Altı Sigma

Altı Sigma’yı İşinizde Nasıl

Uygularsınız?
 Altı Sigma

Araç olarak 6 Sigma;

6 Sigma sadece bir “problem” çözme aracı değildir. 6Sigma her
Giriş türlü proseste (ticaret, üretim, tasarım, insan kaynakları, finans,
sağlık, vs) “problem” olsun olmasın kullanılabilecek bir araçtır.
Eğer işleyen bir proses var ise, MUTLAKA gelişim fırsatları da
vardır. Problem demek sadece limit dışı olmak değil, aynı zamanda
“salt mükemmel olmamak”demektir.
Bu dökümanda aktarılan adımları (tanımla-ölç-analiz et-geliştir-
kontrol et) izleyerek işinizde 6Sigma uygulayabilir, bu sayede 6Sigma
konusunda uzmanlaşabilirsiniz. Aktarılan araçlar, detaya inilmeden
açıklanmaya çalışılmıştır. Detaylar ise Yeşil ve Siyah Kuşak
eğitimlerinin açınımıdır. Bu araçları öğrenmek zor değildir. Her türlü
kaynak adresini benden alabileceğiniz gibi, araştırmacı yönünüzü
ortaya çıkararak internet aracılığı ile detaylı bilgi edinmeniz
mümkündür.
 Altı Sigma

Kendinizi sorgulayarak başlayın..

Ne üretiyorum? Ürün, hizmet, sağlık, vs.

Giriş
Müşterilerim kimler? Ürünü satın alanlar, iş arkadaşlarım,
yöneticim, vs.
Tedarikçilerim kimler? Ben kimden alıp kime sunuyorum?
Müşterilerim ne istiyor? Nasıl olmasını istiyor?
Çıktıyı nasıl üretiyorum?
İzlediğim yol ve yapış şeklim mümkün olan en mükemmel
yol ve şekil mi? (iyi bir yeşil kuşak bu soruya HAYIR
cevabı verir)
 Altı Sigma

Faaliyetlerinizi haritalayın..
Tedarikçi Tüm faaliyetlerinizi haritalayın
ve KALİTE, MALİYET, SÜRE
Girdiyi kim
Tanımla sağlıyor? Girdi büyüklükleri yönüyle fırsatın en
büyük olduğu faaliyetinizi proje
Bir firma, kişi, Sürecin girdileri
vs neler? Proses olarak ele alın.
5 Malzeme
özelliği, insan, Çıktı
makine, vs.
Sürecin çıktıları
4 neler? Müşteri
Otomobil, Çıktıyı kim
Hizmet, vs. alõyor? Gereklilik
1 Bayi, kullanıcı, Müşteri nasıl
çalışma arkadaşı, istiyor?
1 den başlayıp 5’e vs.
Dayanıklılık,
kadar gidin. 2 teslim süresi,
işletim maliyeti,
vs.
3
 Altı Sigma

Örnek harita:
Tedarikçi
Çay üreticisi
Tanımla Girdi
Çay kalitesi
5
Sipariş
Proses

Çıktı
4
Çay
Müşteri
insan Gereklilik
1
kaynakları ofis
çalışanları 5 dk’dan önce
servis
Müşteri: “5 dk içerisinde
Tadı güzel (acı
güzel bir çay istiyorum!” 2
olmayacak)

3
 Altı Sigma
Prosesi izleyerek detayla harita çizin..
Başla
Proses

Tanımla Demliğe Kazanda su evet Demliğe Kazana su

çay koy var mı_? Kaynat-1 sıcak su ekle
koy
hayır

Kazana su Kaynat-2
koy

evet Demlikte çay Bardağa

bitti mi? 1/3 dem
koy
hayõr

Servis
Tepsiyi İK tepsisinde 20
Teslim et
ofisine taşı bardağı
tamamla
 Altı Sigma
Mevcut performansı ölçün..
Müşterinin belirlediği spek limiti (veya
n T benchmark ile elde edilen rekabet değeri)
1 6,8
7 Ör: Ortalama çay servis
2
3
7,1
6,1
zamanı 6,4 dk; standart
Ölç 4 5,2 sapma 3 dk.
.. ..
n 4,3 Sigma seviyesi; 2,6.

Variable Veri Tipi

Attribute Veri Tipi
DPMO=(100/500*1)*106
Attır. Tadı
güzel DPMO=200000
Evet 400
Attribute Sigma seviyesi;
Hayır 100
2,35.
Veriye güveniyor musunuz?
Bu soruya ilerleyen sayfalarda
Cevap verelim.
 Altı Sigma
Projenin kapsamını belirleyin..
Bu noktada projenin kapsamını daraltmaya karar
verebilirsiniz. Örneğin sadece çayın tadını iyileştirmeyi
hedefleyebilirsiniz. Ya da teslimat süresini. Bu
Ölç dökümanda ikisi de hedeflenecektir. Unutmayın, hangi
çıktının önemli olduğuna müşteri karar verecektir.
Proses
Başla

Demliğe evet Demliğe sõcak Kazana su

Kazanda su
çay koy Kaynat-1 su koy ekle
var mõ_?

hayır

Kazana su
Kaynat-2
koy

evet Demlikte çay Bardağa 1/3

bitti mi? dem koy

hayõr

Servis tepsisinde
Tepsiyi İK 20 bardağõ
Teslim et ofisine taşı tamamla
 Altı Sigma

Detaya girmeye başlayın (Y=f(x))

Adım Y (=Çıktı) Olası x'ler Mevcut spek
Ölç çay miktarı 30 gram
Demliğe çay koy çayın tadı çay markası Doğuş, Lipton
demlik malzemesi çelik
taşıma hızı ortalama yürüme hızı
İK'ya tepsiyi taşı teslimat süresi taşıyan kişi Celal, Ahmet
taşıma yolu değişken
Kaynat-1
etc.
Malzeme
x
Çay miktarõ az/çok Bu noktada etkili olabileceğini
x Demlik
Çay düşündüğünüz tüm
malzemesi
markasõ x x’leri ele alın
Kötü tad

Vs.
Y
 Altõ Sigma

Derine inme araçları..

