Subscribe to DeepL Pro to translate larger documents.

Visit www.DeepL.com/pro for more information.

4. Küresel İşletme Araştırmaları Kongresi (GBRC - 2018), Vol.7-p.260- Kaya, Akbulut, Ozoner
262

İÇ DENETİMDE BÜYÜK VERİ ANALİTİĞİ

DOI: 10.17261/Pressacademia.2018.893
PAP- V.7-2018(46)-p.260-262
1
İdil Kaya1, Destan Halit Akbulut2, Koray Ozoner3
Galatasaray Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
i k a y a @ g s u . e du.tr, ORCID: 0000-0002-9171-59892
Galatasaray Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
d h a kbulut@gsu.edu.tr, ORCID: 0000-0002-0705-95533
Galatasaray Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
k o r a yozoner@hotmail.com, ORCID: 0000-0003-0602-
1163

Bu belgeye atıfta bulunmak için

Kaya, I., Akbulut, D. H., Ozoner, K. (2018). İç denetimde büyük veri analitiği. PressAcademia Procedia (PAP), V.7, s.260-262.
Bu belgeye kalıcı bağlantı: http://doi.org/10.17261/Pressacademia.2018.893
Telif hakkı saklıdır: PressAcademia tarafından yayınlanmıştır ve yalnızca sınırlı lisanslı yeniden kullanım hakları vardır.

ÖZET
Amaç- Bu çalışma, büyük veri analitiğinin iç denetim üzerindeki rolünü ve etkilerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaca ulaşmak için,
büyük v e r i a n a l i t i ğ i n i ve iç denetim üzerindeki etkisini tanımlamaya çalışıyoruz. İç denetimin doğası gereği, analitik inceleme
prosedürleri iç kontrol modellerine ve suistimal tespit tekniklerine gömülüdür. Büyük veri, çok büyük miktarlardaki farklı türdeki bilgileri
çeşitli analitik araçlarla birleştirdiğinden, büyük veri analitiğinin iç denetim fonksiyonunun gelişimine neler sunduğunu da belirlemeye
çalışıyoruz.
Metodoloji - Araştırma tasarımı, farklı perspektiflerden bilgi üretmek için bir odak grubuna dayanan keşifsel bir araştırmadır. Grup
etkileşiminden faydalanarak iç denetçilerin büyük veriyi nasıl gördüklerini ve bunun iç denetim üzerindeki etkilerini keşfetmeye çalışıyoruz.
Ayrıca, analitik eğitim almış yeni profesyonellerin işe alınması veya büyük veri için üçüncü taraf çözüm sağlayıcıların hizmetlerinin
kullanılması gibi büyük veri analitiğinin kurumda uygulanma yollarını da araştırıyoruz.
Bulgular- Büyük veri analitiğinin iç denetimin etkinliğini artırdığına dair literatürle benzer sonuçlar bulduk. Analitiğin iç kontrol, risk yönetimi
ve suistimal tespitinde kullanılmasının, anormalliklerin ve istisnaların tespit edilmesinde ve korelasyon ve nedenselliğe daha fazla
odaklanılmasında birçok faydası vardır.
Sonuç - İç denetçiler büyük ölçüde büyük veri analitiğinin öneminin, kurumda uygulanmasına ilişkin farklı politika ve yöntemlerin ve iç
denetim fonksiyonunun dönüşümündeki rolünün farkındadır.
Anahtar Kelimeler: Veri analitiği, iç denetim, büyük veri, keşifsel araştırma.
JEL Kodları: M40, M41, M42

1. GİRİŞ
Bu çalışmanın amacı, büyük veri analitiğinin (BDA) iç denetim üzerindeki rolünü ve etkilerini analiz etmektir. Bu amaca ulaşmak için, BDA ve
iç denetim üzerindeki etkisi üzerine bir odak grup çalışması yürüttük. İç denetimin doğası gereği, analitik inceleme prosedürleri iç kontrol
modellerine ve suistimal tespit tekniklerine gömülüdür. Büyük veri, çok büyük miktarlardaki farklı türdeki bilgileri çeşitli analitik araçlarla
birleştirdiğinden, büyük veri analitiğinin iç denetim fonksiyonunun g e l i ş i m i n e neler sunduğunu da belirlemeye çalışıyoruz.
Sun ve diğerleri (2018) BDA'yı, büyük veri içindeki kalıpları, b i l g i y i v e zekayı ve diğer bilgileri keşfetmek, görselleştirmek ve
görüntülemek için büyük veriyi toplama, düzenleme ve analiz etme süreci olarak tanımlamıştır. Öte yandan, iç denetim fonksiyonu
kurumlardaki risk yönetimi, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkinliğini değerlendirir ve geliştirir. Sonuç olarak, BDA'nın her bir birim,
bölüm veya kuruluşun operasyonel denetimini kolaylaştırması ve desteklemesi beklenmektedir (Tang vd., 2017). Ayrıca, BDA örnekleme ve
ekstrapolasyon yapmak yerine eksiksiz veri setlerini toplar ve sorgular, dolayısıyla iç denetim fonksiyonunun analizlerinin doğruluğunu
artırır. Bu makalenin geri kalanı aşağıdaki şekilde ilerlemektedir. İlk olarak, literatür gözden geçirilmektedir. İkinci olarak, araştırma yöntemi
ve metodolojisi sunulmaktadır. Üçüncü olarak, odak grup çalışmasının bulgularını açıklıyor ve sonuçlandırıyoruz.

