Perdorimi i teknologjise ne menyre te sigurt, te ligjshme dhe

etike nga te rinjte. Siguria Kibernetike

Siguria kompjuterike, siguria kibernetike ose siguria e teknologjisë së informacionit ( siguria e
IT-së ) është mbrojtja e sistemeve kompjuterike dhe rrjetave nga vjedhja ose dëmtimi
i pajisjeve, programeve kompjuterike ose të dhënave elektronike, si dhe nga prishja ose
keqpërdorimi i shërbimeve që ato sigurojnë.
Fusha është duke u bërë akoma dhe më e rëndësishme për shkak të rritjes në përdorim të
sistemeve kompjuterike, Internetit  dhe standardeve të rrjetit wireless si Bluetooth dhe Wi-Fi,
dhe për shkak të rritjes së pajisjeve "inteligjente", përfshirë këtu telefonat
inteligjentë, televizorët dhe pajisjet e ndryshme që përbëjnë " Internetin e gjërave ". Për shkak të
kompleksitetit të tij, si në aspektin e politikës, ashtu edhe në atë të teknologjisë, siguria
kibernetike është gjithashtu një nga sfidat kryesore të botës bashkëkohore. 

Me çfarë ka të bëjë siguria kibernetike?

Një qasje e suksesshme e sigurisë në internet ka shtresa të shumta mbrojtjeje të përhapura nëpër
kompjuterë, rrjete, programe ose të dhëna që dikush synon t’i mbajë të sigurt. Në një organizatë,
njerëzit, proceset dhe teknologjia duhet të plotësojnë njëra-tjetrën për të krijuar një mbrojtje
efektive nga sulmet në internet. Një sistem i unifikuar i administrimit të kërcënimeve mund të
automatizojë integrimet në produktet e zgjedhura të Cisco Security dhe të përshpejtojë
funksionet kryesore të operacioneve të sigurisë: zbulimin, hetimin dhe riparimin.

Përdoruesit
Përdoruesit duhet të kuptojnë dhe të respektojnë parimet themelore të sigurisë së të dhënave si
zgjedhja e fjalëkalimeve të forta, të qenit të kujdesshëm për attachment-e në email, dhe kopjimin
e të dhënave. Mësoni më shumë rreth parimeve themelore të sigurisë në internet.

Dukuritë
Organizatat duhet të kenë një framework për mënyrën se si ata merren me sulmet në tentativë
dhe me sukses në internet. Një kornizë e mirë mund t’ju udhëheqë si duhet.Ajo shpjegon se si ju
mund të identifikoni sulmet, të mbroni sistemet, të zbuloni dhe t’u përgjigjeni kërcënimeve dhe
të rikuperoheni nga sulmet e suksesshme.

Teknologjia
Teknologjia është thelbësore për t’u dhënë organizatave dhe individëve mjetet e sigurisë
kompjuterike të nevojshme për t’u mbrojtur nga sulmet në internet. Tre njësi kryesore duhet të
mbrohen: pajisjet endpoint si kompjuterët, pajisjet inteligjente dhe routerët,rrjetet dhe cloud-ët.
Teknologjia e zakonshme e përdorur për të mbrojtur këto njësi përfshinë firewalls së gjeneratës
 së ardhshme,DNS filtering,malware protection, programin antivirus dhe zgjidhjet e sigurisë së
postës elektronike.

Në epokën aktuale, përdorimi i teknologjisë  është shumë i përhapur, veçanërisht në jetën e

adoleshentëve: djem dhe vajza që nuk njohin të kaluarën pa kompjuter, tableta dhe telefona
inteligjentë. Tre janë pajisjet më kryesore që përdoren nga fëmijët shqiptarë, që i përkasin
moshës 13 - 18 vjeç: 

 telefonat celularë (65%),

 kompjuterët personalë (PC-të) (59%)
 dhe laptop-ët (43%).

Përdorimi i teknologjisë ka një ndikim deciziv në edukimin e tyre, në dinamikën e

marrëdhënieve me prindërit dhe në cilësinë e lidhjeve familjare. Ajo  që po vërehet është në fakt
një ndryshim i rëndësishëm në stilin e jetesës së fëmijëve, i cili nuk mund të pengohet, por
përkundrazi, duhet të mbështetet në mënyrë adekuate nga familjet dhe mësuesit/et në përgjithësi.

Është e nevojshme që prindërit, në marrëdhëniet e tyre me fëmijët dhe në përcaktimin e nevojave

të tyre, të ndërgjegjësohen për ndikimin që sjell përdorimi i këtyre mjeteve në strukturën e tyre
njohëse, zakonet dhe nevojat e tyre.

Fëmijët duhet të udhëhiqen dhe të ndiqen në një rrugë të vetëdijshme në përdorimin e mjeteve
teknologjike dhe veçanërisht në përdorimin e internetit. Është një detyrë që i takon kryesisht
prindërve, duke përfaqësuar pikën e referimit për të miturin në rast nevoje.

Me qëllim që përdorimi I teknologjisë të mos jetë një kërcënim për zhvillimin social, njohës dhe
emocional të fëmijës, është e rëndësishme të veprohet duke filluar nga vitet e para të jetës,
periudhë gjatë së cilës formohen dhe konsolidohen mënyrat e sjelljes dhe shprehitë që në vitet në
vijim ato janë të vështira për t'u modifikuar. Është një strategji e vërtetë parandaluese që ju lejon
të shfrytëzoni të gjitha mundësitë që ofrojnë teknologjitë digjitale, duke minimizuar rreziqet për
shëndetin.