიროდა. კარი ღიად დაეტოვებინა, სარდაფიდან ალბერტის
მიუახლოვდა, ცხაურიანი კარი გააღო და, ზიზღისა თუ ბრაზისაგან ამოსვლა არ გამომეპაროსო, მაგრამ ღია კართან ალბერტი არც კი
გაშმაგებულმა, რაც ხელში მოხვდა, ყველაფერი ბნელ კუთხეს შეჩერებულა. ესირცხვილებოდა იმ უაზრო შეხლა-შემოხლის გამო,
დაუშინა: ცოცხის ტარი, მარტინის მარხილის კავი, საყვავილე აი უკვე წლების მანძილზე რომ მოუდიოდათ; სულმუდამ ერთსა
ქოთნის ნატეხი და როცა ალბერტის ატეხილი ხათქახუთქი მიწყდა, და იგივეს გაიძახოდნენ, არადა, ბოლოს მაინც შერიგდებოდნენ
საკუჭნაოში კვლავ სიჩუმე ჩამოწვა. ხოლმე.
ყუთში საკუთარი წერილებიც მოიკვლია, ომამდე და ომის „Sunlight“-ის კოლოფი ოთახში დადო, წერილების ორივე
წლებში რომ გაუგზავნა ნელას და ახლა, როცა ათი წლის თავზე შვკვრა ზედ დააწყო და აბაზანისაკენ გაემართა, ტანსაცმელს
პირველად გადაქექა ეს წერილები, გადაწყვიტა, ერთხელაც დავისუფთავებო. იმის გაფიქრება, რომ ქვემოთ, სარდაფში,
გადავიკითხავო. შიგადაშიგ რაიმუნდის ლექსებიც ეგულებოდა, ვირთხები დაძვრებოდნენ, თავზარსა სცემდა და უეცრად ისეთმა
აბსალომ ბილიგის წერილებიც, არადა, აქვე უნდა ყოფილიყო 1940 ზიზღმა შეიპყრო, იფიქრა, ტანსაცმელს გამოვიცვლიო.
წლით დათარიღებული შურბიგელის ის წერილები რაიმუნდი რომ აბაზანიდან რომ გამოვიდა, ნელა კვლავინდებურად თავის
უსათუოდ დაურთავდა კომენტარს. ეს ის დრო იყო, როცა ოთახში იჯდა, კარიც ღია ჰქონდა.
შურბიგელი საფრანგეთზე გამარჯვებას ზეიმობდა და გაზეთში - ყავას დალევ? - გამოსძახა ნელამ.
დაბეჭდილ სტატიებში ახალგაზრდობას მოუწოდებდა, აბა თქვენ - ახლავე შემოვალ.
იცით, იქაურ დეკადანსს, რაც იძლება მალე მოუღეთო ბოლო. აქვე სატელეფონო წიგნიდან ალბერტმა კალატოზის, სახურავის
უნდა ყოფილიყო რაიმუნდის რამდენიმე პროზაული ნაწარმოები ოსტატის, მონტიორის, სანეპიდსადგურის ტელეფონები ამოიწერა,
და მისი უამრავი ომამდელი წერილიც. ოთხივეს დაუკავშირდა და შინ დაიბარა. სულ რვა წუთი დასჭირდა

ამ საქმის მოსაგვარებლად; მერე ნელას ოთახში შებრუნდა და - დიახაც ასეა, ზოგი რამ შენ საერთოდ არ იცი. შენ,
ქალის პირდაპირ დაჯდა. მაგალითად, არც ის იცი, რომ რაი მართლაც კარგი პოეტი იყო; არ
- ის თუ იცოდი, ვირთაგვები რომ გაჩნდა სარდაფში? იცი, იმ გულისამრევი ყაყანის მიუხედავად, მისი სახელის
ნელამ მხრები აიჩეჩა, ირგვლივ რომაა ატეხილი. ჰოდა, მე პირადად უსათუოდ ვიღონებ
- ჰო, ამასწინებზე, მგონი, ბოლდა ამბობდა რაღაცას. რაიმეს, მანამდე გამოვჩხრიკავ შურბიგელის წერილებს, ვიდრე
- კარტოფილიც გაღივებულა, - გულისწყრომით განაგრძო ვირთაგვები გამოძღებიან ამ ფასდაუდებელი დოკუმენტებით.
ალბერტმა, - მთელი სარდაფი დამპალი პროდუქტებით ყარს, - რაი ჩემი მეუღლე იყო და მიყვარდა კიდეც, - თქვა ნელამ, -
სამრეცხაოში შესასვლელთან ნახევარი ტომარა დაობებული მისი ყველაფერი მიყვარდა, აი, მის ლექსებს კი ყველაზე ნაკლებად
ფქვილი გდია. მთელი ეს თქვენი ჩაპარკუჭებული ქონება ობდება ვაფასებდი, არასოდეს მესმოდა. მე ის მერჩივნა, საერთოდ არ
და ლპება, იმ თქვენი ხილფაფის ქილებში კი, გამოურეცხავად რომ ყოფილიყო პოეტი, ოღონდ კი დღესაც გვერდით მყოლოდა. ჰო,
მიაგდებთ ხოლმე, ვირთხები ციგაობენ. გული აგერევა კაცს. მართლა, იმ წერილებს თუ მიაგენი?
ნელას შუბლი შეეჭმუხნა, პასუხად არაფერი უთქვამს. - მივაგენი, - უპასუხა ალბერტმა, - და ახლა გულიც კი
- მას მერე, რაც ამ წყეულ სახლში მოვხვდი, სულ ჭუჭყსა და მწყდება, კინკლაობაში რომ აგყევი. რაღა დროის იმ ამბის
დაუდევრობას ვებრძვი, მაგრამ მამაშენის სიკვდილის შემდეგ გახსენებაა, საერთოდ აღარ უნდა ვახსენებდეთ,
თქვენ მოგერევათ ვინმე? მალე გაძეძგილი რევოლვერით თუ - რატომაც არ უნდა ვახსენებდეთ? სიამოვნებით
ჩახვალ სარდაფში, შენ კიდევ სანაქებო ეგზისტენციალისტურ გადავიკითხავდი წერილებს, თუმცა კი ვიცი, რომ მართალი ხარ და
ფილმს გადაიღებ, თან თითქმის არაფერი დაგიჯდება. ჩემი ბრალია, ლონდონიდან რომ დაბრუნდი. ეს ყველაფერი ვიცი,
- ყავა დალიე, - უთხრა ნელამ. მაგრამ წერილებს მაინც წავიკითხავ. ბევრ რამეში გამომადგება.
ალბერტმა ფინჯარი ამოიჩოჩა და კოვზით რძეს მოურია. - წაიკითხე და, თუ გინდა, დაიტოვე, შეგიძლია ცეცხლშიაც
- ჭერ-სახურავსაც შევაკეთებ, სარდაფსაც დავასუფთავებ და შეაგდო. სულაც არ მჭირდება იმის მტკიცება, რომ მართალი ვარ.
ტუმბოსაც გავმართავ. იქნება ფიქრობ, მარტინს წაადგება, საქმე ისაა, რომ ადამიანს ზოგჯერ ჰგონია, ასე და ასე რომ
ამისთანობას თუ ნახავს? მოვქცეულიყავი, ნამდვილად აჯობებდაო, თუმცა ესეც
- მართალი გითხრა, - ამოღერღა ნელამ, - არც კი ვიცოდი, სისულელეა,
წესრიგის ასეთი ტრფიალი თუ იყავი და ასე თუ მოიქაჩლებდი - ჯერ რაის წერილებს გადავიკითხავ. მინდა დავრწმუნდე,
თავს. მართლა თვითონ თუ ეძებდა სიკვდილს.

- ძალიან გთხოვ, არც ერთი ის წერილი არ გადაყარო, სადაც - იმ ამბის გარდა, - განაგრძო ნელამ, - სხვა რაღაც-რაღაცებიც
შურბიგელი იქნება ნახსენები, ის წერილებიც შემინახე, რაის არსებობს, შენ რომ არასოდეს გიხსენებია.
სახელზე რომაა გამოგზავნილი. ალბერტმა ნელას გახედა, ცარიელი ფინჯანი გაუწოდა და
- არა, არა, არაფერსაც არ გადავყრი. უბრალოდ, იმის გაგება ნელამაც ყავა ჩამოუსხა, საკმაო დრო ჰქონდა საიმისოდ, რომ აეწონ-
მინდა, რა დაემართა ასეთი? შენ მაინც იცი, მამა ნამდვილად დაეწონა ყოველივე, სანამ რძეს მოურევდა კოვზით და შაქარიც
მოახერხებდა და რაის ჯარიდანაც გაათავისუფლებდა, ომსაც გადნებოდა.
აარიდებდა, - ამაში ეჭვიც არ მეპარება: მთავარსარდლობას - სხვა რა უნდა იყოს, - ენა ამოიღო ალბერტმა. - რაი
იცნობდა, მაგრამ თავად რაიმუნდი იდგა უარზე. არც ემიგრირება დაღლილი იყო, გაბეჩავებული და თუ აქამდე არაფერი მითქვამს,
უნდოდა, არც სამხედრო სამსახურიდან თავის დაძვრენა, თუმცა კი მხოლოდ იმიტომ, რომ თავადაც არ ვიცი მაინცდამაინც ბევრი.
ქვეყანაზე არაფერი სძულდა ისე, როგორც ჯარი და არმია. ზოგჯერ ანაზდად ენიშნა: სულ სხვა ფიქრი მიტრიალებს თავში, როცა
ისიც კი მგონია, სიკვდილს ნატრობდა-მეთქი. ხშირად მიფიქრია „Sunlight“-ის იმ დიდ კოლოფზე ვფიქრობდი. მერე ის კოჭდაბალი
ამაზე და ალბათ მიზეზიც ესაა, რომ გეზელერისადმი სიძულვილს ბუზღუნა ქალი გაახსენდა, კოლოფი რომ მისცა მაშინ: უკვე
ხელოვნურად ვიღვივებ. ბნელოდა, ალბერტს კი სულაც არ უნდოდა თავის ოთახში
ალბერტმა ნელას გამომცდელი მზერა დაიჭირა და ჰკითხა: დაბრუნება, სადაც ღუმელი ხრჩოლავდა და ქვანახშირის სქელ
- გეზელერი რამ გაგახსენა? მომწარო ბოლს ერთიანად გაეპოხა ყველაფერი: ავეჯი,
- რა ვიცი, უბრალოდ აზრად მომოვიდა, რაიმუნდზე ტანსაცმელი, თეთრეული; ამასთანავე ლინის სპირტქურაც ჯერ
არასოდეს არაფერს მიამბობს-მეთქი, კრინტსაც არ დასძრავ ხოლმე, კიდევ ტახტზე იდგა და იმ წვნიანებით იყო მოთხვრილი, ლინს
არადა, დაწვრილებით გეცოდინება ის ამბავი. რომ გადმოეღვრებოდა ხოლმე ქვაბიდან.
ალბერტი დუმდა, სიკვდილამდე ბოლო ორი-სამი კვირით - შეხედავდი თუ არა, გამოყეყეჩებულაო, იფიქრებდი;
ადრე რაიმუნდს ვეღარ იცნობდა კაცი: გამოყეყეჩდაო თითქოს: აღარაფერი აინტერესებდა, - განაგრძო ალბერტმა, როცა ნელამ
ძლივს დალასლასებდა ხოლმე და მათი მეგობრობაც იმას ერქვა, თვალი თვალში გაუყარა, - თუმცა, მართალი გითხრა, ასე
რომ ერთმანეთს სიგარეტებს თუ გამოართმევდნენ, იარაღს დაჩლუნგებული უკვე მაშინ დამიხვდა, ინგლისიდან რომ
გააწმენდინებდნენ ან ღამის სათევს გაამართინებდნენ. რაიც ისევე ჩამოვედი, გეგონებოდა, სული ამოართვეს, მიწასთან გაასწორესო.
იყო დაღლილი, როგორც სხვა ქვეითი ჯარისკაცები და აკი ვეღარც მთელი წელიწადი სტრიქონიც არ დაუწერია ისეთი, გულს რომ
გამოარჩევდი სხვებისაგან. ეგ იყო, ვინმე ოფიცრის დანახვაზე გაუხალისებდა.
ზოგჯერ სიძულვილით აინთებოდა ხოლმე.

ალბერტს ის სამარისებური სიჩუმე მოაგონდა, ომის ბოღმა ყელში მოგვებჯინებოდა, ჭირის ოფლი დაგვასხამდა, არადა,
გამოცხადებისთანავე რომ დაისადგურა ყველგან: წამით მთელი სხვები თითქოს ვერაფერს ამჩნევდნენ. შენ... შენ ალბათ გულიც
მსოფლიო გაირინდა თითქოს, სანამ მომართული მექანიზმის მოგივა და შეგძულდები კიდეც, რაკი ყოველივე ჩამოგიკაკლე, არა?
პირველი კბილანა ამოძრავდებოდა. მერე კბილანა დატრიალდა, - განა ასეთ დიდ მნიშვნელობას ანიჭებ იმ ამბავს,
მექანიზმი ამუშავდა და რაც დრო გადიოდა, ეს ტრიალ–ბზრიალიც შემძულდები თუ არა?
სულ უფრო და უფრო იპყრობდა გონებას, იმორჩილებდა ყველას - რასაკვირველია, - მიუგო ალბერტმა, - ახლა უკვე დიდ
და ყველაფერს. მნიშვნელობას ვანიჭებ.
ნელამ სიგარეტი მიაწოდა; ალბერტმა თავი გააქნია, მაგრამ მთელი ამ ხნის განმავლობაში ნელასათვის თვალი არ
უნებლიეთ ჯიბეზე გაიკრა ხელი, ცეცხლს მოვუკიდებო, თან სულ მოუცილებია, მაგრამ ქალს ერთხელაც არ შეუხრია წარბი, ეგ კი
იმას ცდილობდა, ნელას გამომცდელ მზერას თვალს ავარიდებო. იყო, სიგარეტის კოლოფს დასწვდა, ახალ სიგარეტს მოუკიდა,
- მერწმუნე, - უთხრა ალბერტმა, - არაფერი მაქვს დასამალი. თუმცა კი წინა სიგარეტის მოწევაც ვერ მოესწრო ჯერ: საფერფლეში
მაგრამ პოეტს, რაღა თქმა უნდა, სულაც არ ესიამოვნება, ყოველი უბოლავდა.
ფეხის ნაბიჯზე რომ საკუთარი სარეკლამო ლექსები შეეჩხიროს - ეს ყოველივე, - ხმადაბლა წარმოთქვა ალბერტმა, - აღარ
თვალში. „ესე იგი, ესააო ჩემი ომი ომის წინააღმდეგ, არა?“ - მითხრა მინდა გავიხსენო, ორივემ ვიცით, რაი მკვდარია, ისიც ვიცით,
ერთხელ და სიძულვილით გაჰკრა ფეხი მამაშენისეულ ხილფაფის როგორ დაიღუპა, მიზეზების ჩხრეკას კი არავითარი აზრი არა აქვს.
ქილას. ვინიცას ბაზარში მოხდა ეს ამბავი: ვიღაც ხნიერი ქალი იმ - ნუთუ მართლა აღარ გისაუბრიათ, როგორც შენ
გაწკრიალებულ ქილაში ჩაწყობილ ნიგვზიან ნამცხვარს ჰყიდდა; მარწმუნებ ხოლმე?
ქილა წაიქცა, ნამცხვარი მიწაზე გადმოიყარა და ჩვენც ნამცხვრების - ერთმანეთისთვის აღარაფერი გვითქვამს, - უპასუხა
აკრეფაში მივეხმარეთ ქალს. მერე ფული გადავუხადეთ და ალბერტმა. - ლაპარაკი აღარ შეეძლო, ტყვია სასუნთქ მილში
მოვუბოდიშეთ კიდეც. მოხვდა. მიყურებდა მხოლოდ და, რაკი კარგად ვიცნობდი, მის
- განაგრძე, - ჩაურთო ნელამ და ალბერტს არ გამოჰპარვია ის თვალებში ამოვიკითხე. ხელი რომ მომიჭირა ხელზე, იმითაც
ამბავი, რომ ნელა სმენად იყო ქცეული, გეგონებოდა, რაიმე მივხვდი, რომ ომზე იყო გულგამწყრალი, ალბათ საკუთარ თავზეც
სენსაციური მხილების მოსასმენად მომზადებულაო. მოსდიოდა ბრაზი, მივხვდი, რომ უყვარდი და მთხოვდა, ბავშვს
- ეს იყო და ეს, - დაასრულა ალბერტმა. - ზუსტად ორი მიმიხედეო, - შენ მიგიწერია თურმე, ფეხმძიმედ ვარო. ეს იყო და
კვირის შემდეგ დაიღუპა, მაგრამ სიკვდილთან მისასვლელი მისი ეს.
გზაც ხილფაფის ქილებით იყო მოფენილი: ამ ქილების დანახვაზე - არ ილოცა? აკი ყოველთვის ამბობდი, რომ...

- შეიძლება ილოცა კიდეც, შეიძლება პირჯვარიც იმ წერილებისათვის ხელიც არ უხლია ნელას, ალბერტმა
გადაისახა, მაგრამ ამაზე კრინტსაც არავისთან არ დავძრავ, ხოლო რამდენიმე კვირის თავზე ორივე შეკვრა ნახა, გაუხსნელი ედო
იმ ღორებთან თუ წამოგცდა რაიმე, იცოდე: საკუთარი ხელებით საწერ მაგიდაზე.
გაგათავებ. იმათთვის ეს ახალი სალაფავი იქნება, მეტი არაფერი, ალბერტი დილიდან საღამომდე ხელოსნებთან ერთად იყო,
და ლეგენდაც საბოლოოდ ჩამოიქნება. ეთათბირებოდა, ანგარიშობდა თანხას, სარდაფში ტუმბო შეაკეთეს,
ნელამ მხოლოდ ახლა დაინახა საფერფლეში მბოლავი შეაკეთეს სახურავიც; ზედა სართულში კი ხელახლა შეაბათქაშეს
სიგარეტი, გაეღიმა და სიგარეტი ჩააქრო. კედლები. ბოლდას ახლა ნებისმიერ დროს შეეძლო წყალსადენში
- პირობას გაძლევ, სიტყვაც არ წამომცდება არავისთან. ჩაეშვა წყალი, დაასუფთავეს სარდაფიც, მოსპეს ვირთაგვები,
- ისე, ჩვენში დარჩეს და, არ იქნებოდა ურიგო, ეს ხალხი დაობებული პროდუქტები, ძონძების გორები და სატაცურის
რომ დაგეფრინა. სიგრძეზე ღივგამოტანილი კარტოფილი სარდაფიდან გამოიტანეს.
- მარტინს თუ მოუყვები ამ ამბებს? ალბერტმა წინკარში მუქი და მწვანე მინები გამოაცვლევინა
- მოვუყვები, როცა წამოიზრდება. და მზის შუქმა ახლა აქაც შემოაღწია.
- გეზელერი? ბებია თავს თუ გააქნევდა ხოლმე ამ ფაცაფუცის შემყურე.
- რა, გეზელერი? ახლა უფრო ხშირ-ხშირად ჩამოდიოდა თავისი ოთახიდან,
- არაფერი ისეთი, - თქვა ნელამ, - უბრალოდ, ზოგჯერ ჩემს უყურებდა ხელოსნებს და ერთ მშვენიერ დღეს ყველა სახტად
თავს ვამუნათებ, იმ კაცის მიმართ მაინცდამაინც დიდ სიძულვილს დარჩა, როცა გამოაცხადა, ხელოსნებს ჩემი ფულით გავისტუმრებო.
რატომ ვერ ვგრძნობ-მეთქი. ნელამ ვარაუდი გამოთქვა, ეს გადაწყვეტილება საბანკო
- კაცმა რომ თქვას, ეგაც შურბიგელისნაირი ხვითოა. რა წიგნაკისადმი უსაზღვრო სიყვარულის ბრალიაო. ეს წიგნაკი იყო
მოგივიდა, ალმური აგივარდა? ბავშვური სიამაყით რომ ამოამზეურებდა ხოლმე ბებია. ერთი
- შემეშვი, - ამოღერღა ნელამ, - ერთი-ორი დღით თავი სული ჰქონდა, როდის ამოაძვრენდა საწერი მაგიდის უჯრიდან
დამანებე. ბევრი რამე მაქვს მოსაფიქრებელი. წერილებს არ მომცემ? წიგნაკს, გადაშლიდა და ცისფერ ბლანკს მრავლისმოწამე
ალბერტმა ყავა გამოცალა, გაბრუნდა თავის ოთახში, პროკურისტივით შეავსებდა. მერე საშრობით შეამშრალებდა და
წერილების ორივე შეკვრა წამოიძღვანია და ნელას მაგიდაზე შევსებულ ბლანკს ხელის ელეგანტური მოძრაობით მოახევდა. იმ
დაუდო. წამიერი შრიალის გაგონებაზე, ბლანკის მოხევას რომ ახლდა,
ბებიას გაბიჟვინებულ და მოვარდისფრო პირისახეს უბედნიერესი
ადამიანის ღიმილი გადაეფინებოდა ხოლმე. იმ წუთიდან

მოყოლებული, როცა ორმოციოდე წლის უკან ოცდასამი წლისამ ბებიას. წასვლის მერე კი, სხვებისა არ იყოს, გლუმიც დახევდა ჩეკს
წიგნაკი ჩაიგდო ხელში, ბავშვური აღტაცება ჯერაც არ განელებია, და სანაგვეში გადაუძახებდა.
ფულის შოვნა ხელის ერთი მოსმით შემიძლიაო. ამასობაში მართალია, იცოდა ხოლმე სახლის ასე შემოვლა, მაგრამ
უამრავი საბანკო წიგნაკი შემოეხარჯა, რადგან სულ პატარა მეტწილად მაინც თავის ოთახში იჯდა და დანამდვილებით
წვრილმანზეც ჩეკს გამოწერდა ხოლმე, რესტორანსა თუ კაფეში ვერავინ იტყოდა, რას საქმიანობდა მთელი დღე. ბებია არც
დანახარჯსაც ჩეკით ისტუმრებდა, ზოგჯერ კი ისიც ხდებოდა, რომ ტელეფონს გაეკარებოდა, არც კარს გააღებდა, თუკი ზარს
მარტინს ოთხ მარკაზე გამოუწერდა ჩეკს და ფარდულში დარეკავდა ვინმე. ხშირად ყოფილა, ნაძალ შუადღეზეც გამოსულა
გააგზავნიდა, ორმოცი კოლოფი თ ო მ ა ჰ ა ვ კ ი მომირბენინეო. თავისი ოთახიდან და სქელ, მოჩითულ დღის პერანგში
თუკი ჩეკითაც აღარაფერი იყო გადასახდელი, ვთქვათ და, გამოწყობილი სამზარეულოში ჩამოფლატუნებულა მისი წილი
სიგარეტსაც დაიმარაგებდა, მაცივარსაც ნაირ-ნაირი საჭმელებით საუზმის წასაღებად. ამ დროს ბებიას დახველებას თუ გაიგონებდი,
ამოაპირთავებდა, ბებია სახლში იწყებდა ღონღიალს, ოთახიდან აკი გაუთავებლად ეწეოდა და გაკვამლული ოთახიდანაც
ოთახში დატანტალებდა და ყველას სათითაოდ სათავაზობდა, ნაცრისფერი ბოლქვები ფენა-ფენად გაწვებოდა ხოლმე დერეფანში,
ფული ხომ არ გჭირდებაო, ოღონდ კი მოეხია ჩეკი და ის ასეთ დღეებში მარტინის გარდა დასანახად არ უნდოდა არავინ და
ხერხვისმაგვარი მუსიკა გაეგონა. თ ო მ ა ჰ ა ვ კ ი ს პლაკუნ- ბიჭსაც თავის ოთახში დაიბარებდა.
პლაკუნითა და საბანკო წიგნაკის ფრიალ-ფრიალით ჩამოუვლიდა ბებიას ხმას რომ მოჰკრავდა ყურს, მარტინი მაშინვე
ყველას, - აკი ზუსტად ასევე დააქნევდა ხოლმე თავის ღამის მოცოცხავდა, მაგრამ მეტწილად თავზე წამოადგებოდა ხოლმე
ჭურჭელს, როცა სისხლი აღმოაჩნდებოდა შარდში, - და მთელ ბებია, წაათრევდა თავის ოთახში და საათობით არიგებდა ჭკუას,
სახლში კაციშვილს არ დატოვებდა, ფულo არ შეეთავაზებინა. ყურებს გამოუჭედავდა ყონფა-არყოფნაზე ბჟუტურით. ამასთანავე
- ფული თუ შემოგაკლდა, წაგიმატებ. - მერე სკამზე მარტინს თავის გამოჩენაც ევალებოდა, აქაოდა, კატეხიზმოს
დასკუპდებოდა, დაიმარჯვებდა ავტოკალამს - ბებია ცოდნაში ტოლს არავის დავუდებო. ბოლდა და ბებია ერთ სკოლაში
ავტოკალამსაც ბავშვური სიამაყით იშიშვლებდა ხოლმე და ასე სწავლობდნენ და ბოლდაც გესლიანი ხითხითით ეუბნებოდა
იკითხავდა: „მაინც რამდენი გჭირდება?“ ასეთ დროს ყველაზე მეტი ხოლმე ბიჭს, ბებიაშენი კატეხიზმოს საკითხებში კარგა გვარიანად
გულისყურით გლუმი მოეკიდებოდა ხოლმე; დაუსახელებდა მოიკოჭლებდაო.
უსაშველოდ დიდ თანხას, თავადაც ახლოს მიუჩოჩდებოდა და გაკვამლულ ოთახში მარტინს სუნთქვაც უჭირდა, ბებია კი
მანამდე ევაჭრებოდა, ვიდრე ცისფერ ბლანკს არ მოახევინებდა სავარძელში მიუჩენდა ადგილს, საწერი მაგიდის პირდაპირ და
მარტინიც ოთახს ათვალიერებდა: ხან დაულაგებელ ლოგინს

გახედავდა, ხან ჩაის ტაბლაზე დახვავებულ გასარეცხ თეფშებს, - გეზელერი.

ხანგრძლივ დააცქერდებოდა ხოლმე კვამლის ნაირფეროვან ფენებს: - გაიმეორე ეს გვარი.
რაღაცნაირი სილურჯე ახლდა, თითქმისდა თვალისმომჭრელი - გეზელერი.
სილურჯით კიაფობდა პატარ-პატარა და ჩამომრგვალებული - კიდევ ერთხელ.
ბოლქვები, ბებია რომ ამოუშვებდა პირიდან, ვიდრე კვამლის - გეზელერი.
ნარჩენს ფილტვებში ჩაიტუმბავდა. ბებიას ეამაყებოდა კიდეც, აგერ - რისთვის მოვედით ამ ქვეყანაზე?
უკვე ოცდაათი წელიწადია ვეწევიო. კვამლს რომ ღრმად - რათა ვემსახუროთ ღმერთს, გვიყვარდეს იგი და
ჩაისუნთქავდა, მერე და მერე გაფილტრულ, ღია ნაცრისფერ და მოვიპოვოთ სასუფეველი.
მოლურჯო ბოლქვებს ამოუშვებდა უკან, ამოაქშიტინებდა ბოლს და - იცი თუ არა, რას ნიშნავს, ბავშვს რომ მამას წაართმევენ?
ლეგლურჯა კვამლიც ერთხანს ჰაერში დაეკიდებოდა თითქოს; - ვიცი, - უპასუხებდა მარტინი.
სულის შემხუთავი, მწარე და ნაცრისფერი მხუთრი ჭერს მარტინმა იცოდა ეს. სხვა ბიჭებს აკი ჰყავდათ მამები:
აეტმასნებოდა, შემოუდგებოდა, ხოლო საწოლის ქვეშ და სარკის გრობშიკს, მაგალითად, ტანმაღალი, ქერათმიანი მამა ჰყავდა,
წინ კვამლი ჩაბურანებულ მოთეთრო ქულებად შეიკვრებოდა და ვებერს - ტანმომცრო, შავგვრემანი მამა. იმ ბიჭებს, მამები ვისაც
ბამბის ვეება ფთილებს გაგახსენებდა კაცს. ჰყავდა, სკოლაში უფრო მკაცრად ექცეოდნენ, ვიდრე უმამო ბიჭებს.
- მამა ომში დაგეღუპა, არა? გეგონებოდა, რაღაც დაუწერელი კანონი მოქმედებსო. თუ,
- დიახ, მაგალითად, ვებერი ვერ უპასუხებდა გაკვეთილს, ერთ ყოფას
- რას ნიშნავს „დაიღუპა?“ დააწევდნენ, ბრილახს კიდევ, ისიც რომ მოუმზადებელი
- ე. ი. ბრძოლის ველზე დაეცა, მოკვდა. მოსულიყო, საყვედურს თუ ეტყოდნენ მხოლოდ, მასწავლებელი
- სად დაეცა? ხნიერი კაცი იყო, თმაჭაღარა და შვილი მასაც „ომში ჰყავდა
- კალინოვკასთან. დაკარგული“. უმამო ბიჭებზე ასე ამბობდნენ: მამა დაეკარგაო ომში;
- როდის? ინსპექტორებსაც ამას წასჩურჩულებდნენ, თუკი შემოწმების დროს
- 1942 წლის 7 ივლისს. მოსწავლეს ენა ჩაუვარდებოდა მუცელში. მასწავლებლებიც ასევე
- შენ როდის დაიბადე? გამოაცხადებდნენ, როცა უმამო მოსწავლეს ჩარიცხავდნენ კლასში:
- 1942 წლის 8 სექტემბერს. „მამა დაეკარგა ომში“ და ეს სიტყვები ისე ჟღერდა, თითქოს
- რა ჰქვია იმ კაცს, მამაშენის სიკვდილში რომ მიუძღვის დაგრჩაო სადღაც მამა, გეგონებოდა ქოლგა ან ხურდა ფული
ბრალი? დაგეკარგაო. კლასში შვიდი უმამო ბიჭი იყო: ბრილახი, ველცკამი,

ნიგერმაიერი, პოსკე, ბეერენტი და თვითონ; კიდევ გრებჰაკე, გულისთვის შვილებმა რატომ უნდა აგონ პასუხი. აი, იმ ბიჭებს კი,
თუმცა გრებჰაკეს უკვე ახალი მამა გამოუჩნდა და ვისაც მამები ჰყავდათ, სულ სხვაგვარად ექცეოდნენ. აქ ყველაფერი
შემწყნარებლობის ის დაუწერელი კანონიც გრებჰაკეზე ისე აღარ ნათელი იყო და ა მ ო რ ა ლ ო ბ ა ს ხსენებითაც არავინ ახსენებდა.
ვრცელდებოდა, როგორც დანარჩენ ექვს ბიჭზე. ამ - ყური მიგდე, - შეუძახა ბებიამ. - შეკითხვა
შემწყნარებლობას რამდენიმე ნიუანსი გააჩნდა, განსაკუთრებით ოცდამეთხუთმეტე: რისთვის მოვა ქრისტე ქვეყნის აღსასრულის
ნიგერმაიერს, პოსკესა და მარტინს იცოდებდნენ, ამის მიზეზს კი ჟამს?
მარტინი ხანგრძლივი დაკვირვების შემდეგ მიხვდა: გრებჰაკეს, - ქრისტე იმისთვის მოვა ქვეყნის აღსასრულის ჟამს, რათა
მაგალითად, მამინაცვალი გაუჩნდა, ხოლო ბრილახისა და განიკითხოს კაცნი.
ბეერენტის დედებს კიდევ ჰყავდათ ბავშვები, სხვა მამაკაცებისაგან ნუთუ ამორალურ ხალხსაც განიკითხავს საგანგებოდ?
რომ ეყოლათ და არა ომში დაღუპული მამებისაგან. მარტინმა მარტინს ცოტა არ იყოს, ეჭვი შეეპარა.
იცოდა უკვე, როგორ ჩნდებოდნენ ბავშვები; ძია ალბერტმა აუხსნა, - რა მოგივიდა, ნუ გძინავს, - დაუცაცხანა ბებიამ. - შეკითხვა
- ქალებისა და მამაკაცების თანაცხოვრების შედეგად ჩნდებიანო. მეოთხმოცე: ვინ სჩადის ცოდვას?
ესე იგი, ბრილახისა და ბეერენტის დედები იმ მამაკაცებთან - ცოდვას ის სჩადის, ვინც საკუთარი ნებით განუდგება
თანაცხოვრობდნენ, რომელთაც უბრალოდ ძიები ერქვათ და არა ქრისტეს მოძღვრებას,
ქმრები, ეს ამბავი კი თავის მხრივ სანახევროდ იდუმალ უყვარდა მარტინის კატეხიზმოში გამოცდა, მაგრამ
სიტყვასთან იყო დაკავშირებული, სიტყვა „ამორალურთან“. თუმცა ერთხელაც ვერ ჩაჭრა ბიჭი. ბოლოს წიგნს დაკეცავდა ხოლმე, ახალ
აი, ველცკამის დედაც ხომ ამორალური ყოფაქცევისაა, მაგრამ სიგარეტს მოიკიდებდა, ხარბად ჩაისუნთქავდა კვამლს და
ველცკამის ძიასთან მას ბავშვი არა ჰყავს. ესეც ახალი აღმოჩენა! დაყვავებით ეტყოდა:
თურმე მამაკაცისა და ქალის თანაცხოვრების შედეგად შეიძლება - როცა წამოიზრდები, თავადაც მიხვდები, რომ...
სულაც არ დაიბადოს ბავშვი, ხოლო თუ ქალი ძიასთან ბებია რომ ასეთ სიტყვას ჩამოაგდებდა, მარტინი აღარ
თანაცხოვრობს, ამას ამორალობა ჰქვია. იმ ბიჭებს, ვისაც უსმენდა ხოლმე, კატეხიზმოში გამოკითხვის მერე შემაჯამებელი
ამორალური ყოფაქცევის დედები ჰყავდათ, რატომღაც არ სიტყვის ჯერი დადგებოდა, სადაც არც ერთი შეკითხვა არ
ეპყრობოდნენ ისე ლმობიერად, როგორც პატიოსანი დედების ეგულებოდა და იოტისოდენა ყურადღებაც სრულიად ზედმეტი
ბავშვებს. მაგრამ განსაკუთრებით ნაკლებ ლმობიერებას მათ იყო. ბებია მოვალეობაზე ლაპარაკობდა, ლაპარაკობდა ფულზე,
მიმართ იჩენდნენ, ვისი დედა სხვა ძიასთანაც იყოლიებდა ბავშვს. არომატულ ხილფაფაზე, მოიგონებდა ბაბუას, მოიხსენიებდა მამის
საწყენი ამბავია, თან ვერც იმას მიხვდები, ა მორალური დედის ლექსებს, წაუკითხავბდა გაზეთის ამონაჭრებს, თადარიგიანი

ქალის შესაფერისად რომ წითელ მუყაოზე დაეწებებინა. თან რაღაც ვიდრე ბებია ლაპარაკობდა, მარტინი ოთახში ჩამოწოლილი
ქარაგმებითა და მოიარებით მეექვსე მცნებას უტრიალებდა კვამლის ახალ-ახალ ფენებს აკვირდებოდა, დროდადრო ბებიასაც
ირგვლივ. გახედავდა, - დარწმუნდეს, გულისყურით მისმენსო, არადა,
მართალია, არც ნიგერმაიერსა და პოსკეს არ ჰყავდათ თვითონ იმ ამბებზე ფიქრობდა, თავში რომ უტრიალებდა მუდამ;
ამორალური ყოფაქცევის დედები, მაგრამ მათ მიმართ როდი იმ საშინელ სიტყვაზე ფიქრობდა, ბრილახის დედამ რომ მიახალა
იჩენდნენ იმ ლმობიერებას, თავისდაწილად რომ იმკიდა მარტინი. ხაბაზს, აი იმ სიტყვაზე, ბრილახების სადარბაზოში კედელზე რომ
მამები ამ ბიჭებსაც ომში დაეღუპათ, მათი დედები არ ეწერა ხოლმე; მერე ფეხბურთი გაახსენდებოდა, სულ მოკლე ხანში,
თანაცხოვრობდნენ უცხო ძიებთან, მაგრამ მარტინის მამის სახელს დიდი-დიდი ხუთ წუთში რომ უნდა დაწყებულიყო სახლის წინ
დროდადრო გაზეთში ამოიკითხავდა ხოლმე კაცი, დედამისს გაშლილ პატარა მდელობზე. კიდევ ორიოდე წუთიც და... ბებია
კიდევ ფ უ ლ ი ჰქონდა. ეს ორივე მნიშვნელოვანი ქვემუხლი არც უკვე იმ არომატული ხილფაფის წარმოებაზე ლაპარაკობდა,
ნიგერმაიერს მიუდგებოდა და არც პოსკეს: იმათი მამები არასოდეს მარტინის მომავალ მოვალეობებთან რომ იყო რატომღაც
უხსენებიათ გაზეთში, ხოლო დედებს სულ არ გააჩნდათ ფული, ან დაკავშირებული. ნეტა მართლა თუ ჰგონია, ხილფაფის ფაბრიკას
არადა, ძალზე ცოტა თუ ექნებოდათ. მარტინს გადავაბარებო? ნურას უკაცრავად! - მთელ თავის
ზოგჯერ მარტინი იმასაც ინატრებდა, ნეტავი არც ერთი ეს ცხოვრებას ფეხბურთის თამაშში გაატარებს! ამას რომ
ქვემუხლი არ მეხებოდეს, მაშინ ხომ თავს დამანებებდნენო. კრინტი გაიფიქრებდა, გულზე მოეფონებოდა ხოლმე, თუმცა, ცოტა არ
არავისთან დაუძრავს ამის თაობაზე, არც ბრილახისთვის უთქვამს იყოს, დაფრთხებოდა კიდეც, როცა წარმოიდგენდა, ო ც ი ან ო ც დ ა
რაიმე, არც ალბერტისთვის, თან სულ იმას ცდილობდა, ცუდად ა თ ი წლის განმავლობაში მომიწევსო ფეხბურთის თამაში. კიდევ
მოქცეულიყო სკოლაში - იქნება ვაიძულო და მასწავლებელმა მეც ერთი წუთი და ფურცლის წამიერი გაშრიალებისას ყურებს
ისევე დამტუქსოს, ვებერს რომ ტუქსავსო: სწორედ იმ ვებერს, ვისი ცქვიტავდა, - ბებია ჩეკს მოუხევდა. კატეხიზმოს უბადლო ცოდნისა
მამაც არ დაღუპულა ომში და ვის მამასაც ფული არ გააჩნდა. და კარგი მოქცევისათვის ბებია ჩეკით დააჯილდოვებდა ხოლმე:
მაგრამ რაც არ უნდა ექნა, მასწავლებელი მაინც კარგი ორად დაკეცავდა ჩეკს, მარტინი ცისფერ ბლანკს ჩამოართმევდა და
თვალით უყურებდა, ხნიერი კაცი იყო, თმაჭაღარა, დაღლილ- იცოდა, ახლა წასვლაც შეიძლებაო. ოღონდ, კიდევ ერთხელ უნდა
დატანჯული და ომში მასაც „შვილი ჰყავდა დაკარგული“. მარტინი დაეკრა თავი, გმადლობთ, ჩემო ბებიკოო, ეთქვა, მერე კი კარს
რომ განგებ დაიწყებდა ბლუკუნს, მასწავლებელი ისე ნაღვლიანად გამოაღებდა და კვამლის ღრუბელიც ბიჭს წინკარში
შემოხედავდა, იქით შეეცოდებოდა ხოლმე და, ბოლოს და ბოლოს, გამოაცილებდა.
მაინც კარგად უპასუხებდა.

თავი IX ბაღში გადაიხედა, სადაც მარტინის ამხანაგები, ჰაინრიხი და

ვალტერი თამაშობდნენ ფეხბურთს, კარები ცარიელი ქილებით
კოლოფისათვის ორი დღე არ უხლია ხელი. ვერა და ვერ მოენიშნათ და კრიჭაშეკრულნი გაშმაგებით დასდევდნენ ბურთს,
გაებედა მისი გახსნა, თუმცა კი იმედსაც ამყარებდა კოლოფში თუმცა კი მაინც ეტყობოდათ, დიდად კმაყოფილები იყვნენ.
შენახულ ჩანახატებზე, იმ უამრავ ჩანახატზე, ლინის სიკვდილამდე უყურებდა ბიჭებს და ანაზდად ის დრო გაახსენდა, ლინთან ერთად
და მისი სიკვდილის შემდეგ რომ დახატა ლონდონში ყოფნის რომ გაატარა ლონდონში, როცა ეგონა, ჩემს ბედს ძაღლიც არ
დროს. იმას ფიქრობდა, ვაითუ, გადასაყრელი დამირჩესო, არადა, დაჰყეფსო; მაინც უბედნიერეს კაცად მიაჩნდა თავი, თუმცა კი
მაინც არ კარგავდა იმედს, ხომ შეიძლება ვცდებოდე და ნახატები ლინი გათხოვების შემდეგაც ვერ შეელია თავისი ქალიშვილობის
სულაც არ იყოსო ურიგო. ჟურნალ „შაბათისათვის“ ახლა ჩვევებს. ლინს დასანახად სძულდა კარადები, სძულდა
ყოველკვირეულად უნდა დაეხატა კარიკატურების სერია და ყოველგვარი ავეჯი, და ადგებოდა თუ არა, მთელ თავის ავლა–
ხშირად მთელი დღის განმავლობაში იტეხდა ხოლმე თავს, მაგრამ დიდებას საწოლზე დაახვავებდა ხოლმე: დაყრიდა წიგნებს,
ხეირიანი მაინც არაფერი გამოსდიოდა ხელიდან. კოლოფი იმ დღეს რვეულებს, გაზეთებსა და პომადას, ქაღალდის პარკებში ჩაყრილ
გახსნა, როცა გლუმის გარდა არავინ იყო შინ: ნელას დედამ ხილის ნათალს, იქვე მიაგდებდა ქოლგას, ბერეტს, პალტოსა და
მარტინი ქალაქში წაიყვანა, თვალწინ ედგა ბიჭის დამფრთხალი და სასკოლო რვეულებს, - სამხრეთ ინგლისის მცენარეულ სამყაროსა
დაბნეული სახე, როცა ბებიასთან ერთად ტაქსში ჯდებოდა. ნელა თუ ინდოეთის ფაუნაზე დაწერილ თხზულებებს, საღამოობით რომ
კინოში წასულიყო: ბოლო ხანს მთლად გამოეცვალა გუნება: მაგიდასთან მიცუცქული ასწორებდა ხოლმე. ეს ყველაფერი
მეტისმეტად გაღიზიანებული ჩანდა და ალბერტიც გუმანით დღისით ლოგინზე ეყარა ალუფხული, ხოლო საღამო ხანს, ან
ხვდებოდა, უთუოდ მიმალავსო რაღაცას. იფიქრა, ყველაფერს ნაშუადღევს, როცა საღამოს გაზეთების წასაკითხად ერთადერთ
გამოვკითხავო და კოლოფს კანაფიც შემოახვია. მისამართს, საწოლზე დააპირებდა წამოწოლას, ამ დომხალიდან მხოლოდ და
ლონდონში ყოფნისას რომ დააწერა კოლოფს, ჯერაც გაარჩევდა მხოლოდ პურის ნაჭრებს თუ გამოარჩევდა საგულდაგულოდ, სხვა
კაცი: ბ-ნ რაიმუნდ ბახს - ეწერა კოლოფს და ალბერტს თითქოსდა დანარჩენს ხელის ერთი მოსმით გადმოუძახებდა იატაკზე: იმ
იმ წებოს უნიათო სუნმაც კი შეუღიტინა ცხვირში, ლინის ოთახში თავის რვეულებს, ქოლგას, ხილს, მთელი ეს ხარახურა, რაღა თქმა
რომ შეთითხნა მინარჩენი ფქვილისა და წყლისაგან, მისამართიან უნდა, ლოგინის ქვეშ აღმოჩნდებოდა, ან ოთახში მიმოიფანტებოდა.
ქაღალდს მუყაოზე დავაწებებო. დილით კი ლინი ხელახლა მოაქუჩებდა და ისევ ლოგინზე
ალბერტმა ნასკვი გახსნა, მერე კანაფი შემოაძრო, მაგრამ დაახორხოლებდა ყველაფერს. მხოლოდ ერთხელ თუ ეცვა
კოლოფიისათვის მაშინვე როდი აუხდია თავი. ერთ ხანს შეიცადა, რიგიანად გაუთოებული კაბა. ისიც ქორწილის დღეს; ჯვარი

ქალაქგარეთ დაიწერეს, ერთ-ერთ ვილაში. სასადილო ოთახში ხორბლისფერი პირისახე და ჯიშიანი კვიცის პროფილი. მერე
გამართული საოჯახო საკურთხეველი ისე ულაზათოდ იყო სინათლეს ჩააქრობდა, იწვა ბნელში ლინის გვერდით და თავი
მორთულ-მოკაზმული, იმასაც გაფიქრებინებდა, დიდებული ბედნიერ კაცად მიაჩნდა. დროდადრო რაიმე ჩამოვარდებოდა
სანახავიაო, - პირმზიანი ფრანცისკანელის ანაფორას შემწვარი ხოლმე საწოლიდან, დღისით რომ ლეიბებს შუა დაეტნეოდა
შაშხის სუნი ასდიოდა; უცნაურად ჟღერდა მისი ლათინური, კიდევ ლინისეულ გადმოფერთხვას გადარჩენილი და ახლა მისი
უფრო უცნაური მოსასმენი იყო მისეული ინგლისური „უკუეისი მშფოთვარე ბორგვა-ტრიალისაგან ჩამოვარდებოდა ძირს: კოვზი,
უკუეისამდე“... ზუსტად იმ დღეს, როცა გაუთოებული კაბა უნდა ფანქარი ან ბანანი. ერთხელაც კიდევ იატაკზე მოხარშულმა
ჩაეცვა, ირლანდიიდან დედა ჩამოუვიდა ლინს, კაბა იმან კვერცხმა მოადინა ტყაპანი, გადაქექილ საფენზე გაგორდა და
დააუთოვა სასტუმროში და კარადაშიაც ფრთხილად შეკიდა, საწოლის ფეხს მიეყუდა. ალბერტი წამში წამოდგა, აიღო კვერცხი,
არადა, ლინი სწორედ იმ დღეს გამოიყურებოდა საძაგლად; უთოსა გაფცქვნა და თვალის დახამხამებაში შესანსლა: იმხანად ნიადაგ
და ამისთანობას შინ არ გააჩერებდა, იმიტომ რომ უთო საკმაოდ შიოდა ხოლმე.
მძიმე ნივთია, ხოლო ის კაბები, გაუთოება რომ სჭირდება, ლინს დაძინებით დილით თუ დაიძინებდა, როცა ლინი ფეხზე
სულაც არ უხდებოდა. იყო უკვე. ლინი ქალაქგარეთ მუშაობდა, სამონასტრო სკოლის
ქორწინების პირველ თვეს ლინის საწოლზე ეძინათ და მასწავლებლად. ალბერტი სასკოლო ნივთების მოქუჩებაში
ალბერტს ერთი ღამითაც არ მოუხუჭავს თვალი, რადგან ლინი ეხმარებოდა ლინს, მერე ტყავის ჩანთაში ჩაუტენიდა ყველაფერს,
გაუხედნავი კვიცივით ბორგავდა ხოლმე: საბანს წარამარა აგდებდა თან ერთიანად შეჭყლეტილ-შემოჭყლეტილი მაღვიძარას
იატაკზე, ხშირ-ხშირად იცვლიდა გვერდს, ალბერტს ხან წიხლს თვალთვალი ეკისრებოდა, ლინის სხვა ნივთებთან ერთად რომ
ჩასცხებდა, ხან მუჯლუგუნს უთავაზებდა და მკერდიდანაც ყოველდღიურად დაეხეტებოდა საწოლიდან იატაკზე და
გულისშემძვრელ, ხრინწიან ხიხინს ამოახარბუხებდა ხოლმე. მეტი იატაკიდან საწოლზე, არადა, საათი მაინც ზუსტად მუშაობდა.
რა ჩარა იყო, ალბერტი ფეხზე ადგებოდა, აანთებდა შუქს, ნათურას ალბერტს საათზე ეჭირა თვალი და როცა სახლიდან გასვლის დრო
გაზეთს ჩამოაფარებდა და კითხვას იწყებდა. დაძინებით რაღა მოაწევდა, ლინს გააფრთხილებდა ხოლმე. თავად პერანგისამარა
დააძინებდა და ალბერტიც იატაკზე ჩამოცურებულ საბანს იჯდა საწოლზე და დილის გაზეთებს ათვალიერებდა, ლინი კი
ხელახლა გადააფარებდა ხოლმე ლინს, ისევ და ისევ ამასობაში ჩაის ან წვნიანს მოამზადებდა სპირტქურაზე. დიდი
საგულდაგულოდ შემოუკეცავდა ყველა მხრიდან. ლინი რომ ისარი რომ თერთმეტს გაუსწორდებოდა და რვას ხუთი
წუთით დაშოშმინდებოდა, ალბერტი მისკენ მიაბრუნებდა თავს და დააკლდებოდა, ლინი ჩანთას დასტაცებდა ხელს, ნაჩქარევად
თვალს არ აშორებდა: გრძელი, წაბლისფერი თმა ჰქონდა ლინს, გადაკოცნიდა და კიბეზე ჩაიქროლებდა. წვნიანს ზოგჯერ

სპირტქურაზე მიატოვებდა და შვრიის უგემურ ნახარშს ალბერტი მომზადება იცოდა და ალბერტსაც უყვარდა ლინის დაყენებული
ხარბად შეთქვლეფდა ხოლმე. მერე ისევ დაწვებოდა და თერთმეტ ჩაი: მუქი, ოქროსფრად ამზიანებული; სკოლიდან რომ
საათამდე ეძინა. დაბრუნდებოდა, თავ-თავიანთ საწოლებზე წამოწვებოდნენ ხოლმე,
მეორე საწოლის შესაძენ ფულს მხოლოდ ერთი თვის კითხულობდნენ, ეწეოდნენ, ჩაიდანი კი საწოლებს შუა ედგათ
შემდეგ მოუყარეს თავი და ალბერტს ახლა ღამითაც შეეძლო ძილი, ჯორკოზე. ალბერტს მხოლოდ პირველი ორი თვის განმავლობაში
იშვიათად თუ გამოერკვეოდა ღრმა ძილისაგან, მხოლოდ მაშინ აღიზიანებდა ის ამბავი, რასაც დაუდევრობას უწოდებდა მაშინ.
გამოფხიზლდებოდა, როცა ლინის საწოლიდან ჩამოვარდნილი ცოტა არ იყოს, გულსაც აკლდა, არაფრის შეძენა რომ არ უნდოდა
რაიმე საგანი იატაკზე მოადენდა ტყაპანს, ვთქვათ ნახევარი ფილა ლინს: ერთი ხელი ზედმეტი ზეწრის ყიდვაზეც ვერ დაიყაბულა.
შოკოლადი ან კიდევ ვერცხლის მძიმე სამაჯური. ლინს ისევე სძულდა ყოველგვარი თადარიგი, როგორც კარადები
გაუთავებლად იმას უჩიჩინებდა, აი, ასე მესმისო წესრიგი: და ალბერტი მხოლოდ მოგვიანებით მიხვდა, რომ კარადებსაც
კარადაში თავთავისი ადგილი უნდა მიუჩინოო ყველაფერს და იმიტომ ვერ ეგუება, რაკი სწორედ კარადებში ინახებაო ყოველივე
ქურაც ბზინავდესო უნდა. ვიღაც მეწვრილმანესაგან ალბერტმა ზედმეტი. ლინს გასაბერი ბუშტები უყვარდა, უყვარდა კინო და
კარადაც შეიძინა და სანამ ლინი სკოლაში იყო, ის კარადა ოთახში მართალია, მერყევი ხასიათი მოსდგამდა, მაინც დიდად
შემოატანინა, მერე ლამაზად მიალაგ-მოალაგა ყველაფერი; ქალის ღვთისმოშიში ეთქმოდა. თავდავიწყებამდე აღაფრთოვანებდა
მთელი ხარახურა და მისი ყველა კაბა გერმანული ეკლესიის ზიზილ-პიპილები და ის ფრანცისკანელი ბერები,
თადარიგიანობით გადმოკიდა უღელაზე, ზუსტად ისე, დედამისი ვისთანაც ცოდვების მოსანანიებლად დაიარებოდა კვირაობით.
რომ მოისამზადისებდა ხოლმე. აკი ახსოვდა დედის სიტყვები: ხშირად ალბერტიც მიჰყავდა წირვაზე იმ სამონაზვნო სკოლაში,
გამოქათქათებული და გაუთოებული თეთრეულის სუნი უნდა თვითონ სადაც ასწავლიდა და ალბერტს გულიც ბევრჯერ მოსვლია
გცემდესო, მაგრამ ლინი ვერა და ვერ შეეგუა კარადას. ალბერტმა მონაზვნებზე, ჯიუტად რომ ეძახდნენ „მისს ქანიგენის მეუღლეს“
ლინის ხათრით კარადა უკანვე წააღებინა და ახლა სხვა და თეფშზე ბლომად გადმოუღებდნენ ხოლმე საჭმელს, რადგან
მეძველმანეს მიჰყიდა ჩალის ფასად. ერთადერთი ავეჯი, რასაც ყური მოეკრათ, სულმუდამ მოშიებულიაო. მაგრამ ასე პირველ
ლინმა თვალი მიაჩვია და მაინცდამაინც აღარ აღიზიანებდა, ერთი ხანებში იყო მხოლოდ, მერე და მერე მონაზვნებიც თვალში
მიფეხვილი პატარა თარო-სადგამი იყო, რაზედაც ის თავისი ქურა, მოუვიდა, ყოველ საუზმეზე რვა სენდვიჩს მაინც გადასანსლავდა
წყლის კარდალა და ორივე ქვაბი ჰქონდა შემოდგმული. აქვე და მისი ზღაპრული მადის შემყურე მონაზვნებიც სახტად
ინახავდა ხორცისა და ბოსტნეულის კონსერვებს, ათასნაირ უცნაურ დარჩენილან. კვირაობით ლინი ბალახის ჰოკეიში ავარჯიშებდა
საკმაზსა და პაკეტებში დაკონსერვებულ წვნიანს. გემრიელი კერძის მოსწავლეებს, ამზადებდა ამა თუ იმ შეჯიბრებისათვის და ქალის

ფანატიკური გატაცების შემსწრეს გუნებაშიც გასცინებია, თუმცა კი ამბების შეთხზვაც თავად დაიწყო, თუმცა კი იმთავითვე იცოდა,
მაინც მოხიბლულა მისი მსუბუქი, საოცრად მკვირცხლი და მარჯვე ამას არავინ მაპატიებს და ძვირადაც დამიჯენენო. პატარ-პატარა
თამაშით. მისს ქანიგენის მეუღლე ამ დროს მოედნის განაპირას სამიკიტნოებში იჯდა ხოლმე, წრუპავდა გაზავებულ ვისკის და
იდგა ხოლმე ატუზული, ვარჯიშის დამთავრების შემდეგ კი ლინს ელოდებოდა: სახატავ ფურცლებს დასტად დაიწყობდა წინ
ლინთან ერთად სამჯერ უნდა შემოერბინა მოედნის გარშემო. და რაც მოაფიქრდებოდა, ყველაფერს იხატავდა. იგონებდა
ჰოკეისტი გოგონები და ინტერნატის სხვა მოსწავლეები ალბერტს ნაკვესებს, დაურთავდა ილუსტრაციებს, ან იმ ნაკვესებს
აგულიანებდნენ და ყურისწამღებ ყიჟინასაც დასცემდნენ, თუკი დაასურათებდა, გაზეთში რომ ჰქონდა ამოკითხული. „სანლაითის“
გაუსწრებდა ლინს, გასწრებით კი თითქმის ყოველთვის უსწრებდა დიდ კოლოფში, ოთახში რომ ედო ახლა, ჩანახატები
ხოლმე, რადგან იმ დროს მუხლიც მაგარი ჰქონდა და ჯანიც უგროვდებოდა, ასობით ჩანახატი, და ლინის სიკვდილის მერე ეს
ერჩოდა. კოლოფი გერმანიაში გამოაგზავნა, რაიმუნდის სახელზე.
მერე სამხრეთშიაც იმოგზაურეს, სერეის საგრაფოში, - ასობით ჩანახატი უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ალბერტი მაინც
საათობით დაეხეტებოდნენ მდელოებზე, ჯაგნარებში და სადღა არ არ ჩქარობდა კოლოფის გახსნას და ბიჭებს ადევნებდა თვალს,
იწევდნენ იმ სიხარულს, ლინი რომ თავდავიწყებით მიეცემოდა ერთმანეთის კარში რომ შეუპოვრად ცდილობდნენ ბურთის
ხოლმე და რასაც „ოჯახური ცხოვრების სიხარულს“ უწოდებდა გატანას. იქნება ნახატები მართლაც კარგია და მაშინ აღარც იმაზე
ხუმრობით. ალბერტი ოცდახუთისა იყო, ლინს ოცი შეუსრულდა ფიქრი გასტანჯავს, ახლა რაღა გამოვიწუროო თითებიდან.
და მთელს სკოლაში იგი უსაყვარლეს მასწავლებლად ითვლებოდა. ბიჭების ცქერა-ცქერაში ანაზდად ბოლდას პორტრეტიც
სადაგ დღეებში ალბერტს თერთმეტის ნახევრამდე ეძინა, მოხაზა, მაგრამ მალე ისევ მიაგდო ფანქარი.
რადგან ის ხალხი, ვისთანაც საქმე ეჭირა, თორმეტის ნახევრამდე ამასობაში იმ გამოჩხრეკილი ინფორმაციების შეკოწიწებაც
ახლოსაც არავის გაიკარებდა, არადა, იმ უძილო ღამეებმაც გაჭირდა, ხოლო ალბერტის მიერ შეთხზული მასალა, გერმანიაში
მოთენთეს, მიასავათეს. უხალისოდ ნადირობდა ხელმოცარულ და რომ აგზავნიდა, სულ უფრო და უფრო ნაკლებად წააგავდა
ენაჩავარდნილ მავანსა და მავან პოლიტიკოსებზე და რაიმე სინამდვილეს და პატარა გერმანულმა გაზეთმა, რომლის
უმნიშვნელო ინფორმაციას საუზმის დროს თუ დასტყუებდა კორესპონდენტი იყო ალბერტი, ერთ დღეს მცირე ჰონორარიც
ხოლმე: მაგრამ მეტწილად მეოთხე, მეხუთე პირისაგან თუ დაუკავა, ხოლო რამდენიმე კვირის თავზე საერთოდ დაითხოვა და
შეიტყობდა ახალ ამბებს, იმ ჟურნალისტებისაგან თუ გაიგებდა, ალბერტიც ლინის ხელფასის ანაბარა დარჩა. მოუთმენლად
ალბერტისა არ იყოს, დოყლაპიებად რომ ითვლებოდნენ. ელოდებოდა ყოველი კვირა დღის დადგომას, რომ სამონაზვნო
მოგვიანებით მოღვაწეობის ახალ საფეხურზე შედგა ფეხი და ახალი სკოლაში საჭმელებით მოემსუყებინა გული, ხოლო ლინი თუ

გოგონებს ავარჯიშებდა, ალბერტი სკოლის სამლოცველოში ახლაც, თხუთმეტი წლის შემდეგაც ვერ ეგუებოდა აზრს,
შევიდოდა, ისმენდა ლოცვებს და გრანდიოზული ულაზათობის ლინი მკვდარიაო, ისე მოულოდნელი იყო მისი სიკვდილი, არადა,
შემყურეს ყოველთვის უკვირდა ხოლმე: არსად, არსად არ ენახა ასე სწორედ იმ დროს მოკვდა, როცა ალბერტს მომავლის იმედი
უხეიროდ მოხატული წმ. ანტონიუსის ხატი და არც ტერეზ ფონ ჩაესახა. ამასობაში სამუშაო იშოვა, გაუჩნდა ფულიც; საპნის
ლიზიეს ასეთ უშნო სურათს გადაჰყრია სადმე. ქარხნისათვის სარეკლამო პლაკატებსა და ესკიზებს ხატავდა, თან,
სადაგ დღეებში თავის ბიბლიოთეკას ასაღებდა ხოლმე როგორც იქნა, ინგლისელების გემოვნებასაც შეეგუა.
ბუკინისტებთან, ორ კილოს ნახევარ შილინგად, თუმცა, წიგნებში მას მერე, რაც ფული გაუჩნდა, სამიკიტნოებში სიარულს
აღებული ფული სიგარეტის საყიდლადაც არ ჰყოფნიდა. ერთხანს თავი დაანება და აღარც ლინის მოლოდინში იბრუჟებდა თავს.
კერძო გაკვეთილების ჩატარება გადაწყვიტა, მაგრამ სწორედ რომ იჯდა თავის ოთახში, სვამდა ცივ ჩაის და მთელი დღე ხატავდა.
თითებზე ჩამოითვლებოდა ის ინგლისელები, გერმანულის დილით ლინთან ერთად ადგებოდა, მოამზადებდა საუზმეს და
შესწავლას რომ ეპირებოდნენ, არადა, ქალაქი გერმანელი ქალს ავტობუსის გაჩერებამდე გააცილებდა ხოლმე.
ემიგრანტებით იყო გავსებული. ლინი დაამშვიდებდა, გულს ბიჭებს, ეტყობა, დასცხათ, ქანცი გაუწყდათ. ჰაინრიხი
გამოუკეთებდა ხოლმე და მიუხედავად ყველაფრისა, ეგონა, მწვანეზე იჯდა, ზურგით ხეს მიყრდნობოდა და ბალახს ღეჭავდა.
ბედნიერ ვარსკვლავზე დავიბადეო. ქალმა თავისიანებს მისწერა, ალბერტი ფანჯარაში გადაიწია და ბიჭებს გასძახა:
ძალზე გვიჭირსო და ლინის მამამ ირლანდიაში მიიპატიჟა ორივე. - შემოდით და მაცივრიდან კოკა-კოლა აიღეთ.
ალბერტი ეზოში წამეხმარება და თუ უნდა, იმ წყეულ ნაცისტებს ხოლო ბიჭები როცა მოუბრუნდნენ და გაკვირვებით
სულაც ნუ დაუბრუნდებაო. მოაშტერდნენ, ბერტმა დააყოლა:
მას აქეთ თხუთმეტი წელი გავიდა და ალბერტს ახლაც ვერ - აბა, რაღას უდგახართ, ჰაინრიხ, შენ მაინც იცი, სად რა
გაეგო, რამ ათქმევინა მაშინ უარი. ანაზდად ნელასეული სენი დგას.
შეეყარა: იმ ცხოვრებაზე ფიქრს მისცა თავი, არასოდეს რომ არ ალბერტმა აღფრთოვანებულ შეძახილებს მოჰკრა ყური.
ღირსებია და აწი ვეღარც ეღირსებოდა, რადგან ასეთი ბიჭებმა სახლს შემოურბინეს, შემოვიდნენ წინკარში, მაგრამ მერე
ცხოვრებისათვის განკუთვნილი დრო-ჟამი რა ხანია უკვალოდ ჩურჩულით დაიწყეს ლაპარაკი და ფეხაკრეფით შევიდნენ
გაქრა. ასე კი იყო, მაგრამ თავისებური ეშხი მაინც ახლდა იმ ამბავს, სამზარეულოში. ალბერტმა ფანჯარა მიხურა, გატენა ჩიბუხი,
რამდენიმე წუთით რომ უცხო ადგილას წარმოიდგენდა თავს, ისეთ მაგრამ აღარ მოუკიდებია, ისევ მაგიდაზე დადო და „სანლაითის"
პირობებსა და იმ ხალხში, საერთოდ რომ არ იცნობდა. კოლოფს გულდაჯერებით ახადა თავი: კოლოფში თხელი
ფურცლების მთელი დასტა იდო. როცა გადაბრუნებულ ნახატებს

შეავლო თვალი, მიხვდა, კოლოფი უკუღმიდან ავხსენიო. - ნება თქვენია, ბუტერბროდები კი, რა თქმა უნდა,
ალბერტმა პირველივე ფურცელი ამოიღო, გადმოაბრუნა და მოიმზადეთ.
კიდევაც გაუკვირდა, ისე კარგი ჩანახატი ეკავა ხელში. ფურცელზე - დიდი მადლობა.
ზოოშარჟი ეხატა, ეს ჟანრი კი ახლა ისევ შემოდიოდა მოდაში. ომის - ალბერტმა კარი მოხურა, მაგიდაზე მიმოფანტულ
დამთავრების მერე ასე კარგად აღარ დაუხატავს; რბილი, ძალზე ფურცლებს თავი მოუყარა და ისევ ყუთში ჩააწყო.
რბილი შტიფტით იყო ნახატი შესრულებული და არც სიძველისა ლინი იმ დილითაც სკოლაში გაემგზავრა, ალბერტი კი შინ
ეტყობოდა რამე. თითქოს ლოდი მოსწყდაო გულს, რადგან დარჩა, სარეკლამო პლაკატისათვის ესკიზები უნდა დაეხატა.
ამთავითვე მიხვდა, ბრეზგოტე უთუოდ აიღებსო ნახატებს. დახატა ლომი, ცხვრის ფეხს რომ ბარაქიანად უწებდა მდოგვში და
თითოეული ჩანახატი, ხელის ერთი მოსმით რომ შეასრულა წინდაწინ დაატყო, პლაკატი რიგიანი გამომივაო. ის პლაკატი
თხუთმეტი წლის წინათ, ორმოცდაათ მარკას შემოუტანს. ერთმა ებრაელმა ემიგრანტმა დაუკვეთა, აბსალომ ბილიგის
ზოგიერთ ნახატს კიდე-გვერდს შემოაჭრის, ზოგს ხელახლა შორებელმა ნათესავმა, ჟურნალისტების სამიკიტნოში რომ გაიცნო
დააწებებს მუყაოზე, უტექსტო ნახატებისათვის კი ტექსტს და კაი ფულსაც შეჰპირდა. თავდაპირველად ეჭვის თვალით
შეთხზავს. ეს ნახატები არასოდეს უჩვენებია ლინისთვის, - რა უყურებდა ალბერტს, ვინმე ენატანია იქნებაო, მაგრამ მეხუთე
საჩვენებელი ეგ არისო, მაგრამ ახლა მიხვდა, ნახატებს არაფერი შეხვედრაზე ალბერტს შეკვეთა მისცა: ახალი ნაცნობი საკმაზების
დაეწუნებაო; ასეა თუ ისე, იმ ნახატებზე უკეთესი მაინცაა, ერთ-ერთ ფაბრიკაში მუშაობდა, სარეკლამო განყოფილების
„შაბათისათვის“ რომ დამიხატიაო. ერთ ხანს კოლოფში იქექებოდა, თანამშრომლად. ალბერტი ისე გაერთო მუშაობით, დრო თვალსა
ხან დასტის შუიდან ამოაცალცალავებდა ნახატს, ხან ძირა ნახატებს და ხელს შუა შემოადნა და კიდევაც გაუკვირდა, ლინი რომ
ამოამზეურებდა და გაკვირვებას იყო: უკლებლივ ყველა ნახატი შემოვიდა ოთახში.
მოეწონა. წინკარიდან ანაზდად ძახილი შემოესმა: - ღმერთო ჩემო, - აღმოხდა ალბერტს, - ნუთუ სამია უკვე?
- ალბერტ ბიძია, ალბერტ ბიძია... მაგრამ როცა აკოცა და ლინმა ნაძალადევად გაუღიმა,
ალბერტმა კარი გამოაღო და იკითხა: მიხვდა, სამ საათამდე ჯერ კიდევ დიდი დროაო, ლინი კი იმიტომ
- მოხდა რამე? - ზღურბლზე ჰაინრიხი იდგა. დაბრუნდა, შეუძლოდ იყო. ქალს ხელები უხურდა და მუცლის
- შეიძლება, თითო-თითო ბუტერბროდი მოვიმზადოთ? ტკივილისაგან იკრუნჩხებოდა.
მარტინს აქ გვინდა დავხვდეთ. - კარგა ხანია მტკივა, - აუხსნა ლინმა, - მაგრამ მეგონა,
- მარტინს რომ კარგა ხანს დააგვიანდება?! ორსულობის ბრალია-მეთქი; დღეს გამოირკვა, თურმე არ
- არა უშავს, დაველოდებით.

ვყოფილვარ ფეხმძიმედ, არადა, მუცელი მაინც საშინლად ტაქსი რომ საავადმყოფოს წინ გაჩერდა, როცა ლინი ხელში აიტატა,
მაწუხებს. კიბე აირბინა და მისაღების კარს ჰკრა ფეხი, ალბერტმა
აქამდე არასოდეს ენახა საქციელწამხდარი და უცებ შეცბა, მისდაუნებურად დაიყვირა:
ლინი რომ საწოლზე გაიშხლართა და კვნესა აღმოხდა; ძლივს - აპენდიქსი, აპენდიქსი.
აბრუნებდა ენას, ხოლო როცა ალბერტი მის თავთან დაიხარა, ტახტზე დააპირა მისი დაწვენა; ლინი მთლად მოიკრუნჩხა,
ლინმა წასჩურჩულა: გეგონებოდა, ასეთნაირად მოკუნტულს ნაკლებად აწუხებსო
- ტაქსი გამოიძახე, ავტობუსში ცუდად გავხდი, ახლა უფრო ტკივილი და თუმცა ალბერტს ხელები აწყდებოდა, ტახტზე მაინც
ცუდად ვარ, საავადმყოფოში წამიყვანე. არ დააწვინა. მოწითალო შორენკეცებით მოჭიქულ სვეტს
ალბერტმა ლინის ხელჩანთას დასტაცა ხელი და ტაქსის მიეყრდნო და მიაყურადა, ლინი რასაც ელუღლუღებოდა
გაჩერებისაკენ გაიქცა, გზად ლინის ფულს ითვლიდა; ოთხი ფუნტი მოქცეულ-მოღრეცილი ტუჩებით.
და ხურდა ფულის გროვა ამოხიკა საფულედან. გაოგნებული და გადაუყვითლდა და ტალებად აუფორაჯდა პირისახე,
დაბნეული ჩაჯდა ტაქსში, მანქანა სახლთან გააჩერებინა და თვალებში უსაზღვრო ტანჯვა ჩაებუდა და ქალის ჩურჩული
სულმოუთქმელად ამოათავა კიბე. ლინს წააღებინა, ხოლო როცა ალბერტმა აბდაუბდას მიამსგავსა: „ირლანდიაში წადი,
ალბერტმა იგი ფეხზე წამოაყენა, დაბლა ჩავიყვანო, ლინს კვნესა ირლანდიაში წა-დი“, ვერაფრით ვერ გაიგო, რისი თქმა უნდოდა
აღმოხდა; კიბეზე ლინი მთელი ხმით გაჰკიოდა, მერე ისევ ლინს, თან გაწლიკული, შეწუხებული მედდის შეკითხვებზე
წააღებინა. სადარბაზოში მეზობლის ქალები გამოლაგდნენ და ცდილობდა ეპასუხა, ამასობაში გვერდით რომ დაუდგა,
თავის ქნევით მიაცილებდნენ ალბერტს. ერთ-ერთ ქალს მიაძახა, მოწითალო შორენკეცებით მოჭიქულ სვეტთან. ალბერტი უაზროდ
ოთახს მიმიხედეთო, ქალმა თავი დაუქნია და მისი ფერმიხდილი, მოჰყვა ერთისა და იმავეს ძახილს - აპენდიქსი, აპენდიქსიო, და ამ
ჩამომჭკნარი და ალკოჰოლისაგან დამანჭული პირისახე ალბერტს სიტყვას რომ ყური მოჰკრა, მედდამ თავი დაუქნია. ლინს ჯერაც
ახლაც თვალწინ დაუდგა, როცა ბიჭების გადაძახილს მოჰკრა ყური; აზიდებდა, მაგრამ გული ვეღარ ამოიღო, ტუჩებზე მყრალზე
- ბუტერბროდებით ხელში ისევ წამოეწყოთ ბურთის თამაში. მყრალი ყვითელი ლორწო მოადგა, ხოლო როცა ჯალამბარი
მანქანაში მუხლებზე დაასვენა, ნჯღრევას ავარიდებო, შემოაგორეს და ზედ დააწვინეს, ლინმა კიდევ ერთხელ შემოჰხვია
მაგრამ ლინი სულ უფრო ხმამაღლა კვნესოდა და ბოლოს ყავისფერ, კისერზე ხელი, აკოცა და ისევ წასჩურჩულა: „ირლანდიაში წადი,
გადაქლეთილ საზურგეზე წააღებინა. ალბერტი იმას ფიქრობდა, რა ჩემო კარგო, ჩემო კარგო... ჩემო კარგო"... - მაგრამ ექიმმა ალბერტს
უნდა ვუთხრაო საავადმყოფოს ექიმებს: ვერა და ვერ გაიხსენა, ხელი უბიძგა და ჯალამბარი შუშის ტრიალა კარებში შეაგორეს.
როგორ იქნებოდა ინგლისურად „ბრმა ნაწლავის ანთება“, მაგრამ ბოლოს ლინის კივილი გაიგონა. ოცდახუთი წუთის შემდეგ

ოპერაცია დასრულდა, ლინი მოკვდა და ალბერტი ამიერიდან ერთ მოიხსნა, მინები პალტოს კალთით გაიპრიალა: ხორციანი წვნიანისა
სიტყვასაც ვეღარ შეაგონებდა; მთელი მუცლის არე ჩირქით ჰქონია და თამბაქოს სუნი უდიოდა პალტოს და ქალიც განუწყვეტლივ
სავსე. ახლაც ახსოვდა ახალგაზრდა ექიმის მიწისფერი პირისახე, ჩურჩულებდა: „ჩემი კარგი ბიჭი, ჩემი კარგი ბიჭი“. მოგვიანებით
იგი მოსაცდელ ოთახში შემოვიდა, „Sorry[8]"-იო თქვა, მერე კი ვიღაც ექიმი შემოვიდა მოსაცდელში, ქალი მივარდა და ექიმს
ძალზე ხმადაბლა, დიდხანს ელაპარაკა და ალბერტიც მიხვდა, რომ შეხედა თუ არა, ალბერტი მიხვდა, ყველაფერმა კეთილად ჩაიარაო.
უკვე მაშინაც აღარაფერი ეშველებოდა, ტაქსში როცა სხდებოდნენ. ქალი ექიმს გაჰყვა, ალბერტი კი გრძელ, ყვითელ-ყვითელი
ექიმი ძალზე დაღლილი ჩანდა და ბოლოს ეს უთხრა; კიდევ ფილებით დაგებულ დერეფანში გაიყვანა მედდამ. გაყინული
ერთხელ ხომ არ ინებებთო მეუღლის ნახვას? ცხვრის ხორცისა და გამლღვალი კარაქის სუნი იდგა ყველგან.
ერთხანს მოიცადეთო, - სთხოვეს. ალბერტი ფანჯარასთან თითოეული კარის წინ ალუმინის ვეება ჩაიდნებში ჩაი
იდგა და ნებართვას ელოდებოდა, მაგრამ ანაზდად ტაქსის მძღოლი თუხთუხებდა, კოპწია წაბლისფერთმიანმა ქალიშვილმა ლანგარზე
გაახსენდა, დაბლა ჩავიდა და ფული გადაუხადა. მძღოლმა დაწყობილი ბუტერბროდები ჩამოატარა. ერთ-ერთ ფანჯარასთან
დასვრილ საზურგეზე მიუთითა, რაღაცა ჩაიბურტყუნა, ისე რომ ვიღაც ბიჭი იდგა, მკლავი თაბაშირის არტახებში ჰქონდა ჩასმული
სიგარეტიც არ გამოუღია პირიდან. ალბერტმა კიდევ ერთი ფუნტი და ქუჩისაკენ პირმოქცეული გაჰყვიროდა: „ჰაიტ, შე წყეულო
აჩუქა და გულზე მოეფონა, როცა მძღოლს მოქუშული სახე ძაღლო, დამაცადე...“ მედდა ბიჭს მიუახლოვდა, საღ-სალამათ
გამოედარა; მერე მოსაცდელში დაბრუნდა. შპალერი აქ მკლავში ხელი გამოსდო, მერე თავისკენ შემოაბრუნა, ტუჩებთან
მონაცრისფრო-მწვანე ფერისა იყო, ამ ფერის ნაჭრითვე გადაეკროთ თითი მიიტანა და ბიჭიც ლასლასით აედევნა ბუტერბროდებიან
სკამები და მონაცრისფრო-მწვანე გადასაფარებელი მაგიდაზეც ქალიშვილს.
გადაეჭიმათ. ეს ამბავი სწორედ იმ დროს მოხდა, როცა ჰიტლერთან ოთახში, სადაც მედდამ შეიყვანა, კედლები ნაცრისფერი
მოსალაპარაკებლად ჩემბერლენი გადაფრინდა გერმანიაში. ცოტა იყო, მოურთავი, ზემოთ კი, ორი ვიწრო და ლურჯმინიანი
ხნის შემდეგ მოსაცდელში ვიღაც ახალგაზრდა, ცუდად ჩაცმული სარკმელი დაეტნიათ. მარცხენა სარკმელზე ყვითელი საღებავით
ქალი შემოვიდა და ალბერტის შორიახლო ფანჯარასთან დადგა, ალფა ეხატა, მარჯვენაზე - ომეგა.
ხელში ცრემლებისაგან ერთიანად დასველებული სიგარეტი ეკავა. ლინი საკაცეზე იწვა და სახეზე უსიამო მოლურჯო
სიგარეტი რომ ვეღარ მოქაჩა, იატაკზე დააგდო და სინათლე სცემდა. მედდა ოთახიდან გავიდა. ალბერტი საკაცეს
აზლუქუნებული მიეკრო ფანჯრის მინას. ქუჩაში პლაკატები მoუახლოვდა და ლინის სახე ახლა ისეთივე მოეჩვენა, აქამდე რომ
მოჰქონდა ხალხს: „მშვიდობა - მსოფლიოს“, „ჰიტლერს სეირი ენახა, მაგრამ რაღაც ახალი ნიშანი მაინც დაატყო: სიმშვიდე, და
ვუჩვენოთ“. იმ ახალგაზრდა და ცუდად ჩაცმულმა ქალმა სათვალე ალბერტსაც ეუცნაურა, ამ სიფრიფანა და ახალგაზრდულ სახეს

დამშვიდებულს რომ ხედავდა. შესაძლოა, სინათლის ბრალიც იყო, მაგრამ ძალზე ეცოდებოდა ლინი, ეცოდებოდა იმ ტანჯვის გამო,
მაგრამ ის წეღანდელი ტალები სახეზე აღარ აჩნდა, ერთიანად ქალმა რომ გადაიტანა. ლინი მთელი ხმით გაჰკიოდა, როცა
გადათეთრებოდა პირისახე და აღარც ტუჩები ჰქონდა მოქცეული. საოპერაციოში შეჰყავდათ, ახლა კი, აი, ასე მშვიდად წევს
ალბერტმა საკაცის უკან, სპილენძის შანდლებში ჩასმული ორივე სამლოცველოში. ალბერტს სანთლები არ ჩაუქრია, ისე გაემართა
სანთელი აანთო, მერე „მამაო ჩვენო“ და „ავე მარია“ ჩაიკითხა. კარისაკენ, მაგრამ უცებ მოტრიალდა და ცრემლი წასკდა; თვალები
აღარც კი სჯეროდა, მთელი წლის განმავლობაში რომ დაებინდა, ნაცრისფერი და ბუნდოვანი მოეჩვენა ყველაფერი:
ცხოვრობდნენ; ასე ეგონა, ახლახან გავიცანიო. მართალია, უკვე თვალწინ აუტორტმანდა ალფა, აუტორტმანდა ომეგა,
ირწმუნა ლინის სიკვდილი, მაგრამ ის კი ვერ წარმოედგინა, ლინი აუტორტმანდა საკაცე და ლინის დამშვიდებული პირისახე. ეგონა,
თუ მიწაზეც დაიარებოდა ოდესმე და თუმცა წვრილმან- წვიმსო გარეთ, მაგრამ სამლოცველოდან გამოსულს მზით
წვრილმანიც ბევრი გაახსენდა, ქალის ამ ქვეყანაზე ყოფნა მაინც ვერ აჩახჩახებული დერეფანი დაუხვდა, მედდა სადღაც წასულიყო და
დაეჯერებინა; ასე ეგონა, ლონდონში სულ ერთი დღის უკან ალბერტს გზა აებნა გაუთავებელ დერეფნებში. შერბოდა
ჩამოვედი და ეს ყოველივე ამ ერთ დღეში მოხდაო: ჯვარიც მაშინ ავადმყოფების პალატებში, მერე უკანვე გამორბოდა,
დაიწერეს, ლინსაც მაშინ ეცვა ის გატკიცინებული კაბა, სრულებით სამზარეულოში შესასვლელთან კი, როგორც იქნა ყვითელი
რომ არ უხდებოდა, ფრანცისკანელის ანაფორაც მაშინ ნახა ფილებით დაგებული დერეფანი იცნო. კოპწია, შავგვრემანმა
თითქოს, ჰოკეი და მონაზვნებთან საუზმეც იმ დღეს გაიმართა; ქალიშვილმა ისევ ჩამოატარა ბუტერბროდებიანი ლანგარი, ღიად
სერეის მდელოზე ოჯახური ცხოვრების სიხარულიც ამ დღეს დარჩენილი კარიდან ვიღაცამ დაიძახა, მდოგვი მომიტანეთო და
იწვნიეს და ყურში უცებ ლინის ხმამ გაუწივლა: „ირლანდიაში ალბერტს ლომი გაახსენდა, ცხვრის ფეხს რომ ბარაქიანად უწებდა
წადი“. გაახსენდა, როგორ წააღებინა ტაქსში და თავისი თავიც მდოგვში.
თვალწინ დაუდგა, უაზროდ როცა გაიძახოდა „აპენდიქსი, შინ რომ დაბრუნდა, დღის პირველი საათი იყო მხოლოდ.
აპენდიქსი“. ყვითელი ალფათი და ომეგათი სარკმელმოხატული ეს ვიღაცას კიბე მოერეცხა, ოთახიც მილაგებული დახვდა. ალბერტმა
მოლურჯო სამლოცველოც ამ დღის წილხვედრი იყო, ლინმა მოგვიანებითაც ვერ შეიტყო, ვინ დააკრიალა ყველაფერი და
გასაბერი ბუშტებიც დღეს დაურიგა ბავშვებს, მისი ოთახის უკვირდა კიდეც: ყოველთვის ასე ეგონა, მეზობლებს დასანახად
ფანჯრიდან საპნის ბუშტებიც ხომ სულ ახლახან მილივლივებდა ვძულვარო, აკი არავისთვის არ ეცალა, მკვირცხლად ჩაურბენდა
მონაცრისფრო დიდი ეზოსაკენ, კარადებიც ახლახან სძულდა და ხოლმე თვალწინ და სხვათა შორის თუ მიესალმებოდა, მაგრამ
ორი სანთელიც ამ დღის ნაწილია. ასე უშფოთველად მხოლოდ დერეფანი და ოთახი მაინც გაკრიალებული დაუხვდა.
საჟამნოში თუ დაიღვენთება სანთელი. ალბერტს არ უდარდია,

ალბერტმა მაგიდიდან პლაკატი აიღო, ის იყო უნდა გაახერხო და ბილეთები იშოვო, გერმანიაში ასეთ ფილმს არავინ
დაეხია, მაგრამ ისევ დაგრაგნა და კუთხეში მიაგდო. მერე საწოლზე გიჩვენებსო. ბლაის ნამცხვრები მოეტანა ლინისათვის, ნუშის
წამოწვა და ლინის პატარა ხატს მიაშტერდა - ჯვარცმულ ქრისტეს, პატარ-პატარა, კრემგადასმული ნამცხვრები; ხელში მწვანე
კარის თავზე რომ ეკიდა. ლინის სიკვდილში ახლაც არ ეპარებოდა ბილეთები ეკავა და თავდაპირველად სიცილიც წასკდა, როცა
ეჭვი, მაგრამ მთელი წლის განმავლობაში რომ ერთად ალბერტმა უთხრა, მოკვდაო ლინი. ბლაი იცინოდა, რადგან ვერ
ცხოვრობდნენ, ჯერაც ვერ დაეჯერებინა. ლინს ბევრი არაფერი გაეგო, ეს უადგილო ხუმრობა, ნეტა, რაში დასჭირდაო! უცნაურად
დარჩენია: საწოლი და ზედ დახვავებული ხარახურა, იცინოდა, ნაწყვეტ–ნაწყვეტად, გაგულისებით. ბოლოს მიხვდა,
სპირტქურაზე შემოყუნცულებული ქვაბი ჩამშრალი წვნიანით, ალბერტი არ ეხუმრებოდა და გაოგნებულს ტირილი წასკდა. მწვანე
დაკბილული ფინჯანი, რომელშიაც საპონს ხსნიდა ხოლმე საპნის ბილეთები იატაკზე ჩამოუცურდა, ლინის საყვარელი კრემიანი
ბუშტებისათვის და დასტად დაწყობილი გასასწორებელი ნამცხვრები კი ახლა ქოლგასა და ლოგინზე მიგდებულ წითელ
რვეულები, - თხზულებანი თემაზე: ცინკის საბადოები სამხრეთ ბერეტს შორის ეყარა ათასნაირ ხარახურაში ალუფხული.
ინგლისში. ალბერტი საწოლიდანაც არ წამომდგარა, ბლაის
მოგვიანებით ჩაეძინა ალბერტს და მხოლოდ მაშინ გულგრილად ადევნებდა თვალს. ქალიშვილი ჯორკოზე იჯდა,
გამოეღვიძა, როცა ტანმომცრო ქალიშვილი შემოვიდა ოთახში, ტიროდა, ხოლო ცრემლები რომ დაუნახა და თან ზლუქუნსაც
ლინის კოლეგა; გამოფხიზლდა თუ არა, მკლავებში ტკივილი მოჰკრა ყური, ალბერტმა კიდევ ერთხელ იგრძნო, აღარ არისო
იგრძნო, - ლინი ძალზე დიდხანს ჰყავდა ატატებული. ლინთან და ლინი. ბლაი წამოდგა, გაიარ-გამოიარა, სპირტქურის შორიახლო
მის გაკნაჭულ კოლეგასთან ერთად ხშირად ყოფილან კინოში, კუთხეში მიგდებული დაგრაგნილი პლაკატი აიღო, ერთხანს
მასწავლებელს ბლაი გროზერი ერქვა და ლინი მუდამ იმის ცდაში სლუკუნ-სლუკუნით ათვალიერებდა, კმაყოფილი ლომი ცხვრის
იყო, ეს ლამაზ-ლამაზი და ქერა ქალიშვილი კათოლიკედ მოექცია. ფეხს რომ ბარაქიანად უწებდა ჰიჩჰიუმერის მდოგვში. ალბერტმა
ალბერტი ბლაის მიაშტერდა, თან დაბუჟებულ მკლავებში წინდაწინ იცოდა, მოგვიანებით ქალიშვილს მხარზე დაადებდა
ხელახლა იგრძნო ტკივილი. მერე ბლაისათვის იმის ახსნა სცადა, ხელს, დააწყნარებდა, დაამშვიდებდა და საქმეზე ჩამოუგდებდა
მოკვდაო ლინი. თავადაც შეცბა, ისე გულგრილად მოარაკრაკა, - კი, სიტყვას, მოეთათბირებოდა დასაფლავების თაობაზე, გაიხსენებდა
მოკვდაო. მერეღა მიხვდა, რას ნიშნავდა ეს სიტყვა: - ლინი აღარ ათასგვარ საბუთსა და საქმეს, გადაუდებლად რომ უნდა
არსებობს. ბლაის რის ვაივაგლახით ეშოვნა ბილეთები იმ ფილმზე, მოგვარდეს, მაგრამ საწოლიდან მაინც არ წამომდგარა, იწვა, თან
დიდსა და პატარას რომ ენაზე ეკერა. ფილმში ჩარლი ჩაპლინი ლინზე ფიქრობდა, ფიქრობდა მისი არსებობის ამ ერთ
მონაწილეობდა და თავად ალბერტსაც რამდენჯერ უთხოვია, იქნებ გამოკრთომასა და სილამაზეზე, ქვეყანაზე კვალსაც რომ არ