2. LİTERATÜR TARAMASI
BDA'nın iç denetim üzerindeki etkisi konusunda gelişmekte olan bir literatür bulunmaktadır. Birçok akademik araştırmacı, BDA'nın iç
denetim, adli muhasebe ve hile tespitindeki faydalarını ve fırsatlarını tanımlamaktadır.

DOI: 10.17261/Pressacademia.2018.893 260 BasınAkademi Procedia

4. Küresel İşletme Araştırmaları Kongresi (GBRC - 2018), Vol.7-p.260- Kaya, Akbulut, Ozoner
262

Protiviti'nin "2017 İç Denetim Yetenekleri ve İhtiyaçları Anketi", imalat, ABD finansal hizmetler ve ABD sağlık sektörleri gibi farklı
sektörlerden 906 katılımcının veri analitiği ve denetim süreci, genel teknik bilgi, d e n e t i m süreci bilgisi ve kişisel beceri ve yeteneklerini
analiz ediyor.
Bu anket, veri analitiği ve iç denetimin beş önemli faktörünü ortaya koymuştur.

• Veri analitiği iç denetimde kendine yer ediniyor.

• Çoğu iç denetim birimi hâlâ "analitik emekleme" aşamasındadır.

• Analitik yetenekler ne kadar sofistike olursa, sağladıkları değer de o kadar yüksek algılanır.

• Siber güvenlik, bulut, mobil teknoloji ve büyük veri gündemin ilk sıralarında yer alıyor.

• İş dünyası ve dijital dönüşüm daha fazla dikkat çekiyor.

Alves ve Matos (2010) ERP sistemlerinin uygulanma nedenlerini incelemişlerdir. Şirketlerin ERP sistemlerini rekabet ortamı, gerçek zamanlı
bilgi talebi, karar verme için bilgi edinme ve uygulamaların entegrasyonu nedeniyle kaldırdıklarını bulmuşlardır.
Cangemi (2016), denetim süreci açısından teknoloji k u l l a n ı m ı n ı n a r t m a y a devam ettiğini tespit etmiştir. Bu çalışma, iç denetçilerin
iç denetim süreçlerini iyileştirmek, katkıda bulunmak ve geliştirmek için büyük veri analitiği teknolojilerini kullanmaları gerektiğini öne
sürmektedir.
Tang, Norman ve Vendrzyk (2017) iç denetim sürecinde veri analitiğinin kullanımını araştırmıştır. Bir vaka çalışması yaklaşımı kullanmışlardır
ve örneklemleri altı kâr amacı güden şirket ve altı kâr amacı gütmeyen kuruluştaki İç Denetim Yöneticilerinden oluşmaktadır. Veri
analitiğine olan talebin artmaya devam edeceğini ve beş yıl içinde işletmelerin iç denetim departmanlarının v e r i a n a l i t i ğ i
teknolojilerini bilen ek çalışanlara ihtiyaç duyacağını tespit etmişlerdir. Ayrıca, bu değişimin birçok üniversitenin programlarını da
etkileyeceğinin altını çiziyorlar.