Ölç
Sebep sonuç diyagramõ Açık araçlar; olası tüm x’leri
ortaya çıkarabilmek için
Açma kullanın.

5 Niçin Daraltma araçları;

x’lerin sayısını azaltmak
Daraltma Sebep sonuç matrisi
için kullanın
FMEA
vs

ANOVA Kapatma araçları; etkili

Kapatma
DOE x’lerin istatistik ispatı
için kullanın
Regression
vs
 Altı Sigma

FMEA, tedbir alma aracı (bölüm 1)

Süreç adı Çay hazırlama ve teslimat Hazırlayan: Celal Sayı
Sorumlu Celal FMEA tarihi (Orig) 21. 05. 2003

Ölç Adım
A nahtar
Olası hata türleri Olası etkiler
S
E Olası sebepler
O
C Mevcut kontroller
D
E
girdiler
V C T
Adım ne? A nahtar A nahtar girdilerde ne Bu hataların Girdideki hatanõn Hatayı yakalayacak

etkin? Mevcut kontrol ne kadar

Müşteri için bu sonuç ne

Sebep ya da hata ne
girdiler ne? gibi hatalar sonucunda çıktıda ne sebebi ne olabilir? veya sonucun
oluşabilir? gibi olumsuz sonuçlar müşteriye gitmesini
olur? engelleyecek
kontroller var mı?

kadar sııklıkla oluşabilir?

kadar kritik?
Demliğe çay
çay miktarı miktar f azla acı tad 9 standart yok 5 kontrol yok 9
koy

miktar az çay tadı yok 7 standart yok 5 kontrol yok 9

taşıyan kişi
Tepsiyi İK
taşıma hızı yavaş teslimat süresi uzar 9 yorgun (mesainin 8 kontrol yok 9
of isine taşı
son saatleri)

etc
 Altı Sigma

FMEA, tedbir alma aracı (bölüm 2)

Sııklıkla oluşabilir?Sebep ya da hata ne kadar

Hazırla yan: Celal Sayfa 1
FMEA tarihi (Orig) 21.05.2003

Ölç S
E Olası sebepler
O
C Mevcut kontroller
D
E
R
P
Alõnacak
te dbir le r
Sor um lu
Alınan
te dbir le r
S
E
O
C
D
E
R
P
V C T N V C T N
Girdideki hatanın Hatayı yakalayacak Hangi tedbirlerin Tedbiri kim Alınan tedbir
Müşteri için bu sonuç ne kadar

Mevcut kontrol ne kadar etkin?

sebebi ne olabilir? veya sonucun alınması alacak ? ler ne?
gerekiy or?
müşteriye gitmesini
engelleyecek
kontroller var mõ?

çay miktarının tadı

etkileyip
9 standart yok 5 kontrol yok 9 405 etkilemediğinin 6sigma ekibi 0
araştırılması ve
optimum miktarın
çay miktarının tadı
etkileyip
7 standart yok 5 kontrol yok 9 315 etkilemediğinin 6sigma ekibi 0
araş
ttrtlması ve
optimum miktarın
taşıyan kişi
9 yorgun (mesainin 8 kontrol yok 9 648 proses analiz edilecek 6sigma ekibi 0

son saatleri)
 Altı Sigma

Analiz aşamasına yaklaşırken Y=f(x)’i özetleyin..

6Sigma “güven fakat doğrula” ilkesinden yola çıkar.

Ölç Daima “veri”ye dayalı kanıtlar bulmalısınız.
“Hangi veriye ihtiyacım var” sorusunun yanıtı ise Y=f(x)
denkleminin içinde yatmaktadır.

Ör: Çayın tadı = f(çay miktarı, çay markası, kaynama

zamanı, su sertliği, vs.)

Bu denklemin doğruluğu
veri ile ispatlanmalıdır!
 Altı Sigma

Veri toplama planı yapın..

Çayın tadı = f(çay miktarı, çay markası, kaynama zamanı,
su sertliği, vs.)
Ölç
Teslimat süresi = f(servisi yapan kişi, sipariş saati, sipariş
sahibi, etc.)
Ör; Bu denklemleri sınayabilmek için, her bir x’in değişik
seviyeleri için Y değerlerinin ne olduğunu bilmeliyiz;
örneğin
Çay Çay Kaynama Su ÇAYIN Servisi Sipariş Siparişi TESLİMAT
miktarı markası süresi sertliği TADI yapan saati yapan SÜRESİ

25 gr Dogus 15dk 7,4 İYİ Celal Sabah Kadir 8,7dk

20 gr Lipton 20dk 6,0 KÖTÜ Ahmet Öğlen Halil 6,0dk

25 gr Dogus 15dk 6,0 KÖTÜ Celal Öğlen Kadir 8,0dk

 Altõ Sigma

Ölçüm aracınızı değerlendirin..