დატოვებს ალბათ; ვინძლო, ფოტოსურათი გამოკიდონ სკოლის დასაფლავების შემდეგ ისადილა, მაინც ჯიუტად იხსენიებდნენ
დერეფანში, ხოლო მერე და მერე, კურსდამთავრებულთა „ქალბატონ ქანიგენის მეუღლედ“.
შეხვედრებზე, ჯერ ქალიშვილები, მერე ქალები, სულ უფრო და ლინის ძმამ შესთავაზა, მანჩესტერში სამუშაოს
უფრო ხნიერი ქალბატონები გაიხსენებენ: ფიზკულტურისა და გამოგიძებნიო, მშობლებმა კიდევ, - ალბერტთან კარგი
ბუნებისმეტყველების მასწავლებელი იყოო ჩვენი. მაგრამ ერთ ურთიერთობა ჰქონდათ, - ირლანდიაში მიიპატიჟეს, ფერმაში
მშვენიერ დღეს სურათს ალბათ ჩამოხსნიან და მის ადგილას მუდამ ბლომადაა საქმე და თავსაც იოლად გავიტანთო. ეჭვიც
რომელიმე კარდინალის ან პაპის სურათს ჩამოკიდებენ, და მაშინ, არავის ეპარებოდა, რომ სულ მალე ომი უნდა დაწყებულიყო და
ისიც კანონით დაწესებული დროის მანძილზე, ლინის გერმანიაში დაბრუნებას არავინ ურჩევდა. ალბერტს
შენიშვნებიღა თუ შემორჩება სკოლის არქივში შენახულ კაციშვილისთვის არ გაუმხელია ის ამბავი, ლინი რომ
რვეულებში და დიდ სასაფლაოზე გაჭრილი ლინის საფლავი ეჩურჩულებოდა, ირლანდიაში წადიო. დიდხანს იჭოჭმანა, ბოლოს
შეინახება ერთხანს. ბლაი უფრო ადრე დაწყნარდა, ვიდრე მაინც ლინის ოთახში გადაწყვიტა დარჩენა და მოგვიანებით, იმ
ალბერტი წამოდგებოდა ფეხზე. ქალიშვილს ყველა ის საქმე პლაკატშიც კარგი ჰონორარი აიღო, სადაც ლომი ცხვრის ფეხს
მოაგონდა, სასწრაფოდ რომ იყო მოსაგვარებელი. იმ აზრს მოეჭიდა, ბარაქიანად უწებდა მდოგვში; საპნის ლაქები კი იატაკს მაინც
ყველაფერს თვითონ გავართმევო თავს და „ამ დავიდარაბას დააჩნდა, დააჩნდა იმ ადგილას, სადაც ლინის ნარწყევი მორეცხეს.
თავიდან აგაშორებ“, - სკოლასაც მე შევატყობინებო და ლინის ალბერტი მერეც ჭოჭმანობდა, მაგრამ ნელა სულ უფრო დაჟინებით
მშობლებსა და ძმასაც, მანჩესტერში რომ მუშაობსო ინჟინრად. სთხოვდა, ჩამოდი, ჩამოდიო და ერთ დღეს ჩანახატებით
ნელ-ნელა შრებოდა ის მორეცხილი ადგილი, ლინს სადაც გავსებული „სანლაითის“ კოლოფი ალბერტმა გერმანიაში გაგზავნა
წააღებინა და დიდი ხნის გაურეცხავ იატაკს საპნის კვალიღა თუ რაიმუნდის სახელზე. კოლოფის გაგზავნა ნაშუადღევს
ეტყობოდა. ოთხი კვირის შემდეგ ალბერტი ნელას დაჟინებულ გადაწყვიტა, როცა სასაფლაოდან დაბრუნდა შინ. ალბერტი
თხოვნას დაჰყვა და გერმანიაში გაემგზავრა, ლინის ოთახში კი ისევ საფლავთანაც კარგა ხანს ფიქრობდა ლინის იმ თხოვნას როგორ
იდგა ყურმოტეხილი ფინჯანი, რაშიც საპონს ააქაფებდა ხოლმე მოვექცეო. ავტობუსით მგზავრობის დროს კო გერმანიაში
ლინი; ფინჯანში ჯერაც ჩარჩენილიყო კირხსნარისფერი ანაქაფი და დაბრუნება გადაწყვიტა, ხოლო როცა ოთახის დაცლას შეუდგა და
ალბერტს მხოლოდ კარგა ხნის შემდეგ გაახსენდა, რომ ლინი ლინის საწოლი აშალა, ლეიბიდან ჯერ ფრჩხილების ქლიბი
გაზეთშიაც ქალიშვილობის გვარით გამოაცხადეს და საფლავის ჩამოვარდა იატაკზე, მერე თუნუქის პატარა წითელი კოლოფი,
თავთან დადგმულ პატარა ჯვარზეც ქალიშვილობის გვარი რომელშიც ხველების საწინააღმდეგო კამფეტები ეწყო.
ამოატვიფრინეს. - მისს ქანიგენი. მონაზვნებიც კი, ვისთანაც

ბაღიდან უცებ ბიჭების ხმა მოესმა, - ვიღაცას პერსონალსაც უმალ უცნაური ღიმი აუთამაშდებოდა სახეზე.
ელაპარაკებოდნენ და ალბერტმაც ფანჯარა გამოაღო. ჰაინრიხი მარტინი ვერ იქნა და მაინც ვერ მიხვდა, დასცინოდნენ თუ მართლა
ბოლდას ფანჯრისაკენ იყურებოდა და ხმამაღლა გაიძახოდა: პატივისცემით ეგებებოდნენ. მსუყეზე მსუყე საჭმელებს ეტანებოდა
- კი ბატონო, ფრთხილად ვითამაშებთ, ბებია. უყვარდა ქონიანი წვნიანები - ბლანტი, მოყავისფრო ნახარში,
მერე ბოლდას ხმა გაისმა: რომლის დანახვაზეც კი გულს აზიდებდა ბიჭს, თან მაიონეზსაც
- საკუთარი თვალით დავინახე, იები რომ გათელეთ. მუდამ ყინულში ჩააცივებინებდა, რომ ჩათუნთულებული და
ალბერტი ფანჯრიდან გადმოეყუდა და ბოლდას ასძახა: ცხელი წვნიანის შემდეგ ყინულივით ცივი მაიონეზით
- მეტს აღარ იზამენ. ჩაეშუშხებინა პირი. ბებია არც შემწვარ-მოხრაკულს მოიკლებდა,
ბიჭებს გაეცინათ, გაეცინა ბოლდასაც და ალბერტს ასე ჯერ დაყნოსავდა, დანა-ჩანგლით გაკირკნ-გამოკირკნიდა, უმი ხომ
უპასუხა: არ შემომაპარესო და გემო თუ არ მოეწონებოდა, მაშინვე უკან
- შენი ნება რომ იყოს, ყველაფერს გააოხრებინებდი. გაატანდა. მერე ხუთნაირ სალათს მოატანინებდა. თავად
ალბერტმა ფანჯარა ღია დატოვა და ჩანახატების შეკმაზავდა გულდაგულ, აქაოდა, გემოს გამოვუკეთებო. საკმაზებს
მოწესრიგებას შეუდგა; უამრავი თხელი ფურცელი იდო კოლოფში, ცალკე მოართმევდნენ; ზოგი ბოთლით მოჰქონდათ, ზოგი -
ალბათ რამდენიმე ასეული და ალბერტს ანაზდად აზრმა გაუელვა, ვერცხლის უცნაური პატარა დოქებითა თუ სპილენძის
ურიგო არ იქნება, ლინის მშობლებს რომ წერილი მივწეროო. საწვეთებლებით და ბებიაც ამ საკმაზების თაობაზე კაი ხანს
ირლანდიიდან ხშირად უგზავნიდნენ ლორს, თამბაქოსა და ჩაის, ეთათბირებოდა ხოლმე კელნერს. მარტინი სქლად დაჭრილი
თავად კი ვერა და ვერ აიძულა თავი, ერთხელ მაინც მიეწერა თეთრი პურის ნაჭერს თუ აიღებდა, გორად რომ დაახვავებდნენ
რიგიანი წერილი, მუდამ ორი-სამი სიტყვით გადაუხდიდა ხოლმე შუაგულ მაგიდაზე და ამაოდ ელოდებოდა იმ კერძს, პურის გარდა
მადლობას და საჩუქრად წიგნებს უგზავნიდა. რომ სიამოვნებით შეჭამდა - კარტოფილს, კარაქში შემწვარ,
მოყვითალო-თეთრ და მარილმოყრილ კარტოფილს, ოხშივარი რომ
თავი X ასდის ხოლმე, მაგრამ ბებიას სძულდა კარტოფილი და არც
არასოდეს შეუკვეთია.
ჭირის ოფლი მაშინ დააყრიდა ხოლმე, ბებია რომ ბებია ღვინოს წრუპავდა და მარტინს ვაშლის ლიმონათს
რესტორანში წაათრაქუნებდა. მართალია, ბებია იშვიათად აძალებდა, იმ სასმელს, თავის ბავშვობაში რომ სიამოვნებით
გამობუნძულდებოდა შინიდან, მაგრამ სწორედ ამიტომ გაუვარდა სვამდა. გული დასწყდებოდა ხოლმე, როცა ვერ დაალევინებდა
სახელი და რესტორანში შეაბიჯებდა თუ არა, მომსახურე ლიმონათს, თან გაოცებული იყო: ბიჭი ზედაც არ უყურებდა იმ

საჭმელებს, უსაშველოდ გემრიელი რომ ეჩვენებოდა თვითონ. დიალექტზე, მარტინს რომ სიტყვაც არ გაეგებოდა. მერე, თეთრი
მარტინი უხალისოდ თუ გაკნასავდა საჭმელს: გაკიკნიდა სალათს, პურის ახალ ნაჭერს აიღებდა, ჩააწობდა საწებელში და ბებიას
შეთხვლიპავდა ცოტაოდენ წვნიანს, წაციცქნიდა პურს, ბებია კი, მოელვარე ლურჯ თვალებში ველურობის ის ნაპერწკალი
ველურივით რომ იღმურძლებოდა და ყველაფერს პირისაკენ აკიაფდებოდა, ასე რომ აშინებდა მუდამ და მარტინიც ხვდებოდა,
მიაქანებდა, მარტინის უმადობის შეშყურე თავს გააქნევდა ხოლმე. რატომ ეშინოდა ბებიასი, როცა ქალი იმის აღწერას მოჰყვებოდა,
ვიდრე ბებია ჭამა-სმას შეუდგებოდა, გამომწვევი იერით კურდღელს ასე და ასე ვატყავებდითო. ზოგჯერ თითქოს ესმოდა
გადაისახავდა პირჯვარს, მკლავებს წისქვილის ფრთებივით კიდეც ძვლების ნაზი ტკაცატკუცი, თვალწინაც დაუდგებოდა
დაატრიალებდა, ხელს ჯერ შუბლზე იტკიცავდა, მერე მუცელსა და უაზროდ გაშეშებული თვალები, ჩამოჟონილი სისხლი და იმასაც
მკერდზე გაიტყაპუნებდა და საყოველთაო ყურადღებასაც საკუთარი ყურით გაიგონებდა, როგორ დააფრინდებოდნენ ბებიას
მიიქცევდა, თუმცა, ესეც რომ არ ექნა, მისი შავი, ჩამომძიმებული და-ძმანი შიგნეულობას: მუქი წითელი ფერის გულ-ღვიძლს,
აბრეშუმის კაბა და ჭახჭახა წითელი ფერის ბლუზი, ასე რომ ფილტვებს, თირკმელს. ბებია ხშირად უყვებოდა, ჩემი დამშეული
შვენოდა ბებიას გადაფურჩქნილ პირისახეს, მაინც თვალში და-ძმები ყოველთვის მატყუებდნენო. ახლაც, ორმოცდაათ წელზე
ეჩხირებოდა ყველას. კელნერი იქნებოდა, მეტრდოტელი თუ მეტი ხნის შემდეგაც აცოფებდა იმის გახსენება, კურდღლის გულს
დახლთან მომუშავე ქალები, ყველას რუსი ემიგრანტი ეგონა ბებია, მატიასი თავისთვის დაითრევდაო და არამზადას, გათახსირებულს
არადა, ბებია პაწია სოფელ აიფელდორფში დაიბადა და ბავშვობაც უძახდა ძმას, აგერ უკვე ოცი წელი რომ განისვენებდა
იქვე გაატარა აუტანელ გაჭირვებაში. ნაირ-ნაირი საჭმელებით აიფელდორფის სასაფლაოზე. მარტინს აწიოკებული ქათმების
გაწყობილ სუფრასთან იმის თქმა იცოდა, ბავშვობაში ლუკმა პური კრიახ-კრიახიც ესმოდა, აქეთ-იქით რომ მიაწყდებოდნენ
მენატრებოდაო, ხმამაღლა ამოაბუბუნებდა ხოლმე თავის ამბავს, გახრეკილი ეზოს ყველა კუთხე-კუნჭულს, როცა ბებიას მამა
ისე რომ მეზობელ მაგიდებთანაც გაეგონათ ბებიას მონაყოლი: გამოჩნდებოდა წალდით. „გაძვალტყავებული ფრინველი გვყავდა,
აღწერდა ყოვლად უგემურ ჭარხლიან შეჭამადსა და მოხდილი წვნიანისთვისაც არ გამოდგებოდა” - იტყოდა ხოლმე ბებია და
რძისგან შეთითხნილ მომწარო წვნიანებს; დაწვრილებით დანაღვლიანებული იგონებდა იმ დროს, როცა ეზო-ეზო დადიოდა,
მოყვებოდა, ჭინჭრის სალათი ასეთი და ასეთი იყოო, შავ პურს იქნება ვინმემ ახალდაკლული საქონლის სისხლი გაიმეტოსო. მერე
მჟავე გემო დაჰკრავდაო და იქვე დიდის ამბით მოიტეხდა ქათქათა კი ბლანტი, დაკოშტებული სისხლი თურმე პირსაბანი ჯამით
თეთრ პურს. მუდამ წყევლა-კრულვით იხსენიებდა კარტოფილს; მოჰქონდა შინ. ამ ამბის ჯერი როცა მოდგებოდა, მარტინმა იცოდა,
ხან სახამებლიან სახრჩობელს უძახდა, ხან - პრუსიულ მალე დესერტს მოიტანენ და უსათუოდ წამაღებინებსო, რადგან
ამოსაყორავს, თან თითო-ოროლა გამოთქმას დააყოლებდა იმ ბოლო კერძად ბებია ცხვრის დუმას შემოიტოვებდა ხოლმე. ბებია

ჩამოითლიდა ნაჭერს, გადაყლაპავდა, თან რბილ და სისხლიან საპირფარეშოში წასვლის დრო, მაგრამ ბებია დარბაზის შორეულ
ჩვილ ხორცს ხოტბას შეასხამდა. მარტინს კი ამასობაში დაკლულ- კუთხეში ჯდებოდა ხოლმე და საპირფარეშოში მისასვლელად
დაჩეხილი ბავშვები დაუდგებოდა თვალწინ და თუმცა წინდაწინ ხუთი, ექვსი ან შვიდი დიდი მაგიდისათვის უნდა შემოევლო.
იგრილებდა გულს ყავაზე, ნაყინსა ან ნამცხვრებზე ფიქრით, მაინც დაფეთებული ითვლიდა ხოლმე მაგიდებს და იატაკზე დაგებულ
დარწმუნებული იყო, უსათუოდ წამაღებინებს და ვეღარაფერს მოწითალო-ჟანგისფერ საფენსაც თითქოს ბოლო აღარ უჩანდა იმ
შევჭამო, მაგიდაზე დახვავებულ კერძთა ყირანი ანაზდად ისევ ჯამიტლეკიათა თაბუნებს შორის. მარტინს დასანახად სძულდა ეს
შეეჩხირებოდა თვალში, თვალში ეცემოდა ქონიანი, ქაფქაფა ჯარ-ჯამაათი, სძულდა ისევე, როგორც ბებია, და თეთრი
წვნიანი, სალათ-მალათები, ათასნაირი შემწვარ-მოხრაკული და გულსაფრების ფონზე მათი შეხურებულ-შეხაშხაშებული სიფათები
საეჭვოდ წითელი ფერის საწებლები; გახევებული გახედავდა კიდევ უფრო აწითლებული ეჩვენებოდა. ჯამებს ოხშივარი
ხოლმე ბებიას თეფშს, სადაც სისხლი და ქონი ერთმანეთში ასდიოდა, ახრამუნებდნენ და ტკვირავდნენ ძვლებს, ბავშვების
არეულიყო, სისხლი და ქონის პატარ-პატარა დაკუშტული გუგები. ძვლებს. ქონის პატარ-პატარა კუშტულები სისხლში იყო არეული.
მთელი ამ ხნის განმავლობაში ბებიას იქვე საფერფლეში ედო პირხმელი ღორმუცელები ხარბად აკვესებდნენ თვალებს,
მოკიდებული სიგარეტი, შიგადაშიგ გააბოლებდა ხოლმე, თან ჩაგოდრებულ ავმუცელებს კი ავარვარებული, ჩასისხლიანებული
ამაყად გადახედავდა იქაურობას. და საშინლად კეთილი თვალები უბრწყინავდათ; კელნერებს
დროდადრო გაახსენდებოდა, ბრილახი და ბეერენდი ახლა მოჰქონდათ და მოჰქონდათ დაკლული დ ა ნ ა კ უ წე ბ უ ლ ი
ფეხბურთს თამაშობენო ბაღში, ჯემწასმულ პურს შეექცევიან, თან ბავშვები, ხოლო ვისაც ჭიპის სისწორეზე ჯერაც არ ედგა თეფში,
ჩაციებული ლიმონათით იჭყიპებიანო, მოგვიანებით კი ალბერტი კელნერს თვალებით ჭამდა.
ალბათ ნაყინზეც დაპატიჟებსო. ბიჭებს, ხიდთან რომ სანაყინეა, იქ საპირფარეშომდე დიდი გზა იყო გასავლელი და
წაიყვანს, ან არადა, ქვემოთ ჩავლენ, რაინის პირას აშენებულ მარტინმაც ერთხელ მოასწრო იქ შესვლა. ბანცალ-ბანცალით ჩაუარა
კაფეში, სადაც მაგიდიდან აუდგომლად შეიძლება კენჭები ჯამიტლეკიებს, სულ უფრო და უფრო ებლანდებოდა ფეხი, მაგრამ
ისროლო წყალში და მყვინთავებსაც ადევნო თვალი, მდინარიდან ბოლოს მაინც შეასწრო: ჯერ საპირფარეშოს თეთრ ფილებს მოჰკრა
რომ გემის ჩაჟანგებული ნამსხვრევები ამოაქვთ. არადა, ბედი არ თვალი და ცხელი შარდის, ლიმონის ესენციისა და საპნის სუნიც
გინდა? - თვითონ აქ უნდა იყურყუტოს, ამ ღორმუცელებთან უმალ ცხვირში ეცა. ფარეშს ნაირ-ნაირი პაკეტები, სავარცხლები და
იჯდეს და ბებიას უცქიროს, პირგაბადრული პურს როგორ ჩაუწებს ხელსახოცები ეწყო მაგიდაზე, აქაც იმ ღრუტუნა ღორმუცელებს
ხოლმე ჩასისხლიანებულ ქონში. დიდხანს აყურადებდა თავს, მოეყარათ თავი და მათი აჭარხლებული სიფათები მარტინს
ვიდრე მიხვდებოდა, გულის ასარევად ახლა კი დადგაო თვალწინ გაუორდა: იმათ პირისპირაც იდგა და სარკეებშიაც

ხედავდა მკვლელების ამ გაორებულ მწკრივს; ჯამიტლეკიები მაგრამ იმავ წამს საპირფარეშოში ბებია შემოტანტალდა.
კბილებს იჩიჩქნიდნენ, გატიკნულ ლოყებზე იცაცუნებდნენ ხელს, კეთილ ფარეშს თვალები შუბლზე აუვიდა, კაცების შეცბუნებულმა
კაი გაპარსული თუაო და წამდაუწუმ კბილებს ილოკავდნენ, ჯგრომ უმალ ხვანჯრებთან ააფათურა ხელები.
ჩახსნილ ხვანჯრებში კი თეთრი პერანგები მოუჩანდათ. აი, - რა დაგემართა ჩემო პაწიავ, რა მოხდა?
ადგილიც გათავისუფლდა. მარტინი ბაკანზე წაიხარა და ხორცის თავისი მსუბუქი, მაგრამ მტკიცე ხელით ბებიამ წინ
მღეჭველთა მძაფრი შარდის სუნზე კიდევ უფრო მოეძალა წაახრევინა თავი და თუმცა მარტინმა შეჰკივლა კიდეც, მოგრძო და
ზიდილი, იმას ნატრობდა, ნეტა, მალე მასაქმებინოს და შვებით ჩაყვითლებული საჩვენებელი თითი ბებიამ პირში ჩაუყო; მარტინს
ამოვისუნთქოო. იქვე, მის ახლოს, ვიღაც ძვლისმკვნეტელას მაინც არ არევია გული - დაკოშტებული ზაფრა რკინის ნატეხივით
ჩამრგვალებული, აღაჟღაჟებული და ჯერ კიდევ ქორფა სიფათი გახირულიყო კუჭში, კუჭში შეყუჟულიყო ის მოკრუნჩხული
გამოტყვრა. საშინელება და ჯამიტლეკიათა მწკრივებს შუა ბებიამ უკანვე
- თითი ჩაიყავი პირში, მიდი, - ჩაესმა მარტინს. წაათრია მარტინი, მაგრამ სწორედ აქ მოიწია დასამართი. შუაგულ
ბოღმა ყელში მოებჯინა მკვლელის ამ კეთილი რჩევის რესტორანში, იმ ჯალათის მაგიდასთან, სახეგაბადრული რომ
გაგონებაზე, ტვინი აემღვრა მისი აჭარხლებული სიფათის ატრიალებდა დანას და ბავშვის ვარდისფერ, სისხლიან ხორცს
დანახვაზე და ანზადად ძია ალბერტი მოენატრა, მოენატრა დედა, ანაკუწებდა, კუჭში შეყუჟული საშინელება უცებ ყელში მოებჯინა;
გლუმის ალალი და ოთხკუთხა პირისახე, მოენატრა ბოლდა, იმ არც ვისმესი მოხათრებია, შუბლის ძარღვიც არ გასტოკებია,
თავისი კუპრივით შავი თმითა და ქათქათა სახით, მოუნდა პირიქით, ამაყად ეჭირა თავი და როცა კუჭმა ის საშინელება
ფეხბურთის თამაში ბრილახსა და ბეერენდთან ერთად, მაგრამ გადმოანთხია, მარტინს გაღიმებაც კი არ ეუხერხულა.
რაღა დროისაა - ყველა გზა შეუკრეს და ახლა ამ ქათქათა ჯალათს, ჯერ იყო და, სახე აელეწა, მერე კისრიდან
საპყრობილეშია გამომწყვდეული; ბოყინის მოყვარულ და შარდის მოყოლებული მთელი პირისახე ყვითლად დაეფოთლა, გაისმა
მაქცევარ ღორმუცელებს შორისაა გამოჭერილი, სამუდამოდ შეძახილები, დანა-ჩანგლების ჩხაკუნ-ჩხარუნი, დაფაცურდნენ
განწირულია ცხელი შარდისა და ლიმონის ესენციის საყნოსავად. კელნერები, ხოლო პირგაბადრულმა ბებიამ, - ზარალი ხომ უნდა
ფარეშის რბილი, თბილი ტორი მარტინს კეფაზე მოეფერა - და ავანაზღაუროო, თავისი საბანკო წიგნაკი ამოამზეურა. მარტინს
მისმა კეთილმა, გათქვირულმა პირისახემ ზემოდან ჩამოხედა: ტანსაცმელი არ დასვრია, არც სახეზე აჩნდა რაიმე. ეგ იყო ტუჩები
- რა მოგივიდა, ბიჭიკო? მოიწმინდა ცხვირსახოცით. მარტინს გულზე მოეშვა; უვნებელი,
გალაღებული და გამარჯვებული გამოვიდა ამ ბრძოლიდან. არც
ხელები დასვრია, არც მის სულს მოსცხებია ლაქა, ეგ იყო, უკანვე

ამოანთხია ის, ძალისძალად რაც ჩაუტენეს პირში. არადა, ბებიასაც გავსებულ ჯამებს, ოხშივარი რომ ასდიოდა, გაუმაძღარი
დაეკარგა მადა. მაგიდაზე ხელუხლებლად დატოვა ნამცხვარიც, ბავშვიჭამoები ითხოვენო. ხუთი წლის ასაკიდან მოკიდებული
ნაყინიც, ყავაც. ბებიამ ჯერ ერთი ჩეკი მოხია, მერე მეორე, - ყურადღებით აკვირდებოდა, როგორ სადილობდნენ უფროსები,
დასვრილი კოსტუმის საზღაური და ბოლოს, კელნერების რას შეექცეოდნენ და ბოლოს გულდაჯერებით დაასკვნა, იქ რაც
დასაშოშმინებლად კიდევ ერთი ფურცელი მოახია წიგნაკს. ახლა, ხდება, ყველაფერი ამორალურიაო. მაგრამ ბებიას მაინც დაჰყავდა
როცა დაუცარიელდა კუჭი, მარტინს ყინჩად ეჭირა თავი და ბებიას ხოლმე თან და რესტორნის პატრონიდან დაწყებული, ბიჭს უკვე
გვერდიგვერდ უშიშრად მოაბიჯებდა გრძელ, მოყავისფრო- ყველა იცნობდა: იცნობდნენ ბუფეტში მომუშავე გოგონებიც,
ჟანგისფერ საფენზე. კელნერებიც და მარტინმა ერთხელ მათ ჩურჩულსაც მოჰკრა ყური:
შინ ტაქსით დაბრუნდნენ. გზაში ბებიამ ბუზღუნ- მიიხედე იმ რუსის კნეინამ ისევ მოათრიაო თავისი ცინგლიანი
ბუზღუნით ისაუბრა დღევანდელი ახალგაზრდობის წამხდარი ღლაპი. ასე იყო თუ ისე, ბებია მაინც არ იშლიდა თავისას. ეტყობა,
კუჭების თაობაზე. კაციშვილს აღარ შეუძლია მადიანი სმა-ჭამა, მიზნად დაისახა, რადაც არ უნდა დამიჯდეს, ბიჭს უსათუოდ
ნამდვილ თამბაქოსაც ვერ მოწევენ ეს უდღეურებიო, გაიძახოდა. ვასწავლიო რიგიან ჭამა-სმას; მარტინის თვალწინ დატკვერდა და
ასეთ გასეირნებას ექვს თვეში ერთხელ აიტეხდა ხოლმე გამოხრავდა ბატის ძვლებს, იღმურძლებოდა ხორცით,
ბებია. მარტინი წინდაწინ გრძნობდა ამ დღის მოახლოებას, დაღერღავდა და დაჩქლეთდა ბიფშტექსებს. ბიჭს დასანახად
გრძნობდა ისევე, როგორც წარმოდგენის მოახლოებას სათაურით: სძულდა ყველა ეს საჭმელი, ბებია კი ამ კერძებში დიდი
„სისხლი მაქვს შარდში“ და თუ მოახერხებდა, თავსაც უშველიდა: რაოდენობით იხდიდა იმას, რასაც ფ უ ლ ი ერქვა. იხდიდა
"ზედ სადილის წინ დაუძვრებოდა ხელიდან, ან არადა, ძია ქაღალდის ფულს, იხდიდა რკინის ფულს და სხვა აბა რა უნდა
ალბერტს შეეხვეწებოდა, წამიყვანეო სადმე. თუმცა, თავის შველა ყოფილიყო ასე ძვირი, თუ არა ბავშვის ხორცი?
ვადის გადაწევას თუ ნიშნავდა მხოლოდ, რადგან ბოლოს და ბებია რომ რესტორანში იახლებდა, იმ დღის მერე თვეობით
ბოლოს ბებია მაინც გამოიჭერდა მარტინს. მისი ღრმა რწმენით ვეღარ ეკარებოდა ხორცს: პურს, კვერცხს, ყველს ან ბოსტნეულს თუ
ასეთი სადილებიც უნდა შესულიყო ბავშვის აღზრდის პროგრამაში მოკირკნიდა მხოლოდ, შეიძლება რძე დაელია, ანდა, ის
და ხუთი წლის მარტინს ბებიამ ერთ დღეს ასე გამოუცხადა: გემრიელზე გემრიელი წვნიანი მოეხვრიპა, გლუმი რომ იმზადებდა
- აწი ისიც ხომ უნდა ნახო, როგორ უნდა პურისჭამა. სამზარეულოში. გლუმი წინდაწინ მოიმზადებდა ერთი კვირის
და თავდაპირველად ფოვინკელის სარდაფში წააჩიქჩიქა. სამყოფ წვნიანს და ნახარშს იმდენ ხანს გააჩერებდა ცეცხლზე,
მარტინს ჯერ კიდევ მაშინ მოეჩვენა, ბუფეტიდან კელნერებს ვიდრე ბოსტნეული იქნებოდა, ძვლები, თევზი თუ ვაშლი,
დაკლული ბავშვები მოაქვთ, ხოლო ვარდისფერი ხორცით ერთიანად ჩაიხარშებოდა და ფაფად შედგებოდა. გასაოცარი კი ის

იყო, რომ წვნიანი ძალზე გემრიელი იყო და გლუმიც ყოველ წინათ იყო გამოშვებული და რაკი შიგ ძველი ამბები ეწერა, აღარც
მოხარშვაზე ხუთ ლიტრზე ნაკლებს არასოდეს მოიმზადებდა, ეს ბავშვიჭამიებია სადმე ნახსენები.
საზრუნავი ცოტა ხნით მაინც მომაკლდებაო. მეტწილად კი გლუმი ლამის ნიადაგ ჩიბუხს აპლაკუნებდა, ზოგჯერ ლოგინშიაც
პურით, კვერცხითა და კიტრით იკვებებოდა, ვაშლივით რომ ჩიბუხით დაწვებოდა. გლუმი წვნიანს ხარშავდა ხოლმე,
ჩაკბეჩდა ხოლმე. დროდადრო კაი ზორბა გოგრას მოიტანდა ხოლმე კითხულობდა სქელტანიან წიგნებს და უთენია გადიოდა
შინ. გააბოლებდა ჩიბუხს, დადგებოდა გაზქურასთან და საათობით სამუშაოზე: გლუმი ბებიას ფაბრიკაში მუშაობდა.
ელოლიავებოდა წვნიანით სავსე ქვაბს, დროგამოშვებით გემოს მართალია, უცნაური ხასიათი ჰქონდა, მაგრამ კეთილი კაცი
გაუსინჯავდა, მერე კიდევ ჩაუძახებდა რაიმეს, ხახვს, მშრალი ეთქმოდა. მარტინს უყვარდა გლუმი, თუმცა კი, გლუმის უკბილო
ბულიონის ნატეხს, ანდა გამხმარ მწვანილს, წინდაწინ რომ პირს და მის მოტვლეპილ თავს რომ დალანდავდა, ზოგჯერ ტანშიც
დაფშხვნიდა ხოლმე თითებით. გლუმი ჯერ დაყნოსავდა იმ თავის შეაჟრჟოლებდა ხოლმე. უკბილოც იყო და ქაჩალიც, მაგრამ ამას
ნახარშს, გემოსაც გაუსინჯავდა და ვიდრე ქვაბს გაზქურიდან თავ-თავისი მიზეზი ჰქონდა: გლუმი საკონცენტრაციო ბანაკში იყო
ჩამოდგამდა და მაცივარში შეინახავდა, - ესეც მთელი კვირის ნამყოფი. თავად არასოდეს გაიხსენებდა იმ ამბებს, მაგრამ ძია
საზრუნავი მოვისტუმრეო, - ერთთავად ღიმი დასთამაშებდა ალბერტი იტყოდა ხოლმე, ბანაკში რაღას არ შეესწრო, სიკვდილიც
სახეზე; სამუშაოზე წასვლის ხანს გლუმი წვნიანით აივსებდა თავის ნახა, დახვრეტაც, ძალადობაცა და მილიონობით ადამიანის
კარდალას, ჩაუხრახნიდა თავს, მერე ნახევარ კიტრს ჩაიგდებდა სასოწარკვეთილების მოწმეც არისო. ეს ყველაფერი გლუმს
ჯიბეში, ჩაიდებდა პურის ყუას, ძეხვის ნაჭერსა და რაიმე წიგნსაც საკუთარი თვალით ენახა და ამიტომ იყო, თავის ასაკთან
წაიძღვანებდა. უცნაურ წიგნებს კითხულობდა გლუმი: ერთ-ერთ შედარებით ხნიერი ჩანდა. მარტინს ბებიაზე უფროსიც ეგონა იგი,
სქელტანიან წიგნს „დოგმატები“ ჰქონდა სათაურად, მეორეს - მაგრამ გლუმი თურმე თხუთმეტი წლით უმცროსი ყოფილა
„ღვთისმეტყველება და ზნეობა“. კითხვის დროს წიგნში ფანქრით ბებიაზე.
აღნიშნავდა ხოლმე რაღაცებს, არადა, ისეთი სათაურები ჰქონდა უცნაურად ლაპარაკობდა გლუმი; კი არ ლაპარაკობდა და,
ყველას, ბევრს ვერაფერს გაიგებდი, თუმცა, „ღვთისმეტყველება და სიტყვებს თითქოსდა გუნდა-გუნდად ყრიდა პირიდან; თან პირსაც
ზნეობა“, ეტყობა, ა მ ო რ ა ლ უ რ თ ა ნ უნდა ყოფილიყო იმოდენაზე დააბჩენდა, მთელ პირის ღრუს გამოაფენდა ხოლმე;
დაკავშირებული. გლუმმა მშვენივრად იცოდა, რა იყო ა მ ო რ ა ლ უ დააღებდა პირს და თვალწინ აგეფარებოდა გადატლიპინებული
რ ი და რა - არა, მაგრამ მისთვის რომ დაგეჯერებინა, ფოვინკელის ვარდისფერი ღრუც, ჩამუქებული ნუნებიც. უცნაურად
სარდაფში არც ბავშვებს ჭამენ და ს ა ე რ თო დ, ა რ ა ფ ე რ ს დაატრიალებდა ენას, ავარჯიშებსო თითქოს, უმალ იმას
სჩადიანო ა მ ო რ ა ლ უ რ ს. შესაძლოა, გლუმის ის წიგნი კაი ხნის იფიქრებდი, ახლა იქნება და პირიდან ბურთივით მრგვალ,

ფუნჩულა საგანს გადმოაგორებსო, მაგრამ ანაზდად სიტყვას კედლის გასწვრივ გლუმს მსოფლიო რუკა ჰქონდა
გაიგონებდი მხოლოდ - „ჩვენიო“ - იტყოდა. მომდევნო სიტყვა გაკრული, თავად რომ ხატავდა და წარწერებსაც თავად ურთავდა.
კიდევ უფრო გატისნული, კიდევ უფრო მოზრდილი და გლუმმა ქაღალდის რამდენიმე სქელი ფურცელი ერთმანეთს
შემომრგვალებული მოგეჩვენებოდა, იფიქრებდი, პატარა გოგრის დააწება, თვეების განმავლობაში აზუსტებდა კედლის შესაბამის
ოდენა მაინც იქნებაო; ნელ-ნელა მოიკიდებდა ყალიბს, მასშტაბს, მერე კი თავაუღებლად, გულდასმითა და მოთმინებით
თანდათანობოთ დაივარგებდა, ბოლოს კი ისევ სიტყვად, გადმოიტანა რუკაზე საზღვრები, მთები და მდინარეები, ზღვები
შედარებით მოზრდილ სიტყვად გადმოუგორდებოდა პირიდან, - და ტბები. გლუმი ხშირ-ხშირად წაშლიდა ხოლმე ნახატს, მერე
„ღვთისმშობელიო“ - გაიგონებდი. სიტყვა „ღვთისმშობელი“ ფრთხილად გამოხაზავდა ხელახლა და დიდი მზადების შემდეგ
გლუმის პირში საოცრად აფუვდებოდა ხოლმე და სიდიდით საღებავებით შეუდგა დედამიწის ზედაპირის მოხატვას.
გასაბერ ბუშტს უფრო ჰგავდა, ვიდრე პატარა გოგრას. გლუმს უკიდეგანო დაბლობების დასახატად აუარება მწვანე საღებავი
თვალები უბრწყინავდა, თხელი ცხვირი უთრთოდა, ხოლო დაეხარჯა, მთებისათვის ყავისფერი, ხოლო ოკეანეებისათვის -
პირიდან, შესაძლოა, არც გასაბერი ბუშტი გადმოგორებოდა, არც ლურჯი.
გოგრა, უბრალოდ ნამყენი ვაშლის ოდენა სიტყვა ამოეგდო - გლუმი ჯერ კიდევ მაშინ იყო ბევრის მომსწრე და
„ძლიერიო“, დაეძახებინა: „ძლიერი“ გლუმის უსაყვარლესი სიტყვა მნახველი, ვიდრე მათს სახლში დადგებოდა ბინად. არადა, ეტყობა,
იყო და ამ სიტყვის პირველ მარცვალს გლუმი განსაკუთრებული კარგა ხნის წინათ დასახლდა მათთან, რადგან მარტინს რაც თავი
სინაზით წარმოთქვამდა, განსაკუთრებული მონდომებით ახსოვდა, გლუმი ყოველთვის მათს სახლში ცხოვრობდა. ბევრი რამ
ჩამოამრგვალებდა ხოლმე. ენახა გლუმს, ვიდრე სამშობლოდან წამოსული რაინის ნაპირებს
ღვთისნიერი კაცი იყო და მეგობრობასაც გაგიწევდა, მაგრამ მოადგებოდა. მაგრამ, აი, სახატავი ყუთი კი, ალბერტმა რომ უჩვენა
რაიმე მოსაყოლს რომ წამოიწყებდა, ძნელად თუ დაუგდებდი მაშინ, ნამდვილად არსად ენახა და გლუმიც იმაზე მეტად
ყურს: სიტყვებს ხამუშ-ხამუშ ამბობდა, ვიდრე მომდევნო სიტყვას მოიხიბლა, ვიდრე თვითმფრინავებისა და ტაძრების ხილვით
გადმოაგორებდა, ამასობაში წინა სიტყვა გადაგავიწყდებოდა და მოიხიბლა ოდესღაც. გლუმმა მაშინ ძია ალბერტის ხელის
აზრსაც ვერაფერს გამოიტანდი. დინჯად, დიდის ამბითა და მოძრაობას წაბაძა: ჯერ წყალში ჩააწო ფუნჯი, მერე ტუბიდან
მოთმინებით, - აკი „მოთმინებაც“ ამორჩეულ სიტყვად ეგულებოდა გამონაჭყლეტი საღებავი დააცხო ზედ, ფუნჯი ქაღალდზე გაუსვა
- დიდის მოთმინებით მოგითხრობდა ხოლმე რაიმეს, ხოლო თუკი და როცა ფურცელზე წითელი ფერი გაიხაზა, ღია წითელი ხაზი,
თავს ძალას დაატანდი და ყურს დაუგდებდი, საოცარ ამბებსაც სიხარულისგან სიცილი აუტყდა. იმავ დღეს გლუმმა თავადაც
ბევრს მოისმენდი. შეიძინა სახატავი ყუთი. ძალზე დიდხანს, ძალზე ზუსტად და

ძალზე დიდი მოთმინებით ხატავდა გლუმი დედამიწას. ხატვა ძეხვს. გლუმის ძეხვი სულაც არ ჰგავდა ბავშვის ხორცს, მართალია,
სადღაც იმ ადგილიდან დაიწყო, სადაც ასე გადამწვანებული იყო ისიც მოწითალო ფერისა იყო, მაგრამ ფქვილის გემო უფრო
ყოველივე - ციმბირიდან, სწორედ აქ დასვა პირველი შავი დაკრავდა, ვიდრე ძეხვისა და ბოლდაც სულ იმას გაიძახოდა,
წერტილი. „აი, აქ, დავიბადეო - თქვა გლუშმა, - აქედან თხუთმეტი მაგისი ძეხვი ცარიელი ფქვილი და მარგარინია, ხარის სისხლი
ათასი კილომეტრის სავალზე“. „თხუთმეტი ათასი კილომეტრის“ სულ ერთი-ორი წვეთი თუ ექნებაო გარეული.
სათქმელად ერთი წუთი დასჭირდა თითქმის: ჯერ ვაშლი და კვირაობით გლუმს თორმეტ საათამდე ეძინა. მერე
გოგრა ამოუგორდა პირიდან, მერე ვაშლი და ბურთი, მერე ისევ ისაუზმებდა, შეხვრეპდა წვნიანს, შეჭამდა გოგრას, ხოლო თუ
ბურთი, ისევ ვაშლი და გოგრა; ზოგჯერ იფიქრებდი, სიტყვებს ყავადანში ყავა დარჩებოდა, გაიცხელებდა და თავის ოთახში
ალბათ სასასთან აცხობსო, თითქოს გემოსაც გაუსინჯავდა, აიტანდა. შუადღის ოთხ საათამდე უკირკიტებდა ხოლმე იმ თავის
გალოკავდა, გამოლოკავდა და ბოლოს გარეთ გადმოაგორებდა სქელტანიან, უცნაურ წიგნებს და თვეში ერთხელ, მასთან ვიღაც
მარცვალ-მარცვალ, მოფრთხილებით, შეფოფინებით, ჩია, ხანშესული მღვდელი მოდიოდა, მონაზვნებთან რომ იდგა
აქედან თხუთმეტი ათასი კილომეტრის სავალზე დაიბადა ბინად; მოვიდოდა და მთელს ნაშუადღევს გლუმის ოთახში იჯდა,
გლუმი და სინამდვილეში მას გლუმი კი არა, გლუმბიხ საუბრით კი იმაზე საუბრობდნენ, რაც წიგნებში ამოეკითხა გლუმს.
ხოლოკუსტებანი ერქვა. ყურზე მოესალბუნებოდა ხოლმე იმის მოგვიანებით დედის ოთახში მოიყრიდნენ ხოლმე თავს, მღვდელი
გაგონება, თუ როგორ ამოანიღნიღებდა გლუმი თავის სახელს, თან და გლუმი, ძია ალბერტი და მარტინი, სვამდნენ ყავას და ბევრსაც
მის მნიშვნელობას ახსნიდა; მისი სახელი თურმე მზემანათობელს კამათობდნენ, - დედა მღვდელს შეებმებოდა ხოლმე პირში, ან
ნიშნავდა, რომლის ქვეშ მარწყვი მწიფდება. არადა, ძია ალბერტი შეეკამათებოდა მღვდელს, გლუმი მუდამ
თუკი მოეპრიანებოდა, ჰაინრიხ ბრილახთან ერთად მღვდლის მხარეზე იყო, ბოლოს კი მოთმინებით გადმოაგორებდა
ააკითხავდა გლუმს და თხოვდა, შენი სახელი და გვარი გვითხარი, პირიდან: წავიდეთ, მამაო, შნაპსი გადავკრათ, გაგვიჭირდებაო ამ
მერე კი მნიშვნელობა აგვიხსენიო და ამის მოსმენა ისევე სულელების ხელში.
სასიამოვნო იყო, აი, კინოს რომ ნახავ ხოლმე. გლუმი რომ ამას იტყოდა, ყველას გულიანად გაეცინებოდა,
დასაღონარი ის იყო მხოლოდ, რომ გლუმი იშვიათად გლუმი კი ჩია მღვდელთან ერთად მართლაც წავიდოდა შნაპსის
დაუხვდებოდა შინ, უთენია მიდიოდა სახლიდან, ჯერ წირვას დასალევად.
დაესწრებოდა, მერე ხილფაფის ფაბრიკისაკენ გაუყვებოდა გზას და კვირაობოთ, დილის ოთხი საათიდან საღამოს შვიდის
შინ გვიან საღამოს დაბრუნდებოდა. დაწოლის ხანს ბოლდა ნახევრამდე გლუმი თავის მსოფლიო რუკას აფერადებდა და
სახვალიო საუზმეს მოუმზადებდა ხოლმე: ყავას, კიტრებს, პურს, მარტინიც ამ დროს თუ ნახავდა გლუმს. ხუთი წლის განმავლობაში

მსოფლიო რუკის ერთი მეოთხედიც ვერ მოეხატა: გულმოდგინედ, საძოვრად არ ვარგოდა და მეც საქონელს ტყეზე გადავდენიდი
ზედმიწევნით ზუსტად იხატავდა ხოლმე ძია ალბერტის მსოფლიო ზოგჯერ, მერე მდინარის პირას ჩავიყვანდი, სადაც უხვად იყო ჟიჟო
ატლასიდან. ვიდრე ჩრდილო-ყინულოვან ოკეანეს ხატავდა, და ღრინჭოლა, მდინარეს კიდევ შეხტიშეხნაშეხტიხო ერქვა, ე. ი.
ჯორკოზე იდგა; ის ჯორკო მერე სარდაფში ჩაიტანეს და მხოლოდ წყალი, რომელსაც მოაქვს თევზი, მოაქვს ყინული, მოაქვს ოქრო“.
მოგვიანებით ამოიტანეს ისევ, როცა გლუმი შპიცბერგენის, გლუმის პირიდან ამოთუხთუხებულ ველურ ხმებს რომ
გრენლანდიისა და ჩრდილოეთ პოლუსის მოხატვას შეუდგა. გაიგონებდი, უნდა მიმხვდარიყავი, ეს არისო ის წყალუხვი, ცქაფი,
გლუმს ტუბებით ეხარჯებოდა მწვანე, ყავისფერი და ბობოქარი და ცივი მდინარე. შეხტიშეხნაშეხტიხო მაღალ მთებში
ლურჯი საღებავი. მოგვიანებით თეთრი საღებავის ხმარებაც იღებდა სათავეს, რომელთა მიღმა ინდოეთი გაწოლილიყო.
დაიწყო, რომ ყავისფერი, მწვანე და ლურჯი ფერები გაეჯერებინა და გლუმი ისევ დაადებდა ხოლმე თითს სიმწვანეში
და ჩრდილო-ყინულოვან ოკეანეს ყინულისფერი დასდებოდა, ჩაკარგულ იმ წერტილს, სადაც თვითონ დაიბადა,
დაბლობებს სალათისფერი მოჰფენოდა, ხოლო ყავისფერ მთებს „მამაჩემი ტომის ბელადი იყო, მოგვიანებით მან კომისრად
ზუსტად ისეთი ფერი აჰყოლოდა, აი, ქვიშას რომ ახლავს რაინის გამოაცხადა თავი, არადა, მაინც ბელადად ითვლებოდა, თუმცა კი
ნაპირებზე. კომისარს უწოდებდა თავის თავს და ყოველ გაზაფხულზე, როცა
ძია ალბერტი ხომ მხატვარი იყო და ისიც კი იტყოდა შეხტიშეხნაშეხტიხო ყინულის არტახებს მოიშორებდა, ტყეში
ხოლმე, გლუმი მშვენივრად ხატავსო. ფუნჯის ერთი მოსმით ფოთოლს გამოიტანდა კენკრა და ბალახიც აბიბინდებოდა, მამაჩემი
შეეძლო დაეხატა ცხოველები, ადამიანები, სახლები, ხეები და დრო კომისრად მოქცევის მერეც იმ საქმეს ეწეოდა, უხსოვარი დროიდან
თუ მორჩებოდა, ხატავდა კიდეც: ხატავდა წითელ ძროხებს, რომ ითვლებოდა ტომის ბელადთა მოვალეობად: წილს უყრიდა
ჩალისფერ ცხენს, ცხენზე კიდევ ჩაგოდრებულ და შავთანა კაცს ხოლმე ყმაწვილებს, მერე კი ერთ-ერთ ყმაწვილს მდინარეს
შემოაჯენდა. შესწირავდნენ, შეხტიშეხნაშეხტიხომ არ წალეკოსო ყველაფერი,
„მამაჩემს წითელი ძროხები ჰყავდა, სულ მთლად წითელი, თან ბევრი, ბევრი ოქრო გამორიყოსო ნაპირზე. ამ ადათსა და წესს
- ჰო, იცინე, რამდენიც გინდა, - ისეთი ფერისა იყო ის ძროხები, ნაჩუმათევად მისდევდნენ, რაკიღა იმ ხალხს, მამა რომ კომისრად
გადამწიფებული პამიდვრები რომ გინახავს, ცხენი კიდევ დასვეს, ეს ამბავი არ უნდა სცოდნოდა. თუმცა, ამის თაობაზე
ჩალისფერი ჰყავდა, თავად შავ წვერ-ულვაშს ატარებდა, შავი თმა სიტყვაც არავის დასცდებოდა და ის ხალხიც ვერაფერს ამჩნევდა, -
ჰქონდა და მხოლოდ თვალები უკიაფებდა ლურჯად; ისეთივე ახალგაზრდებს აკი არავინ ითვლიდა, არადა, სოფელში ბევრი
ლურჯი თვალები ჰქონდა აი, ჩრდილო ყინულოვანი ოკეანე რომაა ჭაბუკი იყო“.
რუკაზე. ძროხებს ტყის პირას ვაძოვებდი, მაგრამ ის ადგილი

ვინ მოთვლის, რამდენმა დღემ ჩაიარა, ვიდრე ამ ამბავს მიხვდა, რომ იქ, ტყეში, თხუთმეტი ათასი კილომეტრით
მოუყვებოდა გლუმი. მარტინი წლების მანძილზე, თანდათანობით, მოშორებულ ქოხში, ეტყობა, უ რცხ ვ ო დ ბ დ ნ ე ნ და, შესაძლოა, ა
გამოძიება-გამოკითხვებით აკოწიწებდა ამ ამბავს. მ ო რ ა ლ უ რ ა დ ა ც იქცეოდნენო. „ასე კი იყო, მაგრამ
შეხტიშეხნას გამონარიყში ბლომად ყოფილა ოქრო. ამ ოქროს დაჰყვებოდნენ თუ არა შამანების სურვილს, ხელად
ნაწილს იმ ხალხს აძლევდნენ, გლუმის მამა ვინც კომისრად აქცია, გამოჯანსაღდებოდნენ ხოლმე და ყოველივე ეს, - ავადმყოფობა
ყველაზე მეტი ოქრო კი ფრიცს მიჰქონდა. ფრიცს რომ ახსენებდა, ერქვა თუ გამოჯანსაღება, ფრიცს მოჰქონდა თავისი შუშის
გლუმი ბუჩქებს დახატავდა ხოლმე. დახატავდა ტყეს, კენკრასა და ამპულებით“.
ყინულივით ცივ შეხტიშეხნას. ფრიცს სცოდნია, სად იყო მდინარის ერთ ხანს ასე ყოფილა, მერე კი გლუმი გამოქცეულა,
ფონი, ჰოდა, მოვიდოდა ხოლმე, მოიტანდა სიგარეტებს, - „იმ იმიტომ რომ შეხტიშეხნაში გადაგდება კენჭისყრით მას უწია.
თეთრ ჩხირებს, - მშრალი ბედნიერებით რომ ავსებდა ტვინს“. ფრიცი დახმარებია გაქცევაში. ამ ამბავს წლების განმავლობაში
სიგარეტების გარდა ფრიცს სხვა რაღაცაც მოჰქონდა ხოლმე, - ყვებოდა გლუმი, ზოგჯერ ერთი-ორ წინადადებას თუ
შუშის ამპულები და გლუმის დაწვრილებით აღწერის შემდეგ ამოღერღავდა, მერე კი რამდენიმე კვირა კრინტსაც არ დასძრავდა.
მარტინმა დაასკვნა, ისეთივე ამპულები იქნებოდა, შპრიცს რითაც შვიდის ნახევარი რომ მოაწევდა, გლუმს პირზე შეაშრებოდა
ავსებს ექიმი, რომ ბებიას შეუშხაპუნოსო მკლავში. სიტყვა, ფუნჯს წყალში გაავლებდა ხოლმე, გულდაგულ
- კი მაგრამ, მამაშენს რისთვის უნდოდა ეს ამპულები? გაამშრალებდა, ხელახლა მოუკიდებდა ჩიბუხს და ჩაფიქრებული
- ამას მოგვიანებით მივხვდი. ყოველ გაზაფხულზე, ტყეში ჩამოჯდებოდა საწოლის კიდეზე, რომ ფლოსტები წაეძრო და
ჩადგმულ პატარა ქოხში დღესასწაული ეწყობოდა, ამ ფეხსაცმელი ჩაეცვა. მის ზურგს უკან, მსოფლიო რუკაზე ლამაზად
დღესასწაულში მხოლოდ ახალგაზრდა გოგონები ლაპლაპებდა ნაირ-ნაირი ფერები, მაგრამ დედამიწის ის ნაწილი,
მონაწილეობდნენ, მეტ-ნაკლებად ასაკოვანი ქალი ერთიც არ უნდა გლუმს რომ მოხატული არ ჰქონდა ჯერ, უსასრულო და დაუსაბამო
გამორეულიყო, მხოლოდ და მხოლოდ ახალგაზრდა გოგოები, ეჩვენებოდა მარტინს; უსაზღვროდ დიდი ეჩვენებოდა თეთრი
მათთან ერთად კი იმ ქოხში მამაჩემი იყო და კიდევ ორი კაცი, ზღვები, ფანქრის მიცრეცილი შტრიხით რომ იყო დედამიწისაგან
შამანებს რომ ვეძახდით. თუ ვინმე გოგო უარზე დადგებოდა და გამოცალკევებული, თითქოსდა უსაწყისო იყო და ბოლო არ უჩანდა
დღესასწაულს არ დაესწრებოდა, შამანები დასწყევლიდნენ ხოლმე კუნძულებსა და მდინარეებს, პატარა შავ წერტილთან რომ
და ქალიშვილსაც უსათუოდ რაღაც სენი შეეყრებოდა; ეს რომ თქვა, მოეყარათ თავი გლუმის მშობლიურ მხარეში; ამ ადგილიდან
გლუმი ერთ ხანს დადუმდა, მერე წამოჭარხლდა, კისრიდან ოდნავ ქვემოთ და ხელმარცხნივ, ევროპაში, გლუმს მეორე შავი
მოყოლებული მთელი პირისახე წამოუჭარხლდა და მარტინიც წერტილი დაესვა, რომელსაც კალინოვკა ერქვა. ეს ის სოფელი იყო,

სადაც მარტინის მამა დაიღუპა. კიდევ უფრო ხელმარცხნივ, მსახურობდა და ვაგონებს ცლიდა: ცლიდა შეშას, ცლიდა შეშასა და
ოღონდ შედარებით ზემოთ, ზღვის პირზე თითქმის, მესამე შავი ქვანახშირს, ცლიდა კარტოფილს; საღამოობით კი ღამის სკოლაში
წერტილით ის ქალაქი იყო აღნიშნული, ახლა სადაც ცხოვრობდნენ: დადიოდა და წერა-კითხვას სწავლობდა. ტამბოვში, თურმე,
უზარმაზარ სივრცეში ჩაკარგულიყო პაწია შავი წერტილებით ნამდვილ სახლში ცხოვრობდა და ცოლიც ჰყოლია; გლუმის ცოლს
მონიშნული ეს სამკუთხედი; ტანსაცმელს ვიდრე გამოიცვლიდა, ტატა ერქვა. ხშირად აღწერდა ხოლმე ქალს, დახატავდა კიდეც -
გლუმი იმ გოგრის ნაჭერს მოითლიდა, პატარა მაგიდაზე რომ ქერასა და პირმრგვალს, სახეგაბადრულს. ტატა იმ სკოლაში
ჰქონდა ხოლმე შემოდებული, ჩანთაში წიგნებს ჩაილაგებდა - გაუცვნია, სადაც წერა–კითხვას სწავლობდა თვითონ: გლუმისა არ
„დოგმატებს“, „ღვთისმეტყველება და ზნეობას“, მერე იყოს, ტატაც რკინიგზაზე მსახურობდა; ტატა ჯერ კიდევ ფუთებს
სამზარეულოში ჩავიდოდა, თავის კარდალას პირთამდე აავსებდა დაათრევდა, მაგრამ როგორც კი წერა-კითხვას დაეუფლებოდა,
წვნიანით და ტრამვაის გაჩერებისაკენ წაბაჯბაჯდებოდა. უკეთეს სამუშაოზე მოეწყობოდა და გლუმის ნახატზეც ქერათმიან
ხშირად რამდენიმე კვირადღე გადაებმებოდა ერთიმეორეს, და პირმრგვალ ტატას თითქოსდა კიდევ უფრო გაებადრებოდა
ვიდრე ხელახლა გააგრძელებდა სათქმელს. ზოგჯერ რამდენიმე პირისახე, რადგან ერთ მშვენიერ დღეს იგი ტამბოვის ვაგზალზე
კვირის განმავლობაში ორ, დიდი-დიდი, სამ წინადადებას თუ დადგებოდა და კომპოსტერით ბილეთებს დაჩვრეტდა; ჰოდა,
ათქმევინებდი, მაგრამ თხრობას ყოველთვის იმ ადგილიდან გლუმის ნახატზეც ტატას უკვე კონტროლიორის ქუდი ეხურა,
დაიწყებდა, უკანასკნელად სადაც შეწყვიტა. ოცდაათი წელი ქუდქვეშ ქერა, სქელი ნაწნავი მოუჩანდა, ხელში კიდევ
გავიდა მას მერე, რაც მშობლიური მხარე მიატოვა გლუმმა. საკომპოსტერო მარწუხი ეკავა.
გაქცევაში ფრიცი დაეხმარა და გლუმიც ქალაქში დასახლდა; მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანი წუთი მაშინ დადგა
სწორედ ამ ქალაქში ცხოვრობდა ის ხალხი, მამამისი ვინც გლუმის ცხოვრებაში, როცა ერთი წლის დაქორწინებულები იყვნენ
კომისრად გამოაცხადა; ქალაქს აჩინსკი ერქვა. მოგვიანებით იქ და ტატაც უკვე ტამბოვის ვაგზალზე მუშაობდა, თავზე
ქუჩებს აგებდა გლუმი, მერე ჯარისკაცი გახდა და შორს გაგორდა კონტროლიორის ქუდი ეხურა და ხელშიაც საკომპოსტერო
დასავლეთის მიმართულებით. გლუმს როცა იმის ჩვენება უნდოდა, მარწუხი ეჭირა. ტატამ მხოლოდ ერთი წლის თავზე უჩვენა ის,
დასავლეთისაკენ გავგორდიო, ხელებს ისერიგად აამოძრავებდა, სამზარეულოში დადგმულ ხის ყუთში რომ ჰქონდა გადამალული:
გეგონებოდა, თოვლის ბურთს მიაგორებსო. გლუმის ნაამბობში პატარა ხატი - ჯვარცმული ქრისტე და ღვთისმშობლის
სხვა სახელებიც ამოტივტივდა: ომსკი, მაგნიტოგორსკი, ხოლო მედალიონი, ხოლო ღამ-ღამობოთ, როცა გვერდიგვერდ იწვნენ,
კიდევ უფრო დასავლეთით და დასავლეთით, სხვა ქალაქი ყოფილა ტატა წვრილ-წვრილად უამბობდა ხოლმე ყოველივეს და გლუმსაც
- ტამბოვი. ამ ქალაქში გლუმი ჯარისკაცი კი აღარ იყო, რკინიგზაზე ცეცხლი მოეკიდა; დახატა კიდეც ის ცეცხლი; დახატა წითელ-

წითელი და ყვითელი ფერები, მაგრამ მოგვიანებით გლუმი ისევ მისეული სიცილიც ისე დახმიანდებოდა, გეგონებოდა, ათასობით
გაგორებულა დასავლეთის მიმართულებით: სულ უფრო და უფრო, დანა სერავსო ჰაერს, ხოლო თუ ბოლდა მაინც არ დაიშლიდა
სულ უფრო და უფრო იზრდებოდა თოვლის ბურთი. გლუმს მაინც თავისას და სიმღერას გააგრძელებდა, გლუმს გულიც კი მოსდიოდა
მოუწია ტატას მიტოვება, იმიტომ რომ ამასობაში ომი დაიწყო, მერე და ყელგამოწვდილი შეეხვეწებოდა ხოლმე: ბოლდა, გეყოფა თუ
გლუმი დაიჭრა, კვლავ აღმოსავლეთისაკენ, ტამბოვისაკენ ღმერთი გწამს, ნამდვილად ჭკუიდან შემშლიო.
გამოგორდა, მაგრამ ტატა მიწამ ჩაყლაპაო თითქოს, არავინ იცოდა გლუმი ძია ალბერტმა მოიყვანა სახლში. ამ თმადაცვენილ,
მისი ასავალ-დასავალი. თავისი ქუდითა და საკომპოსტერო უკბილო ურჩხულს, ალბერტი ხილფაფის ფაბრიკის ჭიშკართან
მარწუხით ერთ დღეს სახლიდან გამოსულა თურმე და შინ აღარ წააწყდა. გლუმი თურმე სამუშაოს ითხოვდა, დარაჯი კი მის
მიბრუნებულა. გლუმი ტამბოვში დარჩა, სად არ ეძება ტატა, მაგრამ გაგდებას ცდილობდა. ალბერტმა იგი შინ წამოიყვანა და გლუმს
ვერსად მიაგნო, მოგვიანებით კი გლუმი ისევ დასავლეთისკენ ბებიაც ტკბილად დაუხვდა, თუმცა, ბებიას სასახელოდ უნდა
გაგორდა, ისევ გახდა ჯარისკაცი, იმიტომ რომ მოუშუშდა ითქვას, რომ მართალია, შეხლა–შემოხლაც ხშირად ჰქონიათ,
ჭრილობა და გლუმიც მიგორავდა და მიგორავდა, ვიდრე ახალ მაგრამ იგი ბოლდასაც კარგად ეპყრობოდა.
გაჩერებას მიაღწევდა, რომელსაც საკონცენტრაციო ბანაკის ბოლდაზეც შეიძლებოდა იმ უცნაური სიტყვის თქმა,
ნაცვლად, უბრალოდ, ბანაკს უძახდა ხოლმე. გლუმს აქ კბილები საკუთარ თავზე რომ იტყოდა ხოლმე დედა: აქაოდა, წამხდარი
დასძვრა, დასცვივდა თმა, არადა, ეს ყველაფერი მხოლოდ ქალი ვარო. ბოლდა წამხდარი ქალი იყო, ასაკით ბებიას კბილა თუ
შიმშილის ბრალი როდი ყოფილა, გლუმს იქ საშინელებაც ბევრჯერ იქნებოდა და ყოველთვის, როცა კი საკუთარ ცხოვრებაზე
უნახავს და გლუმი რომ „საშინელება იყოო“ იტყოდა. ეს სიტყვები მოყვებოდა რაიმეს, ასე გეგონებოდა, ვიღაც სხვა ადამიანზე
მართლაც საშინლად ჟღერდა. ასეთ დროს არც ვაშლი ჰყვებაო: ჯერ იყო და, ბოლდა თურმე მონაზვნად აღკვეცილა,
გადმოუგორდება პირიდან, არც გასაბერი ბუშტი; გლუმი დანებს მაგრამ მოგვიანებით მაინც გათხოვილა, მერე ქმარი გარდაცვლია
ისვრიდა თითქოს, ხოლო სახეზე ისეთ კოხებს შეიკრავდა, მარტინს და ბოლდაც ხელმეორედ გათხოვილა. ბებია რომ ბოლდას
თავზარი დაეცემოდა, თან ისევე გახევდებოდა, როგორც წაეკინკლავებოდა, რას არ უძახდა ხოლმე: ხან - შე ლტოლვილო
პირმოლაფშული, გაცინებული გლუმის დანახვისას; აი, სიცილით მონაზონოო, ეტყოდა, ხან - შე ქვეყნის ნათრევოო - მიაძახებდა,
კი გლუმს მაშინ გაეცინებოდა, როცა ქორალების სათქმელად ბოლდა კი, ამის გაგონებაზე ხითხითს მოჰყვებოდა, მართალია
ბოლდაც მოაკითხავდა მის ოთახს. გლუმი კარგად მღეროდა, წამხდარი ეთქმოდა, მაგრამ მაინც გულკეთილი ქალი იყო; აი,
მაღალი, ძლიერი ხმა ჰქონდა, მაგრამ საკმარისი იყო ბოლდა გლუმიც ხომ უცნაური კაცი იყო, შეიძლება დანახვაც
აჰყოლოდა სიმღერაში, რომ გლუმს უცებ სიცილი წასკდომოდა და შეგზარებოდა. ცოტათი, მაგრამ გლუმზეც კარგს თუ იტყოდი

მხოლოდ. საკუთარ ცხოვრებაზე რომ გააბამდა ლაპარაკს, ბოლდა დაუდგა გრებჰაკესა და ვოლტერსის ურცხვობა ბუჩქებში, მათი
ყველაფერს აურ-დაურევდა ხოლმე: ვეღარ მიხვდებოდი, როდის აჭარხლებული სიფათები, ჩახსნილი ხვანჯრები და
აღიკვეცა მონასტერში, როდის დაქვრივდა, ან რომელი იყო ახალმოთიბული ბალახის მომწარო სუნიც უმალ იყნოსა.
პირველი ქმარი და რომელი - მეორე. „მონასტერში როცა - ღორობაა და მეტი არაფერი, - იტყოდა ხოლმე ბოლდა,
ვცხოვრობდი“ - დაიწყებდა ბოლდა, ორიოდე წინადადების შემდეგ როცა გლუმის ოთახში შემოვიდოდა. ბოლდას მონათხრობზე კი
კი ნათქვამს ასე დაურთავდა: „აი, დუქანი როცა მქონდა გლუმი თავს გააქნევდა მხოლოდ, ისე დინჯად, ისე მოთმინებით
კობლენცში, ელექტროსაქონელი: უთოები, ელექტროღუმელები და გააქნევდა თავს, რომ ბოლდა თვალდათვალ გაწიწმატდებოდა,
მისთანობა“, მაგრამ მომდევნო წინადადებაში ისევ მონასტერს უმალ აყვიტყვიტდებოდა: - შენ კულტურისა რა გესმის, შე
ახსენებდა და თავისი მზითევის აღწერას მოჰყვებოდა. „პირველად გადაყრუებულო. - ამაოდ ცდილობდა, ლაზათიანი სიტყვითაც
რომ დავქვრივდი“, - იტყოდა ბოლდა, მაგრამ ანაზდად ისევ მივამათხრახებო, მაგრამ რაკი ხეირიანს ვერაფერს მოიფიქრებდა, -
აბდაუბდა გადასკუპდას მოედებოდა: „ღმერთმანი, კარგი ადამიანი შე გადაყრუებულო თურქოო, მიაძახებდა და გლუმიც ისე
იყო“ - მოროტავდა. იცინოდა, იფიქრებდი, ათასობით დანა სერავსო ჰაერს. არადა,
- ვინ? რაღას ჩამოუჯდებოდა ოთახში, წარამარა თუ გული მოსდიოდა
- ვინ და, ჩემი მეორე ქმარი ჩემდა ბედად, არაფერი გლუმზე? მოსვლით კი ბოლდა ხშირ-ხშირად მოაკითხავდა ხოლმე,
ესაქმებოდა ვაჭრობასთან. მოხელედ იდგა, ზნეობის პოლიციაში მოაკითხავდა და საუზმეზე დაიწყებდა ლაპარაკს. თუმცა კი, რა
მსახურობდა. სალაპარაკო თემა ეგ იყო; მით უმეტეს, რომ სახლის თითოეულ
- ეგ რაღას ნიშნავს? ბინადარს ერთი და იგივე საუზმე ერგებოდა, უფრო ზუსტად რომ
- ამას მაინც ვერ გაიგებ, არადა, საბედნიეროდ, სწორედ ვთქვათ, თითოეულს თავთავისი, სხვისი საუზმისაგან
ისინი მაძლევენ პენსიას. განსხვავებული, მაგრამ მუდამ ერთი და იგივე არჩივი ეკუთვნოდა.
საეჭვო ნართაულები ეგრეთ წოდებული „ზნეობის დედა, მაგალითად, ნამდვილ ყავას სვამდა, ისეთივე მაგარ ყავას,
პოლიციის“ საქმიანობის თაობაზე იმ აზრს ააღებინებდა მარტინს, ძია ალბერტი რომ გამოჟურავდა ხოლმე, გლუმი კიდევ, მარტინისა
ეს ამბავი ამორალობასა და უზნეობასთან უნდა იყოსო არ იყოს, ყავის სუროგატს სჯერდებოდა, ხოლო ბოლდა რძესა და
დაკავშირებული; მაშასადამე, ბოლდას სწორედ ამ პოლიციამ თაფლს მიირთმევდა. თითოეულისათვის ცალ-ცალკე იდგა
დაუნიშნა პენსია; თავის ნართაულებში ბოლდა დროდადრო ხუფიანი ყავადანი, თითოეულს ცალკე თეფშზე ეძლეოდა კარაქი,
ბუჩქებს ახსენებდა ხოლმე, - ეტყობა, ბოლდას მეუღლეს ბუჩქების ძეხვი ან ხილფაფა და ყოველივე ამის მომზადება ბოლდას
დათვალიერება ევალებოდა და მარტინსაც ანაზდეულად თვალწინ

ევალებოდა, მაგრამ თითოეულს, როცა კი არ უნდა ამდგარიყო, რაიმე ასეთი, მაშინ თუ ჩაეფსკვნებოდნენ ერთმანეთს და რას აღარ
სამზარეულოდან თავად უნდა წამოეღო თავისი წილი საუზმე. გაიხსენებდნენ: ბოლოს და ბოლოს, ნახირს ერთად
მართალია, წამხდარი ეთქმოდა, მაგრამ ბოლდა მაინც ვმწყემსავდითო, ის თუ გახსოვს, ან ეს ხომ არ დაგავიწყდაო: ბებია
კარგი ქალი იყო. წამხდარი ქალი ეთქმოდა დედასაც და, მარტინი და ბოლდა სუსხიან ქარს გაიხსენებდნენ, აიფელის მთებში რომ
იმასაც ეჭვობდა, დედა ამასთანავე ამორალური ყოფაქცევის ხომ არ დათარეშობდა, ლაპარაკობდნენ ფარღალალა ქოხმაზებზე, საველე
არისო; - აკი ყურიც მოუკრავს, ბებია რომ წინკარში ქურებზე, რომლებზეც ყავასა და წვნიანს იმზადებდნენ და მერე იმ
დაიჯუჯღუნებდა ხმადაბლა: „მაინც სად დაეთრევი ამდენ ხანს?“ სიმღერებს მღეროდნენ, მთელ სახლში რომ კაციშვილს არ
გლუმზე, მაგალითად, ვერაფრით ვერ იტყვი, წამხდარიაო, თუმცა გაეგებოდა. ასეთ დროს გლუმიც მღეროდა ხოლმე თავის დანა-
კი, უცნაური კაცია, თან კეთილიც ეთქმის. აი, ალბერტი კი არც სიმღერებს; მაგრამ ბებია და ბოლდა თუ სადაგ დღეს
უცნაურია, არც წამხდარი, არადა, მაინც კარგი კაცია. ალბერტი გადაეყრებოდნენ ერთიმეორეს და გულსაც ვერაფერი
ისეთივე კაცია, სხვა ბიჭების მამები რომაა. საქმე თუ საქმეზე აუჩვილებდათ, მეტწილად დაკადაკა გაიმართებოდა ხოლმე, ბებია
მიდგა, ბებიაზეც ვერ იტყვი, წამხდარიაო, ვერც იმას დასწამებ, თითს მიიკაკუნებდა შუბლზე და ბოლდას ისე ეტყოდა: შენ ხომ
უცნაური ქალიაო და კაცმა რომ თქვას, ამ ამბავს წყალი არ ყოველთვის შეპრეტილი იყავიო. პასუხად ბოლდაც არ
გაუვიდოდა - ბებია კეთილი ქალიცაა; ის კი არა, ს ა ე რ თ ო დ დაურჩებოდა ვალში, ისიც შუბლზე მიიკაკუნებდა თითს და ასე
კეთილი ქალიაო, რომ თქვა, ამას სხვათა შორის თუ ახსენებ და ეუბნებოდა: შენ თვითონ გიქროდაო ყოველთვის, ამასთანავე... -
კაცმა რომ თქვასო - დააყოლებ. მარტინს ვერა და ვერ გაეგო, რატომ „რა ამასთანავე?“ - უცებ იკივლებდა ბებია, მაგრამ ბოლდა
უშლიდნენ სკოლაში ისეთი სიტყვების წარმოთქმას, როგორიცაა: „ს აღარაფერს უპასუხებდა. ამ შეხლა-შემოხლის მიზეზი მეტწილად
ა ე რ თ ო დ“, „კაცმა რომ თქვას“, ამ სიტყვებით ხომ ისერიგად ბოლდას მოგონილი კერძები იყო: მიწამხალა, კარტოფილის
გააწყობ აზრს, სხვანაირად რომ ვერაფრით ვერ შეიძლებ. ბოლდა, მოტკბო პიურე, თავმოხდილ რძესა და გამლღვალ მარგარინს რომ
მაგალითად, საერთოდ კარგი ქალია. დედა კი, მართალია, კარგი გადაასხამდა ხოლმე ზემოდან და თავმოხდილი რძისაგან
ქალია, მაგრამ კ ა ც მ ა რომ თქვას, ამორალური ყოფაქცევისაა. ეს შეთითხნილი ის წვნიანები, ბებიას მტკიცებით რომ „განგებ
ამბავი ჯერ კიდევ გასარკვევი იყო და მარტინიც წინდაწინ მიაწვავდა“ ხოლმე ბოლდა.
გრძნობდა, ამ ამბის გამორკვევა კარგს არაფერს მიქადისო. „განგებ მიაწვავს ხოლმე, ეგ ღორი, ეგა, რომ დუხჭირი
ბოლდა და ბებია ბავშვობის ამხანაგები ყოფილან და ბავშვობა გამახსენოს, სახლიდან გავაგდებ მაგ ტუტუცს, ეს სახლი
ერთიმეორეს - შეპრეტილოო, უძახდნენ. რაიმე დღესასწაული რომ ჩემია და ვისაც მინდა, იმას გავაჩერებ აქ, მაგას კიდევ სულ
მოაწევდა და გული აუჩვილდებოდათ, ვთქვათ, შობის დღე იყო, ან კინწისკვრით გავაპინტრიშებ°. ასე კი იძახდა, მაგრამ ბოლდა მაინც

არ გაუგდია. გლუმისა არ იყოს, ბოლდაც დიდი ხანი იყო, რაც აქ ცხელ-ცხელ საჭმელებს იქიდან მოატანინებდა ხოლმე:
ცხოვრობდა და ბებიაც ზოგჯერ ნაჩუმათევად შეიძურწებოდა მოატანინებდა ლამის გავარვარებულ ვერცხლის მათლაფებს,
ხოლმე სამზარეულოში, რომ ბოლდასეული კერძებისათვის გემო ნაყინიან ყელყელა სირჩებს, ზემოდან რომ ნაღების ბურკვი ჰქონდა
გაესინჯა; გასინჯავდა მიწამხალას ფაფას, თავმოხდილი რძის დაკოწიწებული, მოატანინებდა წითელ ღვინოს; ხანდახან ყავასაც
წვნიანს და იმ მომჟავო შავ პურსაც წაციცნიდა, ბოლდა რომ რესტორანში დაუკვეთავდა, თუმცა, ხშირად იმის მომსწრეც
შოულობდა სადღაც. გემოს ნახავდა თუ არა, გაფურჩქნულ სახეზე ყოფილან, ბებია ისაუზმებდა მხოლოდ და მთელი დღის
ბებიას ცრემლი ჩამოუგორდებოდა და იმ თეფშს დაეწვეთებოდა, განმავლობაში ლუკმასაც არ ჩაიგდებდა პირში, ან არადა,
საიდანაც ზეზეულად ჭამდა ხოლმე. ამ ამბის შემსწრე ბოლდას კი შემოიჯაჯავდა იმ თავის ხალათს და თომაჰავკის პლაკუნ-
სახეზე უცნაური და კეთილი ღიმი გაუკრთებოდა, მის თხელსა და პლაკუნით შემოუვლიდა ბაღს, ხელებზე ტყავის ძველ
ქაღალდივით თეთრ პირისახეს რომ წამით ახალგაზრდულ იერს ხელთათმანებს წამოიცვამდა, თან ჭინჭარს ღეროებს აჭრიდა,
უბრუნებდა. დაბიბკებული გალავნის მთელ გაყოლებასა და ფანჩატურის
სადილი თითოეულს თავ-თავისთვის უნდა ირგვლივ ზღვად რომ მოასკდებოდა ხოლმე. ბებია
გაეხაზირებინა. გლუმი სადილად წვნიანს შეექცეოდა, მაცივარში საგულდაგულოდ დაეძებდა ახალამონაყარ დუყს, გაახვევდა
და სამზარეულოს თაროებზე კი იგი ზოგან კიტრს ინახავდა, ზოგან გაზეთის ქაღალდში, მოგვიანებით კი სამზარეულოში
ნესვს, კარტოფილსა და ძეხვის იისფერ ბლითებს, სინამდვილეში ჩამოდგებოდა და ჭინჭრის მხალს მოიმზადებდა, მხალისათვის
რომ სულაც არ იყო ძეხვი. სადილისათვის საჭირო სამზადი კიდევ ბოლდას მარაგეულიდან იმ მომჟავო, შავ პურს აიღებდა და
ბოლდასაც ჰქონდა დამარაგებული, ის უფერო სამზადი ყავისფერ, თითო-ოროლა ნაჭერს ჩამოაჭრიდა ხოლმე. დედას, მაგალითად,
მომინანქრებულ ქვაბებში უძველდებოდა ბოლდას. ბებიას კიდევ დროდადრო სულაც გადაავიწყდებოდა, რომ მარტინისა და
მაცივარში თავისი, ყველაზე დიდი განყოფილება ჰქონდა ალბერტისათვის სადილი ჰქონდა მოსამზადებელი. თავად
დათრეული: ძეხვსაც იქ ინახავდა, ხორცსაც, გორად ეწყო ხოლმე ცოტაოდენი საჭმელიც ჰყოფნიდა და საუზმეზე პურის ნაჭერს თუ
ახალ-ახალი, დიდრონ-დიდრონი კვერცხები, ხილის შეწყობაც იქ გააფიცხებდა, კიკილა კვერცხს თუ შეჭამდა, აი, ყავას კი ბლომ-
იცოდა, ბოსტნეულისაც; პირში სიგარეტგაჩრილი ზოგჯერ ბლომად დალევდა ხოლმე. შინ როცა დარჩებოდა, ნაშუადღევის
ნაშუადღევის ოთხი საათისათვის ჩამობანდალდებოდა ხოლმე სამ, ან ოთხ საათზე თუ გაახსენდებოდა, სადილი მაქვსო
სამზარეულოში, დადგებოდა გაზქურასთან და ღიღინ-ღიღინით მოსამზადებელი და დაფაცურდებოდა კიდეც: სახელდახელოდ
შეიბრაწავდა ხორცს, ხრაკის სუნი კი ამ დროს ცხვირში შეათბობდა წვნიანის მზა კონსერვებს, ჯამთასიაში სალათს
უღიტინებდა. დროდადრო რესტორანში დარეკავდა და ქაფქაფა, ჩაჭრიდა. ზოგჯერ დედა გლუმის ქვაბსაც მოაკლებდა წვნიანს და

იმასაც ქურაზე შემოდგამდა, ამის სანაცვლოდ კიდევ გლუმის ამის შესახებ სიტყვაც არავისთან დასცდენია, ეს ამბავი არც ძია
კუთვნილ თაროზე ძეხვს ან თამბაქოს შემოდებდა; ხოლო გლუმი, ალბერტისათვის უთქვამს, არც ძია ვილისათვის, ხანდახან ბოლდას
შინ რომ დაბრუნდებოდა, დუდღუნ-დუდღუნით ჩაათქიშინებდა დაიყაბულებდა ხოლმე და მას მოახარშვინებდა კარტოფილს; ჯამს
იმ თავის ქვაბში ზუსტად იმდენ წყალს, რამდენი წვნიანიც მოაკლო პირთამდე აავსებინებდა, შუაში კი კარაქის მოზრდილ კოშტს
დედამ. მეტწილად დედა ხან სად გაემგზავრებოდა და ხან კიდევ დაატყეპებდნენ, ნელ-ნელა რომ ლღვებოდა ხოლმე, თან წვრილზე
სად, დაკრავდა უცებ ფეხს და ისე წაპანტურდებოდა, მოსახოხნსაც წვრილ, გამომშრალ და თოვლივით თეთრ მარილს თითებით
არაფერს დაუტოვებდა. ასეთ დროს ძია ალბერტი იკისრებდა მიმოაფშხვნიდნენ ზემოდან. ზოგიერთებს მაგალითად,, დღე ისე
ხოლმე მზარეულობას; ბოლდასეულ მიწამხალას ფაფას კარაქითა არ ჩაივლიდა, კარტოფილი არ ეჭამათ და მარტინსაც შურდა მათი;
და რძით შეაზავებდა, თვალდათვალ ტაფამწვარს შეაპიწკინებდა ან აი, თუნდაც ბრილახი: ჰაინრიხს ყოველდღე უწევდა ვახშმისათვის
ბლინებს დააცხობდა, თუმცა დროდადრო ასეც მოხდებოდა: კარტოფილის მოხარშვა და მარტინიც ხანდახან ხელს დაახმარდა
სახლში კაციშვილს ვერ დაიგულებდა, დედაც გაემგზავრებოდა ხოლმე, ჯილდოდ კიდევ თითო-ოროლა ახალგაფცქვნილი
სადმე, წავიდოდა ალბერტიც, აღარც ბოლდა დაუხვდებოდა შინ და კარტოფილით გაუმასპინძლდებოდნენ. ზოგიერთ ოჯახში,
აღარც გლუმი, ჰოდა მარტინსაც, რაკი მეტი გზა არ იყო, თვითონ მაგალითად, - მარტინი თავადაც შესწრებია ამას - სულ სხვანაირად
წაუცდებოდა ხელი გლუმისეული წვნიანისაკენ, მერე შეათბობდა ცხოვრობდნენ; სადილი იყო თუ ვახშამი, ოჯახის ყველა
და შეხვრეპდა ხოლმე წვნიანს, ან არადა, დედის ოთახში წევრისათვის ერთი და იგივე საჭმელი ჰქონდათ; ბოსტნეული,
შოკოლადისა და ნამცხვრის ძებნას მოჰყვებოდა, რადგან ბებიასთან კარტოფილი ან სოუზი. ყველანი ერთსა და იგივე კერძს
თავისი ნებით ასვლა არას დიდებით არ უნდოდა; თავს შეექცეოდნენ: ბებიაც, დედაც, მამაც და ძიაც. იმ ოჯახებში არც
გამოიდებდა ხელად, არიქა, ხორცი უნდა შეგიწვაო - დაიძახებდა, მაცივრები ჰქონდათ, სადაც თითოეული თავ-თავისთვის
ან სულაც ქალაქში წააცუქცუქებდა მანქანით, ხოლო რესტორანში შეინახავდა ათასნაირ საკმაზ–სანელებელს და არც უშველებელი
ისევ გათამაშდებოდა სცენა სპექტაკლიდან: „დიდი კნეინა და სამზარეულოები, სადაც თითოეული თავ-თავისთვის
ცინგლიანი ლლაპი“. მოამზადებდა გამორჩეულ კერძებს. ასეთ ოჯახებში დილაობით
აი კარტოფილს კი, ახალმოხარშულ ან ახლად გაფცქვნილ, დიდი ყავადანი იდგა ხოლმე მაგიდაზე, იმავე მაგიდაზე
მარილმოყრილ და კარაქწანაცხებ, ყვითლად აქათქათებულ გამოიტანდნენ მარგარინს, კარაქს, ხილფაფას და ყველანი ერთად
კარტოფილს, ოხშივარი რომ ასდის და ასდის, მართლაც საუზმობდნენ, ხოლო ნასაუზმევს ბუტერბროდებს
გემრიელად შეჭამდა, მაგრამ კარტოფილს იშვიათად თუ გაახაზირებდნენ სკოლაში, დაწესებულებასა თუ ფაბრიკაში
მოუხარშავდნენ. ძალიან, ძალიან უყვარდა კარტოფილი, მაგრამ წასაღებად; აი, კვერცხი კი იშვიათად ჰქონდათ ხოლმე სუფრაზე და

ისიც, მეტწილად, ან მამას უნდა შეეჭამა, ან არადა, ძიას და ოჯახის გიგზავნით ყველას, ჩემს პატარა ბიჭს და ყველა დანარჩენს, იმ
სხვა წევრებისგანაც ძიები და მამები სწორედ ამ კვერცხის გაქსუებული მონაზვნის ჩათვლით. ბოლდა რომ ასეთ ბარათს
წყალობით იყვნენ გამორჩეულნი. წაიკითხავდა, ქირქილს მოჰყვებოდა და იტყოდა: „ემაგ ჩემი
სხვა ბიჭებსაც ჰყავდათ დედები და ის დედები, - თუნდაც ცოდვით სავსეს სიზმარშიაც არ დაესიზმრებოდა, ერთ დღეს
ამორალური ყოფაქცევისანი, სადილის თადარიგსაც დაიჭერდნენ, წყლებზე თუ მოუწევდა დასვენება“, ერთ განაწერა ბარათს ბებია
კიდევაც დაკემსავდნენ, კიდევაც დანემსავდნენ და ღვარჭნილი და უშველებელი ასოებით გამობღაჯნიდა და
ბუტერბროდებსაც გაგიმზადებდნენ, მაგრამ დედამისი იშვიათად თითოეული ასო იმოდენა გამოჰყავდა, აი, სიგარების კოლოფზე
თუ დაიჭერდა სადილის თადარიგს, კემსვა-ნემსვით ხომ თავსაც რომ ნახავ ხოლმე. ბებიასაგან ამანათებიც ხშირ-ხშირად მოდიოდა -
არასოდეს შეიწუხებდა და არც ბუტერბროდს გაგიხაზირებდა; ერთიანად გაწებილ-გამოწებილი, უცხო-უცხო, ფოსტამტებში
მეტწილად ძია ალბერტს თუ მოაგონდებოდა, რომ სკოლაში დაბუნაგებული სიცხისაგან შედუღაბებული ტკბილეულობა,
წამსვლელმა ბუტერბროდიც უნდა წაიძღვანიოს. ჟამი-ჟამს ბოლდა სათამაშოები, სუვენირები და „უთვალავი კოცნა ბებიკოსაგან“.
შეიბრალებდა ხოლმე და ბუტერბროდსაც ის გაუმზადებდა, არადა, ბებია როცა გაემგზავრებოდა, მარტინს გულიც
კიდევ კარგი, რომ სკოლაში წასვლის ხანს ჯერ კიდევ შუა ძილში მოუბრუნდებოდა და ის შორეული ბებია ტკბილადაც
იყო ბებია, აკი თავმოქაჩლებით ცდილობდა ხორცის მჭამელ ბიჭად მოაგონდებოდა, რაკიღა აღარაფერი ემუქრებოდა; ზოგჯერ იმასაც
გაეზარდა, ჰოდა, გამოპიტკნიდა კიდეც მოვარდისფრო ხორცის კი დაინატრებდა, ნეტავი აქ იყოსო ბებია, რადგან წავიდოდა თუ
სქელ-სქელი ნაჭრებით, ძვალრბილიანად ამოგლეჯილი გოჭის არა, ამოდენა სახლი უცებ დაცარიელდებოდა, უცებ ჩაკვდებოდა,
ფეხებით, ცივცივი და მუქი წითელი ფერის სუკეულ-მუკეულით. ამასთანავე, ბებიას ოთახo გამოკეტილი იყო და მარტინი თვალსაც
ბედად და იღბლად, ბებია ზოგჯერ მთელი თვით ვეღარ შეავლებდა იქ ჩამოკიდებულ მამის დიდ ფოტოსურათს,
გაემგზავრებოდა ხოლმე. ჰოდა, მარტინიც გემოზე მოილხენდა. წავიდოდა ხოლმე ასე და აღარც წარმოდგენა გაიმართებოდა
დიდრონ-დიდრონ კალათებს, ჩემოდნებსა და ფუთებს ორ-ორი სათაურით: „სისხლი მაქვს შარდში".
ტაქსით გააქანებდნენ სადგურისაკენ, ბებია წინა მანქანაში ბოლდა რომ ბოლდაა, ისიც მიჩუმდებოდა, დაღვრემილი
მოკალათდებოდა და კოლონას გაუძღვებოდა; ასე იყო ყოველ დაიარებოდა, ის კი არადა, დედა რომ მილეთის ხალხს მორეკავდა
ზამთარ-ზაფხულს, მთელი ერთი თვით გაემგზავრებოდა ხოლმე შინ, უბებიოდ სახლი მაშინაც დაცარიელებული გეგონებოდა.
სადმე; გაემგზავრებოდა და მერე მოკითხვის ბარათებს დააყრიდა: მაგრამ მოაწევდა თუ არა ბებიას ჩამოსვლის დღე, მარტინი
ხან მთების სურათს გამოაგზავნიდა, ხან ტბებისა და მდინარეების სულ იმას ფიქრობდა, არ ჩამოვიდოდესო ნეტავ, ბებიას სიკვდილი
სურათს და ყოველ ბარათს ასე მიაწერდა ხოლმე: უთვალავ კოცნას არასოდეს უნატრია, კი ბატონო, იცოცხლოს რამდენიც უნდა,

ოღონდ შორს იყოსო სადმე, იმიტომ რომ ჭირის დღესავით - მამაშენი, მგონი, დაიღუპა, ასე არ არის?
ეზარებოდა ბებიასეული იერიშები. ჩავიდოდა თუ არა, იმ - დიახ, დაიღუპა.
გაცდენილი დროის საზღაურს უმალ ამოიღებდა. თავდაპირველად - რას ნიშნავს „დაიღუპა“?
სერობას მოიწყობდა: ტელეფონით დაუკვეთავდა ყველაფერს და - ომში დაიღუპა, ესე იგი, მოკლეს.
გაქათქათებულ კიტელებში გამოწყობილი ყვიციანი ყმაწვილებიც - სად დაიღუპა?
მოწიწებით დაატარებდნენ წინ და უკან ვერცხლის თასებსა და - კალინოვკასთან.
ჯამებს, ხოლო მზერაანთებული ბებია თვალსა და ყბას დაადგამდა - როდის?
ხოლმე ყოველივე ამას; სამზარეულოში შეფ-მზარეული - 1942 წლის 7 ივლისს.
ფუსფუსებდა, გაზის ქურაზე მალიმალ აცხელებდა მზა კერძებს, ის - შენ როდის დაიბადე?
ყვიციანი ყმაწვილები კი წინ და უკან გარბი-გამორბოდნენ - 1942 წლის 8 ოქტომბერს.
სამზარეულოსა და ბებიას ოთახს შორის; აჰქონდათ სისხლიანი - რა ჰქვია იმ კაცს, მამაშენის სიკვდილში რომ მიუძღვის
ბიფშტექსები, ბოსტნეული, ნაირ-ნაირი სალათები, შემწვარ- ბრალი?
მოხრაკული, ხოლო როცა დესერტის დრო დადგებოდა, შეფ- - გეზელერი.
მზარეული ტელეფონით დაუკავშირდებოდა რესტორანს და - გაიმეორე გვარი.
პატარა, კრემისფერი ფთიანი მანქანა თვალისწამში მოზიდავდა - გეზელერი.
ყავასა და ნაღებით დამშვენებულ ნაყინს, ნამცხვარსა და ხილს. - კიდევ ერთხელ.
გაღრღნილ-გატკვერილი სისხლიანი ძვლებით აპირთავდებოდა - გეზელერი.
ურნა, ხოლო ის უსიამო მუსიკა, საბანკო ჩეკის ამოხევისას რომ - ის თუ იცი, რას ნიშნავს, როცა ბავშვს მამას წაართმევენ?
გაიღრაჭუნებდა, სერობის დასასრულსა და მარტინის ტანჯვა- - ვიცი.
წამების დასაწყისს მოასწავებდა, რადგან ახალგამაძღარი ბებია მარტინმა იცოდა ეს. ზოგჯერ ზედიზედ სამი დღის
ახალ თ ო მ ა ჰ ა ვ კ ს გააბოლებდა და ბიჭის შემდგომი აღზრდის განმავლობაში იბარებდა ხოლმე თავის ოთახში და ყოველ
მიზნით მარტინს თავის ოთახში დაიბარებდა. დაბარებაზე ერთსა და იგივეს ეკითხებოდა:
- ორმოცდამეთერთმეტე შეკითხვა: როდის აღსდგებიან - მაინც რა დაგვისახა უფალმა ღმერთმა მეშვიდე და მეცხრე
მკვდრეთით მიცვალებულნი? მცნებებში?
- მიცვალებულნი მკვდრეთით განკითხვის დღეს - მეშვიდე და მეცხრე მცნებებში უფალმა ღმერთმა
აღსდგებიან. დაგვისახა ვიყოთ უმწიკვლონი და პირუთვნელნი.