3. ARAŞTIRMA YÖNTEM VE METODOLOJİSİ

Araştırma tasarımı, farklı perspektiflerden bilgi üretmek için bir odak grubuna dayanan keşifsel bir araştırmadır. Grup etkileşiminden
faydalanıyoruz ve büyük verinin ve iç denetim üzerindeki etkilerinin iç denetçiler tarafından nasıl görüldüğünü keşfetmeye çalışıyoruz.
Ayrıca, analitik eğitim almış yeni profesyonellerin işe alınması veya büyük veri için üçüncü taraf çözüm sağlayıcıların hizmetlerinin
kullanılması gibi büyük veri analitiğinin kurumda uygulanma yollarını da araştırıyoruz.
Bu çalışmanın örneklemi sekiz katılımcıdan oluşmaktadır. Bu katılımcıları üç farklı kategoride gruplandırdık. Katılımcılarımızı kategorize
ederken dikkat ettiğimiz noktalar iş pozisyonları, iş deneyimleri ve sertifikalarıdır.
Buna göre, katılımcı 1, 2, 6, 7 6 yıllık iş deneyimleri ve iş pozisyonları mali kontrolör ve gelir muhasebesi uzmanı ile birinci kategoride yer
almaktadır. Her ikisi de SMMM sertifikasına sahiptir.
Katılımcı 3, 4 ve 5 yaklaşık üç yıllık iş tecrübeleri ile ikinci kategoride yer almaktadır. Katılımcı 8, SAP danışmanı olarak farklı iş pozisyonu ve
20 yıllık iş tecrübesi ile üçüncü kategoride yer almaktadır.

Tablo 1: Katılımcıların Özellikleri

Tarafından
İş Pozisyonu İş Deneyimi Sertifika kullanılan Yazılım
ve ERP Sistemleri
Katılımcılar
SAP, QlikView, Qlik-
Katılımcı 1 Finansal Kontrolör 6 yıl CMA, CPA
Sense, Excel
Katılımcı 2 Muhasebeci 6 yıl CPA PARES, DWH
Katılımcı 3 Muhasebeci 2 yıl SAP
Katılımcı 4 Muhasebeci 3 yıl SAP
Muhasebe Uzman
Katılımcı 5 Finansal kontrol 5 yıl SAP
departman
İç kontrol uzmanı
Katılımcı 6 finansal kontrol 7 yıl Excel, SAP
departman
Cargo'da Raporlama Şefi
Katılımcı 7 8 yıl Yüksek lisans mezunu Excel, SAP
Departman
SAP Danışman, ve
Katılımcı 8 20 yıl Bilgisayar Mühendisi SAP, Excel
uygulama programcısı

4. BULGULAR VE YORUMLAR
Katılımcılarımıza öncelikle iç denetim süreçlerinde hangi büyük veri analitiğini kullandıklarını ve hangi süreç için çalıştıklarını soruyoruz.
BDA'nın yanı sıra ağırlıklı olarak SAP modüllerini ve Click-view, click-sense gibi bazı görselleştirme araçlarını kullanıyorlar. Ayrıca Excel ve

DOI: 10.17261/Pressacademia.2018.893 261 BasınAkademi Procedia

4. Küresel İşletme Araştırmaları Kongresi (GBRC - 2018), Vol.7-p.260- Kaya, Akbulut, Ozoner
DWH
262 gibi bazı kurum içi yazılımları da kullandılar.