Daima hatırlayın;
Ölç
= +

Toplam Proses Ölçüm hatası

varyasyon varyasyonu

Veri toplamadan önce, ölçüm sisteminizi

değerlendirmelisiniz. Ölçüm hatası; ya da ölçüm sisteminin
yarattığı varyasyon miktarı kabul edilebilir seviyede
olmalıdır (ör <%10). Aksi takdirde veri toplamadan önce
ölçme sistemi iyileştirilmelidir.
 Altl Sigma

Ölçme sistemi nasıl değerlendirilir?

Ölç 1 2 3 4

Ör: veri toplayıcı daima
teslimat süresini Celal’in
bardağı doldurması ve
Kadir’in teslim alması
arasında geçen süre olarak
ölçüyor. Gerçek süre Kadir’in
siparişi vermesi anı ile başlar.
Bu durumda daima -2dk’lõk
fark ile ölçüm yapılıyor
demektir. Buna “accuracy”
hatası denir.
Ör: çay teslimat süresini saat cinsinden ölçtüğümüzü
Ör: gerçek değer ile ölçülen
düşünün. Yani yarõm saatten önce gelen çayların “0”
arasında +-2dk’lık fark
saatte teslim edildiğini; yarım saati aşan sürelerin de
olmasına “precision” hatası
“1” saat olarak kaydedildiği durum. Bu tip veri
denir.
analiz için işe yaramaz çünkü bize dakika, hatta
saniyeler mertebesinde ölçüm gerekiyor. Buna
“resolution (çözünürlük)” hatası denir.
Benzer olarak “çayın tadı” İYİ ve KÖTÜ olarak
nitelendiğinde, analiz için çözünürlüğü yetersiz bir
bilgiyi ifade edecektir. Bu nedenle, çayõn tadının pH
değeriyle doğru orantılı olduğunu bilerek, çıktıyı
attribute’dan variable’a dönüştüreceğiz. Yani İYİ-
KÖTÜ sınıflandırması yerine pH değerlerini
ölçeceğiz.

Veri toplama işine geçmeden önce bu tip hatalar

bulursanız, önce ölçüm sisteminizi (veri toplama
aracınızı) iyileştirmelisiniz!
 Altı Sigma

Ölçme sistemi nasıl değerlendirilir? (Gage R&R)

= +
Ölç
Toplam Salt proses Ölçüm hatası
varyasyon varyasyonu

Toplam gage R&R = Repeatibility + Reproducibility

İyileştirilmeli !
10% 30% 5

3% 10% 10

%Var Contribution %Study Variation #of distinct categories

 Altı Sigma

Veri toplayın..
Ölçme sisteminizin “yalan söylemediğinden” emin
olduktan sonra veri toplayın.
Ölç
Sağlıklı bir veri analizi yapabilmek için topladığınız
verinin anlamlı ve yeterli olması gerekir. Genel yaklaşım
olarak herbir alt grupta 30 veri idealdir. Yani aşağıdaki
tabloların herbir satırının 30 kez tekrarlanması durumu.

Çay Çay Kaynama Su ÇAYIN Servisi Sipariş Siparişi TESLİMAT

miktarı markası süresi sertliği TADI yapan saati yapan SÜRESİ

25 gr Dogus 15dk 7,4 İYİ Celal Sabah Kadir 8,7dk

20 gr Lipton 20dk 6,0 KÖTÜ Ahmet Öğlen Halil 6,0dk

25 gr Dogus 15dk 6,0 KÖTÜ Celal Öğlen Kadir 8,0dk

 Altı Sigma

Kök nedene açılan kapılar..

Analiz aşaması sonunda, Y’deki mevcut performansın sebebi olan
doğrulanmış x’ler elde etmiş olmalıyız.
Analiz et Bunun bir yolu ölçüm aşamasında elde ettiğimiz verilerin analiz
edilmesi; yani veri analizidir.
Diğer yol ise prosesin büyüteç altına alınarak incelenmesi; proses
analizidir.
6sigma projelerinde ekipler her iki kapıdan da geçerek kök nedenlere
ulaşacaktır.

Veri Proses
kapısı kapısı
 Altı Sigma

Kök nedene açılan kapılar.. (devam)

Genel olarak, üretim süresi azaltmak, verimliliği arttırmak,
Analiz et vs. hedeflenen projelerde proses analizi yapılarak x’ler
belirlenir. Örneğin çay teslimat süresinin kısaltılması
hedeflenirse yapılabilecek analiz, teslimat prosesinin
adımlarını mercek altına almak; hangi detay adımlarda en
büyük varyasyonun ve kayıpların olduğunu belirlemektir.
Bunun yanında, üretilen şeyin bir karakteristiğini ele
alıyorsanız; motor gücü, yakıt miktarı, kapı kapama eforu,
vs, bu durumda veri analizi ile x’leri belirleyebilirsiniz.
Örneğin çayın tadının iyileştirilmesi amaçlandığında,
hangi x’lerin tadı etkilediği veri analizi ile bulunabilir.
 Altı Sigma

Proses analizi..
Alt-proses haritası: daha önce çizilen proses haritasının
Analiz et mercek altına alınarak tüm detayların ortaya koyulmasıdır.
Bunu yapmanın yolu, prosesi çok iyi gözlemlemek,
bilgileri kaydetmektir. Celal’in çay tepsisini İK ofisine
taşıması adımını ele alalım:
hayır