- ჩამომითვალე ბიწიერების ცოდვასთან დაკავშირებული მაინც ეზიარნენ? ამის გაფიქრებაზე სუნთქვა შეეკრა მარტინს და
შეკითხვები. შიშისაგან სახეც აელეწა, ანაზდად ისე წამოუჭარხლდა, ბებიამაც კი
და მარტინიც დაუფიქრებლად ჩამოაბუბუნებდა: განა კი ჰკითხა, რა მოგივიდაო?
ხალისით წარმომითქვამს ურცხვობა რამ? განა კი ხალისით - არაფერი ისეთი, - უპასუხა მარტინმა, - ბოლის ბრალია. -
გამიფიქრია ურცხვობა რამ? განა კი განმიზრახავს ურცხვობა რამ? და ბებიამაც უცებ მოამთავრა თავისი სჯა-ბაასი, საბანკო წიგნაკს
განა კი ხალისით წარმომითქვანს ურცხვობა რამ? განა კი ჩამიდენია ჩეკი მოახია და მარტინიც ძია ალბერტის ოთახისაკენ გაქანდა;
ურცხვობა რამ? (მარტოკასა ან სხვებთან ერთად?) არც მეტი და არც შესულიც არ იყო, დაზეპირებულივით დაასხაპასხუპა:
ნაკლები, ზუსტად ასე დააყოლებდა ხოლმე: „ფრჩხილებში: - „გრებჰაკე და ვოლტერსი ბუჩქებში ურცხვობდნენ“.
მარტოკასა ან სხვებთან ერთად“. ძია ალბერტს თვალდათვალ სახე აემრიზა, აეფურტკნა,
დაბოლოს, ბებია ასე დააგვირგვინებდა: ფერიც კი ეცვალა, მერე ტუჩი მოიკვნიტა და ჰკითხა:
- აი, წამოიზრდები და მაშინ მიხვდები, რატომ... - საიდან იცი, ვინ გითხრა?
გრებჰაკე და ვოლტერსი ბუჩქებში ურცხვობდნენ: თვალწინ ლაპარაკის დაწყება კი უჭირდა, მაგრამ მარტინმა მაინც
ედგა მათი აჭარხლებული სიფათები, ჩახსნილი ხვანჯრები და ამოიღო ენა:
ახალმოთიბული ბალახის მომწარო სუნიც ახსოვდა. რაღაცას - ბუჩქებში ურცხვობდნენ, - მაგრამ ეს თქვა და მერე ენა
ფართიფურთობდნენ, დამფრთხალი და გახევებული მათი დაება, აბლუკუნდა: - ხვანჯრები ჰქონდათ ჩახსნილი, სახეები -
სახეების დანახვამ კიდევაც შეაძრწუნა მარტინი, ეჭვები აღუძრა. აჭარხლებული.
წარმოდგენაც არ ჰქონდა, რისი ჩოჩქოლი შესდგომოდა ორივეს, ძია ალბერტმა აუჩქარებლად გატენა თავისი ჩიბუხი,
მაგრამ გუმანით მიხვდა, ურცხვობენო. მეშვიდე მცნებასთან გააბოლა და იმაზე ცოტათი უფრო დინჯად დაიწყო ლაპარაკი,
დაკავშირებულ ბოლო შეკითხვაზე ერთმაცა და მეორემაც ჯერ ხომ ვიდრე სხვა დროს იცოდა ხოლმე. ლაპარაკობდა სქესთა
„ჩამიდენიაო“ - უნდა აღიაროს, თან „სხვებთან ერთადო“ - ურთიერთლტოლვაზე, ქალის სილამაზეზე, ახსენა ადამი და ევა,
დააყოლოს. მას აქეთ, რაც გაიგო, რასაც შვრებოდნენ გრებჰაკე და ლაპარაკობდა გატაცებით, და მარტინსაც ცოტა არ იყოს,
ვოლტერსი, საღვთო სჯულის გაკვეთილზე მოძღვარს თვალს არ სასაცილოდ მოეჩვენა, როცა ძია ალბერტი ისევ მოჰყვა ქალის
აშორებდა, იმიტომ რომ აღსარების სათქმელად და ზიარების სილამაზის ქებათა-ქებას და მამაკაცის ქალისადმი ლტოლვის
მისაღებად ორივე მასთან დადიოდა ხოლმე, მაგრამ რამდენიც არ ამბავი ახსენა: უცნაური აღტაცება დაატყო ძია ალბერტის ხმას.
უყურა, ბიჭებთან ლაპარაკის დროს მოძღვარს ერთხელაც არ - საერთოდ კი, - წამოიწყო ძია ალბერტმა, მერე ჩიბუხი
შეუხრია წარბი. ან იქნებ აღსარებაში ყველაფერი უთქვამთ და დაბერტყა, თუმცა კი სულ ახლახან ჰქონდა გატენილი და

რატომღაც ახლა სიგარეტს მოუკიდა, - საერთოდ კი, შენ, მგონი - შენც ხომ იყავი დაქორწინებული, ინგლისში როცა
უკვე იცი, რომ კაცებისა და ქალების თანაცხოვრების შედეგად ცხოვრობდი?
ბავშვები იბადებიან. - ვიყავი.
ძია ალბერტმა ისევ ახსენა ადამი და ევა, ახსენა ყვავილები, - შენც თანაცხოვრობდი შენს ცოლთან?
ცხოველები, ბიტენჰანში რომ ძროხა ჰყავდათ, იმ ძროხაზეც - კი, - უპასუხა ძია ალბერტმა და თუმცა მარტინმა თვალი
ილაპარაკა, მერე ხელახლა მოიყვანა ადამისა და ევას მაგალითი. თვალში გაუყარა, ძია ალბერტი წამითაც არ შეცბუნებულა.
ძია ალბერტს რომ მოუსმენდი, დაიჯერებდი კიდეც, მართალს - მერედა, ბავშვები რატომ არა გყავს?
ამბობსო, თუმცა კი, მისი ნალაპარაკევიდან მაინც ვერ გაიგო, რა - იმიტომ, რომ ბავშვები ყოველი თანაცხოვრების შედეგად
შუაში იყო აქ გრებჰაკე და ვოლტერსი ან რას შვრებოდნენ ისინი როდი იბადებიან. - ძია ალბერტმა ისევ ახსენა ყვავილები, ისევ
ბუჩქებში; აკი წესიერად ვერ დაინახა და ვერც ვერაფერს მიხვდა. ეგ ახსენა ცხოველები, მაგრამ ამჯერად კრინტიც არ დაუძრავს ა რც
იყო, თვალში ეცა ჩახსნილი ხვანჯრები, აჭარხლებული სიფათები ადამზე, არც ევაზე და მარტინმაც სიტყვა გააწყვეტინა:
და ახალმოთიბული ბალახის მომწარო სუნიც მაშინვე იგრძნო... - ესე იგი, ზუსტად ისე ყოფილა, მე როგორც ვიცოდი.
ძია ალბერტი კარგა ხანს ელაპარაკებოდა „რაღაც - შენ როგორღა იცოდი?
საიდუმლოებებზე, რომელთა ასე უცებ ახსნა არ შეიძლებოდა“, - როგორ და, ქალი შეიძლება, მაშინაც ამორალური
ლაპარაკობდა იმაზე, თუ როგორ უჭირს ყოველ მოზარდ ყმაწვილს, ყოფაქცევისა იყოს, ბავშვებიც რომ არ ჰყავდეს იმ კაცისაგან,
ვიდრემდის იგი თანაცხოვრებისათვის მომწიფდება. ძია ალბერტმა ვისთანაც იგი თანაცხოვრობს. აი, ველცკამის დედა რომაა, ისე.
კვლავ მოიყვანა ცხოველებისა და ყვავილების მაგალითი. - დასწყევლოს ეშმაკმა, - აღმოხდა ძია ალბერტს. - ეგ რამ
- აი, თუნდაც ბოჩოლა, - განაგრძო ძია ალბერტმა. - ბოჩოლა გაფიქრებინა?
ხომ ვერ შესძლებს ხართან თანაცხოვრებას და არც შვილები - რამ და იმან, რომ ბრილახის დედა ამორალური
ეყოლება. ასე არ არის? მაგრამ ეს ამბავი სულაც არ ნიშნავს, რომ იმ ყოფაქცევისაა; ბავშვი ჰყავს, თან იმ კაცთან თანაცხოვრობს, ვინც
ბოჩოლას სქესი არ გააჩნია. სქესი ყველა ცხოველს გააჩნია, ყველა სულაც არაა მისი ქმარი.
ადამიანს. - ძია ალბერტი ლაპარაკის დროს სიგარეტს სიგარეტზე - კი მაგრამ, ვინ გითხრა, ბრილახის დედა ამორალური
ეწეოდა და დროდადრო ენა დაებმებოდა ხოლმე. ანაზდად ყოფაქცევისააო?
მარტინს სიტყვა ა მ ო რ ა ლ ო ბ ა გაახსენდა, მერე ისიც იფიქრა, - ბრილახმა თავისი ყურით გაიგონა, დირექტორმა რომ
ძიებისა და ქორწინების ამბავს ვკითხავო. უთხრა ინსპექტორს: ბიჭი საშინელ პირობებში ცხოვრობს,
დედამისი ამორალური ყოფაქცევისააო.

- გასაგებია, - ენა აეხსნა ძია ალბერტს, ხოლო მარტინმა კიდევ ერთი სიტყვის შესახებ უნდოდა ეკითხა, აი, იმ
სახეზე შეატყო, ბრაზი მოერიაო და, ცოტა არ იყოს, შემცბარმა სიტყვის შესახებ, ბრილახის დედამ რომ მიახალა ხაბაზს. ერთ ხანს
დააყოლა: იჭოჭმანა, სახეც კი აელეწა, მაგრამ ამ სიტყვას ალბათ ვერასოდეს
- მართლა, მართლა, ბრილახმა თავისი ყურით გაიგონა და ამოღერღავდა.
თვითონაც იცის, რომ დედამისი ამორალური ყოფაქცევისაა. - რა იყო, - ჰკითხა ძია ალბერტმა, - კიდევ გაქვს რაიმე
- გასაგებია, - გაიმეორა ძია ალბერტმა, - კიდევ რა გინდოდა შეკითხვა?
გეთქვა? - არა, - უპასუხა მარტინმა, რაკიღა შერცხვა და ვეღარ
- კიდევ ის, რომ ველცკამის დედაც ამორალური ჰკითხა, დედაჩემიც ამორალური ყოფაქცევის ხომ არ არისო? ამას
ყოფაქცევისაა, თუმცა კი ბავშვები არა ჰყავს. დანამდვილებით მოგვიანებით ჰკითხავს; კარგა ხნის მერე.
ვიცი. იმ დღის მერე ძია ალბერტი ლამისდა თავზე ევლებოდა
ძია ალბერტს არაფერი უპასუხნია, ეგ იყო, - ჯერ თითქოს მარტინს, ხშირ-ხშირად ასეირნებდა მანქანით და იმ დღის მერე,
სახტად დაურჩაო სახე, მერე კი თბილი, თბილზე-თბილი ღიმილი თითქოსდა დედაც სულ სხვანაირად ეპყრობოდა. ასე იყო თუ ისე,
მიაგება მარტინს. გეგონებოდა, ხასიათი გამოეცვალა. თავადაც გარდაისახა; და
- ურცხვობა ისაა, - ენა მოეცა მარტინს, რაკიღა სწორედ მარტინს ეჭვიც არ ეპარებოდა, რომ ძია ალბერტმა ყველაფერი
ახლა გაუელვა თავში, - ისაა, რასაც ბავშვები სჩადიან, ხოლო ჩაუკაკლა დედას. ზოგჯერ სამივენი ერთად წავიდოდნენ
დიდების ურცხვობას ამორალური ყოფაქცევა ჰქვია. მაგრამ, აი სასეირნოდ, ჰაინრიხს კიდევ, როცა მოეპრიანებოდა, მაშინ შეეძლო
გრებჰაკე და ვოლტერსი, ისინიც თანაცხოვრებას ეწეოდნენ? სტუმრად მოსვლა: არადა, მეტწილად ჰაინრიხიც თან მიჰყავდათ,
- არა, არა, რას ამბობ, - ამოცქაფა ძია ალბერტმა და სწორედ როცა ტყეში ან ტბაზე, კინოში ან სანაყინეში წავიდოდნენ.
მაშინ იყო, ჭარხალივით რომ გაწითლდა. - თავგზა აებნათ ბიჭებს, დღე ისე არ ჩაივლიდა, - იფიქრებდი, ერთმანეთში
შეეშალათ, ამ ამბავს ნუღა გაიხსენებ და თუკი აწიც გაიგონებ, რასაც მოილაპარაკესო, - ან დედა შეუმოწმებდა და გამოჰკითხავდა
ვერ მიხვდები, მე მკითხე ხოლმე. - ძია ალბერტი ისეთ კილოზე საშინაო დავალებას, ან ალბერტი; თუ საჭირო იქნებოდა, ხელსაც
ლაპარაკობდა, გულისხმაში ჩაგაგდებდა, თავის ნაუბარს გონებაში დაახმარდნენ და ორივენი, დედაცა და ალბერტიც, ძალზე
ჩაგინერგავდა, მაგრამ მისი ხმა კვლავაც ალერსიანად ჟღერდა. ტკბილად ეპყრობოდნენ. დედა, მაგალითად, საოცრად ხათრიანი
- ხომ გაიგე, მე მკითხე ხოლმე. უმჯობესი იქნება, მე და მომთმენი გახდა; მეტწილად შინ იყო ხოლმე და ერთხანს
მკითხო. ყველაფერი არც მე ვიცი, მაგრამ რაც მეცოდინება, იმას ხომ სადილსაც ყოველდღე უმზადებდნენ, კარტოფილსაც
აუცილებლად აგიხსნი, ოღონდ არ დაგავიწყდეს, მე მკითხე ხოლმე. უხარშავდნენ, მაგრამ ამ ამბავმა მხოლოდ და მხოლოდ ერთხანს

გასტანა. მოგვიანებით დედას მოთმინება აღარ ეყო, ძველებურად ისე ლაპარაკობდა და ფიქრითაც ისე ფიქრობდა, მარჯვე
მოჰყვა გარე-გარე სიარულს და მარტინსაც ათასში ერთხელ თუ ჩოგბურთელები რომ ლაპარაკობენ ხოლმე კინოფილმებში.
მოუმზადებდა სადილს. ასე იყო თუ ისე, დედას ვერ მიათვლიდა იცოდნენ, ჭკუა-გონებით ვერავის მოაწონებდნენ თავს, თუმცა კი
იმ მისანდო და პირიან ხალხს, როგორიც იყო გლუმი, ალბერტი ან ესეც სიმარჯვეში ეთვლებოდათ, მაგრამ ასე იყო თუ ისე, არც ეს
თუნდაც ბოლდა. შველოდა საქმეს; ჭკუა-გონებით დიახაც ვერ დაიკვეხნიდნენ. აი,
ნელა მწვანე ფარდასთან იდგა და სიგარეტს ეწეოდა, ახლაც ჩამოირბინა ვიღაც ყმაწვილმა გმირმა ქუჩა, ხელში ჩოგანი
კვამლის ბოლქვებს ფარდასა და ფანჯარას შუა მოქცეული უკავია, აი, ეკლესიის ჩრდილში სახელდახელოდ გადაივარცხნა
სიცარიელისაკენ გააბოლებდა ხოლმე და თვალს ადევნებდა, ქოჩორი, საფულიდან ფული ამოხიკა და ვითომდა სხვათაშორის,
როგორ იცრიცებოდა მტვრის და ბოლის ფერნაქცევი ნარევი. ჯიბეში ჩაიჩხრიალა. ნუთუ მოჩვენება მოაბიჯებს წითელი
ქუჩაში არავინ ჩანდა, სადარბაზოსთან ა ლბერტის მანქანა იდგა, ფოთლების ხალიჩაზე? ან იქნებ ფილმს ხედავს ნელა? აკი ისეთ
ღამით წამოსული წვიმისაგან ჯერაც ულაპლაპებდა სახურავი, ფილმებსაც ხედავდა ხოლმე, რეალურ ცხოვრებად რომ
თუმცა, ნაგუბურასაც ვერსად დაინახავდი. აქ, ამავე ოთახში, მწვანე წარმოედგინა. თავადვე გაიწირა თავი ასეთი ცხოვრებისათვის,
ფარდას ამოფარებული ნელა ამ ოციოდე წლის წინათაც ასე იდგა როცა მარკა და ოთხმოცი პფენიგი გადაიხადა ბილეთში, არადა,
და იმ ყმაწვილ თაყვანისმცემელთა გამოჩენას ელოდებოდა, ცხოვრება მხოლოდ და მხოლოდ უხეირო ფილმი აღმოჩნდა.
ჩოგნით ხელში რომ ჩამოირბენდნენ ქუჩას, ელოდებოდა იმ ეჭვგარეშეა: ნამდვილად ხედავს ძველი კინოფირის გამჭვირვალე
ყერყეტა და საყვარელ გმირებს, აზრადაც რომ არ მოუვიდოდათ, - და ნაცრისფერ ლიბრს, თან ჩოგნიან ყმაწვილ გმირსაც უყურებს,
ხომ არ გვითვალთვალებსო ვინმე და იქვე, სახლის წინ, ეკლესიის ახლა რომ ეკლესიის ჩრდილს გამოსცდა და ქუჩაში მოაბიჯებს;
ჩრდილში სახელდახელოდ კიდევ ერთხელ გადაივარცხნიდნენ სადმე მეზობლად თუ მიეჩქარება, ქალიშვილთან.
ქოჩორს, შეითვალიერებდნენ ფრჩხილებს, ნამალევად ნელა არც შემობრუნებულა, ისე იკითხა:
გადაითვლიდნენ საფულედან ამოღებულ ფულს და ხელთ რომ - კორტები თუა ახლა გახსნილი?
ჰქონოდათ, ჯიბისაკენ გააქანებდნენ, - გამოსულ და მარჯვე ბიჭებს - რა თქმა უნდა, - უპასუხა მარტინმა, - ზოგან გაცილებით
ფული ჯიბეზე უნდა ჰქონდეთო. აი სიმარჯვე კი მართლაც ადრეც ხსნიან.
უმთავრესი რამ იყო მათთვის: ქოშქოშით მოადგებოდნენ ხოლმე მართალია; მაშინაც ასე იყო, თუმცა კი ეს ამბავი დიდად
სახლს, ბაღში წაბლის შეწითლებულ ფოთლებზე გადააბოტებდნენ, როდი ენაღვლებოდა: შუადღემდე ერჩია ძილი, თან არც
პირველ წვიმებს რომ ჩამოეყარა და ცოტა ხნის შემდეგ ნელა ზარის ჩოგბურთისთვის იკლავდა თავს. აი, აგურისფერი და
წკრიალსაც გაიგონებდა, თუმცა, მარჯვეზე მარჯვე ბიჭიც ზუსტად ქვიშამოყრილი სათამაშო მოედნების ცქერა კი მართლა უყვარდა;

უყვარდა მწვანე ლიმონათის ჩაზიმზიმებული მწვანე ბოთლების გულუბრყვილო სტატისტად, ბილანი კაცის წესად რომ
დანახვა და თეთრ მაგიდებთან ჯდომა. ღრმად ისუნთქავდა ხოლმე ყველაფრისა სჯერა. თუმცა, ეს კია, კარგად ასრულებდა იმ თავის
ჰაერის მწკლარტე და რაინიდან წამოსული ნისლის მომლაშო როლს და ზუსტად ისეთი იერი ჰქონდა, როგორიც უნდა ჰქონდეს
სურნელს, ხოლო თუ მდინარეზე ახალგაფისულ ბარჟას უხეირო ფილმში გადაღებულ უხეირო ჩოგბურთელს.
ჩააცურებდნენ, ამ სურნელს რაღაც სიმწარეც აჰყვებოდა, გემთა სიგარეტი მარმარილოს რაფაზე ჩანაყოლებ ვიწრო ღარში
ალმები კი ნელ-ნელა ჩაცურდებოდნენ ხეების კენწეროებთან, ჩაჭყლიტა, ჯერაც რომ აჩნდა ღამისეული წვიმის ნიშან-კვალი და
იფიქრებდი, კულისებიდან უხილავი ხელი ექაჩებაო. გარკვევით გათავისუფლებული მარჯვენა ხელი ოქროსფერი ფარჩის
ხედავდა ხოლმე კუპრივით შავ კვამლს, ესმოდა პირმოხეული, მოფლაშულ საკილოვეში გაუყარა, ფარდასთან ერთად რომ
გაბმული სიგნალები, ესმოდა ბურთის რაკუნ-რაკუნი, დროდადრო გადაურჩა ომს. ბავშვობაში სულ იმას ნატრობდა, როდის გავხდები
რომ მოძლიერდებოდა, და პარტნიორთა გამკვახებული, მოკლე- იმხელა, ფანჯარასთან დავდგე და მარჯვენა ხელი საკილოვეში
მოკლე შეძახილები. გავუყაროო. დიდი დრო გამოხდა მას მერე და ბარე ოცი წელია
ყმაწვილმა გმირმა სახლს ჩაურბინა. ნელამ იცნო კიდეც უკვე, საკილოვეში უყრიდა ხელს.
ბიჭი: ასეთი მოყვითალო კანი ნადოლტეს ჯალაბობას თუ ზურგსუკან მარტინის ფუსფუსი ესმოდა: ბიჭმა ხუფი
ექნებოდა მხოლოდ, მოყვითალო კანი და მაინც ქერა თმა, - მოხადა ყავადანს, პურზე კარაქი წაისვა, მერე ჯემიანი კოვზი
პიგმენტთა უცნაური განლაგების მაგალითი, ჯერ კიდევ ამ ჯეელი ქილას მიაბრაკუნა; ესმოდა გაფიცხებული პურის ხრაშახრუში,
გმირი ბიჭის მამას, ვილფრიდ ნადოლტეს რომ ანიჭებდა იმ ერთობ გაიგონა ტკაცანიც - ჭიქაში ამოჭმულ კვერცხს მარტინი
გამორჩეულ იერს, შვილმაც რომ გაიმემკვიდრა. ალბათ ამ ამოაბრუნებდა და ნაჭუჭს ხელის ერთი დარტყმით ჩაჭყლეტდა
ყმაწვილმაც იცის იმ მწარე ოფლის ლული, მწვანედ რომ ხოლმე, ესმოდა ტოსტერის ყურისწამღები ზუზუნიც, ადრიანად
აულაპლაპებს ხოლმე ყვითელ კანს და ნადოლტეთა მოდგმის როცა ადგებოდა, მარტინთან ერთად ვისაუზმებო. ოთახში
თითოეული ნაგრამი ამის გამო აჯასპმოსხურებულ გვამს შებრაწული პურის სუნი ტრიალებდა და აბაზანიდანაც წყლის
გაგახსენებს. ამ ბიჭის მამა მფრინავი იყო, იგი სადღაც ატლანტიკის ჩხრიალი აღწევდა, - ალბერტი ამ დროს იბანდა ხოლმე ტანს;
ოკეანეში ჩამოაგდეს, მის გვამს ვერასოდეს მიაგნებენ და ამ მაგრამ წყლის ჩხრიალი ამჯერად ვერ გაიგონა, ალბერტი, ეტყობა,
ზეპოეტურ სიკვდილს - სიკვდილს იკაროსისას, დამარცხებულს ჯერ არ შესულა აბაზანაში.
ვერაგი მტრისაგან, - ასე თქვა მაშინ პატერმა, ამ ზეპოეტურ - ალბერტი არ ამდგარა?
სიკვდილსაც არ შეუშლია ხელი, რომ მისი შვილი ერთი რაღაც - როგორ არა, - მიუგო მარტინმა, - არ გესმის?
უხეირო ფილმის თანამონაწილედ ქცეულიყო, ქცეულიყო იმ

ნელამ დააყურადა, მაგრამ ვერაფერი გაიგონა. ზედიზედ პირის საპარს ნივთებს უცქერდა, ვერ მიხვდა, როგორ უჭირდა
სამი დღე იყო, რაც უთენია დგებოდა ზეზე და უკვე გაუჩნდა კიდეც იმაზე ფიქრი, რომ საერთო ჰქონდათ აბაზანა.
თადარიგისა და წესიერების მინამგვანი შეგრძნება, აკი ახლაც თავ- დილაობით, თავად რომ შევიდოდა აბაზანაში,
თავისი ადგილი მიუჩინა გაფიცხებულ პურის ნაჭრებს, კვერცხს, სიყვარულის ალი შემოენთებოდა იმ გულგრილი ელვარების
ყავას, აკი ახლაც ხედავდა ბიჭის გაბადრულ სახეს, გახარებული დანახვაზე, გამაბრუებელი არომატივით რომ ასდიოდა ალბერტის
რომ შესციცინებდა, ხომ ერთად ვისაუზმებთო და თვალსაც აღარ საპარს მოწყობილობას. თითებს ნაზად გადაუსვამდა ხოლმე
აშორებდა, როცა ნელა მაგიდას აწყობდა, ასხამდა ყავას. საპარსი კრემის დაჭყლეტილ ტუბს, სახის კრემიან ცისფერ ქილასაც
ახალგაზრდა ნადოლტემ ვიღაც ქალიშვილთან ერთად ამოათავა შეავლებდა ხელს, აი უკვე ხუთიოდე წელი რომ იდგა აქ. კვლავაც
ქუჩა, ლამაზ-ლამაზი, ჯერ კიდევ ნორჩი გოგონა მოჰყვებოდა და კვლავაც გული შეუქანდებოდა, როცა მიეფერებოდა ალბერტის
გვერდით, წესისამებრ, დროდადრო თავის ქათქათა თეთრ კბილებს სავარცხელს, კბილების ჯაგრისს, მისეულ საპარსსა თუ ლოსიონის
გამოაკრთობდა, ხოლო მაცდური და აპრეხილი ცხვირით, - მტვერმოდებულ ფლაკონს, ალბერტს რომ თითქოსდა არც კი
რეჟისურის კვალდაკვალ, - იმედით შეიყნოსავდა ხოლმე უხმარია ოდესმე. სითხე ფლაკონში წლების განმავლობაში იდგა
სამხრეთის ნაზ-აზიზ ნიავს; უნდა გაიღიმოო - და გაიღიმებდა, ერთსა და იმავე დონეზე ეტიკეტზე დახატულ იმ პირღაჟღაჟა
ახლა ოდნავ გვერდზე უნდა გადახარო თავი და გოგონაც ქალის ტუჩთან, ასე რომ ამშვენებდა ეტიკეტს. ლამაზმანს უკვე
გადახრიდა თავს, უდავოდ კარგად გამოწვრთნილი სტატისტი გახუნებოდა ის ძველებური ეშხი და ახლა თითქოს ნაღვლიანი
ქალიშვილი მოჰყვებოდა გვერდით, რომელსაც მალე მოუწევდა ღიმილით ჭვრეტდა საკუთარ ჭკნობას, ჭვრეტდა იმავე ღიმილით,
სოლო პარტიის შესრულება, ისიც შეიგრძნობდა ნადოლტეთა რა ღიმილითაც წლების წინათ, ჯერ კიდევ ახალთახალი, იმედით
უჩვეულო ოფლის სუნს, შემჭკნარ სასალათე ფოთლებს რომ იცქირებოდა სივრცეში, ახლა კი პირისახე შეუბერდა, შემოუცვდა
ამგვანებს ხოლმე მათ სახეებს, თუკი ამწვანებულ ბუჩქებში ტანსაცმელიც - ეჰ, ჩემო საწყალო და სახელგალახულო ტურფავ,
რომელიმე მათგანს აკოცებ. განა კი გეკადრება ასეთი მოპყრობა? არადა, ძალზე დიდი ხანია,
აბაზანიდან მხოლოდ ახლა მოესმა წყლის ჩხრიალ- რაც ფლაკონი აქ დგას. ალბერტი, ეტყობა, გუმანითაც ვერ ხვდება,
ჩხრიალი და მიხვდა, ალბერტი ტანს იბანსო. ბარე ოცი წელიწადია, რა დიდი ტანჯვაა, როცა ერთ ჭერქვეშ ცხოვრობ იმ მამაკაცთან,
რაც ერთმანეთს იცნობდნენ და ალბერტიც ალბათ რომელიც მოგწონს. ნეტავი რისთვის სჭირდება ეს უაზრობა, რატომ
დარწმუნებულია, ნელას საკუთარი ხელისგულივით ვიცნობო, დაიჟინა, გინდა თუ არა, უნდა ვიქორწინოთო?
თუმცა ამ ოცი წლის განმავლობაშიაც ვერ მიხვდა, თუ რა მამაკაცს იმისდა მიხედვით შეაფასებდა ხოლმე, თუ როგორ
ეროტიკული ჯადო შეჰკრავდა ხოლმე ნელას, როცა მამაკაცის მიუახლოვდებოდა იგი ტელეფონს. უმრავლესობა ტელეფონთან

ისე მივა, აი, უხეირო ფილმებში რომ აჩვენებენ ხოლმე: გრძელ- საპარიკმახეროში შემოყუჟულ მოტკბო, ჩახუთულ და გულისამრევ
გრძელ ნაბიჯებს გადადგამს, სახეზე მედიდურ, თან გულგრილ ჰაერს, თან ის „ყოვლად ღირსეული“ ადამიანებიც თვალწინ
გამომეტყველებას აიფარებს და შუბლზედაც ის აწერია, - „რა გული დაუდგებოდნენ, პატერ ვილიბრორდი რომ გააცნობდა: „რასა
გამიწყალეს“ - ან „დაგჭირდით არა?“ მერე კი უმნიშვნელო ბრძანებთ, ერთმანეთს არ იცნობთ? ოო, დროა, დროა“. ნელა
ლაპარაკშიაც - თუმცა, რომელი ლაპარაკია მნიშვნელოვანი? განწირულია: სულ მალე ამაღლებულ თემებზე მოუწევს ტიკტიკი.
ცდილობენ ისეთი სიტყვები შეჩურთონ, როგორიცაა: მაშ, რატომ უკვირს ალბერტს, ნელას რომ მეტ-ნაკლებად ყველა
„გადავხედავ“, „მოვიფიქრებ, როგორ აჯობებს“. განსაკუთრებულ კაცურ კაცზე რჩება თვალი?
ყურადღებას ნელა იმ წამს ანიჭებდა, კაცები რომ ყურმილს ნელა ფანჯარას მოსცილდა, დინჯად შემოუარა ოვალურ
დადებდნენ ხოლმე. ვიღას შეუძლია ახლა ჩვეულებრივად დადოს მაგიდას, მერე კი მაგიდასთან მწვანე სავარძელი მიაჩოჩა.
ყურმილი, ისე კი არა, უხეირო მსახიობები რომ აკეთებენ, აი, - ყავა თუ დარჩა ცოტა?
ალბერტს მაგალითად, შეუძლია; თავის დროზე რაიმუნდსაც - როგორ არა, დარჩა.
შეეძლო. ვიღა მოითმენს ახლა, რომ თავის საუბარში სადღაც მარტინი წამოდგა, ყავადანს ფრთხილად ახადა ხუფი და
ყურმოკრული კაი სიტყვა ისე არ ჩააწნას, ხელოვნურ ყვავილს რომ ყავა დაუსხა. ჯემიანი ქილა იღბლად არ გადმოუყირავდა
ჩააწნიან ხოლმე ნაძვის ტოტებისგან მოწნულ გვირგვინში. მაგიდიდან. სხვა დროს მარტინი მშვიდად ირჯება ხოლმე,
ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, სიგარეტსაც ვეღარ ეწევიან ისე, ზლაზნიაც კი ეთქმის, მაგრამ დედასთან საუბრის დროს, ან არადა,
ფილმში ნაჩვენებს არა ჰგავდეს. მთელი მსოფლიო წამხედურა დედა თუ დაავალებს რაიმეს, აფუსფუსდება და ჩხირსაც ვეღარ
ხალხით გაივსო და შესაძლოა, ალბერტი სულაც იმიტომ იყო ასე გადააბრუნებს მარჯვედ. უმალ მზრუნველ-მეურვე კაცის იერი
ნაღდი და უტყუარი, რაკი იშვიათად დადიოდა კინოში. გამოეხატება, შეწუხებულიც კი ჩანს. ზუსტად ასეთი იერი აქვთ
დროდადრო შეშურებია კიდეც ალბერტის გულგრილობისა და ხოლმე უფროსებს, როცა ისინი უმწეო ბალღებს ელოლიავებიან და
ჯავრზედაც მოსულა, იმ ტეტერებთან ერთად რომ უწევდა ყოფნა: დროგამოშვებით მარტინი ისე ამოიხვნეშებდა, იფიქრებდი, დიდი
ფლანგავდა დროს, ტყუილუბრალოდ აფრქვევდა ღიმილს. ჯაფა ადგასო თავს. მარტინმა ხელახლა ჩართო ტოსტერი, ჩადო შიგ
ჩემოდანი უკვე ჩაალაგა. ბრერნიხში ალბათ სამიოდე დღეს პურის ნაჭერი და მოთმინებით დააკვირდა, როგორ იბრაწებოდა
თუ დარჩება, მარტინი კი ამასობაში ალბერტთან ერთად ისეირნებს პური, შებრაწული პურის ნაჭრებს კი მარტინი საპურეს კიდეზე
მანქანით. როცა წარმოიდგენდა, მთელი ეს დღეები შურბიგელს აწყობდა.
უნდა ვუსმინოო, ასე ეჩვენებოდა, საპარიკმახეროში - შეჭამ კიდევ?
გამომამწყვდიესო სამუდამოდ; იგრძნობდა კიდეც მყუდრო - არა, ამ პურს ალბერტისთვის ვაფიცხებ.

- კვერცხი სადღაა? საყოველთაოდ მიღებულ სამანს და როცა კი ეახლებოდა მავანი

- აი, აქა მაქვს, - ღიმილით უპასუხა ბიჭმა, მერე წამოდგა, ვინმე, ნელამ წინდაწინ იცოდა, რომ სადღაც ისევ იწერებოდა
მივიდა თავის საწოლთან და ბალიში ასწია: ზეწარზე მოყავისფრო, მორიგი ნარკვევი თანამედროვე ლირიკაზე. დროდადრო კი მათი
კრიალა კვერცხი იდო. სახლი ნამდვილ შემოსევებსაც ვეღარ აუდიოდა და ნარკვევებიც
- აქ იმიტომ შევინახე, არ გაცივდეს-მეთქი. ალბერტს ცივი უცებ ისე იმრავლებდა, როგორც სოკოები ნაწვიმარზე. საიდან არ
კვერცხი არ უყვარს, ყავაც მოვირჩინე. მოცურავდა ჰონორარი; რაიმუნდის ლექსების კრებული ორჯერ
ალბერტისათვის სულ სხვანაირად ზრუნავდა მარტინი. გამოიცა, მერე ნატიფად ჩაცმული და დაუდევარი ყმაწვილკაცები
შესაძლოა, ამის მიზეზი ისიც იყო, რომ ალბერტი ხშირად სხვა მსხვერპლს მიაგნებდნენ და ნელაც მოისვენებდა ერთხანს.
უყვებოდა მამაზე და ბიჭიც თანდათანობით ისე შეეთვისა რაის სახელი მაშინ ამოტივტივდებოდა ხელახლა, როცა ეგონა,
ალბერტს, განუყრელ მეგობრადაც დაიგულა. ასე იყო თუ ისე, ჩაცხრაო ყველაფერი; ეს თემა ხომ ნებისმიერი დროებისათვის
მარტინი სულაც არ ფაციფუცობდა, თუკი ალბერტისათვის მისწრება იყო: რუსეთში დაღუპული პოეტი, რეჟიმის მტერი - განა
გაირჯებოდა. არ გამოდგებოდა იგი უაზროდ გაწირული ახალგაზრდობის
თავად ნელა იშვიათად თუ უამბობდა მამაზე. კიდევ უფრო სიმბოლოდ, ანდა, სხვა კუთხით რომ შევხედოთ, იმ
იშვიათად თუ გადმოუღებდა იმ საქაღალდეს, სადაც რაიმუნდის ახალგაზრდობის სიმბოლოდ, მსხვერპლად რომ გაიღო თავი? - აკი
ლექსებს ინახავდა: გაზეთის ამონაჭრებს, ხელნაწერებს და თხელ, გაკრთებოდა კიდეც ერთობ უცნაური აზრი პატერ ვილიბრორდისა
ცისფერ ყდაში ჩასმულ ოცდახუთფურცლიან ნაბეჭდ რვეულს, თუ შურბიგელის მოხსენებებში! ასე იყო თუ ისე, რაის ცხოვრება
თანამედროვე პოეზიის თაობაზე დაწერილ ყოველ სტატიაში რომ ესეისტიკის საყვარელ თემად იქცა, ხოლო ნატიფად ჩაცმული და
ახსენებდნენ ახლა. ერთხანობას ეამაყებოდა კიდეც, თუკი დაუდევარი ყმაწვილკაცები, მკლავმოუღლელად რომ ქმნიდნენ
ანთოლოგიების სარჩევში რაიმუნდის გვარსაც ამოიკითხავდა, ესეებსა და ახალ სიმბოლოებს, ეტყობა, საკმაოდ
რადიოთი მის ლექსებს მოისმენდა, ან ჰონორარს მომრავლებულიყვნენ. დაუზარებლად, გულდასმითა და
გადმოურიცხავდნენ. მავანი და მავანი უცხო, ვისაც არ იცნობდა საქმიანად, არც გადანამეტი და არც მინაკლები ვნებით ქსოვდნენ
ნელა და საკუთარი ნება-სურვილით არც არასოდეს გაიცნობდა, კულტურის გობელენს ეს ხელმარჯვე თაღლითები, ერთიმეორეს
დროდადრო კარზეც მოადგებოდა ხოლმე. მეტწილად ის ნატიფად რომ ავგურის ღიმილით ეგებებოდნენ ხოლმე. მათ წილად
და თან დაუდევრად ჩაცმული ჭაბუკები აკითხავდნენ, საკუთარი შიგნეულობაღა მირჩა და ისინიც ამ გადასაყრელი ნარჩენებით
დაუდევრობაც რომ კონიაკივით აბრუებდათ. საგულდაგულოდ ჭვრეტდნენ წინასწარ: ხრინწიან ჰიმნებს დამღეროდნენ მკერდიდან
აზომ-აწყული მათი აღფრთოვანება არასოდეს გასცილდებოდა ახლადამოგლეჯილ გულს, თვალთაგან მიფარებულ

ლაბორატორიებში ჭუჭყს გააცლიდნენ ხოლმე ნადავლის ფარდას, დაპოტნიდა და დახოკავდა ნაქსოვს, თუმცა კი, იმ
გატრუსულ ნაწლავებს და ღვიძლსაც მალულად გაასაღებდნენ უსაზმნო იმედის გადამკიდე, ეგება შეცდა ფოსტალიონი და უკან
პირშენიღბული ეს მშიგვნელნი საპნის მაგიერ. კულტურას მობრუნდებაო, ფარდას მაინც ვერ სცილდებოდა. მაგრამ
აწარმოებდნენ მძორიდან, აწარმოებდნენ თვითონ, ან კიდევ სხვებს ფოსტალიონი არასოდეს შემცდარა და არც უკან მობრუნებულა
დაასაქმებდნენ. ყასაბთა და წინასწარმეტყველთა ეს ურდოები ოდესმე, თუკი ნელას სახლის გაყოლებაზე იმ უხილავ დიაგონალს
სანაგვე ვედროებშიაც არ თაკილობდნენ ჩიჩქნას და კიდევაც დაადგებოდა. უმალ ველური ეჭვები აეფუტკნებოდა თავში, როცა
თხზავდნენ ოდებს საკუთარი მიღწევების სადიდებლად. აი, კი დარწმუნდებოდა, ფოსტალიონი აღარ მობრუნდებაო. დღეს
შეხვედრისას კი ავგურის ღიმილით ეგებებოდნენ ერთიმეორეს, იქნება განგებ უმალავს წერილებს, ან, ხომ შეიძლება, სულაც
ხოლო შურბიგელი, წუმპეში ამოგანგლული ეს ჰუმანისტი თავის შეთქმულების თანამონაწილე იყოს რაის წინააღმდეგ, ნელას
ფოფორა ქოჩრით, ამ ბრბომ მთავარქურუმად დაისვა. წინააღმდეგ? - ეგ ლურჯუნიფორმიანი სადისტი ეგა,
ნელას გული აუდუღდა და შეძრწუნებულმა იაზრა, ფოსტალიონის ოქროსფერი ნიშანიც რომ დაუბნევია მკერდზე!
ალბერტივით დავიწყეო მსჯელობა: ცოტაც და ჩემთვის დაგებულ პატიოსანი კაცის ნიღაბს ამოფარებული ეგ მზაკვარი ეგა! მაგრამ
მახეში გავებმებიო. ფოსტალიონი არც სადისტი იყო, არც მზაკვარი, თან პატიოსანი
ვიდრე რაი ცოცხალი იყო, დახარბებითა და ჯიუტად კაციც ეთქმოდა და ვერც ნელასადმი ორგულობას დასწამებდი.
ელოდებოდა ხოლშე მორიგ ფოსტას, ელოდებოდა ისე, აი, დიდი ხანია მას აქეთ, რაც თვალიც აღარ მოუკრავს
ყაფაზაში გამომწყვდეული ნადირი რომ ელოდება ხოლმე თავის ფოსტალიონისათვის, ისიც არ იცის, რა ჰქვია სახელად ან როდის
წილ ხორცს; მარჯვენა ხელს ოქროსფერი ფარჩის საკილოებში დაატარებს ფოსტას. ვიღაცის უჩინარი ხელი საფოსტო ყუთში
გაუყრიდა და მწვანე ფარდასთან ჩასაფრებული, ფოსტალიონის ჩააგდებდა სარეკლამო პროსპექტებს, ჩააგდებდა წერილებს, მერე
გამოჩენას დარაჯობდა. ფოსტალიონი რომ მღვდლის სახლთან კი სხვა უჩინარ ხელს ამოჰქონდა ყუთიდან წერილები და
გამოჩნდებოდა, მისი პირველივე ნაბიჯი მთელი დღის პროსპექტები. სხვადასხვა ფირმები რას აღარ სთავაზობდნენ
გამონაყოლზე დაუკვალიანებდა გუნებას: თუკი ფოსტალიონი მყიდველს: ნაირ-ნაირ აზღუდს, რისლინგს, კაკაოს. ნელას გულს ეს
მათი სახლისაკენ გამოეშურებოდა, - სწორი კუთხით გადმოჭრიდა ამბები ახლოსაც არ ეკარებოდა. ათი წელი იყო გასული, აღარ
ქუჩას, ესე იგი, ნელასათვისაც მოჰქონდა წერილი. ხოლო თუ კითხულობდა წერილებს, არ კითხულობდა მაშინაც, თუკი მის
უხილავ დიაგონალზე შედგამდა ფეხს მეზობელ სახლთან სახელზე მოვიდოდა ბარათი. დროდადრო უჩიოდნენ კიდეც ამის
მისასვლელად, იმ დღით აღარაფერს უნდა დალოდებოდა. ასეთ გამო ის დაუდევარი ყმაწვილკაცები, კულტურის ის მემძორენი,
დღეს ფრჩხილებით ჩააფრინდებოდა ხოლმე ჩამომძიმებულ მწვანე ლეშის შიგნეულობაში რომ ეძიებდნენ სიმბოლოებს; უჩიოდნენ

პატერ ვილიბრორდთან. მაგრამ ნელა უბრალოდ აღარ პათეტიკური ხმით რომ ლოცულობდა მამულისათვის,
კითხულობდა წერილებს, ერთადერთი მისი მეგობარი ახლა გამარჯვებისათვის, გულებს რომ პატრიოტული სულისკვეთებით
კედლის მიღმა ცხოვრობს, ხოლო როცა ეს მეგობარი ორიოდე ავსებდა. ნელას არ უნდოდა მისი დანახვა, მღვდელი კი ნელას
დღით სადმე მიემგზავრება, ნელა მას ტელეფონითაც დედასთან ერთად იდგა კარს უკან და ღაღადებდა: „კარი გამიღეთ,
გამოელაპარაკება. ოღონდაც წერილების კითხვა ნუ მოუწევს. ძვირფასო ნელა, კარი გამიღეთ“. ნელას მისი ჩურჩულიც ესმოდა:
რაიმუნდისაგან მაშინაც მოდიოდა წერილები, როცა იგი მკვდარი „იმედია, საწყალი ბავშვი თავს არაფერს ავნებს“. არა, ნელა არაფერს
იყო უკვე და მისი დაღუპვის ამბავი ნელამაც იცოდა. ეჰ, საიმედო ეპირებოდა: ნუთუ არ იცის, რომ ფეხმძიმედაა?
ფოსტავ, საათივით აწყობილო, ქება-დიდების ღირსო უწყებავ, - იმ ხმის გაგონებაც არ სურდა ნელას, გაგონებაც არ სურდა
განა რა ბრალი მიუძღოდა ფოსტას? - ეგ იყო, იმ შეკითხვების იმ ყალბი პათოსისა და დასწავლილი სასემინარო ენამჭევრობის,
პასუხი ჩამოჰქონდა, ქვეყანაზე რომ აღარავინ მოიკითხავდა. გარკვეულ ალაგას რომ ინტონაციის აწევას მოითხოვს. მალიმალ
ოღონდაც წერილების კითხვა ნუ მოუწევს. მოაზღვავებდა ხოლმე ნაყალბევ გრძნობას, გულდაგულ
თაყვანისმცემლებს ტელეფონითაც შეუძლიათ დარეკვა, ხოლო თუ შენიღბავდა სიცრუეს, გულისშემძვრელად იროხროხებდა და
მაინც გამოუგზავნიან წერილს, პასუხს ნუ დაელოდებიან: ყველა ხმასაც დააქუხებდა, როცა „ჯოჯოხეთს იყოსო“ დასჭექავდა. ნეტაი,
წერილი გაუხსნელი იყრებოდა დიდ სანაგვე ყუთში, მერე კი ისინი ვის რაში სჭირდება ამოდენა ყვირილი და მოთქმა? ვის რაში არგია
მენაგვეს მიჰქონდა ხოლმე ერთსა და იმავე დროს. ის ყალბი პათოსი, რითაც რიტორიკის მასწავლებელმა მღვდელთა
უკანასკნელად თერთმეტი წლის წინათ გადაიკითხა ბარე ორი თაობა დაჩურთა, რათა ამ პათოსს ასიათასობით
ალბერტის მოკლეზე მოკლე წერილი: „რაი დაიღუპა. იგი გუშინ ადამიანის თავთან ეჭექა და ეგრუხუნა.
მოკლეს. მის სიკვდილში ერთ არამზადას ურევია ხელი. გვარად - კარი გამიღეთ, ძვირფასო ნელა.
გეზელერია. დაიმახსოვრე. დაწვრილებრთ მერე მოგწერ". რისთვის? შენ მე იმდენად მჭირდები, რამდენადაც
ნელამ დაიმახსოვრა გვარი - „გეზელერი“, მაგრამ იმ დღის მჭირდება ღმერთი, ღმერთს კიდევ - მე, ხოლო თუ მაინც დამჭირდა
მერე ალბერტის წერილებიც აღარ წაუკითხავს და ამიტომაც ვერ შენი თავი, თავადაც მოგაკითხავ, კვლავაც აროხროხე ის შენი „რაე“,
შეიტყო, ალბერტს რომ ნახევარი წლით ციხეში უკრეს თავი. კვლავაც იძახე, ფატერლანდიო[9], ფიურერიო, კვლავ აჟღრიალე
ძვირად დაუჯდა ის სილა, ერთ ლამაზ-ლამაზ სიფათს რომ გააწნა. „ლასი“ და იღავღავე: „ხალხი, ხალხი“, თან იმ უბადრუკ ექოს
ნელას არც რაიმუნდის სიკვდილის ოფიციალური შეტყობინება მიუგდე ყური, ის შენი ყალბი პათოსი რომ დაარხევს
წაუკითხავს. ის ქალალდი მღვდელმა მოუტანა, მაგრამ ნელამ სამლოცველოში „...იურერი“, „...ალხი“, „..ერმანია“...
ახლოსაც არ გაიკარა მღვდელი თავისი ბოხი, ბუბუნა და „იმედია, თავს არაფერს ავნებს".

დარდი ნუ გაქვს. არაფერს ვავნებ, მაგრამ კარს მაინც არ რაო, ალბერტი მამის როლს შეასრულებს? - ნურას უკაცრავად.
გაგიღებ. აკი მილიონობით ადამიანი დაქვრივდა, მილიონობით ნელამ სიგარეტს მოუკიდა და კვამლის მსუბუქ ცისფერ ბოლქვებს
ადამიანი დაობლდა... ამულისათვის, ...ალხისათვის, გააყოლა თვალი, თითებს შუა გაჩრილ სიგარეტს რომ ამოჰყვა ნელ-
...იურერისათვის. ეჰ, მოუსყიდავო ექოვ! შენ ხომ ვერ დამიბრუნებ ნელა. ალბერტის ცოლს განა ავეჯზე უფრო არ უყვარდა გასაბერი
რაიმუნდს. ბუშტები, განა წარმავალი უფრო არ ახარებდა, ვიდრე დაუსაბამო
ნელას ესმოდა სასოწარკვეთილი მღვდლის ფშუტუნი და თეთრეულის კომპლექტსაც აკი საპნის ბუშტები ერჩია?! „ნეტაი
წინკარში, ესმოდა როგორ ეჩურჩულებოდა იგი დედას და რაღაც კი იმ გრილ-გრილ ზეწრებს, დიასახლისის კარადაში რომაა
წამით, ვიდრე კვლავ აუჟღერდებოდა ყურში ის პათეტიკური ექო, შეწყობილი“. კი ბატონო, იყოს ის მომღიმარი მამაც, იყოს ის
კიდეც შეებრალა მღვდელი. მომღიმარი შვილიც, მაგრამ თავად არ ეპირება მომღიმარი დედის
ისევ გეზელერი: ნუთუ შეიკრა წრე? ათი წლის წინათ როლი გაითამაშოს, თანაც იმ ქედმაღალი სიცრუის გულისთვის,
მიიღო ალბერტის წერილი, ახლახან კი პატერ ვილიბრორდმა მოძახილივით რომ დაირხევა ხოლშე სამლოცველოში.
ნებიერი ღიმილი მიაგება და უთხრა: „თუ ნებას დამრთავ, ბატონ სიგარეტი ნელ-ნელა იფერფლებოდა, რას არ ხატავდა
გეზელერს წარმოგიდგენ“. მერე ბრერნიხში მიიწვიეს და ნათელი, ცისფერი კვამლი, კედლის მიღმა კი ლაპარაკი ისმოდა;
ჩალაგებული ჩემოდანიც აგერ წიგნების კარადასთან დგას. მარტინი გაკვეთილს აბარებდა ალბერტს: ო, ზ ე ც ი ე რ ო, ქ ვ ე ს კ
ქუჩაში არავინ ჩანდა. ჯერ კიდევ ძალზე ადრე იყო. ნ ე ლ ი დ ა ნ შ ე მ ო გ ღ ა ღ ა დ ე ბ.
მერძევესაც არ ჩამოევლო მათ სახლთან - პურის ნატეხებით ნელამ წლები გამოიარა იმაზე ფიქრში, როგორ აეწყობოდა
გავსებული ტოპრაკი ისევ ეკიდა ჭიშკრის სახელურზე, სახლში კი ყოველივე: გააჩენდა ბავშვებს, შექმნიდა ოჯახს, რაიმუნდი კი
სიცილი ისმოდა; მარტინი გაკვეთილებს აბარებდა ალბერტს; დ ა სანუკვარ საქმეს მოეკიდებოდა, ბოლოს და ბოლოს აისრულებდა
თ უ შ ე ნ, ღ მ ე რთ ო, ა რ მ ო გ ვ ი ტ ე ვ ე... - ისევ სიცილი. იმ საწადელს, მოწიფულობამდე რომ მიიტანა, აისრულებდა
სწორედ ახლა გადიოდა ის ფილმი, რომელშიც მონაწილეობის ნაციზმისა და ომის წლებში ნასათუთევ ოცნებას, ასე ხშირ-ხშირად
მიღება არ სურდა ნელას; ფილმი სათაურით: „ოჯახური რომ ახსენებდა ხოლმე თავის წერილებში: გამოსცემდა ჟურნალს
ბედნიერება“. კადრში მომცინარი ბავშვი ჩანს. ეცინება მომავალ და კიდეც აისრულებდა ყველა იმ ხალხის ნატვრას, ვისაც
მამასაც, იცინის დედაც: ყოველივე თავ-თავის ადგილზეა, ლიტერატურაში გაუძრავს ხელი.
ყოველივე მომავლისა და ბედნიერების რწმენით ფეთქავს: აკი ნელას ოციოდე კაცი მაინც ეგულებოდა, ქვეყანა რომ
უნახავს კიდეც ეს ყველაფერი, - საეჭვოდ ახლობელი და ნაცნობი გადადგეს, ჟურნალის გამოცემას ვეპირებითო. აი, ალბერტი
ეჩვენებოდა ყოველივე: ეს მომცინარი ბავშვიც, მომცინარი დედაც, - თუნდაც; ამ საქმეზე რა ხანია იმ ტიპოგრაფიის დირექტორს

აგულიანებს, ვისაც ჟურნალის გაფორმების საკითხებში უწევს „რას ამბობ... სტატია უკვე შეკვეთილია“, ისმის სიცილი და
კონსულტაციას. აკი ალბერტსაც უნდა სატირული ჟურნალის რაიმუნდიც გალაღებულია, 1933 წლამდე რომ იყო მხოლოდ. ამ
გამოცემა. ნეტარების სულ უმნიშვნელო წვრილმანებიც კი თვალწინ
მართალია, გუნებაში ეცინებოდა ასეთ განზრახვაზე, გაეცხადებოდა ხოლმე, ხედავდა რაის, ხედავდა ტანზე რა ეცვათ,
მაგრამ გულზე მაინც მოეფონებოდა, როცა წარმოიდგენდა, როგორ კედელზე ჩამოკიდებულ სურათებსაც კი უცქერდა თითქოს და
მოკალათდებოდა რაიმუნდთან ერთად იმ ოთახში, სადაც საკუთარ თავსაც უყურუბდა ხოლმე. აი, იგი, „გემოვნებით
რედაქციას მიუჩენდნენ ადგილს: მაგიდებზე წიგნებია შერჩეულ“ საინებთანაა თავდახრილი და ფორთოხალს აცლის კანს,
ახორხოლებული, მიმოყრილია ნაწყობები, ტელეფონით ვის არ ან თხილს არჩევს. თან იმ გამაგრილებელ სასმელებს იგონებს,
ეთათბირებიან სასიგნალო გამოცემის თაობაზე, უნებლიეთ კი პაპანაქება სიცხეში რომ გამოიტანს მაგიდაზე. მშვენიერ სასმელებს
გონებას გიბნევს იმაზე ფიქრი, რომ ნაცისტებს ბოლო მოეღოთ და შეაზავებს: წითელ, მწვაწე, ცისფერ სასმელებს, სირჩებში კი
ომიც გათავდა უკვე. ამ ფილმის ნახვა ჯერ კიდევ ომიანობის ყინულის ნატეხები იტივტივებს, იბრჭყვიალებს ნახშირმჟავას
წლებში შეიძლო ნელამ, შეიძლო და კიდევაც ნ ა ხ ა ასეთი მძივები. ეზოდან სირბილით ამოსულ და აქლოშინებულ ბავშვებს
ცხოვრება, თვალნათლივ გაუცხადებია ყოველივე; ნელა სქელ რაი სახეზე სოდიან წყალს ასხურებს, ყურმილში ალბერტის ხმა
ქაღალდზე დანადები ცინცხალი საღებავის მომწარო ს უ ნ ს ა ც ი კ ისმის: „როგორ გეკადრება, ხომ გეუბნები, ბოზულკე ნამდვილი
რ ა ვ დ ა ხოლმე, ისიც უნახავს, თუ როგორ შეუტანია ოთახში ტალანტია“. ეს ფილმი ბოლომდე იყო გადაღებული, მაგრამ
ტაბლა, სტუმრები ყავაზე მიუპატიჟებია, როგორ მიუწოდებია ეკრანზე იგი არ გამოსულა. ვიღაც ღვთის გლახამ ფირი შუაზე
მათთვის თუნუქის ცისფერი კოლოფიდან სიგარეტები, ბავშვები კი გადაჭრა.
ამ დროს ეზოს იკლებდნენ ცელქობით. სურათი ჟურნალიდან - ვ ი ღ ა დ ა რ ჩ ე ბ ა ქ ვ ე ყ ნ ა დ უ ბ ი წ ო? -
„კულტურა და ცხოვრება“: ბავშვები წუწაობენ, ფანჯრებზე ჩამოარაკრაკა კედლის მიღმა ბიჭმა, ალბერტმა კი კედელზე
ჟალუზებია დაშვებული, რაის ხელით ჩასწორებული ფურცლები მოაკაკუნა და გამოსძახა:
დაურიდებლად და ძალზე მუქი ფანქრით მინაჩხაპნი - ნელა, ტელეფონთან გთხოვენ.
შენიშვნებითურთ მაგიდაზეა მიმოყრილი; ნელას უნახავს ეს - მადლობთ, მოვდივარ, - უპასუხა ნელამ და აუჩქარებლად
გაცოცხლებული სურათი ჟურნალიდან „კულტურა და ცხოვრება“: გაემართა ტელეფონისაკენ.
მწერლის ბინაში თვალმახარა მწვანე შუქი იღვრება, სწორედ აქ ნელას ხილულ ოცნებებში ალბერტიც მონაწილეობდა: იგი
დაბუდარებულა ბედნიერება, ვიღაცა რეკავს, - ტელეფონში ოჯახის განუყრელი მეგობარი იყო და ნელაც მისთვის საგანგებოდ
ალბერტის ხმა ისმის: „ჰემინგუეის ახალი წიგნი თუ წაიკითხე?“ - თქვეფდა ნაირ-ნაირ კოქტეილებს. ალბერტი მაშინაც მათთან

ერთად რჩებოდა, როცა სხვა სტუმრები კარგა ხნის წასულები - ოთახი დაჯავშნულია. პატერ ვილიბრორდიც
იყვნენ, მაგრამ ახლა, საწოლზე ჩამომჯდარი ალბერტის დანახვაზე, კმაყოფილია, წამოსვლაზე რომ დაგვთანხმდით. მერწმუნეთ, არ
ხელში რომ ჯემწასმული პურის ნაჭერი ეკავა, ნელა შეკრთა: ინანებთ.
მობერებული, დაღლილი ეჩვენა ალბერტი, თმაც შეუთხელდა - ცხადია, წამოვალ, - მიუგო გაღიზიანებით, რადგან
თავზე და ასეთნაირად უდაოდ აღარ გამოდგებოდა ნელას სიგარეტი არ ჰქონდა ხელთ: - რა სისულელეა უსიგარეტოდ
საოცრად სვებედნიერი ფილმისათვის. ლაპარაკი!
ნელამ ალბერტს თვალი გაუსწორა, მიესალმა და მის გეზელერი გაჩუმდა, დაახლოებით ნახევარ წამს ორივე
გამომეტყველებაზე მიხვდა, გეზელერს თავისი გვარი არ დუმდა, ბოლოს გეზელერმა მორიდებით დასძინა:
უხსენებიაო. მარტინი ალბერტის საწოლთან იდგა, ხელში წიგნი - კეთილი, როგორც დავთქვით, საკრედიტო ბანკის
ეკავა და კითხულობდა: „შ ე ი ს მ ი ნ ე ლ ო ც ვ ა ნ ი ჩ უ ე ნ ნ ი!“ შესასვლელთან დაგხვდებით. - და კიდევ უფრო მეტის
- ერთი წუთით მომითმინე, - სთხოვა ნელამ და ყურმილი მორიდებით დაუმატა: - რომ იცოდეთ, როგორ მიხარია. ნახვამდის.
აიღო. - ნახვამდის. - მოუჭრა ნელამ, ყურმილი დადო და
- გისმენთ! ტელეფონის შავ აპარატს დააშტერდა, მერე კი აზრად მოუვიდა,
ანაზდად ძალზე ახლოდან გაიგონა იმ ფილმისათვის რომ ყველა ფილმში ტელეფონით საუბრის შემდეგ ქალები აპარატს
გახმოვანებული თვინიერი სიტყვები, რომელზეც გული ჰქონდა დააშტერდებიანო, ზუსტად ისე, მე რომ დავაშტერდიო ახლა;
აცრუებული და ნელაც თითქოს იმ სამყაროში დააბრუნეს, ჭირის სწორედ ასე იქცევიან ხოლმე ის ქალები, საყვარლებს რომ მეუღლის
დღესავით რომ სძულდა რეალობაში, აწმყოში. თანდასწრებით უნიშნავენ პაემანს, მოგვიანებით კი ნაღვლიანად
- ნელა, თქვენ ბრძანდებით? გახედავენ მეუღლეს, ბავშვებს, შეათვალიერებენ ოთახს, აქაოდა,
- გახლავართ. გვესმისო „ყოველივე ამის ფასი“, მაგრამ „თავს ზემოთ ძალა არ
- გეზელერი გაწუხებთ. არის“.
- იმედია, თქვენ... აპარატს ძლივძლივობით მოაცილა თვალი, ამოიოხრა და
- ო, რას ბრძანებთ, გვარი არ მიხსენებია, დარეკვით კი ალბერტს მიუბრუნდა:
იმიტომ დავრეკე, გავიგებ, დანაპირები თუ ახსოვს-მეთქი. - მარტინი რომ წავა, სალაპარაკო მაქვს შენთან, ხომ არსად
- რა თქმა უნდა, მახსოვს. მიდიხარ?

აუჰ, რამხელა სინაზეა დედის ხმაში, რა საამოა მისი - გაუშვი ბოლოს და ბოლოს, - შეუტია ალბერტმა, - ვის
მოსმენა! მარტინმა მაღვიძარას გახედა, ალბერტს რომ ედგა პატარა ესიამოვნება ყოველდღე დაგვიანება?!
მაგიდაზე და წამოიძახა: - არა უშავს რა, მაინც დაგვიანებული ვარ.
- ღმერთო ჩემო, ისევ დამაგვიანდა, - ზუსტად არ ვიცი, - უპასუხა ნელამ, - შესაძლოა, ორიოდე
- წადი, წადი, - უთხრა ნელამ, - დროზე ახლა! დღით მომიწიოს დარჩენა, მაგრამ, შეიძლება ხვალ საღამოსვე
მუდამ ასე იყო ხოლმე: უკანასკნელ წუთამდე არავის დავბრუნდე.
გაახსენდებოდა საათი, მერე კი სახელდახელოდ აწყობდნენ - კარგი აბა, - ჩაილუღლუღა ბიჭმა, ისე რომ სინანულის
ჩანთაში წიგნებს, ამზადებდნენ ბუტერბროდებს. ნატამალიც არ დასტყობია სახეზე. ნელამ ფორთოხალი ჩაუტენა
მარტინს ჩანთაში ჩაუტენეს წიგნები, ალბერტმა ჯიბეში და მარტინიც ფეხათრევით გავიდა ოთახიდან.
ბუტერბროდი გაუხაზირა, ნელამ კი შუბლზე აკოცა და ჰკითხა: ოთახის კარი გამოღებული დარჩა. ნელამ ერთხანს
- ახსნა-განმარტებითი ბარათი ხომ არ გაგატანო? სადაცაა იყოყმანა, მერე მაინც მიხურა კარი და თავის ოთახში დაბრუნდა.
ცხრა შესრულდება, მაინც ვერ მიასწრებ. მარმარილოს რაფაზე ჩამოდებული სიგარეტი თითქმის მთლად
- არ დამჭირდება, - გადაჭრით თქვა მარტინმა, - ჩამოფერფლილიყო და კვამლის სქელი, ღია ცისფერი ბოლქვები
მასწავლებელი საერთოდ აღარ კითხულობს იმ ჩემს ბარათებს, მაღლა-მაღლა მიიწევდა. ნელამ სიგარეტი ჩააქრო, დააგდო
თანაც, დროზე თუ მივალ ხოლმე შემთხვევით, მთელი კლასი საფერფლეზე და მხოლოდ ახლა შეამჩნია, რომ რაფაზე საკმაოდ
სიცილით იგუდება. მომრავლებულიყო ყვითელ-ყვითელი ლაქები: მარტინმა დინჯად,
- არ დაგავიწყდეს. ამ საღამოს მივემგზავრებით. აბა წადი, მძიმე-მძიმედ გადაჭრა ქუჩა და მღვდლის სახლის კუთხესთან
ხვალ თავისუფალი დღე გექნება. მიიმალა. ამასობაში ქუჩა გამოცოცხლდა თითქოს, მერძევე თავის
ალბერტი დამნაშავესავით იდგა თავის საწოლთან. მორბედს მოძღვრავდა, ვიღაც წელაღვერა კაცი გაჭირვებით
- ეჰ, რას იზამ! - ენა ამოიღო ბოლოს. - არ დაგავიწყდეს, ამ მიაგორებდა ურიკას, თან ნაღვლიანად, დახმატკბილებით
საღამოს მივდივართ. სთავაზობდა გამვლელ-გამომვლელს კეჟერას ფოთლებს - ისეთივე
მარტინი კართან იყო მისული, როცა ნელამ მოაბრუნა, ხასხასა სიმწვანეს, ლიმონათის ბოთლები რომაა ხოლმე კაფეში,
ერთხელ კიდევ გადაკოცნა და უთხრა: ტენისის კორტებთან. ცოტა ხნის შემდეგ მერძევე თვალს მიეფარა,
- მე სხვაგან მომიწევს წასვლა, ალბერტი მოგხედავს. ჩაიარა მემწვანილემაც, ქუჩაში ხელჩანთიანი ქალები გამოჩნდნენ,
- როდის დაბრუნდები? კარდაკარ მოვაჭრე კაცი კი იმ უხილავ ხაზს დაადგა, ამ ათიოდე
წლის წინათ ფოსტალიონი რომ გამოჰყვებოდა ხოლმე, თუკი

წერილი ნელასთანაც ჰქონდა მოსატანი. მეწვრილმანეს ზორტით ცხვირსახოცი უკავია და მეწვრილმანემაც უცნაური მზერა შეაგება
შეკრული გატიკნული ჩემოდანი ეკავა ხელში და თავი უიმედოდ ნელას; იმის გაფიქრებაც ვერ გაებედა, ქალი იყიდისო რამეს, თანაც
ჩამოექინდრა. ვაჭარმა ბაღის ჭიშკარი შეაღო, ნელა კი ისე უცქერდა ამ ლავანდას, ყველაზე ძვირფას წვრილმანს, რაც კი ჩემოდანში აქვს
მას, კინოეკრანს რომ შეხედავენ და როცა მართლა მოესმა ზარის გამოწყობილი; იცოდა, ქალს შეუძლიაო ამის ყიდვა, მაგრამ, რას
წკრიალი, ანაზდად შეკრთა: აკი ჰგავდა კიდეც იმ აჩრდილივით გაბედავდა თავის დაიმედებას, იმაზე ფიქრსაც კი ვერ ბედავდა,
კაცს, მზეგზიან ფილმში რომ ჩაამონტაჟებენ, გრძნებით შეკრულ, ვერცხლის დიდი მონეტა, ახლა რომ ქალს უკავია ხელში, შესაძლოა
სიზმარეულ ფილმში, სადაც რედაქციაა ნაჩვენები, ლაპარაკია ჩემს ჯიბეში აღმოჩნდესო. განა კი რა სახსენებელი იყო იმედი, ან
ჟურნალზე, ნაწყობებსა და გამაგრილებელ სასმელებზე; თუნდაც რწმენა, ამოდენა გამოცდილებასთან პირისპირ. ნატანჯი
ფრთხილად, გაუბედავად რეკავდნენ ზარს, ნელამ ერთ ხანს სახე სულ მთლად მოღუშვოდა.
შეიცადა, იფიქრა, ალბერტი გააღებსო კარს, მაგრამ ალბერტს ფეხიც ნელამ ფლაკონი ამოიღო და ხმადაბლა ჰკითხა:
არ მოუცვლია ადგილიდან და კარის გასაღებად წინკარში ნელა - ეს რა ღირს?
გავიდა. მეწვრილმანეს უკვე თავიც აეხადა ჩემოდნისათვის; - სამი მარკა, - ამოცქაფა მეწვრილმანემ და შიშისაგან
გამოემზეურებინა საგულდაგულოდ ჩაწყობილი მუყაოს გაფითრდა კიდეც, რაკიღა მაინც შეესწრო სასწაულს, მერე
ფურცლები, რომლებზეც წვივსაკრავები იყო დამაგრებული, უნებლიეთ ამოიოხრა, როცა ნელამ კიდევ შეარჩია რაღაც,
ქაღალდზე დაკერებული ღილები და ლავანდიან ფლაკონზე სახელდობრ, ისევ ის ტურფა, - ამჯერად იგი ფაიფურის ტაშტში
გამოსახული მომღიმარი ქერა ქალი, ზუსტად ისეთი, ალბერტის იბანდა ხელებს. ალერსს დაჩვეული ნატიფი თითები
ფლაკონს რომ ეხატა. ახალთახალი, პირმომცინარი კურტიზანელი უგამჭვირვალესი წყლით სავსე ტაშტში ნებივრობენ, ღია
ქალი როკოკოს სტილის კაბაშია გამოწყობილი და საფოსტო ეტლს ფანჯარაში ფრაგონარისეული ბაღი მოჩანს და ტურფა ქალის
ემშვიდობება. ხელში აბრეშუმის ცხვირსახოცი უკავია, უკან და „თაბაშირივით თეთრი“ მკერდიც საპნის ეტიკეტზეა გამოხატული.
უკან კი ფრაგონარისეული ხეები მოჩანს. ნახატის მიმქრქალი - ამას როგორ ჰყიდი? - იკითხა ნელამ და საპნის ნაჭერიც
კონტურების შემყურეს სევდა მოგეძალება და შორს ნახატზე, აიღო.
სადღაც ძალზე შორს, საფოსტო ეტლის ფანჯრიდან შეყვარებულის - ერთ მარკად, - უპასუხა მეწვრილმანემ და სახე მოექუშა
ცხვირსახოცი ფრიალებს. სულ უფრო და უფრო შორდება საფოსტო თითქოს, რადგან ხორცს ისხამდა ამოდენა იმედი, - აწი ხომ ორი
ეტლი იქაურობას, მაგრამ არ პატარავდება მაინც. ოქროსფრად კვირით მაინც მოითბობდა ხელს, მოიმკიდა იმ ბედნიერებას, ეჭვის
ციმციმებს მწვანე ფოთლები ფრაგონარისეულ ხეებზე, თვალით რომ უყურებდა.
ალერსისათვის შექმნილ პაწია და მოვარდისფრო ნაზ ხელს

- ესე იგი, სულ ოთხი მარკა, არა? - და მეწვრილმანემაც - ჯერ კიდევ არ ვიცი, შეიძლება ხვალვე დავბრუნდე...
შვებით დაუქნია თავი. სემინარზე მივდივარ. - დააყოლა ნელამ.
ნელამ ოთხი მარკა ჩაუთვალა, - ვერცხლის მონეტები, თან - რა სემინარია?
ჩემოდნის სახურავზე სამი სიგარეტი დაუწყო. - მოხსენებებს წაიკითხავენ თემაზე: „ლიტერატურა და
შიშისაგან მადლობის თქმაც ვერ მოახერხა, სულელურად საზოგადოება“, „ლიტერატურა და სამღვდელოება“.
მიაშტერდა და საჩუქრად უფასო, ძალდაუტანებელი ღიმილიც - აბა, არ უნდა იყოს უინტერესო.
მიიღო. ღიმილმა თვალის დახამხამებაში გაჭრა და მეწვრილმანესაც - ბოლოს და ბოლოს, - წამოიწყო ნელამ, - მეც ხომ უნდა
ველური ჟინი მოაწვა, დამაღი ჩამოუვიდა იმ სილამაზის ვეწიო რაიმე საქმეს. სიამოვნებით ვიმუშავებდი სადმე.
დაუფლების სურვილით, აქამდე რომ საპნის ეტიკეტებსა და „ისევ დაიწყო თავისებურად“, - გაიფიქრა ალბერტმა,
კინოეკრანზე ენახა მხოლოდ, არადა, ეს გულისშემძვრელი ღიმილი ხმამაღლა კი ეს უთხრა:
ახლა წინკარის სიბნელეში კრთოდა. ნელა დაფრთხა და კარი - რა თქმა უნდა, რაიმე საქმეს უსათუოდ უნდა ეწიო, მაგრამ
მიხურა. შენი სადმე მუშაობა სისულელე იქნება და მეტი არაფერი.
- ალბერტ! - გასძახა ნელამ, - მოდიხარ? წასასვლელი ვარ. უმრავლესობა იმიტომ მუშაობს, რომ ოჯახი ჰყავს სარჩენი, ბინის
- მოვდივარ, - მოესმა ალბერტის ოთახიდან. ქირა აქვს გასასტუმრებელი და ასე შემდეგ. იმისათვის, რომ საქმეს
ნელა თავის ოთახში მიბრუნდა და კარი ღიად დატოვა. ეწიო, მუშაობის დაწყება სულაც არაა საჭირო, არადა, თუ
ცოტა ხნის შემდეგ ალბერტიც მოადგა, საგარეოდ იყო მოისურვებ, ასეთი საქმე გამოულევლად გექნება.
გამოწყობილი: ჯიბიდან გაზეთის ყური მოუჩანდა, ხელში მანქანის - ვიცი, - ამოიოხრა ნელამ და პატერ ვილიბრორდის ხმას
გასაღები ეკავა, თან ჩიბუხს აბოლებდა. წაბაძა: „უნდა ვიყო მეუღლის ხსოვნის ერთგული, გავაგრძელო
- გინდოდა რამე? - ჰკითხა ალბერტმა და კარის სიოში მისი საქმე“.
ჩადგა. - რატომაც არ უნდა გააგრძელო, - შეეპასუხა ალბერტი, - აი,
- შემოდი, მანდ რას უდგახარ, - შემოიპატიჟა ნელამ. - თუ გადაქექე წერილების ის ყუთი, ამოარჩიე ვილიბრორდისა და
დრო არა გაქვს? შურბიგელის წერილები, დათვალე რამდენი ხოტბა, რამდენი ქება-
- ჰო, მეჩქარება, - მიუგო პასუხად, მაგრამ მაინც შევიდა დიდება შეუსხამთ ფიურურისათვის, - განა ეს საქმე არ არის?
ოთახში და სკამის კიდეზე ჩამოჯდა. - მიემგზავრები? - ეშმაკსაც წაუღია ყველაფერი! - აღმოხდა ფანჯარასთან
- კი, უნდა წავიდე. მისულ ნელას, - მთელი ჩემი ცხოვრება ხომ არ უნდა ვუდარაჯო იმ
- დიდი ხნით? ოცდაჩვიდმეტ ლექსს! მარტინს ჩემზე უკეთესად შენ უვლი,

გათხოვებით მე აღარ გავთხოვდები, სულაც არ მინდა იმ ბედნიერ - რატომ და, არ ივარგებს, თავად დაფიქრდი! ჩვენ ორის
დედას მიმამსგავსონ, ილუსტრირებულ ჟურნალებში რომ წასვლა მარტინს გონებას აუმღვრევს, შეიძლება გულიც გაუტყდეს
ბეჭდავენ ხოლმე; არ მინდა არავის ცოლობა, რაიმუნდისთანა ყველაფერზე, მისი ამხანაგისათვის კი ეს ამბავი სულაც
ადამიანი მაინც არსად შემხვდება, თვითონ რაიმუნდი კი აღარ უკანასკნელი წვეთი იქნება. რა ჩემი ბრალია, - დააყოლა ხმადაბლა,
დამიბრუნდება, რაი მოკლეს, მე კი დამაქვრივეს და ეს ყოველივე - მაგრამ ბიჭებისათვის უკანასკნელი იმედი ვარ და უთუოდ
...ამშობლოსათვის, ...იურერისათვის, ...ალხის გულისათვის უკურნებელ ტრავმას მივაყენებ, მეც რომ ამოვაშლევინო თავი
მოიმოქმედეს. - ნელამ იმ ექოს წაბაძა, ეკლესიის კედლებში რომ ძიების იმ კატეგორიიდან, რომელსაც ახლა ვეკუთვნი.
დაიგუგუნებს ხოლმე, სემინარისტების პათოსით მოძახილ, - მარტო შენზე რომ იყოს დამოკიდებული, მაშინ რას
სიცრუითა და რისხვით აღსავსე ექოს. - ან იქნებ ფიქრობ, იმ იზამდი?
უტვინოებთან ურთიერთობა მიხარია? - ჭკუაზე ხომ არ შეიშალე? ნუთუ მართლა ეპირები ისეთ
- აბა, რისთვის მიდიხარ? - მხრები აიჩეჩა ალბერტმა. - დღეში ჩამაგდო, მთელის არსებით რომ ვარიდებ თავს? მოვრჩეთ
სხვათა შორის, ერთ ღამეში გავხდი შეძლებული კაცი; - ახლა ამაზე ლაპარაკს, - სიტყვა დაულახა ალბერტმა. - წასასვლელი
„სანლაითის“ ყუთის გახსენეხაზე ალბერტს უმწეოდ გაეღიმა. - ვარ, ბრეზგოტე მელოდება.
მარტინთან ერთად მშვენივრად გავატარებდით შაბათ-კვირას, შენ - მაშ, მთელის არსებით არა? - გაიმეორა ნელამ, ისე რომ
ვილისთან ისაუბრებდი კინოფილმებზე, თუ გინდა, - დააყოლა ალბერტისაკენ არც შემობრუნებულა.
ალბერტმა და ნელამაც თვალი თვალში გაუყარა, რადგან ალბერტს - დიახ, მთელის არსებით. ან იქნებ ფიქრობ, აქ, ამ სახლში
ხმა გამოეცვალა თითქოს, - თუ გინდა, ნამდვილი მოგზაურობა ვეარშიყოთ ერთმანეთს, სადაც ყველაფერი მოგონებებითაა
მოვაწყოთ. გაჟღენთილი, ხალხის თვალში კი კეთილი ძია და პატიოსანი დედა
- მე და შენ? გამოვჩნდეთ? ეს თუნდაც იმიტომაა სისულელე, რომ ბავშვების
- არა, მარტინთან ერთად, - უპასუხა ალბერტმა. - თუ თვალს მაინც არაფერი გამოეპარება.
დაგვთანხმდები, მარტინის ამხანაგსაც წამოვიყვანთ, ცხადია, თუკი - ისევ ბავშვები, - ჩაილაპარაკა ნელამ, - ამდენი ლაილაი და
წამოვა. ისევ და ისევ ბავშვების გამო.
- რატომ არ შეიძლება, მე და შენ რომ წავიდეთ მარტონი? - ლაილაი დაარქვი თუ გინდა. მაგრამ ქორწინებას მაინც
მაინცდამაინც ოჯახური ბედნიერების სცენა უნდა გავითამაშოთ? ვერსად გაექცევი.
რა ყრია ამ ბედნიერებაში? მტკნარი სიცრუეა და მეტი არაფერი:
მომღიმარი მამიკო, მომღიმარი შვილიკო, მომღიმარი დედიკო.

- გავექცევი! აღარ გავთხოვდები, არა! მირჩევნია, უნუგეშო - ნუ სულელობ, - შეუტია ალბერტმა და იმის დანახვაზე,
ქვრივი მერქვას, ვიდრე სახეგაბრწყინებული მეუღლე და... თუ როგორ გადართო სიჩქარე, ნელა მიხვდა, გული მოუვიდაო.
ამშობლოს ...ალხის ძირი და ფესვი. - რაც მოგეპრიანება, ის ილაქლაქე, გუნებას მაინც ვერ
- თუ მოდიხარ, წამოდი, ან კიდევ დარჩი. გარწმუნებ, გამიფუჭებ: რამდენიც გინდა, ლანძღე მონაზვნები, მაგრამ მათ
გაძლებაზე იქნები. ცხოვრებას მაინც აქვს აზრი, რაღაც ჭაპანს ხომ ისინიც ეწევიან; მე
- ვერ დავრჩები, - მოუჭრა ნელამ, - აუცილებლად უნდა პირადად ასე მიმაჩნია ყოველთვის, თუმცა კი, იმათ ყაიდაზე
წავიდე. სხვა დროს თუ არ მქონია რაიმე განსაკუთრებული ცხოვრება ვერ ვიგუე. ის ხალხი მუდამდღე ლოცულობს და
მიზეზი, ამჯერად ნამდვილად მაქვს, უსიკვდილოდ უნდა ჩავიდე. ლოცვისათვის რომ მეტი დრო დარჩეთ, სიამოვნებით შევეხიდები
- ნეტა რას იტყვის, გეზელერი რომ ვუხსენო? - გაიფიქრა ნელამ. შეძლებისამებრ.
ალბერტმა ნელას ჩემოდანს წაავლო ხელი და ნელამაც, - ზოგჯერ შეგშურდება კიდეც, როცა გაიგებ, ამან და ამან
თითქოსდა სასხვათაშორისოდ ეუბნებაო, ოთახიდან გასვლისას მშვენივრად მოიწყოო ცხოვრება, - ნელა აქვითქვითდა, მაგრამ სულ
უთხრა: მალე ისევ მოთოკა თავი და ამოღერღა:
- იმაზე მეტს, დღესდღეობით როგორც ირჯები ჩემთვის, - ახლა ცოლი გჭირდება და შენს ბედს ძაღლიც არ დაჰყეფს.
მაინც ვერ შეიძლებ, ისიც ბევრია, ბიჭს რომ უვლი, მაგრამ - რატომაც არ მჭირდება, - უპასუხა ალბერტმა და როცა
წუთითაც არ იფიქრო, მშურდეს შენი ან ვეჭვიანობდე. პიპინშტრასესთან წითელ შუქნიშანზე მანქანა დაამუხრუჭა, ხელი
გარეთ დამთბარიყო. ალბერტმა ხელთათმანები წაიძრო, ხელზე მოჰკიდა ნელას.
მოიხადა ქუდიც, მანქანაში ჩაჯდა და მოტორი რომ ჩართო, ნელამ - ეგ შენი სნობიზმი კარგს არაფერს დაგაწევს.
მაშინღა განაგრძო: - ძალიან მინდა, შენსავით მქონდეს რაიმე საქმე. ნელას არც უცდია ხელის გათავისუფლება.
ალბათ, ძალზე ბედნიერი კაცი ხარ! - რა შუაშია სნობიზმი, უბრალოდ, ვერ მომინელებია, ქმარი
- სულაც არა ვარ ბედნიერი. - მომდევნო სიტყვები რომ მომიკლეს. არც პატიება შემიძლია, არც დავიწყება, არც ის
აგორებული ძრავის ხმაურმა შთანთქა და ნელამ ბოლო მინდა, ხელმეორედ გავახარო და სახეგაბრწყინებული, ბედნიერი
წინადადება გაარჩია მხოლოდ: - სულაც არა ვარ, საქმე კი შენც მეუღლის როლში დავენახო.
შეგიძლია გაიჩინო. - ვინ არ უნდა გაახარო?
- ვიცი, მაგალითად, მონაზვნებს წავეხმარო, ვიანგარიშო - ვინ და, ეგენი, - მშვიდად მიუგო ნელამ, - თავადაც
ნუსხები, ვკემსო შარვლები, უფროსი მონაზონი კი ასე შემაქებს: მიხვდები, ვის ვგულისხმობ. მწვანე შუქია, წადი.
„რომ იცოდეთ, რა კარგი მწე შეგვემატა, - პოეტის მეუღლე“! ალბერტმა მანქანა დაძრა.

