Universiteti Aleksander Moisiu “Durres”

Fakulteti I Biznesit

Detyre kursi
Lenda :Etika e biznesit
Tema : Krimet e kompjuterit dhe bizneset ne Shqiperi .

Punoi : Pranoi:

Durres,2020
 Objektivat

 Qellimi I ketij analizimi eshte studimi I situates aktuale ne Shqiperi, ne lidhje

me standartet ligjore, mekanizmat per hetimin dhe ndjekjen penale te
krimit kibernetik dhe evidentimi I problematikave dhe sfidave kryesore ne
luftimin e krimit kibernetik ne Shqiperi.
 Ky punim synon te rrise ndergjegjesimin e shtetit shqiptar mbi rendesine e
mbrojtjes se sigurise dhe shtetasve shqiptare nga rreziqet qe shfaq krimi
kibernetik,sidhe nxjerrjen e rekomandimeve mbi masat qe duhen marre
per nje luftim me efikas te kriminalitetit kibernetik ne Shqiperi.

Krimi kibernetik.
 Krimi kibernetik eshte tani nje nga sfidat me te medha ligjore. Qe nga viti
2000 deri ne vitin 2014 interneti eshte zgjeruar me nje norme mesatare prej
741.0% ne nivel global, dhe aktualisht rreth 3 miliard njerez jane online.Krimi
kibernetik eshte nje aktivitet kriminal qe perfshin: infrastrukturen e teknologjise
se informacionit, aksesin e paligjshem, pergjimin e paligjshem, nderhyrjen e te
dhenave,falsifikimin dhe mashtrimin elektronik.Hapsira kibernetike sot eshte nje
nder sfidat me te medha ligjore ,e cila ka nxitur nje forme tjeter te krimit,duke
krijuar nje mjedis per metodat e reja rte krimit.Tani, pothuajse te gjitha krimet
mund te kryhen me perdorimin e kompjuterave.
Ne baze te disa studimeve te kryera u arrit te nxirren disa rekomandime qe
duhen ndjekur nga shteti shqiptar per permiresimin e situates aktuale, ne lidhje
me krimin kibernetik ne Shqiperi.Keto rekomandime vijojne si me poshte dhe
mund te ndihmojne ne permiresimin e situates:
 Nderhyrje dhe ndryshime ne terminologjine e perdorur ne legjislacionin
tone persa I perket kuptimit te termave:
a) Krim kompjuterik
b) Krim kibernetik
 Hapja e programeve te studimit te ciklit te dyte dhe te trete ne fushen e
krimit kibernetik,sidhe ten je program rajonal ne kete fushe.
 Nevojiten te merren masa per ndarjen dhe qarkullimin e te dhenave dhe
informacionit ne menyre qe te rritet siguria dhe besueshmeria Brenda
institucionve publike ashtu edhe ato private.
Nje nder me te rendesishmet eshte edhe rritja e ndergjegjesimit mbi
sfidat e sigurise kibernetike, me qellim permiresimin e politikave ne kete fushe.

Kjo mund te arrihet nepermjet:

  Zhvillimit te kerkimeve shkencore akademike, me qellim qe shteti shqiptar
te kete te dhenat statistikore te nevojshme per te krijuar nje qasje me te mire te
rrezikut ndaj sigurise kibernetike ,sidhe zhvillimit te kerkimeve mbi politikat e
sigurise kibernetike me qellim qe te zbulohen mangesite dhe arritjet.
 Perdorimit te keij informacioni per te rritur ndergjegjesimin e
politikeberesve kryesore,aktoreve ne fushen e industrise dhe mbare publikut te
gjere.
 Gjetjes se menyrave kreative per te terhequr vemendjen e mediave dhe
publikut mbi kete fushe .
 Permiresimi I edukimit mbi sigurine kibernetike eshte gjithashtu nje aspekt
tjeter I rendesishem :
 Femijet dhe te rriturit duhet te pergatiten per ambienin e ri digjital.
 Edukimi nuk duhet te perfshije vetem mesimin e perdorimit te paisjeve, por
duhet edhe tju mesoje individeve se sit e lundrojne ne boten digjitale te sigurt
dhe ne menyre te ndergjegjshme.
 Pervec eksperteve ligjore ,nevojiten edhe eksperte ne fushen e
teknologjise se informacionit, te cilet duhet te jene te pranishem ne cdo dtrukture
te policies,prokurorive dhe gjykatave qe merren me luftimin e krimit kibernetik
,per ti asistuar zbatuesit te ligjit me ekperiencen e duhur teknike ne hetimin sa me
rezultativ te sulmeve kibernetike.
Duke marre shembullin e shume shteteve te cilat e kane ndermarre kete
hap ,hartimi I nje ligji te posacem mbi krimin kibernetik do te ishte nje mase tjeter
shume efikase ne parandalimin dhe luftimin e ketij krimi.