Servis tepsisinde
Tepsiyi İK 20 bardağı
Teslim et ofisine taşı tamamla

3 sevkiyatta 1 mola Sigara molası

(12 dk) ver

Tepsiyi kaldır 14-16

dk

Kapıya yürü

2-3
Sandviç taşıdığında
Kapıyı aç dk
kapıyı açabilmek için
15 sn kaybediyor

Merdivenlerden
in İK ofisine gir Çayları teslim et
 Altı Sigma

Proses analizi..
Gerçek anları: ürettiğiniz şey bir tür hizmet ise, bu hizmeti
sunuş şekliniz “müşteri memnuniyeti” açısından çok önemlidir.
Analiz et Müşteriniz ile yüzyüze geldiğiniz “gerçek anlarda” pozitif ya da
negatif etkileşimin oluşması sözkonusudur. Eğer Celal çayı
müşteriye teslim ederken, müşteriden gelebilecek bir
geribildirimi pozitif ele alıyorsa (yani müşterinin önemli
olduğunu hissettirmesi, sorun var ise çözüleceğinin veya özel
bir isteğin yerine getirileceğinin taahhütünü yapması, sürekli
gelişim yaklaşımıyla değişiklik yaratması, vs) bu takdirde
müşterinin memnun olmasõ yolunda çalışıyor demektir.
Proses analizindeki ilk adım budur. Özellikle müşteri ile
yüzyüze görüşülen durumlarda “pozitif” olmak 6sigma
yaklaşımındaki ilk ve en önemli kuraldır. Satış pazarlama, insan
kaynakları, personel, eğitim gibi bölümler için vazgeçilmez
kural “pozitif” olmaktır.
 Altı Sigma

Proses analizi..
İşin doğası: alt proses haritası üzerinde “değer katan-katmayan” adımların
tespit edilmesi, sürecin “yalõnlaştırılması” açısından son derece önemlidir.
6sigma bu noktada “yalın üretim” ya da bizdeki ismiyle “Ford üretim sistemi”
Analiz et ile ortak çalışır. Bir adımın değer katması için;
1.Müşteri o adım için para ödemeyi kabul etmelidir
2.Adım, ürünü ya da hizmeti fiziksel olarak değiştirmelidir
3.Adım ilk seferde doğru yapılmalıdır.
Bu 3 kuraldan herhangi birisini karşılamayan adım, “değer katmayan” olarak
tanımlanır.
Örneğin Celal’in taşıma adımlarının hiçbirisi için biz para ödemeyi istemeyiz.
Herhangi bir üretim süreci analiz edildiğinde değer katan adım oranı yaklaşık
%20 mertebesindedir.
Değer katmayan işlere örnek olarak; tamirler (son işlemler), müşteri iadeleri
analizi ve düzeltmeleri (servis bölümleri bu amaçla kurulmuştur!), kontrol,
gecikme, ayar, taşıma hareketleri, vs. verilebilir.
 Altı Sigma

Proses analizi..
İş akışı: belki de tüm ticaret süreçleri için ortak amaç, işi mümkün
olan en kısa sürede yapabilmektir. Bu amaca ulaşmak için
kullanılabilecek bir araç da iş akış analizidir. En kısa anlatımla iş akış
Analiz et
analizi değer katsın katmasın her adımın süresinin ölçülmesi ve denge
oranının hesaplanmasıdır. Celal’in yapyığı işi ele alırsak:

Adõm Değer Süre

Denge oranı: 8/10,9=0,73
Demliğe Katar 1,5 dk
çay koy Yani %73 değer katmıyor.
Kaynat-1 Katar 1,4 dk (1
bardak çay
için)

Taşõ Katmaz 8 dk

Toplam 10,9 dk
 Altı Sigma

Proses analizi..
Özet analiz tablosu: proses analizi sonucu oluşturulan ve haritaya
anlam kazandõran bir tablodur. Yine örneğimiz üzerinde bir tablo
oluşturursak;
Analiz et
Proses adımı 1 2 3 4 5 6 Toplam Yüzde
Süre (dk) 1 4 5 3 2 8 23 100%
Değer katan x x x 9 39%
Değer katmayan
Tamir 0 0%
İade 0 0%
Kontrol x 2 9%
Gecikme 0 0%
Ayar 0 0%
Taşıma x 8 35%
Zaruri x 4 17%

Değer katmayan işler, tamir-zaruri olarak detaylandırılmıştır. Zaruri

demek, değer katmayan ancak yapılmasından vazgeçilemeyecek
adımlardır. Yasal zorunluluk gibi.
 Altı Sigma

Proses analizi..Sonuç
Proses analizi sonucunda, işin yapılması sırasında süre, kalite ve
maliyet çıktısını olumsuz etkileyen sebepler bulunmuş olur. Örneğin
Analiz et çay teslimatı için 20’lik siparişin beklenmesi, siparişi ilk veren kişinin
uzun süre beklemesine sebep olacaktır. Benzer şekilde taşıma süresini,
taşınan mesafe, taşıyan kişinin gelişigüzel mola vermesi, gelişigüzel
rota çizmesi gibi sebepler etkilemektedir.
Kendi proseslerimizi mercek altına aldığımızda buna benzer, hatta çok
daha vahim kayıpların olduğunu görebiliriz. Örneğin
standartlaştırılmamış ve yazılı hale getirilmemiş bir iş akışı, özellikle
üretim dışı tüm işlerin ortak eksikliğidir.
Unutmayın; bulgularınızı tahminlere değil, veriye ve gözlemlerinize
dayandırmalısınız ve bunu ispatlamalısınız.
Proses analizi konusunun detayları Ford üretim sistemi eğitiminde
verilmektedir.
 Altı Sigma

Veri analizi..(grafik)
Grafik araçlar: veriyi analiz edebilmek amacıyla kullanılan görsel
araçlardır. Pareto, histogram, box-plot, scatter plot, run chart
Analiz et bunlardan bazılarıdır.