- იმ შენი საქმეებიდან, შენ რომ გამოიწყე, არც ერთი არ მე უნდა ველოდო, როდის მომცემს უკუღმართი ქალი მისი
მიგიყვანია ბოლომდე. შენ არც დედა ხარ რიგიანი, არც ქვრივად შერთვის უფლებას.
ვარგიხარ: შენზე ვერც იმას იტყვი, გაფუჭებული ქალია, ან - ერთგული რომ ხარ, ვიცი, - დააშოშმინა ნელამ, - ისიც
საყვარელიაო ვინმესი. იცი, ზოგჯერ ვეჭვიანობ ხოლმე, გული ვიცი, რომ ღირსებაა ეს.
მწყდება, - დააყოლა ალბერტმა. - არ იფიქრო, იმ ტეტერა ხალხზე ალბერტმა ხელი გაუწოდა ქალს, მანქანაში ჩაჯდა და
ვეჭვიანობ, უბრალოდ, წლები მენანება, ასე ტყუილუბრალოდ რომ მოედანს ხელშეორედ შემოუარა.
გაფლანგე და ერთი რამ ალბათ სულ მუდამ ასე დარჩება: მამაკაცი ნელამ შეიცადა ერთხანს, ვიდრე ალბერტის მანქანა
იმაზე უკეთესს ვერაფერს შესთავაზებს ქალს, თუ არა - ცოლად მეროვინგების ქუჩაზე გაუხვევდა, მერე ერთ-ერთ ტაქსს დაუქნია
გამომყევიო. ხელი, გაჩერებაზე რომ იდგნენ „ძველ კარიბჭესთან“ და მძღოლს
- არც ეგრეა მთლად. ზოგჯერ გაცილებით მეტს ნიშნავს, მიუბრუნდა:
ქალის რჩეული გახდე. უცნაური კია, უწინ ქალებს გათხოვება - საკრედიტო ბანკთან.
ახარებდათ, დღესდღეობით კი პირიქით ჩანს. ასეა თუ ისე, ეგ
ამბავი პირადად მე სულ არ მჭირდება. თავი XII
- ამიტომ გეუბნები, სნობი ხარ-მეთქი. იმ ბატისტვინებთან
გატარებული წლები, ცხადია, თავისას იზამდნენ. სად ჩამოგსვა? სხვა დროს სულაც არ მიეჩქარებოდა ხოლმე შინისაკენ.
- შემნახველ სალაროსთან, - უპასუხა ნელამ. გაკვეთილების მერე იმ ბიჭებს აეტორღიალებოდა, მაწანწალების
ალბერტი პოლიციელის ნიშანს დაელოდა, მერე კარლ სახელი რომ ჰქონდათ გავარდნილი, მაგრამ იმ ბიჭებშიც კი არავინ
დიდის მოედანს შემოუარა და მანქანა შემნახველ სალაროსთან ერია ისეთი, მარტინივით ეთრია ფეხი. ზოგიერთი
გააჩერა, ჯერ თვითონ გადმოვიდა მანქანიდან, ნელასაც შეეშველა თავქუდმოგლეჯილი გავარდებოდა სახლისაკენ, ვის - შიმშილი
და საბარგულიდან ქალის ჩემოდანი ამოიღო. აწუხებდა, ვის, უბრალოდ, სახლში მისვლა ეხალისებოდა; ზოგს
- ამჯერად, - გაუღიმა ნელამ, - ტყუილუბრალოდ არ მაღაზიაში უნდა შეერბინა, ანდა, უმცროსი და-ძმისათვის საჭმელი
დავკარგავ დროს. შეეთბო. ბრილახი, მაგალითად, თვითონ ამზადებდა თავის პაწია
ალბერტმა მხრები აიჩეჩა. დაიკოსათვის საჭმელს, სკოლაში მუდამდღე მისავათებული
- რა გაეწყობა. ჩვენ ხომ პირიქით აგვეწყო საქმე. უწინ მოდიოდა და ზარი დაირეკებოდა თუ არა, შინისაკენ
ერთგული ქალები ელოდებოდნენ იმ დღეს, როცა მათ უკუღმართი მოკურცხლავდა ხოლმე. დედამისი გაკვეთილების დამთავრებამდე
კაცები ითხოვდნენ, ახლა კი მე, შენის ნებართვით ერთგული კაცი, ოცი წუთით ადრე მიდიოდა სამუშაოზე, ვილმას ლეოსთან უწევდა

დარჩენა და ჰაინრიხსაც ბოლო გაკვეთილზე ცქმუტვა აიტანდა, - აბა, შენ იცი, კარგად იყავი.
მოსვენება აღარ ჰქონდა, როცა კი ბავშვს ლეოსთან დაიგულებდა; შინ მისასვლელად თხუთმეტიოდე წუთი დასჭირდებოდა,
რამდენჯერ უთქვამს მარტინისათვის, ეკლებზე ვზივარო. მაგრამ ამ გზას ხუთ წუთშიაც გაირბენდა. მარტინი შურდულივით
ბრილახს მართლაც არასოდეს ჰქონია მოსვენება. წელებზე გაქანდა, მოუთმენლობისაგან სუნთქვაც კი შეეკრა და უკვე
ფეხს იდგამდა ხოლმე და სკოლაში სიარული მეორეხარისხოვან, შორიდანვე შენიშნა, რომ სახლის შორიახლო ალბერტის მანქანა
უსარგებლო, თუმცა კი სასიამოვნო საქმედ მიაჩნდა, ცხოვრებასთან არსად იდგა. ბიჭმა ბაღის გალავანს მიაღწია, სული მოითქვა და
რომ არაფერი ჰქონდა საერთო: სასიამოვნო იყო ყინულფენის ქვეშ უკანვე მიიხედა, - ალბერტს ამ ქუჩით უნდა გამოევლო,
იმ ბუშტულების ცქერა, ლამაზ-ლამაზი სათამაშოებივით რომ ბრეზგოტესაგან რომ დაბრუნდებოდა. არ უნდოდა სახლში მისვლა,
გაგართობდნენ, მაგრამ სად იყო საამისო დრო?! სკოლაში ზოგჯერ ბოლდა წასული იყო, არც გლუმი ეგულებოდა შინ, არადა,
თავსაც კი მოაბეზრებდა ყოველივე და ვილმაზე ფიქრი თუ პარასკევი საშიშ დღედ ითვლებოდა - ბებიას დღედ. წარმოდგენა
დარდად არ ჩაჰყვებოდა, ბოლო გაკვეთილზე წაუთვლემდა კიდეც. სათაურით „სისხლი მაქვს შარდში“ ჯერ არ გათამაშებულა
სამაგიეროდ მარტინი იჯდა ფხიზლად და ზარის დარეკვას ბოლომდე, ფოვინკელის სარდაფში დღეს თევზის ორმოცი
ელოდებოდა. დრო ჰაერში შეიყუჟებოდა თითქოს, სხვადასხვანაირი კერძი ექნებათ, თევზი კი დასანახად
ჩამოხვავდებოდა, რომ ერთის წაკვრით გადაეგდო დიდი ისარი ეჯავრებოდა. ალბერტი რომ ქუჩის კუთხიდან გამოუხვევს, ხელად
თორმეტთან და ზარიც დაირეკებოდა. ბრილახი ელდანაკრავივით შენიშნავს გალავანთან ჩაცუცქულ მარტინს და ბიჭსაც გული
წამოხტებოდა, დაიტაცებდნენ ზურგჩანთებს, გზადაგზა მოსდიოდა ალბერტზე, რატომ დააგვიანდაო.
მოიგდებდნენ მხრებზე და დერეფანში გაქანდებოდნენ. მერე ეზოს მარტინი წამოდგა და უკანვე წალასლასდა
გადაირბენდნენ, ეზოდან ქუჩაში გავარდებოდნენ, კუთხის ბენზინგასამართი წერტისაკენ.
სახლამდე გასწრებაზე გაიქცეოდნენ, იქ კიდევ მარტინს მარცხნივ მხოლოდ ახლა გამოჩნდა დაღლარა გოგოების ერთი
უნდა გაეხვია, ხოლო ბრილახს - მარჯვნივ. სხვა ბიჭებს კარგა ჯგუფი, სხვა დროს რომ ქუჩის კუთხეში შეხვდებოდა ხოლმე;
დიდზე ჩამოიტოვებდნენ და სკოლაში მიმავალ გოგონებს რომ არ გოგოებმა ქუჩა გადაჭრეს, აჰხედეს ეკლესიის საათის ოქროსფერ
დატაკებოდნენ, შუა ქუჩაზე გარბოდნენ. ისრებს და გზა უკვე ჩორთით განაგრძეს. ერთი-ორმა გოგონამ
კუთხესთან ბრილახმა მიასწრო და თუმცა ეჩქარებოდა, ქლოშინ-ქლოშინით ჩაირბინა ქუჩა, მოშორებით კი მარტინმა სხვა
მაინც დაუცადა მარტინს. დამშვიდობებისას მარტინმა მიაძახა: ჯგუფი დაინახა, დინჯად რომ მიუყვებოდა გზას. მარტინი
- წამოხვალ ბიტენჰანში? გამოგივლით! სათითაოდ იცნობდა ყველას: ამ გოგოებს ყოველდღე ხედავდა
- დედას უნდა დავეკითხო. მეორე ცვლის დაწყებისას, ხოლო აი ისინი, ნაბიჯს რომ უმატეს,

ახლა, ბენზოწერტთან შემოხვდებოდნენ ხოლმე, რომლის ლ ე ბ ი იმათ ერქვათ, ვისთვისაც სულ ერთი იყო ყველაფერი.
გალავანზეც მარტინი იჯდა. დღეს ყველაფერი აირ-დაირია და ამ თავისთავად სიტყვა თ ა ვ ზ ე ხ ე ლ ა ღ ე ბ უ ლ ი მაინც
უაზრო სირბილის გამო საკუთარ თავზეც მოსდიოდა ბრაზი. სხვა ბუნდოვანებით იყო მოცული, რადგან თავზეხელაღებულებში
დროს ყველაზე ბოლოს მოჩანჩალებდა სკოლიდან და გალავანზეც ისეთებიც გამოერეოდნენ, რომელთა მშობლებს ჩეჩქივით ჰქონდათ
იმ დროს შემოჯდებოდა, როცა ხელჩაქნეული ის დაღლარები ფული, არადა, იყვნენ ისეთებიც, ვისაც საერთოდ არ ჰქონდა ფული,
ფეხსაც აღარ აუჩქარებდნენ, მაინც დავაგვიანეთო. ახლა სწორედ ზოგჯერ ბრილახიც ხელს აიღებდა ხოლმე თავზე, მაგრამ მისი
ისინი ახტებოდნენ ხეთა ჩრდილებს: ისე დაკინკილებდნენ, თავზეხელაღებულობის შემსწრე უმალ იმას იფიქრებდი, ამაყიაო
გეგონებოდა, ზღურბლს ახტებიანო. ამ გოგონებს ბენზოწერტთან და შუბლზეც ეს ეწერა: „ბოლოს და ბოლოს, რა გინდათ ჩემგან?“
ხვდებოდა ხოლმე, დღეს კი მარტინი ჯერ იყო და თითქმის თავზეხელაღებულად ის ითვლებოდა, ვისზეც სკოლის
სახლშიაც მივიდა, მერე უკან დაბრუნდა, გოგოებს კი ჯერაც ვერ დირექტორი იტყოდა, მოვტეხოთო უნდა; სული კოჭებში
მოეღწიათ გალავნამდე. მერე იმ გოგოებმა ჩაირბინეს, დაგვიანებით გაგეპარებოდა, ამ სიტყვებს რომ გაიგონებდი, იფიქრებდი,
სკოლაში მისვლას რომ ჯერ კიდევ არ იყვნენ დაჩვეულნი: თმა ბავშვებზე კი არა, ასანთის ღერზე ან გასატკვერ ძვალზე
უკრიალებდათ, სახე აჭარხლებოდათ. დიდი ისარი ეკლესიის ლაპარაკობსო და ერთხანობას მარტინს ისიც სჯეროდა,
საათზე უკვე მიჩოჩდა სამიანთან და მათ სირბილსაც აღარ ჰქონდა ფოვინკელის სარდაფში სწორედ ამ „მოტეხილ
აზრი: სკოლაში მაინც დააგვიანებდნენ. თავზეხელაღებულებს“ სთავაზობენო მუშტრებს. მეორე კლასში
ძია ალბერტის მანქანა არ იქნა და არ გამოჩნდა, ამდენი იყვნენ, როცა ჰეველი მ ო ტ ე ხ ე ს და ისიც გაქრა სადღაც. ბოლო
ცქერით თვალი ჩამოუწყალდა მარტინს, ჰოდა, ეს ამბავი ალბერტის ხანს იგი პოლიციელებს მოჰყავდათ სკოლაში, მაგრამ
ბრალი იყო მხოლოდ. დასვენებებზე ჰეველს მიწა ჩაყლაპავდა თითქოს. მოგვიანებით მან
ორის თხუთმეტი წუთი შესრულდა, როცა ის დინჯი ბორნიც აიყოლია; ისინი ერთად ცხოვრობდნენ ბომბსახიზნში და
დაღლარების ჯგუფი ქუჩაში გამოჩნდა და ცხოვრების ჩვეული ერთადაც ურცხვობდნენ, ხოლო როცა დასჯიდნენ, იკრიჭებოდნენ
რიტმიც აღდგა. სულ ტყილუბრალოდ ირბინა ამდენი, რატომ მხოლოდ და დირექტორიც ასე ამბობდა: მ ო ვ ტ ე ხ ო თ ო უნდა.
მოიკლა თავი? ამ წუთიდან მოყოლებული ხომ ძველებურ მოგვიანებით ორივე გაქრა და მარტინმაც იფიქრა, ალბათ მ ო ტ ე ხ
კალაპოტში მოექცეოდა ყოველივე! გოგოები იცინოდნენ, ე ს, რათა ფოვინკელის სარდაფში ფ უ ლ ი ა ნ ძვლისმკვნეტელთ და
ჭორაობდნენ, და მარტინმაც გოგოებს შურით გააყოლა თვალი, - ბავშვიჭამიებს შესთავაზონო კერძად.
აკი თავზეხელაღებულთა რიცხვს ეკუთვნოდნენ. თავადაც მართალია, ალბერტმა აუხსნა, როგორც იყო საქმე, მაგრამ
სიამოვნებით აიღებდა ყველაფერზე ხელს. თ ა ვ ზ ე ხ ე ლ ა ღ ე ბ უ ბევრი რამ მაინც ეეჭვებოდა. იდუმალებით აღსავსე ეჩვენებოდა

თუნდაც ბომბსახიზნი, ბაღჩებს შუა მოქცეული ბეტონის ის კინოთეატრი იქვე იყო, ბენზოწერტის შორიახლო. იქ გამოკრული
უფანჯრო გორაკი, სადაც ჰეველი და ბორნი ცხოვრობდნენ. ერთიცა აფიშები მარტინმა ბრილახთან ერთად დაათვალიერა და ამ
და მეორეც მ ო ტ ე ხ ე ს და ამის მერე ორივე გაქრა; - კოლონიაში ორშაბათს ფილმის ნახვასაც ეპირებოდნენ.
გადაიყვანეს, - აუხსნა ძია ალბერტმა. აფიშაზე, ამწვანებულ ორ ალვას შორის, პარკის
ალბერტი არსად ჩანდა და არც არასოდეს გამოჩნდებოდა. ბრინჯაოსფერი ჭიშკარი მოჩანდა; ჭიშკრის ცალი ფრთა
მარტინი თვალმოწკურული გაჰყურებდა ქუჩას, - ქალაქიდან ამ გამოღებული იყო და ღიობში იისფერკაბიანი ქალი იდგა. საყელოს
გზით ამოდიოდნენ მანქანები, მაგრამ ალბერტის მანქანა არ იქნა და მაგივრად კაბას ოქროსფერი, ყელზე მომდგარი ფართო არშია
არ გამოჩნდა, არსად ჩანდა ის ნაცრისფერი, ფართო და ჰქონდა და ფართოდ გახელილი თვალებით ქალი იმ გამვლელს
ძველისძველი „მერსედესი“, ათას მანქანაში რომ გამოარჩევდა აშტერდებოდა, აფიშის დასათვალიერებლად რომ დადგებოდა.
მარტინი. მისი იისფერი მუცლის გასწვრივ კი ირიბად გაეკრათ თეთრი
არადა, ვის მიაკითხავ? ბრილახთან მისვლა არ უნდოდა: წარწერა: „ს ა ბ ა ვ შ ვ ო ს ე ა ნ ს ი", ზემოთ, აფიშის ცისფერ ცაზე,
ლეო შინ იყო ჯერ და მხოლოდ სამ საათზე წავიდოდა სამუშაოზე. კოშკის მიღმა რომ მოჩანდა, ფილმის სათაური ეწერა: „გ უ ლ ი ს ტ
ბოლდა ეკლესიას ალაგებს და იმასთან თუ მიხვალ, მერე ყ ვ ე“.
საკრძალავიდან ბუტერბროდს აუწაპნი და ზედაც ცხელ ბულიონს არაფრად აგდებდა ისეთ ფილმს, როცა აფიშაზე
დააყოლებ, თერმოსში რომ აქვს ხოლმე შემონახული. გულდახურული კაბით გამოაციმციმებდნენ ვინმე ქალს, თან
მარტინმა ვიღაც დაღლარა გოგოს მოჰკრა თვალი, მხოლოდ თეთრ წარწერას აახლებდნენ: „ს ა ბ ა ვ შ ვ ო ს ე ა ნ ს ი“, საშინლად
ახლა რომ მოღინღილებდა ქუჩაში. თავადაც ბევრჯერ ყოფილა ამ მოსაწყენი იყო ხოლმე ასეთი ფილმები, ხოლო თუ აფიშიდან
დღეში, - განა რა მნიშვნელობა ჰქონდა, ოც წუთს დააგვიანებდა თუ მკერდგადაღეღილი ქალი იცქირებოდა, თან წითელ წარწერას
ოცდახუთს? გოგონა გულისყურით ათვალიერებდა ხეებიდან გააკრავდნენ: „ბ ა ვ შ ვ ე ბ ი ა რ დ ა ი შ ვ ე ბ ი ა ნ“, - ეს ფილმი
ჩამოცვენილ პირველ ფოთლებს, მერე კონად შეკრა დიდრონ- უთუოდ ამორალური უნდა ყოფილიყო; მარტინს არც საბავშვო
დიდრონი, ოდნავ შეყვითლებული ფოთლები და ამ თაიგულით ფილმები ეპიტნავებოდა, არც ამორალური შინაარსის კინოები და
ხელში დინჯად გადაჭრა ქუჩა. საუკეთესო ფილმებად მაინც კოვბოური, ან ნახატი ფილმები
პირველად ხედავდა ამ გოგოს; მუქი ფერის თმა აწეწვოდა მიაჩნდა.
და მარტინიც აღტაცებული დარჩა, ისე გულდამშვიდებული მომავალი კვირიდან სწორედ ამორალური ფილმი უნდა
მიაჩერდა იგი ა ტ რ ი უ მ თ ა ნ გამოკრულ აფიშებს. მარტინმა აჩვენონ. ამ ფილმის ანონსიც იქვე იყო გაკრული:
ადგილიც კი მოინაცვლა გალავანზე, უკეთესად შევხედავო. მკერდაგადაღეღილ ქალს ვიღაც ჰალსტუხიანი მამაკაცი ეხვევა,

ჰალსტუხი გვერდზე მოქცევია, სახეც შეშლილი აქვს, თითქოს და ამ ერთი კვირის წინათაც მიადგნენ იმ კარს და ის იყო
ყოველივე ეს იმ სიტყვას გაგახსენებდა, ბრილახის დედამ რომ სახაბაზოში უნდა შეცვევნილიყვნენ, რომ უცებ, ჩამოწოლილ
მიახალა ხაბაზს. მარტინმა საკუთარი ყურით გაიგონა ეს სიტყვა, სიჩუმეში, ბრილახის დედამ ამოარატრატა:
როცა ჰაინრიხთან და ვილმასთან ერთად სახაბაზოს კარს მიადგა. - ეგღა მაკლია, შენ... - და სწორედ ის სიტვა მოაყოლა.
თბილი, მოტკბო სუნი ტრიალებს ხოლმე სახაბაზოში, ხის მარტინი ყურებამდე გაწითლდა იმ სიტყვის გახსენებაზე. ახლაც
თაროებზე ახალგამომცხვარი, ცხელ-ცხელი პურები აწყვია და ეშინოდა მის აზრს ჩაწვდომოდა. ხაბაზმა კი მაშინ მშვიდად და
მარტინსაც ყურს უამებდა ცომსაზელი მანქანის კაპუნ-კაპუნი, ნაღვლიანად უპასუხა:
მოსწონდა კრემსაცხები ის დიდი შპრიციც, რითაც ხაბაზი ტორტზე - ნუ, ნუ იტყვი ასე.
გამოძერწავდა ხოლმე: „გილოცავთ დაბადების დღეს“. ხაბაზი ვილმამ სიბნელეში ჯერ ერთს უბიძგა, მერე მეორეს, -
მარჯვედ ხმარობდა შპრიცს, ლამაზ-ლამაზად, უშეცდომოდ და ისე „ბეეეს“ თამაში დაიწყეთო, მაგრამ მარტინიცა და ჰაინრიხიც,
ხელდახელ გამოაწიკწიკებდა სიტყვებს, მავანი და მავანი ორივენი გაოგნებული იდგნენ, გაქვავდნენო თითქოს, ხაბაზი კი ამ
ავტოკალმითაც ვერ დაწერდა, ბრილახის დედა კი ხელის ერთი დროს აღელვებული ბუტბუტებდა რაღაც იდუმალ აბდაუბდას,
მოსმით დახატავდა ყვავილებს, სახლებს, საკვამურიდან ამოსულ ერთსა და იმავ დროს რომ მგზნებარე ნათქვამსაც წააგავდა და
ბოლს და საერთოდ, რა გინდა რომ არ დაეხატა. ბრილახს რომ თვინიერ ნადუდღუნევსაც. ამ ბუტბუტს შიგადაშიგ ბრილახის
წამოჰყვებოდა, სახაბაზოს უკანა მხრიდან შემოუვლიდნენ, სადაც დედის ნებიერი კისკისი ეხმიანებოდა და მარტინსაც ძია
ფქვილით დატვირთული მანქანები ჩერდებოდნენ, ერთხანს ალბერტის მაშინდელი ნალაპარაკევი გაახსენდა, როცა უხსნიდა
სპილენძით აჭედილ კართან შედგებოდნენ, მეტწილად ღრიჭოდ მამაკაცი ქალთან შეკავშირებას ელტვისო; ხაბაზს, ეტყობა,
რომ იყო დატოვებული, დახუჭავდნენ თვალებს და სახაბაზოს მართლაც ერთი სული ჰქონდა, ვიდრე ბრილახის დედას
თბილ, მოტკბო სურნელს ხარბად ისუნთქავდნენ. ბოლოს შეუკავშირდებოდა; იმ თავის სახაბაზოში მღეროდა თითქოს,
ფრთხილად შეაღებდნენ კარს, შევარდებოდნენ სახაბაზოში და რაღაც ძალზე გაუგებარს ბუტბუტებდა და მარტინმა
„ბეეო“ დაიძახებდნენ. ამ თამაშს რომ გამოიწყებდნენ, პაწია ვილმა სპილენძაჭედილი კარიც კი შეაღო, - მოდი, შევხედავ, ხაბაზი და
ცას ეწეოდა სიხარულით, აღფრთოვანებული მოჰყვებოდა ბრილახის დედა მართლა თუ შეუკავშირდნენო ერთმანეთს, მაგრამ
ყვირილს და ხაბაზიც გახალისდებოდა უცებ, გაიხარებდა ჰაინრიხმა იგი გაგულისებით მოაცილა კარს, ვილმა ხელში აიტაცა
ბრილახის დედაც. და სამივენი ისე გაბრუნდნენ უკან, სარდაფში ცხვირიც არ
შეუყვიათ,

იმ დღიდან მოკიდებული, აგერ ერთი კვირა გასრულდა, მშვენივრად იცოდა, ბავშვებს არ კლავენო, ძალის ძალად
რაც ბრილახს სახაბაზოსკენ პირი არ უქნია და მარტინიც იმას ცდილობდა წარმოედგინა ფოვინკელის სამზარეულო და
ფიქრობდა, ბრილახს გული გაელახვრებოდაო, - განა თავადაც არ დაჩეჩქვილ-დ ა ტ ე ხ ი ლ ი ის გოგო. ალბერტის ჯინაზე ფიქრობდა
გაიტანჯებოდა, ეს სიტყვა რომ დედამისს დასცდენოდა? მერე ასე, იმიტომ რომ თითქმის შეიძულა კიდეც ალბერტი და
თითოეულ ნაცნობს ცალ-ცალკე მოარგო სიტყვა, მაგრამ ალბერტის სამაგიეროსაც უხდიდა, არადა, არც ის იცოდა, სად მოეკლა დრო:
ბაგეს ეს სიტყვა უბრალოდ ვერ დააცდენინა, ხოლო დედას - ბრილახთან ვერ მივიდოდა, - ძია ლეო ჯერაც არ იქნებოდა
ანაზდად გულისცემა აუჩქარდა და ბრილახის სატკივარიც უფრო წასული. მარტინს კიდევ დანახვაც ეზარებოდა იმ ტუჩ-პირის,
გაითავისა, - ასე ენიშნა, დედას შესაძლოა, ეს სიტყვა დასცდესო ზედგამოჭრილივით რომ მოერგო სიტყვა, ხოლო ეკლესიაში, სადაც
კიდეც. ამ სიტყვას ვერაფრით ვერ იტყოდა ვილი, ვერ ბოლდა ეგულებოდა, კაციშვილის ჭაჭანება არ იქნებოდა და
წამოაყრანტალებდა ბოლდა, ვერც გლუმი ამოაგდებდა პირიდან, მარტინსაც იქაურობისა ისე ეშინოდა, როგორც ბებიასთან ერთად
ვერ იტყოდა ალბერტის დედა; ბებია რომ ბებიაა, ისიც არ ფოვინკელის სარდაფში წასვლა, სადაც დატეხილი ძვლებით
წამოროტავდა ასეთ რაიმეს და იმასაც კი იფიქრებდი, ეგ სიტყვა რა უმასპინძლებდნენ მოსულებს და სადაც ღორმუცელების
მაგათი საკადრისიაო, მაგრამ დედას, შესაძლოა, ეს სიტყვა მაინც დანახვაზე იმ მურდალ ტუალეტში უსათუოდ ასაქმებდა.
დასცდენოდა. მარტინი უფრო ახლო მიჩოჩდა „ატრიუმთან" და უცებ
ჯერ იყო და, მასწავლებელს, მერე მოძღვარსა და სანაყინეს იგრძნო, მომშივდაო. რა თქმა უნდა, სახლშიაც შეეძლო წასვლა -
ბარმენს, - ვის პირს აღარ მოარგო ის სიტყვა, მაგრამ ამოდენა შეიპარებოდა სამზარეულოში, გაითბობდა სადილს, მით უმეტეს,
ხალხში ლეო აღმოჩნდა ერთადერთი კაცი, ვისაც ისევე მოერგო რომ გაზეთის ნაგლეჯზე მონაჩხაპნი მითითების წყალობით უკვე
სიტყვა, აი, საცობი რომ მოერგება სამელნეს. ბრილახის დედასთან ზეპირად იცოდა, როგორ შეეთბო სადილი: „გაზის სახელური
შედარებით ლეო იმ სიტყვას უფრო გარკვევითაც გაიძახოდა. ბოლომდე არ ჩამოსწიო, ქურას არ მოსცილდე“ (ეს სიტყვები
ის დაღლარა გოგო ამასობაში თვალს მიეფარა. ორს სამჯერ იყო ხაზგასმული), მაგრამ ცივი საჭმლის გახსენებაზე
თხუთმეტი აკლდა თითქმის და მარტინმაც იმის წარმოსახვა სცადა, ახლაც წაუხდა მადა - აი ამ ამბავს კი, ეტყობა, ჯერჯერობით
როგორ შეაბიჯებდა იგი კლასში; ჯერ გაეღიმებოდა, ვერავინ ხვდებოდა. - კრიჭა შეეკრა ქონმოდებული წვნიანის,
სახელდახელოდ მოჩმახავდა რაიმე ტყუილს და სახეზე მაშინაც გამომშრალი კარტოფილების, ბლანტი და კურკუშელა წვნიანის
ღიმილი მოეფინებოდა, როცა დაგვიანებისათვის დატუქსავდნენ. გახსენებაზე, ამასთანავე, ბებიაც ნებისმიერ წამს შეიძლება
მთლად თ ა ვ ზ ე ხ ე ლ ა ღ ე ბ უ ლ ი ვინმე იქნება: იმდენს იზამს, ჩამოფლატუნდეს და ფოვინკელის სარდაფშიაც წააჩიქჩიქოს; იქ
ბოლოს ამ გოგოსაც მ ო ტ ე ხ ა ვ ე ნ და თუმც ალბერტისაგან კიდევ თევზის ორმოცი ნაირ-ნაირი კერძით გამოპიტკნის,

ცხვირწინ დაუხვავებს თევზის მოწითალო, მოლურჯო და იმათ შეაბამენ კისერზე, ვინც ბავშვს შეაცდენს. მოგვიანებით
მომწვანო ნაჭრებს, საზიზღარი ჭიჭლებით ჩაჩიმთიმებულ მოძღვარმა დაითხოვა მარტინი და კი არ დაავალა, უბრალოდ
გველთევზას ქონს, მომწვანო, მოწითალო და მოლურჯო ფერის სთხოვა, დღეში სამ-სამჯერ ჩაიკითხეო „მამაო ჩვენო“ და „ავე
სოუზებს, მოხარშული ვირთევზას დაღმეჭილ კანს, საშლელისაგან მარია“, ამ გზით თუ განიწმინდებიო. გალავნის თავზე
დარჩენილ ნაფხვენის გროვას რომ ჰგავს. შემოსკუპებულმა მარტინმა ამ გახსენებაზე სამ–სამჯერ ჩაიკითხა
ალბერტი ჯერაც არ ჩანდა და არც არასოდეს „მამაო ჩვენო“ და „ავე მარია“. ავტომანქანებს ყურადღებასაც აღარ
გამოჩნდებოდა, ხოლო შური რომ ეძია, მარტინმა ის ბილწი სიტყვა აქცევდა; კი ბატონო, ის ალბერტის „მერსედესიც“ გამოჩნდესო
ამოიჩემა, მერე კი იმდენ ხანს იმეორა, ვიდრე ის სიტყვა ბოლოს თუნდაც. თვალმოჭუტული, მიზანტებული კითხულობდა
ალბერტის პირსაც არ მოარგო. ლოცვებს, თან წისქვილის დოლაბებზე ფიქრობდა. აგერ, ერთ-
მამაზე ფიქრისას სევდა შემოაწვებოდა ხოლმე; სადღაც ერთი დოლაბი ლეოს გამოაბეს კისერზე და ლეოც იძირებოდა
დასაკარგავში დაღუპული მეტისმეტად ახალგაზრდა კაცი იყო ზღვაში, იძირებოდა მოლურჯო-მომწვანო წყვდიადში, შორიახლო
მამა, - მომღიმარი, ყალიონიანი ჭაბუკი, რომელსაც ვერაფრით ვერ კი იშვიათი, სულ უფრო და უფრო იშვიათი თევზები
ათქმევინებდი იმ სიტყვას. დაცურავდნენ. აქა-იქ ჩაძირულ გემთა ნამსხვრევები
მოძღვარს შეაძრწოლა კიდეც, როცა აღსარებისას მარტინმა ამოჩხერილიყო, დაყელყელაობდნენ წყალმცენარეები,
ის სიტყვა უხსენა: სახეალეწილმა ძლივს ამოიღო ენა, იფიქრა, მოშლამებულიყო ფსკერი, ზღვის ურჩხულთ თვალები
თავიდან ამოვიგდებო იმ სიტყვას, არასოდეს რომ არ უხსენებია არც გადმოეკარკლათ და კისერზე დოლაბშებმული ლეოც იძირებოდა
თვითონ და არც ბრილახს. ახალგაზრდა მღვდელს ფერმკრთალი და იძირებოდა. დოლაბი ბრილახის დედას კი არა, ლეოს გამოაბეს
პირისახე დაეღრიჯა, მოძღვარი კი მთელი ტანით გადმოიხარა წინ, კისერზე; სწორედ იმ ლეოს, ვილმას რომ აწვალებდა,
გეგონებოდა მ ო ტ ე ხ ე ს ო და სახედაღვრემილმა თავი გააქნია; ისე საკომპოსტერო მარწუხით აშინებდა და ფრჩხილების მოგრძო
კი არა, უარით რომ გაგისტუმრებენ, ანდა გაკვირვებული კაცი რომ ქლიბს რომ ურტყამდა თითებზე, იმ ლეოს, ვის ტუჩ-პირსაც ასე
გააქნევს, ხოლმე, - არა, რეტდასხმულივით გააქნია თავი, ზედგამოჭრილივით მოერგო ის ბილწი სიტყვა.
იფიქრებდი, სადაცაა იატაკზე გაადენსო ზღართანს. მარტინმა უკანასკნელი „მამაო ჩვენო“ ჩაიკითხა, ჩაიკითხა
იისფერი ფარდის ფონზე მოჩვენებას დაემგვანა უკანასკნელი „ავე მარია“, „ატრიუმისაკენ“ გაეშურა და უცებ
პირშოღუშული მოძღვრის ნაცრისფერი სახე, წამებულის ფერი შეკრთა: ის დაღლარა გოგო შესასვლელთან იდგა და მებილეთე
დაედო; ბოლოს ამოიხვნეშა, კაკალ-კაკალ გამოჰკითხა ყოველივე კაცს ელაპარაკებოდა. „ცოტა ხანს მოითმინე, შვილო, მალე
და წისქვილის დოლაბებზე მოჰყვა ლაპარაკს. ამ დოლაბებს თურმე დაიწყება, - ეუბნებოდა მებილეთე. - სკოლიდან ბრუნდები?“

გოგონას წარბიც არ შეუხრია და თვალდათვალ, ღულუნ- ქალმა გაუღიმა, მწვანე, ყვითელ და ლურჯკოჭებიან
ღუღუნით მოჩმახა გაუგონარი ტყუილი: ბილეთებს შეავლო ხელი, მერე კი ჰკითხა:
- დიახ. - რომელ რიგში გინდა?
- მერედა, შინ არ უნდა შეიარო? პატარა ჯიბიდან, ზედ საქამრესთან რომ ჰქონდა, ფული
- არა, დედა სამსახურშია ახლა. ამოიღო და უთხრა:
- მამაშენი? - მეათეში, - ანაზდად გაიფიქრა, თუ კარგია, ალბერტი
- მამა ომში დამეღუპა. დამელოდოსო, მე კი ჩემთვის ვიჯდებიო აქ: ბრილახს ორშაბათს
- მაჩვენე ბილეთი. წავიყვანო ფილმზე.
გოგონამ ბილეთი გაუწოდა, გარეთ კი, აფიშაზე, მოლარემ ყვითელ კოჭას მოახია ბილეთი და ფული ხელით
იისფერკაბიანი ქალის მუცელთან ირიბად გაეკრათ წარწერა: მოხვეტა.
„საბავშვო სეანსი“, და როცა დაღლარა გოგო გაუჩინარდა, მარტინი მებილეთემ კუშტი მზერა შეაგება მარტინს.
გაუბედავად მიადგა სალაროს. მინის ჯიხურში შაგვრემანი ქალი - შენც სკოლიდან მოდიხარ?
იჯდა და რაღაცას კითხულობდა. ქალმა თავი აიღო, მარტინს - დიახ, - უპასუხა მარტინმა და მომდევნო შეკითხვები რომ
ახედა, გაუღიმა, მაგრამ მარტინს პასუხად არ გაჰღიმებია; თვალში თავიდან აეცილებინა, სხაპასხუპით ჩამოარაკრაკა: - დედაჩემი
არ მოუვიდა ქალის ღიმილი, იმიტომ რომ უნებლიეთ ის სიტყვა სხვაგანაა, მამა კი ომში დამეღუპა.
გაახსენდა, ბრილახის დედამ რომ მიახალა ხაბაზს. მოლარემ ისევ მებილეთეს კრინტიც აღარ დაუძრავს, ყვითელ ბილეთს
წიგნში ჩარგო თავი, მარტინი კი ქათქათა თეთრი ზოლით „კონტროლი“ მოახია, ბილეთი უკანვე დაუბრუნა და მარტინი
გაყოფილ და ცისფრად მოციალე მის თმას დააშტერდა. ქალმა დარბაზში შეუშვა. გასცდა თუ არა მძიმე და მწვანე ფარდას, მაშინვე
ხელახლა ამოჰხედა, მინის პატარა სარკმულა გამოაღო და ჰკითხა: გაიფიქრა, რა სულელი ვინმეაო, ნუთუ არ იცის, ბიჭები და
- გინდა რამე? გოგოები რომ სხვადასხვა ცვლაში სწავლობენ და მე და ის
- მალე დაიწყება? - კითხვა შეუბრუნა ხმადაბლა. დაღლარა გოგო სკოლიდან ვერ დავბრუნდებოდითო ერთად.
- ორ საათზე. - მიუგო ქალმა, მერე საათს გახედა, მის დარბაზში ბნელოდა. კონტროლიორმა ქალიშვილმა
ზურგსუკან რომ ეკიდა და დაუმატა: - ხუთ წუთში. შეხვალ? მარტინს ხელი ჩაჰკიდა და შუაგულ დარბაზში შეუძღვა.
- დიახ, - თქვა მარტინმა და იმავ წამს გაახსენდა, რომ ქალიშვილს მსუბუქი, გრილი ხელი ჰქონდა და როცა სიბნელეს
ორშაბათისთვის სწორედ ამ ფილმზე დაპატიჟა ბრილახი. თვალი მიაჩვია, მარტინმა მიმოიხედა. დარბაზი ცარიელი იყო
თითქმის. თითო-ოროლა წყვილი ბოლო რიგში მოკალათებულიყო.

აქა-იქ წინა რიგებშიაც იჯდა რამდენიმე კაცი, შუა დარბაზი კი სულ პარკის ჭიშკარი გაიღო და მწვანესერთუკიანმა მამაკაცმა, ქუდიცა
მთლად ცარიელი იყო. ის დაღლარა გოგო ვიღაც ორ ყმაწვილს შუა და გამაშებიც რომ მწვანე ფერისა ჰქონდა, ტყის ბილიკზე გააჭენა
გამოჭიმულიყო წინა რიგში, მისი თმაგაჩეჩილი შავი თავი ოდნავ თავისი ბედაური. ბილიკის ბოლოში „საბავშვო სეანსის“
ამოსცილებოდა სკამის საზურგეს, იისფერკაბიანი ქალი იდგა, საყელოზე ოქროსფერი მაქმანი ჰქონდა
მარტინმა გულისყურით უცქირა გუტალინის სარეკლამო შემოვლებული. მამაკაცი ცხენიდან ჩამოხტა, ქალს ეამბორა, ქალმა
ფილმს: ქონდრისკაცები ციგურებით სრიალებდნენ ვიღაც კი ასე უთხრა: შენთვის ვილოცებ, თავს გაუფრთხილდიო. მერე
დევკაცის გაპრიალებულ ფეხსაცმელზე, ხელში ჰოკეის ყვანჯები ისევ ეამბორნენ ერთმანეთს და „საბავშვო სეანსის“ ქალმაც
ეკავათ, მაგრამ ჩვეულებრივი კაურების ნაცვლად ყვანჯებზე თვალცრემლიანი მზერა დაადევნა მამაკაცს, ახლა რომ
ჯაგრისები ჰქონდათ დამაგრებული და გოლიათის ფეხსაცმელიც უდარდელად მიაგელვებდა თავის ბედაურს. სადღაც შორს
სულ უფრო მეტად ბზინავდა. მერე კი ვიღაცამ გამოაცხადა: მონადირეებმა ბუკს დაჰკრეს, ხოლო მწვანესერთუკიანმა კაცმა,
„აი, ასეთი პრიალა ფეხსაცმელი ექნებოდა გულივერს, ჩვენი ქუდიცა და გამაშებიც რომ მწვანე ფერისა ჰქონდა, ლურჯი ცის
ფირმის გუტალინი რომ ეხმარა“. ფონზე ამჯერად სხვა ბილიკზე გააჭენა ცხენი.
აჩვენეს სხვა სარეკლამო ფილმიც: ქალები ჩოგბურთს მარტინი სხვათაშორის უყურებდა ეკრანს, ერთი-ორჯერ
თამაშობდნენ, ცხენებს დააჯირითებდნენ, თვითმფრინავსაც დაამთქნარა კიდეც სიბნელეში: შიმშილი ახლა უწინდელზე უფრო
ქალები მართავდნენ, პარკშიაც ისინი დასეირნობდნენ: ქალები აწუხებდა. ბოლოს თვალები მილულა, ჩაიკითხა თავისთვის ჯერ
ლივლივა წყალში ცურავდნენ, დაჰყავდათ ავტომობილები, „მამაო ჩვენო“, მერე „ავე მარია“ და წასთვლიმა. კისერზე
ველოსიპედები, მოტოციკლები, ვარჯიშობდნენ ორძელზე, დოლაბგამობმული ლეო ზღვაში იძირებოდა, იძირებოდა
ვარჯიშობდნენ ღერძზე, ტყორცნიდნენ ბადროს და სახეზედაც თვალჩაუწვდენელ სიღრმეში და სახეც ისეთი ჰქონდა, არასოდეს
ღიმი დასთამაშებდათ. უკლებლივ ყველას ეღიმებოდა, ბოლოს კი, რომ არ ჰქონია ცხოვრებაში: დაღვრემილი, სევდიანი სახე ჰქონდა
ვიღაც მომღიმარ-სხივმოსილმა, პირგაბრწყინებულმა ქალმა ლეოს და ისიც სულ უფრო და უფრო იძირებოდა მწვანე
დარბაზში მყოფთ რაღაც მოზრდილი და მუქი მწვანე ფერის წყვდიადში, ზღვის ურჩხულთ კი გაოცებისაგან თვალები
კოლოფი აუფარა თვალწინ. რომელსაც თეთრი ასოებით გადმოეკარკლათ.
ჯვარედინად ეწერა: ო ფ ე ლ ი ა - აქაოდა, სწორედ ეს კოლოფია ანაზდად ყვირილმა გამოაფხიზლა. მარტინი შეკრთა, იმ
ჩვენებრ ელვარების თავი და თავი მიზეზიო. სიბნელეში ერთბაშად ალღო ვერ აართვა, ვეღარ გაარკვია, რა
მარტინმა მოიწყინა, ვეღარც მთავარ ფილმს მიადევნა ხდებოდა და კინაღამ თვითონაც წამოიყვირა. ბოლოს, როგორც
თვალყური; ეკრანზე ვიღაცები ქეიფობდნენ, აჩვენეს წირვა, მერე იქნა, მოვიდა გულისხმას: მწვანიანი მამაკაცი და ვიღაც ღვთის

გლახა მიწაზე ბუღრაობდნენ; ღვთის გლახამ აჯობა, მწვანიანი მწვანე ტანსაცმელი აცვია. მარჯვენა ხელი კაცს ჯერაც შეხვეული
მამაკაცი მიწაზე დარჩა გაშოტილი, ის გლახა კი ბედაურს მოახტა, აქვს, შეხვეული აქვს თავიც, მაგრამ ეღიმება უკვე; მართალია,
ჯიშიან ცხენს მათრახი გადაუჭირა და გრძნეულის ხარხარით უჭირს გაღიმება, მაგრამ მაინც ეღიმება. ქუდი არც ერთს არ
გაქუსლა; არადა, ცხენი ეურჩებოდა, ყალყზე დგებოდა. ახურავს, სამლოცველოს კარი ღიაა, ისმის ბედაურის ჭიხვინი,
ტყის სიღრმეში ჩადგმულ სამლოცველოში „საბავშვო ჩიტების ჟღურტული.
სეანსის“ ქალს მუხლი მოეყარა და ღვთისმშობლის ხატზე გარეთ გამოსულმა მარტინმა შეუძლოდ იგრძნო თავი;
ლოცულობდა. მაგრამ, აი, ტყიდან ცხენის თქარა-თქური მოესმა. შიმშილისაგან გული ეწრიტებოდა, მაგრამ ეს ამბავი ვერ
ქალი შესაგებებლად გაიქცა. მისი ბედაურის ჭიხვინსა და გაეცნობიერებინა. გარეთ მზე კაშკაშებდა. მარტინი ისევ
თქარათქურს ხომ ათას სხვა ცხენში გამოარჩევდა, - მერე სხივიც კი ბენზოწერტთან მილასლასდა, გალავნის თავზე ჩამოჯდა და ასე
ჩაუდგა თვალებში: ნუთუ ჩემმა სიყვარულმა გაჭრა და გულის განსაჯა: ხუთი საათია დაწყებული; ლეო კარგა ხნის წასული
რჩეული უკან დააბრუნაო? - ო, არა! ქალმა საზარელი ხმით იქნებაო და რაკი ალბერტზე ჯერაც ბრაზობდა, ზურგჩანთა
შეჰკივლა და ცნობამიხდილი ჩაიკეცა სამლოცველოს ზღურბლზე, მხრებზე მოიგდო და ბრილახთან წაჩანჩალდა.
იმ ღვთის გლახამ კი ისე ჩაუქროლა გრძნეულის ხარხარით,
ქალისათვის ზედაც არ შეუხედავს. მაგრამ ეს ვინღაა, რის ვაი- თავი XIII
ვაგლახით რომ მობობღავს, ვინაა გველივით რომ იკლაკნება
ბილიკზე და სახეც რომ აუტანელი ტკივილებისაგან გადაღრეჯია? ბრეზგოტემ სთხოვა დამელოდეო. ალბერტი ბოლთას
ვინაა ნეტავი, ასე უთქმელად რომ ითმენს ტკივილს? რა თქმა უნდა, სცემდა მოჟამულ ოთახში, დროდადრო ღია ფანჯარასთან
ის ელეგანტური, მწვანიანი მამაკაცია. მოხავსებულ კოლბოხთან დადგებოდა და ქუჩას გახედავდა. უნივერმაღიდან ერთიმეორის
ძლივს მიათრია ტანი და სუნთქვაშეხუთულმა ზეცისაკენ აღაპყრო მოყოლებით გამოდიოდნენ ნოქარი გოგონები და სასადილოსთან
მზერა. ის ვინღაა, იისფერი კაბის ფრიალ-ფრიალით რომ მორბის მისულნი კარს მიღმა უჩინარდებოდნენ. ვის ჭურჭელი მოჰქონდა,
ბილიკზე, ვინაა ასე გულამოსკვნით რომ ქვითინებს, თუმცა კი, ვის ბუტერბროდიანი პარკი, ვიღაც გოგონას კი ხელში ვაშლი ეკავა.
მაინც მორბის, ეძებს, ეძახის? დიახ, სწორედ „საბავშვო სეანსის“ ვისაც მოესწრო და ესადილა, უკანვე ბრუნდებოდა მაღაზიაში,
ქალია. გზად ამხანაგებს გამოელაპარაკებოდნენ და ალბერტს
მწვანიანმა კაცმა გაიგონა ქალის ძახილი. მერე ეკრანზე ყურთასმენამდე მოღწეული ფრაზები ისევ და ისევ უდასტურებდა,
ისევ სამლოცველო აჩვენეს; ხელიხელჩაკიდებულნი ნელ-ნელა არ შევმცდარვარო: ყნოსვით გამოიცნო სასადილოს დღევანდელი
ადიან კიბეებზე ის მწვანიანი მამაკაცი და ქალი, ამჯერად ქალსაც მენიუ: სადილად ხახვის სალათი, შემწვარი ძეხვი, კარტოფილი და

პუდინგი ჰქონდათ. პუდინგი, - მიმწვარი და ვანილიანი სოუსით გოგონებში ლამაზ-ლამაზებიც გამოერეოდნენ ხოლმე.
მოსხმული მოწითალო სალაფავი – არაფრად ვარგოდა დღეს და ალბერტი ახლოდან ხედავდა მათ და უცებ გაიფიქრა, ნამდვილად
სასადილოდან მობრუნებული გოგონებიც ნაცნობებს ლამაზი გოგონები ეთქმით, ასეთმა ტანსაცმელმაც თუ ვერ
აფრთხილებდნენ: დააუშნოვაო.
- ღმერთი არ გაგიწყრეს, იმ სალაფავს პირი არ დააკარო. ქალიშვილების წკრიალა ხმებს რომ ისმენდა, - ისინი კვლავ
ძეხვი გემრიელი გამოდგა, ბოსტნეულიც იჭმევა, აი, პუდინგისა კი იმ უგემურ პუდინგზე იცინოდნენ, - ანაზდად გაახსენდა, რომ
რა მოგახსენო... - ამ სიტყვებს „ფუი“-ს ათასნაირი ვარიაცია ფაციფუცში შინ სათუთუნე დარჩა და ალბერტმაც სიგარეტი
მოჰყვებოდა. მოიკიდა, კოლოფში ჩარჩენილი უკანასკნელი სიგარეტი. ცარიელი
გოგონებს პრიალა შავი კიტელები ეცვათ. იმათ შემყურეს კოლოფი, - წითელი ფერის დაჭმუჭნული მუყაო, ალბერტმა
უმალ მონაზვნები გაგახსენდებოდა: ერთიც არ ერია ისეთი, თვალ- საწვიმარ ღარში ჩააგდო, ჩარდახს რომ ჰქონდა შემოვლებული
წარბი დახატული ჰქონოდა, ანდა, ტუჩებზე პომადა წაეცხო. თმა პომპეზური შესასვლელის თავზე.
სადად გადაევარცხნათ, აი „საქალბატონე“ ვარცხნილობას რომ ვინ მოთვლის, რამდენჯერ გაიგონა როგორ
უძახიან, ისე, და თხემით ტერფამდე ყველანი სისადავეს აფრთხილებდნენ სასადილოდან გამოსული გოგონები
განასახიერებდნენ: ფეხზე ნაქსოვი წინდები და ტყავის შავი, დანარჩენებს, ღმერთი არ გაგიწყრეთ, პირი არ დააკაროთო
მეტისმეტად სოლიდური ფეხსაცმელი ეცვათ, კიტელი ყველას პუდინგს. მერე კი ყველაფერი მიწყნარდა, ჩაცხრა: აღარც
ლამისდა ნიკაპამდე ჰქონდა გამოფსკვნილი, ასე რომ, უნივერმაღიდან გამოსულა ვინმე. სასადილოდან ბოლოს
ქარაფშუტობის ნასახსაც ვერ დაატყობდი ვერც ერთს. უფროს რამდენიმე გოგონაც დაბრუნდა და მაღაზიის კართან ვიღაც
ნოქრებს, უკვე ხანშესულ ქალებს, მოყავისფრო კიტელები ეცვათ, წარბშეკრული ქალი გამოჩნდა. მუქი მწვანე ხალათის სახელოზე
იაფფასიან რძის შოკოლადს რომ ფერი აქვს, ისეთი და სამი ვერცხლისფერი კანტი ჰქონდა დაყოლებული და დროდადრო
დანარჩენთაგან განსხვავებით სახელოზე უფრო ფართო და პრიალა სახეამრეზილი ახედავდა ხოლმე შესასვლელთან დაკიდებულ
კანტები ჰქონდათ დაკერებული. ზოგიერთ შეგირდ ქალიშვილს, საათს. დიდი ისარი, დასაქადნებლად შემართული თითივით
გალეულ და ფერმიხდილ გუშინდელ მოსწავლეს, სახელოზე გაყუჩებულიყო ზედ თორმეტთან. მაგრამ აი, ისარი უცებ შეხტა,
საერთოდ არ ჰქონდა ვერცხლისფერი კანტი, უფროს ნოქრებს გადაეფარა თორმეტს და სწორედ ამ წამს კიდევ რამდენიმე გოგონა
ხელში არაფერი ეკავათ, სამაგიეროდ რომელიმე შეგირდ გოგონას გამოჩნდა ქუჩაში. ქალიშვილებმა ქუჩა გადმოირბინეს,
რამდენიმე ჯამ-ჭურჭელი მიჰქონდა ერთად. თავჩაქინდრულებმა ჩაუქროლეს უფროსს და ტრიალა კარს მიღმა
გაუჩინარდნენ.

ქუჩა დაცარიელდა და ალბერტიც მთქნარება-მთქნარებით ჩეკი დღესაც გამოუწერეს, ბრეზგოტესაც ჩამოართვა ხელი
მოშორდა ფანჯარას. წასაკითხიც არაფერი წამოეღო; ეგონა, ახლაც და ოთახიდან რომ გადიოდა, ბრეზგოტემ მიაძახა: თუ არ
თხუთმეტიოდე წუთში მოვამთავრებო საქმეებს. სხვა დროს გეჩქარება, დამელოდე, გადაუდებელი სალაპარაკო მაქვსო.
ჩააბარებდა ხოლმე ნახატებს, მიიღებდა ჩეკს - უკვე დაბეჭდილი ცოტა არ იყოს, ჯერაც ეშინოდა ბრეზგოტესი, თუმცა კი, ეს
ნახატებისათვის გამოწერილ ჰონორარს, ხუთიოდე წუთით ბოლო ორი კვირა ერთმანეთს შენობით მიმართავდნენ.
ბრეზგოტესთან შეივლიდა და როცა კი გრძელ დერეფანზე გავლით ქალაქგარეთ გასეირნების დროს საკმაოდ შებრუჟული იყო ორივე,
ლიფტისაკენ გაეშურებოდა, ისევ ის ძველთაძველი გრძნობა როცა დაასკვნეს, ბევრ საკითხზე საერთო აზრი გვაქვსო, მაგრამ
შეუჩნდებოდა, მთელი კვირის განმავლობაში რომ გატანჯავდა, - შიშით, ალბერტს ახლაც ეშინოდა ბრეზგოტესი, ეშინოდა,
ვაითუ, ვერაფრის დახატვა ვეღარ მოვიფიქროთ და ჟურნალის მიუხედავად მისი აღფრთოვანებული აზრისა ახალი სტილის
მკითხველებმაც ერთ მშვენიერ დღეს კატეგორიულად თაობაზე. არადა, ეს გამოყოლილი შიში რაც შეიძლება მალე უნდა
მოითხოვონო სხვა კარიკატურისტი. რა იცი, ამ კაციჭამიებმა იქნება მოეთოკა, ვიდრე ახალი შიში ჩაიბუდებდა, ნელას ანკესს არ
თავიც გამოიდონ, ვეგეტარიანელები გავხდითო. წამოვეგოო.
მაგრამ, მას აქეთ რაც „სანლაითის“ ყუთს წააწყდა, ბავშვებს ალბერტი დიდ პატივში ჰყავდათ, უყვარდათ.
თითქოსდა შვებით ამოისუნთქა. თექვსმეტი წლის წინათ, ალბერტი ატყობდა ამას და ცდილობდა არ გაეწბილებინა ისინი,
ლონდონის ლუდხანებში ყოფნისას ჩაეხატა ეს ესკიზები, მაგრამ, იმავე დრის, ნელასიც მშვენივრად ესმოდა, თუმცა კი თავს
სანახევროდ მშიერს, გაზავებული ვისკისა და მაგარი თამბაქოსაგან იკატუნებდა ხოლმე.
გაბრუებულს: სასხვათაშორისოდ, დროის მოსაკლავად ხატავდა. მას მერე, რაც „სანლაითის“ ყუთს მიაგნო, ლონდონში
ახლა კი რედაქციაში სათითაოდ მოჰქონდა ეს ნახატები და თუკი გატარებული დღეები სულ უფრო ხშირად აგონდებოდა,
გადაბეჭდვაში აღებულ ფულს არ მიათვლიდა, სხვა ხელმეორედ შემოისახლა „მეოთხე განზომილების“ წილხვდომილი
რედაქციებიდან რომ გადმოურიცხეს, ამ ნახატებში უკვე ორასი ხილვები, კვლავ იმ ცხოვრების სუნთქვას აჰყვა. რომელსაც ვერ ეწია
მარკა გადაუხადეს, ბრეზგოტეც ხომ აღფრთოვანებული და რომელზეც თავად თქვა უარი: იცხოვრებდა ლინის
გაიძახოდა: მშობლებთან ერთად, იმუშავებდა მეზობელი პატარა ქალაქის
- ადამიანო, სრულებით ახალი სტილია, ეტყობა შენი ტიპოგრაფიაში, გაამზადებდა ესკიზებს ათასნაირი
ხელწერა, მაგრამ, მაინც სულ სხვაა. წარმატებას წინდაწინ განცხადებისათვის, გააფორმებდა ბროშურებს.
გილოცავ. შესანიშნავია! იმ ხანობას წერილს წერილზე უგზავნიდა ნელა,
გემუდარები, გერმანიაში დაბრუნდიო, და ამიტომ იყო,

უკანასკნელი სურვილი რომ ვერ შეუსრულა ლინს; ალბერტი მოფრქვეული, რომლებზეც ჟურნალის დასახელება ეწერა:
გერმანიაში დაბრუნდა, რათა ხილფაფის ქილებისათვის ეტიკეტები „შაბათი“.
დაეხატა, დაბრუნდა იმისათვის, რომ საკუთარი თვალით ენახა ბრეზგოტეს ოთახიდან ჩამიჩუმიც არ აღწევდა და ამ
რაიმუნდის სიკვდილი და ამ სიკვდილისათვისაც ხელი ვერ უზარმაზარ შენობაში ჩამოგუბებული სიჩუმე იმ შეუნელებელი
შეეშალა, რადგან უძლურ-უსუსური აღმოჩნდა არმიის ყაყანის ნაცვლად, სხვა დროს რომ ყურები გამოუჭედია მისთვის,
ძლევამოსილი სიჩლუნგის პირისპირ. ალბერტი თავს არიდებდა ახლა გულს უღრღნიდა ალბერტს, უნივერმაღის დიდი საათი უკვე
ხოლშე რაიმუნდის სიკვდილზე ფიქრს, გეზელერისადმი ორის ათ წუთს უჩვენებდა. ორის თხუთმეტზე კი მარტინს
სიძულვილი კი წლების განმავლობაში დაუჩლუნგდა და გაკვეთილები უთავდებოდა.
თანდათანობით ხსოვნიდანაც ამოეშალა: ის კაცი იშვიათად თუ ქუჩის გადაღმა მხარეს ისევ გამოჩნდნენ შავკიტელიანი
გაახსენდებოდა ახლა. განა რა აზრი ჰქონდა იმაზე ფიქრს, გოგონები, ვიღაც შოკოლადისფერი ქალბატონის
ცხოვრება ასე და ასე აეწყობოდა, რაი რომ ცოცხალი ზედამხედველობით ისინი სარეკლამო აბრებს აკრავდნენ
გადარჩენილიყოო; რიგიანად ამის წარმოდგენაც კი უჭირდა, ვიტრინებს შორის. აბრების წითელ ფონზე გარკვევით მოჩანდა
რადგან რაიმუნდის სიკვდილი ერთხელ და სამუდამოდ ირწმუნა თეთრი წარწერა: სოლიდურია.
უკვე; აკი საკუთარი თვალით უყურა ყელგამოფატრულ, სისხლში ბრეზგოტე ჯერაც არსად ჩანდა და ალბერტს ჯავრი შემოაწვა
გაგუდულ რაის, ხელის კანკალით რომ იწერდა პირჯვარს. გულზე, მარტინზე ფიქრი მოსვენებას არ აძლევდა; დაბნეული
გააფთრებულმა იქვე გააწნა სილა გეზელერს, მაგრამ ბიჭია, ვინ იცის, რა ხიფათს დაიწევს; დაადგამს გასაცხელებლად
გეზელერისადმი სიძულვილი უკვე ციხეშივე გაუნელდა და საჭმელს, თვითონ კი წიგნის წასაკითხად ოთახში წაპანტურდება,
მხოლოდ ნელაზე ფიქრი არ აძლევდა მოსვენებას. ქალი აღარაფერს მერე მყუდრო ოთახში შეიძლება ჩაეძინოს კიდეც, წვნიანი კი
იწერებოდა და ალბერტმა ისიც ვერ გაიგო, იმშობიარა ნელამ თუ ამასობაში ამოიხრუკება, კარტოფილი ჩანახშირდება, ვერმიშელი
არა. ქვანახშირის ნატეხს დაემგვანება. მაგიდაზე „შაბათის“ ძველი
ალბერტი კედელზე გაკრულ გერმანიის რუკას მიაშტერდა. ნომრები ელაგა, ბოლო გვერდებზე ალბერტის
ის კუნძულები, სადაც მავანი და მავანი ჟურნალ „შაბათს“ კარიკატურებითურთ. ალბერტმა დერეფანში გასასვლელი კარი
კითხულობდა, პაწია წითელი ალმებით იყო მონიშნული. რუკაზე შეაღო და სმენად იქცა: ირგვლივ სამარისებური სიჩუმე
უამრავი წითელი ალამი ჩაემაგრებინათ, ისე რომ სხვას ვერაფერს ჩამოწოლილიყო; არც ფეხის ხმა ისმოდა, არც კარი გაუჯახუნებია
გაარჩევდი კაცი. ქალაქი იყო თუ მდინარე, დაბლობი თუ მთიანი ვინმეს, ტელეფონიც არსად აწკრიალებულა. გეგონებოდა, ყველა ის
ადგილი, ყოველივე ერთიანად იყო პაწია წითელი ალმებით პირგაბადრული ჟურნალისტი, მეტისმეტად ბავშვური,

მეტისმეტად ჟურნალისტური იერით რომ დატანტალებდა წინ და - ღმერთი არ გაგიწყრეს, წითელ პუდინგს პირი არ
უკან, ახლა მიწამ ჩაყლაპაო თითქოს. არადა, როცა კი თვალი დააკარო, საზიზღრობაა, სოუზიც მიმწვარია.
შეუვლია, უმალ ჟურნალისტებზე გადაღებული რომელიმე ოთახიდან ახლა სხვა ხმა გამოეპასუხა:
უხეირო ფილმი გახსენებია, სადაც გმირები უხეირო - ის ჩვენი ექსკურსანტები დღეს უკეთესი რაღაცებით
რადიოდადგმების ენით საუბრობდნენ ხოლმე. გადმოიბრუნებენ კუჭებს. შეფი თავს გამოიდებს.
რედაქციაში დღეს არავინ იყო; ქვემოთ, შემოსასვლელში - ნაღდი ამბავია, - გამოსძახა ონკანთან მიმდგარმა
დიდი განცხადება გამოეკრათ: „ქალაქგარეთ მოწყობილ ქალიშვილმა. - იმ ათი კაცისათვის, დღეს ვინც დავრჩით
ექსკურსიასთან დაკავშირებით რედაქცია არ იმუშავებს“ და რედაქციაში, ამბობენ, სიას მოაწყობენო. დღევანდელივით
დარაჯსაც შენობაში ძლივს შემოაშვებინა თავი. ჟურნალ „შაბათის“ სახალხო ლაშქრობას ასეთი წასვლა არ აჯობებს?!
გამომცემელს ეტყობა განსაკუთრებული არისტოკრატიზმის ნიშან- - ამ დილით წითელ-წითელი ავტობუსები თუ დაინახე?
ღირსებად მიაჩნდა, თუკი რედაქციის ყოველ კუთხე-კუნჭულს, ჭკუას დაკარგავ, ისეთი ლამაზებია.
დერეფნებსა თუ კაბინეტს დაუდევრობის დაღი დაეტყობოდა; აქ - დავინახე, აბა, არ დავინახე? სამსახურში რომ მოვდიოდი,
შემოსულ კაცს უმალ თვალში ეცემოდა ადამისდროინდელი ავეჯი, ზუსტად იმ დროს მოვკარი თვალი.
ჟურნალის შემოსავალს რომ აგრერიგად არ შეეფერებოდა: ბეტონის ალბერტმა ყურები აცქვიტა ხმაზე. ხელადვე იცნო ის მეორე
მოუპირკეთებელ კედლებზე აბრები და ერთიმეორისაგან ტელეფონისტი გოგონა, ბრეზგოტესთან ტელეფონით რომ
თანაბრად დაშორებული დაფები გამოეკიდათ, დაფებზე კი დაუკავშირებია ალბერტი. ალბერტს ზოგჯერ განზრახაც აუკრეფია
ისეთივე სტილიზებული ბავშვური ხელით, სამოსწავლო ნივთებზე რედაქციის ნომერი, იქნება ის ქალიშვილი გამომეპასუხოსო;
რომ ნახავ ხოლმე, ხან რას წაიკითხავდი და ხან კიდევ რას. ერთ სათნო, უხალისო მორჩილება ამოჰყვებოდა ხოლმე მის ხმას. არადა,
დაფაზე ასე ეწერა: „დააფურთხე იატაკზე? - იცოდე, რომ ღორი დროდადრო კი სწორედ ის იდუმალი და თავნება კილო
ხარ“. მეორეზე - „ნამწვი ძირს თუ დააგდე, უფრო ცუდი ღორი ხარ“. შემოეპარებოდა მისეულ სიტყვა-პასუხს, ასე რომ აგონებდა ხოლმე
ანაზდად შეკრთა, როცა მოჟამულ დერეფანში ლინს.
გამოსასვლელი ერთ-ერთი კარი გაიღო. ოთახიდან ტელეფონისტი წყლის ონკანთან მიმდგარმა ქალიშვილმა თავისი დანა-
ქალიშვილი გამოგოგმანდა, წყლის ონკანთან მიდგა და თავის ჩანგალი ხალათის ჯიშეში ჩაიცურა, მერე თმაში ჩამაგრებული
დანა-ჩანგალს წყალი გადაავლო. მერე ღია კარისაკენ მიბრუნდა და მოწითალო სავარცხელი ტუჩეტშუა მოიქცია და თმა თითებით
სწორედ ის ფრაზა წარმოთქვა, სულ ახლახან რომ წარამარა ესმოდა შეიბულულა.
ქუჩიდან: ალბერტი ქალიშვილისაკენ გაემართა.

- იცით, აუცილებლად უნდა დავრეკო, აქედან ვერ - მართალია, უნივერმაღის გოგოებმაც ასე თქვეს. -
დავრეკავ? ქალიშვილი სარკეს გამოშორდა, კომუტატორის კარს ფეხი ჰკრა,
ქალიშვილმა უარის ნიშნად თავი გააქნია, ხეშხეშა თმა მოადარდაღინა და ალბერტმაც იმ მეორე ტელეფონისტს შეავლო
კულულად შემოიკვერა, მერე პირიდან სავარცხელი გამოილო, თვალი. კიდევაც შეკრთა, ისე ზუსტად წარმოედგინა: ნაზ-
ჩაიმაგრა შეთხელებულ კოწოწოში და თქვა: ფუნჩულა. ქერა ქალიშვილს დიადია, თან დაბინდულ თვალებში
- კომუტატორიდან - არ შეიძლება. ავტომატიდან დარეკეთ. ვნებიანი სიზანტე ჩაბუდებოდა, აი, ტანზე კი სადად ეცვა:
- საქმე ის გახლავთ, რომ შენობიდან ფეხს ვერ მოვიცვლი, ღილებშეხსნილი კიტელიდან მწვანე ჯემპრი და ყავისფერი
ბრეზგოტეს ველოდები. ქვედაკაბა მოუჩანდა.
- ბრეზგოტე ახლავე დაბრუნდება. წეღან დარეკა, - „შაბათის“ რედაქცია გახლავთ... სამწუხაროდ, დღეს
მოვდივარო, - მოესმა კომუტატორიდან მეორე ტელეფონისტი ვერავისთან ვერ დაგაკავშირებთ, ექსკურსიაზე არიან. ხვალ
ქალიშვილის ხმა და ალბერტმაც ხმისდამიხედვით სცადა დილით დარეკეთ.
ქალიშვილის პორტრეტი წარმოესახა: ალბათ მაღალი გოგო იქნება, მერე კარი გამოიხურეს, მაგრამ ალბერტს ერთხანს
ტანსრული, სიარულიც ზოზინა ეცოდინება, ნარნარი. ერთი სული რატომღაც მაინც გარკვევით ესმოდა ქალიშვილების საუბარი, -
ჰქონდა ვიდრე იმ ქალიშვილს შეავლებდა თვალს, თავისი საამო საჭმელებზე ლაპარაკობდნენ. ცოტა ხნის შემდეგ კარი ისევ გაიღო
ხმით რომ სათნო მორჩილებას გაგაგონებდა. - პირისახეც ქათქათა და კომუტატორიდან ამჯერად ქერა ქალიშვილი გამოვიდა თავის
უნდა ჰქონდეს, თვალები - ბუდეშურა და თვინიერი. დანა-ჩანგლით. გოგონა ჩაბნელებულ დერეფანს გაუყვა და ბოლოს
მისი კოლეგა ჯერაც სარკის წინ ტრიალებდა და თვალს მიეფარა.
შეღაჟღაჟებულ ცხვირზე ფერუმარილს იცხებდა. ამ ქალიშვილის ხმას რომ გაიგონებდა, ალბერტს რატომღაც
- მაშ, ძეხვი ავიღო, არა? - იკითხეს ოთახიდან. ლინი გაახსენდებოდა ხოლმე, არადა ეს გოგონა თურმე სრულებით
- მასე ქენი, - უპასუხა სარკესთან მიმდგარმა, - გარნირიც არ ჰგავდა ლინს. ტელეფონით საუბრისას ლინი თამამად
საუცხოოა, მეტი დაადებინე, არ ინანებ, ყავა რომ ყავაა, ისიც უფრო ელაპარაკებოდა ისეთ რამეზე, რისი ხსენებაც კი ეუხერხულებოდა,
გემრიელია მას მერე, ჩვენ რომ ავუჯანყდით, იმ პუდინგის როცა პირისპირ დარჩებოდნენ; ქალიშვილი თავის თეოლოგიურ
მაგივრად კი ნუშის ნამცხვარი აიღე. - პუდინგზეც უსიკვდილოდ სიბრძნეს გადმოუფრქვევდა ხოლმე და იმ ლონდონური
უნდა ითქვას, რა უსინდისობაა! ტელეფონის გაზინზლულ ყურმილში ლამისდა საათობით
ალბერტს ჯერაც ვერ გადაეწყვიტა, წასულიყო თუ დაეცადა: ეჩურჩულებოდა ქორწინებასა და ქორწინებამდელ ცოდვებზე:
ამასობაში ორის თხუთმეტი წუთი შესრულდა.

ლინი უმალ ხანჯალს დაიცემდა, ვიდრე ალბერტის საყვარლობას ალბერტი მანქანას მიადგა, ეზოში რომ ეყენა ტიპოგრაფიის
დაყაბულდებოდა. საწყობთან, მერე მანქანაში ჩაჯდა, შიგნიდან მეორე კარი გააღო და
ამ მაღალ-მაღალი, ტანსრული ქალიშვილის დანახვამ, ბრეზგოტე გვერდით მოისვა.
კალთამადლიანი მიხვრა-მოხვრით რომ გაუჩინარდა კიბის - მეც მაპატიე, გაქცევაზე რომ ვარ, - მოუბოდიშა ალბერტმა.
თავთან, ალბერტს ნდომის საღერღელი აუშალა. სულ არ იქნებოდა - შინ რომ მივალთ, იქ ვილაპარაკოთ.
ურიგო, აი, ასეთი ქალიშვილი დაესვა ცოლად: გულკეთილი ბრეზგოტემ ჯიბიდან სიგარეტი ამოიღო და ვიდრე
ქალღმერთი, ვნებაშეღერებული და ოდნავად ზანტი, ხმაც რომ ალბერტი მანქანას დაძრავდა, ორივემ გააბოლა.
ლინისას მიუგავდა, თავად კი სრულებით არ ჰგავდა ლინს. - არ ვიცი, შეიძლება, ბევრი ლაპარაკი არც კი დაგვჭირდეს.
ჩაფიქრებული მიაშტერდა კომუტატორის კაკლისფერ კარს ალბერტმა არაფერი უპასუხა, ტიპოგრაფიის ეზოდან
და ანაზდად შეკრთა, როცა დერეფანში ბრეზგოტე შემოვარდა. გამოსვლის ხანს დააპიპინა, გაზს მოუმატა და უნივერმაღთან
- მაპატიე, ამდენხანს რომ გალოდინე, გადაუდებელი ჩააქროლა. ვიტრინებს შორის ახლა ყველგან გამოეკრათ თეთრ-
სალაპარაკო მაქვს შენთან. წითელი აბრები; თითოეულ აბრაზე თითო-თითო სიტყვა ეწერა
ბრეზგოტემ ალბერტს მხარზე დაადო ხელი, კიბისაკენ მხოლოდ და უნივერმაღის მთელ გაყოლებაზე ერთი მთლიანი
წაიყვანა, მაგრამ უცებ შემობრუნდა, დერეფანი უკანვე გაირბინა, წარწერა შეეკოწიწებინათ: „ჩვენი საქონელი შემოდგომითაც
კომუტატორის კარი შეაღო და გოგონას გასძახა: სოლიდურია“.
- ვინმემ თუ მიკითხა, ხუთის მერე სახლში ვიქნები. - მოკლედ რომ მოვჭრათ, - განაგრძო ბრეზგოტემ, - იმ
ბრეზგოტე დაბრუნდა და კიბე ერთად ჩაათავეს. ქალზე მინდა შეგეკითხო, შენ ვისთანაც ცხოვრობ.
- ცოტა ხნით ჩემთვისაც თუ მოიცლი? ალბერტმა უნებლიეთ ამოიოხრა.
- მოცლით როგორ არ მოვიცლი, მაგრამ შინ უნდა მივიდე, - არავისთანაც არ ვცხოვრობ. ნელას თუ გულისხმობ, მე
ბიჭი მყავს მისახედი. უბრალოდ იმ ქალის სახლში ვდგავარ ბინად, მაგრამ...
- იქ ხელს არავინ შეგვიშლის? - მაგრამ ერთად არ წვებით, არა?
- არავინ. - არა, არ ვწვებით.
- კარგი აბა, შენთან წავიდეთ. ვინ ბიჭია მისახედი? შენ რა, ვიდრე მანქანებით გაჭედილ მოედანს შემოუვლიდნენ,
შვილი გყავს? ორივე დუმდა. ბრეზგოტემ, ეტყობა, თვალი დაატანა, როგორ
- არა, ომში დაღუპული ჩემი მეგობრის შვილზე გეუბნები. მართავდა ალბერტი საჭეს და სიტყვა მხოლოდ მაშინ გააგრძელა,
როცა შედარებით მიწყნარებულ ქუჩაზე გაუხვიეს.

- კი მაგრამ, შენი დედმამიშვილი ხომ არაა? - კი ბატონო, შენი ნებაა, - დაეთანხმა ბრეზგოტე, მაგრამ
- არაა. ალბერტი მიხვდა, ნელაზე საუბარი ყველაფერს ურჩევნიაო.
- მერედა, სრულებით არ მოგწონს? - სხვათა შორის, ნელა წასულია...
- არ მომწონს. - უპასუხა ალბერტმა. - ვიცი, - არ გაჰკვირვებია ბრეზგოტეს.
- დიდი ხანია, იცნობ? ალბერტი შეცბუნებული მიაჩერდა, მაგრამ არაფერი
ალბერტი ჩაფიქრდა; ერთბაშად ვერც კი გაიხსენა, როდის უკითხავს.
გაიცნო ნელა. ყოველთვის ასე ეჩვენებოდა, რაც დავიბადე, ნელას - ქმარი რომ დაეღუპა, ოცდახუთი წლის იყო და ბავშვს
მას აქეთ ვიცნობო. ამასობაში კვლავ ორომტრიალა ქუჩაზე ელოდებოდა. რვა წელიწადია უკვე, მათს სახლში ვცხოვრობ და მე
გამოუხვიეს, მერე კიდევ ერთი ასეთივე ქუჩა ამოათავეს და ისევ თუ მკითხავ, საკმაოდ კარგადაც ვიცნობ.
შედარებით მიწყნარებულ ქუჩაზე ჩაიქროლეს. - მართალი გითხრა, ჩემთვის სულ ერთია, როგორ
- მაცალე ერთ წამს, - მიუგო ალბერტმა, - ცნობით იმდენი დაახასიათებ, რას მომიყვები, მაგრამ მოსმენით, ყველაფერს
ხანია ვიცნობ, გადამავიწყდა კიდეც, როდის გავიცანი. სიამოვნებით მოგისმენ.
ალბერტმა სისწრაფეს მოუმატა, სიგარეტი ხარბად მოქაჩა და ალბერტმა დაამუხრუჭა, კარი გააღო, მანქანას შემოუარა და
განაგრძო: როცა საქარე მინის მიღმა ბრეზგოტეს სახეს მოჰკრა თვალი,
- 1933 წლის ზაფხულში გავიცანი, სანაყინეში. - მაშასადამე, ანაზდად ელდა ეცა: ასეთი იერი სიყვარულით ჩამწვარ კაცს თუ
ოცი წლის წინათ. მაშინ ჯერ კიდევ ახალაყვინჩილებული ნაცისტი ექნებოდა მხოლოდ.
იყო - და ყავისფერი უნიფორმის ქურთუკში დაიარებოდა, მაგრამ მანქანიდან ბრეზგოტეც გადმოვიდა.
რაიმუნდთან ლაპარაკის მერე ის ქურთუკი სანაყინეში მიაგდო. - რა ხნისაა ბავშვი?
სისულელეები უცებ გამოვუბერტყეთ თავიდან: მაინცდამაინც არ - მეთერთმეტეშია.
გაგვძალიანებია, იმთავითვე ჭკვიანი გოგო იყო... ცოტაც და, შინ ორივენი საკანცელარიო საქონლის მაღაზიას მიადგნენ და
ვიქნებით, - ჩაურთო ალბერტმა. - ორიოდე წუთით მაღაზიაში ვიტრინის წინ დადგნენ, სადაც ბლოკნოტების, ქაღალდისა და
შევირბენ, ბიჭისთვის ვიყიდი რაიმეს. სახლში ერთად ვისადილოთ, ფოსტის საწონის გარდა სათამაშოებიც გამოეწყოთ.
ყველაფერი არის, შევათბობთ მხოლოდ და ეგ იქნება. მერე ყავაც - რა შეიძლება კაცმა თერთმეტი წლის ბიჭს უყიდოს? -
მივაყოლოთ, ექვს საათამდე თავისუფალი ვარ, ექვსის მერე კი ბიჭი იკითხა ბრეზგოტემ. - ამ ამბებში არაფერი გამეგება და მართალი
ქალაქგარეთ მიმყავს. გითხრა, მაინცდამაინც არც ბავშვებზე ვკარგავ ჭკუას.

- ოცდაათ წლამდე მეც ასე ვიყავი, ჭკუას არც მე ვკარგავდი სთხოვა. ხან დასაქოქი სათამაშო გადმოაღებინა ქალს, ხან ხისაგან
და ისიც კი არ ვიცოდი, როგორ მოვქცეოდი ბავშვებს. გამოჩორკნილი ხელშესაქცევი, ბოლოს ერთ-ერთი კომიქსი გადადო
მაღაზიაში ჯერ ალბერტი შევიდა, ბრეზგოტე ფეხდაფეხ გვერდზე - ჰოპელონგ კესიდის კოვბოური თავგადასავალი,
შეჰყვა. ბრეზგოტეს, ეტყობა, ესმოდა პინგ-პონგის ყადრი: ჯერ იყო
- მას მერე, რაც მარტინთან ერთად ვცხოვრობ, ბევრი რამ და, რამდენიმე სხვადასხვანაირი კომპლექტი გადმოალაგებინა,
შეიცვალა. მერე საგულდაგულოდ შეამოწმა ბადეები, ჩოგნები, ბურთები,
ალბერტმა კბილი დაიდო ენაზე, ჩემი უფაქიზესი ბოლოს ყველაზე ძვირიანი კომპლექტი აირჩია, შეახვევინა და
გრძნობები უნებლიეთ სააშკარაოზე არ გამოვიტანოო, დახლთან ფული დახლზე დადო. ალბერტმა რეზინის ცხოველები დააბერინა
მიმდგარმა გაზეთების დასტა გვერდზე გაწია და პლასტილინის ქალს; ეჩქარებოდა, თან აფორიაქებულიც იყო, ბრეზგოტეს
ყუთი შეათვალიერა. მარტინივით ქვეყანაზე არავინ უყვარდა და გადამკიდე იძულებული გახდა აეწონ-დაეწონა ყოველივე,
ანაზდად შიშმაც კი აიტანა, ვაითუ, ნელა ბრეზგოტეს გაჰყვეს და ჩაფიქრებულიყო ნელასთან დამოკიდებულებაზე. წენგოსფერი
ბიჭიც ჩამომაცილონო. ნიანგი რეზინის სუნად ყარდა და ალბერტსაც გული შეუმძიმდა.
ბრეზგოტე უხალისოდ იქექებოდა დასაქოქი მანქანების ქალი თავგადაკლული ცდილობდა რეზინის ნიანგი გაებერა,
გროვაში. ამასობაში უკანა ოთახიდან მაღაზიის პატრონი ქალი მაგრამ ამაოდ ირჯებოდა, გეგონებოდა, გამოფშეკილი ხორცის
გამოეგებათ, დახლთან დადგა, მაგრამ ბრეზგოტეს ზედაც არ ნაჭერს ღეჭავსო. პირისახე შეუფაკლდა, სათვალე ცხვირზე
შეუხედავს მისთვის და ისევ ალბერტს მიუბრუნდა: ჩამოუცურდა და ოფლიც მძივებად გადმოუგორდა ატკრეცილ
- ჩემს დღეში არასოდეს მიეჭვიანია, მაგრამ ახლა ვხვდები, ლოყებზე; რეზინის ვენტილი ერთიანად დაინერწყვა, მაგრამ
რასაც ნიშნავს ეჭვიანობა. ნიანგი ოდნავ გაიბერა მხოლოდ, ეგ იყო და ეგ.
- კაცმა რომ თქვას, შენ არც არავინ გეგულება ისეთი, - გმადლობთ, ნუღა შეწუხდებით, - უთხრა ალბერტმა, -
ვისზეც იეჭვიანებდი. სხვა დროისათვის იყოს.
ბრეზგოტემ პინგ-პონგის ჩოგანს შეავლო ხელი და ცერა ქალმა რეზინის ვენტილი პირიდან გამოიღო და სათამაშო
თითით კორპის ფენა შეუმოწმა, რბილი თუაო. ისე უხერხულად დაიხელთა, ვენტილიდან ამოფრქვეული ჰაერის
- მაგიდის ჩოგბურთი ხომ მოეწონება? ჭავლი - თავის მოთბო ამონასუნთქი და რეზინის მქისე სუნის
- კარგი აზრია, - დაეთანხმა ალბერტი. ნარევი - ალბერტს პირდაპირ სახეში მიუშვირა.
თვითონ ალბერტი ერთიმეორის მიყოლებით ფურცლავდა - გმადლობთ, - გაიმეორა გაღიზიანებით, - ნუღა
საბავშვო ჟურნალებსა და წიგნებს, მერე სათამაშოები მაჩვენეთო, შეწუხდებით, აი, ეს მომეცით.

ალბერტმა მუყაოს დაფაზე მიუთითა, რომელზედაც იდო. ალბერტმა იქვე მიგდებული მარტინის ორთვალა
კანაფით იყო დამაგრებული ჩაქუჩ-მარწუხი, ნაირ-ნაირი ბორბლებზე წამოაყენა, ბრეზგოტემ კი საჭეზე დამაგრებული
საჭრისები. სამფეროვანი, წითელ-თეთრ-მწვანე ალამი გაასწორა.
ქალმა ხელსაწყოებიანი დაფა ქაღალდში შეუფუთა, - მობრძანდი, - შემოიპატიჟა ალბერტმა. ბრეზგოტეს
ალბერტმა ჯიბიდან ფული ამოიღო და მხოლოდ მაშინ იაზრა, ეს მყუდრო, შუქნაკლული ოთახი დაუხვდა, ორ მაღალ კარს შუა
ხელსაწყოები მარტინს არაფერში არ გამოადგება, მამამისივით ისიც ჩადგმულ უზარმაზარ სარკეში კიდით-კიდემდე ირეკლებოდა
ხელუმარჯვია და ჩხირკედელაობა არ ეხერხებაო. გამოღმა კედელზე გამოკიდებული ვიღაც კაცის პორტრეტი.
ალბერტი და ბრეზგოტე მაღაზიიდან გამოვიდნენ, ბრეზგოტე სურათს მიაცქერდა. ტემპერით მოხატული პორტრეტი
მანქანაში ერთმანეთისთვის აღარაფერი უთქვამთ, მომდევნო ორი ჯერ კიდევ არ იყო ბოლომდე გამოხვეწილი, მაგრამ ოსტატის ხელი
ქუჩა დიდი სისწრაფით ჩაიქროლეს, გადაკვეთეს ფართო მაინც ეტყობოდა. სურათზე გამოსახულ ახალგაზრდა კაცს
პროსპექტი, მერე წაბლების ხეივნისაკენ გაუხვიეს და ალბერტმაც ბრდღვიალა წითელი ფერის ნაქსოვი სვიტრი ეცვა, თვალ-წარბი
სვლა შეანელა. ისე დაეზარა, გეგონებოდა, კითხულობსო რაღაცას: ლურჯ
- მოვედით, - უთხრა ბრეზგოტეს და მანქანა გააჩერა. მუყაოზე რომ ეწერა ის წარწერა, ალბათ, თვითონვე გამოეყვანა,
იღლიაში ამოჩრილი კოლოფით ბრეზგოტე მანქანიდან გადმოძვრა. იმიტომ რომ მეორე ხელში ფანქარი ეკავა; პირში ყალიონი ჰქონდა
- აქ, თურმე, წალკოტი ყოფილა. გაჩრილი და ბრეზგოტემაც იმ ლურჯ მუყაოზე გარკვევით
- კი, წალკოტია. - დაემოწმა ალბერტი, მერე ბაღის ჭიშკარი ამოიკითხა თითქოსდა ამობეჭდილი მუქი ყვითელი წარწერა:
გააღო და ბრეზგოტეს სახლისაკენ გაუძღვა. მარტინი ჯერაც არ ბამბერგერის საოჯახო მაკარონი.
დაბრუნებულიყო სკოლიდან: ალბერტმა შორიდანვე მ ოჰკრა ალბერტი სამზარეულოდან უკანვე დაბრუნდა და კარი
თვალი კარზე მიკრულ ბარათს, ამ დილით რომ დაუტოვა ბიჭს. გამოღებული დატოვა. ბრეზგოტემ თეთრი შორენკეცებით
ბარათს წითელი ფანქრით დააწერა: „ერთად ვისადილოთ, დღეს მოპირკეთებულ უზარმაზარ სამზარეულოს მოავლო თვალი.
თავის დროზე მოვალ“, სიტყვა „დღეს“ ორჯერ იყო ხაზგასმული. კედლებზე მომცრო შავი ფილებით მოზაoკა იყო ამოყვანილი,
ალბერტმა კარს ბარათი მოაძრო, სახლის კარი გააღო და ორივემ საკულინარო ხელოვნების სიმბოლოებს რომ გამოხატავდა: ჩამჩებს,
მომცრო, კედლებზე მწვანე აბრეშუმით აკრულ წინკარში შეაბიჯა. ქვაბებს, ტაფა-მათრათებს, უზარმაზარ შამფურა ჩანგლებს,
ქსოვილი არსად ჩანდა დაცინცხული, მაგრამ გახუნებულიყო უკვე ნამცხვრის დასასმელ ყალიბებს და ამ სიმბოლოებს შორის
და მარმარილოს ვოწრო ფილებსაც, კვადრატებად რომ ყოფდა წარწერაც მოჩანდა: გულისკენ მიმავალი გზა კუჭზე გადის.
კედლებს, აქა-იქ ყვითელი ლაქები აჩნდა. რადიატორზე მტვერი - ესაა მისი ქმარი, პოეტი? - იკითხა ბრეზგოტემ.

- გახლავს, - კვერი დაუკრა ალბერტმა. - აქეთ დადექი, უგრძნია თავი; ამასთანავე ისიც ახარებდა, ალბერტთან ერთად
უკეთ დაინახავ. ნელაზე ვისაუბრებო. ვიდრე ალბერტი სირჩებში ჩამოასხამდა
ალბერტმა მხარზე შეავლო ხელი და სარკისაკენ მიაბრუნა; კონიაკს, ბრეზგოტე წამოდგა, ფანჯარასთან მივიდა და გამოაღო.
ორივენი ახლა სარკის წინ იდგნენ, ჩარჩოიანად რომ იტევდა სადღაც შორიდან ბავშვების შეძახილები და სიცილ-კისკისი
პორტრეტს. ბრეზგოტე გულისყურით ათვალიერებდა ნახატსა და მოისმა; ამ შორეული ჟრიამულის მოყურადე უმალ მიხვდებოდი,
ლურჯ მუყაოზე უკუღმით შემოქცეულ წარწერას. ამ ახალგაზრდა ჭყუმპალაობენო. ბრეზგოტე მაგიდასთან დაბრუნდა, ალბერტს
კაცის პორტრეტის წინ სარკეში საკუთარ თავსაც ხედავდნენ, პირისპირ დაუჯდა და სირჩიდან კონიაკი მოწრუპა.
ხედავდნენ თმაშეთხელებულ თავებს, დაღლილ სახეებს. - ძალიან მომწონს აქაურობა, - ჩაილაპარაკა ბრეზგოტემ. -
უნებლიეთ ერთმანეთს გადახედეს და გაეღიმათ. ასე რომ, სანამ არ გამაგდებ, აქედან ფეხსაც არ მოვიცვლი.
- ჩემთან შევიდეთ, - შეიპატიჟა ალბერტმა. - მარტინი რომ - ვინ გაგდებს მერე, დარჩი რამდენ ხანსაც გინდა.
მოვა, მაშინ ვისადილოთ, ჯერჯერობით კი დავლიოთ ცოტა, თავი - არ დამავიწყდეს ოღონდ, ოთხი საათისათვის რედაქციაში
შევიქციოთ. უნდა დავრეკო.
ოთახი ფართო იყო, ჭერიც მაღალი ჰქონდა. ალბერტის - ჰოდა, აქედან დარეკე.
საწოლი ფანჯარასთან იდგა, საწოლის მოპირდაპირე მხარეს კი ალბერტი თვალს არ აშორებდა ბრეზგოტეს და კიდევაც
ალბერტს სამუშაო ადგილი მოეწყო, განიერზე განიერი მაგიდა შეცბა, როცა კვლავ დაატყო სახეზე ის ცუდად შენიღბული
ჩაედგა, მაგრამ საწოლსა და მაგიდას შორის მაინც იმსიფართოვე სასოწარკვეთილება, უმალ რომ შერბრუდერი გაახსენა, სწორედ ის
გასასვლელი რჩებოდა, თავისუფლად გაივლიდა კაცი. კედელთან შერბრუდერი, ნელას სიყვარულმა რომ მოაკვლევინა თავი ამ
ტახტი იდგა, იქვე იყო კარადა, სავარძლები და პატარა მაგიდა ზედ ოციოდე წლის წინათ. გერმანელ ქალიშვილთა კავშირში იმხანად
შემოდგმული ტელეფონით. კულტსექტორს ხელმძღვანელობდა ნელა და შერბრუდერიც
ალბერტმა კარადიდან ჯერ სირჩები გამოიღო, მერე გაიამხანაგა, დაახლოებით ასეთივე საქმე რომ ეკისრა ჰიტლერელ
კონიაკის ბოთლი გამოაყოლა ხელს და ეს ყველაფერი მაგიდაზე ჭაბუკთა კავშირში. ოცცაერთი წლისა იყო მაშინ შერბრუდერი,
ჩამოალაგა. სამასწავლებლო სემინარია ახალდამთავრებული ჰქონდა და ერთ-
ბრეზგოტე სავარძელში მოკალათდა და სიგარეტი გააბოლა. ერთ ახლომდებარე სოფლის სკოლაში მუშაობდა დაწყებითი
სახლიც, ბაღიცა და მთელი ის მისადევარი თითქო სიმშვიდით კლასების მასწავლებლად. სადღაც ჭალაში, ძველებური
დაცვარულიყო, გაჯერებული სიჩუმით სუნთქავდა და ციხესიმაგრის ნანგრევებს რომ ერტყა გარს, შერბრუდერმა
ბრეზგოტესაც გული დაუგრილდა, - ასე ლაღად კარგა ხანია აღარ უზარმაზარ ბერმუხას მიაგნო და ამ მუხის ქვეშ მდელობი

მოავაკისებინა, რომელსაც „ტინგი[10]“ დაარქვეს. თავისი ბიჭები შერბრუდერმა მოგვიანებითაც ვერ დაივიწყა ნელა, ერთი-
შერბრუდერს იქ მიჰყავდა ხოლმე გასართობად, ასწავლიდა მათ ორჯერ თვალიც შეავლეს ჰენელის სანაყინეში და ალბერტს
სიმღერებს და კორჩიოტა, ბოშასავით შავტუხა შერბრუდერს სამუდამოდ დაამახსოვრდა ის სასოწარკვეთილი იერი,
შუბლზეც კი ეწერა, საკუთარ მარჯვენას შეველევი, ოღონდ ბრეზგოტესი არ იყოს, სახეზე რომ ჰქონდა ამოდაღული.
ქერათმიანი ვიყოო, ნელას კი სწორედ ქერა თმა ჰქონდა, თანაც იმ - ერთიც დალიე. - შესთავაზა ალბერტმა. ბრეზგოტემ
არიელი ქალების ტიპს ჩამოჰგავდა, რასისტული ჟურნალების კონიაკი დაისხა და გადაჰკრა. შერბრუდერმა 21 ივნისის ღამეს
ფურცლებიდან რომ იცქირებოდნენ. თუმცა რას შეედრებოდა მოიკლა თავი, მზებუდობის ნადღესასწაულევს. დილით „ტინგზე"
იმათი სილამაზე ნელასეულ მშვენიერებას. შერბრუდერმა მისულმა ორმა ბიჭმა იპოვა მისი ცხედარი; ბიჭებს ჩანავლული
რაიმუნდი და ალბერტი მოიერიშეებთან დაასმინა, „ტინგის“ ნაკვერცხლები უნდა გაეღვივებინათ და კვლავ დაენთოთ ცეცხლი,
მახლობლად ძველთაძველ ციხესიმაგრეში მომცრო, ლამისდა რომ ფიჩხისა და კიწაწის ნასახიც აღარსად დარჩენილიყო;
კერძო საკონცენტრაციო ბანაკი რომ გაემართათ. ამ ბანაკში სამი შელეწილი საფეთქლიდან სისხლი მოუჟონავდა შერბრუდერს,
დღე-ღამე აყურყუტეს ორივე; დატანჯეს დაკითხვებით, დააოსეს მუქი ლურჯი გიმნასტურა სისხლით გაჟიჟინებულიყო უკვე და
ცემით და ალბერტს დროდადრო ახლაც ესიზმრებოდა კაზემატის ნაჭერსაც იისფერი დაჰკრავდა.
ბნელ-უშუქარი ის ტალანები, წამებულთა პირმოხეული ბრეზგოტემ მესამედ შეივსო სირჩა.
ღრიალისაგან რომ აგუგუნდებოდა ხოლმე. ბეტონის ფილაქანი - რა სისულელეა, - თქვა ჩახლეჩილი ხმით, - რაღა დროს
წვნიანითა და სისხლის ლაქებით იყო მოთხვრილი, საღამოობით კი ჩემი სიყვარულია, არადა, რა უნდა ვქნა, ვერაფრით მომითოკია
გალეშილი მოიერიშენი წამოადგებოდნენ თავზე, ასხირპვინებდნენ თავი.
კარტოფილს, თან სიმღერებს ჩაბღაოდნენ ყურში, ხოლო სულის ალბერტმა ყასიდად დაუკრა თავი, რადგან სულ სხვა
მოსათქმელად რომ ჩაჩუმდებოდნენ, „ტინგიდან“ შერბრუდერის საფიქრალი აეშალა. აბსალომ ბილიგი გაახსენდა, შერბრუდერის
ბიჭების სიმღერა შემოაღწევდა: „დრაგუნებო, წინ-წინ გასწით“. თვითმკვლელობიდან ორი თვის თავზე რომ სული
ალბერტი და რაი მხოლოდ სამი დღე ამყოფეს სიმაგრეში; გააფრთხობინეს იმ ციხე-შავეთში, იმაზე ფიქრობდა, ბევრი რამ
ნელას მამამ, ხილფაფით რომ ამარაგებდა ჰიტლერელთა გადამავიწყდაო და თავიც დაიმუნათა, ბიჭისათვის დღემდე არ
საზაფხულო ბანაკს, რაიმუნდიცა და ალბერტიც თავდებში მიჩვენებია ის ადგილი, სადაც სამი დღის განმავლობაში მამამისსაც
გამოაშვებინა. ორივე მიხვდა ამ უბედურებას ნელას გამოისობით აწამებდნენო.
გადავეყარეთო, მაგრამ თვითონ ნელამ კრინტი გაიწყვიტა და - ნელაზე ხომ არ მიამბობ რაიმეს? - თხოვა ბრეზგოტემ.
შერბრუდერზე სიტყვასაც არ სძრავდა.