DOI: 10.17261/Pressacademia.2018.893 262 BasınAkademi Procedia

4. Küresel İşletme Araştırmaları Kongresi (GBRC - 2018), Vol.7-p.260- Kaya, Akbulut, Ozoner
262

Ardından iç denetimde büyük veri analitiği ile ilgili planlarını soruyoruz. Ana noktalar manuel müdahaleyi ortadan kaldırmak, birinci kademe
çalışanların (Ön Büro) büyük veri analitiğini doğru kullanmasını sağlamak. Veri analitiği yazılımları arasındaki entegrasyonun ortadan
kaldırılması da temel sorunlardan biri ve bu sorunu çözmek için planları var. Bu sorun aynı zamanda iç denetimde kullanılan verilerin
kalitesini de etkilemektedir. Katılımcı 5'e göre, genişletilmiş ERP sistemi ile iç denetim süreci daha sistematik hale gelmektedir. Yorumlama
ve hesaplamalar eskisinden daha kolay hale geliyor. Bu konuda olumlu geri bildirimler ve yorumlar alıyorlar.
İç denetimde büyük veri analitiğinin kullanım düzeyini soruyoruz. Daha fazla iyileştirmeye ihtiyaç duyulması, sistemin tam olarak oturması
ve farkındalık yaratma sürecinin devam etmesi nedeniyle 5 üzerinden 3 notu veriyorlar. Veri analitiği kullanımının iç denetim departmanına
katkısının ortalaması 10 üzerinden 7,3'tür. SAP danışmanı olarak çalışan Katılımcı 8 ise 10 üzerinden 3 veriyor. Buradan anlıyoruz ki
katılımcıların iş pozisyonlarına ve hangi departmanda çalıştıklarına göre algıları farklılaşmaktadır.
BDA'nın iç denetime ilişkin hizmet ettiği stratejik hedefleri soruyoruz. İnsan hatasını en aza indirmek, suistimalleri tespit etmek, maliyetleri
düşürmek, doğru sonuçlar elde etmek, denetim faaliyetlerine daha etkin katılmak ve zaman tasarrufu sağlamak BDA'nın hizmet ettiği
stratejik hedefler için topladığımız başlıca cevaplar.
Büyük veri analitiğine yönelik görevler açısından, katılımcı 1'e göre, BDA'nın birincil avantajı tüm popülasyonun test edilmesidir. Şirketin
tamamı için olmasa da büyük çoğunluğu BDA kullanmaktadır, bu nedenle vakalarımızın çoğunda BDA teknolojileri sayesinde örnekleme
gerekmemektedir. Katılımcı 2'ye göre, BDA teknolojileri sayesinde gerçek zamanlı müdahale doğrudan sistem üzerinden
gerçekleştirilmektedir.
BDA'nın iç denetim bütçesindeki yeri konusunda katılımcı 1, 2 ve 6'ya göre iç denetim bütçesinde merkezi yeri personel giderleri almaktadır.
BDA toplam bütçeye kıyasla daha küçük bir miktara sahiptir. BDA'nın iç kontrol ve finansal raporlamadaki payı şirketlerinin toplam
bütçesinin yaklaşık %10'u d u r . Diğer katılımcılar bu soruya cevap vermemiştir.
Şirket içinde verilere ulaşma konusunu sorduğumuzda, katılımcı 2'ye göre şirket, müdür ve üst düzey yöneticilerin e r i ş e b i l d i ğ i
v e r i l e r e sahiptir. Dolayısıyla bazı veri ve bilgiler sadece üst düzey tarafından bilinmektedir ve bu da bazı sorunlara neden
olabilmektedir. Yeni sistemlerle entegrasyon sorunları, verilere ulaşma konusunda bazı sorunlara neden olmaktadır. Katılımcı 4'e göre, BT
ile ilgili koordinasyon sorunları veriye ulaşma konusundaki başlıca sorunlardır. Katılımcı 5 ve 6, BDA'nın doğru çalışması için veri girişi
standartlarının geliştirilmesi gerektiğini ve bu amaçla eğitimin önemli olduğunu vurgulamaktadır.
İç denetim için gerekli olan sertifika ve lisansları sorduğumuzda, katılımcılarımızın ağırlıklı olarak CIA ve CPA l i s a n s l a r ı n a sahip
olduklarını ve excel, SAP eğitimi, bilgisayar dili bilgisinin iç denetim için önemli olduğunu beyan ettiklerini görüyoruz.

5. SONUÇ
Çalışma, iç denetçilerin büyük ölçüde büyük veri analitiğinin öneminin, kurumda uygulanmasına ilişkin farklı politika ve yöntemlerin ve iç
denetim fonksiyonunun dönüşümündeki rolünün farkında olduğunu göstermektedir. Bu doğrultuda, BDA'nın iç denetim fonksiyonunu
kolaylaştırması ve risk yönetimi, kontroller, yönetişim süreci ve suistimal tespitinin etkinliğine katkıda bulunması beklenmektedir.

Teşekkür
Bu çalışma Galatasaray Üniversitesi Bilimsel Araştırma Fonu desteği ile gerçekleştirilmiştir. [hibe numarası 18.102.003].

REFERANSLAR
Alves, M. D. C. G., Matos, S. I. A. (2010). Kurumsal kaynak planlama sisteminin benimsenmesi - bazı ön sonuçlar. Avrupa Bilgi Yönetimi ve
Değerlendirmesi Konferansı Bildirileri.
Cangemi, M. P. (2016). İç denetim, iç kontroller ve iç denetimin teknoloji kullanımına ilişkin görüşler EDPACS. vol. 53, no. 1.
Protiviti (2017). 2017 Dahili Denetim Yetenekler ve İhtiyaçlar Anket. Mevcut
adresinde: https://www.protiviti.com/sites/default/files/united_states/insights/2017-internal-audit-capabilities-and-needs-
survey-protiviti.pdf
Sun, Z., Sun, L., Strang, K., (2018). İş zekasını geliştirmek için büyük veri analitiği hizmetleri. Journal of Computer Information Systems Cilt
58, no. 2.
Tang, F., Norman, C. S., Vendrzyk, V. P. (2017). İç denetim fonksiyonunda veri analitiği algılarının araştırılması. Behaviour & Information
Technology, vol. 36, no. 11, p. 1125-1136.

DOI: 10.17261/Pressacademia.2018.893 263 BasınAkademi Procedia