200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
D B F A C E Other 25

Pareto; öncelik belirleme

20

Box-plot; proses parçaları

aracı
15

bazında varyasyon fotoğrafı 10

0
Mon Tue Wed Thu Fri Mon Tue Wed Thu Fri Mon Tue Wed Thu Fri Mon Tue Wed Thu Fri Mon Tue

Run chart; zamana bağlı

varyasyonun fotoğrafı
Scatter plot; ilişkinin fotoğrafı Histogram; dağılımın
fotoğrafı
12
11
10
9
Frequenc

8
7
# kusur 6
5
4
3
2
1
0
5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

hõz Number of Months

 Altı Sigma

Veri analizi..(grafik)
Pareto: çay teslimat prosesindeki değer katmayan adımların sebepleri
analiz edilmek istenirse;
Analiz et
20
18
16
14
12
10 8
8
6 4
4 2
2 0 0 0
0

En büyük iyileştirme fırsatının

taşıma adımında olduğu bulunur.
 Altı Sigma

Veri analizi..(grafik)
Box plot: taşıma adımının detayına inilerek, bu adımın alt
aşamalarından hangilerinin toplama en fazla etki ettiği ve hangilerinde
Analiz et büyük varyasyon olduğu incelenirse;

Burada ikinci aşama olan İK ofisine

yürüyüşün varyasyonu en büyük ve toplama
katkısı da en fazla gözüküyor.
 Altı Sigma

Veri analizi..(grafik)
Scatter plot: taşımanın ikinci aşaması olan İK ofisine yürüyüş ile
toplam teslimat süresi arasında bir ilişki olup olmadığına bakalım;
Analiz et

Teslimat suresi

İK ofisine yuruyus suresi

Burada ikinci aşama olan İK ofisine

yürüyüşün toplam süreyle güçlü ve pozitif
yönlü ilişkisi olduğu görülüyor (box plot
bulgusunu doğrular nitelikte)
 Altı Sigma

Veri analizi..(grafik)
Histogram: İK ofisine yürüyüş aşamasının detayına inerek,
varyasyonun özel-genel sebeplerini araştırmak istersek;
Analiz et
12
11
10
Frequency 9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
yuruyus suresi

Histogram yardımıyla, özel bir sebep

olabileceğini görebiliriz. Sanki iki farklı
durum sözkonusu (iki farklı kişinin taşıması,
siparişi veren kişilerin farklı olması, vs).
 Altı Sigma

Veri analizi..(grafik)
Run chart: İK ofisine yürüyüş aşamasının detayına inerek, özel
sebeplerin neler olduğu konusunda bilgi edinmek istersek;
Analiz et
25

20

Cycle-1
15

10

Cycle-2
5

0
Mon Tue Wed Thu Fri Mon Tue Wed Thu Fri Mon Tue Wed Thu Fri Mon Tue Wed Thu Fri Mon Tue

Run chart bize haftalık olarak “cyclic” bir durum

olduğunu gösteriyor. Haftalık olarak taşıma işini
farklı kişiler yapıyor olabailir. Bu durum bize
taşıma süresinin (Y), taşıyan kişiye (x) bağlı
olduğunu gösteriyor.
 Altı Sigma

Veri analizi..(grafik) Sonuç

Grafik analiz araçları kullanılarak pek çok proses mercek altına
alınabilir ve üzerinde çalıştığımız çıktıyı etkilediğini düşündüğümüz
Analiz et girdilerin neler olduğu ortaya koyulabilir. Bu araçlar genellikle ürün
üretimi dışı alanlarda yapılan 6sigma projelerinin vazgeçilmezleridir
(ürün üretimi proseslerinde de kullanılır).
Sözkonusu grafik araçlar, “gerçeğin fotoğraflarıdır” çünkü bunları
elde edebilmek için olup bitenlerle ilgili tarafsızca veri toplanır.
Unutmamak gerekir ki, hiçbir iyileştirme yaklaşımı sonucu kendi
başına yaratamaz. Çalışmayı yapan kişilerin pratik bilgisi en önemli
unsurlardan birisidir. Dolayısıyla fotoğrafları doğru bir şekilde
yorumlamak, prosesi mercek altına alan kişinin sorumluluğudur.
 Altı Sigma

Veri analizi..(istatistik)
İstatistik araçlar: veriyi analiz edebilmek amacıyla kullanılan
istatistik temelli araçlardır. Bazıları;
Analiz et 1 Sample T; bir veri grubu ortalamasını hedef değer ile mukayese eder
2 Sample T; iki veri grubu ortalamasını mukayese eder
1 Variance; bir veri grubu varyasyonunu hedef değer ile mukayese eder
2 Variances; iki veri grubu varyasyonunu mukayese eder
1 Proportion; bir oranı hedef değer ile mukayese eder
2 Proportions; iki oranı mukayese eder
ANOVA; Y=f(x) ilişkisini araştırır
Regression; Y=f(x) denklemini elde eder
Chi-square; attribute tip veri için Y=f(x) ilişkisini araştırır

Not: bu dökümanda tüm araçlar detaylı olarak aktarılmayacaktır. Sadece bütün

içerisindeki yeri tariflenmektedir. Detaylı bilgi BB ve GB eğitimlerinde
verilmektedir.
 AltıSigma