ალბერტმა მხრები აიჩეჩა, განა რა აზრი ჰქონდა ცარიელ ბოთლს უთავაზებს მაიმუნს და ისიც ჭყვირილ-
ბრეზგოტესათვის იმის ახსნას, რა თავისნება ქალიც იყო ნელა. ჭყვირილით გაეცლება იქაურობას. ავაზაკი ახლა ვისკის ახალ
ვიდრე რაი ცოცხლებში ეწერა, ნელა ყოჩაღად იყო, მაგრამ ალბერტი ბოთლს წაეტანება, ხელის კანკალით გახსნის და სულმოუთქმელად
რომ ომიდან დაბრუნდა, გულზეც კი შემოეყარა, ისე მოტეხილიყო დაეხარბება. სად იყო, სად არა, უცებ ახალი მოქმედი პირი
ნელა. ჟამ-ჟამად ღვთისმოსაობით მოირთავდა ცხოვრებას, უთენია გამოტყვრება კადრში და ავაზაკიც საკუთარ თავგადასავალს
ადგებოდა ფეხზე და დილის წირვას არ გამოაკლდებოდა: თავზე წამოიწყებს. ეს ახალი მოქმედი პირი ექიმია, მისიონერი, ან სულაც
დასთენებია წმინდა მამების თავგადასავალთა კითხვა-კირკიტში, ვინმე თავგზიანი ვაჭარი და ისიც მოუწოდებს ავაზაკს „ახალი
მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს კვლავ აუშვებდა იალქნებს და ცხოვრება“ დაიწყეო. ავაზაკი ისევ მოიყუდებს ბოთლს, კარგა
ყველაფერზე გულს აიცრუებდა: ზოგჯერ მთელი დღე არ ბლომად გამოყლურჭავს და ჩახლეჩილი ხმით იტყვის: „რაო?
ადგებოდა საწოლიდან, ზოგჯერ კი სტუმრებთან უაზრო ახალი ცხოვრება?“ - ავაზაკს გესლიანი ხარხარი აუტყდება, მერე კი
ლაყბობით იქცევდა თავს და კმაყოფილიც იყო, თუ სტუმრებში ისევ ჩახლეჩილი ხმით მოჰყვება იმ ქალზე ლაპარაკს, ისე რომ
მეტ-ნაკლებად ღირსეული თაყვანისმცემელი გამოერეოდა, კინოში დააქცია და დაღუპა. კადრში ავაზაკის ჩახლეჩილი ხმა ისმის, მერე
ან თეატრში ვინც წაიყვანდა. დროდადრო ნელა კაცების მარაქაში კადრი კადრს წაეფინება, ისევ გახმიანდება ჩახლეჩილი ხმა, კვლავ
გაერეოდა და რამდენიმე დღით გაემგზავრებოდა სადმე, შინ წაეფინება კადრი კადრს და ბოლოს ახლოდან აჩვენებენ სახტად
დაბრუნებულს კი უჟმური დააწვებოდა, ჩაიკეტებოდა თავის დარჩენილი ექიმის, სახტად დარჩენილი მისიონერის, სახტად
ოთახში და გული ამოუჯდებოდა. დარჩენილი თავგზიანი ვაჭრის სახეს და რაც უფრო ნაკლები ვისკი
- საიდან იცი, რომ წასულია ნელა? - ჰკითხა ალბერტმა. რჩება ბოთლში, ავაზაკიც სულ უფრო ჩახლეჩილი ხმით ყატყატებს,
ბრეზგოტეს ხმა არ გაუღია. ალბერტი თვალს არ აშორებდა ფილმი კი ამასობაში დასასრულს უახლოვდება; ბრეზგოტეს ჯერაც
მას და საკუთარ თავს დაატყო, ცოტა არ იყოს, შემაწუხაო უკვე. პირი ჰქონდა აკონილი, თუმცაღა ბარე ექვსჯერ გამოჟურა ის
დასანახად ეზარებოდა ისეთი კაცი, გულაჩვილებული რომ თავისი სირჩა. ანაზდად ფეხზე წამოდგა, გაიარა ოთახი, საწოლსა
ვიშვიშს მოჰყვება ხოლმე. არადა, ბრეზგოტეც, ეტყობა, ამას და საწერ მაგიდას შორის ღია ფანჯარასთან დადგა და ვარდისფერ
ეპირებოდა სწორედ. ზედგამოჭრილივით ჰგავდა იმ ავაზაკს, ფარდას ხელი შეავლო. ამჯერად სულაც არ ჰგავდა უსიერში
ფილმებში რომ აჩვენებენ: სადღაც უღრან-უსიერში ქოხია დაბანაკებულ ავაზაკს; ბრეზგოტეს დანახვაზე უმალ გამორჩეული
ჩადგმული, ქოხის ზღურბლზე კი ავაზაკი ჩაცუცქულა, ისლი სცენარის მიხედვით, ან საგანგებოდ გადაღებულ ფილმში ნანახი ის
ლამის თავზე ჩამომხობია, ხის ტოტზე ჩამოკონწიალებული დახვეწილი ინტელიგენტი გაგახსენდებოდა, გულაჩვილებული
მაიმუნი ავაზაკს ბანანს ესვრის. გახელებული ავაზაკი ვისკის

რომ ფანჯარასთან მიდგება ხოლმე და გულის გადაშლას - ჰო, მაშინ ვნახე და რაც მთავარია, ვნახე კაცთან,
დაეპირება. დასანახად რომ მძულდა ყოველთვის.
ალბერტმა კიდევ დაისხა კონიაკი და მეტი რა გზაა, ბედს - ვინ იყო ასეთი? - ყასიდად იკითხა ალბერტმა, მიხვდა,
უნდა შევურიგდეო, გაიფიქრა. მარტინი ჯერაც არ ბრეზგოტეს გამომლაპარაკებელი და გულის მესაიდუმლე
დაბრუნებულიყო სკოლიდან და ალბერტსაც გული აღარ ედო სჭირდებაო.
საგულეში. ბრეზგოტეს არაფერი ჰქონდა სავიშვიშო; მისი მოჭრის - ვინ იყო და გეზელერი, - ცხარედ წამოიძახა ბრეზგოტემ. -
კაცები ყოველთვის მოსწონდა ნელას, მოსწონდა დაუდევრად არ იცნობ?
ჩაცმული, „ჭკუით გაპენტილი და კაცური კაცები“. მართალია, ამ გვარის ხსენებაზე უწინ სისხლი აასხამდა ხოლმე ტვინში,
ჯერჯერობით არ იყო სულმთლად ხელსაყრელი დრო, მაგრამ მაგრამ ამჯერად შეკრთა მხოლოდ და ნელას ნართაულებიც
ვინძლო ნელამ სულ მალე იცვალოს ზნე; წელიწადში ერთხელ გაახსენდა იმ რაღაც „გადაუდებელი“ საქმის თაობაზე.
წამოუვლიდა ხოლმე ნელას და განსწავლულ ბერთა ამაღლებული - იცნობ, როგორ არ იცნობ, - დაჯერებით თქვა ბრეზგოტემ
ვნების წინაშე მოიხრიდა ქედს, თან რელიგიაზე საუბრის და ისევ მაგიდასთან დაბრუნდა. ალბერტმა ბრეზგოტეს გახედა და
მომაჯადოებელ ეშხს სანაქებო ღვინოსა და საუკეთესო „გეზელერის“ გაგონებაზე საკუთარი გამომეტყველებაც თვალწინ
ნამცხვართან ერთად ეზიარებოდა. ასეთ საუბარს ბუხართან დაუდგა.
გააბამდნენ ხოლმე, გაწკრიალებულ დარბაზში. კედლებს - ვიღაც გეზელერს ადრე ვიცნობდი, არამზადასა და
თანამედროვე ფერმწერთა საუცხოო ტილოები ამშვენებდა და ნაძირალას.
ნელაც ტკბებოდა კალმით ნახატი ბერების ხილვით, თვალები რომ - ნამდვილად ნაძირალაა, - დაემოწმა ბრეზგოტე.
მცხუნვარებით ანთებოდათ და სუტანის მადლით იმაზე უფრო - ვინაა, რას წარმოადგენს?
განსწავლულნი ჩანდნენ, ვიდრე სინამდვილეში იყვნენ. - მოკლედ რომ გითხრა, ერთი ვიღაც კათოლიკე
ალბერტს უნებლიეთ გაეღიმა, ანაზდად იაზრა, შევეთვისეო პირუტყვთაგანია, კულტურის განხრით მოღვაწეობს. სამი კვირაა,
ნელას, აკი მის ჩამოსვლასაც მოუთმენლად ველოდებიო. „ბოტენში“ თანამშრომლობს.
- შენ რა გენაღვლება, თავი ქუდში გაქვს, - გამოელაპარაკა - დიდი მადლობა ქათინაურისათვის. სხვათა შორის, მეც
ფანჯარასთან მიმდგარი ბრეზგოტე. - აი მე კი თავგზა ამებნა. კათოლიკე გახლავარ.
იქნება შევგუებოდი კიდეც უიღბლო შეყვარებულის როლს, ამ - ნამდვილად გულდასაწყვეტი ამბავია, - მიუგო
დილით რომ არ მენახა... ბრეზგოტემ. - გულდასაწყვეტი ისაა, რომ კათოლიკე ბრძანდები,
- როცა მიემგზავრებოდა, მაშინ თუ ნახე? მაგრამ ჩემს ნათქვამს მაინც არ გადავალ, ასეა თუ ისე,

პირწავარდნილი ნაძირალაა. იმ გეზელერმა რაღა დააშავა, შენ რომ კაცის სურათი იყო დაბეჭდილი. ამასთანავე ქვეყანაზე არც ისე
იცნობდი? ბევრი გეზელერი დაიარება, თან ყველა ხომ არ იქნება ნაძირალა?
ალბერტი წამოდგა და ფანჯარასთან მივიდა; როლების - შენ რაღა დაგიშავა?
შეცვლა მოუწიათ: ამჯერად თვითონ უნდა წარმოედგინა ის - არაფერიც არ დაუშავებია, - ღვარძლიანად ამოღეჭა
ავაზაკი თუ ინტელიგენტი, საგულდაგულოდ რომ შეარჩევს წამს ბრეზგოტემ. - მაგისნაირი ხალხი რას დაგიშავებს?
და გულის გადაშლას დაეპირება; ეგ იყო, კადრი ახლოდან უნდა - დარწმუნებული ხარ, რომ ნელა სწორედ იმ გეზელერთან
ეჩვენებინათ, ეცოდებოდა სასოწარკვეთილი ბრეზგოტე, ასანთის ერთად გაემგზავრა?
ღერს რომ ატრიალებდა პირში, მაგრამ ბიჭზე ფიქრი მოსვენებას - საკუთარი თვალით დავინახე, მანქანაში ჩაუჯდა.
აღარ აძლევდა. ნამდვილი ტანჯვა-წამება იყო იმ ამბის ხელახლა - როგორ გამოიყურება?
გადმომღერება და ალბერტს ისიც კი ეჩვენებოდა, რომ უთავბოლო - მოითმინე ერთხანს, ხომ გითხარი, ერთ საათში
გამეორებისაგან ის ძველი ამბავი გახუნდაო, - თითქოს და აღარც ყველაფერი გეცოდინება-მეთქი. დავრეკავ სადაც საჭიროა და
სიმართლეს შეეფერებოდა. ვინ მოთვლის, რამდენჯერ მოუყოლია ფოტოსურათიც მაგიდაზე გაჩნდება.
ეს ამბავი ნელას დედისათვის, თვითონ ნელასა და ალბერტი, ცოტა არ იყოს, კიდევაც შეცბა, ვაითუ, მართლა ის
მარტინისთვისაც, მაგრამ ბიჭს უკვე კარგა ხანია, ამის თაობაზე გეზელერი აღმოჩნდესო და თავიც გააქნია, არ დარეკოო, მაგრამ
აღარაფერი უკითხავს. ბრეზგოტეს უკვე აეკრიფა ნომერი. ალბერტმა მეორე ყურმილი
- დაიწყე, რაღას უცდი, - შეაგულიანა ბრეზგოტემ. მიიდო ყურზე და როცა გაიგონა: „დიახ, „შაბათის“ რედაქცია
- იმ გეზელერს, მე ვისაც ვიცნობდი, ნელას მეუღლის გისმენთ“ - უმალვე მიხვდა, რომ სწორედ იმ ქალიშვილმა გასცა
სიკვდილი აწევს სინდისზე. ყველა კანონის დაცვით გამოასალმა პასუხი, სარკესთან რომ ტრიალებდა, მაგრამ იქვე მეორე
სიცოცხლეს - ვერაფერს შეედავები. უწინ, - განაგრძო ალბერტმა, - ტელეფონისტი ქალიშვილის ხმასაც მოჰკრა ყური: „მართალს
მაინცდამაინც არ მიძნელდებოდა იმის თქმა, სიცოცხლეს მეუბნებოდი, საზიზღარი პუდინგი ჰქონდათ“.
გამოასალმა-მეთქი, მაგრამ ახლა მხოლოდ იმიტომ ვთქვი ასე, რომ - წესიერად ვერ შეაერთებთ ხაზს? რასაც ლაპარაკობთ,
სხვა სიტყვა არ მომაფიქრდა. თუმცა, რა აზრი აქვს იმ ამბის ყველაფერი ისმის, - გაცეცხლდა ბრეზგოტე.
მოყოლას, განა დანამდვილებით ვიცით, რომ სწორედ იმ ალბერტმა თავისი ყურმილი დაკიდა.
გეზელერზე ვლაპარაკობთ? - ერთ საათში „ბოტენის“ ბოლო ნომერი აქ მქონდეს. ველის
- ჯერჯერობით არ ვიცით, მაგრამ ერთ საათში უსათუოდ გამოატანეთ, მოტოციკლით წამომიღოს..., არა-მეთქი, აქ
გვეცოდინება. - უპასუხა, ბრეზგოტემ. - ამასწინებზე „ბოტენში“ მაგ მომიტანოს, ბატონ მუხოვის ბინაზე, - ბრეზგოტემ მისამართი და

ტელეფონის ნომერი უკარნახა. - თუ ვინმე მიკითხავს, აქ იცოდა ეს და რაკი ფელდფებელიც კარგად გვიცნობდა, გეზელერს
დამიკავშირდეს. წამოსვლის ხანს ისევ დაგირეკავთ. უთხრა, ამათ თავი დაანებეო. მერე, კაპიტანიც ჩაერია საქმეში, ისიც
ბრეზგოტემ ყურმილი დადო და ალბერტს მიუბრუნდა: გამოგვექომაგა, ასეთ სარისკო საქმეზე ამ ხალხის გაშვება არ
- აბა, მომიყევი ახლა. იქნებაო. იმ სოფლიდან, რომლის მისადგომთანაც ვიდექით,
ამასობაში სამის ნახევარი შესრულდა. ბიჭი ჯერაც არ ჩანდა ჩამიჩუმი არ ისმოდა და დანამდვილებით ვერავინ იტყოდა,
და ალბერტიც წუხდა. მართლა არავინ იყო სოფელში თუ მახეს გვიგებდნენ. ვილამ არ
- ორმოცდაორის ზაფხული იყო, - დაიწყო ალბერტმა. - შემოგვაწია სიტყვა, შეეშვიო მაგათ, მაგრამ გეზელერი სულ ამას
სოფელ კალინოვკასთან ვიდექით. წინდღით სანგარი გავთხარეთ გაიძახოდა პასუხად, თქვენ ის მითხარით, ოფიცრის ბრძანება უნდა
და იმ სანგარში ვიწექით. დილა იყო ჯერ. ჩვენთან ვიღაც ახალი შესრულდეს თუ არაო?! ასეთი პასუხით ბოლოს კაპიტანსაც
ლეიტენანტი გამოაგზავნეს. თხრილიდან თხრილში დაძვრებოდა, გააკმენდინა ხმა. - ალბერტი დაღლილი იყო. რის ვაი-ვაგლახით
ოცეული უნდა გავიცნოო. სწორედ ეგ იყო გეზელერი. ჩვენთან რომ ავლებდა ენას, უჭირდა ყველა წვრილმანის გახსენება.
ჩამოძვრა, კარგა ხანს იყურყუტა სანგარში. ირგვლივ სიჩუმე იდგა - კაპიტანიც, ეტყობა, ეშინოდა გეზელერის, ჩვენ
და გეზელერმაც უცებ ხმა ამოიღო: „ორი თავიანი ბიჭი მჭირდება“, მოგვიბრუნდა ბოლოს, ბრძანება თუ არ შეასრულეთ და გეზელერმა
პასუხი არ გაგვიცია. „ორი თავიანი ბიჭი მჭირდება-მეთქი“, შტაბში დაგაბეზღათ, დახვრეტა მაინც არ აგცდებათო, ხოლო
გაიმეორა. „ჩვენ უთავო ბიჭები ვართ“ - უპასუხა რაიმ. „შენ დაზვერვაზე თუ წახვალთ, ვინძლო, კიდევაც გადარჩეთო. ჰოდა,
გეტყობა, თავიანი უნდა იყო“. - გაეცინა გეზელერს. რაიმ კი ეს ჩვენც ჭკუაში დაგვიჯდა ეს ამბავი, არადა, სწორედ ეს იყო ყველაზე
უთხრა: „მე მგონი, თქვენთან ერთად საძმო სადღეგრძელო არ საშინელი. არაფრით არ უნდა დაგვეთმო, მაგრამ მაინც წავედით,
დამილევია“. ეგ იყო და ეგ. რადგან აუარება კეთილისმყოფელი გამოგვიჩნდა უცებ, ვინ აღარ
ალბერტი გაჩუმდა. ასე მოეჩვენა, სიკვდილის იმ სამსალას დაგვარიგა ჭკუა, უნტეროფიცრებმაც, ჯარისკაცებმაც და
თითო-თითო კოვზით ვსვამო; განა რა შეღავათს მისცემდა ამ ამბის პირველად მაშინ ვიფიქრეთ, არ გვიყურებენო ცერად. აი ეს იყო
ხელახლა მოყოლა? რატომ უნდა გამომტყვრალიყო ის ვიღაც საშინელება: ყველა გველუკლუკებოდა და ჩვენც მოვტყუვდით,
გეზელერი, რატომ უნდა გაეცნო მაინცდამაინც ნელა და მოგვეხათრა და დაზვერვაზეც წავედით. მერე რაიმუნდი მოკლეს,
ბრეზგოტეც რატომ უნდა გაეთანგა ეჭვებს... ნახევარი საათის შემდეგ კი იმ ჩვენი ნაწილიდან ბდღვირიც არ
- ამ პასუხმა, - ძლივს ამოღერღა ალბერტმა, - რაიმუნდს დარჩენილა. ვინ ტყვედ ჩავარდა, ვინ დაიღუპა. ის დაწყევლილი
უმალ შეუკრა ბედი. გეზელერმა ორივენი დაზვერვაზე გაგვამწესა, კალინოვკა რუსებით ყოფილა სავსე და გადარჩენილებს ოთხით
არადა, ამ საქმისათვის არც ერთი არ გამოვდგებოდით. ყველამ მოგვიწია სირბილი. ახლაც მიკვირს, როგორ მოვახრეხე იმ

ჯირითის დროს სილა გამეწნა გეზელერისათვის. - მერეღა და გეზელერისნაირ კაცუნასაც მხოლოდ იმიტომ დაუთმო,
მივხვდი, სისულელე ჩავიდინე-მეთქი, განა ასე ვიძიებდი შურს. გადავრჩებიო. არადა, გამწარებული იყო. თან საითაც გაიხედავდი,
არადა, ძვირად დამიჯდა ის სილა, ექვსი თვე მაყურყუტეს ყველგან ხილფაფის ქილები ეყარა, მის მიერ გარითმული
სამხედრო ციხეში. ახლა ხომ გაიგე, რაც მოხდა მაშინ? წარწერით. ნაცისტურ გაზეთებშიაც ქებით იხსენიებდნენ...
- გავიგე და სწორედ ის ვაჟბატონი დამიდგა თვალწინ. - მოიცა, თუ კაცი ხარ, რა ხილფაფის ქილებზე ლაპარაკობ,
- არ უნდა დაგვეთმო, - განაგრძო ალბერტმა. - დღემდე ვერ რა ნაცისტური გაზეთები?
მიპატიებია ჩემი თავისთვის; რაიმუნდი ხომ ვიღაცის პირად - 1935 წლიდან მოყოლებული, რაიმუნდმა სახელი გაითქვა
სიძულვილს ემსხვერპლა და არა ომს. გაიგონა თუ არა გეზელერმა და მფარველიც ბევრი გამოუჩნდა, რადგან მისი მფარველობა
საძმო სადღეგრძელო არ დაგვილევიაო, იმავ წამს რაიმუნდი საფრთხეს არავის უქადდა. მის ლექსებში თითქოსდა არაფერი იყო
თვალში ამოიღო. არადა, რაიმუნდსაც ჭირივით ეჯავრებოდა პოლიტიკური თვალსაზრისით დასაძრახი, მაგრამ ვისაც კი
გეზელერი. იცი, - თითქოს გამოცოცხლდა ალბერტი, - ერთი ამბავი შეეძლო ამ ლექსების კარგი წაკითხვა, დაფარულ აზრსაც უმალ
გავიწესეთ, ყველა ახალგამომტყვრალ ოფიცერზე უაღრესად ზუსტ მიაგნებდა. რაიმუნდი შურბიგელმა „აღმოაჩინა“ და ნაცისტებიც
და ამომწურავ დახასიათებებს ვადგენდით. უფრო სწორედ ასეთ გუმანით მიხვდნენ, ამ კაცის ხელდასმით ხეირს გამოვრჩებითო.
დახასიათებებს რაი ჩამოაყალიბებდა ხოლმე. გეზელერი კი ასე მისი ლექსები აკი სულაც არ ჰგავდა იმ აჩა-ბაჩა შაირებს, ნაცისტურ
ჰყავდა დახასიათებული: „წარჩინებით დაამთავრა გიმნაზია. სამზადისში რომ ცხვებოდა, რაის ლექსებით ვის არ
თავგამოდებული კათოლიკეა. ეპირებოდა სამართლის შესწავლას, გააკმენდინებდი ხმას, აქაოდა, არც მთლად ისეა საქმე, ვიღაც-
მოგვიანებით საკუთარ თავს ხელოვნებისადმი მიდრეკილება ვიღაცებმა რომ ხელები შეგვახოცესო. ჰოდა, რაიმუნდიც საშინელ
დაატყო. მიწერ-მოწერა აქვს პოლიტიკურ სარბიელზე გამოსულ დღეში ჩავარდა, ლექსი ვერ გამოაქვეყნა ისე, ნაცისტებს ხოტბა არ
ბერებთან. ავადმყოფურად პატივმოყვარეა“. შეესხათ, ბოლოს იმ ზომამდე მივიდა, საერთოდ აღარაფერს
- აი, ეს მესმის, - წამოიძახა ბრეზგოტემ, - ეტყობა, ბეჭდავდა და ლექსსაც იშვიათად თუ დაწერდა. სიმამრის
დროდადრო კაცმა ლექსებიც უნდა იკითხოს. დახასიათება კი ფაბრიკაში დაიწყო მუშაობა. თავდაპირველად მარტოდმარტო
მართლაც რომ დიდებულია. წყალი არ გაუვა, ეგ კაცი იქნება, ასე ხაზავდა ფერად დიაგრამებს, ზედმიწევნით ზუსტად რომ
რომ, სურათი აღარ დაგვჭირდება. აღნუსხავდა - სად, რა ოდენობით და რომელ ხილფაფას შეექცეოდა
- მეც ასე მგონია. - კვერი დაუკრა ალბერტმა. - მოსახლეობა. თავგადაკლული მუშაობდა და საფუძვლიანადაც
ფოტოსურათი ნამდვილად აღარ დაგვჭირდება; რაიმუნდის შეისწავლა გერმანიის ცალკეულ რეგიონებში ხილფაფის
ლექსები კი უსათუოდ უნდა გადაიკითხო. სიცოცხლეს ეპირებოდა მოხმარების სტატისტიკა. უხვად ახარჯავდა ნაირ-ნაირ წითელ

საღებავებს და საქონლის გასაღების განყოფილებიდან მიღებულ - თავი დაანებე, - დააშოშმინა ალბერტმა, - თვითონაც
მონაცემებს დიაგრამაზე გადაიტანდა ხოლმე. მიხვდება, როგორ მოიქცეს.
თუკი ნიურნბერგში, ან სადმე სხვაგან ნაცისტების - მაინც რას იზამს?
თავყრილობა გაიმართებოდა, წითელი საღებავები უამრავი - ამას ვერ გეტყვი, მაგრამ ის კი ვიცი, რომ სწორად მოიქცევა.
ეხარჯებოდა ხოლმე, ხოლო ინგლისიდან რომ დავბრუნდი, ერთად - მაგისთანას გაულაწუნო უნდა, ან სულაც პანჩური
დავიწყეთ მუშაობა, ვხატავდი პლაკატებს, ვთხზავდით სარეკლამო ამოჰკრა. მეტი რა უნდა მოუხერხო ასეთ ვიგინდარას. მაგრამ საქმე
წარწერებს. ხილფაფის ქილებზე გაკრული ის წარწერები ომის თუ საქმეზე მიდგა, შეიძლება მოვკლა კიდეც.
დროს წარამარა თვალში გვეჩხირებოდა. იმ დიაგრამებს ვითომ ალბერტს არაფერი უპასუხნია.
თავიც კი შეაფარა, მაგრამ მისდაუნებურად კიდევ უფრო დიდი - გული აღარა მაქვს საგულეში, - თქვა ალბერტმა, - სად
სახელი მოიხვეჭა, რადგან ამასობაში ნაცისტებმა მისი სხვა გადაიკარგა ეს ბიჭი, მშვენივრად იცის, რომ ბიტენჰანში მიმყავს
ლექსებიც გამოქექეს და თუმცა თავად უარზე იდგა, მისწერა დღეს. ხომ არ მოგშივდა? - მიუბრუნდა იგი ბრეზგოტეს.
კიდეც, არ გამოაქვეყნოთო. ლექსები მაინც დაბეჭდეს. ამ ამბავმა - კი, მოშიებული ვარ. მოიხელდახელე რამე.
ხომ სულმთლად დარია ხელი, ბოლო მოუღო. - წავიდეთ აბა.
- შურბიგელს ადრევე იცნობდი? - სიტყვა ჩაურთო ბრეზგოტე სამზარეულოში შეჰყვა ალბერტს. ჩაშუშული
ბრეზგოტემ. ბოსტნეულით სავსე წვნიანის ქვაბი ალბერტმა გაზის ქურაზე
- ვიცნობდი, - უპასუხა ალბერტმა. - რატომ მეკითხები? შემოდგა და მაცივრიდან სალათი გამოიღო. წასვლის წინ ნელას
- როგორ ფიქრობ, ნელა თუ შეეწყობა იმ გეზელერს? ბლინების ცომი მოეზილა, ქონი დაეჭრა და ყავაც დაეფქვა. ნელას
- ეჭვი მეპარება. ამასთანავე, ნელამ მშვენივრად იცის სამი დღე ფეხი არ მოუცვლია შინიდან, არც სტუმრები მოუყვანია
ვისთანაც დაიჭირა საქმე. და სახლიც სახლს დაემსგავსა. ალბერტი კედელზე გამოყვანილ
- როგორ თუ „იცის“? წარწერას მიაშტერდა: „გულისაკენ მიმავალი გზა კუჭზე გადის“.
- გამგზავრების ხანს ნართაულებით მელაპარაკა. გეზელერის ამ მოულოდნელმა გამოცხადებამ ალბერტი
- საით გაემგზავრნენ? საგონებელში ჩააგდო. ცოტა არ იყოს, ეშინოდა კიდეც ცოცხალ
- ბრერნიხში წავიდნენ, რაღაც სემინარი ტარდება. გეზელერთან ხელახლა შეხვედრის, იმ კაცზე ლაპარაკი და ფიქრი
- ღმერთო მაღალო, - ჩაილაპარაკა ბრეზგოტემ, - ახლავე უფრო ეადვილებოდა... მაგრამ ამჯერად ნელას დედა ჩაერეოდა
წავიდოდი! საქმეში, ბიჭსაც გარევდნენ... ბრეზგოტე წარბშეკრული იდგა იქვე

და თვალს არ აშორებდა ბლინებს. ცომში ჩაფლული ხიწიწები ისიც მოეყურებოდა, პატარა კუბოს ვითომ მიწა მიაყარეს და
ცმუკავდნენ თითქოს. მარტინის თანაკლასელთა გუნდიც ამხანაგს სამუდამოდ
ქუჩაში რომ რაიმე გაიფაჩუნებდა, ალბერტი სმენად ეთხოვებაო. ლინის დაკრძალვაზეც ასე იმღერეს ინგლისელმა
იქცეოდა, მარტინმა მამამისივით მკვირცხლი, ტუსტუსა სიარული გოგონებმა, „MEDIA IN VITA[11]" უგალობეს. მაშინაც ასე იყო:
იცოდა და ალბერტიც ფეხის ხმაზე სცნობდა ბიჭს; ჭიშკარი სისხლი, უეცარი სიკვდილი და ბოლოს MEDIA 1N VITA“.
უცნაურად გაიჭრიალებდა, მარტინი როცა შეაღებდა კარს; ოდნავ ალბერტმა თავი აიძულა, ნელ-ნელა წაეყვანა მანქანა, თვალებით
შეაღებდა ხოლმე, აი, ნელა კი ღონივრად უბიჯგებდა, ყურთამდე დაეძებდა მარტინს, დაეძებდა ყოველი ხის უკან და თუმცა
მოადარდაღინებდა და კარიც მიწაში ჩასობილ ძელს დარწმუნებული იყო, ახლომახლო ვერსად დავინახავო, ქუჩას
მიეხეთქებოდა. მარტინი ოდნავ შეაღებდა ხოლმე კარს, მაინც გაფაციცებით უთვალთვალებდა. ალბერტს არც იმაში
გვერდულად შემოძვრებოდა ბაღში და კარიც თავისებურად ეპარებოდა ეჭვი, რომ კაცი, ნელა ვისაც დაემგზავრა, სწორედ
გაიჭრიალებდა. სწორედ ამ გაჭრიალებას ელოდებოდა ასე გეზელერი იყო და სხვა არავინ, მაგრამ სად ეცალა ახლა
მოუთმენლად. ტაფაზე ხიწიწები შიშხინებდა, ჩათუშული გეზელერისათვის. ალბერტმა ა ტ რ ი უ მ ს ჩაუარა და
კომბოსტო შიშინებდა და ალბერტიც გაღიზიანდა, ვეღარ ჰაინრიხშტრასეს კუთხესთან, სადაც მარტინის სკოლა ეგულებოდა,
აყურადებდა გარედან შემოღწეულ ფაჩიფუჩს. ალბერტმა მანქანა შეაჩერა. უკაცრიელ, მზით გაჩახჩახებულ ქუჩაში ჩამიჩუმიც
გამომცხვარი ბლინი ბრეზგოტეს გადმოუღო თეფშზე, სალათიც არ ისმოდა, მაგრამ უეცრად ჟივილ-ხივილმა აიკლო იქაურობა:
ბარაქიანად დაუხვავა ჯამზე და უთხრა: გადაღმა მხარეს, ქალთა სკოლაში, შესვენება დაიწყო და ასობით
- მაპატიე, მაგრამ მოსვენება დამეკარგა, წავალ, ბიჭს გოგონას ხმამ ქუჩა შეაზანზარა. ერთბაშად იფეთქა სიცილ-კივილმა
მოვნახავ, სამი საათია უკვე და ჯერაც არ მოსულა. და სკოლის შესასვლელთან ნებივრად გაწოლილი ძაღლიც
- ნუ გეშინია, მოვა. არსად დაიკარგება. - დაამშვიდა დაფრთხა, კუდამოძუებულმა გადმოირბინა ქუჩა.
ბრეზგოტემ. ალბერტმა გზა გააგრძელა, მერე ერთ-ერთ სახლთან ისევ
- ორიოდე ადგილი ვიცი, იქ მეგულება. მანქანით წავალ და შეაჩერა მანქანა, სადაც აბრა იყო გამოკრული - „სადურგლო“.
მალევე მოვბრუნდები. შენ ამასობაში წაიხემსე, ყავაც მოიდუღე. ალბერტმა ზედიზედ სამჯერ მისცა სიგნალი და ფანჯარაში
მუდამ ასე იყო ხოლმე: მარტინს რომ შეაგვიანდებოდა, ჰაინრიხის ლამაზ-ლამაზი, მომღიმარი სახე გამოჩნდა.
ალბერტს ხან რა მოელანდებოდა და ხან კიდევ რა. ამჯერადაც ვერ - მარტინი შენთანაა? - ასძახა ალბერტმა.
მოთოკა მოზღვავებული ფანტაზია, რა იცი, რა ხიფათი შეემთხვაო: წინდაწინ იცოდა, ჰაინრიხი რასაც უპასუხებდა.
თვალწინ დაუდგებოდა სისხლის გუბეები, საკაცე და ალბერტს

- არა. ჯერ არ მოსულა? სკოლიდან პირდაპირ სახლში ალბერტმა ბოლდას თუთქისხსნარიან ვედროს მოჰკრა თვალი, იქვე
წავიდა. დაინახა სვეტზე მიყუდებული იატაკის საწმენდი პალო და ბოლოს
- არ მოსულა. დღეს ხომ მოდიხარ ჩვენთან ერთად? ბოლდაც დალანდა: აღსარების სკამზე ამოტვიფრულ გოთიკურ
- არ ვიცი, ჯერ დედას უნდა დავეკითხო. ორნამენტს აცლიდა მტვერს. ნაბიჯების ხმა რომ გაიგონა, ბოლდა
- გამოგივლით. შემოტრიალდა, რაღაც ჩაიბურტყუნა და ალბერტის შესახვედრად
- კი ბატონო. გამოეშურა. ერთმანეთს ზიარების სკამთან შეეგებნენ და ბოლდას
ახლა ბოლდას იმედზეღა იყო. მანქანა ისე ნელა მიჰყავდა, შემყურეს ალბერტს საკუთარი სახეც თვალწინ დაუდგა.
სხვა მანქანები ერთიმეორის მიყოლებით უსწრებდნენ და - ღმერთო ჩემო, - აღმოხდა ქალს, - მოხდა რაშე?
მძღოლებიც გაჯავრებით უსიგნალებდნენ, მაგრამ ალბერტი არც - მარტინი არ მოსულა სკოლიდან, სახლში კი შეურბენია,
ამას აქცევდა ყურადღებას. მერე ხელმარცხნივ გაუხვია, ეკლესიას მაგრამ მერე გაქრა სადღაც.
შემოურა და საცავის შესასვლელთან გაჩერდა. - სულ ეგაა?
სისხლი და უეცარი სიკვდილი... ეჭვი არ ეპარებოდა, - ეგაა.
მარტინი არც ბოლდასთან დაუხვდებოდა, მაგრამ რაღაც ძალამ ბოლდას ხმამაღალი ლაპარაკი აღიზიანებდა და უნებლიეთ
აიძულა მანქანიდან გადმოსულიყო. უფრო იმიტომ გადმოვიდა, ხმასაც კი დაუწია, მაგრამ თავის პასუხს მაინც დაატყო მეტისმეტი
რომ დარწმუნებულიყო ამაში. MEDIA IN VITA... საცავის კარი სიმჭახე.
მოხურული იყო მხოლოდ. ალბერტი კარს მიაწვა, ჩაუარა მიჯრით - ეგაა. - გაიმეორა ალბერტმა. - მეტი რა უნდა იყოს?
მიწყობილ და გაკრიალებულ კარადებს, სიგრილეს რომ ბოლდას გაეღიმა.
აფრქვევდნენ თითქოს. მნათეს თეთრი სამოსელის გვერდით კაუჭა - მოვა, არსად დაიკარგება. ხომ იცი, ზოგჯერ
ლურსმანზე ბოლდას პალტო ეკიდა. მუქი ყავისფერი პალტოს გაფხუკიანდება ხოლმე, სახლში რომ არავინ დაუხვდება. - ბოლდას
მარცხენა ჯიბიდან ბულიონიან თერმოსს ამოეყო თავი, მარჯვენა ისევ გაეღიმა, მერე თავი გააქნია და დააყოლა. - დაწყნარდი, მალე
ჯიბეში კი ბუტერბროდებიანი პარკი მოჩანდა. მოვა.
ალბერტმა ეკლესიაში შესასვლელი კარო შეაღო, ალბერტი გაოცდა: ვერც კი იფიქრებდა, ბოლდას თუ ასე
საკურთხეველთან მუხლი მოიყარა და მიმოიხედა. წირვა-დღის ნაზი და ალერსიანი ლაპარაკი შეეძლო. არადა, უკვე შვიდი წელი
გარდა სხვა დროს არასოდეს ყოფილა აქ და ამ გატრუნული იყო, ერთ ჭერქვეშ ცხოვრობდნენ. ალბერტს ანაზდად ლამაზიც კი
უზარმაზარი სივრცის შემყურეს ახლა ჟრუანტელმა ჩაურბინა მოეჩვენა ბოლდა, მხოლოდ ახლა შეამჩნია, თლილი და ნატიფი
ტანში. ირგვლივ სამარისებური სიჩუმე იდგა, ერთ-ერთ სვეტთან ხელები რომ ჰქონდა ქალს. ბოლდას ახალთახალი, ყვითელი

ტილოს ნაჭერი ეკავა, რომელსაც საფირმო ეტიკეტი - ქაღალდზე ის იყო, ტაქსის მძღოლს გაუსწორდა, რომ საკრედიტო
გამოსახული შავი ყორანი - ჯერაც ზედ ჰქონდა. ბანკის შესასვლელთან ნელამ გეზელერს მოჰკრა თვალი:
- უეჭველად მოვა, - ღიმილით გაიმეორა ბოლდამ. - არ ტანმოყვანილი, ხიბლიანი ახალგაზრდა კაცი ბრინჯაოს ორ
იჯავრო. ნაქანდაკარს შუა იცდიდა, მზირებივით რომ დაყუდებულიყვნენ
- ვითომ? შესასვლელის გარდიგარდმო. ხელმარცხნივ ბრინჯაოში
- უეჭველად. შინ წადი და იქ დაელოდე, მალე მოვა. ჩამოსხმული ფინანსისტი იდგა პორტფელით ხელში, ხელმარჯვნივ
ბოლდამ წასვლა დააპირა, იმედიანად გაუღიმა, მერე - კალატოზი თავის ქაფჩით და ორივენი თითქოს ბრინჯაოს
მობრუნდა და ისევ აღსარების სკამისაკენ გაემართა. ღიმილით შეჰღიმოდნენ ერთმანეთს; მათ თავსზემოთ
- აქ თუ გამოჩნდა, იმწუთასვე სახლში გამოუშვი. - სიტყვა დეკორატიული ვიტრაჟი მოჩანდა, ნეონის ნათურებით
დაადევნა ალბერტმა. გაბრდღვიალებული. მიწაზე მოხატული ჩამუქებული ყვავილები,
ბოლდამ კიდევ ერთხელ გამოხედა, თავი დაუქნია და ჭოჭონაქი და პინიანი სასწორიც უმალ თვალში შეგეჩხირებოდა
თავისი საქმე განაგრძო. კაცს, ხოლო ვიტრაჟის შუა ალაგას ყვავილებით, გორგოლაჭებით,
საკურთხეველთან ალბერტმა ისევ მოიყარა მუხლი, საცავი ყაფან-საწონებითა და თავთავებით შემკულ-მორთული
გაიარა და ქუჩაში გავიდა. თოვლივით თეთრი წარწერა იწონებდა თავს: „საკრედიტო ბანკი -
აღარ იცოდა, სად მოეძებნა მარტინი. მანქანა შინისაკენ ხელსაყრელია“. სიტყვა „ხელსაყრელია“ სამი იმხელა მაინც
კვლავ ნელ-ნელა წაიყვანა იმავე გზით და უცებ მიხვდა, იქნებოდა, ვიდრე სიტყვები - „საკრედიტო ბანკი“ და ქაფჩიან
დავწყნარდიო. ბოლდას სიმშვიდე ალბერტსაც გადაედო. კალატოზსა და პორტფელიან ფინანსისტს შუა ჩამდგარი
ბრეზგოტეს ყავა მოედუღებინა, ბლინიც დაეცხო. გეზელერიც სწორედ „ხელსაყრელია“-ს ქვემ იდგა.
- აგერაა, ინებე, - უთხრა ბრეზგოტემ და ჭურჭლის ზუსტად იმ დროს, როცა მძღოლს რამდენიმე მარკა შეაჩეჩა
კარადაზე შემოდებული გაზეთი გადმოუღო. ხელში, გეზელერმა საათზე დაიხედა და ნელას უცებ სახლი
ალბერტს უმალ ეცნო გეზელერის ლამაზ-ლამაზი, მოენატრა, მოენატრა მარტინი, ალბერტი, გლუმი, მოენატრა დედა
შავგვრემანი პირისახე. და ბოლდა, ამაოდ ცდილობდა გეზელერისადმი ის ძველთაძველი
- კი, - ამოღერღა ბოლოს. - ეგაა. ზიზღი გაეღვივებინა, მაგრამ ამის სანაცვლოდ რაღაც უჩვეულო,
უგულისძარღვო და საზარელი გრძნობა დაეუფლა - მოწყენილობა.
თავი XIV

ირგვლივ ყველაფერი კაშკაშებდა; უხეიროდ განლაგებული მანქანის სალონში საფერფლეებიცაა, სიგარეტის

იუპიტერები იმ ახალგაზრდა მოწყენილ კაცს აფრქვევდა შუქს, მოსაკიდებელიც, ავარვარებული, მოღუდღუდე სპირალიც.
ახლა იგი ბოლთას სცემდა „ხელსაყრელია“-ს ქვეშ. გეზელერმაც მანქანა დაძრა.
- ქალბატონო, გადაბრძანდებით თუ გზა გავაგრძელოთ? - ნუთუ აი ასე მოადგა ივდითი ოლომფორნეს[12] ბანაკს?
მოესმა მძღოლის ხმა. ნუთუ ისიც პირმორღვეული ამთქნარებდა, როცა ოლომფორნეს
პასუხად ნელამ გაუღიმა და მძღოლსაც გაჯავრებული სახე მხარდამხარ კარვებს შორის ჩაიარა!
უმალ მოულბა; მხოლოდ ერთხელ შეათრთოლა კუნთები და მანქანას მართლაც რომ დიდებულად მართავს, წითელ
მძღოლიც თვალის დახამხამებაში გარეთ იყო უკვე, შემოურბინა შუქნიშანზე დროულად ამუხრუჭებს, შესაძლოება თუ იხელთა,
მანქანას, ნელას კარი გაუღო და ჩემოდანიც გადმოუტანა. სიჩქარეს მოუმატებს, გაძვრება, გამოძვრება და მანქანების რიგს
გადაღმა მხარეს გეზელერმა ისევ დაიხედა საათზე: დიახ, თავში მოექცევა. ერთი შეხედვით იერი ვაჟკაცური აქვს, მაგრამ თუ
ასეა, შვიდი წუთით დაიგვიანა, ნელამ თვალები მოჭუტა, კაშკაშა დააკვირდები, იფიქრებ, ოდნავ მიბნედილი და მინაზებული
შუქმა თვალი არ მომჭრასო: სულაც არ ეპიტნავებოდა იმ ჩახჩახა და თვალების პატრონიაო! არადა, კვლავინდებურად ჩახჩახა,
მოსაწყენი ფილმის ნახვა, ახლა რომ უნდა დაწყებულიყო. თვალისმომჭრული შუქი ახლავს ყოველივეს. იქვე, სიგარეტის
- ოო, ძვირფასო ნელა, რომ იცოდეთ, როგორ გამახარეთ მოსაკიდებელთან, პატარა შიდა უბეში, „ბოტენის“ ბოლო ნომერი
თქვენი მობრძანებით. დევს. ნელამ გაზეთი გადაშალა და სარედაქციო კოლეგიის წევრთა
გეზელერმა ის თავისი უნიჭო ხელი ჩამოართვა. გვარები ამოიკითხა: ვერნერ გეზელერი - კულტურისა და
კრიალ-კრიალა, ზაფხულის ცასავით ლურჯია მანქანა, ხელოვნების განყოფილება. ალბერტს არასოდეს უხსენებია მისი
სალონზე თვალი დაგრჩება და გეზელერსაც სახე აელეწა უცებ: აი, სახელი, არც ასაკი უთქვამს მისი და წლების მანძილზე ნელასაც
თურმე რა შესძლებია ნელასეულ ღიმილს. სულ სხვა ადამიანი ჰყავდა წარმოდგენილი: მაღალ-მაღალი,
- მშვენიერი მანქანა გყოლიათ. მხარბეჭიანი, ასე ვთქვათ, უსულგულო, პირლამაზი და
- არც კი დაიჯერებთ, ორმოცი ათასი გავიარე უკვე, ინტელიგენტი ოფიცერი, თავგამოდებით რომ ასრულებს თავის
უბრალოდ კაცს წესი და რიგი უნდა გიყვარდეს. უწმინდეს მოვალეობას და არა ამ პროფილის პატრონი, სარეკლამო
- ცამდე მართალი ბრძანდებით, - კვერი დაუკრა ნელამ. - ფილმისათვის რომ გამოდგება მხოლოდ; - „მოინახულეთ
ცხოვრებაში წესრიგია მთავარი. ბრერნიხის ციხესიმაგრე, გერმანული ბაროკოს მარგალიტი ბრერის
გეზელერმა ეჭვნეული მზერა შეაფეთა ნელას. თვალწარმტაც ხეობაში!“

ამასობაში გარეუბანს მიაღწიეს, გამოჩნდა ჩაპწკარული გეზელერმა თვალი თვალში გაუყარა და ნელამაც კიდევ
ღობეები, მერე ბოშათა მოჩარდახული ოთხთვალა გაილანდა. სულ სამგზის უფეშქაშა ღიმილი - სახის კუნთების უნებლიე
ახლახან აქ ბაზრობა იყო გამართული; ჯერაც ჭყეტელაობდნენ შეთამთამებით გამონთხეული შხამი, მადლიერების გრძნობით
ფერაჭრელი ურიკები, მოშორებით კი კარუსელი ტრიალებდა, რომ მიიღო გეზელერმა.
ისმოდა არღნის ჟრიალ-ჟრიალი და ბავშვებიც ცდას არ აკლებდნენ, ბიტენჰანი. ტყეში ჩადგმული სათხელელიანი სახლები
რომ ამ ბოლო ჯერზეც გაეძაძგუნათ კარუსელით, ვიდრე ერთი შეხედვით მიმოფანტული გეგონება, არადა საერთო ხედის
ბრეზენტის სახურავს დააკოტავებდნენ და წასაღებად ყველა წვრილმანი საგულდაგულოდაა მოზომილ-მოფიქრებული.
გაამზადებდნენ. თუმცაღა, ამ ჩახჩახა, თვალისმომჭრელი შუქის ტურისტების მისატყუებლად სწორედ ასეთი გზით ცდილობენ
ფონზე და ახლად გამომტყვრალი ამ მთავარი გმირის გვერდით რომანტიკული მოსახილველის კულტივირებას. ქალაქის
ულამაზეს მოსახილველსაც კი აკლდა პეწი და ლაზათი... გზა რომ კარიბჭეში ოცდაათწლიანი ომის დროინდელი ბირთვია
გზა არის, ისიც საფოსტო ბარათზე აღბეჭდილს ჰგავდა. ჩაქვავებული; შმიტის სახელოსნოში დამზადებული და
ღიმილი, კიდევ ერთი ღიმილი ფეშქაშად: ჩახეთქე, საგანგებოდ გამურული ცემენტის ეს ბირთვი საგულისგულოდაა
თქვლიფე, ჩემო კრუჭუნავ, და თუკი ეს შენ ხარ, ცეცხლად დაქარაგოზებული: ასე რომ, შეხედავ და, ძველისძველი შვედური
შეგერგოს ჩემი ღიმილი, ხოლო თუ მაინც ვცდები და იმ სხვაში ბირთვი უმალ თვალში შეგეჩხირება.
მეშლები, მეტი რა გზა მაქვს, ვითმინო უნდა: ახლა ხომ ხელზე - მშვენიერი ხედია, - პირი აღაღო გეზელერმა.
უნდა მეამბორო. არადა, არ ვცდები, ჩემო კრუჭუნავ, სწორედ შენა - ნამდვილად, - დაემოწმა ნელა.
ხარ ის ღვთის გლახა, ფილმი რომ ნაკუწებად დაჭრა. სწორედ შენი აი, ალბერტის დედის სახლს ჩაუარეს. ალბერტის დედა
სახე აქვს ბედისწერას - არაპირქუში, არაუნდომი; ზუსტად რომ ეზოში სარეცხს აფენდა, ძია ვილი კი ფეხდაფეხ დასდევდა ქალს და
შენი სახე აქვს - მოწყენილი, სევდიანი. სამაგრებს აწოდებდა, ნაშუადღევს აქ ალბერტი ჩამოვა მარტინთან
გეზელერისეული ყველაფერი აღიზიანებდა ნელას. ერთად და დროსაც მშვენივრად გაატარებენ, მით უმეტეს, რომ
აღიზიანებდა მისი სიმშვიდე და მანქანის ზომიერი სისწრაფით საღამო ხანს გლუმიც ჩამოაკითხავთ და იმ თავის სიმღერებს
მართვა - ტახომეტრის ისარი თითქო გაყინულიყო 60-თან. მანქანას დაათუხთუხებს, ორშაბათს კიდევ, იქნება სულაც ადგნენ და
თუ მართავ, 100-თან მაინც უნდა ძაგძაგებდეს ისარი, - ნემსივით მანქანით წავიდნენ სადმე.
წვრილი, ნერვული ისარი, შენს თითებზე უფრო მეტად ის იყო უნდა ეთქვა, გააჩერეთო მანქანა, მაგრამ ბოლო წამს
მგრძნობიარე რომაა ხოლმე. თავი შეიკავა და უკან მხოლოდ მაშინ მიიხედა, როცა ასაქცევს
მიატანეს; ძია ვილი კვლავ თავჩაქინდრული იდგა, ხელში

სამაგრები ეჭირა, ალბერტის დედამ კი ღუდღუდა ყვითელი ფერის კიდეც, რომ გეზელერის გვერდით იჯდა. ნელამ დაამთქნარა და
კალათა მიწაზე ჩამოდგა და ვილის თეთრი ღამის პერანგი თოკზე სევდაც უეცრად შეყრილი სენივით მოეძალა: ემთქნარებოდა და
გადაფინა. ნელა სევდამორეული გაჰყურებდა მშვიდობის ამ საუბარსაც ძალის ძალად დაჰყვა, ოღონდ კი გეზელერს არ
ბაირაღს, ვიდრე ეს რეკვიზიტიც ხეების მიღმა გაუჩინარდებოდა. შეემჩნია, რომ სევდა უღრღნიდა გულს. თავად გეზელერი, ეტყობა,
- რა სილამაზეა, არა? - თქვა გეზელერმა. დარწმუნებული იყო, ქალი გულისყურით უსმენსო იმ ამბავს, თუ
- ნამდვილად, - ისევ დაემოწმა ნელა. გეზელერმა რა ინტრიგების ქსელს დააღწია თავი, ვიდრე „ბოტენის“
უნდობელი მზერა შეაგება - ნელასეული კილო თუ დააეჭვებდა, რედაქტორად დანიშნავდნენ.
მაგრამ ქალის ღიმილმა უმალ გაუფანტა ეჭვი, სასწაულმოქმედ ამ მანქანა ახლა მშვიდად მიუყვებოდა გზას. ირგვლივ
ბალზამს ნელა მუქთად დააპკურებდა ხოლმე კაცების პირქუშ უწყინარ პეიზაჟს დაევანა: მდელობს მდელობი ენაცვლებოდა,
სახეებს და „სიცოცხლესაც კვლავინდებური ახლდა ეშხი, ლაზათი“. ხერგულს-ხერგული, ღობეებთან ნახირი ჩოჩქოლაობდა.
გეზელერმა სისწრაფეს უმატა და ტახომეტრის ისარი ახლა 75-თან საგუბარიდან არც თუ მოშორებულ ადგილს ბრერმა ზნე იცვალა
აკინკილდა. გეზელერი მოსახვევებშიც თავდაჭერილი ანაზდად, თავაწყვეტილ მდინარეს დაემსგავსა; საგუბარის
ელეგანტობით მართავდა მანქანას და ეკრანზეც ისევ ის კადრები ზედამხედველმა ალბათ სულ ახლახან მიაგდო წყალი, რომ ბრერის
ციმციმებდა: „მოინახულეთ ბრერნიხის ციხესიმაგრე, - გერმანული ხეობა სიგრილითა და იდილიით დაცვარულიყო. ნელამ გააბოლა,
ბაროკოს მარგალიტი ბრერის თვალწარმტაც ხეობაში“. სევდას დავიყუჩებო. ფილმი, რომელსაც ახლა უყურებდა, ეტყობა,
ქვემოთ ბრერი მოჩუხჩუხებდა, ჩამწვანებული და ვიწრო ერთობ კეთილსინდისიერი, ერთობ მუყაითი მოყვარულის მიერ
ბინული, რომელიც კარგა ხნის წინათ ამოშრებოდა თვალთაგან იყო გადაღებული; ასე ულაზათო და ჩანაცრისფრებული განათება
დაფარული, მიწის ქვეშ გაყვანილი ბეტონის მილი რომ არ საგნებს სიბრტყეში ჩაღარავს ხოლმე და იმასაც გაფიქრებინებს,
ამარაგებდეს წყლით: დაე, კვლავინდებურად იჩხრიალოს, კვლავ თვალდათვალ გაცოცხლდაო უხეიროდ გადაღებული და მოსაწყენ
ძველებურად შეჰმატოს პეწი ტყესა თუ მდელობს. რაღა თქმა უნდა, ალბომებში ჩაკრული სურათები. ჯერ კიდევ სად ხარ, ასეთ
აქვეა წყლის წისქვილიც, ფრთების ტრიალ-ტრიალის დროს ალბომთა დასტები უნდა ათვალიეროს, თვალი ადევნოს მიწისფერ
ხალისიანი რაკარუკით რომ ავსებს ბრერის თვალწარმტაც ხეობას. კადრებს, ვიღაც ფინაჩმა რომ აღბეჭდა ფირზე. ეს ნაცრისფერი
- ღმერთო ჩემო, რა სილამაზეა, არა? - აღმოხდა გეზელერს. ფოტოები დასტობით უნახავს თანასკოლელთა ოჯახებში:
- ნამდვილად, - კვერი დაუკრა ნელამ. კვლავ უნდობელი დასტობით უნახავს ეს ტომებად დანომრილი მოწყობილობა,
მზერა გეზელერისა, კვლავ მალამოსავით ღიმილი ნელასი და ჩიტირეკია ფოტოგრაფებმა რომ აღბეჭდეს ხალხმრავალ
კადრებიც ერთიმეორეს სცვლიან. დროდადრო გადაავიწყდებოდა კურორტებზე: ფლენსბურგიდან მედინამდე და კალედან

კარლსბადამდე, ამ გრძელზე გრძელი გზის მთელს გაყოლებაზე ალბომში კიდევ ერთი ფოტოსურათი ჩაეკვრება: ნელა დიდ
აღბეჭდილია და უკვდავყოფილი ყველაფერი, რაც ღირსი ოყო მისაქციელთან, No 8 გზის გასაყართან იქნება უკვდავყოფილი;
უკვდავყოფისა; აღბეჭდილია ჯგუფური მოწყენილობა, ქვემოთ ბრერი მოჩანს, ხელმარჯვნივ, ტყეში - საგუბარი; ერთი
მოწყენილობა-ეული, მოწყენილობა ზომით 8x8-ზე, 12x16-ზე ან სიტყვით, ისეთი სილამაზეა, თვალს ვერ მოწყვეტ. ქვემოთ მდინარე
სულაც პორტრეტული მოწყენილობა. აი, თუნდაც ფოტოსურათი, მიედინება, მოჩანს სოფელი, ძველთაძველი ეკლესიის გუმბათი და
სადაც ლოტე მედინას პლაჟზეა აღბეჭდილი გოლფის თამაშის ასევე ძველთაძველი სამიკიტნო „ცისფერი ღორი“. „ოო, ნუთუ
დროს (ზომა - 18x24-ზე). ეს მოწყენილობა No 12 ალბომშია მართლა არ იცოდით, რატომ დაერქვა „ცისფერი ღორი“? „არა“.
უკვდავყოფილი; ამავე ალბომშია აღბეჭდილი ყველა „მაშინ, აბა, ყური დამიგდეთ“...
ღირსსახსოვარი თარიღი, მოყოლებული იმ წუთიდან, როცა და გეზელერიც წარღვნის დროინდელ ანეკდოტს
ლოტემ სახელმწიფო გამოცდა ჩააბარა, ერთი სიტყვით, აქ მთელი მოაყოლებს თავის ნათქვამს, მერე ისევ წაეპოტინება საკოცნელად,
მისი ნიშნობამდელი პერიოდია აღბეჭდილი. ახლა კი ჯერი No 13 გადავლენ მანქანიდან, გაიჩხაკუნებს ფოტოაპარატი, აღიბეჭდება
ალბომზე მიდგა, - „ოო, როგორ გეკადრებათ, ცრუმორწმუნენი ბაროკოს დროინდელი ეკლესიის გუმბათი, კვლავ გაიჩხაკუნებს
სრულებითაც არ გახლავართ, ეს ალმობი მთლიანად ლოტეს ფოტოაპარატი და ამჯერად ფირს „ცისფერი ღორი“ შერჩება, ისიც
ქორწინებასა და საქორწინო მოგზაურობას მივუძღვენით“. ამ ბაროკოს სტილით ნაგები. ბოლოს კი, ამ საოცრების დასტურად
ალბომშია უკვდავყოფილი მოწყენილობა საქორწილო ფატითა და ფოტოლაბორატორიიდან სათანადო ფორმატით უკვდავყოფილ
საქორწილო ფატის გარეშე, მოწყენილობა ჯერ კიდევ უმანკო და მოწყენილობას მოაცუნცულებენ.
მოწყენილობა პატივახდილი. „ეს კიდევ ბერნჰარდის მამაა! ნუთუ - ხომ მართლა გული გაგინათდება?
არ იცნობ? არა? რას ამბობ?! კი ესაა“! - ღიმილის ეს ბიჭიც - რა თქმა უნდა.
უკვდავყოფილია ფოტოზე (ფორმატი 6x9-ზე), ხოლო ალბომი No ვინ მოთვლის, რამდენჯერ უმგზავრია ამ გზით; რაიმუნდს
14, რაღა თქმა უნდა, ბავშვის სურათებს დაეთმო. - „შეხედე, რა ჯერ კიდევ ომამდე წამოჰყოლია აქეთ, ბოლო წლებში კი აქ
ბავშვია, ჩაყლაპავ“. - ვიღაცის მაღალნიჭიერმა, თამამმა ხელმა ალბერტთან ერთად ყოფილა და ერთხელაც არ შეღონებულა;
სურათი დაარეტუშა და ბავშვის ჩვილზე-ჩვილ პირისახეს ერთობ ფიქრადაც არასოდეს მოსვლია, ბაროკოს დროინდელი ეს ეკლესია
მეტყველი ნაცრისფერი შუქ-ჩრდილი დააფინა. და „ცისფერი ლრირი“ ასე თუ დაანაღვლიანებდა ოდესმე, მაგრამ
წყალი არ გაუვა, ყველაზე თვალწარმტაც ადგილას ამჯერად ისეთი სევდა მოეძალა, გულზე ნელ-ნელა ცეცხლიც
გეზელერი მანქანას გააჩერებს, საკოცნელად წაეპოტინება, მერე კი შემოენთო იმის დარად, აი, სინდიყი რომ ზევით-ზევით აჩოჩდება
პორტფელიდან თავის „ლეიკას“ ამოამზეურებს და რომელიმე ხოლმე თაკარა სიცხის დროს.

- გააჩერეთ მანქანა, - ანაზდად სიტყვა გაიმკვახა ნელამ. - - რა დიდებულია, არა?

ცოტა ხნით სუფთა ჰაერზე გავისეირნებ. - ნამდვილად, - დაეთანხმა ნელა, - მაინც რამდენი ხანი
მანქანა გაჩერდა, ნელამ ტყისკენ დააპირა წასვლა, მაგრამ დაგჭირდებათ ადგილზე მისასვლელად?
გადადგა თუ არა რამდენიმე ნაბიჯი, ზურგს უკან ჩხაკუნი მოესმა. - ნახევარი საათი. ჯერ არ ყოფილხართ ბრერნიხში?
ნელა შემობრუნდა და გეზელერს შეაფეთა მზერა: მანქანასთან - ერთი-ორჯერ ნამყოფი ვარ.
იდგა, გულზე „ლეიკა“ ჩამოეკიდებინა. - საოცარია, მაინც რატომ ვერ გნახეთ აქამდე? ამ ბოლო ხანს
ნელა უკანვე გამობრუნდა და ხმადაბლა უთხრა: უკვე ორჯერ მომიწია იქ ყოფნა.
- ფირი მომეცით. - წელიწადი იქნება, აქეთ ფეხი არ დამიდგამს.
გეზელერმა თვალები შეაცეცა. - ოო, - აღმოხდა გეზელერს, - გასაგებია. მე პირადად სულ
- ფირი მომეცით-მეთქი, ფირი ამოიღეთ. ორი თვეა, რაც თქვენს მხარეში გადმოვბარგდი.
გეზელერი შუბლშეჭმუხნული იდგა, დიდხანს - მანამდე სად ბრძანდებოდით?
უტრიალებდა ფოტოაპარატს, მერე კასეტა ამოიღო და ნელას - ვსწავლობდი, თავიდან მომიწია ყველაფრის სწავლა.
მიაწოდა. ნელამ კასეტიდან ფოტოფირი ამოიღო და ნაკუწებად - დიდხანს იყავით ჯარში?
დაგლიჯა. - საკმაოდ დიდხანს, - უპასუხა გეზელერმა, - ოთხი წელი,
- არ მიყვარს ფოტოსურათები, - მშვიდად დააყოლა ნელამ, მერე კი ექვს წელიწადს მოვუნდი სწავლა-კირკიტს, სადმე ხომ
- მეტი აღარ გადამიღოთ! უნდა მომეკიდა ფეხი? მით უმეტეს, რომ სამოქალაქო პროფესია არ
მერე მანქანაში ჩაჯდა და გეზელერისაკენ გააპარა თვალი. გამაჩნდა. მე, ასე ვთქვათ, ახლა ვიწყებ ადამიანურ ცხოვრებას.
ერთხანს თავიც შეიქცია მისი ამრეზილ-გაბუტული პროფილის - ახლა იწყებთ? - სიტყვა შეუბრუნა ნელამ, - მე რომ
შემყურემ. გეზელერმა ტუჩებიც კი აბზიკა. მკითხოთ, ოცდარვა წელიწადი მაინც იქნება, დაწყებული გაქვთ.
გზების გასაყარზე მან მართლაც გააჩერა მანქანა, ზუსტად - უფრო ზუსტად, ოცდათორმეტი, - ღიმილით შეაგება
იმ ადგილას, საიდანაც მშვენიერი ხედი იშლებოდა, მოჩანდა გეზელერმა. - ქათინაურისთვის კი მადლობელი ვარ.
თითქმის დამშრალი ბრერი, ბაროკოს დროინდელი ეკლესიის - ქათინაურის თქმა არც მიფიქრია, უბრალოდ,
გუმბათი და ბაროკოს დროინდელი „ცისფერი ღორი“. გეზელერმა ცნობისმოყვარეობამ წამძლია. ვიცოდი, არ დამიმალავდით
ერთხანს ახალგაზრდული შემართებით აჩხაკუნა ის თავისი წლოვანებას. დარწმუნებული ვარ, ნებით დაიბერებდით თავს
“ლეიკა“, ჯერაც რომ გულზე ეკიდა, მერე კი სწორედ ის სიტყვა ორიოდე წლით. ასე არაა?
წარმოთქვა, ასეთ პეიზაჟს რომ ეკადრებოდა.

- თქვენი ხათრით, მართლაც სიამოვნებით შევიმატებდი სამოგზაურო ბიუროს მიერ დაკვეთილი ფილმი კი
რამდენიმე წელს. ამასობაში გრძელდება: მდელობს მდელობი ენაცვლება, აქა-იქ
- რატომ ჩემი ხათრით? - უკმეხად იკითხა ნელამ, თან ძროხები ძოვენ, ხოლო მთავარ როლში საგულდაგულოდ
უხალისოდ გახედა „ცისფერ ღორს“, თავისი ახლად პირგაპარსული და უნიჭო მსახიობი მონაწილეობს, ფილმის
შებათქაშებული, ახლადშეღებილი და ბაროკოს დროინდელი რეჟისორი კი სარეკლამო ბიუროს ხელმძღვანელია, ოდესღაც
ჭერემა ფასადი რომ მზისთვის მიეფიცხებინა. თავად რომ უცოდვილია სამსახიობო ასპარეზზე. თვითონ ვინღაა?
- რატომ და, ოთხი წლით უფროსი ვიქნებოდი თქვენზე. თვითონ კინოვარსკვლავი გახლავთ, რომელსაც დიდძალი ფული
- მეტისმეტად ჩახუჭუჭებული ქათინაურია, - ამოღერღა შეაძლიეს, ოღონდ კი ფილმში მიეღო მონაწილეობა. აკი
ნელამ, - მაგრამ, სამწუხაროდ, ცდებით, ოცდაჩვიდმეტი წლისა მაყურებელიც უნდა მოიტყუონ?! პეიზაჟი ამ ფილმში
გახლავართ. ფასგაუღებლად იმკვიდრებს ადგილს, ხოლო კინოკამერასთან ის
არა, ეს ყველაფერი სულაც არა ჰგავს გამომძიებლისა და დილეტანტი ოპერატორი ჩხირკედელაობს, კინოსამოყვარულო
თავზეხელაღებული ბანდიტის გაპაექრებას. ასეთი გრძნობა უფრო კურსებზე რომ ნიჭიერ მსმენელად აღიარეს. ნელამ ვერასდიდებით
პოლიციის მოხელეს ეუფლება, როცა იგი ქურდბაცაცას ვერ მოახერხა ამ სარეკლამო ფილმის ნაცვლად სხვა კადრები
დაჰკითხავს. გაეცოცხლებინა მეხსიერებაში: ვერც მოგონებებით აღსავსე ფილმი
- ასეა თუ ისე, ყასიდად არაფერი მითქვამს. თქვენს ასაკთან გაიხსენა და ვერც არქივს ჩაბარებული ამ ფილმის მეორე ნაწილი,
შედარებრთ მართლაც ახალგაზრდულად გამოიყურებით, რომელსაც აწი ვეღარასოდეს გაიცხადებდა. არადა, სწორედ ის
- ვიცი, - უპასუხა ნელამ. - გზა ხომ არ გაგვეგრძელებინა? ცხოვრება დაურჩებოდათ ლაღი, ბავშვებით დაყურსული; ერთ-
- კი ბატონო, - დაეთანხმა ნელა, - ოღონდაც, ღვთის ერთ ოთახს რედაქციად გადააკეთებდნენ, მაცივარში
გულისათვის, არც ეკლესიასთან გაჩერდეთ და არც „ცისფერ გამოულევლად ექნებოდათ გამაგრილებელი სასმელები:
ღორთან“. ყინულივით ცივი, ჭრელეტიკეტიანი ბოთლები, ალბერტსაც
გეზელერმა ღიმილით გამოხედა და ნელასაც ხმა აღარ ოჯახის განუყრელ მეგობრად მოიკიდებდნენ; ამ ფილმში არც
ამოუღია, ვიდრე მანქანა გზაკლაკნილს გამოივლიდა და პატარა ბოლდა გამოჩნდებოდა, არც გლუმი, სამაგიეროდ მათ ადგილს
დასახლებას მიადგებოდა. ბავშვები დაიმკვიდრებდნენ, 1950 და 1953 წლის
- არ მოგეწონათ ის ანეკდოტი, „ცისფერ ღორზე“ რომ პირველკლასელები, არასოდეს რომ არ ჩასახულან და
მოგიყევით? დაბადებითაც არასოდეს დაბადებულან. ნელამ ძალა დაატანა
- კი, მშვენიერი ანეკდოტია. თავს, სცადა რაიმუნდის სახე წარმოედგინა, იქნება ის ძველი

სიძულვილი ხელახლა გავიღვივოო, მაგრამ მეხსიერებამ მხოლოდ - ნუღარ იზამთ ამას, - ენა აიხსნა ნელამ. - ნუღარ
ფერნაქცევი ხილვები შემოაჩეჩა, - უძრავ-უსიცოცხლო კლიშეები: შემაწუხებთ, მომბეზრდა უკვე, უმჯობესია, ის მიამბოთ, ომის
სარეკლამო პროსპექტებში ნანახი იტალიური სოფლები, რომელთა დროს სად იყავით.
ფონზე რაიმუნდი გზააბნეულ ტურისტს ჩამოგავდა. ანაზდად - ოჰ, - აღმოხდა გეზელერს, - ომზე აღარც კი ვფიქრობ,
რეალობა იმ დაღლილ ხილვებში შემოეჩხირა და ყოველივე ვცდილობ დავივიწყო ყველაფერი და ვახერხებ კიდეც, ის ამბავი
პირწმინდად წალეკა: გეზელერმა ხელი დაადო მხარზე. არქივს ჩაბარდა.
- ხელი აიღეთ! - მშვიდად თქვა ნელამ და გეზელერმაც - გასაგებია, მაგრამ ის ხომ გემახსოვრებათ, რომელ
ხელი მოაშორა. ნელა დაყუჩდა წამით, იფიქრა, აი ახლა იფეთქებსო ფრონტზე იბრძოდით?
სიძულვილი, მაგრამ ამჯერადაც ამაოდ დაშვრა. - სადღა არ ვყოფილვარ. ჯერ იყო და, დასავლეთის
გაიხსენე, ჩემო კარგო, ყველაფერი გაიხსენე: აბსალომ ფრონტზე გამაგზავნეს, მერე აღმოსავლეთისა და სამხრეთის
ბილიგი ცემენტის იატაკზე გათელეს ჩექმით, ხოლო რაიმუნდი ფრონტებზე, ერთადერთი ჩრდილოეთის ფრონტი იყო, სადაც არ
ვიღაცის ბრძანებამ შეიწირა, - ერთი სიცოცხლე ერთ რაღაც მიმსახურია. ომის დამთავრების ხანს კი ერვინის არმიაში
პრინციპს ემსხვერპლა, ოფიცრის ავტორიტეტს ენაცვალა. გახლდით.
რაიმუნდს ბოლო მოუღეს და ისიც ვეღარასოდეს ვერ დაბრუნდება. - რომელ არმიაში? - სიტყვა გააწყვეტინა ნელამ.
გაიხსენე, ყველაფერი გაიხსენე. მაგრამ მეხსიერება მაინც დუმს, - ერვინის არმიაში, - გაიმეორა გეზელერმა, - ნუთუ არ
რაიმუნდის სახე მაინც ვერ დაიხვეწა და სიძულვილიც გაგიგონიათ ერვინ რომელი?
დაჩლუნგდა თითქოს, ეგ იყო ნელას პირმთქნარი ამოყვა და - გენერალთა სახელები სულაც არ მაინტერესებს.
ტუჩებიც მოერღვა ლამის. გეზელერმა კვლავ ხელი დაადო მხარზე, - კი მაგრამ, რატომ მიბრაზდებით?
ნელამ კვლავ მშვიდად უთხრა: „ხელი აიღეთ!“ და გეზელერმაც - სულაც არ გიბრაზდებით, ისე მელაპარაკებით, გეგონება,
ისევ მოაშორა ხელი. ნუთუ ამას ჰქვია „ადამიანური ცხოვრება“?! - პატარა გოგონა ვიყო, გაჯიუტებული რომ ხელსაც არ გაუწოდებს
მაინცდამაინც ხელი მოუფათურო ქალს, მერე სადმე ტყის პირას დეიდას. - აბა, კუთხეში დავაყენოთ ეს ურჩი და ჭირვეული! თუმცა
გაიტყუო, საკოცნელად წაეპოტინო... ბუჩქებში გატრუნული შვლის თქვენ შეიძლება არც კი იცოდეთ, რომ ქმარი ომში დამეღუპა.
ნუკრი კი შეყვარებულ წყვილს თვალს დაადგამს და პირზეც ღიმი - როგორ არა, ვიცი, - უპასუხა გეზელერმა, - პატერ
მოუვა თითქოს, სწორედ ეს იქნება უბრწყინვალესი კადრი, ვილიბრორდმაც მიამბო, მაგრამ მე პირადად ადრევე ვიცოდი,
რომელსაც ოპერატორი მიაგნებს. თუმცა ვიღამ არ იცის ის ამბავი? მაპატიეთ.

- რა უნდა გაპატიოთ? ის, რომ მეუღლე მომიკლეს, სული - ყველაფერი გადავივიწყე, ყველაფერი, - კვლავ ალაპარაკდა
გააფრთხობინეს?! ის გაპატიოთ, რომ კინოფირი დაგლიჯეს, გეზელერი, - ჯიუტად ვცდილობდი ხოლმე ომის წლები გულიდან
რომელიც სინამდვილედ უნდა ქცეულიყო? დაანაკუწეს და არქივში გადამეყარა, ომი დავიწყებას უნდა მიეცეს.
გადაუძახეს, ხელახლა შეაკოწიწეო. მოდი ახლა და, გენერლების - რა თქმა უნდა, დავიწყებას უნდა მიეცეს, - გაუბასრა
სახელებიც დაიმახსოვრე! ნელამ. - ყველაფერი უნდა გადავივიწყოთ, აღარ უნდა ვიფიქროთ -
გეზელერს ხმა არ გაუღია. ერთხანს კრიჭაშეკრულს არც ქვრივ-ობლებზე, არც გაჭირვებაზე და ნათელი, ლამაზი
მიჰყავდა მანქანა, მოკრძალებით დუმდა და მისი პროფილის მომავალი უნდა ვაშენოთ; მით უმეტეს, რომ საკრედიტო ბანკი
შემყურე ნელა მიხვდა, რომ გეზელერი ომზე ფიქრობდა, იხსენებდა ყოველთვის მოგვიმართავს ხელს; გადავივიწყოთ ომი, ხოლო
მრისხანე წლებს, ფრონტელ მეგობრებსა და ერვინს. გენერალთა გვარ-სახელები კეთილვინებოთ და გულის ფიცარზე
- რა სათაური აქვს თქვენს რეფერატს? დავიწეროთ.
- ჩემს რეფერატს? „თანამედროვე ლირიკა და მისი - ღმერთო ჩემო, რა ვთქვი ასეთი? ხომ შეიძლება ხანდახან
განვითარების პერსპექტივები“. ახლაც წამოგცდეს იმდროინდელი ჟარგონი.
- ჩემს მეუღლეზეც ილაპარაკებთ? - დიახაც ასეა, ამას სწორედ იმდროინდელი ჟარგონი ჰქვია.
- რა თქმა უნდა, - უპასუხა გეზელერმა, - განა შეიძლება - მერედა, ნუთუ ასე ცუდია ეს ამბავი?
კაცმა თანამედროვე ლირიკაზე ისაუბროს და თქვენი მეუღლე არ - ცუდი? - სიტყვა აიტაცა ნელამ. - ცუდიო, ამას პატარა
მოიხსენიოს? ყაჩაღანაზე თუ იტყვი, ვაშლებს რომ მოიპარავს მეზობლის ბაღში,
- ჩემი მეუღლე კალინოვკასთან დაიღუპა, - წარმოთქვა უცებ პირადად ჩემთვის კი იმ თქვენს ჟარგონს სულ სხვა მნიშვნელობა
ნელამ და გეზელერს გახედა. ანაზდად განცვიფრდა და გულიც აქვს. ჩემს მეუღლეს სძულდა ომი და ანთოლოგიისათვის ვერც ერთ
დაელახვრა, ისე სასხვათაშორისოდ ახსენა ეს ამბავი. კალინოვკის ლექსს ვერ ეღირსებით, იმ თქვენს წიგნს თუ რაიმუნდის წერილსაც
გაგონებაზე გეზელერს წარბიც არ შეუხრია. არ დაურთავთ. ჩემს მეუღლეს სძულდა ომი, ეჯავრებოდა
- ვიცი, - მიუგო გეზელერმა, - საოცარია, ორმოცდაორის გენერლები და ის ყველაფერი, რაც ომთან იყო დაკავშირებული,
ზაფხულში უკრაინაში ვიბრძოდი და, მგონი, სადღაც მაგ ჩემი ქმრის კვალად მეც უნდა მძულდეთ, მაგრამ უცნაური რამ
ადგილებში ვარ ნამყოფი. უცნაური დამთხვევაა, არა? მემართება, თქვენს შემყურეს რატომღაც სევდა შემომაწვა გულზე.
- ნამდვილად, - უპასუხა ნელამ, თან უნებლიეთ ინატრა, გეზელერს გაეღიმა.
ნეტავი ვცდებოდე, და ეს კაცი იმ გეზელერის თანამოგვარე იყოსო. - რატომ უნდა გძულდეთ? - იკითხა ხმაგაბზარულმა,
სახეზე კი სწორედ ის მჭმუნვარე წუხილი აღებეჭდა, სცენის

მოყვარულთა ძალებით დადგმულ ნებისმიერ სპექტაკლს რომ ფირფიტის მოსმენა, სანაყინეში შესვლისთანავე რომ აახმიანებს
დაამშვენებდა. ხოლმე ლუიჯი, აახმიანებს და ნელაც სულგანაბული ელოდება,
- შეგიძულებდით, - უპასუხა ნელამ, - ჩემი მეუღლის ვიდრე მიწყდება მელოდიის უკანასკნელი ჰანგები. ნელას მარტინი
სიკვდილის შემდეგ რომ ჩემი სიცოცხლეც არ დამთავრებულიყო. მოენატრა, მოენატრა ალბერტი და, ცოტა არ იყოს, გულიც კი
ახლა კი იმასღა ვცდილობ, მისეული სიძულვილი გავიღვივო, დასწყდა, რომ სამუდამოდ ჩაბარდა წარსულს ის წარმოსახული
იმიტომ რომ, რაის რომ ოდესმე გაეცანით, უსათუოდ გაგაწნიდათ გეზელერი, ვის სიძულვილსაც ყოველთვის შეიძლებდა, ეს გოშია-
სილას და მეც რაიმუნდის თვალი და ყური უნდა გამოვიბა, მეც ისე კარიერისტი კი სიძულვილის ღირსიც არაა. განა ეს კაცუნაა
უნდა ვფიქრობდე, როგორც თვითონ მასწავლიდა, სილას უნდა ბოროტი სული, ვის გვარსაც დედა ნიადაგ უჩიჩინებს მარტინს? ამ
ვაწნიდე ყველას, ვინც გადაივიწყა ომი, მაგრამ გულუბრყვილო გეზელერს არც პატივმოყვარეობა აკლია, არც სულელი ეთქმის,
გიმნაზიელივით მაინც ახსენებს გენერალთა სახელებს. ერთ მშვენიერ დღეს იგი სახელსაც მოიხვეჭს.
გეზელერი ხმას არ იღებდა, ტუჩებმოკუმული იჯდა. - გააჩერეთ მანქანა, აქ ჩამოვალ, - ენა მოეცა ნელას.
- ნუღა ითვალთმაქცებთ მაინც და ომის სადიდებელი გეზელერმა მანქანა გააჩერა, გამოხედვითაც არ გამოუხედავს
ყველას გასაგონად თქვით. დაუფარავად შეასხით ხოტბა იმ მისკენ. ნელამ კარი გააღო და გეზელერს მიუბრუნდა:
თქვენებრ ვაი-დამპყრობელს, მაგრამ საშინელება სწორედ ისაა, რომ - ჩემი ჩემოდანი ოთახში აატანინეთ.
სწორედ თქვენ უნდა წაიკითხოთ ისეთი მოხსენებები, როგორიცაა: გეზელერმა თავი დაუკრა და ნელამაც თვალი შეავლო მის
„თანადროული ლირიკა და მისი განვითარების პერსპექტივები“. პროფილს. მერე იფიქრა, იქნება გული მომილბესო, მაგრამ ისევე,
გეზელერმა სიჩქარეს უკლო. მაღალ წიფლნარში როგორც შეძულება ვერ შეიძლო მისი, ვეღარც სიბრალულისთვის
ბრერნიხციხის წინანაშენს მოჰკრა თვალი, ბაროკოს სტილით ნაგებ აიძულა თავი.
პავილიონს, რომლის ირგვლივ ტურისტების ბუტერბროდებით პატერ ვილიბრორდი ხელებგაშლილი გამოეშურა მის
ნასუქ-ნაპატიები მტრედების გუნდი ირევა ხოლმე. შესახვედრად.
კიდევ ცოტა ხანიც და ჩათავდება კინომოყვარულთა - რა კარგი ჰქენით, ძვირფასო ნელა, აქ რომ ჩამობრძანდით.
ძალებით გადაღებული სარეკლამო ფილმი, სადაც უხეირო ხომ დიდებული სანახებია?
განათების გამო კადრებიც ლიცლიცებდა და არც ჰეფი ენდს - რა თქმა უნდა. სემინარი დაწყებულია?
დაადგა საშველი; აკი გამოირკვა, რომ ბაროკოსეული ფასადის - რა ხანია, შურბიგელმა ეს-ესაა უბრწყინვალესი მოხსენება
ფონზე ის ტრადიციული კოცნა აღარ შედგება. ანაზდად ჰენელის წაიკითხა და ახლა გეზელერის გამოსვლას ელოდებიან. ეს
სანაყინე მოენატრა ნელას, მოენატრა ლუიჯის ღიმილი და იმ გამოსვლა ჩვენს წრეში მისი დებიუტი იქნება.

- თუ შეიძლება, ჩემს ოთახში ავალ. სახარატო ჩარხი აყმუვლდებოდა. წინკარში ჩამოკიდებული

- კი ბატონო, წამობრძანდით, მე გაგაცილებთ. ნათურა ნება-ნება ირწეოდა და ზედა სართულიდან ფრაუ
ნელამ გეზელერს მოჰკრა თვალი, თავისი პორტფელი და ბორუსიაკის კამკამა და ძლიერი ხმა კურთხევასავით ეფინებოდა
ნელას ჩემოდანი კიბეებზე აჰქონდა, მაგრამ როცა პატერ მთელს სახლს. გზის მხარეს გამავალი ფანჯარა ღია იყო და
ვილიბრორდთან ერთად შესასვლელთან მივიდნენ, გეზელერი მარტინმაც დურგლის შეგირდი დაინახა, თავის ოსტატთან ერთად
აღარსად იყო, ხოლო შვეიცარის ჯიხურთან ნელას თავისი რომ ერთიმეორეზე აწყობდა გარანდულ ფიცრებს, თან სტვენა-
ჩემოდანი დაუხვდა. სტვენით ეხმატკბილებოდა ფრაუ ბორუსიაკისეულ მელოდიას.
მოშორებით ჯერ კიდევ ომის დროს დანგრეული სახლის კედელი
თავი XV ამოშვერილიყო და კედლის განაპირა სიოში, იქ სადაც უწინ
ფანჯარა იყო ჩასმული, პატარა და მონაცრისფრო თვითმფრინავი
კონდუქტორის ქუდი ბედად აღარ ეკიდა კარადის თავზე, გამოზოზინდა. ალერსიანი გუგუნით მიცურავდა ლაჟვარდი ცის
წინკარში ბულიონისა და გამლღვალი მარგარინის სუნი ფონზე და კუდზე გამობმულ ტრანსპარანტს მოაფრიალებდა. მერე
ტრიალებდა; ბრილახი ხომ მარგარინში იწვავდა ხოლმე თვითმფრინავი მიიმალა და ცოტა ხნის შემდეგ მომდევნო ფანჯრის
კარტოფილს; ზედა სართულიდან კი ფრაუ ბორუსიაკის სიმღერა სიოში გამოჩნდა. ფანჯრიდან ფანჯრამდე ისე ზოზინ-ზოზინით
აღწევდა. ლამაზი კამკამა ხმით მღეროდა - „მშობლების მწვანე მიღოღავდა, აი, ნემსიყლაპიას რომ მეტისმეტად მძიმე კუდი
საფლავთან ვდგავარ“ და მისი სიმღერაც ისე მოწკრიალებდა გამოაბან. ბოლოს, როგორც იქნა, გამოსცილდა კედელს, ეკლესიის
კიბეზე, გეგონებოდა, ჟუჟუნა წვიმა მოდისო. მარტინმა დაკაწრულ სამრეკლოსკენ აიღო გეზი და მარტინმაც მხოლოდ ახლა შესძლო
კედელს შეავლო თვალი, რომელზეც ოცდაათიოდე ალაგას მაინც ტრანსპარანტზე დაწერილის ამოკითხვა. ჯერ პირველი სიტყვა
იქნებოდა ის სიტყვა ჯერ დაწერილი და მერე ამოფხაჭნილი, ამოიკითხა, მერე მომდევნო, ხოლო როცა კედლის მიღმიდან
გაზაღმრიცხველის ქვეშ იატაკს ახლაც ეტყობოდა ჩამოფხეკილი თვითმფრინავმა სინათლეზე გამოათრია თავისი კუდი, წარწერაც
ბათქაშის ნაკვალევი და მარტინიც უმალ მიხვდა, სულ ახლახან თვალწინ გამოუფრიალდა: „მზადა ხარ ყველაფრისათვის?“
ისევ გაიმართაო უტყვი ორთაბრძოლა. სახელოსნოდან სარანდავი ფრაუ ბორუსიაკი მღეროდა ისევ, მღეროდა თავის
დაზგის რაზრაზი ისმოდა და ეს უწყინარი, შინაურული ზრინვაც ხავერდოვანი, ძლიერი ხმით. როცა კი მის სიმღერას მოჰკრავდა
სახლის კედლებს გამუდმებით აზრიალებდა. დროდადრო დაზგა ყურს, მარტინს იგი თავადაც წინ დაუდგებოდა. დედამისივით ქერა
ჭრიალსაც გაიღებდა, მაშასადამე, გარანდული ფიცარი საბოლოოდ ქალია ფრაუ ბორუსიაკი; ქერაზე ქერა ქალი, მაგრამ დედასთან
დაუსხლტა დაზგას. მიჩუმდებოდა თუ არა სარანდავი დაზგა, ახლა შედარებით იგი ოდნავ უფრო ტანსრულია და ამასთანავე,

ძალიანაც რომ მოიწადინო, იმ ბინძურ სიტყვას ფრაუ ბორუსიაკს წერდა: წინ ფურცელი ედო, ხელში ფანქარი ჩაებღაუჭა და
ვერასდიდებით ვერ მოარგებ. მისი მეუღლეც ომშია დალუპული მეტისმეტად ყოყოჩა იერი ჰქონდა.
და უწინ ფრაუ ბორუსიაკს ფრაუ ჰორნი რქმევია. ახლა მას სხვა - შინ თუ შეირბინე?
მეუღლე ჰყავს, - ბატონი ბორუსიაკი, ფულად გზავნილებს რომ წამში შეიძულებდა ხოლმე ბრილახს, როცა იგი იმ თავის
დაატარებს და ვისთანაც იგი წესითა და კანონითაა ყოყოჩა გამომეტყველებას აიფარებდა სახეზე, არადა, ყოველთვის
დაქორწინებული, ზუსტად ისე, გრებჰაკეს დედა და ბატონი ასე გაიფხორებოდა, მარტინს როცა დამოძღვრავდა და ასე ეტყოდა:
სობოკი რომ არიან დაქორწინებულნი. ფრაუ ბორუსიაკისა არ იყოს, „ამ ამბების შენ არაფერი გაგეგება“; მარტინი, რაღა თქმა უნდა,
ბატონი ბორუსიაკიც მოსიყვარულე და ტკბილი ადამიანია. მშვენივრად ხვდებოდა, რომ ბრილახი ფულს გულისხმობდა,
სწორედ მას მოაქვს ხოლმე ალბერტისა თუ დედის სახელზე შესაძლოა მართლაც არაფერი გაეგებოდა ფულისა, მაგრამ ბრილახს
გამოგზავნილი ფული. ფრაუ ბორუსიაკს უკვე დიდი შვილები მაინც შეიძულებდა, როცა იგი იმ თავის ფულისმცოდნე კაცის
ჰყავს და მისი უფროსი შვილი, როლფ ჰორნი ახლა წირვას გამომეტყველებას აიფარებდა სახეზე.
ემსახურება ხოლმე ეკლესიაში, იმავე ეკლესიის კედელზე კი - არა. - უპასუხა მარტინმა, – ჯერ არ მივსულვარ.
მარმარილოს დაფაა გაკრული ზედ ამოტვიფრული გვარებით. - მაშინ ახლავე წადი, ძია ალბერტი ღელავს.
გვარების ერთ–ერთ მწკრივში ასე წერია: პეტრუს ქანიზიუს ჰორნი - მარტინმა თავი გააქნია, ხმა აღარ გაუღია და ვილმასაკენ
1942 წ. იმავე მწკრივში, ოღონდ ცოტათი უფრო ზევით, სხვა მიბრუნდა, მარტინის შესახვედრად რომ გამობობღდა საიდანღაც.
წარწერაა: რაიმუნდ ბახი, 1942 წ., ხოლო ბრილახის მამის სახელი - დიდი უსინდისო ვინმე ხარ! - დაამუნათა ბრილახმა, მერე
და გვარი წმ. პავლეს ეკლესიაში გამოკრულ დაფაზეა თავი ჩაქინდრა და წერა განაგრძო. ვილმა მარტინის ზურგჩანთას
ამოტვიფრული: ჰაინრიხ ბრილახი, 1944 წ. მარტინმა შეიცადა, წაეპოტინა. მარტინი იქვე, იატაკზე დასკუპდა კარსა და საწოლს
ვიდრე დურგალი სარანდავ დაზგას გამორთავდა და ბრილახის შუა, ვილმა კალთაში ჩაისვა, მაგრამ ბავშვი კისკისით გაუძვრა
კარს მიაყურადა. ლეო ზოგჯერ ოთახში შეიტანდა ხოლმე თავის ხელიდან, იატაკზე ჩამობობღდა, ზურგჩანთის ქამარს დაეჯაჯგურა
ქუდს, მაგრამ ოთახიდან სხვა ჩამიჩუმი არ ისმოდა, მაშასადამე, და ჩანთაც ოდნავ გააჩოჩა. მარტინი მოშვებული უცქეროდა
ლეო წასული იყო უკვე. მარტინი ფანჯარას მოშორდა, ერთხანს ვილმას. ბავშვმა ახლა ზურგჩანთის გახსნა მოინდომა. ჩააფრინდა
იყოყმანა და კარი შეაღო. თასმას, მაგრამ მისი ბალთაკიდან ამოძრობა ვერ მოახერხა.
- სად დადიხარ? – შესვლისთანავე გამოსძახა ბრილახმა. - მარტინმა ზურგჩანთა მოიჩოჩა, ორივე თასმა მოაფოლხვა და ჩანთა
ძია ალბერტი დაგეძებს! - ჰაინრიხი მაგიდასთან იჯდა და რაღაცას ისევ ვილმას გადაულოცა. ვილმა დაეჯაჯგურა თასმას და როცა
მონიკელებული ბალთის ენა თასმიდან გამოძვრა, სიხარულისგან

შეჰკივლა კიდეც. მერე მეორე თასმა გამოქაჩა და როცა ისიც ასევე თითი ერთ-ერთ ნახატში ჩარგო. სურათზე ტორტი ეხატა,
იოლად შეხსნა, აღფრთოვანებულმა კიდევ უფრო ხმამაღლა რომელიც ოთხ, რვა, თექვსმეტ ან სულაც ოცდათორმეტ ნაწილად
შეჰკივლა. მერე ზურგჩანთას ხელის ერთი ბიძგით ახადა თავი. დაიჭრებოდა და რომლის ფასიც შეიძლება ყოფილიყო ორი, სამი,
მარტინი კედელს მიეყრდნო და ვილმას თვალს არ აშორებდა. ოთხი, ხუთი ან ექვსი მარკა; ამოცანა გვეკითხებოდა: რა ეღირება
- დიდი უსინდისო ვინმე ხარ! - გაიმეორა ბრილახმა ისე, ყოველ ცალკეულ შემთხვევაში ტორტის თითოეული ნაჭერი.
რომ თავიც არ აუღია. მარტინმა არაფერი უპასუხა და ბრილახმაც ვილმა თვალს ვერ აშორებდა ტორტს და თითქოს მიხვდა კიდეც, რა
დამოძღვრა: ეხატა სურათზე, ხმამაღლა წამოიძახა: „კაკა“, ერთი იმ
- სად წამოდრანცულხარ, შარვალს დაითხვრი! სიტყვათაგანი, რომლის შინაარსიც ესმოდა; თუმცა აფრიკიდან
ბრილახს სწორედ ახლა აეფარებინა სახეზე ის თავის ჩამოტანილ ბანანსაც „კაკა“ შეარქვა ვილმამ. ერთ ტონა ბანანში
ფულისმცოდნე კაცის გამომეტყველება. მარტინმა ამჯერადაც ენა თავიდან ამდენი და ამდენი გადაუხდიათ (მაინც რამდენი
მოიკვნიტა, არადა, პასუხი ენის წვერზე უტრიალებდა; კინაღამ კილოგრამია ერთ ტონაში?), საცალო ვაჭრობის ქსელში
უთხრა, რა შენი საქმეა, იმ შენს ფულისმცოდნე სიფათს მიხედეო, შემოტანილი საქონლის დანარიცხი შეადგენს ამდენსა და ამდენ
მაგრამ თავი შეიკავა, რადგან მეტისმეტად სახიფათო იყო პროცენტს. ამოცანა გვეკითხება, რა ეღირება ერთი კგ. ბანანი?
ჰაინრიხთან ფულზე ლაპარაკი. მარტინმა ერთხელ სცადა უკვე, ბანანისდა კვალად ვილმამ ყველის კარგა მოზრდილი თავიც
იფიქრა, ყოყლოჩინობას გადავაჩვევ, ჭკუას ვასწავლიო და ასე „კაკად“ მონათლა, კაკად აქცია პურიც, ფქვილით გატისნული
უთხრა: ჩვენთან ფული ყველას ჩეჩქვივით აქვს, ალბერტსაც, ტომარაც, ხოლო იმ პირმოღუშულ კაცს, ზურგზე რომ ტომარა
დედასაც ბებიასაცო... წამოეკიდა, ვილმამ ლეო უწოდა, იმ სახეგაბადრული კაცის
ის დღე იყო, და ბრილახი ექვსი კვირის განმავლობაში აღარ დანახვაზე კი, ტომრებს რომ ითვლიდა, ვილმამ - მამაო,
გამოჩენილა მათთან, აღარც მარტინისთვის გაუცია ხმა და ბოლოს წამოიყვირა. სამად სამი სიტყვა იცოდა ვილმამ: ლეო, მამა და კაკა.
ძია ალბერტი ჩაერია საქმეში, იმან შემოირიგა ჰაინრიხი, ჩვენთან მამა – კედელზე რომ სურათი ეკიდა, ის კაცი იყო. „მამა“ ერქვა
კვლავაც უნდა მოხვიდეო. არადა, ის ექვსი კვირა სატანჯველივით ყველას, ვინც მოეფერებოდა ვილმას, „ლეოს“ კი ბავშვი იმ კაცებს
ახსოვდა მარტინს; ახსოვდა და სწორედ ამიტომ შეიკავა თავი, უძახდა, ვისი დანახვაც მაინცდამაინც არ სიამოვნებდა.
აღარაფერი უთხრა. მარტინმა მუხლისთავები ამოზიდა, ორივე - თუ შეიძლება, მარგარინიან ბუტერბროდს გავიმზადებ, -
ხელი ფეხებზე შემოიჭდო და ისევ ვილმას გახედა. ბავშვი ამოღერღა მარტინმა.
ზურგჩანთას უტრიალებდა, ამოაწყო წიგნები, ტყავის
ბუდესაკალმე, მერე ზემოდან მოქცეული წიგნი გადაშალა და

- როგორ არ შეიძლება, - უპასუხა ჰაინრიხმა. - მაგრამ შენს - ადექი, შარვალს დაითხვრი! - გაუჯავრდა ბრილახი, -
ადგილზე რომ ვიყო, სახლში გავიქცეოდი, ძია ალბერტი ძალიან ადექი და ბუტერბროდი გაიმზადე.
წუხდა; თანაც ერთი საათის უკან იყო აქ. მარტინი წამოიწლაწა, შარვლის ტოტები ჩამოიბერტყა და
მარტინს არც ახლა უპასუხნია არაფერი და ჰაინრიხმაც ვილმას გაულიმა. ბავშვს ახლა მომდევნო გვერდი გადაეშალა და
გაბრაზებით უთხრა: აღფრთოვანებული მიანიშნებდა ცხვარზე, რომელიც ზუსტად 64,5
- მაინც რა უსინდისო ვინმე ხარ! - მერე კი ხმადაბლა კგ-ს იწონიდა. ყასაბს ცოცხალი წონის ყოველ კილოგრამში ამდენი
დააყოლა: - გაიმზადე ბუტერბროდი, რაღას უდგახარ?! და ამდენი მარკა გადაეხადა, შემდეგ ცხვარი დაუკლავს და ხორცი
ჰაინრიხს კიდევ უფრო მოექუშა ისედაც გაბრუნჩული ფუნტობით გაუყიდია, თან დანარიცხიც ამდენი და ამდენი
პირისახე. ზედვე ეტყობოდა, რომ ერთი სული ჰქონდა, ვიდრე დაუწესებია. ეს ამოცანა რომ გამოჰყავდა, სხვა ბიჭებივით
პირის ქარს გაშლიდა, აი ასეთი და ასეთი საპასუხისმგებლო საქმე მარტინიც შეცდა, შეეშალა: მხედველობიდან გამორჩა, რომ
მაქვსო მოსაგვარებელი. ეგ იყო, მარტინის შეკითხვას ელოდებოდა, კილოგრამში ორი ფუნტია და უდარდელად მიაწერა პასუხი - 64,5
მაგრამ მარტინი თავს გაუჯიუტდა, არაფერსაც აღარ ვკითხავო. ძია ფუნტი. მასწავლებელმა კი ეს შემთხვევა ხელიდან არ გაუშვა და
ალბერტზე ფიქრი მოსვენებას არ აძლევდა; გული თანდათანობით საგანგებოდ აღნიშნა, რომ ასე თუ ივაჭრეს, ქალაქის ყველა ყასაბი
მოულბა და ახლა სინდისი ქენჯნიდა, კინოში რომ შევედი, ესეც თვალის დახამხამებაში გაკოტრდებაო. ასე კი თქვა, მაგრამ
ხომ სისულელე მომივიდაო. მარტინმა ისევ ავიგორებო გულს და სისამდვილეში ქალაქის არც ერთი ყასაბი არ აპირებდა გაკოტრებას
ძია ალბერტიც ბოლოს ერთ ვიღაც სახლისკაცად დაისვა, და საქმეც საათივით ჰქონდათ აწყობილი. ვილმა ერთხანს
რომელსაც სხვა არა მოეკითხებოდა, გარდა იმისა, რომ სახეგაბრწყინებული უყურებდა ცხვარს, მერე „კაკა-კაკაო“ დაიძახა
მასწავლებლისათვის ახსნა-განმარტებითი ბარათები და ფურცელი გადაშალა. ამ ახალ გვერდზე ვიღაც სულელი
გაეშანშალებინა; ამ ბოლო ხანს აკი მართლაც სულ უფრო ხშირ- დედაკაცი ეხატა, მაინცდამაინც მოტოროლერის ყიდვას აპირებდა
ხშირად უწევდა გაზეთის ჩამონახევზე მიზეზ-მიზეზების განვადებით. ჰაინრიხი მაგიდას უჯდა ისევ და შუბლშეჭმუხნილი
ჩამოთვლა. მისი აზრით ყველაზე მნიშვნელოვანი სიტყვების ქვეშ ანგარიშობდა რაღაცას. მარტინმა ფურცელს გახედა, ჰაინრიხს რომ
კი ალბერტი სამ-სამჯერ გაუსვამდა ხაზს. სიტყვების ქვეშ ხაზების ედო ცხვირწინ და ციფრების გრძელ-გრძელ სვეტებს მოჰკრა
გასმა დედამ მოიფიქრა პირველად. მეტწილად ზმნებს გაუსვამდა თვალი. სვეტები ჯვარედინად ჰქონდა გადახაზული, ქვემოთ კი
ხოლმე ხაზს, მაგალითად, ასე დაწერდა: „უნდა წავსულიყავი“, „ვერ რაღაც პასუხები იყო ხაზგასმული. მარტინი სამზარეულოს
შევიძელი“, „არ შემეძლო“ და სიტყვებსაც სამ-სამჯერ გახაზავდა. კარადასთან მივიდა, ადგილი მოუნაცვლა ბროლის თასიას,
ხელოვნური ხილით რომ იყო სავსე; რას არ ნახავდი თასიაში:

შუშის ფორთოხალს, ბანანს, ყურძენს, განსაკუთრებით ყურძენი გადმოაჩქრიალა; ბიჭს აზრიც კი დაებადა: ოდესმე უსათუოდ
მოსდიოდა თვალში; ისე იყო ჩამოქნილ-ჩაკუმპალებული, დავხატავო ქერათმიან ფრაუ ბორუსიაკს და ნაკადულად მოსულ
ნამდვილისაგან ვერ გაარჩევდი. მარტინმა ზეპირად იცოდა, სად რა სისხლისფერ ვარდებს.
ედგათ ბრილახებს: თუნუქის ყუთში პურს ინახავდნენ, საკარაქეში ვილმა ამასობაში წიგნის ბოლო გვერდებს მიადგა, სადაც
- მარგარინს, იქვე ეწყო დანები, ვერცხლისფერ კოთხოს კი ვაშლის ისევ ტონებზე იყო ლაპარაკი, სურათებზე საოკეანო გემები და
ჯემით ავსებდნენ ხოლმე. მარტინმა პურის ბარაქიანი ნაჭერი სატვირთო მატარებლები ეხატა, ეხატა სატვირთო მანქანები და
მოიჭრა, ჯერ მარგარინი წაუსვა, ზედ ვაშლის ჯემი დააგლისა და საწყობები. ვილმა ხან მეზღვაურს დაადებდა თითს, ხან
გამზადებული ბუტერბროდი პირისაკენ გააქანა. ისე ეამა, რკინიგზელს, ხანაც მძღოლს ან მტვირთავს და ზოგს მამად
უნებლიეთ დაიკრუსუნა კიდეც. ბოლდასა და გლუმის გარდა მონათლავდა, ზოგს კიდევ ლეოდ. წიგნის ბოლო გვერდზე
მთელ სახლში აზრადაც არავის მოსდის, მარტინს მარგარინი მეტწილად ლეოსთანებს მოეყარათ თავი, „მამა“ სულ ორიოდე კაცს
უყვარსო. ბებიას თავზარი დაეცემოდა ხოლმე, თუკი ბიჭს დაარქვა, რადგან თითქმის ყველანი ნახატებიდან მოქუშულ-
მარგარინიანი ბუტერბროდით ხელში შეისწრებდა და თავის მოღუშულები იცქირებოდნენ და ვილმაც ტიკტიკებდა თავისთვის:
როხროხა ხმით ათასობით დაავადებას ჩამოთვლიდა, ნაირ-ნაირ „ლეო - ლეო - მამა - ლეო - ლეო - მამა“. ერთ-ერთ სურათზე მუშები
უკურნებელ სენს მოიგონებდა და ტებეცეე-საც უსათუოდ ჯგროდ გამოდიოდნენ ფაბრიკის ეზოდან და ვილმა წამითაც არ
ახსენებდა, - ყველაზე საშიშ სნეულებას. „იცოდეთ, ტებეცეეთი დაფიქრებულა, უკლებლივ ყველანი ლეოდ შერაცხა. ვილმამ ახლა
დასრულდება ეს ამბავი“ - გაიძახოდა ბებია, მაგრამ მარტინს მაინც კატეხიზმო გადაშალა, მაგრამ უმალვე გული აიცრუა: ერთი
უყვარდა მარგარინი და ახლაც, კარადიდან ფეხმოუცვლელად ნახატიც ვერ ნახა წიგნში. თითო-ოროლა ვინიეტს, ყურძნის
კიდევ ერთი მარგარინიანი ბუტერბროდი გაიმზადა, ხელმეორედ მტევნებსა და გირლანდებს ვილმამ სახელდახელოდ უწოდა „კაკა“
ადგომა აღარ მომიწევსო. ვილმასთან რომ გაბრუნდა და მის და სახელმძღვანელოც გვერდზე გადასდო. სამაგიეროდ
გვერდით მოკალათდა, ბავშვმა გაბადრული მზერა შეაგება. ფრაუ ქრესტომათია აღმოჩნდა ნამდვილი საგანძური: ამ წიგნში
ბორუსიაკი კი მღეროდა ისევ. „სიცოცხლისფერი მაჩუქე ვარდი“, - ლეოსთანანი უკვე თითებზე იყვნენ ჩამოსათვლელნი, არადა,
ისმოდა ზედა სართულიდან და მისი სავსე, ასე ხმიერი სიმღერა ნახატი არ დარჩენილა, რომ ერთდროულად რამდენიმე „მამა“ არ
მარტინმა უცებ წყაროს შეადარა, სისხლისფრად აფერადებული გამორეულიყო. „მამა“ ეწოდა წმინდა ნიკოლოზს, „მამა“ ეწოდა
რომ მოჩუხჩუხებდა. წამით მარტინს ნათლადაც დაუდგა თვალწინ, წმინდა მარტინს, „მამა“ ეწოდა სათითაოდ ყველა ბავშვს,
რომ ვარდები, ის სისხლისფერი ვარდები სისხლისფერ ნაკადად სახეგაბრწყინებულთ რომ ფერხული ჩაებათ.
აბრუნდა და ეს ნაკადულიც ფრაუ ბორუსიაკმა პირიდან

მარტინმა ისევ კალთაში ჩაისვა ვილმა და თავისი წითელ ტუჩ-პირს ვუყურებო, მერე ყვითელი ზოლები დაიტალღა
ბუტერბროდის ჯერ ერთი ნაჭერი შეაჭამა, მერე მეორე. და ბოლოს, როცა ზარებს ძლიერად ჩამოჰკრეს უკანასკნელად,
ფერმკრთალი და პუტკუნა სახე კიდევ უფრო გაებადრა ვილმას და უზარმაზარი ჩამწვანებული ლაქა აზიმზიმდა და თანდათანობით
ვიდრე მარტინი ახალ ლუკმას მოუტეხდა, ვილმამ „კაკა“-ო ჩანაზებულ გუგუნთან ერთად ფერიც შეუხუნდა.
დაიძახა, მერე ცელქობა აიტეხა და გაუთავებლად მოჰყვა „კაკა- ვილმას ჯერაც დახუჭული ჰქონდა თვალები და
კაკას“ ძახილს. კვლავინდებურად იმეორებდა: „დონგ-დონგ“.
- ფუი, ეშმაკს, - ხმა გაიხაფა ბრილახმა, - - სხვა უფრო წყნარ ახლა მეორე ბუტერბროდს დასწვდა, საწოლის კიდეზე რომ
თამაშს ვერ მოიგონებთ? ჩამოდო წეღან, ბუტერბროდს პატარა ნაჭერი მოატეხა და ვილმას
ვილმა გაიტრუნა უცებ, მერე შუბლი შეჭმუხნა და პირში ჩაუდო. ვილმამ თვალები აახილა, შემოჰღიმა და ის თავისი
საჩვენებელი თითი მრავლისმეტყველი იერით მიიტანა ტუჩებთან. „დონგი“ აღარ გაუმეორებია.
ფრაუ ბორუსიაკი აღარ მღეროდა, აღარც სახელოსნოდან თავისუფალი ხელით მარტინმა საწოლის ქვეშ შედგმული
აღწევდა დაზგის რაზრაზი. უცებ ეკლესიის ზარებს ჩამოჰკრეს. სათამაშოებიანი ყუთი გამოაჩოჩა. ყუთის სახურავზე დიდი
ვილმამ თვალები დახუჭა და ზარების მოძახილს ხმა ააყოლა: ჟანგისფერი ასოებით ეწერა: სანლაითი... ხოლო ყუთში ცარიელი
დონგ-დონგ-დონგ-დონგ. უნებლიეთ მარტინმაც დახუჭა თვალები კოლოფები, სათამაშო კუბები და დამტვრეული მანქანები ეყარა.
და ლუკმის ღეჭვასაც შეეშვა; თითქოს დაინახა ზარების გუგუნი: ვილმა მარტინის კალთიდან ჩამობობღდა და
ყოველი მოძახილი წრეხაზებად გამობრწყინდებოდა სივრცეში, მრავლისმეტყველად შეუდგა ყუთიდან სათამაშოების ამოლაგებას.
სულ უფრო და უფრო მოიკიდებდა განს, მერე დაიშაშრებოდა, ყოველ სათამაშოს ვილმა მარტინს მიაწოდებდა ხოლმე, თან
გაქარქარდებოდა, მათ ნაცვლად კი იმის დარი ხაზები დიდმნიშვნელოვნად დააყოლებდა, „კაკა“-ო, იმ ერთადერთ
გამოკრთებოდა, მებაღემ რომ ფოცხით ჩააყოლა სავალი ბილიკის სიტყვას, რითაც ვილმა ყველა უსულო საგანს აღნიშნავდა. მაგრამ
კიდეს. უცნაური მრავალკუთხედები გამოიდაღა ლეგლურჯა ამჯერად ვილმა ხმადაბლა იმეორებდა სიტყვას, შეჭმუხნიდა
ფონზე, იფიქრებდი, თუნუქის ფსკერზე თაიგულის მსგავსი შუბლს და დროდადრო ჰაინრიხს გახედავდა, კვლავინდებურად
ორნამენტები ამოტვიფრაო, ვილმასეული „დონგ-დონგი“ კი პატარა რომ მაგიდასთან იჯდა და რაღაცას უკირკიტებდა.
სანგის ბრაგუნივით გაისმოდა და უკიდეგანო ნაცრისფერ ფონსაც მარტინს ერთი სული ჰქონდა, ფრაუ ბორუსიაკმა ისევ
ციმციმა ვარსკვლავები შემატებოდა. მერე ხილვას ნაირ-ნაირი წამოიწყოსო სიმღერა; ცერად გახედავდა ხოლმე მაგიდასთან
ფერი შეერია. ჯერ წითელი ფერი აღაჟღაჟდა, ვარდის სისხლივით გამოჭიმულ ჰაინრიხს და უცებ შეეცოდა იგი.
წითელი, გეგონებოდა, დაღებულ და ჩამრგვალებულ მთლად - ისევ ნუსხა უნდა შეადგინო? - ჰკითხა მარტინმა.

- ეჰ, - ფიცხლად გამოეპასუხა ბრილახი და სახეც მოულბა ანება და სახემოღუშულმა ამოიდუდღუნა: „ლეო, ლეო“, მერე კი
უცებ, - რომ იცოდე, როგორ მომბეზრდა ეს ამბავი, გული მერევა უცებ „კვერცხიო“, წარმოთქვა და სახეც გაუბრწყინდა - მის
ხოლმე! მოდი და დაზოგე ყოველთვიურად ოც-ოცი მარკა. არადა, ლექსიკონს ახალი სიტყვა შეემატა.
სხვა რა გზა მაქვს? დედას კბილები აქვს ჩასასმელი. - ამასთანავე, რა მოვალენი ჩვენა ვართ, ყოველ ცისმარე
- მართალია, ახალი კბილები ძვირი ღირს. დღეს კვერცხი მივართვათ?
- „ძვირიო?“ - გაეცინა ბრილახს, - მაშ, „ძვირიო“, არა? - მამებსა და ძიებს საუზმეზე აუცილებლად მიართმევენ
„ძვირიაო“, ამას სხვა დროს თუ იტყვი, კბილების ჩასმა კი ოთუს ხოლმე კვერცხს, - ყოყმანით შეეკამათა მარტინი, მაგრამ რადგან
ბირი ღირს. ამოდენა ფულს რანაირად მოვუყარო თავი? არადა, ამ თავის ნათქვამში თვითონაც არ იყო დარწმუნებული, იქვე
ანგარიშ-ანგარიშში იცი, რა აღმოვაჩინე? დააყოლა: - თითქმის ყველას.
- რა აღმოაჩინე? აქამდე ეჭვიც არ ეპარებოდა, რომ მამა იქნებოდა თუ ძია,
- რა და, ძია ლეო თურმე ორი წელიწადია გვაცუცურაკებს: საუზმეზე ყველას ერგებოდა თითო-თითო კვერცხი, მაგრამ
სადილი თითქმის ორმოცი პფენიგი გვიჯდება და არა ოცდაათი, სწორედ ახლა მოუვიდა თავში, რომ ბეერენდის ძიას კვერცხით
როგორც ეს უწინ გვქონდა ნაანგარიშევი. ახლა საუზმეს აღარ სულაც არ უმასპინძლდებოდნენ.
იკითხავ? მარგარინი ოც-ოცი გრამი დავიწერეთ, ლეო კი ორმოც - მე კიდევ მიმაჩნია, რომ კვერცხი სულაც არაა
გრამს მაინც ხეთქავს ყოველდღიურად, თან ბუტერბროდები მიაქვს აუცილებელი, - უპასუხა ბრილახმა.
სამსახურში; ღორობა არაა? ხილფაფაზე უკვე აღარაფერს ვამბობ, ჰაინრიხმა ფანქარს დასტაცა ხელი და ფურცელზე ირიბი
ახლა კიდევ კვერცხი მიათვალე; კვერცხისათვის ოც პფენიგს იხდის ხაზი გაავლო, აქაოდა, ძია ლეო უკვერცხოდ დარჩაო და
დღეში, მაგრამ შენ ის მითხარი, სად იშოვი ოც პფენიგად კვერცხს? ბრაზისაგან გააფთრებულმა განაგრძო:
ბრილახს აღშფოთებისაგან ხმა ჩაეხლიჩა. - ახლა მოდი და იანგარიშე, რამდენი მარკა დაგვტყუა!
- კი, მართალია, - დაემოწმა მარტინი, - ასე იაფად ვერსად დღეში მარტო მარგარინის საფასურს გვაკლებს შვიდ პფენიგს, ან
იშოვი. მეტს, იმიტომ რომ ხანდახან საღამოობითაც მიირთმევს ხოლმე
- ჰოდა, მეც მაგას ვიძახი. ამ ფასად რომ სადმე იყიდებოდეს, ბუტერბროდს. ათი პფენიგი სადილისა მიათვალე, - ჯემის ფულს
თავქუდმოგლეჯილი გავვარდებოდი იქით, ვითომ გვაწყენს, ჩვენც თითო-თითო პფენიგად ვანგარიშობ, - ახლა ამას, ყველაზე მცირე,
რომ გავსინჯოთ ხანდახან? სამ-სამი პფენიგი წაამატე, - კვერცხის საფასური. ესეც შენი ოცი
ვილმას, ეტყობა, სულაც არ ეპიტნავებოდა კვერცხებზე პფენიგი და ეს ფული ახლა ათასზე გადაამრავლე. - თითქმის სამი
ლაპარაკი, ბავშვმა სათამაშოების გადალაგება-გადმოლაგებას თავი წელია ჩვენთან სადილობს. იცი, რამდენი გამოდის? - ორასი მარკა,

ჩემო კარგო! ახლა სხვასაც გეტყვი: პურის საფასური არ ჩამითვლია, წაგვღლიტა, კბილების ფული სანახევროდ გასტუმრებული
რადგან პურს უფასოდ გვაძლევენ. ორი წლის განმავლობაში გვექნებოდა.
შეჭმული პური სათვალავშიც არ ჩამიგდია, მაგრამ შენ მითხარი, ერთი სული ჰქონდა, ფრაუ ბორუსიაკმა ნეტავი ისევ
რაშიც ჩვენ არ გვახდევინებენ ფულს, არც მაგან უნდა გადაიხადოს? წამოიწყოს სიმღერა ან სულაც ზარები აგუგუნდესო. მარტინმა
რატომ? რისი გულისთვის? თვალები მოხუჭა და ის სიზმარი გაიხსენა, კინოში ყოფნისას რომ
- უნდა გადაიხადოს, - კვერი დაუკრა მარტინმა და ნახა: კისერზე დოლაბშებმული ლეო იძირებოდა და იძირებოდა
ბუტერბროდიც ყელზე დაადგა უცებ. ოკეანის ჩამწვანებულ წყვდიადში და მარტინს თითქოსდა
- ჰოო, მაშინ ეს ღორმუცელა პურის საფასურსაც უნდა ვილმასეული ტიტინიც ჩაესმა: „ლეო-კაკა, - მამა, კვერცხი, ლეო“,
ჩამოვიდეს, დღეში ორმოც პფენიგს და ხუთ-ხუთი პფენიგი შუქის ხოლო როცა ფრაუ ბორუსიაკმა ისევ წამოიწყო სიმღერა: „კესანებით
ფულიც გადაიხადოს, თავის დღეში რომ არ გადაუხდია. ათასი მოფენილ გზის პირს“ და მისი ხმაც სულში ჩამოეღვარა, მარტინმა
დღის განმავლობაში მარტო სინათლის ფული უკაკუნებს თვალები გაახილა და ანაზდად იკითხა:
ორმოცდაათ მარკას. მერე შვიდას ოცდაათი დღე ორმოც პფენიგზე - რატომ არ გათხოვდებიან დედაჩვენები?
გადაამრავლე: ესეც შენი კიდევ სამასი მარკა. აზრადაც ხომ არ ბრილახმა ეტყობა ეს შეკითხვა გულისხმაში ჩაიგდო,
მოგსვლია ეს ამბავი? იმიტომ რომ საქმეს თავი მიანება, ფანქარი გვერდზე გადასდო,
- არ მომსვლია, - გამოტყდა მარტინი. იდაყვებით მაგიდას ჩამოეყრდნო და დაღლილი კაცის იერით,
ბრილახმა პირი აიკრა და კვლავ თავის ფურცელს დაუწყო ხანმოკლე შესვენების უფლებას რომ მისცემს თავს, მარტინს სიტყვა
კირკიტი. „კვერცხი", - ამოანიღნიღა პირგაბადრულმა ვილმამ და შეუბრუნა:
იქვე დააყოლა; „ლეო, კვერცხი". ქრესტომათიის წიგნში ვილმა - მართლა არ იცი?
სახემოღუშული კაცების სურათს წააწყდა: მაღაროს მუშები მიწის - არ ვიცი.
ქვეშ მუშაობდნენ. კოპები შეეკრათ. „ლეო, ლეო - კვერცხი. კვერცხი, - რატომ და, პენსიის გულისათვის. აი, დედაჩემი რომ
კვერცხი“, - გაიმეორა ვილმამ. ხელმეორედ გათხოვდეს, პენსიას აღარ მიიღებს.
- ვერ მოათავე? - ესე იგი, ფრაუ ბორუსიაკი პენსიას აღარ იღებს?
- ვერა, - უპასუხა ჰაინრიხმა, - დედამ ახალი კბილები უნდა - არა, აღარ იღებს, მაგრამ მის ქმარს საკმაოდ დიდი
ჩაისვას და მეც იმას ვანგარიშობ, რამდენის დაზოგვა შეგვიძლია ხელფასი აქვს.
ყოველთვიურად, არადა, ის ხუთასი მარკა რომ მოგვცა, ლეომ რაც - კი მაგრამ, - მარტინი წამით ჩაფიქრდა და ვილმას აცაბაცა
ღიმილი შეაგება; ქრესტომათიის წიგნში ვილმას წმინდა იოსები

აღმოეჩინა და სახეგაბრდღვიალებული „მამა, მამაო“, ტიტინებდა. - რომ მარტინს მასზე უფრო გაუჭირდება, თუკი გაიგებს, რომ
კი მაგრამ, გათხოვებით რომ არ გათხოვილიყო და ისევ ფრაუ დედამისიც ეწევა თანაცხოვრებას.
ჰორნად დარჩენილიყო, მაშინ მიიღებდა? - არა, - ენა ამოიღო ბრილახმა, - არა მგონია.
- რა თქმა უნდა, მიიღებდა, მაგრამ ფრაუ ბორუსიაკი ამას იცოდა, ტყუილს რომ ამბობდა, რადგან დარწმუნებული
არასდიდებით არ იზამდა, იმიტომ რომ ღვთისნიერი ქალია, ასეთი იყო, მარტინის დედაც იმნაირიაო, და ამიტომ მიაყოლა ნაჩქარევად:
რაღაცა კი ამორალური საქციელია. - ამასთანავე, პენსიის გარდა, საშემოსავლო გადასახადიც
- დედაშენი თუა ღვთისნიერი ქალი? არსებობს: ყველა ამას ლაპარაკობს: ის კონდუქტორიც ამას ამბობს,
- არაა. დედაშენი? ლეოსთან რომ შემოივლის ხოლმე ფრაუ ჰუნდაგთან ერთად,
- ზუსტად არ ვიცი. ხანდახან არის ხოლმე, არადა, სხვებიც ამას ამბობენ, მაგრამ მე რას გეტყვი, იცი?
ნამდვილად შეუძლია ღვთისნიერი იყოს. - რას მეტყვი? - გამოცოცხლდა მარტინი.
- ძია ალბერტი? - რას და, პენსიის დაკარგვისა ქალებს ნაკლებად ეშინიათ,
- რა ძია ალბერტი? ღვთისნიერი თუა? კი, ძია ალბერტი, ვიდრე კაცებს, ქალები სულ იმას გაიძახიან, უპენსიოდაც
მგონი, ღვთისნიერია. გავიტანთო თავს, ხომ ცხოვრობსო ხალხი... აი, კაცები კი უარზე
ბრილახმა იდაყვები გამოწკვირტა და თავი დამუშტულ დგანან ხოლმე. ლეო, მაგალითად, ცოფებსა ჰყრის, დედა რომ
ხელებში ჩარგო. ქორწინებაზე ჩამოუგდებს სიტყვას.
- ჰოო, - გააგრძელა ბრილახმა, - მაგრამ არა მგონია, - აი, ჩვენთან კი პირიქითაა, - სიტყვა ჩაურთო მარტინმა. -
დედაშენი პენსიის გამო არ თხოვდებოდეს, ფული აქ არაფერ ალბერტი რომ ეტყვის, დავქორწინდეთო. დედაჩემი ბრაზობს.
შუაშია. - მართლა? - ყური ცქვიტა ბრილახმა; ეხამუშა ამ სიტყვების
- დარწმუნებული ხარ? გაგონება. სულაც არ უნდოდა, რომ ძია ალბერტს მარტინის დედა
- კი. მოეყვანა ცოლად. - მაშ, ასეა? - გააგრძელა ბრილახმა. - შენ საიდან
- იმაზე რას იტყვი, როგორ ფიქრობ... - მარტინს წამით ენა იცი?
დაება, მაგრამ მერე ერთმანეთს მიაყარა სიტყვები; - როგორ - ჩემი ყურით გავიგონე. დედაჩემმა თქვა, საერთოდ აღარ
ფიქრობ, დედაჩემიც ეწევა კაცებთან თანაცხოვრებას? მინდაო გათხოვება.
ბრილახს უცებ სახე აელეწა, არც ხმა ამოუღია. ლეოს აკი - სასაცილოა, - დაასკვნა, ბრილახმა, - მართლაც სასაცილოა.
უთქვამს კიდეც, მარტინის დედა კაცებს უწვება და ის სიტყვაც ყველა ქალი, ვისაც კი ვიცნობ, ყველა გათხოვებაზე ოცნებობს.
დაუყოლებია, მაგრამ ამ ამბავს მარტინს მაინც ვერ ეტყვის, იმიტომ - დედაშენიც?

- აბა რა გგონია! ზოგჯერ იმასაც იტყვის, ჩემი თავი მარტინმა ისევ კალთაში ჩაისვა ვილმა. პაწიამ ცერა თითის
მეცოდებაო, ამასთანავე, ასეთნაირ ცხოვრებას ამორალური ჰქვია! ლოღნა-ლოღნით მარტინს გულზე მიადო თავი.
მარტინმა უხალისოდ დაუკრა კვერი, აკი მართლაც - მე იმის გაგება მინდა, - განაგრძო მარტინმა, - დედაჩემიც
ამორალური ერქვა ასეთნაირ ცხოვრებას და წამით ისიც ინატრა, თუ ეწევა სხვა კაცებთან თანაცხოვრებას. თუკი ეწევა, მაშასადამე,
ნეტავი დედაჩემიც ამორალური ყოფაქცევისა იყოს და ამაში ეჭვი იგი ნამდვილად ამორალური ქალია და მეშვიდე მცნებას არაფრად
არ მეპარებოდესო. მაშინ ხომ ეს მაინც ექნებოდათ საერთო და აგდებს, მით უმეტეს, რომ გათხოვილი არაა.
ბრილახს გულის მოსაფონებლად უთხრა: ბრილახმა პირდაპირ პასუხს თავი აარიდა.
- რა იცი, შეიძლება დედაჩემიც ამორალური ყოფაქცევისაა. - მართალია, - დაემოწმა ბოლოს, - ცოდვად ითვლება, როცა
ჰაინრიხი დარწმუნებული იყო, ნამდვილად ასეა, მაგრამ ქალები და კაცები დაუქორწინებლად ეწევიან თანაცხოვრებას. აი,
დაბეჯითებით ამის მტკიცება არ დაუწყია. ლეო სულაც არ ესაა ამორალური საქციელი.
გამოდგებოდა სარწმუნო წყაროდ და ბრილახმაც ორჭოფული ჰაინრიხმა ანაზდად შვება იგრძნო: ყინულის ის ბზარი უცებ
პასუხი შეაპარა: გაფართოვდა თითქოს, მაგრამ წყალი ყინულფენის ქვეშ თურმე არ
- იქნებ ასეც იყოს, მაგრამ არა მგონია. ყოფილა მაინცდამაინც ღრმა; არადა, მაინც გასაკვირია, რომ
- რა ცუდია, როცა დარწმუნებით არ იცი და რაღაცაში ეჭვი მარტინის დედა გათხოვებას არ ეპირება; პირველად ესმოდა ასეთი
გეპარება ხოლმე, - ხმა ამოიღო მარტინმა. - დედაჩემს რომ შინ რამ. ფრაუ ჰუნდაგს, მაგალითად, ლეოს ამხანაგის ცოლობა უნდა,
მოსვლა დააგვიანდება, ბებია ასე უწყრება ხოლმე: სად დაეხეტებიო დროდარო აკი დედაც შეაპარებს ხოლმე ლეოს, - დროა
ამდენ ხანს, ესეც ხომ ამორალურ საქციელს ნიშნავს? დავქორწინდეთო. ბრილახმა ისიც იცოდა, რომ ბეერენდის დედა
- არა მგონია, - უპასუხა ჰაინრიხმა და გულით გაიხარა, ხშირ-ხშირად ტიროდა, რაკი ბეერენდის ძიასთან დაქორწინებული
რაკი აშკარად გადაჭრით შეეძლო ამის თქმა - აი, ფრაუ ბორუსიაკიც არ იყო. სარძევეში რომ ქალი მუშაობს, ისიც გაუთხოვარია, თან
ხომ ეუბნება თავის გოგოს: სად დაეხეტებიო, როცა იგი სასეირნოდ, ბავშვიც იყოლია, ლეომ კიდევ ასე თქვა: ეგ საკენკი სხვას
კინოში ან ჩოგბურთის სათამაშოდ წავა და შინ მოსვლა დაუყაროს, ჰუგო მაგას არ ჭამს, ცოლად მაინც არ მოიყვანსო.
შეაგვიანდება. არა მგონია, „ხეტიალი“ ამორალურ საქციელს ასე რომ, ნაპირთან კი ჩაიბზარა ყინულის ის ფენა, მაგრამ
ნიშნავდეს, წყალი თურმე არ ყოფილა მაინცდამაინც ღრმა. გაღმა მხარესაა თუ
- მე კი რატომღაც სწორედ ასე მგონია, იმიტომ, რომ ბებია და გამოღმა მხარეს, ყინულფენის ზევითაა თუ ყინულფენის ქვეშ,
დედა მერე კარგა ხანს ჩურჩულებენ ხოლმე რაღაცას. ხალხი ყველგან ამორალურ ცხოვრებას ეწევა. ქვეყანაზე სამად-სამი
- არ ვიცი, შეიძლება ზოგჯერ ასეც იყოს. სამყარო ეგულებოდა ბრილახს: სკოლა და ყოველივე ის, რასაც

საღვთო სჯულის გაკვეთილზე ლაპარაკობდნენ; ვერაფრით ვერ მარტინმა გულზე მიიკრა მძინარე ვილმა და
ეგუებოდა ლეოსეულ სამყაროს, იმ სამყაროს, სადაც თავად უწევდა ბრილახისათვის არაფერი უპასუხნია. ბავშვი ჩათბა და ძილში
ცხოვრება. ამ ორი სამყაროს გარდა არსებობდა მესამეც, სამყარო, დამძიმდა თითქოს.
სადაც ქალები გათხოვებას არაფრად დაგიდევდნენ და ფულიც - აი, ხომ ხედავ, - რიხი შეიმატა ბრილახმა, - ჩვენთან ასეთ
არაფრად მიაჩნდათ. ქვეყანაზე სამად-სამი სამყარო ეგულებოდა, სიტყვებს კედელზეც წერენ, ამბობენ კიდეც, თქვენთან კი
მაგრამ საცხოვრებლად მხოლოდ და მხოლოდ თავისეულ სამყაროს ამისთანობას ხსენებითაც არავინ ახსენებს.
თუ იგუებდა და ბრილახმაც ყასიდად უთხრა მარტინს, ამასობაში მაგრამ ყინულის ფენა არც ამჯერად ჩატყდომია ფეხქვეშ,
რომ კალთაში მილულვილ ვილმას უნანავებდა: იმიტომ, რომ ტყუილი მოროშა: ეს სიტყვა თავადაც საშინელ
- იცი, ის სიტყვა, დედამ რომ უთხრა ხაბაზს, სულაც არ სიტყვად მიაჩნდა, თუმცა კი უთხრა, საშინელებად სულაც არ
მეჩვენება საშინელი. მეჩვენებაო. ანაზდად წმინდა იოსები გაახსენდა, პირთეთრი და
სინამდვილეში ძალზე საშინელ სიტყვად მიაჩნდა, მაგრამ სათნო: „აი, ვისი ცხოვრება უნდა გაიმაგალითოთ“. ეჰ, პირთეთრო
ასე იმიტომ იფიქრა, ბოლოს და ბოლოს გულს გადავიხსნიო. და სათნო წმინდანო, მაცოდინა ნეტა, სად გადაეყრები ძია ლეოს ან
- ის სიტყვა ქვემოთაც წერია ხოლმე, კედელზე. არ ოდესმე მე თუ გიხილავ?
შეგიმჩნევია? წმინდა იოსები ყინულფენის ქვეშ დავანებულა, ყველაზე
მარტინს, დიახაც, შეუმჩნევია და წაკითხული ის სიტყვა ღრმა ალაგას. უძრავი მისი სახება წამით გაცოცხლდება ხოლმე.
გაგონილზე უარესიც მოსჩვენებია, მაგრამ როცა კი დაუნახავს, ნება-ნება ამოყვინთავს ზედაპირზე, მაგრამ ბოლოს ყინულის ფენა
თვალი ისევე გაურიდებია, როგორც ყასბების დანახვისას ეღობება და ზევით ვეღარ ამოდის. თუმცა, ყინულიც რომ
დაიბრმავებდა ხოლმე თვალს, სისხლით მოთხვრილი მანქანიდან ამოტეხოს, ვინ შეიძლებს მის ამოყვანას? განა უმალვე არ დადნება
რომ სისხლიან, დაუფეშხოებელ ნაკლავს გადმოზიდავდნენ ან უკანვე არ დაყვინთავს? განა სამუდამოდ არ ჩაიძირება? ხანდახან
საყასბოში; ისევე დაუბრმავებია თვალი, როგორც სისხლიანი ხელს თუ დაგიქნევს უმწეოდ; ლეოსთან იგი ვერაფერს გახდება,
შარდის დანახვისას დაიბრმავებდა, როცა ბებია შარდიან ჭურჭელს კაცმა რომ თქვას, წმინდა ჰაინრიხსაც, მის მფარველ ანგელოზსაც
ზედ ცხვირწინ გაუქნევდა ხოლმე. მარტინმა სწორედ ასე აარიდა ასეთივე ქათქათა, ოღონდ კოპებშეკრული სახე აქვს; ქვაში
თვალი გრებჰაკესა და ვოლტერსს, როცა ბუჩქებში თავზე წამოადგა გამოკვეთილი მისი სახება, ფოტოსურათზე რომ აღბეჭდეს მერე,
ბიჭებს. არადა, მაინც დაამახსოვრდა მათი აჭარხლებული მოძღვარმა ჰაინრიხს უსახსოვრა და ასე უთხრა: „აი, ვისგან უნდა
სიფათები, ჩახსნილი ხვანჯრები და ახალმოთიბული ბალახის გადაიღო მაგალითი“.
მომწარო სუნი.

- ის თუ იცი, ვინ წერს იმ სიტყვას კედელზე? ლეო გახლავს. გაძვალტყავებული და შიშველ-ტიტველი ღვთის გლახა, მუხლამდე
- დაბეჯითებით თქვა ჰაინრიხმა, - წყალი არ გაუვა. თოვლშია ჩაფლული.
სახეაღაჟღაჟებული ლეო, ნიადაგ რომ საპარსი წყლის - შენი წასვლის დროა, - მოუბრუნდა ბრილახი, - ძია
სუნით ყარს, საეკლესიო საგალობლებს დაამღერებს ხოლმე, თან ალბერტს გული გაუსკდება შიშისაგან.
რაღაც გალექსილ პაროდიებს ბურტყუნებს; სიტყვებს ვერ გაარჩევ, მარტინს არაფერი უთქვამს. ცოტაც და ვილმასი არ იყოს,
მაგრამ, ეტყობა, საძაგელ რაღაცებს გაიძახის, რადგან ამ სიმღერების თვითონაც ჩამოეყვინთებოდა; დაღლილი იყო, შიოდა კიდეც,
გაგონებაზე დედას გული მოსდის ხოლმე და ლეოსაც ასე ეუბნება: მაგრამ შინ მაინც არ უნდოდა წასვლა: ალბერტისა კი არ
„გეყოფა, ბოლოს და ბოლოს“. ერიდებოდა, უფრო იმიტომ ითრევდა ფეხს, მიხვდა, უსინდისოდ
მარტინს არც ახლა დაუძრავს კრინტი, რა აზრი აქვს, მაინც მოვიქეციო.
არაფერს ეშველებაო. აღარც ჰაინრიხს ამოუღია ხმა; ჰაინრიხმა ისიც - ეჰ, შენ კი რა გითხარი, - დაამუნათა ბრილახმა. ბურანში
კი იფიქრა, ბიტენჰანში ერთად წასვლაზე უარს ვეტყვი, განა რას გაგონილი მისი ნაღვლიანი ხმა მარტინს აღარ ეუცხოვა. -
მარგებს ყინულზე სიარული და ნიადაგ იმაზე ფიქრი, რომ ერთ უსინდისო ხარ და მეტი არაფერი. მე რომ ასეთი ძია მყავდეს...
დღეს ცუდად დამთავრდება ყველაფერი. მართალია ჯერ-ჯერობით მაგრამ ჰაინრიხს შუაზე გაუწყდა სიტყვა, ყელში ყიყვები
ღრუბლის ნასახიც არ ჩანდა ცაზე და გულიც საგულეში უნდა მოაწვა, არადა, ესირცხვილებოდა აცრემლების და გულიც იმაზე
ჰქონოდა, - ბიტენჰანში საათობით თამაშობდნენ ხოლმე ფიქრით დაიკოდა, ნეტა როგორ მოეწყობოდა ცხოვრება, ალბერტი
ფეხბურთს, ძია ალბერტიც მათთან ერთთად დასდევდა ბურთს, რომ ჩემი ძია იყოსო. აი, კონდუქტორის ფორმაში გამოწყობილი
მერე სათევზაოდ წავიდოდნენ ან ბრერის ხეობას საგუბრამდე ალბერტი ოთახში შემოდის, - ეს ტანსაცმელი საკუთარი ქერქივით
ჩაუყვებოდნენ, - მაგრამ ჰაინრიხს მაინც არ ასვენებდა იმაზე ფიქრი, მოერგო ალბერტს და ჰაინრიხმა იგი დამატებითი ღირსებებითაც
ერთ დღეს ბოლო მოეღებაო ყველაფერს: ნააღდგომევს მარტინს შეამკო, გერტსა და კარლს რომ გააჩნდა. ასეთი ალბერტი იმ
გიმნაზიაში გადაიყვანდნენ, ჰაინრიხსაც იმ საბედისწერო დღის სიტყვის თქმასაც არ იუკადრისებდა, ძია გერტმა რომ დატოვა
გახსენებაზე ლამისდა შიში აიტანდა ხოლმე. ვილმა რაღაცას მემკვიდრეობად, ეგ კია, ამ სიტყვას ალბერტი უფრო ნაზად თუ
ბუტბუტებდა სიზმარში, იატაკზე სათამაშოები ეყარა და იტყოდა. მართალია, „ქაქი“ არ იქნებოდა სულ მთლად
ქრესტომათიის წიგნიც გადაშლილი ეგდო იქვე: წმინდა მარტინი ალბერტისეული სიტყვა, მაგრამ არც მაინცდამაინც უცხო
თოვლსა და ქარბუქში მიაგელვებს თავის ბედაურს. ოქროში წარმოსათქმელი დაურჩებოდა.
დაფერილი მახვილით იგი შუაზე გაკვეთს თავის მოსასხამს, რომ სიჩუმე იდგა, საიდანღაც იმ თვითმფრინავის გუგუნი
ნახევარი მათხოვარს უწილადოს, მათხოვარი კი - აღწევდა, უკან გამობმულ შლეიფს რომ მოაფრიალებდა წარწერით:

„მზად თუ ხარ ყველაფრისათვის?“ ანაზდად ფრაუ ბორუსიაკმა მაგრამ ის შეღონება სხვა იყო და მტკიცე რწმენა თუ ეთქმოდა,
ისევ წამოიწყო სიმღერა. თავისი საყვარელი სიმღერა, აქაოდა, არც ამ ამბავს უჩანსო კარგი პირი: ძალზე ბევრი რამ
ნაღველნარევი სიტკბო რომ ახლდა: „შენ დამიფარე, წმინდაო იმალებოდა ყინულფენის ქვეშ, ზედაპირზე კი თითქმის არაფერი
მარიამ“. მაისის თაფლივით იღვენთებოდა სიმღერა, ნელ-ნელა, ჩანდა,
ნება-ნება. „შენ მიერთგულე ამ მწუხრის ტევრში“ - უკეთესად
ღვთისმოსავი და ქველი ქალია ფრაუ ბორუსიაკი; პენსიასაც მართლაც რომ ვერ იტყვი, - რა კარგად მღერის ფრაუ ბორუსიაკი.
კი შეელია, ოღონდ კი კანონიერად ეცხოვრა, ქერათმიანმა და - ატრიუმში წასვლა არა ღირს. - ხმა ამოიღო მარტინმა.
პირმრგვალმა ლამაზმანმა მიაგნო თავის ნავსაყუდელს და - შენი ნებაა.
ბავშვებისთვისაც ჯიბით კარამელს დაატარებდა მუდამ, თაფლის - მონტე-კარლოში რა გადის?
კარამელს. - „შენ მიერთგულე ამ მწუხრის ტევრში“- მღეროდა ფრაუ - იქ ახლა ცხვირსაც არ შეგვაყოფინებენ, - უპასუხა
ბორუსიაკი, სადღაც შორიდან კი ჯერაც აღწევდა თვითმფრინავის ჰაინრიხმა, - ბავშვები არ დაიშვებიან.
ღუღუნა ხმა. აფიშაზე მკერდგათქვირული, ქერათმიანი ტურფაა
- ორშაბათს, როგორც დავთქვით, კინოში წავიდეთ, - გამოსახული, აი, ფრაუ ბორუსიაკი რომ შილიფად გამოაწყო,
ხმადაბლა უთხრა მარტინმა, ისე რომ თვალებიც არ აუხელია. - ისეთი, ვიღაც შავტანტალა ყალთაბანდი კი ამ ქალს ჟინიანად
დედაშენს თუ არ ეცლება, ბავშვს ბოლდა დაიტოვებს. ლოშნის. წყვილს თავზე ფილმის სათაური აწერია: „ქერათმიანებს
- ასე იყოს, წავიდეთ, - დაეთანხმა ბრილახი. ჰაინრიხი იმის უნდა ერიდოთ“, ქვემოთ კი, ლამაზმანის მკერდქვეშ, წითელი
თქმასაც აპირებდა, ბიტენჰანში ვერ წამოვალო, მაგრამ ვერა და ვერ წარწერაა გაკრული, მარყუჟივით რომ შემოხვევია ქალსა და იმ
მოიბრუნა ენა: ბიტენჰანში თავს შეიქცევდა ხოლმე, გულს შავტანტალა მუტრუკს: ბავშვები არ დაიშვებიან.
გადააყოლებდა, თუმცა კი ის შიშნეული შეგრძნებაც - ბოკაჩოში ხომ არ წავსულიყავით?
დაეუფლებოდა, თავის სახლში რომ არასოდეს მოძალებია, არადა, - ვნახოთ, რა გადის, - მიუგო ბრილახმა. - კინოაფიშა
იმ მესამე სამყაროში რომ ამოჰყოფდა თავს, გული არასოდეს სახაბაზოშია გამოკრული.
ჰქონია საგულეში. სკოლა და სახლი თითქოსდა არ oყო სიჩუმე ჩამოწვა; ეგ იყო, ქუჩაში მანქანების განუწყვეტელი
ერთმანეთისაგან გამიჯნული, ეკლესია რომ ეკლესიაა, ნაკადისაგან ოდნავ ზანზარებდა სახლი, ხოლო როცა სატვირთო
ჯერჯერობით ის სამყაროც იქვე ეგულუბოდა: აკი არაფერი მანქანა, ან No 34 ავტობუსი ჩაივლიდა, ფანჯრის მინებიც
ჩაუდენია სასირცხვილო და ვერც ამორალურ საქციელს აწკრიალდებოდა ხოლმე. „ამ მწუხრის ტევრში“ - მღეროდა ფრაუ
დააბრალებდი. მართალია, ეკლესიაშიც შეღონდებოდა ხოლმე, ბორუსიაკი.

- ახლა კი შინ წადი, - უთხრა ბრილახმა, - ნუ ხარ ასეთი ვერ შეშრობია თვალზე. წყალი არ გაუვა, ლეო გროშსაც არ
უსინდისო. გადაიხდის ზედმეტს და გვარიანი შეხლა-შემოხლაც მოუვათ.
მარტინი თვითონაც მიხვდა, უსინდისოდ მოვიქეციო: ჰოდა, მოხდეს, რაც მოსახდენია! სხვა მამას თუ ვერ იყოლიებს, ძია
გული ჰქონდა მოხარშული, თან დაღლილიც იყო. ხმა არ გაუღია მაინც ეყოლება სხვა. ლეოს ნებისმიერი ძია აჯობებს.
და არც თვალები აუხელია. - ვილმა გააღვიძე, წასვლის დროა.
- დედაჩემს სახაბაზოში უნდა მივაკითხო. რაკი შენსას არ მარტინმა ფრთხილად შეანძრია ვილმა და ბავშვმაც
იშლი, ერთად წავიდეთ, თან ისიც ვნახოთ, ბოკაჩოში რა გადის. თვალები გაახილა.
- ვილმას რომ სძინავს? - წამოდი, დედიკოსთან მიდიხარ, - ჩაუბუტბუტა
- გააღვიძე, თორემ ღამით აღარ დაეძინება. მარტინმა. - შენ კიდევ შინ წადი, ნუ ხარ ასეთი უსინდისო, - ენაზე
მარტინმა თვალები აახილა. ქრესტომათიის გადაშლილ აჰყვა ბრილახი.
სახელმძღვანელოში წმინდა მარტინი ისევ მიაჭენებდა თავის - თავი დამანებე, - მოუჭრა მარტინმა.
ბედაურს, ისევ მიაგელვებდა თოვლსა და ქარბუქში, აი, გაიელვა დედა ქალაქგარეთ წავიდა, ბოლდა ეკლესიას ხეხავს, ხოლო
ოქროში დაფერილმა მახვილმა, წამიც და, წმიდა მარტინი თავის ალბერტი, - ალბერტი უსიკვდილოდ უნდა დაისაჯოს. მართალია,
მოსასხამს შუაზე გაკვეთს. ძალიანაც დარდობს ხოლმე, როცა მარტინს შინ მისვლა
...„და გაჭირვებამ ხელი დაგვრია“ - მღეროდა ფრაუ დაუგვიანდება, მაგრამ რამდენიც გაეხარდება, იმდენი იდარდოს.
ბორუსიაკი. ჰაინრიხს ეჭვიც არ ეპარებოდა, რომ ლეო გროშის რაც გინდა ისა თქვი და მთელს სახლში ბოლდასა და გლუმზე
მომცემიც არ იყო, მაგრამ გადაწყვეტილი ჰქონდა, ამ ნუსხას მაინც უკეთესი არავინაა. აუცილებლად დაასაჩუქრებს ორივეს. გლუმს,
ავაფარებო თვალზე, გულს მოვიოხებ და ამასწინებზე რომ ფულის მაგალითად, ზეთის საღებავებს აჩუქებს, ხოლო ბოლდას -
მითვისება დამაბრალა, იმაზეც ჯავრს ამოვიყრიო. ესეც რომ არ ახალთახალ ლოცვანს; ტყავის წითელ ყდაში ჩასმულ ლოცვანს და
იყოს, ლეო ოც-ოცი მარკით მეტს უნდა ჩამოვიდეს თვეში. ამ ცისფერ ჩანთა-საქაღალდეს, სადაც იმ თავის კინოპროგრამებს
ფულის გარდა ყოველთვიურად კიდევ ათ-ათი მარკის დაზოგვას შეინახავს. აი, დედა კი არაფერსაც არ მიიღებს და ნურც ალბერტი
შევეცდებიო, ხოლო თვეში ოცდაათი მარკა ექიმმა იქნებ იკმაროს გამოელის რაიმეს; ეგ მებარათე ეგა! დედაჩემივით ამანაც არ
კიდეც. თუმცა, ჯერ ბე არის შესატანი, სამასი მარკა, - დაუძლეველი დამიწყო სიტყვების სამ-სამჯერ ხაზგასმა! - „არ შემეძლო“, „ვერ
სიმაღლე, დაუპყრობელი მწვერვალი: სასწაული თუ გიშველის შევიძელი“, „არ შეიძლებოდა“.
მხოლოდ; არადა, რაღაც სასწაული დედას უსათუოდ უნდა - გამოადგი ფეხი, - უთხრა ბრილახმა, - კარი უნდა ჩავკეტო.
დაეკვებოს, იმიტომ რომ თავისი კბილების გადამკიდეს ცრემლი - აქ დავრჩები.

- მაშინ იქნებ ვილმაც დაიტოვო? უნდა დაადო ხელი, ძია ლეოს ყველა სჯობს. ისინი ლამისდა
- არა, თან წაიყვანე. ნამდვილი მამებივით ირჯებიან, ლეო კი საზიზღარზე საზიზღარი
- როგორც გენებოს. წასვლა თუ დააპირე, გასაღები ტილოს ძიაა; აი, ძია ალბერტი - ნამდვილი ძიაა; ისეთი ძია კი არ არის,
ქვეშ ამოდე. ოო, რა უსინდისო ხარ... დედასთან ვინც ეწევა თანაცხოვრებას. ბრილახი უდაოდ საშინელ
ბრილახს უკვე ისევ ყინჩად ეჭირა თავი და ფულისმცოდნე დღეშია, იმაზე უფრო საშინელ დღეში, ვიდრე თვითონაა:
კაცის იერიც სახეზე აეფარებინა. ყველაფერი კისერზე აწევს, ათასი რამე უნდა აწონ-დაწონოს,
მარტინმა არაფერი უპასუხა, ჰაინრიხი წავიდა, თვითონ კი იანგარიშოს, თან ძიაც უვარგისი ჰყავს და მარტინმაც მხურვალე
ფეხიც არ მოუცვლია, კვლავ იატაკზე იჯდა. უცებ შემოესმა: კარს ლოცვა დაიწყო:
მიღმა ფრაუ ბორუსიაკმა ჯერ ვილმას დაუყვავა, მერე ჰაინრიხს - ღმერთო, შენ მოუმართე ხელი ჰაინრიხს.
გამოელაპარაკა და სამივენი ერთად ჩაუყვნენ კიბეს. მარტინი მარტინს შერცხვა კიდეც, ჰაინრიხზე რომ გული მოუვიდა
მარტოკა დარჩა, ვეღარც ფრაუ ბორუსიაკის სიმღერას გაიგონებს; წეღან, მაშინვე უნდა მეკითხა, რასა წერ-მეთქი. ღმერთო, შენ
თუმცა ვინ იცის, იქნებ მერძევესთან მოდის მაწვნის საყიდლად და მოუმართე ხელი ჰაინრიხს, საშინლად უჭირს... დედამისი
მალევე მობრუნდეს, ბატონი ბორუსიაკი ხომ ხშირ-ხშირად ამორალური ყოფაქცევისაა, მაგრამ ჰაინრიხს მაინც არაფერი
შეექცევა მაწონს. დაჰყრია სახეირო. ბეერენდის და ველცკამის დედებიც ამორალური
სხვა ბიჭებს თავი ქუდში აქვთ! პოსკეს დედა, მაგალითად, ყოფაქცევისანი არიან, სამაგიეროდ ძიები მაინცა ჰყავთ ხეირიანი;
ყოველთვის შინაა. ზის ხოლმე თავისთვის, ქსოვს ან კემსავს რაიმეს ნამდვილი მამებისა არ იყოს, შუბლზე იმათაც ასე აწერიათ,
და პოსკე რომ სკოლიდან მოვა, დედამისი შინ დაუხვდება. წვნიანი საუზმისათვის მზადა ვართო; შინ როცა მოვლენ, ისინიც
გამზადებული აქვს, კარტოფილიც მოხარშულია და დესერტსაც ფოსტლებში წაჰყოფენ ფეხებს, გაზეთს კითხულობენ.... აი,
გამოუტანს. ფრაუ პოსკე ნაირ-ნაირ ჯემპრებს და ლამაზ-ლამაზ ბრილახს კი სახეირო არაფერი დაჰყრია, თუმცა კი, დედამისი
წინდებსა ქსოვს, კერავს შარვლებსა და კაბებს, ხოლო პოსკეს მამის ამორალური ყოფაქცევისაა. დღე ისე არ გავა, ანგარიშის დაწერა არ
გადიდებული სურათი კედელზე უკიდიათ; ძალიან დიდი მოუწიოს, ჰოდა, ღმერთო მაღალო, შენ მოუმართე ხელი ჰაინრიხს, -
სურათია, დაახლოებით იმხელა, აი, მისაღებ ოთახში რომ მამის ლოცულობდა მარტინი, - შენ შეეწიე. საზრუნავი არ გამოელევა,
პორტრეტი კიდია. პოსკეს მამა ობერეფრეიტორი იყო, მუდამდღე ყაირათს ეწევა, არადა, ლეო არც მარგირინის ფულს
პირმომცინარი და ორდენებით მკერდდამშვენებული იხდის, არც კვერცხის საფასურს, პურსაც მუქთად მიირთმევს და
ობერეფრეიტორი. ბეერენდის ძია და გრებჰაკეს ახალი მამა კარგები სადილზეც იოლად გამოდის. საშინელ დღეშია ჰაინრიხი: ლაპარაკი
არიან, არც ველცკამის ძია ჩანს ცუდი კაცი. ასეა თუ ისე, ვისაც არ არ უნდა, უთუოდ დიდი ჯაფა ადგას და დიდ საქმესაც ეწევა,

ხოლო რაკიღა ასეა, რა დაშავდება, რომ ხანდათან ყინჩად ეჭიროს იმყოფინებდნენ, ბებიამ კი ერთ ვახშამში გადაიხადა 18 მარკა და 70
თავი და სახეზეც მედიდური იერი აიფაროს? პფენიგი, ღმერთო, შენ შეეწიე ჰაინრიხ ბრილახს!
სიამოვნებით შეჭამდა კიდევ ერთ მარგარინიან სახელოსნოს ეზოში მანქანა შემოვიდა და მარტინიც მაშინვე
ბუტერბროდს, მაგრამ უცებ შერცხვა: საერთოდ არ უნდა მიხვდა, ალბერტმა მომაკითხაო. ცოტა ხნის შემდეგ მარტინმა
გავკარებოდი, ხელიც არ უნდა მეხლოო! ღმერთო, შენ შეეწიე ალბერტის ხმაც გაიგონა: „ მარტინ!“
ბრილახს! ბებიამ რომ ამასწინებზე ფოვინკელის სარდაფში კიბეზე ფრაუ ბორუსიაკი ამოდიოდა. ეტყობა მართლაც
წაათრახუნა, მარტინმა ანგარიშს შეავლო თვალი; 18 მარკა და 70 მერძევესთან გადასულიყო, ბატონ ბორუსიაკისათვის, ალბათ, უკვე
პფენიგი ეწერა ზედ. მარტინი წამოდგა და მაგიდიდან ბრილახის იყიდა მაწონი და ბავშვებისთვისაც თაფლის კარამელი
ნაწერი აიღო. ფურცლის მარჯვენა თავკუთხეში ეწერა: ექიმს - 900 წამოიძღვანია.
მარკა, მარცხენა კუთხესთან კი სვეტში იყო ჩამოწერილი: ეზოდან ისევ მოესმა ალბერტის ძახილი: „მარტინ!“ ვერ
დახმარების ფული - 150? იტყვი, ხმამაღლა ეძახდაო, ალბერტის ხმაში თითქოსდა რაღაცის
დაზღვევის ფული - 100? რიდიც ისმოდა, მუდარაც და მარტინი დაფეთდა უცებ. - ხმამაღლა
ავანსი - ??? რომ დაეძახნათ, ალბათ არც დაფრთხებოდა.
რამდენი დარჩა საშოვნელი - ??? „შენ დამიფარე, წმინდაო მარიამ“, - ფრაუ ბორუსიაკის
მთელი ფურცელი ციფრებით იყო აჭრელებული, გაყოფა- ალერსიანი და ნარნარი ხმა თაფლივით ჩამოიღვარა ზემო
გამრავლებაზე ლამისდა მაგალითები შეედგინა ჰაინრიხს: სართულიდან.
„100:50X40 - მარგარინი“, იქვე ეწერა: „პური, ძმარი“, ამას მარტინი წამოდგა, ფანჯარასთან მიიპარა და ცალი ფრთა
ბატიფეხური ნაწერი მოსდევდა, ცოტა ქვემოთ კი უკვე გარკვევით ოდნავ შეაღო. ალბერტის დანახვამ კიდევ უფრო მეტად შეაძრწუნა.
წაიკითხავდი: ყოველკვირვულად გვეხარჯებოდა 28 მარკა, ალბერტს ფერი აღარ ჰქონდა სახეზე, დაბერებულიყო თითქოს და
მომავალში რამდენი უნდა ვიკმაროთ??? დაღვრემილ-დაღონებული დურგალთან ერთად იდგა ეზოში.
მარტინი ისევ იატაკზე წამოჯდა. ფოვინკელის სარდაფში მარტინმა ყურთამდე გამოაღო ფანჯარა.
ბებიამ 18 მარკა და 70 პფენიგი ჩაუთვალა კელნერს; მარტინს - მარტინ! - ხელად ამოსძახა ალბერტმა, - აღარ მოდიხარ?!
ყურშიაც ჩაესმა ის შრიალი, ჩეკის მოხევას რომ ახლდა თან და ძია ალბერტს უცებ გადაუხალისდა სახე: ღიმი გადაეფინა,
ცოტა არ იყოს, ჟრუანტელმაც დაუარა ტანში; ფული გაცოცხლდა წამოუწითლდა.
თითქოს, ხელითაც შეეხებოდი და ეს ფული ახლა მოზავრდა, - მოვდივარ, მოვდივარ! - პასუხი არ დაახანა მარტინმა.
მოზღვავდა... ყოველკვირეულად თურმე 28 მარკას

მარტინმა ღია ფანჯრიდან ისევ გაიგონა ფრაუ ბორუსიაკის - მე მგონი, წამოვა.

სიმღერა. „მწვანეში ჩაფლულა ბავშვობა ჩემი“ - მღეროდა ფრაუ ალბერტმა ხელი ჩამოართვა დურგალს და მანქანაში რომ
ბორუსიაკი და მარტინსაც თვალწინ აუმწვანდა ყველაფერი: ჩასხდნენ. დურგალმა თავიც დაუკრა ორივეს.
ალბერტი მწვანეში ჩაეფლო, სიმწვანეში დაიძირა დურგალი, მანქანას სანამ დაქოქავდა, ალბერტი ხელზე მიეფერა
ჩამწვანდა მანქანა, ეზო და ზეცა. „მწვანეში ჩაფლულა ბავშვობა მარტინს. თქმით არაფერი უთქვამს და მარტინიც გაცბუნებული
ჩემი“ - მღეროდა ფრაუ ბორუსიაკი. იჯდა: ალბერტისა კი არ ერიდებოდა, სულ სხვა რაღაცა აწუხებდა,
- ჩამოდი, შვილო, - ისევ ამოსძახა ალბერტმა. მარტინმა ოღონდ თვითონაც ვერ გარკვეულიყო, რა იყო ასეთი: ალბერტი
წიგნები სახელდახელოდ ჩატენა ზურგჩანთაში, გამოვიდა ახლა სრულებით აღარ ჰგავდა იმ ნაცნობ ალბერტს.
ოთახიდან, გარედან გასაღებით ჩაკეტა კარი და გასაღები ტილოს
ქვეშ ამოდო. წინკარის ფანჯრიდან ისევ შეავლო თვალი თავი XVI
თვითმფრინავს, - ნაკელდარის მიღმა ხან ერთი ფანჯრის სიოსთან
გაცოცდებოდა, ხან მეორე ფანჯრის სიოსთან. ნანგრევებს როცა შეგირდი გავიდა თუ არა, ხაბაზმა ისევ დაადო ხელი.
გაუსწორდა, ახლა რომ ჩამავალი მზის სხივებში ბრწყინავდა, ხაბაზი მაგიდის გადაღმა იდგა და მარციპანის ნამცხვრებს
თვითმფრინავი თვალს მიეფარა, მერე ხელახლა გამოჩნდა, აწვდიდა, ფრაუ ბრილახს რომ შოკოლადის კრემით უნდა მოერთო.
სამრეკლოსაკენ აიღო გეზი და თავისი გრძელი შლეიფიც ის იყო, ხელი წაიღო, ახალ ნამცხვარს გამოვართმევო, რომ ხაბაზიც
გამოაფრიალა. ჩამწვანებული ცის ფონზე მარტინმა ერთხელაც სწორედ მაშინ მიეფერა ხელზე. სხვა დროს უსათუოდ
წაიკითხა წარწერა: „მზად თუ ხარ ყველაფრისათვის.“ ჩამოაღებინებდა ხელს, გაეცინებოდა და ასე ეტყოდა: „შემეშვი, თუ
კითხულობდა, თან ფრაუ ბორუსიაკის სიმღერას აყურადებდა, კაცი ხარ, თავს ნუ იგდებ“, მაგრამ ამჯერად აღარ უცდია ხელის
„მწვანეში ჩაფლულა ბავშვობა ჩემი“. გათავისუფლება და ანაზდად შეცბა კიდეც, როცა თვალი გაუსწორა
მარტინი ქოშქოშით ჩაუყვა კიბეს, ეზოში გავიდა და ხაბაზს: ეს მცირე წყალობა იმწამსვე სახეზე აღებეჭდა ხაბაზს.
დურგლის ნათქვამს მოჰკრა ყური: „ რა დაემართა ამ ბიჭს?!“ ფერმიხდილი პირისახიდან ხაბაზს ფქვილის ჩამოწმენდა მოესწრო
ძია ალბერტს არაფერი უთქვამს. სახეზე მიწის ფერი ედო, და ახლა მიწისფერი დასდებოდა. თვალები ჯერ იყო და, გაუშეშდა
დაქანცული იერი ჰქონდა და ხელი ჩაჰკიდა თუ არა, მარტინმა თითქოს, მერე კი იმ ნაცრისფერ თვალებში ნაპერწკლები აუკიაფდა
მაშინვე იგრძნო, ხელი უხურდა ალბერტს. და ფრაუ ბრილახიც დაფრთხა, ხელის დახსნაც დააპირა, მაგრამ
- წავედით, - მოუბრუნდა ალბერტი, - კიდევ ერთი საათი გვიანღა იყო: ხაბაზი მაგრად ჩაებღაუჭა ქალის მარჯვენას.
გვაქვს დრო, მერე - ჰაინრიხს შევუაროთ. ხომ წამოვა? ადამიანის ასე უცბად აკიაფებული თვალები აქამდე არასოდეს

ენახა: მუდამ ამღვრეულ მის გუგებს ახლა მომწვანო ცეცხლი - არა, არა, რა დროს დამთავრებაა. - ნაჩქარევად წამოიძახა
ამოჰყვა და პირისახეზე კაკაოსფერი დაედო. უწინ რომ ვინმეზე ფრაუ ბრილახმა და მარციპანის ნამცხვარს წაატანა ხელი, მერე კი
იტყოდნენ „ვნებიანიაო“, ვილმას ეცინებოდა ხოლმე, ახლა კი ფუნჯით შოკოლადის ყვავილწნული დაახატე ზედ, კოწოწითაც
მიხვდა, რა ყოფილა „ვნება“, მაგრამ რაღა დროის იყო. მორთო.
ნუთუ მართლა ასეთი ლამაზია? კაცებისაგან ბევრჯერ - რატომ ვითომ? - პირში შეება ხაბაზი და ფრაუ ბრილახიც
გაუგონია, - ლამაზი ხარო, ისიც იცოდა, რომ მართალს გაოცდა: ხაბაზის ხმა აღარ მოეჩვენა ძველებურად თვინიერი.
ეუბნებოდნენ და თუმცა მოფამფალებული ჰქონდა კბილები, - რატომ ვითომ? - გაიმეორა ხაბაზმა, - წავიდოდით სადმე,
ჯერაც ლამაზი ითქმოდა. ასე კი იყო, მაგრამ აქამდე არც ერთი გავივლიდით.
კაცის თვალებში არ ენახა არც აკიაფებული ნაპერწკალი და არც ხაბაზს ნაპერწკლები უკიაფებდა თვალებში, მერე ჩაეცინა
პირისახეზე შემოწოლილი კაკაოსფერი ალმური. ხაბაზი და ასე უთხრა: „აუჰ, რა კარგი ხარ!“
თავდახრილი უკოცნიდა ხელს. ტუჩები მომშრალი ჰქონდა და - არა, არა, - დაიჟინა ვილმამ, - ვიმუშაოთ.
წრფელი, ბავშვური ერთგულებით უბუსავდა ხელს: ეამბორებოდა, ცოტა არ იყოს, ეშინოდა კიდეც ასეთი სიყვარულის. გერტს,
თან რაღაცას ლუღლულებდა თავისთვის, გეგონებოდა, ლექსებს მაგალითად, ერთხელაც არ უხსენებია „სიყვარული“, ასეთი სიტყვა
ამბობსო უცხო ენაზე, საამოზე საამო ლექსებს. ბოლოს ამ არც მეუღლეს დასცდენია ოდესმე, იმ პირმომცინარ ეფრეიტორს,
ლუღლულში ფრაუ ბრილახმა ნაცნობი სიტყვები გამოარჩია: „რა პირმომცინარ უნტეროფიცერსა და პირმომცინარ ფელდფებელს,
ბედნიერებაა!“ ვისი გვამიც ახლა სადღაც ზაპოროჟიესა და დნეპროპეტროვსკს
ღმერთო მაღალო, ნუთუ მართლა ასე ენატრება ხელზე შორის ლპება. ამისთანობაზე ერთხელაც არ ულაპარაკნია
ხელის გადასმა? მაინც რა შემშრალი ტუჩები ჰქონია, ხელიც მძიმე მეუღლეს, ეგ ჭია, შიგადაშიგ წერილებში თუ ახსენებდა გაკვრით,
აქვს, თბილი. მაგრამ ამბავი სახსენებლადაც არ ღირს - წერილებში რომ ამას
ისევე ლუღლულებს. აი, სიყვარულის მადიდებელ ჰიმნებს წაიკითხავ, სულ სხვა საქმეა. ლეოსეულ ლექსიკონში ასეთი სიტყვა
რომ უმღერის ხოლმე და ფრაუ ბრილახმა ისიც იფიქრა, უხერხული საერთოდ არ არსებობს და ვინ იცის, იქნება სულაც ასე სჯობდეს,
იქნება, ახლა რომ ავანსი ვთხოვოო; მოდი და უთხარი, ათას ორასი სიყვარულს კინოფილმში თუ ნახავ, სიყვარულზე რომანებში
მარკა მჭირდებაო.. - ჩაკაკაოსფერებული აქვს პირისახე. ხაბაზი წერენ, რადიოში ლაპარაკობენ, სიმღერებს თხზავენ. მხოლოდ
მაგიდაზე გადმოიხარა და სადამდეც მისწვდა, იქ ეამბორა კინოფილმში თუ ნახავ იმასთანა კაცებს, თვალებში რომ
მკლავზე. მერე უეცრად წელში გაიმართა და ჩაიდუდღუნა: ნაპერწკლები აუკიაფდებათ, მოძალებული ვნებისაგან რომ ფითრი
- დავამთავროთ დღეს მუშაობა, შაბაშ!..

მოეკიდებათ ან კაკაოსფერი დაედებათ სახეზე. მაგრამ ეს ყოველივე ხაბაზს ქალის ეს უნარიც თვალში მოსდიოდა და როცა კი
სულაც არ აძლევდა ხელს და ვილმამ ისევ გაიმეორა: ქათქათა ნამცხვარზე ვილმა ხელის ერთი მოსმით
- არა, არა, ვიმუშაოთ ახლა,. გამოაციმციმებდა შოკოლადის მრგვალ-მრგვალ ბურთებს,
ხაბაზმა წიწნეული მზერა შეავლო, მერე ისევ ხელზე სახლებს, ფანჯრებსა და ფარდებს, ხაბაზი ასე ეტყოდა ხოლმე:
მოჰკიდა ხელი; ფრაუ ბრილახი არც ამჯერად გასძალიანებია, - ნამდვილი მხატვარი ხარ!
დაჰყვა მის ნებას და უცებ თითქოს წრედი შეიკრა: თვალებში მას აქეთ, რაც თანაშემწე ბიჭი გაიპარა, ზემოთა ოთახში
ხაბაზს ნაპერწკლები აუკიაფდა. პირისახემ სრულად შეისრუტა აღარავინ ცხოვრობს, ა რადა, დიდი ოთახია, იქვე დერეფანში
კაკაოსფერი და ხაბაზიც ხელს უკოცნიდა უკვე, უკოცნიდა მკლავს, წყლის ონკანია გამოყვანილი და საპირფარეშოც გაწკრიალებულია,
თან ისევ ლექსივით ლუღლულებდა რაღაცას, - „ო, რა მკლავია. რა კაფელს ბზინვა გაუდის. ბანი ყვავილებშია ჩაფლული, თან
ბედნიერებაა“ - ესღა გაარჩია ფრაუ ბრილახმა. მეზობელიც არავინ შეგაწუხებს. რაინი აქედან სულ ახლოსაა,
ვილმამ თავი გააქნია და გაეღიმა: ყველაფერი ზუსტად ისე მოჩანს გემების საკვამურები, ისმის საყვირების გახაფებული ხმა,
იყო; აი, სიმღერებში რომ მღერიან, ან კინოში რომ ნახავ, ოღონდ ეს ხოლო უფრო შორს, ჰორიზონტთან, ჭრელ-ჭრელი ალმებით
კია, მთავარ გმირს ფითრი მოჰკიდებია, პირისახე ჩაბიჟვინებული მორთულ ანძებსაც დალანდავს თვალი.
აქვს და თმაც შეთხელებია თავზე: შოკოლადისფერია მისეული აკანკალებული ხელებით ხაბაზმა დიდი და ხრაშუნა კვერი
ვნება. მწვანედ ზიმზიმებს მისეული ნეტარება, ხოლო ირგვლივ რომბებად დაჭრა, ვილმას რომ სათითაოდ უნდა მოეხატა
გამლღვალი შოკოლადის ზულუქი სურნელი ტრიალებს და შოკოლადით, ვიდრე ხაბაზი კრემით გააჟიჟინებდა კვერს და
შოკოლადიც სქელი უნდა იყოს, რომ ფუნჯს შერჩეს და არ რომბებს ერთიმეორეზე დააკოწიწებდა. ვილმამ პაწია სახლები
ჩამოიწრაწოს. ხაბაზი შეეშვა და ერთხანს გაჩქარებულნი დაახატა ნამცხვარს, სახლებს მბოლავი საკვამურები მიაბა, მერე
მუშაობდნენ. ყველაზე მეტად ხელისგულის ოდენა ბრტყელ- დარაბებიანი ფანჯრები და ეზო-ღობე გამოაწკაპწკაპა.
ბრტყელი ნამცხვრის მოხატვა უყვარდა; რას არ დაატევ ზედ და - შესანიშნავია! - წამოიძახა ხაბაზმა და თვალები
ახალგამომცხვარ, ფაშარ ცომს კიდევაც მოხატავდა ხოლმე გაუბრწყინდა. ვილმამ ახლა მოჩითული ფარდები მოუხატა
ყვავილებით, ცხოველებითა თუ თევზებით, აი, ცომს კი ისეთივე ფანჯრებს, სახლების სახურავები უღელა ანტენებით დაამშვენა,
ქათქათა სიყვითლე ახლდა, მაკარონს რომ ჰქონდა ბამბერგერის სატელეფონო მავთულებზე ბეღურები შემოაჯინა, დახატა
მაკარონის ფაბრიკაში; ქათქათა სიყვითლე ახლდა ღრუბლებში მონავარდე თვითმფრინავი.
ბამბერგერისეულ მაკარონს, კოლოფები კი ლურჯი იყო და - ხომ ვთქვი, ნამდვილი მხატვარი ხარ-მეთქი!
ეტიკეტებიც წითელზე წითელი.