Veri analizi..(istatistik)
Çayın tadı: bu aşamada Celal’in çayın tadını mükemmelleştirmek için
öncelikle tadı etkileyen girdilerin neler olduğunu tespit etmesi
gerekmektedir. Daha önce özeti verilen veri tablosu aşağıda
Analiz et
detaylandırılmıştır. x’lerin adedi 1’den fazla olduğu için ANOVA
(GLM) kullanılacaktır. Bu aracı kullanabilmek için verinin her x
kombinasyonu için mevcut olması gerekir; aşağıdaki gibi.
cay miktari marka kaynama sur su sertligi tad (pH)
20 dogus 15 6 1,4836
25 dogus 15 6 4,0299
20 lipton 15 6 5,8115
25 lipton 15 6 5,808
20 dogus 20 6 7,9521
25 dogus 20 6 4,4762
20 lipton 20 6 4,9527
25 lipton 20 6 4,5534
20 dogus 15 7,4 5,3256
25 dogus 15 7,4 9,8906
... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
25 dogus 15 7,4 6,9554
20 lipton 15 7,4 5,9496
25 lipton 15 7,4 7,4723
20 dogus 20 7,4 7,496
25 dogus 20 7,4 5,4101
20 lipton 20 7,4 7,1079
25 lipton 20 7,4 5,2198
 Altı Sigma

Veri analizi..(istatistik)
ANOVA (GLM): Minitab yardımıyla elimizdeki veriyi kullanarak
ANOVA analizi yaparak hangi girdilerin tadı etkilediği bulunabilir;
Analiz et General Linear Model: tad (pH) versus cay miktari; kaynama sur; ...
Factor Type Levels Values
cay mikt fixed 2 20 25
kaynama fixed 2 15 20
marka fixed 2 dogus lipton
su sertl fixed 2 6,0 7,4
Analysis of Variance for tad (pH), using Adjusted SS for Tests
Source DF Seq SS Adj SS Adj MS F P
cay mikt 1 15,190 5,190 5,190 1,43 0,026
Alpha 0,05
kaynama 1 0,996 0,996 0,996 0,27 0,602
için bu 3 x,
marka 1 1,170 1,170 1,170 0,32 0,002 Y üzerinde
su sertl 1 15,307 15,307 15,307 4,21 0,044 etkilidir.
Error 75 2,727 272,727 3,636
Total 79 95,389
 Altı Sigma

Analiz aşaması sonunda Y=f(x)’i özetleyin..

Teslimat süresi = f(servisi yapan kişi, sipariş saati, sipariş

Analiz et sahibi, etc.)
Çayın tadı = f(çay miktarı, çay markası, kaynama zamanı,
su sertliği, vs.)

Bu denklemlerin doğruluğu
veri ile ispatlandı!
 Altı Sigma

Geliştirme fikirleri üretin..

Bundan önce aktarılanlar doğru bir şekilde yerine getirildi
Geliştir ise, geliştirme fikirlerinin üretilmesi en basit ve en kısa
sürede tamamlanacak bir faaliyet olacaktır.
Bu aşamada önemli olan, “çıktının ne olmasını istiyoruz”
sorusuna cevap bulmak; bunu hangi x’leri ne şekilde
düzenleyerek, değiştirerek ya da geliştirerek yapacağımız
konusunda tüm ekip olarak “beyin fırtınası” yapmaktır.
Geliştirme fikirleri üretebilmenin anahtarı “proses-ürün”
uzmanlığıdır. Bu nedenle mümkün olan en fazla
tecrübeden faydalanılmalıdır.
 Altı Sigma

Geliştirme fikirleri üretin..

Teslimat süresi = f(servisi yapan kişi, sipariş saati, sipariş
Geliştir sahibi, etc.)

Genellikle çıktısı süre olan proseslerdeki önemli bir girdi, “insan”

olmaktadır. Bu faktörü kontrol altında tutmak son derece zordur. Çay
teslim süresindeki büyük varyasyonun sebebi servisi yapan kişidir ve
bunu da tariflenmiş bir standartın olmamasına bağlayabiliriz. Bir
proses sayfası yazmak, bununla ilgili eğitim vermek çözüm olabilir.
Süre azaltmak için daha önce bahsedilen kayıplar (kontrol, taşıma,
gecikme, vs) ortadan kaldırılmalıdır. Ford üretim sisteminin parçaları
bu amaçla kullanılabilecek araçlardır; kalite proses sistem sayfaları
(KPS), hata önleme, hızlı çevrim, vs.
 AltıSigma

Geliştirme fikirleri üretin..

Çayın tadı = f(çay miktarı, çay markası, kaynama zamanı,
Geliştir su sertliği, vs.)

Çayın tadını geliştirmeyi ele aldığımızda ise, faktörlerin kontrol

edilebilmeleri sözkonusu olduğundan yapılabilecekler daha nettir.
Örneğin en iyi kombinasyon seçilebilir;
Main Effects Plot - Data Means for tad (pH)

cay miktari marka kaynama sur su sertligi

7,2

7,0 Düşük pH iyi tadı temsil

ediyorsa, buna
tad (pH)

6,8

6,6
ulaştıracak kombinasyon
6,4
seçilebilir.
 AltıSigma

Geliştirme fikirleri üretin..

Geliştirme aşamasında kullanılabilecek en güçlü araç ise “deney
tasarımı”dır. Bu araç sayesinde en iyi sonucu verecek girdi
kombinasyonu bulunabilir (analizde yaptığımızdan farklı değil ancak
Geliştir burada x’ler için daha farklı değerler test edilerek daha fazla
geliştirmenin yolları aranabilir). Örneğin çayın tadı üzerinde etkili
olduğunu bulduğumuz “çay miktarı”, “çay markası” ve “su
sertliği”nin mevcut uygulamadaki seviyelerinden daha farklı seviyeler
deneyerek, tadı daha da iyileştirmeyi deneyelim. Deneyin tasarımı
aşağıdaki şekilde olacaktır;
StdOrder RunOrder CenterPt Blocks cay miktari marka su sertligi tad
1 1 1 1 25 lipton 4 Hatırlayın; analiz ederken “x” lerin
2 2 1 1 30 lipton 4 mevcut seviyelerini test etmiş idik.
6 3 1 1 30 lipton 6 Şimdi ise çay miktarını 30, marka
7 4 1 1 25 sir winston 6 Sir Winston su sertliğini de 4
5 5 1 1 25 lipton 6 seviyelerinde, daha iyi sonuç elde
3 6 1 1 25 sir winston 4
edip edemeyeceğimizi analiz
8 7 1 1 30 sir winston 6
ederek en optimum sonucu
4 8 1 1 30 sir winston 4
... ... ... ... ... ... ... bulmaya çalışacağız.
... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ...
35 40 1 1 30 lipton 4
 AltıSigma

Geliştirme fikirleri üretin..

Sözkonusu deneyi tasarladıktan sonra, tad verisini toplayıp analiz
yaptığımızda; cay miktari
25
marka su sertligi
lipton 4
tad
7,6

Geliştir
30 lipton 4 6,5
Main Effects Plot (data means) for tad 30 lipton 6 4,58
25 sir winston 6 4,3
25 lipton 6 2,4
25 sir winston 4 5,8
30 sir winston 6 7,57
30 sir winston 4 3,8
... ... ... ...
6,2
... ... ... ...
... ... ... ...
... ... ... ...
5,4 ... ... ... ...
30 lipton 4 2,38

4,6
tad

3,8

Cube Plot (data means) for tad

3,0
cay miktari marka su sertligi

4,590 3,845

en iyi tadı; Sir Winston marka, 4,0 su sir wins

2,390 1,005

sertliği, 30gr çay miktarı

kombinasyonunun verdiği bulunarak, marka 7,585 5,795
6
tad için en optimum çözüm kümesi su sertligi

elde edilebilir. Burada fizibilite lipton

6,480 4,400
4

yapılarak fayda/maliyet oranı da 25

cay miktari
30

mutlaka gözönünde
bulundurulmalıdır.
 Altı Sigma

Deneme yapın ve sonuçları gözleyin..

Hem teslimat süresi hem de çayın tadı için uygun görülen
geliştirmeler, tam olarak uygulamaya alınmadan önce, kısa süreli bir
deneme yapılmalı; buradan elde edilen bilgiler doğrultusunda prosesin
Geliştir
sigma seviyesinin kaça yükseldiği, kazançlar; var ise yeni
uygulamalar neticesinde oluşabilecek hatalar, vs net olarak tespit
edilmelidir. Ayrıca bu deneme, tam uygulama için bir eğitim
niteliğinde de olacaktır. Yapılan deneme neticesinde;
Müşterinin belirlediği spek limiti (veya
benchmark ile elde edilen rekabet değeri)

7 T
e
Ç
a
s
l
y
õ
Attr. Tadõ Tadõ
i n güzel güzel
m
a t
t a Evet 400 299
d
s õ
ü
r
Hayõr 100 1
e
s
i

Sigma Seviyesi Sigma Seviyesi

Önce Şimdi Önce Şimdi
2,6 5,7 2,17 4,21
 AltıSigma

Yapılan geliştirmeyi sürekli kılın..

Analiz aşamasına giriş bölümünde, analize açılan iki farklı
kapıdan sözedilmişti; proses kapısı ve veri kapısı. Kontrol
Kontrol et
aşamasında da bu iki kapı kontrol metodunun
belirlenmesine açılacaktır.
6Sigma projelerinin nihai hedefi, prosesleri bir kez ve
sonsuza dek başarılı hale getirmektir. Bunun anlamı, proje
kapsamında geliştirilen proseslerin bir daha ele
alınmayacağı değildir. Bir basamağı başarıyla çıktıysanız,
daha yukarı gidebilmek için öncelikle o basamakta sağlam
bir şekilde durabilmelisiniz.
Kontrol aşaması, yaptığınız geliştirmeyi sürekli kılmanızı
öğütler.
 Altı Sigma

Kontrol yöntemleri..
Bu aşamaya geldiğinizde ilk yapmanız gereken, gelecek
durum proses haritası çizmektir. Yaptığınız değişikliklerin
Kontrol et
standartlaştırılması için ilk adım budur. Prosesin süresi ile
ilgilenilen çoğu proje, standartlaştõrma yoluyla gelişme
yaratabilmektedir.
Proses
Başla

Demliğe evet Demliğe sõcak Kazana su

Kazanda su
çay koy Kaynat-1 su koy ekle
var mõ_?

hayõr

Kazana su
Kaynat-2
koy

evet Demlikte çay Bardağa 1/3

bitti mi? dem koy

hayõr

Servis tepsisinde
Tepsiyi İK 20 bardağõ
Teslim et ofisine taşõ tamamla
 Altı Sigma

Kontrol yöntemleri..
Prosese uygun kontrol yönteminin belirlenebilmesi için yardımcı bir
yöntem aşağıdaki tablolardır. Standartın yüksek ya da düşük olması;
Kontrol et çıktının fazla ya da az olmasına göre değişik yöntemler önerilebilir.
Her iki tablo birlikte kullanılır. Önce birinci tablodan pencerenizi
belirleyin, arkasından ikinci tablodan uygulayabileceğiniz kontrol
yöntemini seçin.

Yük sek Yük sek standart Örneğin, bir uçağın pistten havalanması
standart prosesi, “yüksek standart-az çıktı”
Az çõk tõ Fazla çõk tõ penceresindedir. Bu nedenle her kalkışta
pilotlar kalkışın her adımını plan ve
Düşük standart Düşük standart çeklist yardımıyla kontrol ederler.
Az çõk tõ Fazla çõk tõ

Çek list İPK

Plan

Periyodik Pareto, Pie,

gözden geçirme Bar grafik leri
 Altı Sigma

Kontrol yöntemleri..
Düşük standart-Az çıktı; örnek olarak bir ressamın resim
yapmasını verebiliriz. Her ne kadar bu bir sanat ise de
Kontrol et
buna benzer üretim prosesleri de vardır. Standart dışı araç
talebinin karşılanması gibi. Bu durumda, çıktının
selahiyetini istatistik yöntemlerle değil, periyodik gözden
geçirme gibi araçlarla yapabilirsiniz.

Yüksek standart-Az çıktı; bir önceki sayfada verilen uçağın

pistten kalkışı örneği bunu açıklıyor. Kalkış prosesi tek bir
çıktı üretiyor ancak proses adımlarının herbiri, yüksek
standartta yerine getirilmeli. Bunu sağlamak için de,
çeklist, plan, gannt şeması gibi araçlar kullanılabilir.
 Altı Sigma

Kontrol yöntemleri..
Düşük standart-Fazla çıktı; çok nadir görülen bir
durumdur. Bir 6sigma projesi sonucunda, kontrol
Kontrol et aşamasına gelindiğinde böyle bir pencerede olduğunuzu
düşünüyorsanız; projenizin geliştirme aşamasında
yapılacak daha pek çok şey var ve yapmamışsınız
demektir. Geliştirme aşamasında yapılabilecekler, yalın
üretimin araçları olan görsel fabrika, hata önleme, hızlı
çevrim, iş dengelemesi, kalite proses sayfası gibi araçları
kullanarak standartlaştırma sağlamaktır.
Bunlar yapılmasına rağmen halen bu pencerede iseniz, bar,
pie ve pareto grafikleri ile gidişatı izleyip tekil tedbirler
almanız gerekir (buna kontrol demek çok güçtür;
sadece izlemenize olanak verir).
 Altı Sigma

Kontrol yöntemleri..
Yüksek standart-Fazla çıktı; sağlıklı yapılmış bir proje, kontrol
aşamasında bu hale gelmiş olacaktır. Bu durumda kullanılabilecek araçlar
geliştirmenin muhafazası için çok güçlüdür. İstatistiksel proses kontrol
Kontrol et (İPK) en meşhur olanıdır. İPK; “x” leri kontrol ederek, “Y”yi istenen
seviyede tutmanızı sağlar. Su sertliğini (x) kontrol altında tutarak çay
tadını (Y) istenilen seviyede tutmaya çalıştığınız bir durumu düşünün.
Tadın iyi olması su sertliğini 3,6 – 4,4 aralığında tutmanız ile mümkün
ise (=spesifikasyon limitleri) ve hergün ölçüm yapıp gidişatı takip
ediyorsanız; gerektiğinde tedbir alıp daima bu sertliğini muhafaza
edebilir; sonucunda tadın kararlı olmasını sağlayabilirsiniz.
I and MR Chart for
V_s
4,4 1
Bu noktada tedbir alarak,
Individual Value

4,2 UCL=4,2
sertliği kontrol limitleri
4,0 Mean=4,0

3,8 LCL=3,8

Subgroup 0 10 20 (Kontrol limitlerinin

0,096
1 spesifikasyon limitlerinden
daha dar olduğuna dikkat
Moving Range

0,075

0,06
R=0,0572 edin).
0,0
LCL=0
 Altı Sigma

Kontrol yöntemleri..
Dökümantasyon; “hiçbir iş, kağıt işi bitmeden bitmiş sayılmaz”.
Yapılan geliştirmenin muhafaza edilebilmesi, standartlaştırma,
Kontrol et uygulanacak kontrol yönteminin doğru olarak uygulanması ve
ilerleyen dönemlerde prosesin daha ileri seviyelere
geliştirilebilmesi, gerekli dökümanların yayınlanması ile
mümkündür.
Burada anahtar, gerektiği kadar dökümantasyon yaratmaktır.
Gereğinden az ise standartlaştırma sağlanamaz ve varyasyon
oluşur. Gereğinden fazla olduğunda ise yaratıcı zekaya ket
vurulmuş olur. Proses akış diyagramları, operasyon sayfaları,
kontrol planları, reaksiyon planları, görsel uyarılar, talimatlar,
prosedürler, kontratlar, toplantı takvimleri, eğitim planları,
vs’den gerekli görülenler yayınlanarak kontrol aşaması da
tamamlanmış olur.
 Altı Sigma

Sunum..
Pişirilen yemek ne kadar güzel olursa olsun, bu yemeğin
pişirildiğinden habersiz olanlar veya sıradan bir sunum tarzı ile
Sonuç karşõlaşanlar, size olumlu geribildirim yapmayacaklardır.
Hiçbir gelişim felsefesi, teşvik olmadan başarıya ulaşamaz.
Teşvik olması da, başarı örneklerinin adedi ve sonuçlarına
bağlıdır.
Yapılan proses geliştirme çalışmalarının paylaşılması,
beraberinde topyekün hareketi başlatacaktır. 6Sigma, bu
yönüyle bugüne kadar uygulanan tüm çabaların bir yardımcısı
niteliğindedir. Bu amaçla yaptığınız tüm çalışmaları, en
yakınınızdaki çalışma arkadaşlarınızdan başlayarak paylaşın.