დიდ ქირას არ მოსთხოვს ხაბაზი, ვინძლო, სულაც არაფერი ხაბაზმა კვერის ერთი გადანაჭერი სუფთა ფურცელზე
გადაახდევინოს, არადა, დერეფანში პატარა საკუჭნაოც ეგულება, დადო და ქათქათა კრემიც ბარაქიანად დააგლისა ზემოდან, მერე
რომელსაც დაცლის, დაალაგებს და ჰაინრიხს სენაკად მოუწყობს. მოხატული რომბი ფრთხილად დაადგა თავზე, თან გამზადებული
იქ ახლა ათასნაირი ხარახურაა მიმოყრილი: ორცხობილას ნამცხვარი სინათლეზე შეათვალიერა,
ცარიელი კოლოფები, მუყაოსაგან გ ამოჭრილი სარეკლამო - ნამდვილი მხატვარი იქნებოდი, - ისევ შეაქო ხაბაზმა.
თოჯინები; ცისფრად შეღებილი მეყანდე ბიჭუნა და ...ამასთანავე ახალ კბილებს ჩაისვამს, თოვლივით თეთრ
ვერცხლისფერი კატა, კაკაოს რომ ტლიკავს ლამბაქიდან. იატაკზე კბილებს და ამ სადარდებელსაც თავიდან მოიშორებს.
ფქვილის დახეულ-დაცინცხული ტომრები და თუნუქის - ჩემს მეუღლეს ველაპარაკე, - ხმადაბლა წამოიწყო ხაბაზმა,
საკარამელე ყუთები ყრია, ხოლო პატარა სარკმლიდან, - ვილმას - ისიც თანახმაა, რომ ზედა ოთახში შესახლდე.
სარკმელზე ჩამოფარებული ლამაზი ფარდაც კი დაუდგა თვალწინ - ბავშვებს რა ვუყო?
- რაინის სანახები და პარკი მოჩანს. - მართალი გითხრა, ბავშვები მაინცდამაინც არ ეხატება
ვილმას ხელთან თავდახრილი ხაბაზი ისევ მოჰყვა ნეტარ გულზე, მაგრამ იმათაც შეეჩვევა.
ლუღლუღს. ხაბაზს ბავშვებიც უყვარს და გულითაც ნატრობს, იმ ამაზონელს, ველვეტის ყავისფერქურთუკიან ქალს, უწინ
ნეტავი მამობა მაღირსაო, მაგრამ ნურას უკაცრავად. ვილმა აღარ რომ რაზმის წინამძღოლ მედოლეზე მღეროდა ხოლმე, სახეზე
აპირებს ბავშვების გაჩენას. ხაბაზის ნება რომ იყოს, საბავშვო ბაღად კუშტი ღიმი დასთამაშებს. იგი მართლაც თანახმა იყო იმ უბრალო
გადააქცევს ბინას, ჰოდა, იღინღილებენ ის ჭირკოდილა მიზეზის გამო, რომ ეჭვი არ ეპარებოდა: რა ხელს შემიშლის,
ლაწირაკები წინ და უკან, ეგ კია, ხელები იმათაც დიდრონ- შემოვიკედლებო თოჯინას; თავის პენსიას აწიაც იკმარებს, ხოლო
დიდრონი, თეთრი თან თლილ-ნატიფი ექნებათ. სამიოდე ცოტაოდენ ფულს თუ წავუმატებ, სამზარეულოშიც ეგ იტრიალებს,
წელიწადი ხაბაზი ჰაინრიხსაც აიყვანს შეგირდად და ვილმამ ისიც თან აღარც ქმარი შემომიჩნდებაო.
წარმოიდგინა, ფქვილით დათხვრილი ჰაინრიხი „სამუშაოდან“ ხაბაზი უკვე ხშირ-ხშირად ემუქრებოდა, გავშორდეთო
როგორ ბრუნდება, დილით კი მოზრდილ კალათში ცხელ-ცხელ, ერთმანეთს: ცოლქმრული მოვალეობის თავიდან აცილება
პიწკინა ფუნთუშებს აწყობს და ველოსიპედით ბინებზე სასამართლოსათვის სავსებით ხელმოსაჭიდი საბაბია, თუმცა,
ჩამოურიგებს მუშტრებს: მავანისა და მავანის ეზო-სახლთან ხაბაზი რომ გაყრაზე ჩამოუგდებდა სიტყვას, ცოლს პასუხად კვლავ
მისული ქაღალდის პარკებში დებს ფუნთუშებს, ან კიდევ ის კუშტი ღიმი შეეყინებოდა სახეზე: სახლი ხომ მას ეკუთვნოდა,
ჭიშკრებზე ჩამოკიდებულ ტოპრაკებში ჩაუძახებს. ქმრისა სახაბაზო იყო მარტო, სადაც იმ თავის საუცხოო ნამცხვრებს
აცხობდა, ჰოდა, ამიტომაც ეუბნებოდა ასე:

- ეგება ძველებურად გეცხოვრა, მე - ჩემთვის, შენ - შენთვის. ნაცრისფერ პირისახესა და მწვანედ აკიაფებულ წერტილებს, ნელ-
ხელს ხომ არაფერში გიშლი. ნელა რომ მოიწევდა მისკენ.
მართალია, ის თოჯინა თუ შინ ჩამოუჯდათ, მონასტრის - შუქი აანთე! - გასძახა ვილმამ.
შეკვეთებს გამოემშვიდობონ უნდა და მონაზონთა სატრაპეზო ხაბაზი შორიახლოს დაუდგა და ვილმას თვალში
სუფრა-სერობასაც სხვა ხაბაზი მოამარაგებს პურ-ფუნთუშეულით, შემოეჩხირა გამხდარი და ღონიერი ფეხები, მისი ჩაბიჟვინებული
მაგრამ ჯანდაბას იმათი თავი: ამ პატარა თოჯინას, რა გინდა, რომ პირისახე.
ხელიდან არ გამოუვიდეს. ისე მოგირთავს ნამცხვარს, ცქერით ვერ - შუქი აანთე-მეთქი, - გაიმეორა ვილმამ, - ბიჭმა უნდა
გაძღები. დამატებით გასამრჯელოს ეგ არ ითხოვს, არაფერს მომაკითხოს.
დაიზარებს, მარჯვეცაა და აკი პატარებსაც ისე მოსწონთ მისეული ხაბაზს ფეხი არ მოუცვლია ადგილიდან.
ნამცხვარი, ლამისაა ერთმანეთს ხელიდან გამოგლიჯონ. აბა, რა - კარგი, დღესვე გადმოვალ შენთან, ოღონდ შუქი აანთე
იქნება, მე შენ გეტყვი და თვალი არ დაგრჩება ზედ, თუ თითებს არ ახლა.
ჩაგაკვნეტინებს? თან იმდენივე ღირს. - გაკოცებ მხოლოდ, - შეევედრა ხაბაზი. - ჩემო კარგო, ო რა
- ხელ-ფეხი გაგვეხსნა, - უთხრა ხაბაზმა. ამჯერად არც კი ხელებია... ერთს გაკოცებ მხოლოდ... - და მის წინ თავდახრილი
გაჰკარებია ვილმას, მაგრამ „წრედი“ მაინც ჩაირთო და ხაბაზსაც ხაბაზი ხელახლა მოჰყვა ნეტარ ლუღლუღს, კვლავ წამოიწყო
თვალებში მწვანე ნაპერწკლები აუკიაფდა. სიყვარულის მადიდებელი აბდაუბდა ჰიმნი, - ...ერთს გაკოცებ
...თუ მოისურვებ, ბანზე მზეს მიეფიცხები, მოკალათდები მხოლოდ...
შეზლონგში, მზის სათვალეს გაიკეთებ, საღამო ხანს კი პლიაჟზე - კარგი, კარგი, სხვა დროს გაკოცნინებ, - სიტყვა მისცა
გახვალ! - რა ჯობია ამას, სიზმარივით არაა? ვილმამ ოცნებას მისცა ვილმამ. - სინათლე აანთე.
თავი და ფუნჯიანი ხელი უნებლიედ დაბლა დაუშვა. უცებ შუქი - ამ საღამოს არ შეიძლება? - დარიდებით იკითხა ხაბაზმა.
ჩაქრა. სახაბაზოში ჩამობნელდა, ეგ იყო, ჭერში ამოჭრილ ორ - კარგი, ამ საღამოს იყოს, - უთხრა უხალისოდ, - ახლა კი
შემინულ ღრუს გაუდიოდა ციალ–ციალი, გეგონებოდა შუქი აანთე.
გამჭვირვალე, ოქროსფერი პლაფონები მიახრახნესო, თვითონ ხაბაზი თვალისწამში გაჩნდა ჩამრთველთან და
სახაბაზო კი ნაცრისფერ, ჩრდილუხვ სიბნელეში დაიძვრა. ხაბაზი სახაბაზოსაც ნათელი მოეფინა, ოქროსფერ დისკოებში
ჩამრთველთან იდგა, სინათლის ყურზე, ოქროსფერი დისკოების ჩაბუდებული მზის შუქი გაფერმკრთალდა, გაიცრიცა, ხოლო
ქვეშ და ვილმაც გარკვევით ხედავდა ნაცრისფერ წინსაფარს, ნაცრისფერი და ალაგ-ალაგ ჩაშავებული ანაჩრდილები ციმციმა
ფერებად ამოიღარა: ველური სიყვითლე ჩაიხატა თაროზე

შემოდებულმა ლიმონებმა, მეწამული ფერი გადაიფარა დაიხარა და მკლავზე ეამბორა, ხელზე აკოცა, ვილმამ ხაბაზი
ალუბლებით სავსე თასიამ. მოიშორა, გამკიცხავი მზერა ესროლა, თავი გააქნია და გულდაგულ
- ესე იგი, შევთანხმდით, დღეს, ცხრა საათზე, რაინისპირა შეუდგა ყვავილებითა და გირლანდებით შემკული 50-ის
სანაყინეში შევხვდეთ. გამოხატვას. ბოლოს ალუბლებით გაწყობილ ჩარჩოში თოვლივით
...წყვდიადში ანაზდად ფერად-ფერადი ლამპიონებით თეთრი ასოებით ჩაახატა - „ჰუგო“, ხოლო ტორტის კიდეები ისევ
გაჩახჩახებული გემი შემოცურდება, სანაპიროს მხრიდან ისმის ყვავილებით მორთო. ფაშარა ნამცხვარზე ერთიმეორეს
სიმღერა, სიცილ-კისკისი, ბანჯოზე ჩამოკრული ჰანგები: ენაცვლებოდა ვარდი, ტიტა, შროშანი, ისევ ვარდი, ისევ ტიტა, ისევ
ახალგაზრდები ჯგროდ დასეირნობენ მდინარისპირა პარკში და შროშანი.
ხეივანთა ჩამწვანებული ბინდბუნდიდან ჰარი ლაინის ცნობილი - მშვენიერია! - წამოიძახა ხაბაზმა.
„ჯონის სიმღერა“ აღწევს; მოვარაყებული მაღალი სირჩებით კი გამზადებული ნამცხვრები ხაბაზმა ზევით აიტანა,
ჩაციებული, ალუბლებითა და ნაღებით დამშვენებული ნაყინი საშაქარლამოში, ცოტა ხნის შემდეგ კი ვილმას მისი სიცილი
მოაქვთ. შემოესმა. გაიწკარუნა სალარომ და ვილმამ ახლა ამაზონელის ხმას
- მოვალ, ცხრა საათისთვის მოვალ. მოჰკრა ყური, - ეტყობა, გამზადებული ნამცხვრები ჩამოართვა
- ჩემო კარგო... - აღმოხდა ხაბაზს. ისევ განაგრძეს მუშაობა. ხაბაზს:
ხაბაზმა ახალი კვერი დაჭრა რომბებად, ვილმამ ქათქათა ნამცხვარს - ასეთები მეტი ამოიტანე, ლამის ხელიდან გამომგლიჯონ.
ფუნჯით დაახატა შოკოლადის ლამპიონები, ხეები, სკამები, პირგაბადრული ხაბაზი უკანვე დაბრუნდა და ისევ საქმეს
ნაყინიანი სირჩები... მიჰყო ხელი. კვერს რომბებად ჭრიდა და სათითაოდ აწვდიდა
...ზემოთ აბაზანაც კი არის! გაწკრიალებული ვარდისფერი ვილმას. ზემოდან ბუბუნი მოისმოდა, დროდადრო სალარო
კაფელით მოპირკეთებული აბაზანა, ხოლო გაზის ფალია გაიწკარუნებდა და ამაზონელიც თითქმის დაამღერებდა ხოლმე:
ახლებურადაა მოწყობილი: ყოველთვის ანთია. ირგვლივ „ნახვამდის, კარგად ბრძანდებოდეთ“.
სისუფთავეა, ზამთარში - თბილა, თან ფულსაც არავინ გარეთ ალაყაფის კარი გაჯახუნდა და ვილმამაც ბავშვის ხმა
გახდევინებს. ახლა კიდევ ახალი კბილები. თოვლივით თეთრი გაიგონა, აღტაცებით რომ გაიძახოდა: „კაკა, კაკა...“ ვილმამ ფუნჯი
ცამეტი კბილი... მიაგდო და შესაგებებლად გავარდა. ჩაბნელებულ წინკარში
ალუბლის ტორტი უკვე გამოცხვა. ხაბაზმა ანანასის კრემით ფქვილით გატისნული ტომრები იყო, იქვე იდგა ტომრების
გააჟიჟინა ტორტი, ანდერმანის დაბადების დღისათვის რომ საზიდი, მუყაოს კოლოფები. ვილმამ ხელში აიტაცა ბავშვი,
გამოაცხობინეს, მერე ნაღებით გაავსო: შპრიცი ვილმას გაუწოდა, ჩაკოცნა, ჯიბიდან მარციპანის კამფეტი ამოაძვრინა და პაწიას

პირში ჩაუდო, მაგრამ ბავშვი არ გაუჩერდა, ხელიდან დაუსხლტა, კაბინის ჩრდილში შეჩერდა. აუზის ზედამხედველი თავის
მიირბინა ხაბაზთან და „მამაო“ - შემოსძახა, ხაბაზისათვის პატარა შემინულ ვერანდაზე იჯდა და მუშებს ადევნებდა თვალს,
ვილმას არასოდეს დაუძახნია ასე და ხაბაზმაც აიტაცა პაწია, აკოცა, საშხაპეში რომ ახალ ფიცარფენილს აგებდნენ, ჩამპალი
სახაბაზო შემოატარა. ლატნებიდან ჩაჟანგულ ლურსმნებს აძრობდნენ, ხოლო ცემენტის
კარის სიოში კი ჰაინრიხის ფერმკრთალი, ლამაზ-ლამაზი საფეხურებზე, ვერანდისაკენ რომ ადიოდა, ახალგარანდული
სახე გამოჩნდა. მოღუშული იდგა, კოპებშეკრული, მაგრამ ლატნები ეწყო. ზედამხედველი თავისი ავლა-დიდების ჩალაგებას
თანდათანობით მოერღვა ტუჩ-პირი, ღიმილი გადაეფინა ზედ და შეუდგა: ჩემოდანში ინახავდა კანისკრემიან მასრებს,
გაჭრილი ვაშლივით დაემსგავსა მამამისს: პირმომცინარ კაკლისზეთიან ქილებს, რეზინის გასაბერ ცხოველებსა და
ეფრეიტორს, პირმომცინარ უნტეროფიცერს, პირმომცინარ ფერჭყეტელა ბურთებს, საცურაო ქუდებს, სათუთად რომ
ფელდფებელს. დაკეცავდა ორად და მერე ცელოფანში გაახვევდა. იატაკზე კორპის
- რა გატირებს? - ჰკითხა ხაბაზმა. ამასობაში იგი ქამრები იყო დახვავებული. ფიზაღზრდის მხცოვან მასწავლებელს
ზურგსუკანიდან მოადგა ვილმას, ხელში ნამცხვრები დაეხვავებინა. წააგავდა ზედამხედველი, იერი ნაღვლიანი ჰქონდა, რაღაცნაირი
- ის მატირებს, რომ... ნუთუ ვერ ხვდები? მაიმუნისეული სევდა ჩაბუდებოდა თვალებში, დაზანტებით
ხაბაზმა მორჩილად დაუკრა თავი, მერე ჰაინრიხისაკენ საქმიანობდა და თავადაც ისე დაზოზინებდა, მაშინვე ის ბებერი
გაემართა, ხელი ჩაჰკიდა და სახაბაზოში შემოიყვანა. მაიმუნი გაგახსენდებოდა, უცბად რომ შეიგნებს, ყველაფერი
- აწი სხვაგვარად იქნება ყველაფერი. - თქვა ხაბაზმა. სისულელეა, რაც აქამდე ჩამიდენიაო. რამდენიმე ქილა ხელიდანაც
- ვნახოთ, ღმერთმა ქნას, - ენა მოიბრუნა ვილმამ. კი გაუვარდა, იატაკზე გაგორდა და ზედამხედველიც ერთ ხანს
დაყუდებულივით იდგა, ვიდრე ქილების ასაღებად დაიხრებოდა.
თავი XVII მოტვლეპილი მისი კინკრიხო, მაგიდის კიდესთან რომ
გახოხდებოდა ხოლმე, დროდადრო დაიძირებოდა, ვიდრე
საცურაო აუზის კარი ნელას დაკეტილი დაუხვდა. იქვე სუნთქვადამძიმებული ზედამხედველი კვლავ წამოიმართებოდა
გრიფელის შავ დაფაზე სამი დღის წინანდელი წყლის ხელში ჩაბღუჯული ქილებით.
ტემპერატურა იყო აღნიშნული: 12.9.15. მუშებმა ძველი ლატნების ალაგას ახლები დააგეს, მერე
ნელამ კარზე დააკაკუნა. პასუხი არავის გაუცია, არადა, ლურჯად მბზინავი სჭვალებით დააკრეს იატაკს და გვერდზე
კარს მიღმა მამაკაცების ლაპარაკი ისმოდა. ნელამ კაბინებს მიყრილ ძველ ლატნებსაც ახლა უფრო აუვიდა მყაყე სუნი.
უკნიდან შემოუარა, გადაალაჯა დაბალ წნულღობეს და ბოლო

მწვანე ფერი დაჰკრავდა წყალს, უხვად იფრქვეოდა მზის - საბანაო კოსტუმი დამჭირდება და კიდევ პირსახოცი.
სხივი და ნელაც ჩრდილიანიდან მზის გულზე გამოვიდა. ზედამხედველმა თავი დაუკრა, მერე ისევ წინ წაიხარა და
ზედამხედველი ჯერ იყო შეკრთა, მერე ღიმი გადაეფინა სახეზე და წყალში მოქანქარე თერმომეტრს დაასო თვალი. ფიზაღზრდის
ვერანდის ფანჯარა გამოაღო. ზედამხედველმა მოსვლა აცადა, მასწავლებელს მიუგავდა მხრები, ტანიც ფიზაღზრდის
მაგრამ ვიდრე ნელა რაიმეს ეტყოდა, თვითონ დაასწრო სიტყვა, მასწავლებლის დარად ჰქონდა დაკუნთული და კეფაც
ღიმილით გააქნია თავი და უთხრა: გათხელებოდა, გაფხავებოდა.
- არ ღირს ბანაობა. წყალი ძალიან ცივია. გადაღმა მხარეს, კაფეს ტერასაზე ხალხი ისხდა; ბუჩქნარის
- რამდენი გრადუსია? სიმწვანეში შიგადაშიგ თეთრი ყავადნები ციმციმებდა, კელნერმა
- მართალი გითხრათ, არ ვიცი, აღარ გამიზომია. კაციშვილი ნამცხვრებით სავსე ლანგარი ჩამოატარა: ყვითელ ბისკვიტზე
აღარ მოდის. გამოყვანილი კრემის თეთრი გრეხილხვეულები. ვიღაც
- მაინც ვიბანავებდი, - ენა მოითაფლა ნელამ, - იქნება ახლა მაცინცველა გოგონა ღობეზე გადმობობღდა, ტერასას რომ
გაგეზომათ... გამოჰყოფდა აუზისაგან, გაზონი გადაირბინა, წყლისაკენ გაქანდა
ზედამხედველი შეყოყმანდა. ნელამ უმალვე თავისი და ტერასის მხრიდანაც მაშინვე ქალის ხმა დაედევნა: ახლოს არ
ღიმილი მოიშველია და ისიც მოწყდა ფანჯრის რაფას, ერთხანს მიხვიდე!
მაგიდის უჯრაში იქექებოდა, ვიდრე თერმომეტრს მიაგნებდა. ნელა შეკრთა; ბავშვმა სირბილს უკლო და გაუბედავად
ერთი გამოხედვა საშხაპეში მოფუსფუსე მუშებმაც გამოხედეს, წამოვიდა აუზისაკენ.
ორივემ დათქმულივით წამოყვეს თავები და ისევ საქმეს - არ გესმის? - ისევ გამოსძახა დედამ, - ახლოს არ მიხვიდე!
მიუბრუნდნენ. პატარა ძალაყინებით წყალსადენის ღარს აცლიდნენ - თხუთმეტი გრადუსია, - აუწყა ზედამხედველმა.
ლამს: გალოპრილ მწვირეს, ჩამყაყებულ ზინზლს - საბანაო - ესე იგი, შეიძლება, არა? - დაეკითხა ნელა.
სეზონისაგან მინიჭებული განცხრომის ლექს. - თქვენი ნებაა.
ზედამხედველთან ერთად ნელა აუზისაკენ გაემართა. ზედამხედველთან ერთად ნელა უკანვე გამობრუნდა
წყლის დონე დაკლებულიყო და ბეტონის კედელს ზოლად ვერანდისაკენ. ერთ-ერთ მუშას კაბინის კარი მოჰქონდა, რომელზეც
გასდევდა წყლის მწვანე ნაკვალევი. ცხრიანი ეწერა.
ზედამხედველი სახტომ ფიცარზე გავიდა, კანაფზე - ემაგეებს ახალი ანჯამები დასჭირდება! - გასძახა ამხანაგს;
გამობმული თერმომეტრი წყალში ჩააგდო და მოწყალე ღიმილით იმანაც კვერი დაუკრა.
გამოხედა ნელას,

ზედამხედველმა ფორთოხლისფერი საბანაო კოსტუმი, არ უნდა ჰქონდესო პირი, გაუღეჭავი, ცომისა და ნაღებიანი
რეზინის თეთრი ქუდი და პირსახოცი გამოუტანა. ნელამ თავისი კრემისგან აზელილი კოშტი ელვარებას უხუნებდა მშობლისეულ
ხელჩანთა ჩააბარა და ერთ-ერთ კაბინაში შევიდა. ანაზდად რისხვას, მაგრამ სულ მალე ისევ დაირხა ხმა, - ამჯერად მჭლე,
სამარისებური სიჩუმე ჩამოწვა და ნელაც შიშმა აიტანა. ამ ბოლო გამკივანი.
ხანს ვერა და ვერ მოიწია ძველებური ხილვები, რაის სახე აღარ - ფრთხილად, ფრთხილად-მეთქი.
გაცხადებია, ან არადა, ისეთნაირი მოევლინებოდა, ნახვადაც რომ ყელში ზიდილივით მოაწვა რაღაცა, თითქოსდა დურდო
არ უღირდა. ასე ეგონა, ხილვების სამყარო ისევე მივატოვე, მოადგა წყლის ჩასადენ ხვრეტილს. მოგონებების იმ ფილმს ბოლოს
მშობლიურ კერას რომ მიატოვებენ და ახლა ის გზებიც უკვალოდ ყურით მოთრეული ფინალი მოარგეს; აკი სულ ახლახან უსმენდა
გაქრა, ხილვებში უთვალავჯერ რომ გამომივლიაო. ნაკუწ-ნაკუწ გეზელერის ხმას, უყურებდა მის ხელებს და მოწყენილობაც მძიმე
დაიფლითა ძველისძველი ფილმის ფირი, ნაცნობი კადრები ლოდად აწვა გულზე. აი, თურმე, რანი ბრძანებულან მკვლელები!
ჰორიზონტს მიაწყდა - თვალმიუვალმა შორეთმა ისინი ისევე ზის ერთი ვიღაც ხვითო მანქანის საჭესთან, ლაპარაკის დროს
შესრუტა, აბაზანის სადინარი რომ შეიწოვს ნაბან წყალს. კაზინოებში დაბუდებულ ვნებას ჩაიქსოვს ხმაში, მანქანასაც
წყალწაღებულის უკანასკნელი ხრტინვასავით გაისმა ხროტინი, მარჯვედ მართავს...
წყალი შთაინთქა და ყოველივე ის, რისგანაც ნელას ხილვები ტერასაზე გამომდგარმა დედამ როგორც იქნა ჩაიტკბარუნა
შეუკოწიწებია, უკვალოდ გაქრა: წყალმა ყველაფერი წაიღო და პირი კრემიანი ნამცხვრით და ახლა მთელი ხმით დასჭექა: - ნუ
ნელაც იმ შეხუთულ თბილ, საპნის სურნელითა და გაზის სუსტი ცელქობ! რა დამთხვეულივით დარბიხარ!
სუნით გაჯერებულ ჰაერს თუ მოყნოსავს, ბანაობის შემდეგ რომ გაზონები კარგა ხანია არ დაესუფთავებინათ: ყოველ
შეგუბდება აბაზანაში; შუშის თაროზე საპნის ქაფში გათხვრილი ნაბიჯზე ლიმონათის ჩაჟანგებული, შეღუნულ-შემოღუნული
ფუნჯი აგდია და ახლა სწორედ ის დროა, ფანჯრები გამოაღოს თავსახურები ეყარა. ნელა გასახდელში დაბრუნდა, შიშველი
კაცმა, არადა, იქ, ფანჯრის მიღმა, რაღაც სარეკლამო ფილმი გადის, ფეხები ფეხსაცმელებში წაყო და აუზისაკენ სირბილ-სირბილით
- უხეირო, უაზრო, უნიჭო. აი, თურმე რა ხვითოები ყოფილან წამოვიდა, გავხურდებიო. პატარა გოგონა გაზონზე იდგა, აუზის
კარიერის ტრფიალი ეს მკვლელები! თურმე ხელფასზე ცხოვრობენ, შორიახლო, გადაღმა მხრიდან კი ბავშვს ტერასის მოაჯირზე
ლირიკულ პოეზიაზე კითხულობენ მოხსენებებს და ომის ხელებდაყრდნობილი დედა უთვალთვალებდა - ფაშფაშა,
გახსენებაც არ უნდათ! ჭრელკაბიანი ქალი.
- ახლოს არ მიხვიდე! ვის ვეუბნები? - იჭაჭებოდა ტერასაზე აუზში ჩასასვლელო კიბის საფეხურები მოლიპული იყო,
გამომდგარი დედა და ნელამაც ხმაზე დაატყო, მთლად ცარიელი ხავსმოკიდებული. ცოტა მოშორებით, ხეთა ვარჯებსა და კაფეს

მიღმა ნელამ ბრერნის-ციხის სახურავი დაინახა, რომელზეც სადღაც ცაში უხილავი თვითმფრინავი დაგუგუნებდა და კვამლის
ქრისტიან-ხელოვანთა კავშირის თეთრი დროშა ფრიალებდა ზედ გრძელ, თეთრ ნაკვალევს ტოვებდა; თავდაპირველად კვამლი
გამოსახული ოქროსფერი მახვილით, წითელი წიგნითა და ლურჯი ჩამკვრივებულ ზოლად გაიწვართებოდა, მერე ნელ-ნელა
ჯვრით; ნება-ნება დაფაჩუნებდა სამხრეთის ნაზი ქარი და დროშაც დაიშაშრებოდა, შეიცრიცებოდა, შემოიცრიცებოდა და ზეცას
თითქოსდა თრთოდა ლურჯი ცის ფონზე. შეადნებოდა, თვითმფრინავი კი არსად ჩანდა. ნელამ მფრინავის
ნელამ ფეხსაცმელები წაიძრო, გაზონისაკენ ხელუკუღმა წარმოსახვა სცადა: თვალწინაც დაუდგა ჩაფხუტიანი მფრინავი,
მოისროლა და ფრთხილად ჩაუყვა საფეხურებს. ჯერ კოჭებამდე მისი პირხმელი, კოპებშეკრული სახე, მერე მფრინავის ადგილას
შევიდა წყალში, მერე დაიხარა და ორივე პეშვით წყალი მალ-მალე წარმოიდგინა თავი. მისი თვალებით გამოიხედა: სადღაც შორს,
შეისხურა ტანზე. ნელას ეამა, წყალი სულაც არ მოსჩვენებია ქვემოთ, პაწაწკინტელა ტბა ლაპლაპებს, ქინძისთავივით პატარა ან
მეტისმეტად ცივი; მერე წყალს მინებდა, კიდევ უფრო ღრმად ურჩხულისოდენა, ასე თუ ისე, მაჯის საათზე დიდი მაინც არ
შევიდა აუზში, ჯერ მუხლებამდე ჩადგა წყალში, მერე წელამდე. გამოჩნდება ჩამუქებულ კორომებს შუა მოქცეული ბალახისფერი
საბანაო კოსტუმი დაუსველდა და სიგრილეც ტანზე მიეტმასნა. ტბა, ნება-ნება რომ კურდღლაობს ახლა. ან იქნებ იმ სიმაღლიდან
ნელა წინ წაიხარა, წყალში დაიძირა და ნელ-ნელა გაცურა. ხელებს სულაც არ მოჩანს ტბა? ზანტად, თითქოსდა გაჭირვებით მიათრევს
ზანტად წამოიღებდა ხოლმე წინ, მერე ღონივრად მოუნიჩაბებდა, თვითმფრინავი თავის მძიმე შლეიფს - ლაჟვარდში გაწოლილ,
თითქოსდა მოაპობდა გარინდულ, ჩამწვანებულ ზედაპირს და მოყვითალო და მიცრეცილ კუდს; ძლივძლივობით მიღოღავს იგი
სიამოვნებისაგან უნებლიეთ სიცილი მოერია. ზედამხედველი უკიდეგანო ცისფერ უდაბნოში, ბოლოს კი, - სადღაც დასალიერთან
ჯერაც სახტომ ფიცარზე იდგა, თვალები ხელით მოეჩრდილებინა ხეებს მიღმა უჩინარდება. ცაში გავლებული მისი კვალი სულ
და ნელას უყურებდა. ნელამ ბასეინი ბოლომდე გაცურა, კედელთან უფრო და უფრო იცრიცება, და ბრერნიხ-ციხის თავზეც, იქ, სადაც
მოტრიალდა, ზედამხედველს ხელი დაუქნია და იმანაც ხელი პირველი კვალი გაავლო თვითმფრინავმა, ცა უკვე ისევ
დაუქნია პასუხად. პატარა გოგონამ, ის იყო, ნაბიჯის გადადგმა გადაკრიალდა; კვლავინდებურად გარკვევით მოჩანს იმ
დააპირა ბასეინისაკენ, რომ ფაშფაშა და კაბაჭრელა დონდროხამ მთრთოლვარე თეთრი დროშის უდრეკი და მტკიცე ღერძი,
იმწუთსავე დასჭექა: რომელზეც ოქროსფერი მახვილი, წითელი წიგნი და ლურჯი
- ახლოს არ მიხვიდე! ჯვარია გამოსახული - საგულდაგულოდ მოფიქრებული
გოგონამ მარჯვენა ფეხი მაშინვე უკან გადმოდგა. ნელა სიმბოლოები.
ახლა ზურგზე გაწვა და ნება-ნება გამოცურა გულაღმა: ამასობაში სემინარის მონაწილენი ახლა ალბათ ყავას მიირთმევენ,
გახურდა კიდეც, უცხო საბანაო კოსტუმს შლამის სუნი დაჰკრავდა. აღტაცებით ლაპარაკობენ გეზელერის მოხსენებაზე, წამდაუწუმ

კვერს უკრავენ ერთიმეორეს და საყოველთაოდ იმ აზრს იზიარებენ, ნელამ ზედამხედველს ფული გადაუხადა, გაუღიმა და
რომ ჯერ ყველაფერი როდია დაკარგული! სახეგაბადრულმა ზედამხედველმაც ხელიდან აართვა სველი
ნელამ გულაღმა ერთხელაც გაცურა ნელ-ნელა, ქუდიდან საბანაო კოსტუმი, ქუდი და პირსახოცი.
ჩამონაჟონი და დამყაყებული წყლის მომწარო წვეთები ტუჩებზე გზაზე გამომდგარმა ავტობუსმა ისევ დააყვიტყვიტა, კვლავ
მოადგა, მერე კი, უნებლიეთ ისევ მოერია სიცილი. ხმადაბლა ხალისიანად შემოსძახა საფოსტო საყვირმა, ნელამ ხელი დაუქნია
იცინოდა, წყალმა შვება მოუტანა თითქოს. მძლოლს და ავტობუსისაკენ გაიქცა.
ტყის მხრიდან საფოსტო ავტობუსი გამოჩნდა, მერე მძღოლი მოთმინებით ელოდა, ამასობაში ბილეთებიანი
მექანიკური საყვირის ხმა დაირხა, მიკლაკნილ-მოკლაკნილ გზებზე ტყავის ჩანთაც გაეხსნა.
გაუთავებელი ძახილისაგან რომ ჩახლეჩილიყო ლამის. პირზე - ბრუნამდე, - უთხრა ნელამ.
მომდგარი ღიმილით ნელამ უკან გამოცურა, წყლიდან ამოძვრა და - ცენტრში ჩამობრძანდებით?
კიდევ ერთხელ აჰხედა ცას: თვითმფრინავის ნაკვალევი უეცრად - არა, რინგშტრასეზე.
თავქვე ეშვებოდა და სადღაც ტყის მიღმა უჩინარდებოდა. ნელამ - მარკა და ოცდაათი.
ვერანდას ჩაუარა და თავისი კაბინისაკენ გაეშურა. ზედამხედველს ნელამ მარკა-ნახევარი მისცა მძღოლს და უთხრა:
ანაზდად ისევ გაებადრა სახე. კაბინაში ფიცარფენილს გარდასული - ხურდა დაიტოვეთ.
ზაფხულის - შმორისა და ნესტის სუნი ასდიოდა. ღარების პირზე მძღოლმა კარი მოხურა, საჭესთან რაღაც ღილაკს დააჭირა
თეთრად ქათქათებდა ობი, თვითონ ღარებში კი, იქ სადაც მეტი თითი და ვიდრე ავტობუსი დაიძვრებოდა, საფოსტო საყვირმა
სისველე იყო, ბიბკი ჩამწვანებულეყო: კაბინის ყვითლად შეღებილ ერთხელაც დაიყვიტყვიტა.
კედლებზე საღებავი დამსკდარიყო, ხოლო თეფშისოდენა
ერთადერთ ადგილას, სადაც ახალივით ბზინავდა საღებავი, თავი XVIII
წარწერა მოჩანდა: „ქალი თუ გიყვარს, თვითონ ის ქალია
ბედნიერი“. სიტყვები ლამაზი და გაკრული ხელით ეწერა. აი, - ამ ამბავს ბოლო უნდა მოეღოს, - თქვა ალბერტმა და
ასეთი ხელით თუ მიაწერენ ხოლმე ვილჰელმ ტელზე დაწერილ მარტინს ისე გახედა, გეგონებოდა, პასუხს ელისო მისგან, მაგრამ
თხზულებებს: „ცუდია“, „კარგია“, ან „დამაკმაყოფილებელია“. ბიჭმა არაფერი უპასუხა. ალბერტი აღგზნებული ჩანდა და
- ახლო არ მიხვიდე! - ქალის ხმა დამჭლევებულიყო, აღარ მარტინიც შეწუხდა: ვერ გაეგო, ნუთუ მისი დაგვიანება იყო ასეთი
იყო ნამცხვრის კრემით ჩამსუყებული. - ახლოს არ მიხვიდე-მეთქი, აღელვების მიზეზი? მარტინი ვერც იმას მიხვდა, ეს ფრაზა მის
ვის ვეუბნები? მიმართ იყო ნათქვამი თუ ისე, საერთოდ.

- ბოლო უნდა მოეღოს, - ისევ გაიმეორა ალბერტმა. ეტყობა, დაინახავდა ხოლმე. ვინღა არ იყო იქ, ამორალური ყოფაქცევის
მართლაც შეკითხვას ელოდებოდა და მარტინმაც გაუბედავად ქალებიც და პატიოსნებიც. ბრილახის დედა ამორალური
ამოღერღა: ყოფაქცევის ქალებს ედგა თავში, მწკრივის ბოლოში კი, იქ, სადაც
- რას უნდა მოელოს ბოლო? უპატიოსნესი ქალებისათვის მიეჩინათ ადგილი, პოსკეს დედასთან
მაგრამ ზუსტად ამ დროს ალბერტმა მანქანა გააჩერა, და ფრაუ ნიგერმაიერთან ერთად ფრაუ ბორუსიაკიც იდგა.
გადმოვიდა და უთხრა: დედამისს მარტინი სადღაც შუა დარბაზში ხედავდა ხოლმე და
- ბოლდასთან შევივლი ეკლესიაში, ავიმგზავროთ. მისი ადგილი ამოდენა მწკრივში არ იყო მთლად გარკვეული: დედა
იცოდა, ალბერტი მოსვენებას კარგავს, შინ მისვლა რომ ხშირ-ხშირად იცვლიდა ადგილს, ხან ფრაუ ბორუსიაკთან
დამაგვიანდებაო. და როცა გაახსენდა, ოთხი საათი ვაცდევინე, დადგებოდა, ხან ჰაინრიხის დედას ამოუდგებოდა გვერდში. ერთი
მერე კი სად არ ვაძებნინეო თავი, აწრიალდა. მარტინმა ისიც ბოლოდან მეორეს მიაწყდებოდა და ისე დაკინკილობდა წინ და
იცოდა, ალბერტი წუთს ვერ გაძლებსო უჩემოდ, მაგრამ ამის უკან, აი, მულტიპლიკაციურ ფილმებში რომ ნახავ ხოლმე.
შეგრძნება სიხარულს კი არ ანიჭებდა, პირიქით, რაღაც უსიამო მარტინმა საცავში შესასვლელს მიაშტერა მზერა, თან იმაზე
გრძნობას აღუძრავდა. იმ ბიჭების ოჯახში, ვისაც ალალი მამები ფიქრობდა, ალბერტს სიტყვა „მამა“ თუ შეეფერებაო, მაგრამ ეს
ჰყავდათ, სხვაგვარად ხდებოდა ყოველივე. მამები შვილებს სულაც სიტყვა ვერა და ვერ მოერგო ალბერტს. მასწავლებელი,
არ დაეძებდნენ ქუჩა-ქუჩა და არც მოსვენებას კარგავდნენ, თუკი მაგალითად, ზედგამოჭრილი „მამა“ იყო, ასეთივე იერი ჰქონდა
შვილებს დააგვიანდებოდათ. ეგ იყო, წარბშეკრულნი დურგალს, შეიძლება, გლუმიც მამად ჩაგეთვალა; აი, ალბერტზე კი
დაუხვდებოდნენ, ლაზათიანად მიბეგვავდნენ და მშივრებს ვერაფრით ვერ იტყოდი, „მამაო“. ალბერტს ვერც „ძმად“
გაისტუმრებდნენ დასაძინებლად; ცოტა არ იყოს მკაცრი სასჯელია, მონათლავდი და თუმც იგი არ იყო ნამდვილი ძია, ყველაზე მეტად
მაგრამ სავსებით გასაგები. მარტინი იმას კი არ ნატრობდა, მაინც „ძიობა“ შეეფერებოდა.
მიმტყეპავდესო ალბერტი, სულ სხვა რაღაცას ელოდა მისგან, სულ მალე ხუთი საათი შესრულდებოდა და მარტინს
მაგრამ გარკვევით თავადაც არ იცოდა, რა უნდოდა, აზრითაც ვერ შიმშილისაგან გული უწუხდა, ექვსი საათისათვის კი ბიტენჰანში
წარმოედგინა. კაცმა რომ თქვას, ბევრჯერ გაეგონა ისეთი სიტყვა, უნდა წასულიყვნენ. ძია ვილი ალბათ ანკესებსაც გადაარჩევდა
ბუნდოვანიც რომ იყო და გაურკვეველიც, მაგრამ ამ სიტყვებს უკვე, ჭიაყელებსაც ამოქექავდა და ვინ იცის, ზის ახლა მდელოზე
სავსებით გარკვეულ აზრებსა თუ წარმოდგენებს უკავშირებდა. აი, სახელდახელოდ შეჭედილ ფეხბურთის კართან და ბადეს კემსავს;
სიტყვა „ამორალურზე“ როცა ფიქრობდა, თვალწინ უზარმაზარი მერე ბადეს მავთულით დაამაგრებს ძელზე და სახეგაბადრული
დარბაზი წარმოუდგებოდა და ყველა ნაცნობ ქალს იმ დარბაზში

სოფელში გაქანდება ბიჭების დასაძახებლად. ასე რომ დღესაც გაიყვანა, იქ პარკს შემოუარა და რინგშტრასე გადაჭრა. ქალაქის
ითამაშებენ ხუთი ხუთზე. განაპირას ჯერ ბარაკები გამოჩნდა, მერე მოტიალებული ყანები.
ალბერტი ბოლდასთან ერთად დაბრუნდა. მარტინი უკანა ალბერტს ტყისაკენ მიჰყავდა მანქანა, ბოლდა დროდადრო თვალს
სავარძელში გადაჯდა, თავისი ადგილი კი ბოლდას დაუთმო. გააპარებდა ხოლმე მისკენ. ტყის პირას ალბერტმა მანქანა გააჩერა.
მანქანაში ჩაჯდა თუ არა, ბოლდა მარტინისკენ შემობრუნდა, მერე - აქ დამიცადეთ, - სიტყვა დააგდო ალბერტმა - ახლავე
კისერზე შემოაჭდო ხელი და ლოყაზე წაუთათუნა. ბოლდას გრილ, დავბრუნდები.
ნამიან, იატაკის გაუთავებელი რეცხვისაგან აწითლებულ თხელ მერე მანქანიდან გადმოვიდა და ძველი ფორტისკენ ჩაუყვა
ხელს თუთქისა და საპნის სუნი უდიოდა, თითებზე კი ბოლდას გზას, შუაგზაზე უცებ გვერდზე გაუხვია, ფერდობისკენ გაემართა
მოთეთრო ღრმულები აჩნდა. და ჩირგვნარში გაუჩინარდა, მაგრამ ცოტა მოშორებით, ტანდაბალ
- აი, ხომ ხედავ, არსადაც არ დაკარგულა, - მიუბრუნდა იგი ჩირგვებთან ისევ გამოჩნდა ალბერტის თავი. ალბერტი
ალბერტს, - რას ნერვიულობ ნეტავი, მიტყიპე ერთი გემრიელად, მდელობისაკენ მიდიოდა, რომლის შუაგულში უზარმაზარი
ახი იქნება მაგაზე. ბერმუხა იდგა. ალბერტმა ერთ ხანს იქაურობას უცქირა, მერე
ბოლდას გაეცინა, მაგრამ ალბერტმა თავი გააქნია და თქვა: ფერდობის ყველაზე დაქანებულ ადგილას ჩამოირბინა და
- ამ ამბავს ბოლო უნდა მოეღოს, თავიდან უნდა დავიწყოთ. ფორტისაკენ გაემართა.
- რა დავიწყოთ თავიდან? - გაუბედავად იკითხა მარტინმა. - ნუ წახვალ ბიტენჰანში, - ხმადაბლა უთხრა ბოლდამ, ისე
- ახლებურად უნდა ვიცხოვროთ. შენ ბიტენჰანში რომ მარტინისტკენ არც შემობრუნებულა... - ან არადა, მეც
გ ადახვალ საცხოვრებლად, სკოლაშიც იქ ივლი, მერე ბრერნიხის წამიყვანე.
გიმნაზიაში შეხვალ, მეც იქ დავსახლდები. მარტინი შეკრთა: ბოლდას ცრემლი ახრჩობდა თითქოს.
აღელვებისაგან ბოლდა სავარძელში აწრიალდა. - ვის ანაბარა გვტოვებ? ბებია მაინც შეიცოდე!
- რას ამბობ? შიში ამიტანს ხოლმე, უთქვენოდ რომ მარტინმა არაფერი უპასუხა: ალბერტს ადევნებდა თვალს.
წარმოვიდგენ სახლს. თუ მართლა ასე გადაწყვიტე, მაშინ მეც იგი მიწიდან ამოძვრა თითქოს და ახლა მანქანისაკენ მოდიოდა.
წამიყვანე ბიტენჰანში. საქონლისა ცოტა რამ მეც გამეგება. - წამომყევი, რაღაც უნდა გაჩვენო... - მერე ბოლდას
ალბერტს არაფერი უპასუხნია. გზაჯვარედინამდე მიუბრუნდა: - თუ გინდა, მანქანაში დაგველოდე; - მაგრამ ბოლდა
ფრთხილად მიჰყავდა მანქანა, ჯერ ხეივანი ჩაიარა, მერე მაინც გადმოვიდა მანქანიდან და სამივენი მოასფალტებულ გზას
ჰოლდერლინშტრასეზე გაუხვია, მაგრამ ეკლესიასთან არ ჩაუყვნენ, ციხესიმაგრისაკენ რომ მიემართებოდა. მარტინს გული
შეუჩერებია, გზა გააგრძელა და მანქანა ნოვალისშტრასეზე შეუღონდა, ბრილახთან და სხვა ბიჭებთან ერთად რამდენიმეჯერ

ნამყოფიც იყო აქ. გრებჰაკესა და ვოლტერსის ურცხვობასაც ხომ - წავალ, მანქანაში დაგელოდებით, - თქვა უცებ ბოლდამ. -
სწორედ იმ ბუჩქებში მოჰკრა თვალი, სადაც ალბერტი გაუჩინარდა სოკოებოს ყიდვას აპირებ?
ახლახან. ეს ადგილი სახლიდან ნახევარი საათის სავალზე იყო და - არა, - უპასუხა ალბერტმა, - მინდა მარტინს ვუჩვენო ის
ბიჭებსაც ეხალისებოდათ ხოლმე ფორტის გარშემო შემოვლებულ ადგილი, სადაც სამ დღეს აყურყუტეს მამამისი.
და ამომშრალ თხრილში თამაში, აქედან გემების ანძებსაც - აქ მოხდა ის ამბავი?
დაინახავ, რაინზე რომ მიცურავენ, ნაირნაირ საზღვაო ალმებსაც, ალბერტმა კვერი დაუკრა. ბოლდას მკლავებზე კანი
მაგრამ თვითონ მდინარე არ ჩანს. აი, ფორტის სახურავიდან კი აებურძგლა, გეგონებოდა, შესცივდაო და ხმაამოუღებლად უკანვე
რაინიც მოჩანს, ომის დროს დანგრეული ხიდიც; რკინის კოჭები აუყვა მოასფალტებულ გზას. ვიდრე ალბერტი ალაყაფის კარზე
უშნოდაა წყლიდან ამოშვერილი. ზედ მდინარის პირზე აბრახუნებდა, მარტინი ყვითელ აბრას ათვალიერებდა, რომელზეც
ჩოგბურთის წითელი კორტებია, დაფუსფუსებენ თეთრ ფორმებში შავი ასოებით ეწერა: „ჟორჟ ბალომენი - კვალსათბურის
გამოწყობილი ჩოგბურთელები. დროდადრო იქიდან სიცილი, ან შამპინიონები“.
მსაჯის შეძახილი აღწევს, მომაღლო და თეთრად შეღებილ - აი აქ მოკლეს აბსალომ ბილიგი, კაცი, რომელმაც მამაშენის
კოშკურაზე რომ ზის ხოლმე. მარტინი სულ ერთი-ორჯერ თუ პორტრეტი დახატა.
ყოფილა აქეთ, იმიტომ რომ ალბერტს ეშინოდა მისი ამსიშორეზე მარტინი შიშმა აიტანა. კაზემატიდან მძიმე სუნი სცემდა:
გაშვება. მარტინი ახლა უკვე შეშფოთებული უცქერდა ალბერტს, ფუნის, ბნელი და ნესტიანი სარდაფის სუნი. ბოლოს კარი გაიღო
ტყუილად ხომ არ მომიყვანდაო აქ. ვიდრე გზას ჩაათავებდნენ, და ხელებდათხვრილი გოგონა გამოჩნდა. გოგონა ჩალის ღეროს
ირგვლივ სიჩუმე იდგა. სადღაც ბავშვების ჟრიამული გაიგონეს და ალავლავებდა პირში, ალბერტის დანახვაზე კი დანანებით
ვიღაც ქალმა დაიძახა - ახლოს არ მიხვიდე! ჩაილაპარაკა.
პორტის სახურავზე ლამაზად მოცემენტებული კიბით - ეეჰ. მეგონა, ნაკელი მოიტანეს-მეთქი.
შეიძლება ასვლა, დიდ და შავად შეღებილ ალაყაფის კართან რომ მაშ, მოკლეს? კი მაგრამ, მოკვლით ხომ მარტო ფილმებში
იწყება. სახურავზე შადრევანი ჩქეფს, ვარდები წითლად კლავენ, დეტექტიურ რომანებში, ან ბიბლიაში: კაენმა, მაგალითად,
ღუდღუდებს, იქვეა ორივე პლატო, ცაცხვის ხეებით რომ იწონებს აბელი მოკლა, დავითმა - გოლიათი. მარტინს ეშინოდა
თავს, ხოლო თუკი პლატოს განაპირას ამოყვანილ პატარა კედელზე კაზემატების სიღრმეში შესვლა, მაგრამ ალბერტმა ხელი ჩასჭიდა
აძვრები, რაინი ხელისგულივით გამოჩნდება. მარტინმა ის იყო, და კაზემატისაკენ წაიყვანა. მიწისქვეშა დერეფნებში სანახევროდ
კიბე აირბინა, მაგრამ ალბერტი ალაყაფის კართან შეჩერდა და ბნელოდა: ჭერში დატანებულ მინის სქელ ფილებში ძლივს
მარტინი უკანვე გამოაბრუნა. აღწევდა დღის სინათლე, აქა-იქ კედლებზე მუყაოს შუქფარიანი

ნათურები ბჟუტავდა და მაღალ, თითქოს დამრეცად გაკიდულ გოგონამ, პირში რომ ჩალის ღეროს ალავლავებდა, უკან
კვალთა რიგს დასციმციმებდა. კვლები ყველგან ფენა-ფენად იყო დაიხია და ალბერტს გზა დაუთმო. ხის ფარდულიდან მის
დასმული და ცხრაფურცელა ღვეზელს წააგავდა; სულ ქვედა ფენა შესახვედრად ვიღაც კაცი გამოემართა. თავზე ტილოს კარტუზი
ნაკელისა და მიწისაგან შეეზილათ, მომდევნო ფენად მომწვანო- ეხურა, ნაცრისფერი სამუშაო ხალათი ეცვა. კაცი სიგარეტს
ყვითელი ფერის ნაკელი დაედოთ, მერე ისევ მიწიანი ფენა აბოლებდა და მისი შემყურე იფიქრებდი, ნაცრისფერი კვამლის
დაესვათ. მაგრამ მიწა ამ კვალში მუქი იყო, თითქმის ჩაშავებული ბოლქვები ამ სათნო, ჩამრგვალებულ სახეს ასდისო.
და აქა-იქ ყვიციან თეთრ შამპინიონებს წამოეყოთ თავი, ქუდებზე - ო, ნაკელი მოიტანეთ? - იკითხა კაცმა, - კიდევ კარგი! ამ
რომ მიწის პატარ-პატარა კოშტები შერჩენოდათ. თვითონ კვლები ბოლო ხანს გაჭირდა, ვეღარსად ვშოულობ.
პიუპიტრებს წააგავდა, იდუმალ პულტებს, საიდანაც თავისთაცად - არა, - უპასუხა ალბერტმა, - ისე შემოვიარე, ერთ დროს აქ
ამოზრდილიყო უშნო, დაღრეკილი და თეთრი კლავიშები; სოკოებს საკონცენტრაციო ბანაკი იყო. ამ კაზემატში მე და აგერ ამ
ორღანოს სარეგისტრო ღილაკებს მიამგვანებდი - თუმცა კი, მაინც ყმაწვილის მამა სამ დღეს ვყავდით გამომწყვდეული. ერთ-ერთი
იმას იფიქრებდი, რაღაც სხვა, საეჭვო მიზნებს ემსახურებიანო. ჩვენი მეგობარი კი ნაცისტებმა სწორედ აქ გამოასალმეს
მაშასადამე, აქ ხალხს კლავდნენ. ესე იგი, ნაცისტებმა სიცოცხლეს.
სწორედ აქ დააოსეს ცემით მამამისი და ძია ალბერტი, აქ გათელეს კაცმა უკან დაიხია, ტუჩზე გადმოკიდებული სიგარეტი
ისინი ჩექმებით. მარტინმა რიგიანად არც კი იცოდა, რას შეუტოკდა, მერე ქუდი შუბლზე ჩამოიფხატა და ხმადაბლა
წარმოადგენდნენ ნაცისტები, მაგრამ ერთი რამ ცხადი იყო: აღმოხდა:
ალბერტი ნაცისტებზე სულ სხვა რამეს ლაპარაკობდა, - Mon dier[13]!
მასწავლებელი კიდევ სულ სხვას. სკოლაში, მაგალითად, ალბერტმა მიმოიხედა, თვალი მოავლო პირქუშ, ნესტიან
ამორალური საქციელი ყველაზე დიდ ცოდვად მიაჩნდათ, ეს რა კედლებსა და ბნელ ტალანებს. ყველგან პიუპიტრის მაგვარი
საშინელებააო - გაიძახოდნენ, მაგრამ თვითონ მარტინს ბრილახის კვლები წამოემართათ - ორღანოს პულტები, საიდანაც დაღრეკილი
დედა სულაც არ ეჩვენებოდა საშინელ ქალად, საშინელი ის სიტყვა კლავიშები ამოზრდილიყო. კვლებს თხელი ბუღი ასდიოდა და
იყო მხოლოდ, ხაბაზს რომ მიახალა მან. აი, ალბერტი ამბობს, მარტინს მოეჩვენა, კლავიშებიდან მიწაში უხილავი მავთულებიაო
საშინელებააო ნაციზმი, მაგრამ სკოლაში მსგავსსაც ვერ გაიგონებ: გაყვანილი, იქ კი, სიღრმეში, სიკვდილია გატრუნული და ისიც
მასწავლებელს თუ დაუჯერებ, რუსები გაცილებით საშინელი ელის, ვიდრე რომელიმე კლავიშს თითს დააჭერენო.
ხალხია, ვიდრე არც თუ ისე საშინელი ნაცისტები. კედელში ჩასობილ ლურსმანზე რამდენიმე ნაცრისფერი
ხალათი ეკიდა. ტალანის სიღრმეში ხელებდათითხნილი გოგონა

იდგა, ახლა იგი შამპინიონებს ახარისხებდა და დიდ კალათში სახეგაბადრული გაქანდა ახალმოსულის შესახვედრად, მერე
ყრიდა. იქვე შემინული კაბინის მიღმა ვიღაც ქალი იჯდა და გადასაბმელს დაეჯაჯგურა და ჯერ კიდევ თბილი, ოხშივარიანი
ნუსხებს ადგენდა. თმა სახვევებით დაემაგრებინა, ხელში ნაკელით პირთამდე სავსე მისაბმელი ორივემ ფორტისაკენ
ავტოკალამი ეკავა და ქაღალდის ვიწრო კუპონებზე გულდასმით გააგორა.
გამოჰყავდა ციფრები და სიტყვები. ვიღაც ბიჭმა, სახურავზე რომ - ძლივს ვიშოვე, - თქვა ახალმოსულმა. - ფრთხილად უნდა
თამაშობდა, ჯოხით სათბურის ჭერში დაბნეულ მინაზე დააკაკუნა ვიყოთ, ცხენოსნობის სკოლაში ვიღაცა კვანტის დადებას
და ბნელი ტალანის სირმიდან ანაზდად ექო დაირხა; გვიპირებს.
გამოქვაბულში გეგონებოდა თავი. მერე სახურავზე ვიღაც ქალმა ალაყაფის კარს მიღმა, აშმორებულ სიბნელეში, ჯერ
იკივლა: მისაბმელი გაუჩინარდა, მერე ორივე კაცი, მაგრამ კაზემატის
- ფრთხილად, ფრთხილად-მეთქი, არ გესმის! სიღრმიდან კიდევ კარგა ხანს აღწევდა ცალკეული ფრაზები:
- აი, აქ მოკლეს სადღაც: მიწასთან გაასწორეს, - თქვა - „ცხენოსნობის სკოლა“, „სიფრთხილე გვმართებს“,
ალბერტმა, - გვამს ვერსად მიაგნეს. „კონკურენცია“. მერე ფორტიდან ის გოგო გამოვიდა, ჩალის ღეროს
უცებ ალბერტმა მარტინს ჩასჭიდა ხელი და ერთ-ერთი რომ ალავლავებდა და ჭიშკარი ჩარაზა.
დერეფნისაკენ გაუხვია. ბნელ ნიშასთან, სადაც მარტინს ერთი სული ჰქონდა, ვიდრე ფორტის სახურავზე
დაღრეკილკლავიშიანი პიუპიტრები თითქოსდა მიჯრილიყვნენ აძვრებოდა, იფიქრა, ვარდებსა და შადრევანს შევათვალიერებ,
ერთმანეთთან, ალბერტი შეჩერდა და ხმადაბლა უთხრა: რაინსაც გავხედავო. თავის ნებაზე რომ მიეშვათ, მარტინი არც
- ამ ადგილას მამაშენი აწამეს, ორივენი აქ გაგვთელეს ამომშრალ თხრილში დაიზარებდა ჩაძრომას; თხრილში მთელს
ჩექმებით. გახსოვდეს ეს ამბავი! გაყოლებაზე ბეტონის ხავსმოკიდებული ნატეხებია მიმოყრილი,
- Mon dier! - ისევ აღმოხდა ნაცრისფერხალათიან კაცს. თხრილის პირზე კი ძველი ალვებისა და მუხის ხეები შრიალებენ.
- რა დამთხვეულივით დაქრიხარ! - ისევ იყვირა სახურავზე მაგრამ ალბერტი ხელს არ უშვებდა მარტინს და ჩირგვნარის
ვიღაც დედიკომ. გასწვრივ ასფალტირებული გზისაკენ მიჰყავდა. ბოლდა მანქანის
ალბერტმა ნაცრისფერხალათიან კაცს ხელი გაუწოდა: შორიახლო მიწაყრილზე ჩამომჯდარიყო და ორივეს ხელს
- გვაპატიეთ შეწუხებისათვის, - და მარტინი უკანვე უქნევდა.
წაიყვანა ალაყაფის ღია კარისკენ. გარეთ მისაბმელიანი მსუბუქი - რა დამთხვეულივით დაქრიხარ! - ისევ დაიყვირა ერთ-
მანქანა იდგა, ვიღაც კაცს ნაკელი მოეტანა. ეტყობა, სწორედ მას ერთმა დედიკომ ფორტის სახურავზე.
ელოდებოდნენ ასე მოუთმენლად. ნაცრისფერხალათიანი კაცი

- ფრთხილად, ფრთხილად-მეთქი! - დაიძახა მეორემ. - ამახსოვრდებოდა ეს ყოველივე: სამუდამოდ ამახსოვრდებოდა

ახლოს არ მიხვიდე! მქისი სუნი, ნაკელი, უხილავი მავთულები და უცნაურ
ხმა არ ამოუღიათ, ისე ჩასხდნენ მანქანაში, ბოლდა ახლა პიუპიტრებზე ამოზრდილი ის კლავიშები, ორღანოს რეგისტრებს
უკანა სავარძელში მოკალათდა; ჯერაც უდიოდა საგულდაგულოდ რომ წააგავდა. მაშასადამე, იქ ხალხს კლავდნენ! - და მარტინის
მორეცხილი იატაკის სუნი: ერთმანეთში არეული წყლის, თუთქისა მეხსიერებაში ეს ყოველივე ისევე ჩაიბეჭდა, როგორც ფოვინკელის
და ნიშადურის სუნი. ბოლდა აკი ცოტაოდენ ნიშადურსაც სარდაფში გატარებული წუთები.
ჩაასხამდა ხოლმე ვედროში. - ღმერთო ჩემო, - აღმოხდა ზურგსუკან ბოლდას, - ბავშვს
მარტინი ალბერტთან დაჯდა წინა სავარძელზე და, როცა მაინც ნუ მოგვაშორებ. რასაც მეტყვი, ყველაფერს გავაკეთებ, თავს
ალბერტს გახედა, ანაზდად შეკრთა: ამ რამდენიმე საათში არ დავზოგავ, ოღონდ კი აქ დატოვე,
ალბერტი თითქოსდა დაბერდაო, ახლა იგი თითქმის ისეთივე - ჰო, - გაუბედავად დაიწყო მარტინმა, - ბრილახიც წამოვა
ბებერი გეგონებოდა, როგორც მასწავლებელი, ანდა დურგალი. ბიტენჰანში? - მარტინს ჰაინრიხი დაუდგა თვალწინ, რომელსაც
მარტინი გუმანით მიხვდა, ამაშიც ნაცისტებს მიუძღვითო ბრალი აღარც ძია ლეო ეყოლებოდა გვერდით და აღარც ათასი საზრუნავი
და უცებ შერცხვა, რაკი ხეირიანად არც კი იცოდა, ვინ იყვნენ ისინი. დააწვებოდა მხრებზე; აგერ ჰაინრიხი კარაქწასმულ პურს ჭამს, ძია
მართალია, ეჭვიც არ ეპარებოდა, - ალბერტი არაფრის დიდებით არ ვილი კი, დაცარიელდება თუ არა საკარაქე, ჰაინრიხს გაუღიმებს,
მეტყვისო ტყუილს და ნაცისტები მართლაც საშინელი ხალხი ისევ აავსებს საკარაქეს და ჰაინრიხს მიუჩოჩებს, - წამოვა თუ მარტო
იქნებოდაო, მაგრამ ასე იყო თუ ისე, ამ აზრს ალბერტი ადგა მარტო: ვიქნების იქ? - ახლა უკვე გადაჭრით იკითხა მარტინმა.
უმრავლესობას ისინი სულაც არ მიაჩნდა მაინცდამაინც საშინელ - შენთან ერთად მე წამოვალ, - უპასუხა ალბერტმა, - მეც
ხალხად. ბიტენჰანში დავსახლდები, ჰაინრიხი კი სტუმრად ჩამოვა ხოლმე.
ალბერტმა მკლავზე წაავლო ხელი, მაგრად მოუჭირა და მანქანით წამოვიყვან, ქალაქში ხომ ყოველდღე მომიწევს საქმეებზე
უთხრა: ჩასვლა, სადაა იქ იმდენი ადგილი, ორივეს გეყოთ, ამასთანავე,
- სამუდამოდ დაიმახსოვრე, ახლა რაც ნახე. აბა ერთი ჰაინრიხს არც დედამისი გამოუშვებს, თვითონაც იცი, უჰაინრიხოდ
გაბედე და დაივიწყე! ძალიან გაუჭირდება.
- არა, არა, ყოველთვის მემახსოვრება, - სხაპასხუპით მოუგო - ჰაინრიხი მარტო ვერ წამოვა, ვილმაც უნდა წამოიყვანო, -
მარტინმა. მორიდებით დააყოლა მარტინმა და თავი ახალ სკოლაში
იმ ადგილას, სადაც ალბერტმა მოუჭირა ხელი, ტკივილი წარმოიდგინა, უცნობ ბიჭებთან ერთად, იმ სკოლიდან სულ
დიდხანს არ გაყუჩებია და მარტინიც გრძნობდა, როგორ

რამდენიმე ბიჭს იცნობდა, ვისთანაც ფეხბურთს თამაშობდა მაგრამ ბოლდა მაინც იცრემლებოდა და მარტინს აშინებდა
ხოლმე. მისი ცრემლი. ერთხანს ხმა არ გაუღია არც ერთს და მანქანაში
- ვილმა რა შუაშია? ბოლდას სლუკუნი ისმოდა მხოლოდ.
- სახლში თუ არავინაა, ლეო სცემს ხოლმე ბავშვს და ისიც
ტირის, როცა ლეოსთან რჩება. თავი XIX
- არაფერი გამოვა, - თქვა ალბერტმა, - სამი ბავშვი რა
სინდისით ჩავუყვანო დედაჩემს? გაიგე, ყოველთვის ხომ ვერ ნელამ თვალები დახუჭა, მერე გაახილა, ისევ დახუჭა,
იცხოვრებ ჰაინრიხთან ერთად! კიდევ გაახილა, მაგრამ ხილვა არ გამქრალა: ჩოგბურთელები
ალბერტმა სიჩქარე გადართო, გაჩუმდა და ევანგელიურ თავქვე მოუყვებოდნენ ხეივანს; მოდიოდნენ წყვილ-წყვილად, სამ-
ეკლესიას შემოუარა. ცოტა ხნის შემდეგ ალბერტმა ისევ განაგრძო სამნი. თეთრ ტანსაცმელში გამოწყობილი ეს ნორჩი გმირები
ლაპარაკი. ისე ლაპარაკობდა, აი ცნობათა ბიუროს მოხელე რომ თითქოსდა ვიღაც რეჟისორის ნება-სურვილით გამოჩნდნენ
აგიხსნის, - სხვათაშორის, ზანტად. ამ უცხო სიბრძნეს ალბერტი ისე კადრში და ისევ რეჟისორისაგან დამოძღვრებულნი, ამჯერად აღარ
ქადაგებდა, გეგონებოდა ცნობას იძლევაო; ცნობის ტექსტი ერთხელ ეპირებოდნენ ეკლესიის ჩრდილში შეყოვნებას, რათა საფულედან
და სამუდამოდ დადგენილია უკვე და მოხელის ხმას ფული ამოეღოთ. მხნედ მოაბიჯებდნენ ტანლერწამა გმირები
გულგრილობას თუ დაატყობ მხოლოდ. ხეივნის ჩამწვანებულ ბინდბუნდში, მოაბიჯებდნენ და იმათი
- ერთ მშვენიერ დღეს ხომ მაინც დაგვშორდები ყველას, შემყურე იფიქრებდი, ლერწამთა პროცესია წინდაწინ შერჩეულ
მეც, დედაშენსაც, ჰაინრიხსაც, ამასთანავე, ბიტენჰანი სულაც არაა მარშრუტს გაუყვაო. მოსიარულე ეს ღეროები ჯერ ეკლესიას
დასაკარგავში. შენთვის იქნება უკეთესი, იქ რო დარჩე... შემოუვლიდნენ გარს, გადაჭრიდნენ ქუჩას, მერე კი პარკის
- ჰაინრიხს არ შევუაროთ? - იკითხა მარტინმა. შესასვლელთან გაუჩინარდებოდნენ. ნუთუ ეჩვენება ნელას ეს
- არა, მოგვიანებით გამოვუვლით. ჯერ დედაშენს უნდა ყველაფერი? ან იქნებ ბანკეტს იხდის ჩოგბურთის კლუბი? ასეა თუ
დავურეკო, მერე სახლში მივიდეთ. შენი ნივთები გვაქვს ისე, ტურნირი ნამდვილად არ უნდა ჰქონდეთ: რაიმე მატჩი რომ
წამოსაღები, ახლავე უნდა წავიღოთ ყველაფერი, რაც პირველ გაიმართება, ნელა მაშინვე შეიტყობს ხოლმე: გაიგონებს
ხანებში დაგჭირდება. კარგი ერთი, - მიუბრუნდა ალბერტი ნაცრისფერი ბურთების რაკარუკს, შეძახილებს. ნელას თვალწინ
ბოლდას, - გეყოფა ფლუკუნი. დაუდგა კორტების ველური სიწითლე, იქვე კაფეში მწვანე
ბოთლები აწკარუნდება ხოლმე, მოშორებით კი უჩინარი გემების
ანძები ჩაცურდება ჭრელ-ჭრელი ალმებით დამშვენებული, ნელ-

ნელა გაცურდებიან ალმები, გეგონება, კულისადან ვიღაცის მოუყვებოდა გზას, სასოწარკვეთილი ჩანდა, მაგრამ ასე იყო თუ
უხილავი ხელი ექაჩებაო და ბოლოს, კვამლის შავ ღრუბლებში ისე, მაინც მოდიოდა ხოლმე.
გახვეულნი, ჰორიზონტს შეერევიან. ახლა კი ეს ხილვა ვეღარ მოიწია ნელამ. სამაგიეროდ
ნელამ მოსიარულე ლერწმების დათვლა დააპირა, მაგრამ ხეივანში ნამდვილად უცქერდა მოსიარულე ღეროებს; ამ ამბავს
მალევე მობეზრდა: ოცზე რომ ავიდა, სათვალავი აერია, იმიტომ წყალი არ გაუვიდოდა, იმიტომ რომ ნელამ ისიც ნახა, ბოლოს რომ
რომ მოდიოდნენ და მოდიოდნენ გაუთავებლად, იცინოდნენ, დაცარიელდა ხეივანი; როგორც იქნა, ჩაიარა ამ მოლანდებასავით
ლაპარაკობდნენ. ტანაშოლტილი და თეთრებში გამოწყობილი სულ პროცესიამ და თავისი არსებობის რეალობაც ამით დაადასტურა.
უფრო მეტი და მეტი ღერო მოუყვებოდა ხეივანს; მხნედ მოარული აი, რაი კი აღარ გამოჩნდა ხეივანში. ნელას ისღა დარჩენია,
ეს ღეროები ერთმანეთს ტყუპისცალებივით ჰგავდნენ, ერთი სიგარეტი გააბოლოს და ოქროსფერი ფარჩის საკილოვეს
სიმაღლისანი იყვნენ, ერთნაირად მოხდენილნი, ერთნაირად ჩააფრინდეს, რომ ფეხზე შეიმაგროს თავი. ანაზდად მოეჩვენა - ექო
თეთრნი; ღიმილ-ღიმილით მოაბიჯებდნენ ნადოლტეების მოსწვდაო ჩემს ყურს, კვლავ მესმისო ...იურერი, ...ალხი,
სახლიდან და ნელაც ბოლოს იძულებული გახდა დაეჯერებინა, ...ამშობლო, - სიცრუის მამხილებელი ის ექო, შეჩვენებად რომ
ცხადში ვხედავ ყოველივეს და არა სიზმარშიო, არადა, ერთი სული დაებედა ნელას; ეტყობა, სტანდარტულ ქვრივთა ფაბრიკაც უშვებს
ჰქონდა, ვიდრე მოშორდებოდა თვალზე აფარებული ეს სურათი. ხოლმე წუნდებულ პროდუქციას - ამდენი ხნის განმავლობაში
ალბერტის ნაცრისფერი მანქანა არსად ჩანდა, ის ძველთაძველი საყვარელიც ვერ გაიჩინა.
ხილვა კი, ასე ხშირად რომ უნახავს უწინ, ნელამ ვერა და ვერ სიგარეტის კვამლი ფანჯრის მინასა და ფარდას შუა ჩამოწვა.
გაიცოცხლა თვალწინ: კარგახანია, რაი აღარ გამოჩენილა ხეივანში, ნელას შიოდა, მაგრამ ადგილიდან ფეხი ვერ მოეცვალა,
არადა, სულ ახლახან, მოინდომებდა თუ არა, მაშინვე სამზარეულოს გახსენებაზეც კი გულს აზიდებდა. სადღა არ იდგა
გამოატარებდა ხოლმე ხეივანში. აკაციის მონაცრისფრო ხეები ჯერ დაურეცხავი ჭურჭელი: ჭუჭყიანი თეფშები, ჭიქები, ქვაბი შიგ
იყო და მუქი მწვანე ხაზებით დაისერებოდა, ხოლო მიწას, იქ, ჩამხმარი საჭმლის ნარჩენებით; ლამბაქებზე გაღვრილ ყავაში
სადაც წვიმის წყალი ჩაგუბდებოდა, ხავსისფერი ლაქები სიგარეტის ნამწვები დაცურავდა და ეს ყოველივე იმას მოწმობდა,
მოედებოდა, მერე ტოტების გასწვრივ ჩანაყოლები ის ზოლები რომ სახელდახელოდ, ფაცხაფუცხით ესადილათ. ალბერტი არსად
ერთიანად ჩაშავდებოდა, გეგონებოდა, კუპრი გადაუსვესო, ჩანდა, სახლში ისეთი სიჩუმე იდგა, გეგონებოდა ჩაკვდაო
ფოთლებს მონაცრისფრო-მომწვანო ფერი გადაეკვრებოდა და ყველაფერი, ზედა ოთახიდანაც კი არ ისმოდა ჩამიჩუმი.
ხეივანშიც რაი გამოჩნდებოდა: ტრამვაის გაჩერებიდან ბიტენჰანი რომ ჩამოიარეს, ნელამ ავტობუსის ფანჯრიდან
წამოვიდოდა ხოლმე სახლისაკენ: დაღლილ-დაქანცული გამოიხედა, მაგრამ ალბერტის მანქანა ვერსად დაინახა. ვილის

ლურსმნები მოეგდო ტუჩებშუა, ხელში ჩაქუჩი ეჭირა და კაცმა რომ თქვას, ხანდახან პატერ ვილიბრორდსაც
ფეხბურთის კართან მიმდგარი ლურსმანს აჭედებდა ძელში. სიამოვნებით ესტუმრები; გულს დაგიამებს მისი მშვიდი,
სარეცხი ალბათ გაშრა უკვე და თოკიდანაც ჩამოეხსნათ: „ბრერის შთაგონებული ხმის გაგონება, ძველისძველ სიზმრებთან რომ
თვალწარმტაცი ხეობიდან“ კვლავინდებურად ქროდა სიო, დაგავანებს ხელად. შურბიგელი რომ შურბიგელია, ზოგჯერ ისიც
ჭიშკართან ლუდის ბოთლებიანი მწვანე ყუთები ეწყო, ხოლო დაგამშვიდებს; ვინმე თავაზიანი დალაქისა არ იყოს, არც თბილ
ალბერტის დედა, ეტყობა, ის წუთი იყო, ყასაბის შეგირდს კომპრესს დაგიგვიანებს, არც სახის მასაჟს დაგზარდება, ერთი
გაუსწორდა: ბიჭს მოწითალო ფერის შაშხი ჩამოართვა, გაუღიმა და სიტყვით, ნეტარებას არ მოგაკლებს, გულს გამოგიკეთებს. ასეა თუ
სახეგაბრწყინებულ ბიჭსაც შუბლზე ეწერა, ფეხის ქირა უხვად ისე, ეს ამბავი გაცილებით სასიამოვნოა, ვიდრე იმ მონაზონთა
მომცესო. მონოტონური გალობის მოსმენა, ჯვარცმული ქრისტეს ხატს რომ
ავტობუსს გზაზეც არსად შემოხვედრია ალბერტის არ აშორებენ თვალს, მონაზვნები მარადიულ ლოცვებს აღავლენენ
ნაცრისფერი „მერსედესი“ და საფოსტო საყვირის ყვიტყვიტით და სხვა საზრუნავი არაფერი აქვთ: ამქვეყნიურ ყველა წვრილმან
ავტობუსი ხალისიანად მიადგა ქალაქის შემოგარენს... საქმეს ხომ ალბერტი მოაგვარებს, ალბერტი იტვირთებს;
...გარდასულ დღეთა ექო ნელას ისევ ჩაესმა ყურში, სადღაც შემოსავალ–გასავალსაც ის შეამოწმებს, ხარჯებსაც დაიანგარიშებს,
სულ ახლოს გაიგონა ბუტბუტი: ...იურერი, ...ალხი, ...ამშობლო, - მადლიერი მონაზვნები კი ალბერტს სამონაზვნო ყავითა და
კვლავ ახმიანდა თავმოკვეთილი ტყუილი, თავის დროზე სამონაზვნო ნამცხვრებით მასპინძლობენ, დღესასწაულებზე
წყევლასავით რომ დაატყდა თავს: მას აქეთ თითქოსდა ათასი წელი გულის ამაჩუყებელ ნობათებს უგზავნიან: მაგალითად, მონასტრის
გასულიყო და ის რამდენიმე თაობა, ამ კერპებს რომ ეთაყვანებოდა, ეზოში დაკრეფილ ყვავილებს, აღდგომაზე - წითელ კვერცხებს,
რა ხანია, მიწამ შეჭამა, მილიონობით ადამიანი ემსხვერპლა სამად- შობაზე - ნამცხვარს, თვითონ კი ლოცულობენ და ლოცულობენ.
სამ დამახინჯებულ სიტყვას; სამლოცველოში უღიმღამო, მოჟამული სინათლე იღვრება და
ადამიანები ამ სამად-სამი სიტყვის გულისათვის დახოცეს, ცისფერ ფარდებზეც სარკმლის ცხაურის მრუმე ანაჩრდილი
დაწვეს, გათელეს, დახვრიტეს, გაზის საკნებში გამოახრჩვეს. გაწოლილა.
ნადოლტეების სახლიდან დაცარიელებულ ხეივანში ბევრს კი ეცადა, მაგრამ ნელამ მაინც ვერ დაირწმუნა თავი,
ღეროების ახალი წყება გამოლაგდა: ხუთი ერთნაირი ღერო, რომ პატერ ვილიბრორდთან საუბარი სიამოვნებას ანიჭებდა,
ხუთივე ქათქათა; ხუთივე წერწეტა - საზეიმო პროცესიის ხოლო იმის გაფიქრებამ, ალბათ ისევ მომიწევსო შურბიგელის
არიერგარდი, ამ სათადარიგო მოთამაშეებმა ეკლესიას შემოუარეს, მოსმენა, ნელას გული აუმღვრია, სალონის სურნელოვანი
ქუჩა გადაჭრეს და პარკის შესასვლელში გაუჩინარდნენ. ბინდბუნდი ერთბაშად გაიცრიცა და გაჩახჩახებულ მჭლე შუქზე

გეზელერის პროფილი ამოიკვეთა. ეს მოინტელიგენტო - მობრძანდით, მობრძანდით! - გაიმეორე ნელამ.

ვაჟბატონები მზა კოსტუმებივით ყველანი ერთ თარგზე არიან - ბრეზგოტე გახლავართ, - გააცნო თავი შემოსულმა. -
გამოჭრილნი; კოსტუმი თუ დაიცინცხვა, ჯანდაბას, ახალს შეიძენ! ალბერტს ველოდებოდი ბაღში.
აი, თურმე როგორები ყოფილან მკვლელები! ვინა თქვა, ნელას ანაზდად გაახსენდა, რომ ეს კაცი უკვე ენახა სადღაც.
შეგეშინდება, ისეთი საზარელი შესახედი არიანო?! კოშმარულ - მე მგონი, ერთმანეთს ვიცნობთ, ასე არაა?
სიზმრებში ეს ვაჟბატონები არასოდეს გამოგეცხადებიან, თუმცა, - დიახ, ვიცნობთ, ამ ზაფხულს გავიცანით, ქალაქგარეთ.
ვერც იმას იტყვი, რიგიანი ფილმისათვის გამოდგებიანო. ეს ხალხი ბრეზგოტე ნელასკენ წამოვიდა.
უხეირო სარეკლამო ფილმებისთვისაა ზედგამოჭრილი, სადაც - ჰოო, დიახ, დიახ, - დაემოწმა ნელა. ბრეზგოტე კიდევ
განათებაც არაფრად ვარგა და გმირებსაც, მანქანის საჭესთან უფრო მიუახლოვდა და სიკვდილის ის ანაბეჭდიც აშკარად
მიმჯდარ ამ ხვითოებს, შუქს პირდაპირ სახეში მიანათებენ ხოლმე. გამოეკვეთა სახეზე. ნელას ღიმილი, ეტყობა, კაკალ გულში მოხვდა.
ნელას ისევ მოესმა ექო. გაყალბებულმა სიტყვებმა - თქვენ ოღონდ მიბრძანეთ და, იმ გეზელერს აი, ამ
მშვიდობიანად ვერ გამოაღწია სამლოცველოს. კედლებმა ხელებით მივაღრჩობ.
თავწაცლილი სიტყვები გამოაგდეს გარეთ, ხოლო საწყისი ბგერები, - მართლა?
„ფ“, „ხ“ და „ს“ ასოები, იქვე დაიტოვეს, როგორც ტყუილის - თუ გნებავთ, ახლავე მოვკლავ.
საზღაური. - როგორ გეკადრებათ, - დაამუნათა ნელამ, - რა საჭიროა?
დაცარიელებულ ხეივანში ვიღაც ქერათმიანი ბიჭუნა მაინც რატომ დაიარებიან ხოლმე ეს თავზეხელაღებულები
გამოჩნდა; წითელ ველოსიპედს ზიგზაგებით ატარებდა ხეებს ასე, რატომ არ იპარსავენ წვერს? ბრეზგოტეს ჯაგარივით წვერი
შორის, ხოლო ნადოლტეების სახლიდან აღარავინ წამოსულა; ყელზე ჩხვლეტდა ნელას. სულაც არ უნდოდა გაეწირა ან გული
ეტყობა, ამოიწურა ღეროების მარაგი. მოეკლა მისთვის, მაგრამ, ცრემლი მაინც ვერ შეიკავა. ბრეზგოტე
კარზე დააკაკუნეს და ნელაც შეკრთა, უნებლიეთ დაიძახა: ახლა უკვე ჟინიანად კოცნიდა და საწოლისაკენ მიაჩოჩიალებდა.
- მობრძანდით! ნელამ უმწეოდ გაასავსავა ხელები; მოვეჭიდებიო რამეს, და
კარის სიოში ბრეზგოტეს სახე გამოჩნდა და ნელაც მაშინვე ანაზდად ვენტილატორის ღილაკს წაეპოტინა. რეზინის ფრთები
მიხვდა, რაც მოხდებოდა მალე; ოდესღაც შერბრუდერის სახეზე ტყაპატყუპით დატრიალდა, ვენტილატორი აზუზუნდა და ამ
აღბეჭდილი სიკვდილის დაღი ახლა ამ სახესაც აღბეჭდვოდა. ზუზუნში უცებ დაინთქა ბრეზგოტეს უცნაური ოხვრა-სლუკუნი.
ნელამ გაუღიმა და ეს ღიმილი თვალდათვალ უკანვე გამოასხივა „ისე ვჯიჯგილაობთ, - გაუელვა უცებ ნელას, - გოგო-ბიჭები რომ
ბრეზგოტემ. იღლაბუცებენ მიტოვებულ გარაჟში; აკი ასე ცდილობენ თავი

დააღწიონ შიშსა და გულის შემძვრელ სევდას, არადა არასოდეს - პერანგები რომ გვრჩება?! - დაიძახა მარტინმა, - წიგნებიც
იტყვიან, სიყვარული ჰქვიაო ამას“. ხომ უნდა წავიღოთ?
- თავი დამანებეთ, გთხოვთ!- აღმოხდა ნელას. - დაშოშმინდი, - უთხრა ალბერტმა, - მერე ჩამოგიტან
- კიდევ შევხვდებით ერთმანეთს? ნება მომეცით, ყველაფერს.
გინახულოთ, - ბრეზგოტეს ხმა გაებზარა, ლამის აქვითინებულიყო. ოთახიდან კვლავ მოისმა ბურთების რაკარუკი, მერე კარზე
- კარგი, კარგი, ვნახოთ, ახლა კი წადით. მორიდებით დააკაკუნეს და ალბერტმაც ხმას აუწია:
ნელამ თვალები დახუჭა, ყური მიუგდო ბრეზგოტეს ფეხის - მოიცა, ხომ გითხარი, ნუ შეხვალ-მეთქი. აცალე
ხმას და ხელის ცეცებით მიაგნო ვენტილატორის ღილაკს, - გამოიძინოს, მოგვიანებით ჩამოგვაკითხავს.
გამოვრთავო, მაგრამ ჩამოწოლილი სიჩუმე ვეღარ იგუა, და - მართლა ჩამოვა?
ვენტილატორი ისევ ჩართო. ბრეზგოტესეული სუნი ლოყაზე - ჩამოვა, - უთხრა ალბერტმა - აბა, რას იზამს?!
მიეწება თითქოს: კონიაკის, თამბაქოსა და ოფლის მომლაშო სუნი. ცელულოიდის ბურთები, ეტყობა, ყუთში ჩაყარეს და
ეს რას მოესწრო?! თურმე ქვრივთა ფაბრიკის წუნდებულ ნაწარმსაც ნელასაც ახლა ბურთების მიყრუებული რაკუნი ესმოდა, - წინ და
შეუძლია გულისშემძვრელი სევდისაგან იხსნას ვინმე უკან დაგორაობდნენ ყუთში. მერე ეს ხმა თანდათანობით მიწყდა,
თავზეხელაღებული კაცი - აკი შეჰპირდა და სიტყვაც მისცა. მაგრამ ბაღიდან ისევ მიწვდა მის ყურს: ცოტა ხნის შემდეგ კი
ქუჩაში ალბერტის მანქანა გაჩერდა. ნელამ მარტინის ხმას ბრეზგოტემ ასე უთხრა ალბერტს:
მოჰკრა ყური, მაგრამ ეს ხმა ეუცხოვა ახლა, მეტისმეტად მჭექარე - მაშასადაშე, არაფერს მოიმოქმედებ?
მოეჩვენა. - არაფერს. - უპასუხა ალბერტმა.
მარტინი ალბერტის ოთახში შევარდა, მერე ბოლდას ძრავა ამუშავდა. ალბერტის მანქანა დაიძრა, მერე მანქანის
სიცილი გასიმა; ნელამ ბრეზგოტესა და ალბერტის ხმებიც გაიგონა. ხმა თანდათანობით მიწყდა და სახლში სიჩუმე ჩამოწვა. ნელა
წამით სიჩუმე ჩამოწვა და ნელას ყურს უცებ გარკვევით მისწვდა მადლიერი იყო ალბერტის, შინ რომ აღარ გაჩერდა და არც მარტინი
ბრეზგოტეს ნათქვამი: „ნელა, ესე იგი, ფრაუ ბახი უკვე შინაა“, შემოუშვა მასთან. სამზარეულოდან ჭურჭლის უწყინარი ჩხარუნი
არადა ნელას ეჭვიც არ ე პარებოდა, რომ ბრეზგოტეს მოესმა. ბოლდა, ეტყობა, ჭურჭელს რეცხავდა, თან საზიზღარი
დანახვისთანავე ალბერტი ისედაც მიხვდებოდა ამას. ხმით ღიღინებდა: „შენ ხარ ძე ღვთისა, მხსნელი სოფლისა...“
მერე პინგ-პონგის ბურთები გასინჯეს: იატაკზე წყლის ჩხრიალ-ჩხრიალსა და ჭურჭლის ჩხარუნში ბოლდას
ახტუნავებდნენ, ოთახიდანაც წკრიალა რაკარუკი აღწევდა. ხმა ჩ აიკარგა, მაგრამ ცოტა ხნის შემდეგ ისევ გაისმა:
- ამაღლდი დიდებით...

გაჭრიალდა კარადის კარი, გაიჩხაკუნა სამზარეულოს სამშვენისად კი საწოლის გვერდებს რაღაც ფარდის ჩამონაჭერი
საკლიტურმა და ბოლდაც ფრატუნ-ფრატუნით აუყვა კიბეს. გასდევდა. ბოლოს მანქანაზე ორივე სკამი და ის მაგიდაც შეაგდეს,
სახლში სიჩუმე ჩამოწვა და მხოლოდ ახლა, ამ რომელსაც ჯერ გერტი, მერე კარლი, სულ ახლახან კი ლეო
ჩამოგუბებულ სიჩუმეში გაიგონა დედამისის ფეხის ხმა: იმ თავის ჩამოაყრდნობდა ხოლმე თავის მკლავსა თუ იდაყვს. ტანსაცმლის
ოთახში პატიმარივით დააბოტებდა. ანაზდად ყურში ისევ ჩაესმა კარადის მაგივრობას კაუჭებიანი ფიცარი უწევდათ, კედელსა და
ვენტილატორის ნაზი ზუზუნი, ნელამ ვენტილატორი გამორთო და ბუფეტს შუა რომ იყო გაჭედილი, ხოლო მტვრისა და წყლის
უცებ მოეჩვენა, სიჩუმე ყელში ჩამაფრინდაო: გული ამოუჯდა და შხეფებისაგან ტანსაცმელს ფიცარზე ჩამოფარებული მუშამბის
ცრემლიც ღაპაღუპით წამოუვიდა. ნაჭერი იფარავდა. ერთადერთი ავეჯეული, რასაც ასე თუ ისე
შეეხედებოდა, პაწია ვილმას საწოლი იყო, ფრაუ ბორუსიაკის
თავი XX საჩუქარი - ბავშვი აღარ უჩნდებოდა ფრაუ ბორუსიაკს - და
მეწამულისფრად შეღებილი ბუფეტი, ამ ორიოდე წლის წინათ რომ
საზაფხულო კაფეში დანიშნული პაემანი არ შედგა: შეიძინეს. რადიომიმღები ლეოს ოთახში დარჩა, ოთახის კარი კი
ხაბაზთან გადაბარგება იმ დღესვე გადაწყვიტეს. ლეოს გასაღებით ჰქონდა ჩაკეტილი.
სატრანსპორტო კანტორიდან სატვირთო მანქანაც რვა წელიწადი იცხოვრეს ამ ოთახში. ვინ მოთვლის,
გამოიძახეს, მაგრამ თურმე სულ ტყუილად შეიწუხეს თავი: ფრაუ რამდენჯერ დაალაგეს, ბევრჯერაც შეათეთრეს, შეალამაზეს, მაგრამ
ბრილახის მთელი ავლადიდება კატას აეკიდებოდა და ძარის დაცარიელებული ოთახი ახლა ისეთი საცოდავი მოეჩვენა, ლამის
მეხუთედ ფართობზეც თავისუფლად დაეტია. ოთახში ვიდრე გულზე შემოეყარა და უცებ თავზარი დაეცა: ოთახიდან გაზიდული
იდგა, ნაირ-ნაირი გადასაფარებლებითა და ფერადი ქაღლადებით და გარეთ გატანილი ავეჯი ხარახურას უფრო ჰგავდა, დიდი ხნის
შელამაზებული ავეჯი თითქოსდა „არ იყო მაინცდამაინც ურიგო“ წინათ რომ უნდა გადაეყარათ. ხაბაზი იქვე იდგა და მითითებებს
მაგრამ კიბეზე რომ ჩამოზიდეს, მეზობლების ფხიზელ მზერას უკვე აძლევდა მუშებს, სიცილისაგან რომ ძლივსძლივობით იკავებდნენ
აღარაფერი გამოჰპარვია და ისინიც ეჭვის თვალით უცქერდნენ ამ თავს. - ფრთხილად, - იყვირა უცებ ხაბაზმა, როცა ერთ-ერთმა
მოულოდნელ გადასახლებას. მუშამ ჭურჭლიან ყუთს დასტაცა ხელი. იერი ისეთი ჰქონდა,
სადარბაზოდან ჯერ მარგარინის დიდი ყუთი გამოიტანეს, იფიქრებდი, ეჭვები უღრღნისო გულს და შუბლზეც ეს ეწერა, ხომ
სათამაშოებით პირთამდე ავსებული, მერე ჰაინრიხის საწოლი არ შევცდი, ამოდენა ტვირთი რომ წამოვიკიდეო?! ერთბაშად ორი
გამოასვენეს - ჯირკებზე დაჭედილი ჩვეულებრივი კარი. საწოლზე ბავშვი დაისვა სახლში, მერედა ამ ხარახურის შეტანა არ გინდა იმ
ძველისძველი, ზღვის ბალახით დაჩურთული ლეიბი იდო, კოპწია სახლში? სირცხვილით თავს ვერსად გამოჰყოფ. ჰაინრიხს

ვილმას დაშოშმინება დაავალეს. ბავშვი თავგადაკლული გაჰკიოდა, ბულულა ფთილები, ქაღალდის ნაგლეჯები და კიდევ ჩაშავებული,
იმიტომ რომ ვიღაც კაცებმა ოთახიდან სათამაშოებიანი ყუთი ტურტლივით რაღაც, ღრიჭოებში რომ ჩამჯდარიყო. ხაბაზმა ეჭვის
გაიტანეს. მარცხენა ხელი ჰაინრიხმა ვილმას ჩასჭიდა, მარჯვენათი თვალით გახედა მუქ-ყვითელი ფერის შპალერს, გეგონებოდა, იმას
კი ჩანთაში ჩააწყო სახელმძღვანელოები, ლოცვანი, ტყავის ამოწმებს, უკანასკნელად როდის გადაწმინდესო. უცებ
საქაღალდე, რვეულები და ფრთხილად ჩატია მთელი თავისი აზლუქუნდა დედა და აქანდაზიც იატაკზე მიაგდო. ხაბაზმა
ავლა-დიდებაც: მამისგან დარჩენილი ბროშურა - „რა უნდა იცოდეს დედის დამშვიდება სცადა, ჯერ მხრებზე მოხვია ხელი, მერე
ავტოზეინკალმა შეგირდის ნორმაზე ჩაბარებისას“, მამის კეფაზე მოუთათუნა, მაგრამ ისე უხერხულად ეფერებოდა, ეჭვი
ფოტოსურათი და რამდენიმე ილუსტრირებული კომიქსი: შეგეპარებოდა, მართლა თუ ეცოდებაო. დედამ იატაკიდან
„ფანტომი“, „ტარზანი“, „ტილ ულენშპიგელი“ და „ბლონდი“. აქანდაზი აიღო, მერე ცოცხს დაავლო ხელი, პატარა ვილმა კი ისევ
ჰაინრიხმა იმ ქალის სურათიც ჩანთაში ჩადო, ოდესღაც რომ ორ და ისევ გაჰკიოდა, - იმ თავის სათამაშოების ყუთს მისტიროდა,
ცენტნერს იწონიდა: სურათზე სახლია აღბეჭდილი, ქალის კარს მიღმა რომ გააუჩინარეს.
საპატივცემულოდ რომ „ელიზაბეტის ვილა“ დაერქვა, მოჩანს - ღვთის გულისათვის, - აღმოხდა ხაბაზს. - დაბლა ჩაიყვანე
ქვაღორღიანი მღვიმე. ზედა სართულის ფანჯრიდან ვიღაც და მაგისი ეტლიც წაიძღვანიე.
ჩიბუხიანი კაცი იცქირება, სახლის უკან კი ზვრებია გაწოლილი. ხაბაზი აფორიაქებული იყო, თავგზააბნეული, გეგონებოდა,
მართალია, გარეთ გამოტანილმა ავეჯმა და ბარგი-ბარხანამ, მისივე თაოსნობით წამოწყებულმა ამ ნაუცბათევმა გადასახლებამ
- ასე უცებ გამომზეურებულმა სიღატაკემ - ჰაინრიხი კიდევაც ახლა თავზარი დასცაო. ხუთის ნახევარზე ხაბაზმა ხელები
შეძრა, მაგრამ არც იმის ცქერა იყო იოლი, თვალის დახამხამებაში დაუკოცნა ვილმას, მერე იდაყვს ცოტა ზემოთ, მკლავზე ეამბორა;
რომ დატრიალდა ოთახი. ორმოციოდე წუთში ყველაფერს მორჩნენ შვიდი საათისათვის კი ქალის მთელი ბარგი-ბარხანა უკვე
და გაშიშვლებულ კედლებზე აქა-იქ ახლა მართკუთხედები მანქანაზე ეწყო; მუშები კაბინის საფეხურზე ჩამომსხდარიყვნენ,
გამოიხვეწა, სადაც ჯერაც არ გახუნებულიყო შპალერი. მტვრის ხანგამოშვებით ამოიხედავდნენ და დასტვენდნენ ხოლმე, -
ნაცრისფერ ჩარჩოში ჩასმული და მუქი ყვითელი ფერის ეს დაუჩქარეთო.
მართკუთხედები იმ ადგილებს შემორჩა, სადაც ამ ცოტა ხნის ჰაინრიხს უცებ გაახსენდა, რომ დიდი ხნის წინათაც
წინათ მამის ფოტოსურათი ეკიდა, - მისი პირველზიარების მოუწიათ ბინიდან ბინაზე გადაბარგება და მეხსიერებას
სამახსოვრო, ხოლო მოპირდაპირე მხარეს - ბუფეტი და ბუნდოვანი მოგონებები ამოჰყვა. იმ დღეს ციოდა, წვიმდა და
ტანსაცმლის იმპროვიზებული კარადა იდგა. დედამ კუთხე- მაშინაც საბავშვო ეტლი უნდა წაეღოთ სადღაც: ჰაინრიხს დედის
კუნჭულებიდან ნაგავი გამოხვეტა: მინის ნამსხვრევები, მტვრის ხელები დაუდგა თვალწინ, სახელდახელოდ რომ ჭრიდნენ პურს;

სამხედრო მანქანები ტალახში იყო ამოთხვრილი, დედა კი პურს და კონსერვების გასახსნელ დანას აწი ლეო დაისაკუთრებდა, ისევე
ჭრიდა, შემთხვევით რომ ჩაუვარდათ ხელში, გეგონებოდა, როგორც დედის ვარდისფერყვავილებიან შავ ხალათს, ლეოს
მანქანიდან გადმოუვარდაო ვიღაცას. ყველაზე ნათლად ჰაინრიხს ოთახში რომ ეკიდა ახლა.
ღია მწვანე ფერის საველე კარდალა ახსოვდა, სადღაც ფრაუ ბორუსიაკი კიბეზე იდგა, თვალებზე ცრემლი
მშენებლობაზე რომ დაეკარგა გერტს, და ის უეცარი ელდა, როცა მოსვლოდა. ქალმა ჰაინრიხს აკოცა, გულზე მიიხუტა, მერე ვილმას
ამერიკული პურის დანახვაზე ლამის გული გადაუქანდა: თეთრი, მიეფერა და სლუკუნ-სლუკუნით თქვა:
ქაღალდივით თეთრი იყო პური. შვიდი წელი, - უსასრულოდ - კარგი ბიჭი ხარ, ღმერთმა ხელი მოგიმართოს.
დიდი დრო გავიდა მას მერე, რაც ამ ოთახში შემოსახლდნენ და დურგალმა კი, - ისიც იქვე იდგა, - თავი გააქნია და
ჰაინრიხი ახლა თვალდახუჭულიც კი მიაგნებდა იმ ადგილს, სადაც ჩაიბუზღუნა:
ხიჭვიანი იყო პარკეტი. ტილოს აქ ფრთხილად მოუსვამდნენ - ამაზეა ნათქვამი: ვაის გავეყარე და ვუის შევეყარეო.
ხოლმე იატაკს, ხიჭვებს არ წამოედოს და არ დაიხესო. ლეოს ოთახიდან უცებ დედის ყვირილი შემოესმათ:
მითითებით იატაკს მასტიკით აპრიალებდნენ და ჰაინრიხმა ის - შენ აიტეხე ეს ამბავი, შენ და არა მე!
ადგილებიც ზეპირად იცოდა, სადაც მოფამფალებულიყო პარკეტის ხაბაზმა რაღაც ჩაიბურდღუნა პასუხად; ოთახის კარი
ფილები და იატაკიც ჭამდა და ჭამდა მასტიკას, - რამდენიც არ დახურული იყო, - სიტყვებს ვერ გაარჩევდი, მაგრამ ხაბაზის იმ
უნდა წაგესვა, მაინც ღრიჭოებში იკარგებოდა, - მაგრამ სხვა ალაგას ნათქვამს დამაჯერებლობა აკლდა.
მასტიკა იოლად შერჩებოდა ხოლმე იატაკს და ერთი გადასმაც მუშებმა ამასობაში ლამის იყო და სტვენით აიკლეს ქუჩა;
ჰყოფნიდა. ჰაინრიხი ფანჯარასთან მივიდა და ქვემოთ გადაიხედა. მანქანის
ჰაინრიხი მუქი ყვითელი ფერის ლაქას მიაშტერდა: ამ ძარა ზემოდან ერთი რაღაც საზიზღარი ურჩხულის გაფატრულ
ადგილას ეკიდა მამის ფოტოსურათი. მუცელს წააგავდა, რომელსაც თითქოს დუქნიანად გადაეყლაპა
- რაღას უდგახარ, წადი! - შეუყვირა ხაბაზმა. ვიღაც მეძველმანის ხარახურა: ბინძური ძონძები,
ჰაინრიხი ოთახიდან გავიდა, დერეფანში რამდენიმე ნაბიჯი ფეხებდაბრეცილი სკამები, ერთიმეორეზე ახორხოლებული ბარგი-
გაიარა, მაგრამ მერე უკანვე დაბრუნდა და დედას უთხრა: ბარხანა, რომლის თავზე ჰაინრიხის საწოლი ეგდო. საწოლი
- რადიომიმღები არ დაგავიწყდეს. ჩვენი ფინჯანიც ლეოსა ამობრუნებული იდო და ნაცრისფრად შეღებილ იმ კარსაც
აქვს. ყავადანიც იმასთანაა, კონსერვების გასახსნელი დანაც. სააშკარაოზე გამოეტანა თავის წარმომავლობის საიდუმლო;
- არა, არა, - უპასუხა დედამ. - არ დამავიწყდება, - მაგრამ ზემოდან გარკვევით მოჩანდა წარწერა: „ოთახი 547, საფინანსო
ჰაინრიხმა ხმაზე დაატყო, რომ რადიომიმღებს, ფინჯანს, ყავადანსა განყოფილება“. ეს კარი და კიდევ ოთხი ცალი ჯირკი, ერთ ზომაზე

დაჭრილი თავხე, გერტმა მოათრია საიდანღაც; გერტს ჩაქუჩიც მაგრამ იმათი ნდობა ხელს არ მოგცემდა. ისევ ის სჯობდა, შორს
მოეტანა, ლურსმნებიც და საწოლიც ხუთ წუთში გაუმზადა. დაგეჭირა თავი: ხომ თაფლიკაცები იყვნენ ხოლმე, სამდურავს
- ესეც ასე... ავ თვალს არ დაენახვება, - თქვა იმ დღეს ვერაფერს იტყოდი, მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს უსათუოდ
გერტმა. - დაწექი და ინებივრე გემოზე. აუშვებდნენ ბალანს და იმისთანა ცოფებს დაჰყრიდნენ, - თქვენი
ჰაინრიხი ახალშეჭედილ საწოლზე წამოწვა და ვიდრე ამ მოწონებული. ბოლოს თავგზა აებნეოდათ ხოლმე; აღარ იცოდნენ,
ნახევარი საათის წინათ საწოლს ქუჩაში გაიტანდნენ, სულ ასე კვლავ თაფლიკაცებად დარჩენილიყვნენ თუ ჯავრზე
ეგონა, მართლაც გემოზე ვნებივრობდიო. მოსულიყვნენ; აღარც იქით იყვნენ, აღარც აქეთ და იმ მსახიობებს
მუშები კაბინის საფეხურზე ისხდნენ, სიგარეტს ეწეოდნენ, ემგვანებოდნენ, სცენაზე რომ თავიანთი როლი დაავიწყდებათ.
დროდადრო ამოიხედავდნენ და დაუსტვენდნენ ხოლმე. - ჩადი დაბლა, შე ლაწირაკო, - იყვირა უცებ ხაბაზმა, - წაიღე
- ვაის გავეყარე და ვუის შევეყარეო, - ასე თქვა დურგალმა, ეტლი და მომწყდი თავიდან!
ჰაინრიხს კი ის სიტყვა გაახსენდა, ამ ორი კვირის უკან დედამ რომ - ნუ უყვირი ბავშვს, - ხმას აუწია დედამ, მერე აზლუქუნდა
მიახალა ხაბაზს, სწორედ ის სიტყვა ეწერა ხოლმე სადარბაზო და თავი ფრაუ ბორუსიაკის მკერდში ჩარგო. დურგალმა გვერდზე
კედელზე და ჰაინრიხს კიდეც ჩაეცინა იმის გაფიქრებაზე, ის გაიყვანა ხაბაზი. დედამ კი ხმადაბლა დააყოლა:
სიტყვა და „თანაცხოვრება“, კაცმა რომ თქვას, ერთი და იგივეაო. - წადი, ჩემო კარგო, დაბლა ჩადი.
დედა ოთახიდან გამოვიდა, ხელში აქანდაზი ეკავა, თვალები ჰაინრიხს ერიდებოდა დაბლა ჩასვლა, იმიტომ რომ ქვევით
ნამტირალევი ჰქონდა და სახეც ტალებით დაფოთვლოდა; მუქი მეზობლებს მოეყარათ თავი. ბრეზგენებიც იქვე იდგნენ და ქუჩაში
წითელი ფერის ამ ტალებს, აქამდე რომ სხვა ვიღაცებისათვის გამოზიდული ავეჯის თაობაზე ავყიობდნენ: რა ხვითოებიც ეგენი
შეუმჩნევია, ჰაინრიხი პირველად ხედავდა დედის სახეზე და არიან, ქონებაც იმნაირი აბადიათო: რაც კაცია, ქუდიც, ისა
მუდამ საგულდაგულოდ დავარცხნილი სწორი შავი თმაც დედას ჰხურავსო. ეს სიტყვები სათითაოდ აიტაცა ყველამ. ჯერ მერძევე
აწეწვოდა თითქოს. მერე ოთახიდან ხაბაზი გამოვიდა და ქალმა გაიმეორა, მერე ხანშიშესულმა პენსიონერმა, უწინ რომ
დურგალს ამოუდგა გვერდში; წეღანდელმა გაბრაზებამ ეტყობა შემნახველ სალაროში მუშაობდა შიკრიკად. ამ უკანასკნელმა ეს
გადაუარა და ისევ პირგაბადრული იდგა, სახეზე სათნოება სიტყვები ისე წარმოთქვა, გეგონებოდა, განაჩენი გამოიტანაო.
მოჰფენოდა. თითქმის ყველანი გარეთ გამოსულიყვნენ, ჩურჩულებდნენ,
ჰაინრიხს, ცოტა არ იყოს, ეშინოდა კიდეც ამისთანა ჭორაობდნენ და ჰაინრიხსაც ესიკვდილებოდა იმათ თვალწინ
პირგაბადრული და სათნო ადამიანების. ასეთი გულკეთილი და ჩავლა. უწინ, როცა ჰაინრიხი შავ ბაზარზე ეგზავნებოდა
სათნო ხალხი სკოლის მასწავლებლებშიც გამოერეოდა ხოლმე, მეზობლებს და რაღაცებს შოულობდა კიდეც, ეს კაცი სულ

თვალებში შესციცინებდა ხოლმე, ახლა კი, კარლისა არ იყოს, იგი უცებ მოეჩვენა, სამუდამოდ ვარო შეჩვენებული,
ზედაც აღარ უყურებდა დედას; არადა, მერძევე ქალი თვითონ იყო სამუდამოდ აქ უნდა ვიდგეო ფანჯარასთან, - ზურგსუკან
ამორალური ყოფაქცევის, ხოლო ბრეზგენებზე დურგალი ასე თვალცრემლიანი ქალები და მხდალი ხაბაზი მეგულებოდეს,
ამბობდა: ჯანდაბას მაგათი თავი, ეგენი ხომ ბინძური ღორები ქვემოთ კი, ძარაზე, სიღატაკის ამ გამოფატრულ ფაშვს ვუყუროო.
არიანო; აი, დურგალს კი ნამდვილად დაეჯერებოდა, იმიტომ რომ ყელში ყიყვები მოაწვა, მაგრამ მაინც შეიკავა თავი და ცრემლი
მამასახლისი იყო და სახლში ყველას კარგად იცნობდა. ეჰ, ახლა უკანვე ჩაიბრუნა; არსაიდან არ ჩანდა ხსნა, დრო თითქოს გაჩერდა
რომ მამა ყოფილიყო ცოცხალი, ჰაინრიხის თავს არავის და ჰაინრიხსაც ასე ეგონა, სამუდამოდ ვარო შეჩვენებული. ქვემოთ
დააჩაგვრინებდა, მოჰკიდებდა მკლავში ხელს და ერთად ის ბინძური ღორები ხრუტუნებდნენ რაღაცას, მერძევე ქალთან
ჩაუყვებოდნენ კიბეს, ჩაუვლიდნენ მერძევეს, პენსიონერს, იმ არჩევდნენ საქმეს; ზურგსუკან დურგალი ელაპარაკებოდა ხაბაზს,
„ბინძურ ღორებს“. ჰაინრიხს ისე ცხადად წარმოუდგა მამა, თითქოს ხმადაბლა ეუბნებოდა რაღაცას და ჰაინრიხმაც ხმაზე დაატყო,
ცოცხალი ენახაო ოდესმე და თვალზე სიმწრის ცრემლი მოადგა. დურგალი თავს აქნევსო. ანაზდად გარკვევით გაიგონა ვიღაცის
- მართალია, - მოესმა პენსიონერის ხმა, - ძველ ხალხს ნათქვამი: ამორალურია. მაშასადამე, ბოლოს და ბოლოს ჩატყდება
უთქვამს და მართალიცაა: „რაც კაცია, ქუდიც, ისა ჰხურავს“. ყინული; ჩატყდება და ჩატყდეს! - უკეთესიცაა!
ჰაინრიხს დასანახად სძულდა ყველა ეს ხალხი, უნებლიეთ შეკრთა, როცა ქუჩის ხმაურში მანქანის ნაცნობი
ღვარძლიანადაც ჩაეცინა, მაგრამ ღვარძლმა და სიძულვილმა მაინც სიგნალი გამოარჩია. ჰაინრიხმა ქვევით გადაიხედა და საკუთარ
ვერ დაუშრო ცრემლი და ჰაინრიხსაც გული აუჩვილდა: თვალებს არ დაუჯერა: ეზოში ალბერტის ნაცრისფერმა
ფანჯრიდან ფეხი აღარ მოიცვალა, - არასდიდებით არ „მერსედესმა“ შემოუხვია; ნათლად ხედავდა მანქანას, მაგრამ მაინც
დავენახვებიო თვალცრემლიანი. მანქანის ძარაზე შეყრილი არ უჯერებდა თვალებს: არა, წყალი არ გაუვა, არსაიდან ჩანდა ხსნა
ხარახურა შეიყუჟა თითქოს, კიდევ უფრო დაუშნოვდა, და ჰაინრიხიც სამუდამოდ იყო განწირული, შეჩვენებული.....
ჩაბინძურდა. მანქანა მზის გულზე იდგა, იქვე გამვლელებს ქვემოთ ბინძური ღორები იდგნენ, ზურგს უკან კი დედა
მოეყარათ თავი და ჰაინრიხიც გარკვევით ხედავდა ძონძებიან ფლუკუნებდა და სახეც დაფოთვლილი ჰქონდა.
ყუთებზე შეგდებულ ნაცრისფერ კარსა და წარწერას: ოთახი 547, ქუჩაში მუშები აყაყანდნენ, მძღოლი კაბინაში ჩაჯდა და
საფინანსო განყოფილება. სულ მალე ყურისწამღები, უწყვეტი სიგნალი გაისმა: ეტყობა,
მადლობა ღმერთს, ვილმა მაინც მიჩუმდა, მაგრამ მუშები საჭეზე ასანთის ღერით გაჭედა სასიგნალე ღილაკი და შეჩვენების
კვლავინდებურად დასტვენდნენ ხოლმე და სიგარეტის ეს უწყვეტი სიგნალიც აჟღრიალდა, ქვემოთ კი ბინძური ღორები
გადაგდებულ ნამწვსაც მიაპურჭყებდნენ. ხითხითებდნენ.

ალბერტი უკვე კიბეზე ამორბოდა: ჰაინრიხმა ხელად იცნო ახლა უკვე მარტინიც მიხვდა რაღაცას და ორივეს იმავ წამს
მისი ფეხის ხმა, მერე კი მარტინის წკრიალა ხმა გაიგონა: ის სიტყვა გაახსენდა, ჰაინრიხის დედამ რომ მიახალა ხაბაზს.
- ჰაინრიხ, ჰაინრიხ, რა ამბავია? რა ხდება? ბიჭებმა ზევით აიხედეს: ალბერტი ჯერ დედას გამოელაპარაკა,
მაგრამ ჰაინრიხი მაინც არ მოტრიალებულა და ვილმას მერე ხაბაზს, ბოლოს ფრაუ ბორუსიაკსა და დურგალს მიუბრუნდა;
ღონივრად ჩასჭიდა ხელი, მარტინის შესახვედრად რომ იქაჩებოდა უყურებდნენ ყველას და სულაც არ გაკვირვებიათ, რომ ბრილახის
და ხელიდან დასხლტომას ცდილობდა. ჰაინრიხი მაშინაც არ დედას გული ამოუჯდა, ალბერტს მკერდზე მიადო თავი, მერე კი
განძრეულა, როცა ალბერტმა მხარზე დაადო ხელი; ჯერაც ვერ ხელმკლავი გამოსდო და მასთან ერთად დაუყვა კიბეს.
დაეჯერებინა, რომ კიბეზე აღარ მოუწევდა მარტოკას ჩასვლა. - წამოდი ახლა, - უთხრა ჰაინრიხმა. - დროა.
ჰაინრიხმა ახლა უფრო იოლად შეიკავა ცრემლი, უცებ მოტრიალდა მარტინმა ზურგჩანთა გამოართვა, ჰაინრიხმა კი ვილმა
და ალბერტს რომ თვალი გაუსწორა, მაშინვე დარწმუნდა, აიტატა და ნელ-ნელა, ნაბიჯ-ნაბიჯ ჩაუყვა კიბეს, ხოლო როცა
ყველაფერს მიხვდაო; უსიტყვოდ და ულაპარაკოდ ასეთ რამეს მერძევე ქულს გაუსწორდა, თვალი თვალში გაუყარა, ჯიქურ
ალბერტი თუ მიხვდებოდა მხოლოდ. ჰაინრიხმა ახლა მარტინს მიაშტერდა დიდრონ, თაფლისფერ და დამცინავ თვალებს.
დაასო თვალი: მარტინი ფანჯრიდან იყურებოდა, ათვალიერებდა ჰაინრიხმა ბრეზგენებსაც ახედ-დახედა: ბინძური ღორები
სააშკარაოზე ასე უეცრად გამოფენილ გაჭირვებას და ჰაინრიხს თავიანთი ბინის წინ შეჯგუფულიყვნენ, უაზროდ იცოხნებოდა
გაუკვირდა კიდეც, გაუკვირდა და გულზედაც მოეშვა, როცა ჩამრგვალებულ-ჩათქვირული ოთხივე სიფათი და მერძევე ქალის
შეატყო, მარტინი ვერაფერს მიხვდაო; მერე კი თავში მოუვიდა, რომ უკან ჰაინრიხმა ანაზდად იმ კაცს შეავლო თვალი, ვისთანაც იგი
მარტინი ყრმა იყო ჯერ, ერთი იმათთაგანი, ვისზეც საღვთო თანაცხოვრობდა. ამ კაცს ჰუგო ერქვა და ამორალური
წერილშია ნათქვამი: იქმენით, ვითარცა ყრმანი. რა კარგი იყო დიასახლისის ზურგს ამოფარებულმა ჰუგომ სწორედ იმ წამს
მაინც, როშ მარტინმა ვერაფერი გაიგო, ალბერტი კი ყველაფერს მოლოშნა ქარსალი და ხელშიც თევზის ბოლო შერჩა. ბინძურმა
მიხვდა! ღორებმა დაბარებულივით დახარეს თავები, მერძევე ქალი კი
ეგ კი იყო, მარტინი ლამისდა სახტად დარჩა და ჰაინრიხსაც უტიფრად უცქერდა ჰაინრიხს, ხოლო შემსალაროს ყოფილმა
ასე ჰკითხა: შიკრიკმა ასე უთხრა:
- თქვენ რა, სხვაგან გადადიხართ? - რაო, ჰაინრიხ, დამშვიდობებაც აღარ გინდა ჩემთან?
- ხო, - უპასუხა ჰაინრიხმა, - ხაბაზის სახლში გადავდივართ ჰაინრიხს ზედაც არ შეუხედავს მისთვის. ფეხდაფეხ
და ღამეს იქ გავათევთ, საზეიმო პროცესიის მონაწილენი მოსდევდნენ: ალბერტი დედას
ელაპარაკებოდა რაღაცას და ორივე იცინოდა თითქოს, მერე ფრაუ

ბორუსიაკი მოდიოდა დურგალთან ერთად, სულ ბოლოში - - ჰოო, რა იყო, მოვდივართ, მოვდივართ!
ხაბაზი, და მერძევე ქალმაც წაისისინა: „მთლად მექორწილეებივით - ჰაინრიხ, - მოესმა ზურგს უკან ალბერტის ხმა, - ეზოში
არ არიან?!* ჰუგომ კი, - ის იყო წლაპუნს მორჩა, - პირისაკენ ახალი გადი, შენ და ვილმა ჩვენთან ერთად წამოხვალთ ბიტენჰანში.
თევზი გააქანა, წამით ოქროსფრად რომ გაიბზინა. ჰაინრიხმა გაკვირვებით გამოხედა დედას, მაგრამ დედამ
ჰაინრიხი უკვე ხედავდა სინათლის ჩახჩახა ზოლს, გარედან გაიღიმა მხოლოდ და ასე უთხრა:
რომ შემოჭრილიყო ღია სადარბაზოში და უცებ ენიშნა, სხვაგან - წადი, წადი, ასე აჯობებს, კვირა საღამოს კი ბატონი
ვარო ფიქრებით: ჯერაც იქ იდგა, ფანჯარასთან; ქვემოთ ბინძური მუხოვი უკანვე ჩამოგიყვანს. ამასობაში დავლაგდებით, ყველაფერს
ღორები ხრუტუნებდნენ რაღაცას, ზურგს უკან კი ქალაჩუნა ხაბაზი თავ-თავის ადგილზე დაგახვედრებთ, აღარ ვიცი, - მიუბრუნდა იგი
გამომდგარიყო და ჰაინრიხიც სამუდამოდ იყო განწირული, ალბერტს, - რანაირი მადლობა გითხრათ.
შეჩვენებული. ალბერტს არაფერი უპასუხნია, ეგ იყო, თავი დაუკრა და
ის წამი, ფანჯრიდან როცა გადაიხედა და მანქანის ძარაზე მზერაც უცნაური შეაგება, აი, დედის თვალებში კი უეცრად იმედის
შეყუჟული ხარახურა დაინახა, როცა იგრძნო, სამუდამოდ ვარო ნაპერწკალი აკიაფდა; დედა და ალბერტი თითქოს უსიტყვოდ
შეჩვენებული და თან უწყვეტი სიგნალი ჩაესმოდა, ის წამი მორიგდნენო, გეგონებოდა, ერთიმეორეს აღუთქვესო რაღაც და ეს
ჰაინრიხს სამუდამოდ დაამახსოვრდება. მარტინმა ამასობაში უტყვი აღთქმაც სახეზე აღებეჭდა ორივეს; სულ რაღაც წამით
ერთი-ორჯერ ჰკითხა კიდეც რაღაცა, მაგრამ ჰაინრიხს პასუხი არ შეხედეს ერთმანეთს, მაგრამ ამ ერთმა წამმა თითქოს თვალები
გაუცია: ფიქრებით ისევ იქ იყო, ზევით. აი, ერთი რამ კი ჰაინრიხმა აუხილა და ორივეს ისეთი რამ მოუვიდა აზრად, გულშიაც რომ
დარწმუნებით იცოდა: ალბერტი და მარტინი სწორედ იმას არასოდეს გაუვლიათ.
მიხვდნენ, რასაც ორივენი უნდა მიმხვდარიყვნენ. ჰაინრიხი წამის ალბერტმა დედას ხელი გაუწოდა, მერე დედამ ვილმა
იმ მეათასედმა იხსნა, ალბერტს როცა ჩახედა თვალებში და როცა გადაკოცნა და ჰაინრიხიც ეზოში გაჰყვა ალბერტს. ნაცრისფერი
მარტინიც დროულად მიხვდა, რაში იყო საქმე. მანქანის დანახვაზე ვილმამ ერთი ამბავი დააწია: ჟივილ-კივილით
- ხმა ამოიღე, რას გაჩუმებულხარ! - არ ეშვებოდა მარტინი. - აიკლო ეზო.
სულ იქ იცხოვრებთ?
- კი, - უპასუხა ჰაინრიხმა, - სულ იქ ვიცხოვრებთ. ვერ თავი XI
ხედავ, ყველაფერი თან მიგვაქვს.
მუშები დროდადრო ისევ დასტვენდნენ ხოლმე ქუჩაში, ხაბაზის ყოფილ შეგირდს ბევრი არაფერი დარჩენია:
ხაბაზმა კი უეცრად თავი გამოიდო და რიხიანად დასჭექა: კედელზე გაკრული კინოვარსკვლავის სურათი, ორი წყვილი

დაუკემსავი წინდა, პირჩაჟანგებული სამართებელი, კბილის სანამ მუშებს მისი ბარგი-ბარხანა შეგირდის ოთახში
პასტის სანახევროდ გამოჭყლეტილი ტუბი... თეთრად შეღებილი ამოჰქონდათ, ვილმამ პატარა სენაკი დაცალა, საკუჭნაოდ რომ
პატარა მაგიდის კიდეს სიგარეტისაგან ამომწვარი ჩაყვითლებული ხმარობდნენ უწინ. ოდესღაც სიმინდის ფქვილისაგან
ლაქები აჩნდა, კომოდის უჯრაში კი ადამჟამინდელი საღამოს გამოცხობილი და ახლა გამომხმარ-გაფშეკილი კვერები ქვებივით
გაზეთები და სიგარეტის კოლოფიდან გამონაჭერი სურათი იდო რახუნობდნენ თუნუქის კოლოფებში. ვილმამ ეს კოლოფებიც
წარწერით: ნამდვილი აფრიკა თუ გინდა, ესაა! სურათზე ეზოში ჩაიტანა და სარაიაში შეაგდო. რას არ ნახავდი საკუჭნაოში -
თვალუწვდენელი ტრამალია დახატული, გალაღებული ზებრები მუყაოს ყუთებს, რომლებშიც ორცხობილები ეწყო უწინ, - ამ
ბალახს ძოვენ, მაღალ ხეებთან მიმდგარი ჟირაფნი ფოთლებს ყუთებს რომ დაბლა ეზიდებოდა, ორცხობილას ნაფშხვენი
აჩქლეთენ ტოტებს. ხოლო საღებავებით პირაჭიჭყნილი ტრამალის თაგვივით ფხაჭუნობდა შიგ; ფქვილის დაცინცხულ ტომრებს,
მკვიდრნი ბუჩქებში ჩასაფრებიან ლომს. მაღაზიის ვიტრინებში გამოსადგმელ თოჯინებს, ოდესღაც რომ
ხაბაზმა შუშებს ეზოში დაატოვებინა ჰაინრიხის „საწოლი“ - შოკოლადის ფაბრიკათა ნაწარმს უწევდა რეკლამას, ამ ფაბრიკების
ჯირკებდაკრული კარი წარწერით: ოთახი 547, საფინანსო ხსენებაც აღარსად იყო ახლა; იმიტომ რომ კარგა ხანია,
განყოფილება. გაკოტრდნენ და საკონდიტრო ფირმების სიიდანაც უკვალოდ
- შეგირდის საწოლზე დაიძინებს, - გადაწყვიტა ხაბაზმა. გაქრნენ; მუყაოსაგან გამოჭრილ შოკოლადის უზარმაზარ ფილებს,
- მე სადღა დავწვე? დაკუჭულ და ბურთებად დაგორგალებულ ვერცხლის ქაღალდს,
- საწოლი არა გაქვს? თეთრ მუყაოზე დახატულ მომღიმარ მზარეულებს უშველებელი
- არა. კოვზებით ხელში - კონცენტრატების ფაბრიკის რეკლამას:
- კი მაგრამ, სად გეძინა აქამდე? ტვიფრულ თოჯინებს, - თუნუქის პირგაბადრულ ინდოელ
- სად უნდა მძინებოდა? - ლეოს საწოლში. ქალიშვილებს, გულზე რომ პრალინებიანი კოლოფი
- უფრო ადრე? მიეხუტებინათ წარწერით: შარბათი; ფირ-ფიცრისაგან გამოჭრილ
- ადრე კი მქონდა, მაგრამ მერე დავჩეხეთ და დავწვით; მუქი წითელი ფერის ალუბლებს, მწვანე ქაღალდში გახვეულ
მოყანყალდა, აღარაფრად ვარგოდა. მუყაოს კარამელებს და თუნუქის ვეებერთელა კოლოფს, ჯერაც
ბოლოს ჰაინრიხის საწოლი მაინც აიტანეს ზევით, თვითონ რომ შემორჩენოდა ევკალიპტის ზეთის სუნი. ამ სუნმა ბავშვობა
ვილმას კი შეგირდის საწოლი ერგო, - თეთრად შეღებილი და გაახსენა ქალს: ღამღამობით რომ ხველება აუტყდებოდა, თეჯირს
თითქმის ახალთახალი რკინის საწოლი. მიღმა მამა შემოუკურთხებდა ხოლმე, რაც უფრო ლაზათიანად
ილანძღებოდა მამა, ვილმაც რატომღაც სულ უფრო უმატებდა

ხველებას. აი ისინიც, ძველი ნაცნობები: ცისფერი მზარეული ბიჭი ხაბაზის მეუღლემ ისევ შეახო თავისი მსუბუქი ხელი, ისევ
და ვერცხლისფერი კატა, კაკაოს რომ თქვლეფდა ფინჯნიდან. მეგობრულად მოუთათუნა მხარზე.
მუშებმა მისი ავლა–დიდება ოთახში ამოზიდეს და - აბა, თქვენ იცით.
ვილმასაც გარკვევით ესმოდა მათი ქირქილი, მერე ხაბაზის - დიდი მადლობა.
მორიდებული ნათქვამი გაიგონა, - მუშებს ამუნათებდა; და უცებ - იმედია, მოგეწონებათ ჩვენთან.
შეკრთა: ვიღაცამ მეტად მსუბუქი, მაგრამ მაინც მტკიცე ხელი - უეჭველად.
ჩამოადო მხარზე. სწორედ ის ხელი, სალაროს სახელურსაც რომ - ძალიანაც კარგი! ნახვამდის.
გემის საჭევარივით ატრიალებდა. - ნახვამდის.
ხაბაზის მეუღლემ გაუღიმა, მაგრამ ამ ღიმილს ვერაგობის ვილმამ ცარიელი კოლოფები ერთიმეორეზე აახორხოლა,
ნასახიც ვერ დაატყო ვილმამ. ტომრები დააგორგლა და ეს ყველაფერი დაბლა ჩაიტანა, სარაიაში.
- როგორ მოეწყვეთ? დროა, გაშინაურდეთ. თქვენი ბიჭი მარტინის ძიაზე ფიქრი მოსვენებას არ აძლევდა. იქ, წინკარში,
ალბათ აქ დაიძინებს, არა? ხაბაზზე გულმოსულმა და გამწარებულმა თავისდა უნებურად
- დიახ. ხელიც კი მოხვია უცხო მამაკაცს. მართალია, იმწამსვე მოეგო გონს
- კარგად მოგიფიქრებიათ! ეს ხარახურა კი დაბლა და ის იყო, უნდა გასცლოდა კიდეც, მაგრამ ახლა მარტინს შეავლო
ჩაიტანეთ, სარაიაში. ან იქნებ დაიტოვებთ რაიმეს? ბავშვები ხელი მკლავზე და წამით ლოყაც მიადო ყელზე, მერე კი, როცა
ითამაშებენ. თქვენ რას იტყვით? დაემშვიდობა და ბავშვები გაჰყავდა გარეთ, ისეთი თვალებით
- ამაზე უკეთეს სათამაშოებს სად ნახავ?! შეხედა, ვილმას ჟრუანტელმა დაუარა. მამაკაცი ყველა ქალს როდი
ხაბაზის მეუღლემ იატაკიდან შოკოლადის უშველებელი უყურებს ასე!
ფილა ასწია და ბნელი კუნჭულიდან მუყაოს სატვირთო მანქანა ვილმას ჩაეღიმა, დახეულ-დაფხრეწილი თეჯირი განზე
გამოაძვრინა - რაღაც წისქვილის რეკლამა, მერე კი თუნუქის გასწია და ანაზდად შეკრთა: იატაკზე ფირფიცრისაგან გამოჭრილი
ინდოელ ქალიშვილზე მიუთითა და ღიმილით უთხრა: ნაცნობი ფიგურუბი ეყარა ერთიანად დამტვერილი და
- აი, ესენი ნამდვილად მოეწონებათ. აბლაბუდებში გაბლარდნილი, მაგრამ აშკარად ფერსავსე,
- მოეწონებათ რომელია! გაუხუნარი. ვილმამ ხელი გადაუსვა ზედ, აბლაბუდები მოაშორა
- ჰოდა, დაიტოვეთ. და თვალწინ ძველი გერმანული თქმულებების გმირები
- დიდი მადლობა. აუჭრიატდნენ, ისეთივე ფერჭყეტელა ფიგურები, ნახატებზე რომ
- როგორ გეკადრებათ, რა სამადლობელი ეგაა. ენახა უწინ. ამისთანა ფიგურებით ბამბერგერი მხოლოდ და

მხოლოდ განსაკუთრებით ერთგულ კლიენტებს თუ - თავი დამანებე, - შეუღრინა ვილმამ, - მე ძალიანაც

დაასაჩუქრებდა: ზიგფრიდს კარაქისფერი აქვს თმა. ტანზე მწვანედ მომწონს და კედელზეც ამას დავკიდებ.
მოზიმზიმე მოკლე ხალათი აცვია. ორთაბრძოლისათვის ოთახი უკვე მიელაგებინათ, ყველაფრისათვის ადგილი
შემართული იგი შუბს უმიზნებს მწვანედ მოზიმზიმე ურჩხულს... მიეჩინათ: ვილმას კაბები შეგირდის კარადაში შეეკიდათ, ჭურჭელი
მთლად წმინდა გიორგია გამოსახული. გვერდით კრიმჰილდე კომოდის უჯრებში ჩაეწყოთ, სათამაშოებით სავსე ყუთი კი
უდგას, იქვეა ფოლკერი. იქვეა ჰაგენი და ის ლამაზ-ლამაზი რაინდი საწოლის ქვეშ შეედგათ; პატარა ვილმას საწოლიც ამოეტანათ.
- გიზელჰერი. ერთიმეორის მიყოლებით მოჭედილნი ყავისფერ და - ბავშვი აქ დავაწვინო?
ფართო თამასაზე გამომწკრივებულიყვნენ, რომელსაც მთელ - უხერხული იქნება?
სიგრძეზე გასდევდა კვერცხის გულივით ყვითელი წარწერა: - რა ვიცი, - ორჭოფულად უპასუხა ვილმამ, მერე
ბამბერგერის საოჯახო ვერმიშელი. ბამბერგერის საოჯახო ვერმიშელის რეკლამა კომოდზე შემოდგა და
ხაბაზის შემოსვლა არც კი გაუგონია, ახლა იგი ვილმას თქვა: - ბავშვებს ძალიან მოეწონებათ.
ზურგს უკან იდგა და ქალს მხარზე უთათუნებდა ხელს. - ჯღანმანია და მეტი არაფერი, - სიტყვა შეუბრუნა ხაბაზმა
- ყველაფერი მოგვარდა, წამოდი და შენი თვალით ნახე. და ქალს ზურგი შეაქცია. ვილმამ თავისი საოჯახო ჩანთა გახსნა,
ღმერთო ჩემო, რა გატირებს? თავდაპირველად მეუღლის ფოტოსურათი ამოიღო და საწოლს
ვილმას ხმა არ გაუღია, ხაბაზს ხელი ჩამოაღებინა მხრიდან, ზემოთ, კედელზე დაკიდა, იმ თავამოშვერილ ლურსმანზე,
მერე იატაკიდან ფიგურებიანი თამასა აიღო, ხაბაზს ცხვირწინ რომელსაც ნიშნობის ბეჭედივით ეკეთა ძველი სურათისაგან
ჩაუარა და შეგირდის ოთახში შევიდა. ამძვრალი სპილენძის პაწია მარყუჟი.
ხაბაზი ფეხდაფეხ აედევნა. - აქ უნდა ეკიდოს?
- ეგ რისთვის მიგაქვს? - კი, აქ უნდა ეკიდოს.
- კედელზე დავკიდებ, - ამოასლუკუნა ვილმამ. ვილმამ ახლა ძველისძველი სანთებელა ამოიღო
- რად გინდა? მოაშორე აქედან! მე შენ ნამდვილ სურათებს ხელჩანთიდან და ბრახუნით დადო კომოდის თავზე. მერე ტყავის
გიყიდი! - ცოტა ხნის შემდეგ კი მორიდებით დააყოლა: - ისეთ გადაქლესილ ზონარზე გამობმული საათი ამოამზეურა, ბოლოს
სურათებს გიყიდი, თვალი ზედ დაგრჩეს; კამკამა ტბას, უღრან დაიხარა, პატარა ვილმას სათამაშოების ყუთში მიაფათურ-
ტყეში ჩადგმულ სამლოცველოს ან სულგანაბულ შვლის ნუკრს. მოაფათურა ხელი და ბრეზენტის შალითა ამოაძვრინა, რითაც
ყველაფერს გიყიდი... ეს ჯღანი კი მოაშორე აქედან. კარლი იმ თავის საველე კარდალას დაატარებდა ხოლმე. ვილმამ

შალითაც კომოდის თავზე შემოდო, მაჯის საათისა და სანთებელას სათნო რაინდი, ჰაგენის გვერდით რომ იდგა და ხელში მწვანე
გვერდით. ქნარი ეკავა.
- ძაფის ყუთი სადაა? ამასობაში ლეო თითქმის გადაავიწყდა კიდეც, აღარც
- აქაა, - უპასუხა ხაბაზმა და კომოდის ერთ-ერთი უჯრა დაღუპული მეუღლე ახსენდებოდა და თავში იმ კაცზე ფიქრი
გამოსწია. ვილმამ ხაბაზს ხელიდან გამოღლიტა კოთხო, მერე თავი უტრიალებდა, ვისი ლოყაც წამით ყელზე შეეხო: გული ეუბნებოდა,
ახადა, მონახა ლეოს ნაჩუქარი ფრჩხილის პაწია ქლიბი და მარტინის ძიას მოვეწონე და ახლა ისიც ჩემზე ფიქრობსო. ის კაცი
კარლისეულ ბრეზენტის შალითას ამოუდო გვერდით. უცებ მიხვდა ყველაფერს, მშველელად მოევლინა და ვილმასაც იგი
- ახლა კი წადი, - ხმადაბლა მიუბრუნდა ვილმა, - მარტო ისე შეუყვარდა, არავინ რომ არ ჰყვარებია ჯერ. იქ, წინკარში,
დამტოვე. ვილმამ უნებლიეთ ხელი მოჰხვია უცხო მამაკაცს, მაგრამ იმ კაცმაც
- აბაზანაც უნდა მეჩვენებინა. აი, აქ კი, სხვენის კარის ხომ სხვანაირად შეავლო ხელი. ვილმა კიდევ ნახავს იმ კაცს,
გასაღებს ვინახავთ ხოლმე. ბავშვები ხომ უნდა ჩამოიყვანოს? - ჰოდა ნახავს!
- ღმერთო ჩემო, - აღმოხდა ვილმას, - აღარ წახვალ? ხაბაზი კარზე დაუკაკუნებლად შემოვიდა, ოთახი
დამტოვე ერთი წუთით. ფეხაკრეფით გამოიარა და ქალს თავზე წამოადგა.
- რისთვის გჭირდება ეს ხარახურა? მე შენ ახალ საათს - კარზე დაკაკუნება არ უსწავლებიათ შენთვის? - უყვირა
გიყიდი, სანთებელასაც გაჩუქებ; ეს სანთებელა დაიჟანგა უკვე, ვილმამ. - ხომ გითხარი, მარტო დამტოვე-მეთქი!
გადასაგდებია. ხაბაზი მორჩილად გაბრუნდა, კართან მისულმა რაღაც
- ღმერთო მაღალო! წადი ბოლოს და ბოლოს. ჩაიდუდღუნა: აბაზანაო, სხვენიო და ოთახიდან გავიდა.
ხაბაზი უკან-უკან წავიდა კარისაკენ, ვილმამ ფარდა ვილმა ადგა, კარი გასაღებით ჩაკეტა და ისევ წამოწვა.
ჩამოაფარა ფანჯარას და საწოლზე თავშექცეულად წამოწვა, ისე პირმომცინარი ფელდფებელი მეტისმეტად ახალგაზრდა ჩანდა,
რომ პირმომცინარი ფელდფებელის სურათისათვის ეცქირა, ერთი შეხედვით ვინმე ცუღლუტი ბიჭი გეგონებოდა და ქალს იმის
საწოლის თავთან რომ ეკიდა კედელზე. ხელმარჯვნივ ბამბერგერის გაფიქრებაც კი ეუხერხულებოდა, ოდესღაც ერთად ვწვებოდითო.
ძველი გერმანული თქმულებების გმირები იწონებდნენ თავს, ...საწვრთნელი მოედნის შორიახლო ბუჩქნარია,
ჩამობნელებულ ოთახშიაც რომ აელვარებდნენ ფერებს. ვილმამ ფეხსაცმლის საცხის სუნი ვილმას ცხვირში სცემს, მის თავთან კი
თვალებით მოიძია თავისი რჩეული გმირი, წაბლისფერთმიანი და სახემოქურუხებული, კოხებშეკრული ეფრეიტორი დახრილა და იმ
წითელქურთუკიანი ფოლკერი, მძლეთა მძლე და თან სათნოზე „სხვას!“ სწორედ ეწია ვილმა.

ქვემოდან ხაბაზის მეუღლის ყურისწამღები კისკისი თამაშს და ტერასისაკენ გაიქცა, ალბერტი მაგიდასთან იჯდა და
მოესმა, მერე ხაბაზის ხმა გაიგონა: გულდაჯერებით, შემართებით გაზეთებს ათვალიერებდა, თან ლუდს წრუპავდა, მაგრამ ჰაინრიხმა
ლაპარაკობდა, თითქოს ემუქრებოდა კიდეც ვიღაცას. ბოლოს ვერც აქ მოისვენა: ისევ წამოხტა, შემოურბინა სახლს და სარაიას
ქადილ-ქადილით ამოუყვა კიბეს და კარის სახელურს შორიახლო კუნძზე ჩამოჯდა. იქვე, მიწაზე, ძია ვილის წალდი
დაეჯაჯგურა. ეგდო.
- ახლავე გამიღე! - დაიღრიალა ხაბაზმა. აი, აქ კი აღარავინ შეუშლიდა ხელს. ძია ვილი აღსარების
ვილმას ხმა არ გაუცია: კვლავ იმ კაცზე ფიქრი სათქმელად სოფლის ეკლესიაში წასულიყო, ალბერტი გაზეთებს
უტრიალებდა თავში, ვისი სახელიც არ იცოდა ჯერ, მაგრამ უკირკიტებდა და იმ თავისი ტერასიდან კიდევ დიდხანს არ
ერიხიცა და გერტიც, კარლიცა და ლეოც ჩამოშორდნენ უკვე. მოიცვლიდა ფეხს, ალბერტის დედა სამზარეულოში ფუსფუსებდა,
გეგონებოდა, სადღაც ჰორიზონტს გადალმა მიატოვაო. აი, ხაბაზის ვილმაც იქა ჰყავდა; ქალი ნამცხვრებს აცხობდა და ახლაც
გაფიჟვინებული პირისახე კი ვეღარ გაიხსენა ვილმამ, თუმცაღა, ხმადაბლა ბუტბუტებდა სახუმარო ანდაზებს: „შენც კარგი ხარ,
ხაბაზი აქვე იდგა, კარს მიღმა. ქადაო, და, მეც კარგი მაქვს მადაო“... ალბერტის დედა
- გააღე-მეთქი! - ისევ დაიღრიალა ხაბაზმა, მაგრამ ამ დამარცვლით ამბობდა სიტყვებს და ვილმას ამეორებინებდა,
მჭექარე ხმის გაგონებაზე ვილმას გაეცინა მხოლოდ. მაგრამ ბავშვი ხან „კაკა°-ო, დაიძახებდა, ხან „კვერცხი“-ო და,
- წადი, - ხმადაბლა თქვა ვილმამ, - კარს მაინც არ გავაღებ. ალბერტის დედაც გულიანად იცინოდა.
ხაბაზი ისევ ქადილ-ქადილით ჩაუყვა კიბეს, ვილმამ კი სამზარეულოში მოტკბო სუნი ტრიალებდა. სახაბაზო
მარტინის ძიაზე ფიქრს მისცა თავი, თან ისიც იცოდა, გაგახსენდებოდა, ხოლო ფანჯრის რაფაზე გასაგრილებლად ტაფა
აუცილებლად მოვაო. შემოედგათ, ზედ დასმული ყვითელ-ყვითელი ნამცხვრებით.
ჰაინრიხის ყურს ანაზდად მარტინის ხმა მოსწვდა: „აღარ
თავი XXIII შემიძლია მეტი“. სოფლელი ბიჭები ერთხანს ერთმანეთში
თამაშობდნენ, მაგრამ მალე ისინიც წავიდ-წამოვიდნენ. ჰაინრიხს
სოფლელ ბიჭებთან ერთად, ძია ვილიმ რომ მოიპატიჟა ახლა ტერასიდან შემოესმა ხმები: ალბერტი პინგ-პონგის თამაშს
საგანგებოდ, კარგა ხანს თამაშობდნენ ბურთს. მდელო მოთიბული ასწავლიდა მარტინს. ჰაინრიხმა ისიც გაიგონა, როგორ გადააჩოჩეს
დაუხვდათ, ორივე კარის ბადე ძია ვილის საგულდაგულოდ მაგიდა, მერე ბადე დაამაგრეს ზედ და ალბერტმაც ასე თქვა: „აბა,
დაეკემსა და ბიჭებიც თავგამოდებით დასდევდნენ ბურთს, ვიდრე ყურადღებით იყავი. აი, ასე უნდა...“ და ბურთის რაკუნ-რაკუნი
ჰაინრიხი იტყოდა: „აღარ მინდა მეტი“. ჰაინრიხმა თავი დაანება გალექსილი ანდაზის სიტყვებში აითქვიფა, ალბერტის დედა რომ

ამბობდა დამარცვლით: „შაქარი და ერბო, ჩვენი წილი გვერგო“... ჰქონდა შემოწყობილი და ჰაინრიხმა ამ თაროზე ახლა ლეოსაგან
ვილმა კი ისევ „კაკა-კაკა“-ო, ისევ „კვერცხი-კვერცხიო“, გაიძახოდა დარჩენილი ფრჩხილის ქლიბიც შემოდო: იმ ფაცაფუცში ლეოს
და, ალბერტის დედაც გულიანად იცინოდა, კუთვნილი ფრჩხილის ქლიბი დედამ ხელს გააყოლა შემთხვევით
ყველაფერი მოგეწონება აქ: ისმის ბურთების რაკუნ-რაკუნი, და თავის ყუთში ჩააგდო; ხოლო ერიხის, გერტისა და კარლისეულ
ვილმაც არხეინად ტყიპტყიპებს რაღაცას, ხოლო ალბერტის დედა სუნს ახლა მეოთხე, ლეოსეული სუნიც შეემატა: ოდეკალონისა და
რომ ხმას ამოიღებს, მაშინვე მიხვდები, ძალიან კეთილo ქალიაო: მასტიკის სუნი. სამზარეულოდან ისევ მოისმა სიცილი, მერე კი
არადა, ძია ვილიც კეთილია და თვითონ ალბერტიც... "დაგეცემა ალბერტის დედამ ჩაილუღლუღა: „ლოლია - ლოლია, ფური -
გულზე ზაფრა, თუ მიაკლებ საჭმელს ზაფრანს“, - მოესმა ჭრელია, ხბო - წითელია...“
სამზარეულოდან. რა მაზალო ნათქვამია, თან თვითონ „ზაფრანაც“ ჰაინრიხს თვალწინ დაუდგა, როგორ ზელს ალბერტის
რაღაცნაირი სიტყვაა, გემრიელია თითქოს, მაგრამ წყალი არ გაუვა, დედა მოტკბო და მოყვითალო ცომს, თან კეთილი ჯადოქარივით
ეს ყველაფერი ბავშვების ხათრითაა მოწყობილი, მაგათმა სხვა ბუტბუტებს, თითქოს ულოცავს რაღაცას: „...ამან მოიპარა, ამან
ვინმე გააცურონ; უთუოდ სხვა ამბავია აქ. მოიყვანა, ამან დაკლა, ამან შეჭამა, შენ კიდევ, - წუწკო, წყალი
ჰაინრიხმა ახლა უკვე დანამდვილებით იცოდა, რომ ხაბაზი მოიტანეს!“ და ვილმაც გულნებიერად აკისკისდა.
სულაც არ იყო იმისთანა თაფლიკაცი, უწინ რომ ეგონა. დედამ ძია ვილი შინ მობრუნებულიყო უკვე, სახლის კუთხიდან
როცა უთხრა, საცხოვრებლად ხაბაზთან გადავდივართო, წამით ჰაინრიხისაკენ გამოიჭყიტა, მერე ტერასისაკენ გასწია და
თავდაპირველად ცას ეწია სიხარულით, ისიც გაიფიქრა, ბედმა ალბერტს ჰკითხა:
გაგვიღიმაო, მაგრამ ახლა უკვე დანამდვილებით იცოდა, რომ არც - რა მოუვიდა?
ხაბაზი უქნია ღმერთს და, ბედსაც არ გაუღიმია მათთვის. ხაბაზი - თავი დაანებე, - უპასუხა ალბერტმა, - იყოს თავისთვის.
სწორედ იმ „კეთილ“ მასწავლებლებს ჰგავდა, „ბრაზიანებზე“ ძია ვილი და ალბერტი ხმადაბლა ლაპარაკობდნენ, მაგრამ
უარესები რომ იყვნენ: საერთოდ რომ არ ელოდები, მაშინ ჰაინრიხს გარკვევით ესმოდა ყველაფერი.
დაგიფრენენ. თქმა არ უნდა, ლეოსთანა ვიგინდარა მაინც არაა - ჩვენ ვერაფერში დავეხმარებით?
ხაბაზი და ისიც ნაღდი ამბავია, მეტი ფული ექნებათ, აღარც ბინის - დახმარებით კი დავეხმარებით, მაგრამ ქვეყანას მაინც ვერ
ქირას გადაიხდიან... გამოასწორებ. თავი დაანებე.
ერიხისაგან დარჩენილ სანთებელას, გერტის ნაჩუქარ მაჯის სოფლიდან ზარების მოგუდული, შორეული გუგუნი
საათს და კარლისეულ ბრეზენტის შალითას ჰაინრიხი ერთად მოისმა და ჰაინრიხიც მაშინვე მიხვდა, სად წავიდნენ ბიჭები.
წარმოიდგენდა ხოლმე. ეს ყველაფერი თითქოს ერთ თაროზე

ეკლესიაში ახლა ჟამის წირვა იწყებოდა და ისინიც მრევლს უნდა მოეღრიცებოდა ხოლმე, ხოლო მერე და მერე, ჯერ შუბლი
მომსახურებოდნენ. გადაეტკიცა და როცა გაღეჭილი ლუკმა გადაყლაპა, სახე გაებადრა,
- წამოხვალ? - გასძახა ძია ვილიმ მარტინს. გაუბრწყინდა. მართლაც სასაცილო იყო ამის დანახვა, და
- კი, წამოვალ, ალბერტის დედასა და იმ მიმტან გოგონას სიცილი აუტყდათ.
ბურთის რაკუნ-რაკუნი მაშინვე შეწყდა და ძია ვილი ახლა ჰაინრიხს თვითონაც ღიმი მოუვიდა სახეზე, - ვილმას შემყურეს
ალბერტს მიუბრუნდა, ისევ ჰაინრიხზე ჩამოუგდო სიტყვა. უნებლიეთ მოგერღვეოდა ტუჩ–პირი, მაგრამ ჰაინრიხის ღიმილს
- არ გინდა, თავი დაანებე, - უპასუხა ალბერტმა. ცოტა ხნის მაინც გულდამძიმებული კაცის ღიმილი ეთქმოდა, და გაეღიმა თუ
შემდეგ კი დააყოლა: - წადით, წადით, მე დავრჩები აქ. არა, თვითონაც მიხვდა, გულდამძიმებული კაცივით გამეღიმაო,
სოფლიდან კვლავ ისმოდა ზარების მოგუდული და ზუსტად ისე, აი, უღელის გამწევ მამებს რომ გაეღიმებათ;
ნარნარი გუგუნი. სამზარეულოში ვილმა ტყიპინებდა რაღაცას: მართალია, ათასნაირ საზრუნავზე ფიქრი უღრღნით გულს, მაგრამ
ალბერტის დედამ თოხლო კვერცხი შეაჭამა და ბავშვმაც გაიხარა, აკი მაინც გაეღიმებათ ხოლმე.
მოილხინა. ზუსტად იმ წამს სახლთან ტაქსი გაჩერდა და ჰაინრიხსაც
ყველაფერი მოგეწონება აქ, უკეთესს ვერაფერს ინატრებ; გულმა რეჩხი უყო: გუმანით მიხვდა, ან უკვე მოხდა რაღაც ამბავი,
ყველაფერი ისეა გარანდულ-გამორანდული, მორთულ- ან არადა, ახლა მოხდებაო. მანქანიდან ჯერ მარტინის ბებია
მოკაზმული, ხინჯს ვერ უპოვი, მაგრამ სად ეს ყველაფერი და სად გადმოვიდა, მერე მარტინის დედა. ბებია სიგარეტის პლაკუნ-
ჰაინრიხი? თან სუნიც ერთიმეორეზე უკეთესია. ახალმოჭრილი ხე- პლაკუნით გაემართა სახლისაკენ, მაგრამ უცებ შემობრუნდა და
ტყის, ნამცხვრისა და ახალშეზელილი ცომის სუნი ერთმანეთშია ტაქსის მძლოლს გასძახა: „აქ დამელოდე, გენაცვალე“. მერე ისევ
არეული, თუმცა, არც ეს ნაირ-ნაირი სუნია ჩვეული და ახლობელი. სახლისკენ იბრუნა პირი და გზა განაგრძო; სახეალეწილი
ჰაინრიხი წამოდგა, სარაიის კედელს მიეყრდნო და კაფე- მოაბიჯებდა, თვალებს აკვესებდა.
რესტორნის ღია ფანჯრებში შეიხედა. დარბაზში ხალხი იჯდა. - ალბერტ, ალბერტ! - დასჭექა უცებ ბებიამ. კაფეში
სტუმრები ლუდს სვამდნენ, ლორს შეექცეოდნენ და მიმტანი თავშეყრილი სტუმრები წამოიშალნენ, ფანჯრებს მოაწყდნენ,
გოგონაც ხშირ-ხშირად გამორბოდა სამზარეულოსკენ: დაჭრიდა მიმტანმა გოგონამ და ალბერეტის დედამ სამზარეულოს
პურს, ლორის ნაჭრებს თეფშებზე დააწყობდა და უკანვე ფანჯრიდან გადმოჰყვეს თავები, თვითონ ალბერტი კი ეზოში
გაბრუნდებოდა. ამ ბოლო წამოსვლაზე კი გოგონამ ვილმას ლორის გამოვარდა შუბლშეჭმუჭნილი და ბებიას შესახვედრად
ნაჭერი ჩაუდო პირში. გემოს ვიდრე გაუგებდა, ვილმა გამოემართა; გზადაგზა გაზეთის კეცავდა. მარტინის დედა
შუბლშეჭმუხნული ღეჭავდა ლორს, პაწია ტუჩებიც მალი-მალ

სამზარეულოს ფანჯარასთან მიდგა და ალბერტის დედასთან ცოტა ხნის მერე სიცილი გაიგონა, მერე ბურთის რაკარუკს
მუსაიფი გააბა, გეგონებოდა, ეს ამბავი საერთოდ არ ეხებაო. მოჰკრა ყური. ამაზე უკეთესს რას მოისმენდა, მაგრამ მაინც იმას
- ესე იგი, არაფერს მოიმოქმედებ, არა? - შეუბღვირა ბებიამ ფიქრობდა, ეს ყველაფერი სულაც არ არისო საჩემო.
ალბერტს და გაგულისებით შეაქნია ხელი, სიგარეტიდან ფერფლი დარბაზში სიმღერა წამოიწყეს: ტყევ, ჩემო ნორჩო, იმედო
ჩამოიფერთხა. - მაშინ მე წავალ და საკუთარი ხელებით მივახრჩობ. ხვალის შენზე უკეთესს რას ნახავს თვალი... მიმტანმა გოგონამ
- რიხიანად დააგუგუნა ბებიამ. - მოდიხარ თუ არა! დარბაზში ლუდის კათხები ჩამოატარა. ალბერტის დედა კი
- წამოვალ, ბატონო, წამოვალ. - უხალისოდ ამოღერღა სამზარეულოში საქმიანობდა: ჯერ კარტოფილის სალათი შეკმაზა,
ალბერტმა. - მაგრამ ერთი ვიცოდე, რა აზრი აქვს იქ წასვლას? მერე დაკონსერვებული სოსისების კარგა მოზრდილი ქილა გახსნა.
- როგორ თუ რა აზრი აქვს! - შეიცხადა ბებიამ, - თვითონაც ტერასაზე ისევ კისკისებდა ვილმა, იცინოდა მარტინის დედაც და
არ იცით, რაებს ბჟუტურობთ, ტვინი არ გაქვთ არც ერთს. ჩაჯექი ჰაინრიხს საკუთარი თავისა გაუკვირდა, ასე თვალდათვალ რომ
მანქანაში! ეცვალა აზრი და მარტინის დედაც სათნო ადამიანად მოეჩვენა. აქ
- მეტი რა გზა მაქვს, - უპასუხა ალბერტმა, გაზეთი ფანჯრის ყოფნას მართლაც რომ არაფერი სჯობდა, მაგრამ ჰაინრიხისთვის ეს
რაფაზე შემოდო, მანქანაში ჩაჯდა და ბებიას ხელი გაუწოდა ამბავი ვერაფერი შეღავათი იყო: დედამისი ხომ ახლა ხაბაზთან
შიგნიდან, გვერდით მოისვა. ეწეოდა „თანაცხოვრებას“. ხაბაზი ლეოს ანაცვალა დედამ და ამ
- შენ რას იზამ, აქ დარჩები? - მანქანიდან დაიძახა ბებიამ, საქმიდან ალბათ ხეირიც გამოდნებოდა, მაგრამ ასე იყო თუ ისე, ეს
მარტინის დედამ კი უპასუხა: ამბავი მაინც შეგზარავდა.
- კი, აქ დაგელოდებით, ჩემოდანი წამოიძღვანეთ, გაიგეთ?! გადაღმა მხარეს, გზაზე ყვითელი საფოსტო ავტობუსი
მაგრამ ტაქსი უკვე დაიძრა და სოფლის გზაზე გაუხვია. გაჩერდა. გაიღო კარი და ავტობუსიდან გლუმი ჩამოხტა, მერე
ეკლესიის ზარები აღარ რეკავდნენ და ალბერტის დედა მარტინის ბოლდას შეეშველა ჩამოსვლაში. ფეხი ჩამოდგა თუ არა, ბოლდა
დედას მიუბრუნდა. სამზარეულოს ღია ფანჯრისაკენ გაქანდა და მისულიც არ იყო,
- სახლში შემობრძანდით, რაღას უდგახართ? ხმამაღლა შეიცხადა:
მარტინის დედამ თავი დაუკრა მხოლოდ და ასე თქვა: - რა გვეშველება? ცუდი არაფერი მოხდეს! ალბერტის
- თუ არ შეწუხდებით, ბავშვი გადმოსვით. დედამ კი გაუღიმა და უთხრა:
პატარა ვილმა ფანჯრიდან გადასვეს და ჰაინრიხიც გაოცდა, - რა უნდა მოხდეს, ყველაფერი მოგვარდება. შენ ის
მარტინის დედამ რომ ხელში აიყვანა ბავშვი, გაუღიმა და მასთან მითხარი, სად დაგაწვინოთ ამოდენა ხალხი?
ერთად შემოუარა სახლს.

- ვეღარ გავჩერდი... - დაიწყო ბოლდამ. - არ შეგაწუხებთ, იმ - მოდი, აქ დადექი, - უთხრა ჰაინრიხს და აჩვენა, როგორ
ძველ ტახტზეც მშვენივრად გამოვიძინებ. მოეწოდებინა ბურთი. მისი მოწოდებული ბურთი კარგა მაღალზე
გლუმს კი ჩაეცინა და ძლივს ამოღერღა: ახტა, ბადეს გადააფრინდა, თავქვე დაეშვა და ჰაინრიხმაც იგი
- იატაკი... თივა... იოლად მოიგერია.
მერე ბოლდა და გლუმი ეკლესიაში წავიდნენ, ვილის და ვილმა იატაკზე წამომჯდარი დაჩოჩიალებდა და
მარტინს წამოვიყვანთო. აღფრთოვანებული ჭყივჭყივებდა. ეტყობა, მოეწონა, ბურთი რომ
ტყევ, ჩემო ნორჩო, იმედო ხვალის, შენზე უკთესს რას აქეთ-იქით დახტოდა, ხოლო როცა ბურთი იატაკზე
ნახავს თვალი, - მღეროდნენ დარბაზში, ალბერტის დედამ კი გადმოუვარდებოდათ, ვილმას უკანვე მოჰქონდა ხოლმე, მაგრამ
კონსერვის ქილიდან ვარდისფერი სოსისები ამოყარა. რამდენჯერაც გადაუვარდათ, ერთხელაც არ მოუტანია
ტერასიდან უცებ მარტინის დედის ხმა შემოესმა: ჰაინრიხისათვის, მაინცდამაინც მარტინის დედას მიურბენინებდა.
„ახლოს არ მიხვიდე!“ - და ჰაინრიხიც შეკრთა, როცა ცოტა თამაშით კი თამაშობდა, მაგრამ თავში სულ ის ფიქრი
ხნის მერე ქალის ყურისწამღები კისკისი გაიგონა. ამ კისკისის უტრიალებდა, დედაჩემი ახლა ხაბაზთან ეწევაო თანაცხოვრებას
გაგონებაზე ლამის გულიც კი დაეზაფრა, და ჰაინრიხიც და ეს ამბავი გაცილებით უარესი ვჩვენებოდა, გაცილებით
ტერასისაკენ გაიქცა. ვილმა ტბორისაკენ გაქცეულიყო და ახლა ამორალური, ვიდრე ლეოსთან თანაცხოვრება.
უკანვე მოცუცუნებდა. ჰაინრიხი რომ დაინახა, მარტინის დედამ ეკლესიის ზარებს ისევ ჩამოჰკრეს, საზეიმოდ ახმიანდა
იგი თავისკენ იხმო, ხელი ჩამოართვა და უთხრა: ზარები და ჰაინრიხიც მაშინვე მიხვდა, მღვდელი ახლა მრევლს
- პინგ-პონგის თამაში თუ იცი? აკურთხებს და საკმეველს უკმევსო. მერე Тапtum Ergo-ს
- ცუდად, - უპასუხა ჰაინრიხმა, - სულ ერთი-ორჯერ იგალობებენ და ჰაინრიხს უცებ გულიც კი დასწყდა, ეკლესიაში
მექნება ნათამაშევი. რომ არ წავიდა: იჯდებოდა ახლა ბნელში. სადმე ბოლოში,
- თუ გინდა, მე გასწავლი. სააღმსარებლოს შორიახლო.
- მინდა, - მიუგო ჰაინრიხმა, არადა, სულაც არ უნდოდა ჰაინრიხმა თამაშს უცებ აუღო ალღო, სულ მალე მიხვდა,
თამაში. როგორ მოეწოდებინა მოჭრილი ბურთი, და მარტინის დედასაც
მარტინის დედა წამოდგა, კედელთან მიდგმული მაგიდა გაეცინა, როცა თავის მიწოდებაზე ჰაინრიხმა ზედიზედ ჩაუგდო
შუა ალაგას გამოაჩოჩა, ბადე ხელახლა დაამაგრა და იატაკზე რამდენიმეჯერ. ამის მერე მარტინის დედა უკვე ანგარიშზე ეთამაშა
მიყრილი ჩოგნები წამოკრიფა. და სახეც დაეძაბა.

აი ჰაინრიხს კი სულ სხვა საფიქრალი აეშალა და ამიტომ ახოხოლებული თეფშები გამოიტანა, მაგიდა გააწყო.
იყო, გაუჭირდა ყურადღებით თამაში, ბურთების დროულად ახალშედღვებილი და სულ ახლახან ამოღებული კარაქი
მოგერიება; მამაზე ფიქრობდა, ფიქრობდა ძიებზე, ფიქრობდა დამცვარულივით ქათქათებდა ქოთანში და ძია ვილიმაც დაიძახა:
ხაბაზზე, ვისთანაც დედა ეწეოდა თანაცხოვრებას. ლამაზი დედა - ქლიავის მურაბაც გამოიტანე! ბავშვები შეჭამენ.
ჰყავდა მარტინს: მაღალი, ქერა, და ჰაინრიხს ახლა მოსწონდა - მოვიტან, მოვიტან, - უპასუხა ალბერტის დედამ, მერე კი
კიდეც იგი. განსაკუთრებით მაშინ, როცა თამაშის დროს მარტინის დააყოლა: - ვითომ შენ იყო მაგათზე ნაკლები, არც შენ მოაკლებ
დედა უცებ ვილმას გამოხედავდა, თან ნაზად გაუღიმებდა. ეს იყო ხელს!
და, ვილმას ერთიანად გაუბრწყინდებოდა ხოლმე სახე, ამ ღიმილის ძია ვილიმ თავი ჩაღუნა, ყურებამდე გაწითლდა, გლუმმა
დანახვაზე გული გაგინათდებოდა და მისი ცქერაც ისეთივე კი მხარზე დაჰკრა ხელი და სიცილ-სიცილით ამოაბუხბუხა:
სასიამოვნო იყო, როგორც აქაურ სამრეკლოზე ჩამოკრული ზარების - არა უშავს, მეგობარო.
გაგონება, ან ცომის მოტკბო სურნელის შეყნოსვა, ამასთანავე ეს ყველას გულიანად გაეცინა, ამასობაში ვილმას დაძინების
ყოველივე არაფერი არ ღირდა, ისევე როგორ ზარების რეკვა არ დრომ მოაწია, მაგრამ ბავშვს უფროსებთან დარჩენის ნება მისცეს
ღირდა არაფერი, მაგრამ ჰაინრიხს მაინც ის აზრი უტრიალებდა და სუფრაზეც კამათი გაჩაღდა, ვისთან დაეწვინათ ვილმა.
თავში, ეს ყველაფერი სულაც არ არისო საჩემო. ანაზდად ისევ მარტინის დედის გამოკლებით ყველანი ერთიმეორეს
გაახსენდა ლეოსეული ოდეკოლონისა და მასტიკის სუნი; ლეოს ეცილებოდნენ - არა ჩემთან, არა ჩემთანო, გაიძახოდნენ, ხოლო,
ფრჩხილების ქლიბი კი ახლა ძაფის ყუთში უგდია დედას. როცა თვითონ ვილმას ჰკითხეს, ვისთან გირჩევნიაო, ბავშვი
მარტინმა ძალა დაატანა თავს და მონდომებით დაიწყო ძმისკენ წატუნტულდა და ჰაინრიხსაც სიხარულისგან სახე აელეწა.
თამაში, ბურთებს ახლა უფრო ხშირ-ხშირად იგერიებდა და რესტორნიდან ხმაური ისმოდა, სტუმრები მიმტან გოგონას
თვითონაც დაბალ, მოჭრილ ბურთებს აწოდებდა. მარტინის დედა ეძახდნენ. ბოლდა მაგიდიდან ადგა, თავისი სკამი განზე გააჩოჩა და
ძლივს ასწრებდა ბურთების აღებას, ამასობაში სახეც შეეფაკლა. სუფრის ალაგება დაიწყო.
- ბიჭოს! - მოუბრუნდა იგი ჰაინრიხს. - შენთან ხუმრობა - წავალ, წავეხმარები, - თქვა ბოლოს ბოლდამ.
თურმე არ შეიძლება! გლუმი საბძელში შევიდა, თივით გამოვტენიო ტომარას,
მაგრამ სულ მალე ყველანი ერთად დაბრუნდნენ წირვიდან ძია ვილიმ მთელი სახლი შემოირბინა, შუბლზეც ოფლი მოადგა.
და თამაშსაც თავი დაანებეს. მარტინი დედამისს მივარდა, ჩაეხუტა, მარტინს და ჰაინრიხს პატარა ოთახი მიუჩინეს, ფართო საწოლი
გლუმმა ტერასაზე მოდგმული მაგიდები ერთმანეთს მიადგა, გაუშალეს, ვილმა კი ბიჭებს შუაში უნდა ჩაეწვინათ.
ხოლო ბოლდამ სახლიდან დიდი მწვანე სუფრა და ერთმანეთზე

ამასობაში ჩამობნელდა, ქვემოთ, სამზარეულოში, ბოლდა მაგრამ დედას აღარაფერი უპასუხნია და მარტინიც შეცბა,
და მიმტანი გოგონა ჭურჭელს რეცხავდნენ, თან რაღაცაზე როცა თავს დაატყო, ეს ამბავი თურმე სულაც არ მენაღვლებაო,
იცინოდნენ; ალბერტის დედის ხმა რესტორნის დარბაზიდან ჰოდა, კრინტიც აღარ დაუძრავს. ჰაინრიხთან არასოდეს
მოისმოდა, - სტუმრებს ელაპარაკებოდა; ეზოში კი ერთმანეთის ულაპარაკნია მამის სიკვდილზე, რადგან სიკვდილის ამბავი
ახლო-მახლო, ნაღვერდლებივით ღვიოდა ორი ჩიბუხი, ასე რომ, გეზელერთანაც იყო დაკავშირებული და მეტისმეტად ბუნდოვანი,
ხელად მიხვდებოდი, გლუმი და ძია ვილი საბძლის წინ, ჩახლართული ეჩვენებოდა, ისეთივე საეჭვო იყო, როგორც მთელი
ძელსკამზე ჩამომსხდარანო. ტერასაზე ახლა მარტინის დედა იჯდა ბებიასეული სიბრძნე. იმ ერთ სიტყვას, იმ გვარს და სახელს ისე
მხოლოდ, სიგარეტს აბოლებდა და ჩაფიქრებული თვალს არ ჯიუტად ჩასჩიჩინებდნენ, ისე ხშირ-ხშირად ამეორებინებდნენ,
აშორებდა სიბნელეს. „გეზელერის“ გაგონებაზე ახლა ყურსაც აღარ შეიბერტყავდა
- დროზე ქენით ახლა, გაიხადეთ და ლოგინში ჩაწექით. - ხოლმე. გაცილებით საშინელი და შემაძრწუნებელი, თან იოლად
ამოსძახა მარტინის დედამ ბიჭებს და მარტინსაც მხოლოდ ახლა მისახვედრი ამბავი მიწისქვეშეთში დატრიალებულა, სადაც
გაახსენდა, ძია ალბერტი მოეკითხა. მარტინი ფანჯრიდან სოკოები გამოჰყავთ დღეს. სწორედ იქ მოუკლავთ ის კაცი, მამის
გადაეყუდა და დედას ჰკითხა: სურათი ვინც დახატა, იქ უცემიათ მამა და ალბერტი, თუმცა კი
- ძია ალბერტი სადაა? ნაცისტები, ლამის სული რომ ამოხადეს ორივეს, მარტინს მაინც
- მალე მობრუნდება, ბებოსთან ერთად წავიდა. ვერ წარმოედგინა ნათლად და გარკვევით, ასე რომ, ეს ხალხი,
- სად წავიდა? შესაძლოა, სულაც არ იყო მაინცდამაინც საშინელი. არადა, აკი
- ბრერნიხში. საკუთარი თვალით ნახა ის ადგილი; აყროლებული და უშუქარი
- ბრერნიხში რა უნდა? ტალანები, პიუპიტრებიდან ამოზრდილი ჭირიანი კლავიშები...
დედას ხმა არ ამოულია, ცოტა ხნის შემდეგ კი უპასუხა: ალბერტმა ღონივრულად ჩასჭიდა ხელი და სახეც ისეთი ჰქონდა,
- გეზელერია იქ, უნდა ელაპარაკოს. არაფრით არ იტყოდა ტყუილს. აი, გეზელერს კი ალბერტი
მარტინი გაჩუმდა; ფანჯრის რაფაზე გადაწოლილი ქვევით იშვიათად თუ უხსენებდა. ქვემოთ, რესტორნის დარბაზში, ახალი
იყურებოდა: ზურგს უკან შარიშური მოესმა: ჰაინრიხი საწოლზე სიმღერა წამოიწყეს.
ამოძვრა, გაიწკაპუნა ჩამრთველმა და შუქიც ჩაქრა. ტყის პირას მახსოვს პატარა ქოხი,
- გეზელერი? - დაიძახა ჩაბნელებული ტერასისაკენ შვლის ნუკრი იქვე ბალახს ძოვს ახლაც,
პირმიქცეულმა. - ესე იგი, ცოცხალია? გაშლილა ველი - სამშობლოს ნოხი
და ჩემს გზას ყველგან ხატებად ახლავს.

მარტინი ფანჯრის რაფას მოშორდა, ფრთხილად შემოწვა მიწისფერი გადაჰფენოდა; ძლივს მოლასლასებდა და თან
საწოლში და მკლავთან ვილმას მშვიდი ფშვინვა იგრძნო. მარტინმა მოთქვამდა:
ჰაინრიხისკენ მიაბრუნა თავი და დაიჩურჩულა: - ნემსი გამიკეთეთ, ნემსი გამიკეთეთ...
- გძინავს? - ახლავე გაგიკეთებენ, ნელამ უკვე დაურეკა ექიმს, -
- არა, არ მძინავს. - ხმადაბლა, მაგრამ გარკვევით უპასუხა ამშვიდებდა ალბერტი.
ჰაინრიხმა. - დროზე ქნან! - დაიკვნეს ბებიამ.
„...და ჩემს გზას ყველგან ხატებად ახლავს“ - მღეროდნენ ბოლდას ზურგს უკან ძია ვილის დამფრთხალი სახე
ქვემოთ. ყელყელაობდა. მერე გლუმი ამობრაგუნდა კიბეზე, წინ შემოძვრა,
შორიახლო მანქანა გაჩერდა და მარტინმაც ალბერტის ხმა ბოლდა განზე გასწია და ბებიას მხარი შეაშველა. ალბერტთან
იცნო; ხმამაღლა, შეშინებული იძახდა: ერთად ბებია დერეფნის ბოლომდე მიაჩოჩიალეს და დიდ ოთახში
- ნელა, ნელა! შეიყვანეს. კიბეზე ახლა დედამ ამოირბინა, თვალისწამში ამოათავა
დედა ჯერაც ტერასაზე იჯდა, ბნელში. გაიგონა თუ არა კიბე და დაიძახა:
ძახილი, ისე სწრაფად წამოხტა, სკამიც კი გადააყირავა და ეზოსკენ - ჰურვებერს ველაპარაკე, წამოსული იქნება უკვე!
გაიქცა. სამზარეულოში ბოლდამ უცებ ჩაიწყვიტა ხმა, მერე - ხომ გაიგონე? - მიუბრუნდა ალბერტი ბებიას, - წამოსული
ალბერტის დედა მიუბრუნდა თავის სტუმრებს, რაღაცა უთხრა და ყოფილა.
დარბაზში სიმღერა შეწყდა. მთელს სახლში სამარისებური სიჩუმე ამის მეტი ვეღარაფერი გაიგონა მარტინმა. ყველანი ოთახში
ჩამოწვა და ამ სიჩუმეში ახლა ჰაინრიხმა დაიჩურჩულა: შელაგდნენ, კარი მოიხურეს და დერეფანიც დაცარიელდა. ერთხანს
- ეტყობა, რაღაც მოხდა. სიჩუმე იდგა და მარტინი დიდ ყავისფერ კარს მიაშტერდა: აღარც
კიბეზე ქვითინი გაისმა, მარტინი ადგა, ფეხაკრეფით გაიარა იქიდან აღწევდა ჩამიჩუმი.
ოთახი, კარი შეაღო და განათებული, ვიწრო დერეფნისაკენ ცოტა ხნის შემდეგ ოთახიდან ჯერ გლუმი გამოვიდა,
გაიჭყიტა. ალბერტი და ბოლდა აქეთ-იქიდან მხარში ფეხდაფეხ ძია ვილი გამოჰყვა, მერე დედა და ალბერტი
ამოსდგომოდნენ ბებიას და კიბეზე ამოჰყავდათ. ანაზდად შეცბა: გამოჩნდნენ; ბებიასთან ბოლდა დარჩა. ზურგს უკანიდან მარტინს
ბებია სულ მთლად ბებერი მოეჩვენა; თავშიაც არ მოუვიდოდა ჰაინრიხის ჩურჩული მოესმა:
ასეთი ბებერი თუ იყო ბებია და ისიც გაუკვირდა, მის თვალზე - დაწექი ლოგინში. გაცივდები!
ცრემლი რომ დაინახა. მოსავებული და მოღუშული, ალბერტის მარტინმა ფრთხილად მიხურა კარი, ისევ ფეხაკრეფით
მხარს დანდობოდა და პირისახეზე ვარდისფერი კი არ დაჰკრავდა, დაბრუნდა უკან და ლოგინში ჩაწვა. რესტორნის დარბაზში

ხელახლა წამოიწყეს სიმღერა, მაგრამ ახლა ღიღინებდნენ უფრო, ნემსი, თან აღარც წარმოდგენა გაუმართავს სათაურით: „სისხლი
ვიდრე მღეროდნენ: "...ტყის პირას მახსოვს პატარა ქოხი...“ მაქვს შარდში“, - მარტინს თავზარი დასცა. უწინ სამ თვეში ერთხელ
ძია ალბერტი და დედა ტერასაზე დასხდნენ, მაგრამ ისე გამართავდა ხოლმე წარმოდგენას სათაურით: „სისხლი მაქვს
ხმადაბლა საუბრობდნენ, მარტინმა სიტყვაც ვერ გაარჩია. უცებ შარდში“, არადა, ოთხი დღეც არ გასულა, ნემსი რომ გაუკეთეს,
გუმანით მიხვდა, ჰაინრიხიც თვალებდაჭყეტილი წევსო, ერთი ბებიამ კი ისევ გამოაძახებინა ექიმი. ამ ოთხ დღეში ბებია დაბერდა
სული ჰქონდა, ლაპარიკი ჩამოეგდო, მაგრამ დაწყება უჭირდა. კიდეც, მარტინს იგი ძალიან ბებერი მოეჩვენა, თან ცრემლიც
რესტორანში სიმღერა მიწყდა. სტუმრები აიშალნენ: გაიგონა დაუნახა თვალზე. ერთიცა და მეორეც მარტინს ეუცხოვა და
სკამები რომ გამოაჩოჩეს, მერე დარბაზიდან სიცილი მოისმა, - მხოლოდ ახლა ეცა თვალში. ყველაზე დიდი საშინელება კი ალბათ
მიმტან გოგონას ეხუმრებოდნენ, ფულს უხდიდნენ და მარტინმაც ის იყო, ბებიამ რომ ოთხი დღეც ვეღარ გაძლო და გამჭვირვალე,
ხმადაბლა ჰკითხა ჰაინრიხს: უფერო „არაფერი“ მოითხოვა, მოითხოვა, თან წარმოდგენაც არ
- ფანჯარა ხომ არ მივხურო? გაუმართავს. მარტინმა იგრძნო, წარსულს ჩაბარდაო რაღაც,
- თუ არ შეგცივდება, ღია იყოს. ჯერჯერობით ვერაფერს იტყოდა გარკვეულად, მაგრამ ერთი რამ
- არა, რატომ შემცივდება? დანამდვილებით იცოდა, - ის „რაღაც“ გეზელერთან იყო
- მაშინ, ღია დატოვე. დაკავშირებული.
ჰაინრიხი ისევ დადუმდა და ამ დუმილმა მარტინს - გძინავს? - ისევ ხმადაბლა იკითხა მარტინმა და
ყველაფერი გაახსენა; გაახსენა ბრილახების გადაბარგება და ის ჰაინრიხმაც უპასუხა:
სიტყვაც მოაგონა, ჰაინრიხის დედამ რომ მიახალა ჩაბაზს: „ეგღა - არა, არ მძინავს.
მაკლია, შენ...“ ჰაინრიხის ეს პასუხი, ცოტა არ იყოს, უხეშად ნათქვამი
ანაზდად მიხვდა, რა საფიქრალიც აეშალა ჰაინრიხს, როცა მოეჩვენა მარტინს, ისიც იფიქრა, ლაპარაკის ხასიათზე არ არისო. ან
ბურთის თამაშს დაანება თავი. დედამისი ხომ ალბათ ასე ეუბნება კი, რა ხასიათზე იქნებოდა? მართალია, დედამისი მოშორდა ლეოს,
ხაბაზს: „ახლა კი შეგიძლია..." მაგრამ განა მაინც ამორალური ყოფაქცევის ქალი არ ერქვა? ლეო რა
ამის გაფიქრებაც კი შეგძრავდა. მარტინს გული დაეზაფრა, ხვითოცაა, ყველამ კარგად იცის და, რაღა თქმა უნდა, ლეოსთან
ლამის იყო და ცრემლიც გადმოყარა, მაგრამ ბოლოს შეიკავა ცხოვრება ნამდვილად ამორალური საქციელია, ოღონდ ეს კია,
თავი, თუმცა კი ბნელოდა და ჰაინრიხი მის ცრემლს მაინც ვერ ლეოსთან უკვე დიდი ხანია ცხოვრობს და ეს ამბავი აღარავის
დაინახავდა. წყალი არ გაუვა, ქვეყანაზე ამორალური ყოფაქცევისაა უკვირს, ახლა კი ჰაინრიხის დედა უცებ ხაბაზთან გადაბარგდა,
ყველა და იმ ამბავმა, ბებიამ რომ ასე მოურიდებლად მოითხოვა მასთან იცხოვრებს და ესეც ისეთივე საშინელებაა, როგორც ბებიას

საქციელი: აკი ისე მოითხოვა ნემსი, ერთხელაც არ უხსენებია ნელა მოღოღავდა მრომეში და როცა ფანჯრის სიოში გამოჩნდა,
„სისხლი მაქვს შარდში“. მარტინმა გაოცებისაგან შეჰყვირა კიდეც: წითელ შუქს უკან
- თავი დამანაბე, - გაისმა უცებ ალბერტის ხმა. ისევ თვითმფრინავი მოგრძო შლეიფს მოაფრიალებდა, რომელზეც
ტერასაზე იჯდა ბნელში და დედას ელაპარაკებოდა, - ერთხელ და ფოსფორიანი საღებავით გამოყვანილი ასოები ციალებდნენ:
სამუდამოდ უნდა მოვრჩეთ ქორწინებაზე საუბარს, ეტყობა, ასე „სულელია, ვინც დღესაც თვითონ იდუღებს ხილფაფას“. წარწერა
აჯობებს. ფანჯრის სიოსთან გაცურდა და ვიდრე მარტინი გონს მოეგებოდა,
დედა ხმადაბლა გამოედავა, რაღაც უთხრა. მერე ტერასაზე თვალს მიეფარა. მაგრამ სულ მალე ბაღის მხრიდან ისევ მოესმა
ბოლდა გამოვიდა, ბოლოს გლუმი და ვილი შემოუერთდნენ და ღუღუნი, სიბნელეში ახლა სხვა თვითმფრინავი გამოღოღდა და
ალბერტმაც ხმას აუწია: ფანჯრის სიოშიც ახალი წარწერა ჩაიხატა: „ჰოლშტებე შენს
- ეს იყო და, მივარდა კიდეც, ხელიდან ვეღარ გამოწიწკნეს. მაგივრადაც აკეთებს ამას.“
იმ თქვენს შურბიგელს ერთი-ორჯერ ლაზათიანად გაულაწუნა, - შეხედე, შეხედე, - ჩოჩქოლი შეუდგა მარტინს, -
პატერ ვილიბრორდს კი მჯიღი ატაკა მკერდში. ბებიასეული ფაბრიკის რეკლამაა.
ალბერტს გაეცინა, მაგრამ თითქოს ნაძალადევი გამოუვიდა მაგრამ ჰაინრიხს ხმა არ გაუღია. თუმცა კი, არ ეძინა.
სიცილი. ქვემოთ უცებ დედას ამოუჯდა გული, აქვითქვითდა და
- სხვა რა გზა მქონდა, - განაგრძო ალბერტმა, - მეც ჩავერიე ალბერტმაც ხმამაღლა შეიკურთხა: „ო, რა ღორები არიან, მაგათი...“
ჩხუბში, ვიქნიე ხელები. ბოლოს მიცნო... თვითმფრინავები ღუღუნ-ღუღუნით გაცურდნენ ბრერნიხ-
- გეზელერზე ამბობ? - სიტყვა ჩაურთო დედამ, ციხისაკენ. ქვემოთ ყველაფერი მიწყნარდა, მარტინს დედის
- ვაჟბატონზე მოგახსენებ. ალბათ აღარ გვიჩივლებს, თორემ ქვითქვითიღა ესმოდა, დროდადრო ჭიქაც თუ გაიწკარუნებდა.
მაგნაირებთან ვერაფერს გავხდებოდით. ჰაინრიხს ჯერაც არ ეძინა, მაგრამ გაჯიუტდა რატომღაც, ხმას აღარ
- მართალია, - დინჯად წარმოთქვა გლუმმა და ახლა დედას იღებდა და მარტინიც დაფრთხა, შეწუხდა. ჰაინრიხი ხშირ-ხშირად,
გაეცინა, მაგრამ მარტინს მისი სიცილიც ნაძალადევი მოეჩვენა. მძიმე-მძიმედ სუნთქავდა, ზუსტად ისე, აღელვებული კაცი რომ
მერე კრინტი გაიწყვიტა ყველამ და ჩამოწოლილ სიჩუმეში სუნთქავს ხოლმე, ვილმა კი მშვიდად ფშვინავდა.
მარტინმა მოტორის უწყინარი ღუღუნი გაიგონა. თავდაპირველად ერთი პირობა სცადა, დავიძინებო, თვალწინ ჰოპელონგ
იფიქრა, ალბათ ექიმი ჩამოვიდაო მანქანით, მაგრამ მოტორის კესიდის სახემ გაუელვა, მერე დონალდ დაკი წარმოუდგა, მაგრამ
ღუღუნი ბაღის მხრიდან აღწევდა, თან სადღაც ზემოდან ამისთანა სისულელეზე ახლა ფიქრიც კი ითაკილა. ანაზდად
მოისმოდა. ბოლოს მიხვდა, თვითმფრინავი მოზუზუნებსო: ნელ- სიტყვები მოაგონდა ლოცვიდან: და თუ შენ, ღმერთო, არ

შეგვიწყალე, ვინღა დარჩება ქვეყნად უბიწო? მერე კატეხიზმოს ის შენიშვნები

გულშემზარავი შეკითხვა ამოუტივტივდა თავში: რისთვის
მოვედით ქვეყანაზე? - და მარტინმა უნებლიეთ პასუხიც 1 ↑ დღესა მას, დღესა რისხვისასა (ლათ.).
ჩამოარაკრაკა გუნებაში: „რათა ვემსახუროთ ღმერთს, გვიყვარდეს 2 ↑ génus - სქესი (ლათ.).
იგი და მით დავიმკვიდროთ სასუფეველი ცათა“. მაგრამ 3 ↑ ancilła - მოახლე (ლათ.).
ღმერთისადმი სამსახური, მისდამი სიყვარული და ამ გზით 4 ↑ titemi - მე ვდებ (ლათ.).
სასუფევლის დამკვიდრება სულაც არ იტევს ყველაფერს და კიდევ 5 ↑ რაფაელის ნახატი (ლათ.).
ბევრი რამ რჩება სათქმელი. ამ გულშემზარავ შეკითხვაზე გასაცემი 6 ↑ ალუბლის წვენი
და დასწავლილ-დაზეპირებული პასუხი უცებ შეუფერებელი, 7 ↑ მზის შუქი (ინგ.).
უაზრო, არაფრის მთქმელი მოეჩვენა. მარტინი ეჭვმა შეიპყრო და ეს 8 ↑ მაპატიეთ (ინგ.).
თავისი ეჭვიც ახლა გააცნობიერა პირველად. 9 ↑ სამშობლო (გერმ.)
მისი ცხოვრებიდან სამუდამოდ გაქრა რაღაც; თვითონაც 10 ↑ ძველი გერმანელების სათავყრილობო ადგილი.
ვერ იტყოდა, რა დაეკარგა ასეთი, მაგრამ დაკარგვით სამუდამოდ 11 ↑ გაფურჩქვნის ხანაში (ლათ.).
დაეკარგა. ყელში ყიყვები მოაწვა და მარტო რომ ყოფილიყო, 12 ↑ როგორც ცნობილია, ივდითმა სიცოცხლეს გამოასალმა მისი
დედამისივით თვითონაც აზლუქუნდებოდა, მაგრამ ჰაინრიხი იქვე მშობლიური ქალაქის დამპყრობელი, ასირიელთა
იწვა, ჯერაც არ ეძინა, არადა, მარტინმა იმიტომაც შეიკავა თავი, მხედართმთავარი ოლომფორნე.
ეგონა, ვხვდებიო ჰაინრიხის საფიქრალს; დარწმუნებულიც იყო, 13 ↑ ღმერთო ჩემო (ფრანგ.).
ჰაინრიხი ისევ დედაზე, ისევ ხაბაზზე ფიქრობს და ის სიტყვა
ახსენდება, დედამისმა რომ მიახალაო ხაბაზს.
მაგრამ ჰაინრიხს ახლა სულ სხვა საფიქრალი მოეძალა,
იმედის იმ ერთ გაელვებაზე ფიქრობდა, სახე რომ გამოუბრწყინა
დედას. მართალია, ეს ყოველივე ერთ წამს გაგრძელდა მხოლოდ,
მაგრამ ჰაინრიხმა უკვე ისიც კარგად იცოდა, რომ ერთი წამი
ზოგჯერ ყველაფერს შეცვლის.

სხვა წიგნები
ე. ჰემინგუეი ხ. გოიტისოლო ჯ. ორუელი
გ. პარიზე დ. უჩანეიშვილი

House Without Guardians PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

House Without Guardians PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

შეძენილია ელ. წიგნების ონლაინ მაღაზიაში iBooks.

ღამით, დედა რომ ვენტილატორს ჩართავდა, ბიჭს

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

ჭირის დღესავით ეზარებოდა, დედა რომ სტუმრებს

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

მართალია, ცოტა ახირებული ქალია, მაგრამ მაინც მოსწონდა. თავი III

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

- შინ მოგაკითხოთ? უ დ ე ბ ი. ოპუსი 54. ექიმი შავად გადაღებილ საწერ მაგიდას

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

მათ კეთილშობილებასა და უმანკოებასაც ახსენებდა ხოლმე, ამასობაში ჩამობნელდა, ქუჩიდან შემოღწეული

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

- გადასარევია! - უსირცხვილოდ აიტაცა ეს სულელური - თუ შეიძლება, ძია ალბერტის ოთახში წავალ?

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos