ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ – ΠΙΑΝΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΠΙΑΝΟ και

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΠΙΑΝΟ ΩΣ ΑΤΟΜΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ (ΠΙΑΝΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ)

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α.1 Θεώρηση και Γενικοί Σκοποί του Υποχρεωτικού Πιάνου και Πιάνου ως Ατομικό Όργανο Επιλογής

Το πιάνο είναι μία από τις 42 ειδικεύσεις που καθορίζονται για τα Μουσικά σχολεία. Βάσει του ισχύοντος ωρολογίου προγράμματος η διδασκαλία του πιάνου έχει δύο
εκφάνσεις: Α) το Υποχρεωτικό Πιάνο και Β) το Πιάνο ως Ατομικό Όργανο Επιλογής (Πιάνο Επιλογής). Kαι στις δύο εκφάνσεις της,η διδασκαλία είναι ατομική. Αυτό
δίνει τη δυνατότητα εξατομικευμένης και διαφοροποιημένης διδασκαλίας και προόδου του μαθητή, σύμφωνα με τις ικανότητές του, και έτσι ώστε να μπορεί να
προχωρά ακόμη και με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με το συμβατικό μαθησιακό χρόνο και σε σύγκριση με άλλους μαθητές της ίδιας τάξης ή του ίδιου αφετηριακού
επιπέδου κατά την εισαγωγή του στο Μουσικό Σχολείο.
Για το Γυμνάσιο προβλέπεται μία διδακτική ώρα την εβδομάδα για το υποχρεωτικό πιάνο, όπως και στην Α΄ τάξη Λυκείου, ενώ για το πιάνο ως ατομικό όργανο επιλογής
προβλέπονται δύο διδακτικές ώρες στο Γυμνάσιο και μία στο Λύκειο. Το υποχρεωτικό πιάνο αποτελεί αυθύπαρκτο μάθημα, αλλά όταν συνυπάρχει με το πιάνο ως
ατομικό όργανο επιλογής, τότε τα δύο μαθήματα θα λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία, όπου το ένα θα συμπληρώνει και θα εμβαθύνει τις γνώσεις και τις
δεξιότητες του ίδιου μαθητή που παρακολουθεί και τα δύο μαθήματα. Στην περίπτωση αυτή, ο μαθητής θα διδάσκεται συνολικά τρεις ώρες την εβδομάδα.

ΣΚΟΠΟΣ του μαθήματος του ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΥ ΠΙΑΝΟΥ:

Ο Σκοπός του μαθήματος του Υποχρεωτικού Πιάνου είναι η γνώση του πιάνου και του ρεπερτορίου του και η ανάπτυξη δεξιοτήτων τεχνικής και ερμηνείας έτσι ώστε το
όργανο να αποτελεί μέσο μουσικής έκφρασης και αναδημιουργίας και γενικό εργαλείο αναφοράς για την ευρύτερη μουσική παιδεία του/της μαθητή/μαθήτριας σε
σχέση με άλλα μουσικά μαθήματα του Μουσικού Σχολείου και για την πρακτική εξερεύνηση της μουσικής με την παρουσίαση ποικίλων ειδών μουσικής, τον
πειραματισμό με τον ήχο και την ανάπτυξη της προσωπικής του/της δημιουργικότητας και της αγάπης για τη μουσική.

ΣΚΟΠΟΣ του μαθήματος ΠΙΑΝΟΥ ΩΣ ΑΤΟΜΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ:

Ο Σκοπός του μαθήματος του Πιάνου ως Ατομικό Όργανο Επιλογής στο Μουσικό Σχολείο είναι η εμβάθυνση στο σκοπό και τους στόχους του Υποχρεωτικού Πιάνου έτσι
ώστε να επεκτείνει και να συμπληρώσει τη γνώση του πιάνου και του ρεπερτορίου του και να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων τεχνικής και ερμηνείας
του πιάνου σε διασύνδεση με τη λειτουργία του οργάνου ως εργαλείο για την ευρύτερη μουσική παιδεία του μαθητή σε σχέση με άλλα μουσικά μαθήματα του
Μουσικού Σχολείου και για την πρακτική εξερεύνηση της μουσικής με παρουσίαση ποικίλων ειδών μουσικής, πειραματισμό με τον ήχο και ανάπτυξη της προσωπικής του
δημιουργικότητας και της αγάπης για τη μουσική.

Α.2 Οι βασικές αρχές και συντελεστές διαμόρφωσης των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών Υποχρεωτικού Πιάνου και Πιάνου ως Ατομικό Όργανο Επιλογής

1. Ορίζεται ξεχωριστό Πρόγραμμα Σπουδών (Π.Σ.) για το Υποχρεωτικό Πιάνο (Υ.Π.) και για το Πιάνο ως Ατομικό Όργανο Επιλογής (Πιάνο Επιλογής) ή (Π.Ε.) με βάση τους
σκοπούς του κάθε μαθήματος.

2. Το Πρόγραμμα Σπουδών τόσο για το Υποχρεωτικό Πιάνο όσο και για το Πιάνο ως μάθημα επιλογής, αναφέρεται σ' ένα σύστημα επιπέδων ετήσιας συμβατικής
διάρκειας σπουδών. Τα επίπεδα αυτά ορίζονται βάση της αντίστοιχης στάθμης προόδου του μαθητή ως προς την ικανότητά του να παίζει πιάνο και στα δύο μαθήματα.
Τα δυο Προγράμματα Σπουδών (Υ.Π. και Π.Ε.) διαφοροποιούνται τόσο ως προς το ειδικότερο περιεχόμενο, όσο και ως προς την αξιολόγηση και ορισμένους επιμέρους
στόχους. Για τα επίπεδα ισχύουν όσα αναφέρονται στη Γενική Εισαγωγή.

3. Η ανάπτυξη των Π.Σ. έγινε με γνώμονα κυρίως: α) τη φύση των δύο μαθημάτων, δηλαδή το ότι αποτελούν ατομικά μαθήματα διδασκαλίας, β) τις ώρες διδασκαλίας
τους στο ισχύον ωρολόγιο πρόγραμμα των Μ.Σ, γ) το γεγονός ότι ορίζεται τελική ετήσια αξιολόγηση-εξέταση με ακρόαση, δ) ειδικότερα ζητήματα παιδαγωγικής,
μουσικής και τεχνικής φύσεως που σχετίζονται με τη διδασκαλία του πιάνου, αλλά και ε) τη διαπιστωμένη εμπειρία και τις εκφάνσεις λειτουργίας των Μουσικών
Σχολείων στη χώρα μέσα από την καθημερινή εκπαιδευτική τους πράξη.

Α.3 Η δομή των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών Υποχρεωτικού Πιάνου και Πιάνου ως Ατομικό Όργανο Επιλογής

Τα Π.Σ. των δυο μαθημάτων (Υ.Π. και Π.Ε.) διαρθρώνονται γενικότερα ως εξής:

Α) Εισαγωγή: Τα κύρια στοιχεία της φιλοσοφίας, του σκοπού και των γενικότερων στόχων διδασκαλίας. Η εισαγωγή αυτή είναι κοινή για το Υποχρεωτικό Πιάνο και Πιάνο
Επιλογής και είναι η παρούσα ενώ ακολουθεί το
Β) Κύριο μέρος: Η ανάπτυξη της δομημένης παρουσίασης του Π.Σ. για καθένα από τα έξι διαδοχικά επίπεδα αντίστοιχα για το Υποχρεωτικό Πιάνο (μέρος Β1) και Πιάνο
Επιλογής (μέρος Β2)

Η δομή των Π.Σ. τόσο του Υποχρεωτικού Πιάνου και όσο και του Π.Σ Πιάνου ως Ατομικού Οργάνου Επιλογής αναπτύσσεται στη βάση 6 Επιπέδων κι έχει τυπολογικό
χαρακτήρα. Συντάσσεται σε μορφή Πίνακα με 4 αντίστοιχες στήλες:

α) ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ ΓΝΩΣΕΩΝ-ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ-ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ,

β) ΣΤΟΧΟΙ

γ) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

δ) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.

Το Π.Σ. βασίζεται σε 5 άξονες, καθένας από τους οποίους είναι ΟΡΓΑΝΩΤΗΣ ΓΝΩΣΕΩΝ, ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ & ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ. Οι Οργανωτές αυτοί αποτελούν διακριτές
κατηγορίες ομαδοποιημένων στοιχείων ανάπτυξης της ικανότητας στο πιάνο, δηλαδή γνώσεις, δεξιότητες και συμπεριφορές που συλλειτουργούν και διαμορφώνουν
διακριτές και χαρακτηριστικές εκφάνσεις της ικανότητας εκμάθησης και παιξίματος του πιάνου σε σχέση με το σκοπό, τους γενικούς και ειδικούς στόχους του μαθήματος
και με γνώμονα τη διαφοροποιημένη και τη πλαισιωμένη διδασκαλία. Οι 5 οργανωτές λειτουργούν ως επικεφαλίδες και είναι ίδιοι τόσο για το Υποχρεωτικό Πιάνο όσο
για το Πιάνο ως Ατομικό Όργανο Επιλογής. Ακόμα είναι ίδιοι και για τα 6 επίπεδα, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται σπειροειδής ανάπτυξη του περιεχομένου και των
εννοιών σε όλη τη διάρκεια των σπουδών και να εκφράζουν μία ολιστική προσέγγιση του οργάνου σε σχέση με το παιδαγωγικό και λειτουργικό πλαίσιο των Μουσικών
Σχολείων, την πολυεπίπεδη μουσική καλλιέργεια των μαθητών σ΄αυτά, τη διαθεματικότητα, την πολύτεχνη έκφραση, την αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. και την κοινωνική
πραγματικότητα εν γένει.

Οι 5 ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ ΓΝΩΣΕΩΝ-ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ-ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ του Π.Σ. είναι οι εξής:

1) Μουσική Ανάγνωση και Τεχνική του Πιάνου

2) Άρθρωση, Ήχος και Προσωδία
3) Μουσική τεχνοτροπία και ερμηνεία
4) Σύνδεση με άλλες μουσικές γνώσεις και δεξιότητες, επιστήμες και τέχνες και με την κοινωνία
5) Μουσική δημιουργικότητα και σύμπραξη

Κάθε οργανωτής αναπτύσσεται βάσει ΣΤΟΧΩΝ, οι οποίοι και αποτελούν τους ειδικούς στόχους του μαθήματος. Οι Στόχοι έχουν σπονδυλωτή ανέλιξη ανά
Επίπεδο και υλοποιούνται μέσα από το ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ. Το Περιεχόμενο περιλαμβάνει τα εξής υπο-περιεχόμενα:
● Υποχρεωτικό Περιεχόμενο:

1)ΚΛΙΜΑΚΕΣ- ΑΡΠΙΣΜΟΙ- ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ (ΥΠ1)

2) ΜΟΥΣΙΚΑ ΕΡΓΑ (Σπουδή - Πολυφωνικό/προκλασικό έργο - Έργο κλασικής ή μετέπειτα περιόδου) (ΥΠ2)

3) ΕΚ ΠΡΩΤΗΣ ΟΨΕΩΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗ (PRIMA VISTA) (ΥΠ3)

4) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΩΝ/ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΠΙΑΝΟ (ΥΠ4)

● Ενδεικτικές δραστηριότητες και μέσα

Το ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ εκφράζει τη σπονδυλωτή ανέλιξη των Στόχων ανά Επίπεδο, από το απλό στο σύνθετο μέσα από τη διαπλοκή θεωρίας και πράξης. Τέλος, η τέταρτη
στήλη ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ αφορά τη διαμορφωτική και τελική αξιολόγηση, ώστε να διαπιστώνεται η επάρκεια του μαθητή ως προς την κάλυψη των στόχων και του
περιεχομένου του μαθήματος ως προς κάθε επίπεδο.

Για μεγαλύτερη λειτουργικότητα και δυνατότητα παραπομπής σ΄αυτό, η πινακοποιημένη δομή του Π.Σ. χρησιμοποιεί αρίθμηση στην οποία ο αρχικός αριθμός
αναφέρεται στο επίπεδο, π.χ. 5ΥΠ1, 3ΥΠ2 κτλ.

Α.4. Εισαγωγικά στοιχεία ειδικότερα για το Υποχρεωτικό Περιεχόμενο ΚΛΙΜΑΚΕΣ-ΑΡΠΙΣΜΟΙ-ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ (ΥΠ1)

Οι κλίμακες και τα λοιπά περιεχόμενα του στοιχείου 1 ορίζονται συγκεκριμένα για κάθε επίπεδο. Ορίζονται τονικότητες, έκταση και τρόπος εκτέλεσης.

Α.5. Εισαγωγικά στοιχεία ειδικότερα για το Υποχρεωτικό Περιεχόμενο ΜΟΥΣΙΚΑ ΕΡΓΑ (ΥΠ2)

Αναφέρονται ενδεικτικά μουσικά έργα με ομαδοποίηση κατά είδος ή στυλ: Ομάδα Α: Σπουδή, Ομάδα Β: Πολυφωνικό/προκλασικό έργο και Ομάδα Γ: Έργο κλασικής ή
μετέπειτα περιόδου. Τα συγκεκριμένα μουσικά έργα είναι ενδεικτικά της μουσικής και τεχνικής δυσκολίας που αντιπροσωπεύει το επίπεδο και προτείνονται ώστε να
λειτουργούν ως «σταθμιστές» (benchmarks) αυτού. Αυτά θα «χαρακτηρίζουν» το επίπεδο. Ωστόσο επειδή τα Π.Σ. είναι ανοικτά, μπορεί τα μελετούμενα κομμάτια που
θα επιλέγονται από τον καθηγητή στο μάθημα να είναι άλλα, ισοδύναμου επιπέδου δυσκολίας.

Α.3 Εισαγωγικά στοιχεία για Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Εκ πρώτης όψης ανάγνωσης (PRIMA VISTA) (ΥΠ3)
Δομή: Για τη θεματική διδακτική της Εκ πρώτης όψεως ανάγνωση (prima vista) έχουν σχεδιαστεί 6 επίπεδα κοινά για το Υποχρεωτικό Πιάνο και το Πιάνο Επιλογής. Στη
συνέχεια στο Π.Σ. θα χρησιμοποιείται ο όρος prima vista ως επικρατέστερος στην εκπαιδευτική πρακτική. Το κάθε επίπεδο αναπτύσσεται σε 5 Θεματικές ενότητες και για
την κάθε μία δίνεται πληθώρα προτεινόμενων στόχων και δραστηριοτήτων. Τα παραδείγματα δίνονται μόνο ως ενδεικτικά για τις προτεινόμενες δραστηριότητες.

Ο εκπαιδευτικός κατατάσσει το μαθητή σε όποιο επίπεδο του επιτρέπουν οι γενικές πιανιστικές του γνώσεις και η προηγούμενη εμπειρία του στην prima vista, και
μπορεί να επιλέξει 1 - 2 δραστηριότητες για το υποχρεωτικό πιάνο και 2-4 για το επιλογής σε κάθε διδακτική ώρα πιάνου. Λόγω της συμπληρωματικού χαρακτήρα των
θεματικών ενοτήτων συνιστάται σε κάθε μάθημα να χρησιμοποιούνται δραστηριότητες από διαφορετικές θεματικές ενότητες.

Θεματικές ενότητες:

Α) Ασκήσεις για βελτίωση της ταχύτητας επεξεργασίας της πληροφορίας

Ασκήσεις που στοχεύουν στην επικέντρωση αποκωδικοποίησης περιορισμένου αριθμού σημειογραφικών πληροφοριών σε κάθε δραστηριότητα ώστε να βελτιωθεί ο
χρόνος επεξεργασίας του οπτικού ερεθίσματος και να μετατραπεί γρήγορα σε κίνηση. Στα πρώτα στάδια και επίπεδα αυτές οι δραστηριότητες περιορίζονται σε μια
πληροφορία (π.χ. κατεύθυνση μελωδικής γραμμής χωρίς δοσμένο τονικό ύψος) ενώ στην εξέλιξή τους μπορεί να περιλαμβάνουν πολύπλοκες δομές διαστηματικής
ανάγνωσης όπως ανάγνωση σε διαφορετικά κλειδιά (εκτός του σόλ και του φα).

B) Aσκήσεις για την αναγνώριση κανονικοτήτων (patterns)

Οι δραστηριότητες αυτές στοχεύουν στην ανάπτυξη της κατ'εξοχήν δεξιότητας που είναι υπεύθυνη στο μεγαλύτερο βαθμό για την αποτελεσματικότερη εκτέλεση της
prima vista. Οι κανονικότητες αυτές είναι μελωδικές, ρυθμικές, αρμονικές και μορφολογικές και επιτρέπουν στη συνολική αντίληψη σημειογραφικών δεδομένων αντί της
μεμονωμένης αποκωδικοποίησης των μουσικών συμβόλων. Στα πρώτα στάδια επικεντρώνονται κυρίως σε αναγνωρίσεις ρυθμικών σχημάτων ή ίδιων διαστημάτων που
επαναλαμβάνονται ενώ στα εξελιγμένα στάδια μπορούν να περιλάβουν την αναγνώριση ολόκληρων φράσεων, αλυσίδων ή αρμονικών ακολουθιών.

Γ) Δραστηριότητες για την ενίσχυσης της αντίληψης της τοπογραφίας του πληκτρολογίου

Δραστηριότητες που στοχεύουν στην εξοικείωση του μαθητή με το όργανο και την τοπογραφία του ώστε να περιοριστεί κατά το δυνατόν η οπτική του επαφή με το
πληκτρολόγιο κατά τη διάρκεια της εξάσκησης για την prima vista. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να εμπλουτιστούν με δραστηριότητες που στοχεύουν στην ενίσχυση
της περιφερειακής όρασης κατά τη διάρκεια της οπτικής επεξεργασίας του κειμένου έτσι ώστε ο μαθητής να επεξεργάζεται το μέγιστο αριθμό πληροφοριών από όλο το
μουσικό κείμενο αντί να εστιάζει στο σημείο που εκείνη τη στιγμή εκτελεί. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να γίνονται ακόμη και κατά τη διάρκεια άλλων θεματικών,
όπως για παράδειγμα η εκτέλεση μουσικής κλίμακας με κλειστά μάτια, ή σε πιο προχωρημένο στάδια με κάλυψη του μέτρου που παίζει ο μαθητής από το δάσκαλο ώστε
ο μαθητής να έχει οπτική επαφή με το κείμενο που έπεται και όχι με αυτό που παίζει.

Δ) Δραστηριότητες για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση της ακουστικής αγωγής

Η εσωτερική ακοή είναι τεράστιας σημασίας για την επεξεργασία του οπτικού ερεθίσματος αφού συνεισφέρει τα μέγιστα στην προβλεψιμότητα του ηχητικού
αποτελέσματος που προκύπτει από την αποκωδικοποίησή του. Παράλληλα η καλλιέργεια της ακουστικής αγωγής είναι απαραίτητο συστατικό διαμόρφωσης ενός
ολοκληρωμένου μουσικού, ερασιτέχνη ή επαγγελματία και είναι πολύ σημαντική για την κατανόηση όλων των μουσικών εννοιών και την ευρύτερη μουσική αντίληψη.
Παρά το γεγονός ότι οι δραστηριότητες αυτής της θεματικής ενότητας δεν στοχεύουν αποκλειστικά και μόνο στην βελτίωση της prima vista, εν τούτοις όταν σχεδιάζονται
προσεκτικά και προηγούνται την αντίστοιχης εμπειρίας βοηθούν σημαντικά στη βελτίωσή της. Για παράδειγμα ακουστικές ασκήσεις επικεντρωμένες στο διάστημα της
5ης καθαρής προετοιμάζουν το έδαφος για την prima vista διαστημάτων 5ης. Η καλλιέργεια της ακουστικής αγωγής συνοδεύει την πορεία των θεωρητικών μαθημάτων
και επικεντρώνεται σε απλά ρυθμικά σχήματα και μελωδικά διαστήματα στα πρώτα επίπεδα, ενώ στo 5ο και 6 επίπεδο πρέπει να περιλαμβάνει όλων των τύπων τις
συγχορδίες, κλίμακες τροπικές, ολοτονικές, πεντατονικές, και διαφόρων τύπων πολυρυθμίες. Ένα εργαλείο επίσης πολύ χρήσιμο για την βιωματική ανάπτυξη της
ακουστικής αγωγής είναι ο αυτοσχεδιασμός ο οποίος με δημιουργικό τρόπο μπορεί να επιστήσει την προσοχή και σε άλλες παραμέτρους όπως οι δυναμικές και η ροή
της φράσης ενισχύοντας της άμεση ανταπόκριση και την προβλεψιμότητα του μουσικού αποτελέσματος.

E) Δραστηριότητες για την ενίσχυση των συνθηκών πραγματικής εξάσκησης Prima vista

Αυτές οι δραστηριότητες έχουν ως στόχο τη δημιουργία περιβάλλοντος εξάσκησης prima vista όπου αποφεύγονται οι διορθώσεις των λαθών και διασφαλίζεται η
εκτέλεση του κομματιού σε σταθερό tempo. Η διασφάλιση αυτού του περιβάλλοντος μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα με την συνοδεία κατά τη διάρκεια της εξάσκησης
prima vista είτε με τραγούδι, είτε στο πιάνο είτε με άλλα όργανα. Κατά αυτό τον τρόπο μπορεί ο μαθητής να εξασκηθεί και σε θέματα αφαίρεσης τμημάτων της
σημειογραφίας που δε μπορεί να επεξεργαστεί στην πρώτη ανάγνωση δίνοντας πάντα το μουσικό πλαίσιο (ρυθμικό - αρμονικό και εκφραστικό) του κομματιού του ώστε
να μπορεί να ακολουθήσει το μουσικό σύνολο ή τον μουσικό που το συνοδεύει. Για την απόκτηση μεγαλύτερης εμπειρίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η έκθεση σε
λιγότερο προβλέψιμα σημειογραφικά περιβάλλοντα με χρήση εναλλακτικής μουσικής σημειογραφία που επίσης ενδυναμώνουν την αίσθηση άμεσης ανταπόκρισης
ακόμη και σε απρόβλεπτο μουσικό ερέθισμα.

Βασικοί Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη και βελτίωση της prima vista

• Ταχύτητα επεξεργασίας πληροφορίας – Mνήμη

• Αναγνώριση κανονικοτήτων [patterns] (μελωδικών – ρυθμικών – μορφολογικών)
• Εσωτερική ακοή
• Ικανότητες αυτοσχεδιασμού
• Αντίληψη της τοπογραφίας του πληκτρολογίου
• Εμπειρία – εκπαίδευση
• Γενετική προδιάθεση (δηλαδή έμφυτη ικανότητα για γρήγορη επεξεργασία μεγάλου όγκου ερεθισμάτων)

Αναγκαιότητα μελέτης και βελτίωσης και διδασκαλίας της πιανιστικής prima vista

• Ανάπτυξη της άμεσης αντίληψης του μουσικού κειμένου σε συνδυασμό με τις βασικές μουσικές γνώσεις μορφολογίας, θεωρίας κ.λπ.
• Εξοικονόμιση πολύτιμου χρόνου εκμάθησης νέων κομματιών: ο πολυφωνικός χαρακτήρας του πιάνου, σε συνδυασμό με τον όγκο του ρεπερτορίου του,
δημιουργεί τεράστιες χρονικές απαιτήσεις μελέτης
• Μουσική κατάρτιση: Η πλειοψηφία των πιανιστικών δραστηριοτήτων, επαγγελματικών και ερασιτεχνικών, απαιτούν άμεση ανάγνωση μουσικού κειμένου για
πρόβες μουσικής δωματίου, συνοδείες, συμμετοχές σε μουσικά σύνολα, κ.λπ.
• Αύξηση της αυτοπεποίθησης της εκτέλεσης και χρήσης του μουσικού οργάνου
• Η Prima vista βελτιώνεται με συστηματική διδασκαλία η οποία στοχεύει στην ανάπτυξη των πολύπλοκων δεξιοτήτων που καθορίζουν την αποτελεσματική
εκτέλεσή της, και όχι με απλή έκθεση σε διαφoρετικής δυσκολίας μουσικά κείμενα. Έρευνες επίσης έχουν αποδείξει ότι η παιδική και εφηβική ηλικία (με
 ορόσημο την ηλικία των 15 ετών) αποτελούν ιδανικά χρονικά πεδία για την ανάπτυξη αυτής της δεξιότητας, η οποία αναπτύσσεται πολύ δυσκολότερα σε
μεγαλύτερες ηλικίες
Γενικές στρατηγικές διδασκαλίας

• Στόχος: η γενική μουσική καλλιέργεια

• Ποικιλία δραστηριοτήτων
• Ομαδοποίηση του μουσικού υλικού – παραμονή σε μια ομάδα για μερικά μαθήματα
• Εξάσκηση σε κάθε μάθημα
• Δημιουργία πραγματικών συνθηκών πρώτης ανάγνωσης
• Επιλογή υλικού που να καθιστά την πρώτη ανάγνωση μια θετική εμπειρία

Α.4 Εισαγωγικά στοιχεία για το Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Δραστηριότητες ανάπτυξης συμπληρωματικών/υποστηρικτικών γνώσεων και δεξιοτήτων στο πιάνο (ΥΠ4)

Αποτελείται από δραστηριότητες γύρω από ένα ή περισσότερα από τα εξής κύρια πεδία δραστηριοτήτων:

ΠΔ 1: Συμπληρωματικές Μουσικές γνώσεις: Γνώσεις οι οποίες σχετίζονται με τα κομμάτια που παίζει ο μαθητής και αφορούν τα εξής: συνθέτη και εποχή,
μουσική τεχνοτροπία, τονικότητα, μορφή, μετατροπίες και στοιχειώδη μουσική ανάλυση του έργου και ακόμα γνώσεις γύρω από το πιάνο και την ιστορική
εξέλιξη του ως όργανο.

ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο: Ανάπτυξη από το μαθητή δεξιοτήτων δημιουργίας μελωδιών στο πιάνο, μεταφοράς τονικής βάσης,
ανάπτυξης απλών συνοδειών για μελωδίες και αυτοσχεδιασμών, πρακτικής επεξεργασίας μουσικών ιδεών και μίμησης μουσικών στυλ, έως και πιο σύνθετων
αυτοσχεδιασμών και δημιουργίας πρωτότυπων πιανιστικών έργων τα οποία επεξεργάζεται για κάποιο χρονικό διάστημα κ.ά.

ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη: εκτέλεση κομματιών για 4 χέρια ή δύο πιάνα (με τη συμμετοχή του καθηγητή ή άλλου μαθητή) ή έργων μουσικής δωματίου. Μπορεί
να αναπτυχθεί συνεργασία μεταξύ μαθητών και καθηγητών που έχουν μάθημα κατά την ίδια διδακτική ώρα του ωρολογίου προγράμματος, ώστε να γίνουν και από
κοινού δοκιμές. Ακόμα, περιλαμβάνεται η δεξιότητα του να συνοδεύει ο μαθητής τον εαυτό του στο πιάνο ενώ τραγουδά.

Α.4.1 Εισαγωγικά στοιχεία για τον Αυτοσχεδιασμό και δημιουργία στο πιάνο (ΥΠ4 –ΠΔ2)

Δομή: Για τη θεματική διδακτική του αυτοσχεδιασμού και της δημιουργίας στο πιάνο έχουν σχεδιαστεί 6 επίπεδα κοινά για το Υποχρεωτικό Πιάνο και το Πιάνο Επιλογής.
Το κάθε επίπεδο αναπτύσσεται σε 5 Θεματικές ενότητες και για την κάθε μια δίνονται περιγραφικά αναλυτικοί στόχοι, μεθοδολογία και παραδείγματα δραστηριοτήτων.
Ο εκπαιδευτικός κατατάσσει τον μαθητή σε όποιο επίπεδο του επιτρέπουν οι γενικές πιανιστικές του γνώσεις και η προηγούμενη εμπειρία του στον αυτοσχεδιασμό.
Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους μπορεί να επιλέξει συνολικά 6-9 δραστηριότητες αυτοσχεδιασμού για το υποχρεωτικό πιάνο και 8-12 δραστηριότητες για το πιάνο
επιλογής. Η κάθε μία από τις δραστηριότητες αυτές μπορούν να ολοκληρωθούν σε ένα μάθημα για τα αρχικά επίπεδα αλλά μπορούν να λειτουργήσουν και ως project με
ορίζοντα ολοκλήρωσης αρκετών εβδομάδων σταεπόμενα επίπεδα, ανάλογα με τις δυνατότητες και τη γενικότερη πρόοδο του μαθητή. Επίσης πολλές από αυτές τις
δραστηριότητες μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά με δραστηριότητες άλλων θεματικών πεδίων όπως η prima vista και η σύμπραξη με άλλα όργανα.

Αναγαιότητα ενσωμάτωσης αυτοσχεδιασμού στο πρόγραμμα σπουδών

Ο αυτοσχεδιασμός και η συνθετική δημιουργία στο μάθημα του πιάνου, είτε στο πλαίσιο του Πιάνου Επιλογής είτε στο πλαίσιο του Υποχρεωτικού Πιάνου που
επενδύεται με πλήθος άλλων δεξιοτήτων, είναι ένα αναντικατάστατο εργαλείο διδασκαλίας μιας συνολικής και ολοκληρωμένης μουσικής αντίληψης. Μέσω του
αυτοσχεδιασμού και της σύνθεσης ο μαθητής ενεργοποιεί τη φαντασία του, εκφράζεται κατά τρόπο προσωπικό και πρωτότυπο, κατανοεί βιωματικά όλα τα βασικά
στοιχεία της μουσικής γλώσσας, συμπεριλαμβανομένης και μιας ολοκληρωμένης αντίληψης της αρμονίας - και αναπτύσσει την απολύτως απαραίτητη για τη μουσική
του εξέλιξη κριτική ακοή με άμεση μουσική ανταπόκριση. Παράλληλα με τα παραπάνω, η χρήση του αυτοσχεδιασμού στο μάθημα πιάνου προσφέρει μεγάλη ποικιλία
στα μαθησιακά και διδακτικά μέσα, αφού αναπροσαρμόζεται κατά περίπτωση, ώστε να στηρίξει τις ιδέες και την εξέλιξη του μαθητή, ενώ ταυτόχρονα τόσο ο μαθητής
όσο και ο δάσκαλος αναλαμβάνουν ρόλους ανατροφοδότησης και διαρκούς μουσικής επικοινωνίας που τελικά βοηθά τον μαθητή να αναπτύξει τεχνικές επίλυσης
μουσικών προβλημάτων. Οι μαθητές που χρησιμοποιούν αυτοσχεδιαστικά τις μουσικές έννοιες που μόλις έχουν μάθει, έχει αποδειχθεί ότι τις αντιλαμβάνονται
καλύτερα και τις αναγνωρίζουν συστηματικότερα μέσα στο ρεπερτόριο που μαθαίνουν. Ο αυτοσχεδιασμός επίσης ενισχύει τη δημιουργική εκτέλεση χωρίς την χρήση
μουσικής σημειογραφίας διευκολύνοντας αργότερα την απομνημόνευση κομματιών και την επικέντρωση στο μουσικό και ερμηνευτικό περιεχόμενο, αντί της
σημειογραφίας. Παρότι η σύνθεση δεν συνδέεται απαραιτήτως με τον αυτοσχεδιασμό, μπορεί στα μαθήματα πιάνου ο αυτοσχεδιασμός να πάρει σε ορισμένες
περιπτώσεις και αυτή την κατεύθυνση, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του μαθητή και τους στόχους που θέτονται για κάθε αυτοσχεδιαστική δραστηριότητα από τον
εκπαιδευτικό, διευρύνοντας έτσι τα οφέλη αυτής της δημιουργικής εμπειρίας. Παράλληλα μέσω του διερευνητικού χαρακτήρα του αυτοσχεδιασμού ο μαθητής γνωρίζει
και εξοικειώνεται σε βάθος με τη λειτουργία και τις δυνατότητες του οργάνου του, πράγμα που τον βοηθάει να βελτιώσει και να εξελίξει την τεχνική κυριότητα,
ακεραιότητα και απόδοσή του ως εκτελεστής πιάνου.

Πολλοί κλασικά εκπαιδευμένοι δάσκαλοι πιάνου δεν είναι εξοικειωμένοι με τον αυτοσχεδιασμό, με αποτέλεσμα να διστάζουν να τον χρησιμοποιήσουν στα μαθήματά
τους. Η διδασκαλία όμως του αυτοσχεδιασμού στο κλασικό μάθημα πιάνου έχει πολλές διαφορετικές μορφές και σχεδόν πάντα κινείται σε δεδομένα πλαίσια με στόχο
την ενδυνάμωση μιας μουσικής παραμέτρου, χωρίς να απαιτεί από τον δάσκαλο μεγάλη αυτοσχεδιαστική σκηνική εμπειρία, απαιτεί απλώς έναν παιδαγωγικά άρτιο
σχεδιασμό της δραστηριότητας. Στα πρώτα στάδια ο αυτοσχεδιασμός θα πρέπει να ενεργοποιηθεί με τον φωνητικό αυτοσχεδιασμό - που είναι η πλέον φυσική
προσέγγιση - αφού η φωνή είναι το όργανο με το οποίο ο μαθητής αυτοσχεδιάζει σε πολλά επίπεδα καθημερινά σχεδόν από τη γέννησή του. Οι μαθητές και κυρίως οι
αρχάριοι είναι πιο εξοικειωμένοι με την ελεύθερη μουσική δημιουργικότητα παρά με την πειθαρχημένη απόδοση ενός μουσικού κειμένου. Συνεπώς η εκμετάλλευση
αυτού του δημιουργικού παραθύρου για τη διδασκαλία εννοιών, δομών και αντανακλαστικών απαραίτητων για την εκτέλεση ενός οργάνου, μόνο θετικά αποτελέσματα
μπορεί να έχει για τους νέους μαθητές πιάνου.

Βασικοί τύποι διδασκαλίας αυτοσχεδιασμού στο κλασικό μάθημα πιάνου:

Α) Ελεύθερος αυτοσχεδιασμός: Ως μορφή μουσικής έκφρασης που συναντάται από τις απαρχές του πολιτισμού ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός πραγματοποιείται
αυθόρμητα και φαινομενικά χωρίς κάποια προκαθορισμένη ιδέα ή κάποιο δομημένο πλαίσιο. Ωστόσο η αντίδραση και η διάδραση με το ηχητικό περιβάλλον
θέτουν κατευθυντήριες γραμμές και λειτουργούν ως οδηγοί.. O ελεύθερος αυτοσχεδιασμός γίνεται πάνω στο όργανο, σε μέρη του οργάνου πέρα από τα πλήκτρα,
ακόμη και μακριά από αυτό με παραγωγή διαφόρων ήχων (π.χ. παλαμάκια, φωνή κ.λπ). Οι αυτοσχεδιασμοί αυτοί έχουν συνήθως στόχο την απόδοση μιας εικόνας, μιας
ιστορίας ή ενός συναισθήματος

Β) Αυτοσχεδιασμός με συνοδεία δασκάλου. Σε αυτήν τη μορφή δομημένου αυτοσχεδιασμού δίνονται κάποιες παράμετροι που δημιουργούν ένα μερικά
προκαθορισμένο πλαίσιο. Ο εκπαιδευτικός συνήθως παίζει ένα ostinato ή μια αρμονική ακολουθία και ο μαθητής με κάποιες συγκεκριμένες μουσικές παραμέτρους
(συγκεκριμένες νότες, ρυθμοί κ.λπ.) κατά περίπτωση αυτοσχεδιάζει, ενώ ο δάσκαλος τον συνοδεύει.

Γ)Μελωδικός αυτοσχεδιασμός. Ο μαθητής αυτοσχεδιάζει μελωδίες, είτε παραλλάσσοντας δοσμένες ή γνωστές μελωδίες, είτε συμμετέχοντας σε δραστηριότητες τύπου
ερώτησης - απάντησης , είτε ακόμη και μελοποιώντας στίχους

Δ)Ρυθμικός αυτοσχεδιασμός. Ο μαθητής παραλλάσσει ρυθμικά σχήματα, είτε με τη μορφή ερώτησης /απάντησης είτε χρησιμοποιώντας δοσμένα τυπικά ρυθμικά μοτίβα
(π.χ. ρυθμός διαφόρων χορών

Ε) Στυλιστικός αυτοσχεδιασμός. Ο αυτοσχεδιασμός αυτός στοχεύει περισσότερο στην συνθετική δημιουργία στυλιστικών μουσικών τύπων από όλο το φάσμα
ρεπερτορίου του πιάνου (για παράδειγμα αυτοσχεδιασμός σε στυλ Mozart, Satie κ.λπ.)

Διευκρινίζεται ότι όπου στο κείμενο χρησιμοποιείται η λέξη «δάσκαλος» νοείται ο εκπαιδευτικός της μουσικής ειδίκευσης πιάνου.

Α.4.2 Εισαγωγικά στοιχεία για τη Μουσική Σύμπραξη (ΥΠ4 – ΠΔ3)

Δομή Για τη θεματική διδακτική της μουσικής σύμπραξης με άλλα όργανα έχουν σχεδιαστεί 6 επίπεδα κοινά για το Υποχρεωτικό Πιάνο και το Πιάνο Επιλογής. Για το
κάθε επίπεδο δίνονται προτάσεις δραστηριοτήτων και κατάλογος έργων κατάλληλων για μουσική σύμπραξη με άλλα όργανα ή με άλλους πιανίστες. Ο καθηγητής πιάνου
κατατάσσει τον μαθητή σε όποιο επίπεδο του επιτρέπουν οι γενικές πιανιστικές του γνώσεις και η προηγούμενη εμπειρία του στο πιάνο. Κατά τη διάρκεια του σχολικού
έτους μπορεί να επιλέξει συνολικά 2 - 3 δραστηριότητες σύμπραξης για το υποχρεωτικό πιάνο και 3-6 δραστηριότητες για το πιάνο επιλογής ανάλογα με τις εκάστοτε
δυνατότητες. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να ολοκληρωθούν σε ένα μάθημα για τα αρχικά επίπεδα αλλά μπορούν και να λειτουργήσουν και ως project με ορίζοντα
ολοκλήρωσης αρκετών εβδομάδων στα επόμενα επίπεδα, ανάλογα με τις δυνατότητες και τη γενικότερη πρόοδο του μαθητή.

Αναγκαιότητα ενσωμάτωσης της Μουσικής σύμπραξης στο πρόγραμμα σπουδών

H σύμπραξη των νέων πιανιστών με άλλους μουσικούς είναι καθοριστικής σημασίας για την διαμόρφωση της μουσικής τους προσωπικότητας.

Η αλληλεπίδραση και η αίσθηση δημιουργίας της μουσικής ομάδας, η διαρκής μουσική ανατροφοδότηση που διαμορφώνεται με τις πρόβες και η αίσθηση
δημιουργικότητας μέσω συνεργασιών είναι αναντικατάστατες για κάθε ηλικία μουσικών, ανεξαρτήτως του επιπέδου και της εμπειρίας τους. Επιπρόσθετα, η σύμπραξη
με άλλα όργανα επιτρέπει στους πιανίστες την ανάπτυξη δεξιοτήτων που δεν μπορούν να αναπτύξουν μόνο με το σολιστικό ρεπερτόριο:η ρυθμική πειθαρχία, η
διαμόρφωση της έντασης και της ποιότητας του ήχου ανάλογα με τη μουσική αντίληψη της ομάδας, η ικανότητα συγκέντρωσης στο πιανιστικό μέρος με παράλληλη
ενδυνάμωση της ακουστικής αγωγής, είναι μόνο λίγα από αυτά.

Η τεχνική δυσκολία του οργάνου παραδοσιακά μετέθετε τη σύμπραξη με άλλα όργανα σε αρκετά προχωρημένο στάδιο, στερώντας τη χαρά της συνδημιουργίας από
όλους τους νέους πιανίστες. Σήμερα υπάρχει ένας σημαντικός όγκος ρεπερτορίου ειδικά διαμορφωμένος για νέους πιανίστες - ακόμη και εντελώς αρχάριους - ώστε να
συμπράξουν με τους δασκάλους τους, με άλλους πιανίστες της ίδιου επιπέδου και ηλικίας, με τραγουδιστές αλλά και με άλλους εκτελεστές οργάνων.

Διευκρινίζεται ότι στα κείμενα των Π.Σ. χρησιμοποιείται για οικονομία λόγου η λέξη «μαθητής» νοώντας βέβαια το μαθητή και τη μαθήτρια.

Β.1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΥ ΠΙΑΝΟΥ

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΠΙΑΝΟ: ΕΠΙΠΕΔΟ 1

ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ
ΓΝΩΣΕΩΝ-
ΣΤΟΧΟΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΙ, ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ-
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
1.1. Μουσική Ο μαθητής αρχικά επιδιώκεται: 1ΥΠ1 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: 1Α1. Ο μαθητής αξιολογείται
Ανάγνωση και 1ΥΠ1 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Κλίμακες, Αρπισμοί, Συγχορδίες δια της ακροάσεως στα
Τεχνική του 1.1.1. Να αποκτήσει ορθή θέση – μαθήματα καθ’ όλη τη διάρκεια
πιάνου στάση του σώματος στο κάθισμα του ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο μαθητής στο πρώτο επίπεδο διδάσκεται γενικά την έννοια της του σχολικού έτους για την
πιάνου με χαλαρό το σώμα και κλίμακας, τη διάρθρωσή της, καθώς και τις βασικές μείζονες κλίμακες με πρόοδό του και το βαθμό
έλεγχο του κέντρου βάρους
1.1.2. Να τοποθετεί τα χέρια σε
προέκταση της οριζόντιας γραμμής
του βραχίονα
1.1.3. Να γνωρίζει την ονομασία των
δακτύλων και τη δακτυλοθεσία του
δεξιού και αριστερού χεριού
1.1.4. Να αποκτήσει γνώση επάνω
στη “γεωγραφία” / “τοπογραφία»
του πιάνου και στον τρόπο
λειτουργίας του
1.1.5. Να αποκτήσει γνωριμία με το
πληκτρολόγιο (άσπρα – μαύρα
πλήκτρα, χωρισμός σε οκτάβες
ολόκληρου του κλαβιέ)
1.1.6. Να μάθει τις θέσεις των δύο
βασικών κλειδιών σολ και φα στο
πληκτρολόγιο
1.1.7. Να μάθει τη νότα “ντο” πάνω
στα πλήκτρα και στα δύο κλειδιά
(κεντρικό / μεσαίο “ντο”) και να
αναγνωρίζει τις νότες επάνω στα
πλήκτρα
Ο μαθητής μέχρι το τέλος του
πρώτου επιπέδου επιδιώκεται:
1.1.8. Να αποκτήσει τα απαιτούμενα
βασικά στοιχεία τεχνικής, όπως είναι
η ευλυγισία του καρπού, καθώς και
η ενδυνάμωση και η ευκινησία των
δακτύλων
1.1.9. Να μάθει το πέρασμα του
διέσεις και τη δακτυλοθεσία τους. Δίδεται έμφαση στις ομοιότητες μεταξύ επίτευξής των στόχων του
των κλιμάκων αναφορικά με τους δακτυλισμούς και το πέρασμα του μαθήματος σύμφωνα με το
αντίχειρα κάτω από το 3ο και 4ο δάκτυλο. Τέλος, ο μαθητής εισάγεται και κανονιστικό πλαίσιο, αλλά και
στον “ελάσσονα” τρόπο με τη διδασκαλία της φυσικής, αρμονικής και διαγνωστικά για διαπίστωση
μελωδικής ελάσσονας, ώστε να έρθει σε μια πρώτη επαφή με τις διαφορές του επιπέδου στο οποίο ανήκει.
των ακουσμάτων μεταξύ μείζονας και ελάσσονας, να συνδέσει τις κλίμακες Στην Prima vista (1ΥΠ3) o
με τις θέσεις στο πιάνο και με το ρεπερτόριο των μουσικών κομματιών που εκπαιδευτικός μπορεί να
διδάσκεται. επιλέξει από 1 δραστηριότητα
Η διδασκαλία των κλιμάκων στο πρώτο επίπεδο αποσκοπεί σε μια πρώτη για την κάθε θεματική ενότητα
“αίσθηση” της κλίμακας επάνω στα πλήκτρα, ώστε να επιτευχθεί α) μια για το υποχρεωτικό πιάνο ώστε
βιωματική-εμπειρική, ακουστική και οπτική σχέση με την έννοια της να αξιολογεί την πρόοδο του
κλίμακας, β) σταδιακή ανάπτυξη της ευλυγισίας των δακτύλων, γ) έλεγχος μαθητή στο αντικείμενο.
της έντασης κρούσης του κάθε δακτύλου, δ) αφομοίωση και Στις συμπληρωματικές μουσικές
απομνημόνευση των νέων φθόγγων και της ακολουθίας τους, ε) γνώσεις (1ΥΠ4-ΠΔ1) η
κατανόηση του ρόλου που διαδραματίζει η αλλοίωση που προστίθεται αξιολόγηση θα γίνεται δι΄
κάθε φορά, καθώς και στ) σύνδεση με τη θεωρία της μουσικής. ακροάσεως με συζήτηση για
Οι αρπισμοί και οι συγχορδίες εισάγονται σταδιακά με απώτερο σκοπό την υποβοηθούμενη
πρακτική τους εφαρμογή στη συνοδεία διαφόρων απλών μελωδιών και αυτοαξιολόγηση.
στον αυτοσχεδιασμό. Καλό θα είναι στην ενότητα που αναφέρεται στις Στο μάθημα γίνονται
κλίμακες και στις συγχορδίες, ο εκπαιδευτικός να αφιερώνει περίπου 5 διερευνητικές ερωτήσεις με
λεπτά από τη διδακτική ώρα, έτσι ώστε να γίνεται το απαραίτητο αφορμή τα κομμάτια που
“ζέσταμα”, καθώς και αναφορά στο θεωρητικό υπόβαθρο που σχετίζεται μελετά ο μαθητής.
με τις κλίμακες, τη δακτυλοθεσία και γενικότερα σε ό,τι αφορά το τεχνικό Μπορεί να γίνει
μέρος του μαθήματος. παρακολούθηση
αποσπασμάτων από
Για την ενότητα Κλίμακες-Αρπισμοί-Συγχορδίες ως διδακτέα ύλη για το βιντεοσκοπημένη συμμετοχή
πρώτο επίπεδο προτείνεται η εξής: του μαθητή σε συναυλίες ή από
ΚΛΙΜΑΚΕΣ την απόδοσή του στο μάθημα
1ΥΠ1.1.1: Η κλίμακα ντο μείζονα σε μία οκτάβα, σε παράλληλη και και διερευνητική συζήτηση για
αντίθετη κίνηση το εάν και κατά πόσο
1ΥΠ1.1.2.:“Μείζονες κλίμακες:σολ, ρε, λα, μι, σι και φα”, σε μία οκτάβα, επιτεύχθηκαν οι στόχοι που
σε παράλληλη κίνηση είχαν τεθεί με έμφαση στην
Σημείωση: Προτείνεται επίσης η διδασκαλία και της φα δίεση και ντο δομημένη επιχειρηματολογία
αντίχειρα κάτω από το 2ο, 3ο και 4ο
δάκτυλο
1.1.10. Να μάθει σταδιακά την
επέκταση της παλάμης
1.1.11. Να αρχίσει να κάνει
μεταθέσεις ή διασταύρωση χεριών
1.1.12. Να αρχίσει σταδιακά να
αντιλαμβάνεται την ξεχωριστή
λειτουργία των δύο χεριών μέσα
από παιγνιώδη γυμνάσματα και από
το υλικό που μελετά
1.1.13. Να διαβάζει και να παίζει σε
νέο κομμάτι ή άσκηση που μαθαίνει,
τους φθόγγους, οι οποίοι μπορεί να
εκτείνονται σε όλο το εύρος του
πενταγράμμου και στα δύο κλειδιά
(Σολ και Φα), και σε βοηθητικές
γραμμές πάνω από το πεντάγραμμο
στο κλειδί του Φα και κάτω από το
πεντάγραμμο στο κλειδί του Σολ και
με χρήση του συμβόλου 8va----------------¬
1.1.14. Να αρχίσει να εξοικειώνεται
με την αλλαγή κλειδιών εντός
πενταγράμμου για το ίδιο χέρι ή
ακόμα και για τα δύο χέρια
1.1.15. Να αναγνωρίζει στην
παρτιτούρα τις αξίες (ολόκληρο,
μισό, τέταρτο, όγδοο, μισό
παρεστιγμένο), τις αντίστοιχες
παύσεις, τα μέτρα 2/4, ¾ και 4/4, τις
αλλοιώσεις και τις ενδείξεις για τις
δυναμικές
1.1.16. Να είναι σε θέση να
δίεση μείζονας, δεδομένου ότι σχετίζονται με τη φυσική θέση του χεριού και στη χρήση της διδαχθείσας
επάνω στο πληκτρολόγιο, έχουν κοινό δακτυλισμό με τη σι και μπορούν να ορολογίας.
παρουσιαστούν ως ενότητα Για την αξιολόγηση του
1ΥΠ1.1.3.:“Φυσικές, Αρμονικές και Μελωδικές Ελάσσονες: Λα και μι» σε Αυτοσχεδιασμού και
μία οκτάβα σε παράλληλη κίνηση δημιουργίας στο πιάνο, στο
μάθημα ο καθηγητής πιάνου
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ: μπορεί να συμπεριλάβει 6-9
Do+, Sol+, Re+, La+, Mi+, Si+, (Fa#+, Do#+) ολιγόλεπτες δραστηριότητες
Fa+, κατά τη διάρκεια του σχολικού
La-, Mi- έτους για υποχρεωτικό πιάνο
ΑΡΠΙΣΜΟΙ Κάποιες από τις δραστηριότητες
1ΥΠ1.2:ΤρίφωνοιΑρπισμοί (“σπασμένες” συγχορδίες) με τα δύο χέρια μπορούν να ολοκληρωθούν σε
ταυτόχρονα σε ευθεία κατάσταση στην τονική όλων των παραπάνω ένα μάθημα (όπως η
κλιμάκων (π.χ. ντο-μι-σολ) προτεινόμενη 1ΠΔ2.1.2) και
ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ κάποιες μπορούν να
λειτουργήσουν υπό μορφή
1ΥΠ1.3.Τρίφωνες συγχορδίες (“κλειστή” θέση) σε ευθεία κατάσταση στην project για κύκλο μαθημάτων
τονική όλων των παραπάνω κλιμάκων (όπως η προτεινόμενη
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΥΣ & ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ 1ΠΔ2.5.2) ή ακόμη και να
συνδυαστούν με τη διδασκαλία
Α)“A Dozen a day, Preparatory Book”, Edna-Mae Burnam. Εκδ. Φίλιππος άλλων θεματικών όπως η prima
Νάκας vista και η μουσική σύμπραξη.
Β)“Le petit Clavier, Initiation au Piano”, Marthe Morhange-Motchane, Εκδ. Για την αξιολόγηση της
Φίλιππος Νάκας Μουσικής Σύμπραξης στο
Γ) “Fingerpower for Piano”, Level One, Εκδ. Schaum. μάθημα ο καθηγητής πιάνου
Δ) «Εισαγωγή στη Διδασκαλία των Κλιμάκων στο Πιάνο – μια μπορεί να περιλάβει 2-3
δακτυλοθετική προσέγγιση», Λιάνα Χαρατσή, Εκδ. Orpheus – Μουσικός δραστηριότητες κατά τη
Οίκος Νικολαΐδης, 2015 διάρκεια του σχολικού έτους
για το υποχρεωτικό πιάνο
1ΥΠ2 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Μουσικά Έργα Κάποιες από τις δραστηριότητες
Εκμάθηση μουσικών έργων με επιλογή από τα ενδεικτικά μουσικά έργα μπορούν να ολοκληρωθούν σε
και μέρος έργων που παρατίθενται στις ακόλουθες ομάδες ή με επιλογή ένα μάθημα (όπως οι
άλλων έργων ή μέρους έργων ισοδύναμης δυσκολίας και σύμφωνα με την προτεινόμενη 1ΠΔ3.1) και
αναγνωρίζει και να διαβάζειστην
παρτιτούρα τα σημάδια της
επανάληψης, της κορώνας, κ.ά., τη
σημασία της έννοιας da Capo
1.1.17. Να διαβάζει και να παίζει
από μνήμης τις βασικές κλίμακες σε
μια οκτάβα
1.1.18. Να αρχίσει να
αντιλαμβάνεται την έννοια του
παλμού και να παίζει τις κλίμακες
και τους αρπισμούς διατηρώντας
σταθερή και ενιαία ταχύτητα
1.1.19. Να παίζει τις κλίμακες, τις
συγχορδίες και τα αρπίσματα με
σωστούς δακτυλισμούς
1.1.20 Να αναπτύξει τον έλεγχο του
ρυθμού και να εξοικειωθεί με τις
ενδείξεις της ρυθμικής αγωγής,
διατηρώντας σταθερή και ενιαία
ταχύτητα παιξίματος στα κομμάτια
1.1.21 Να μπορεί να εκτελεί
ενδείξεις ρυθμικής αγωγής όπως το
ritenuto και rallentando, a tempo,
καθώς και συζεύξεις διαρκείας
1.1.22 Να εκτελεί από μνήμης
μουσικά έργα στο πιάνο
1.1.23 Να καλλιεργεί τη δεξιότητα
της κριτικής μουσικής ακρόασης και
να αντιλαμβάνεται, να ακούει
και να ενσωματώνει συνειδητά στο
παίξιμό του τα διάφορα στοιχεία και
τις ενδείξεις της παρτιτούρας
παρακάτω ομαδοποίηση: κάποιες μπορούν να
1ΥΠ2.1 Ομάδα Α (Σπουδή): λειτουργήσουν υπό μορφή
Μέθοδος Πιάνου Ρώσικης Σχολής ΄Β Έκδοση (Α.ΝΙΚΟΛΑΕΒ) μετάφραση project για κύκλο μαθημάτων
Λ.Τσακαλίδου: (όπως η προτεινόμενη 1ΠΔ3.3)
Νο.27 (Ε.Γκνέσινα) [staccato με διασταύρωση χεριών]
Νο.66 (Γκ.Χούμπερτ) [Συνδυασμός legato,staccato αριστερού και δεξιού
χεριού αντίστοιχα]
Νο.88 (Ν.Λιουμπάρσκι) [legato σε παράλληλη κίνηση]
Νο.95 (Ε.Γκνέσινα) [τρίτες, staccato σε αντίθετη κίνηση] 1Α2: Ελάχιστες απαιτήσεις
Νο.100 (Ε.Γκνέσινα) [Συνδυασμός legato–staccato με ισοκράτημα 2 ύλης:
φωνών] Για την πρόσβαση στο επόμενο
GINDIN R.S, KARAFINKA M.N-Σπουδές για Πιάνο διαφορετικής τεχνικής επίπεδο πρέπει ο μαθητής κατά
(τεύχος 1): τη διάρκεια του σχολικού έτους:
Από το κεφάλαιο 1 «Ακολουθία θέσης»: οι Σπουδές Νο.1-9 1Α2.1) Να μελετήσει τις
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: http://pianotki.ru/1-7/ κλίμακες, τους αρπισμούς και
SΗΙΤΤΕ, L. (Λ.Σίττε) Οp.108, 25 Μικρές Σπουδές: τις συγχορδίες, όπως
Νο.1 σε C major (legato-staccato) παρατίθενται στη στήλη του
Διαθέσιμη ιστοσελίδα:http://primanota.ru/l-shitte/25-malenkix- περιεχομένου. Σε περίπτωση
etyudov-sheets.htm διεξαγωγής λιγότερων
C.CΖΕRΝΥ – Practical Method for Beginners on the Pianoforte Op.599 : μαθημάτων κατά τη διάρκεια
Νο.8 (non legato-συγχορδίες δεξί χέρι) του σχολικού έτους λόγω
Νο.11 (legato-συγχορδίες αριστερό χέρι) έλλειψης διδάσκοντος ή άλλων
H.BERENS Op.70 (Book 1) : αντικειμενικών δυσκολιών, θα
Σπουδή No.6 σε C major (non legato) πρέπει ο μαθητής να διδαχθεί
D.KABALEVSKY, 24 Little pieces Op.39: τουλάχιστον μέχρι και τη μι
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικό μείζονα σε πιο αργό τέμπο,
καθώς και τους αρπισμούς και
Μέθοδος Πιάνου Για αρχάριους (Charles HERVÉ και Jacqueline
POUILLARD) : τις συγχορδίες.
1Α2.2) Να μελετήσει έως επτά -
Από το κεφάλαιο «Ανεξαρτησία των χεριών» η άσκηση: Νο.4 (staccato-
οκτώ κομμάτια συνολικά από
legato)
Από το κεφάλαιο «Οι Συγχορδίες» οι ασκήσεις: No.1 (legato-δεξί χέρι) και τις Ομάδες Α, Β και Γ, με
No.3 (legato-αριστερό χέρι) προϋπόθεση την κανονική

Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
1.1.24. Να αντιλαμβάνεται και να
εφαρμόζει συστηματικά τους
τρόπους και τις τεχνικές μελέτης των
γυμνασμάτων, των κλιμάκων, των
συγχορδιών και των αρπισμάτων
1.1.25. Να μαθαίνει ν’ αντιμετωπίζει
με αυτοπεποίθηση και να επιλύει τα
τεχνικά προβλήματα ή άλλα εμπόδια
κατά την εκμάθηση και μελέτη ενός
μουσικού κειμένου και να αποκτά
σταδιακά μεγαλύτερη
συστηματικότητα και αυτονομία στη
μελέτη του
1.1.26. Ν’ αναπτύσσει κριτική σκέψη
και αισθητήριο για το πώς μπορεί ν’
αξιοποιήσει στοιχεία που έμαθε ή
ανέπτυξε σε προηγούμενα μουσικά
έργα για την εκμάθηση και μελέτη
νέων έργων
Ο μαθητής, ειδικότερα μέσω της
Prima vista (βλ. 1ΥΠ3 της στήλης 3)
αρχικά επιδιώκεται:
1.1.27 Να αναπτύξει μια άμεση
αντίληψη του μουσικού κειμένου σε
συνδυασμό με τις βασικές μουσικές
γνώσεις μορφολογίας, θεωρίας κ.λπ
B.BARTÓK «ΜIKROKOSMOS» (Volume1): διεξαγωγή των μαθημάτων από
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού την αρχή του σχολικού έτους. Ο
st
THOMPSON – Modern Course for the Piano 1 Grade Book: αριθμός αυτός μπορεί να
A Chord Frolic (3φωνες συγχορδίες εναλλάξ στα 2 χέρια) μειώνεται αναλογικά σε
περίπτωση τυχόν δυσχερειών
1ΥΠ2.2: Ομάδα Β (Πολυφωνικό/προκλασικό έργο):
λειτουργίας του μαθήματος,
HANDEL, G.F. Joy to the world από τη μέθοδο Adult all-in-one course, Level
(π.χ. μη έγκαιρη στελέχωση με
1 (Alfred Music Publishing)
εκπαιδευτικό προσωπικό κ.ά.)
HANDEL, G.F. Ζιγκ από τη μέθοδο πιάνου για αρχάριους Charles Hervé και
Από αυτά, οι σπουδές να είναι
Jacqueline Pouillard
διαφορετικής δυσκολίας,
MOZART, W.A Το αλφάβητο από τη μέθοδο πιάνου για αρχάριους Charles ταχύτητας και τεχνικής (non
Hervé και Jacquelline Pouillard legato, staccato, legato) με
TELEMANN, G. P. Γκαβότ αρ.54 από τη μέθοδο πιάνου για αρχάριους συγχρονισμό και τον δύο
Charles Hervé και Jacquelline Pouillard χεριών ταυτόχρονα ή εναλλάξ
REINAGLE, A. English minuet από τη μέθοδο Accelerated piano adventures 1Α2.3. Να ασχοληθεί
for the older beginner, Lesson Book 1 (Hal Leonard) συστηματικά, στο πλαίσιο της
BARTÓK, B. Mikrokosmos, Volume I και ιδιαίτερα τα κομμάτια με αρ. 17 Prima Vista, με μια ολιγόλεπτη
και 27. δραστηριότητα πρώτης
ανάγνωσης σε κάθε μάθημα,
CLARKE, J. Prince of Denmark's March από τη μέθοδο Accelerated Piano
ώστε να αποκτήσει μια
Adventures for the older beginner, Lesson Book 1
σημαντική εμπειρία
LULLY, J-B. Menuet από την ανθολογία Essential Keyboard Repertoire, αναγνώρισης κανονικοτήτων
Volume 1 (patterns) και να μπορεί να
ανταποκριθεί ικανοποιητικά σε
1 ΥΠ2.3: Ομάδα Γ (Έργο κλασικής ή μετέπειτα περιόδου): άγνωστο μουσικό κείμενο
MOZART, W.A. A Little night music από τη μέθοδο Accelerated Piano κατάλληλο για αυτό το επίπεδο
Adventures for the older beginner, Lesson Book 1 1Α2.4.: -Να ασχοληθεί
ΣΚΑΡΒΕΛΗΣ, Μ. Αλφαβητάριο για piano, και ιδιαίτερα τα κομμάτια: οι συστηματικά, στο πλαίσιο του
πρώτες νότες, forte-piano, συγχορδία, σύζευξη διαρκείας, ύφεση, φράσεις Αυτοσχεδιασμού και
Δημιουργίας στο Πιάνο, με ένα
και staccato
μικρό κύκλο δραστηριοτήτων
GURLITT, C. Παλιό τραγούδι από τη μέθοδο πιάνου για αρχάριους Charles
αυτοσχεδιασμού, ώστε να
1.1.28 Να εξοικονομίσει πολύτιμο Hervé και Jacquelline Pouillard αποκτήσει μια σημαντική
χρόνο εκμάθησης νέων κομματιών: HAYDN, J. Minuet in G Major από τη μέθοδο Celebration Series εμπειρία λειτουργίας της
ο πολυφωνικός χαρακτήρας του Perspectives: Piano Repertoire 1 συγκεκριμένης δεξιότητας και
πιάνου, σε συνδυασμό με τον όγκο MOZART, W.A Το αλφάβητο από τη μέθοδο πιάνου για αρχάριους Charles να μπορεί να ανταποκριθεί
του ρεπερτορίου του, δημιουργεί Hervè και Jacquelline Pouillard ικανοποιητικά με ένα
τεράστιες χρονικές απαιτήσεις πιανιστικό επίπεδο ανάλογο
MOZART, W.A. Air από τη μέθοδο John Thompson's Modern Course for the
μελέτης των συνολικών τεχνικών και
piano, Πρώτο Τεύχος μουσικών δυνατοτήτων του.
1.1.29 Να ενδυναμωθεί και να BEETHOVEN, L.V. Ode to Joy από τη μέθοδο Accelerated Piano Adventures. Να ασχοληθεί συστηματικά με
πλαισιωθεί η μουσική του κατάρτιση BARTÓK, B. Mikrokosmos, Vol. 1 και ιδιαίτερα τα κομμάτια με αρ. 2, 6 και ένα μικρό κύκλο
μέσω της καλλιέργειας της 15. δραστηριοτήτων σύμπραξης με
ακουστικής αγωγής και της STRAVINSKY, I. Andantino από το έργο για πιάνο Les cinq doigts (Chester άλλα όργανα, ώστε να
θεωρητικής αντίληψης που πρέπει Music). αποκτήσει μια σημαντική
να αναπτύξει για τα κομμάτια που KABALEVSKY, D. Left and Right από το έργο 24 Little Pieces, Op.39 εμπειρία λειτουργίας σε
καλείται να εκτελέσει ως prima vista BRAHMS, J. Hungarian Dance από τη μέθοδο Accelerated Piano Adventures μουσικό σύνολο και να μπορεί
for the older beginner, Lesson Book 1 να ανταποκριθεί ικανοποιητικά
1.1.30 Να αυξήσει την με ένα πιανιστικό επίπεδο
THOMPSON, J. The Fairy Court από τη μέθοδο John Thompson's Modern
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και ανάλογο των συνολικών
χρήσης του μουσικού οργάνου Course for the piano, Πρώτο Τεύχος τεχνικών και μουσικών
δυνατοτήτων του.
1.1.31 Να αναπτύξει την ταχύτητα 1ΥΠ3 Εκ πρώτης όψεως ανάγνωση (Prima vista)
επεξεργασίας της πληροφορίας (5 Θεματικές ενότητες διδασκαλίας):

1.1.32 Να ενδυναμώσει τη 1ΥΠ3.1: Aσκήσεις για βελτίωση της ταχύτητας επεξεργασίας της 1Α3. Τελική ετήσια αξιολόγηση
λειτουργία της μνήμης του πληροφορίας (εξετάσεις): Ο μαθητής θα
Ασκήσεις που στοχεύουν στην επικέντρωση αποκωδικοποίησης πρέπει να παίξει από μνήμης
1.1.33 Να αναγνωρίζει με επιτυχία περιορισμένου αριθμού σημειογραφικών πληροφοριών σε κάθε και σύμφωνα με τα οριζόμενα
κανονικότητες (patterns) μελωδικές, δραστηριότητα, ώστε να βελτιωθεί ο χρόνος επεξεργασίας του οπτικού στο “Περιεχόμενο: Κλίμακες,
ρυθμικές και μορφολογικές ερεθίσματος και να μετατραπεί γρήγορα σε κίνηση. Στο πρώτο επίπεδο αρπισμοί, Μουσικά έργα,
αυτές οι δραστηριότητες περιορίζονται σε μια πληροφορία (π.χ. Δραστηριότητες και Μέσα” τα
1.1.34 Να εξασκήσει την ακουστική κατεύθυνση μελωδικής γραμμής χωρίς δοσμένο τονικό ύψος). εξής:
του αγωγή
1ΥΠ3. 1.1: Κατεύθυνση κίνησης χωρίς νότες 1Α3.1.
1.1.35 Να αναπτύξει ικανότητες
αυτοσχεδιασμού
1.1.36 Να εδραιώσει την
κιναισθητική αντίληψη της
τοπογραφίας του πληκτρολογίου
Ο μαθητής ειδικότερα μέσω της
Prima vista (βλέπε Περιεχόμενο
1ΥΠ3)μέχρι το τέλος του πρώτου
επιπέδου αναμένεται:
1.1.37 Να μπορεί να κάνει μελωδική
και ρυθμική prima vista με
διαδοχικά χέρια σε κομμάτια 4-8
μέτρων. Η μελωδική κίνηση
περιορίζεται σε διαστήματα 1ης 2ας,
3ης και 5ης και η ρυθμική στις
βασικές ρυθμικές αξίες τετάρτων,
μισών και ολοκλήρων
1.1.38 Να ανταποκρίνεται στην
prima vista σε όλα τα μουσικά
στοιχεία που χαρακτηρίζουν το
κομμάτι (ύφος, tempo, δυναμικές
κ.λπ)
1.1.39 Να μπορεί να ακολουθεί τη
στρατηγική της ολοκλήρωσης του
κομματιού χωρίς να διακόπτεται η
ροή του ακολουθώντας τις γενικές
στρατηγικές εξάσκησης της prima
vista
-Μία κλίμακα σε μία οκτάβα
-Ένας τρίφωνος αρπισμός
(“σπασμένη συγχορδία”) με τα
δύο χέρια ταυτόχρονα σε
ευθεία κατάσταση στην τονική
της εξεταζόμενης κλίμακας
-Μία τρίφωνη συγχορδία σε
ευθεία κατάσταση στην τονική
της εξεταζόμενης κλίμακας
1ΥΠ3.1.2: Κατεύθυνση κίνησης με νότες πριν την εισαγωγή του
1Α3.2 Δύο μουσικά έργα:
πενταγράμμου
Επιλογή από δύο διαφορετικές
Ομάδες (Α, Β ή Γ). Τα κομμάτια
αυτά να έχουν διαφορετικά
μουσικά και τεχνικά
χαρακτηριστικά και μπορεί να
προέρχονται από τη (τις)
μέθοδο (μεθόδους) που
(http://www.pianimation.com/download/sightreading_challenges/SR%20L χρησιμοποιήθη-κε (-καν).
evel%201.pdf) Εφόσον επιλεγεί κομμάτι από
την Ομάδα Α, η σπουδή να είναι
1ΥΠ3.1.3: Κατεύθυνση κίνησης ενίσχυσης διαστηματικής ανάγνωσης με μέτριας ταχύτητας με
σταδιακή εισαγωγή του πενταγράμμου. Έμφαση στην ταυτοφωνία και τα συγχρονισμό των δύο χεριών
διαστήματα 2ας και 3ης μαζί ή εναλλάξ με διαφορετικές
δυναμικές π.χ. f,p.
1Α3.3. Prima vista: Η
αξιολόγηση γίνεται με άγνωστο
κείμενο 4 - 8 μέτρων, όπου τα
χέρια παίζουν διαδοχικά. Για
την αξιολόγηση πρέπει να
(Frances Clark, The Piano Tree, Level 1) ληφθούν υπόψη οι παράγοντες
που καθορίζουν την

Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
1.1.40 Να είναι σε θέση να
ομαδοποιεί οπτικά το υλικό της
prima vista και να ανταποκρίνεται με
επιτυχία σε περιβάλλοντα συνοδείας
με άγνωστο μουσικό υλικό
1.1.41 Να μαθαίνει να αντιμετωπίζει
με αυτοπεποίθηση την εκμάθηση
και μελέτη ενός μουσικού κειμένου
και να αποκτά σταδιακά μεγαλύτερη
συστηματικότητα και αυτονομία στη
μελέτη του
1.1.42 Να αναπτύξει την κριτική
ικανότητα και τη δυνατότητα
άμεσης επιλογής ανάδειξης και
αφαίρεσης στοιχείων από ένα
άγνωστο μουσικό έργο ώστε να
διατηρηθούν και να
υπογραμμιστούν όλα τα μουσικά
χαρακτηριστικά του
1.2 Άρθρωση, 1.2.1 Να αποκτήσει ευλυγισία του
Ήχος, και καρπού κρατώντας τον σταθερό
1ΥΠ3.1.4: Ενίσχυση ρυθμικής ανάγνωσης με χρήση της αριθμητικής επιτυχημένη εκτέλεση ενός
προσέγγισης σε πρώτο στάδιο (ανά μονάδα νότας, και όχι ολικά για το κομματιού σε πρώτη ανάγνωση
μέτρο) που είναι πολύ διαφορετικοί
από τους παράγοντες άρτιας
εκτέλεσης ενός γνωστού
κομματιού
1Α3.4 Ένα αντικείμενο με
ελεύθερη επιλογή
(Helen Marlais and Kevin Olson, Sight Reading & Rhythm Every Day, Book
περιεχομένου από ένα από τα
1A)
πεδία δραστηριοτήτων
ανάπτυξης
1ΥΠ3.1.5: Ενίσχυση της ρυθμικής ανάγνωσης με χρήση ρυθμικών
συμπληρωματικών/υποστηρικτι
δραστηριοτήτων και για τα 2 χέρια για το πιάνο ή και με χρήση του
κών γνώσεων και δεξιοτήτων
σώματος ή των ξύλινων στοιχείων του οργάνου. Επικέντρωση σε αξίες
στο πιάνο:
τετάρτων, μισών και ολοκλήρων, καθώς και των παύσεών τους
ΠΔ 1: Συμπληρωματικές
Μουσικές γνώσεις ή
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
δημιουργία στο πιάνο ή
(Paul Harris, Improve your sight-reading, Grade 1) ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.
1ΥΠ3.1.6 Συνδυασμός παρατήρησης ρυθμικής αγωγής και μελωδικής ΠΔ1: Συμπληρωματικές
κίνησης για χέρια χωριστά Μουσικές Γνώσεις: Γνώσεις για
τα κομμάτια του επιπέδου στα
οποία εξετάζεται ο μαθητής.
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
δημιουργία στο πιάνο: Η τελική
αξιολόγηση γίνεται με μια
δραστηριότητα, όπου
(Helen Marlais and Kevin Olson, Sight Reading & Rhythm Every Day, Book καθορίζονται οι παράμετροι
1A) αυτοσχεδιασμού (μελωδικός
αυτοσχεδιασμός, ρυθμικός
1ΥΠ3.2: Aσκήσεις για την αναγνώριση κανονικοτήτων (patterns) αυτοσχεδιασμός κ.λπ) ανάλογα
Οι δραστηριότητες αυτές στοχεύουν στην ανάπτυξη της κατ'εξοχήν με το επίπεδο της συνολικής
Προσωδία κατά την κρούση αλλά παράλληλα
και ελαστικό (κινήσεις δεξιά
αριστερά ή πάνω κάτω) για
στρόγγυλο ήχο
1.2.2 Να αντιλαμβάνεται τους
τρόπους και την σωστή τεχνική
παιξίματος του non legato, legato
και staccato
1.2.3 Να αντιλαμβάνεται και να
υλοποιεί με περισσότερη ευχέρεια
τους διάφορους τρόπους
παιξίματος, όπως το non legato, το
legato και το staccato με τα δάκτυλα
1.2.4 Να μάθει σταδιακά να
συγχρονίζει τα δύο χέρια μαζί
1.2.5 Να αναπτύξει την ανεξαρτησία
των δύο χεριών και την χρήση της
δαχτυλοθεσίας
1.2.6 Να μάθει να φραζάρει μικρά
μοτίβα, αποτελούμενα από δύο
νότες, τονίζοντας είτε την πρώτη
νότα είτε τη δεύτερη σύμφωνα με
τις υποδείξεις της παρτιτούρας
(τεχνικό φραζάρισμα)
1.2.7 Να αντιλαμβάνεται και να
υλοποιεί με περισσότερη ευχέρεια
τους διάφορους τρόπους
παιξίματος, όπως το non legato, το
legato και το staccato με τα δάκτυλα
1.2.8 Να αντιλαμβάνεται τη διαφορά
δεξιότητας που είναι υπεύθυνη στο μεγαλύτερο βαθμό για την τεχνικής και μουσικής
αποτελεσματικότερη εκτέλεση της prima vista. Οι κανονικότητες αυτές ικανότητας του μαθητή.
είναι μελωδικές, ρυθμικές, αρμονικές και μορφολογικές και επιτρέπουν ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη: Η
στην συνολική αντίληψη σημειογραφικών δεδομένων, αντί της αξιολόγηση γίνεται με εκτέλεση
μεμονωμένης αποκωδικοποίησης των μουσικών συμβόλων. Στο πρώτο ενός κομματιού στο οποίο ο
επίπεδο οι δραστηριότητες αυτές επικεντρώνονται κυρίως σε μαθητής συμπράττει με μικρό ή
αναγνωρίσεις ρυθμικών σχημάτων ή ίδιων διαστημάτων που μεγάλο σύνολο μαθητών
επαναλαμβάνονται. μουσικής ή με το δάσκαλό του.
Για την αξιολόγηση πρέπει να
1ΥΠ3.2.1: Αναγνώριση ρυθμικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. ληφθούν υπόψη οι παράγοντες
Επικέντρωση σε αξίες τέταρτου - μισού ολόκληρου και τις αντίστοιχες που καθορίζουν την
παύσεις επιτυχημένη εκτέλεση ενός
κομματιού σε σύνολο μουσικής,
δηλαδή η άρτια προετοιμασία,
η ηχοχρωματική ανταπόκριση
και η προσαρμοστικότητα στην
μουσική ροή και ερμηνευτική
(Jane Bastien, Bastien Piano Basics: Primer Level) αντίληψη των συνεργαζόμενων
μουσικών.
1ΥΠ3.2.2: Αναγνώριση μελωδικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο.
Επικέντρωση σε διαστήματα 2ας, 3ης, 5ης και οκτάβας
Διαφορές μεταξύ μελέτης
prima vista και μελέτης
εκμάθησης νέων κομματιών
Μελέτη Μελέτη
κομματιών prima vista
Διόρθωση Διατήρηση
(Αlan Bullard, Joining the dots, a fresh approach to sight-reading, Book1)
λαθών ρυθμού και
1ΥΠ3.2.3: Προετοιμασία για αναγνώριση αρμονικών κανονικοτήτων μέτρου
μέσω αρπισμών που σταδιακά διαμορφώνονται σε συγχορδίες. ανεξαρτήτως
λαθών
Επικέντρωση στις τονικές και δεσπόζουσες συγχορδίες των κλιμάκων Ντο,
Σολ, Φα μείζονας, καθώς και των σχετικών ελάσσονων κλιμάκων Κοίταγμα Αποφυγή
 μεταξύ των δυνατών και σιγανών των χεριών / κοιτάγματος
ήχων clavier κατά των χεριών /
1.2.9 Να διακρίνει τη μελωδία από τη διάρκεια clavier
τη συνοδεία και την απλή μίμηση του
(Piano Adventures, Nancy & Randall Faber, Sightreading Book, Level 1)
των θεμάτων παιξίματος
Προσοχή στις Προσοχή στη
1.2.10 Να εξοικειωθεί με νέους 1ΥΠ3.2.4: Προετοιμασία για αναγνώριση μορφολογικών κανονικοτήτων.
λεπτομέρειες γενική
μουσικούς όρους δυναμικής αγωγής Επικέντρωση σε μορφές τύπου ερώτησης - απάντησης που μπορεί να
εικόνα
όπως: forte και piano εμπλέκουν και αυτοσχεδιαστικά στοιχεία, δηλαδή ο μαθητής να δίνει την
απάντηση τηρώντας το δοσμένο ρυθμικό ή μελωδικό σχήμα Στόχος είναι Στόχος είναι
οι ιδανικοί η στυλιστική
Ο μαθητής ειδικότερα μέσω των δακτυλισμοί απόδοση του
Συμπληρωματικών Μουσικών και μουσικού
Γνώσεων (βλέπε 1ΥΠ4/ΠΔ1) αντιμετώπισ περιγράμματ
επιδιώκεται: η των oς με όσες
1.2.11 Να συσχετίσει τον έλεγχο της (Αlan Bullard, Joining the dots, a fresh approach to sight-reading, Book1)
τεχνικών λεπτομέρειες
κρούσης των πλήκτρων ως προς την προβλημάτω είναι δυνατό
άρθρωση και τη μουσική προσωδία 1ΥΠ3.3: Δραστηριότητες για την ενίσχυση της αντίληψης της
τοπογραφίας του πληκτρολογίου ν του ανά επίπεδο,
καθώς και ως προς τους διάφορους κομματιού χωρίς την
τρόπους παιξίματος (legato, Δραστηριότητες που στοχεύουν στην εξοικείωση του μαθητή με το όργανο
και την τοπογραφία του ώστε να περιοριστεί κατά το δυνατόν η οπτική του επίλυση
staccato κ.ά.) με βασικές γνώσεις επιμέρους
που αφορούν την κατασκευή του επαφή κατά τη διάρκεια της εξάσκησης για την prima vista. Οι
δραστηριότητες αυτές μπορούν να εμπλουτιστούν με δραστηριότητες που τεχνικών
οργάνου και ειδικότερα τον ζητημάτων
αντίστοιχο τρόπο παραγωγής του στοχεύουν στην ενίσχυση της περιφερειακής όρασης κατά τη διάρκεια της
οπτικής επεξεργασίας του κειμένου, έτσι ώστε ο μαθητής να Απαγορεύον Η αφαίρεση
ήχου σε αυτό. ται οι και
επεξεργάζεται το μέγιστο αριθμό πληροφοριών από όλο το μουσικό
κείμενο, αντί να εστιάζει στο σημείο που εκείνη τη στιγμή εκτελεί. Οι παραλείψεις ομαδοποίησ
δραστηριότητες αυτές μπορούν να γίνονται ακόμη και κατά τη διάρκεια νοτών ή η μέρους των
άλλων θεματικών, όπως για παράδειγμα η εκτέλεση μουσικής κλίμακας με άλλων πληροφοριώ
1.3 Μουσική 1.3.1 Να γνωρίσει και να μάθει να στοιχείων ν της
κλειστά μάτια.
τεχνοτροπία και παίζει μουσικά έργα του πιανιστικού της μουσικής μουσικής
ερμηνεία ρεπερτορίου του επιπέδου του, με σημειογραφί σημειογραφί
1ΥΠ3.3.1: Xρήση συμβόλων που να οριοθετούν την κίνηση του
ποικίλα και διαφοροποιημένα βλέμματος και να δείχνουν που πρέπει να κοιτά ο μαθητής όταν παίζει ας ας είναι
χαρακτηριστικά αναγκαία για
1.3.2 Να μάθει να σκέφτεται και να την γρήγορη
παίζει μεγάλες ολοκληρωμένες
φράσεις και όχι μεμονωμένους
φθόγγους
1.3.3 Να αρχίσει να σκέφτεται
μουσικά, εφαρμόζοντας στην πράξη
τις διαφορετικές δυναμικές που
απαιτούν τα κομμάτια
1.3.4 Να προσπαθήσει να διατηρεί
σταθερή ταχύτητα κατά την
ερμηνεία των έργων
1.3.5 Να εκτελεί από μνήμης τα
μουσικά έργα
1.3.6 Να αναπτύξει την ερμηνεία με
τη διαπαιδαγώγηση της
συναισθηματικής ανταπόκρισης και
με την ανάπτυξη της μουσικότητας
και της αισθητικής καλλιέργειας
1.3.7 Να συνειδητοποιεί, να
εξωτερικεύει και να ενσωματώνει
όλο και περισσότερο στο παίξιμό
του τα συναισθήματα του και να
αναπτύσσει τον προσωπικό του
τρόπο μουσικής έκφρασης.
1.3.8 Να γνωρίσει και να μάθει να
παίζει μουσικά έργα του πιανιστικού
ρεπερτορίου του επιπέδου του, με
ποικίλα και διαφοροποιημένα
χαρακτηριστικά, κυρίως έργα
ομοφωνικού στυλ
1.3.9 Να εκτελεί απλοποιημένες
απόδοση του
κειμένου
1Α3.4. Προτεινόμενη
βιβλιογραφία για διδασκαλία
(Jane Bastien, A line a day Sightreading, Level 1) και αξιολόγηση
1YΠ3.3.2: Εξάσκηση εκτέλεσης κοντινών διαστημάτων (2ας και 3ης) στο • Βullard, Alan. Joining the
πληκτρολόγιο με κλειστά μάτια. Αυτές οι δραστηριότητες μπορεί να Dots: A Fresh Approach to
Piano SIght-Reading. Βοοκ 1
έχουν τη μορφή προετοιμασίας κλιμάκων (δηλαδή συνεχόμενα δάχτυλα) ή
ABRSM Publishing , 2010
να χρησιμοποιούν τα ίδια δάχτυλα με αντικατάσταση
• Marlais Helen & Kevin Olson.
Sight Reading & Rhythm Every
Day, Book 1A & 1B. The FJH
Music Company, 2005
• ABRSM. Piano Specimen
Sight-Reading Tests, Grade 1.
(Helen Burmeister, Keyboard SIght Reading)
ABRSM Publishing, 2009.
1YΠ3.4: Δραστηριότητες για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση της • Harris, Paul. Improve your
ακουστικής αγωγής Sight-reading. Grade 1. Faber
Παρά το γεγονός ότι αυτές οι δραστηριότητες δεν στοχεύουν αποκλειστικά Music, 2008.
και μόνο στην βελτίωση της Prima vista, εν τούτοις όταν σχεδιάζονται • Kreader, Barbara et al. Piano
Lessons, Book 1. Hal Leonard
προσεκτικά και προηγούνται της αντίστοιχης εμπειρίας βοηθούν
Student Piano Library 1998.
σημαντικά στη βελτίωσή της. Η καλλιέργεια της ακουστικής αγωγής
• Faber, Nancy and Randal,
συνοδεύει την πορεία των θεωρητικών μαθημάτων και επικεντρώνεται σε
απλά ρυθμικά σχήματα και μελωδικά διαστήματα στo πρώτo επίπεδo. Piano Adventures
Sightreading Book, Level 1.
1YΠ3.4.1: Ακουστικές ασκήσεις για ενδυνάμωση της αίσθησης της Hal Leonard 2012.
κατεύθυνσης του ήχου με γραφική αναπαράσταση αυτού • Faber, Nancy and Randal,
Accelerated Piano Adventures
Sightreading Book, Level 1.
Hal Leonard 2014.
 versions κλασικών κομματιών, • Bastien, Jane Smisor. Sight
εύκολα αναγνωρίσιμων Reading: Sticking with the
1.3.10 Να νιώσει τη χαρά της Basics. Kjos Music Company,
μουσικής και την αισθητική 1990.
συγκίνηση από την ολοκληρωμένη • Clark, Frances et al. The Music
Tree: Time to Begin. Summy -
απόδοση και ερμηνεία των
Birchard Music, 2000.
μουσικών έργων που μαθαίνει και
• Covello, Stephen. Basic
παίζει
Patterns for Note Reading.
FJH Music Company, 1997.
1.4 Σύνδεση με 1.4.1 Να γνωρίσει περισσότερα • Kowalchyk, Gayle et al.
άλλες μουσικές στοιχεία για την ιστορική εξέλιξη, Alfred's Basic Piano Course.
γνώσεις και την κατασκευή και το μηχανισμό Ear Training Book, Level 1A.
δεξιότητες, λειτουργίας του πιάνου ως μουσικό (Alfred Basic Piano Course - Ear Training, Book 1A) Alfred Publishing Company,
επιστήμες και όργανο . 1995.
τέχνες και με την 1YΠ3.4.2: Χρήση του αυτοσχεδιασμού για ανάπτυξη της ακουστικής • Burmeister, Helen. Keyboard
1.4.2 Να γνωρίζει βασικά
κοινωνία αγωγής. Οι οδηγίες μπορούν αν περιλαμβάνουν πολλά διαφορετικές SIghtreading. Mayfield
πραγματολογικά και δομικά στοιχεία
παραμέτρους, ανάλογα με το στόχο του μαθήματος (π.χ. σταθερό ρυθμικό Publishing Company, 1991.
για τα μουσικά έργα που παίζει και
σχήμα, ανταπόκριση σε εναλλαγές δυναμικής κ.ο.κ.) • Kember, John. Piano Sight-
ιδίως των τελικών εξετάσεων, όπως:
Reading Volume 1: A Fresh
συνθέτη και εποχή
Approach. Schott. 2004
1.4.3 Να συνδέει χρονολογικά τα Kurtág, György. Játékok, Vol.1.
μουσικά κομμάτια που παίζει με Lemoine, 2004.
ζωγράφους τη συγκεκριμένης
εποχής καθώς και με τα είδη της Προτεινόμενη βιβλιογραφία
ζωγραφικής και τις διαφορετικές για διδασκαλία και αξιολόγηση
τεχνοτροπίες που υιοθετούσαν του Αυτοσχεδιασμού και
1.4.4 Να συνηθίσει να συνδέει τις δημιουργίας στο πιάνο
γνώσεις και τις δεξιότητές του στο
πιάνο βιωματικά, σε σχέση με άλλα • Chung, Brian & Dennis
μουσικά μαθήματα της ευρωπαϊκής Thurmond. Improvisation at
(Ηal Leonard Piano Lessons, Philip Kevern et al., Book 1) the Piano: A systematic
μουσικής, της ελληνικής
παραδοσιακής μουσικής και των approach for the classically
 μουσικών
1.4.5 Να αρχίσει να αναπτύσσει την
ικανότητα να τραγουδά μελωδία
διαφοροποιημένη από αυτό που
παίζεται στο πιάνο
1.4.6 Να πλάθει φανταστικές εικόνες
ή να δημιουργεί μικρές ιστορίες που
μπορεί να ανταποκρίνονται στο
κομμάτι που παίζει
1.4.7 Να εκφράζει εντυπώσεις ή
συναισθήματα που του προκαλεί η
μουσική που παίζει.
1.4.8 Να συμμετέχει σε ατομικές και
ομαδικές συναυλίες του σχολείου ή
και σε εξωσχολικές εκδηλώσεις
1YΠ3.5: Δραστηριότητες για την ενίσχυση των συνθηκών πραγματικής trained pianist. Alfred
εξάσκησης Prima vista Publishing, 2007.
Αυτές οι δραστηριότητες έχουν σαν στόχο την δημιουργία περιβάλλοντος • Faber, Nancy & Randall
εξάσκησης Prima vista, όπου αποφεύγονται οι διορθώσεις των λαθών, και Faber. Discover Beginning
διασφαλίζεται η εκτέλεση του κομματιού σε σταθερό tempo. Για την Improvisation. Hal Leonard,
απόκτηση μεγαλύτερης εμπειρίας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η έκθεση 2005.
σε λιγότερο προβλέψιμα σημειογραφικά περιβάλλοντα, με χρήση • ABRSM: Musicianship in
εναλλακτικής μουσικής σημειογραφίας, τα οποία επίσης ενδυναμώνουν Practice, Book I, Grades 1-3,
την αίσθηση άμεσης ανταπόκρισης, ακόμη και σε κάποιο απρόβλεπτο ABRSM Publishing, 1996.
μουσικό ερέθισμα. Willard, Palmer. Alfred's Basic
Adult Piano Course. Level 1.
1ΥΠ3.5.1: Εξάσκηση με χρήση ενός μόνο χεριού αλλά συνοδεία από τον Alfred Publishing Company,
δάσκαλο 1983.

1.5 Μουσική Ο μαθητής επιδιώκεται:

δημιουργικότητα 1.5.1 Να ανιχνεύσει τις εκφραστικές
και σύμπραξη δυνατότητες του οργάνου
Ο μαθητής ειδικότερα στον
Αυτοσχεδιασμό και δημιουργία στο
Πιάνο (1ΥΠ4/ΠΔ2) επιδιώκεται:
(Sight Reading & Rhythm Every Day, Helen Marlais and Kevin Olson, Book
1A)
1.5.2 Να αναπτύξει κριτική ακοή με
άμεση μουσική ανταπόκριση
1ΥΠ3.5.2 Εξάσκηση με εναλλακτική σημειογραφία και εκτεταμένες
τεχνικές πιάνου
1.5.3 Να κατανοήσει βιωματικά όλα
τα βασικά στοιχεία της μουσικής
γλώσσας, αποκτώντας μια
ολοκληρωμένη αντίληψη της
αρμονίας, του ρυθμού και της
φόρμας
1.5.4 Να ενισχύσει τη δημιουργική
εκτέλεση χωρίς την χρήση μουσικής
σημειογραφίας διευκολύνοντας
αργότερα την απομνημόνευση
κομματιών και την επικέντρωση στο
μουσικό και ερμηνευτικό
περιεχόμενο αντί της σημειογραφίας
1.5.5 Να αυξήσει την
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου
1.5.6 Να ενεργοποιήσει τη φαντασία
του και να εκφράζεται κατά τρόπο
προσωπικό και πρωτότυπο
1.5.7 Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
1.5.8 Να αναπτύξει ικανότητες
σύμπραξης και προσαρμογής σε
αυτοσχεδιαστικές εκτελέσεις με
άλλους μουσικούς
1.5.9 Να εφαρμόσει θεωρητικές
μουσικές γνώσεις στην πράξη μέσω
του αυτοσχεδιασμού και της
σύνθεσης
1.5.10 Να πειραματιστεί με τη
διαδικασία της άτυπης μάθησης
(Kurtág, György, Játékok I)
1ΥΠ4 Δραστηριότητες ανάπτυξης συμπληρωματικών /υποστηρικτικών
γνώσεων και δεξιοτήτων στο πιάνο:
Αποτελείται από 3 Πεδία Δραστηριοτήτων (ΠΔ):
ΠΔ 1: Συμπληρωματικές Μουσικές γνώσεις
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο και
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.Αποτελείται από 3 Πεδία Δραστηριοτήτων (ΠΔ):
ΠΔ1: Συμπληρωματικές Μουσικές Γνώσεις
-Ο μηχανισμός του πιάνου/διαδικασία παραγωγής ήχου
- Ονόματα φθόγγων
- Διάρκειες και παύσεις
- Κλειδιά, πεντάγραμμο, διαστολές
- Μέτρο κομματιού
- Απλοί μουσικοί όροι και σημάδια με έμφαση στη λειτουργικότητά τους
(π.χ. ρόλος σημείων cresc/dim, p/f)
- Τονικότητα κομματιού
- Κύριες συγχορδίες
- Διαστήματα αριθμητικά, χωρίς επιπλέον χαρακτηρισμό
- Ενδεικτική παρακολούθηση αλλαγών δυναμικής (ξαφνικές/σταδιακές)
- Μοτίβο
1ΕΔΜ: Ενδεικτικές Δραστηριότητες και Μέσα
1ΕΔΜ1 Άνοιγμα του πιάνου ώστε να φανεί ο μηχανισμός του και

Ο μαθητής ειδικότερα ως προς τον
Αυτοσχεδιασμό και δημιουργία στο
πιάνο μέχρι το τέλος του πρώτου
επιπέδου αναμένεται:
1.5.11 Να αυτοσχεδιάσει ρυθμικά
και μελωδικά, αρχικά με τη φωνή
του, και στη συνέχεια με τη χρήση
του οργάνου
1.5.12 Να δημιουργεί ηχοϊστορίες ή
άλλους περιγραφικούς
αυτοσχεδιασμούς στο πιάνο με
ποικιλία ηχοχρωμάτων
1.5.13 Να έχει κάποιες πρώτες
εμπειρίες στυλιστικού
αυτοσχεδιασμού είτε μέσω
παραλλαγών είτε με άτυπη μάθηση
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις ειδικότερα ως προς τον
Αυτοσχεδιασμό και δημιουργία στο
πιάνο:
1.5.14 Να αναπτύξει ο μαθητής τα
αντανακλαστικά για άμεσες τεχνικές
επίλυσης μουσικών προβλημάτων
1.5.15 Να αντιμετωπίζει ο μαθητής
με αυτοπεποίθηση την εκτέλεση
παρακολούθηση της πορείας των σφυριών σε περιπτώσεις καλής ή
ελλειμματικής απελευθέρωσης των πλήκτρων στο non legato παίξιμο
1ΕΔΜ2 Παίξιμο από τον καθηγητή για να ρωτηθεί ο μαθητής σχετικά με τη
διάθεση που του δημιουργείται με το πρώτο άκουσμα ενός έργου, τις
εντυπώσεις του από τη σχέση τίτλου και περιεχομένου ή ακόμη, τη
διάκριση μελωδίας-συνοδείας, τον εντοπισμό και τη φωνητική απόδοση
του βασικού θέματος ή μοτίβου ενός έργου.
1ΕΔΜ3 Εντοπισμός και παρακολούθηση των συστατικών στοιχείων του
κομματιού (μελωδία, συνοδεία) και επιδίωξη εντοπισμού κυρίων
συγχορδιών μέσα από την σπασμένη μορφή τους.
1ΕΔΜ4 Για τη διευκόλυνση της εκμάθησης και της απομνημόνευσης ενός
έργου μπορεί να διερευνηθεί και να αναλυθεί η μορφή του (π.χ. μορφή ΑΒ
ή μορφή ΑΒΑ)
1ΕΔΜ5 Χρήση της μέτρησης διαστημάτων προκειμένου να μάθει
ευκολότερα ο μαθητής την συνοδεία, καθώς θα την αντιληφθεί ως μία από
ης
τις τρεις πιθανές εκδοχές της βασικής συγχορδίας. Δηλαδή είτε ως 3 και
ης ης ης ης ης
5 , είτε ως 3 και 6 και είτε ως 4 και 6 χωρίς να γίνει ειδική μνεία
στην έννοια των αναστροφών της συγχορδίας. Η συνοδεία γίνεται
αντιληπτή ως ομάδες φθόγγων της συγχορδίας και όχι ως πολλές
ξεχωριστές, άσχετες μεταξύ τους νότες.
1ΕΔΜ6 Διακόσμηση του στούντιο πιάνου με χρονολογικούς
πίνακες/ιστορική γραμμή για συνθέτες και μουσικές περιόδους, με
πίνακες σχέσης μεγάλων συνθετών ως δασκάλου/μαθητή, με
κατασκευαστικά σχεδιαγράμματα των προγονικών μορφών και του
πιάνου, κ.ά.
1ΕΔΜ7 Δημιουργία από τον εκπαιδευτικό φύλλου πληροφοριών και
ανάλυσης για τα κομμάτια που μελετά ο μαθητής για την τελική εξέταση.
1ΕΔΜ8 Χρήση ερωτηματολογίου ή ρουμπρίκας αυτοαξιολόγησης του
μαθητή.
1ΕΔΜ9 Δημιουργία ολιγόλεπτου βίντεο ή σειράς βίντεο οδηγιών από τον
καθηγητή που μπορεί να βρίσκεται διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του
σχολείου όπου συγκεντρώνεται το υλικό μαθημάτων με θέματα όπως:
ενός άγνωστου μουσικού κομματιού σωστή/λάθος θέση στο πιάνο και το πληκτρολόγιο, κίνηση δακτύλων-
που ο ίδιος το διαμορφώνει την ώρα καρπού-πήχεως-ώμου για τις διαφορετικές αρθρώσεις παιξίματος, κίνηση
της δημιουργίας του, αποκτώντας καρπού για το φραζάρισμα και το παίξιμο συγχορδιών, τεχνικές μελέτης
μεγαλύτερη συστηματικότητα και για συγκεκριμένο κομμάτι κ.ά.
αυτονομία στη μουσική του εξέλιξη 1ΕΔΜ10: Εμπέδωση δύσκολου ρυθμικού σχήματος με παλαμάκια και
φωνή σε περίπτωση αρχικής αδυναμίας παιξίματος του.
1.5.16 Να αναπτύξει ο μαθητής την
κριτική ικανότητα και τη δυνατότητα ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο:
άμεσης επιλογής ανάδειξης και 5 Θεματικές ενότητες διδασκαλίας
αφαίρεσης στοιχείων κατά τη
διαδικασία δημιουργίας ενός 1ΠΔ2.1: Ελεύθερος Αυτοσχεδιασμός
μουσικού κομματιού, ώστε να O ελεύθερος αυτοσχεδιασμός μπορεί να ξεκινήσει στα αρχικά στάδια
υπογραμμιστούν και να μακριά από το πιάνο με τη χρήση της φωνής, με μίμηση ήχων του
αναδειχθούν όλα τα μουσικά σώματος, με σφυρίγματα, με συνδυασμό κινήσεων και ήχων (π.χ.
χαρακτηριστικά του παλαμάκια), και σταδιακά να μεταφέρεται στο όργανο, όπου μπορεί να
αποκτήσει συγκεκριμένη θεματική (π.χ. βροχή ). Ο μαθητής μπορεί να
Ο μαθητής ειδικότερα στη Μουσική παίζει με τα δάχτυλα ή με μη συμβατικό τρόπο (π.χ. με αγκώνες ή να
Σύμπραξη (1ΥΠ4/ΠΔ3) αρχικά τσιμπάει τις χορδές) ανακαλύπτοντας έτσι τα ηχοχρώματα του οργάνου. Οι
επιδιώκεται: αυτοσχεδιασμοί αυτοί στο πρώτο επίπεδο έχουν συνήθως στόχο την
απόδοση μιας εικόνας, ή ενός συγκεκριμένου θέματος.
1.5.17 Να αναπτύξει ρυθμική
πειθαρχία, ώστε να μπορεί να 1ΠΔ2.1.1: Ενεργοποίηση της μίμησης και ηχητικής ανταπόκρισης με
συμπράξει με άλλους μουσικούς δραστηριότητες τύπου ερώτηση/απάντηση και χρήση ρυθμικών στοιχείων
αρχικά με τη φωνή και στη συνέχεια με παλαμάκια, χτύπημα στα ξύλινα
1.5.18 Να αναπτύξει ικανότητες στοιχεία του πιάνου, μελωδίες με σφύριγμα κ.λπ.
προσαρμογής της έντασης και της
ποιότητας του ήχου ανάλογα με τη 1ΠΔ2.1.2: Δημιουργία ηχοϊστοριών με δεδομένο περιγραφικό τίτλο, π.χ.
μουσική ισορροπία της ομάδας τιτίβισμα πουλιών, βροχή, καταιγίδα. Αυτές οι ηχοϊστορίες διαρκούν
συνήθως κάποια δευτερόλεπτα, και μπορούν να εκτελεστούν στο πιάνο,
1.5.19 Να εξοικειωθεί με έννοιες και και όχι απαραίτητα μόνο στο πληκτρολόγιο, με πλήθος τεχνικών, όπως
διαδικασίες όπως το κούρδισμα και χρήση των δακτύλων, αγκώνων, κ.ο.κ. Οι κατευθύνσεις μπορεί αρχικά να
η άμεση μουσική ανταπόκριση σε είναι πολύ συγκεκριμένες (π.χ. όλες οι νότες να είναι legato) και σταδιακά
διαφορετικές μουσικές αντιλήψεις να δίνονται κατευθύνσεις μεγαλύτερης ηχοχρωματικής εξερεύνησης.
και ερμηνείες

1.5.20 Να αυξήσει την

αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου ως
όργανο συνεργασίας

1.5.21 Να αναπτύξει την ταχύτητα

επεξεργασίας της πληροφορίας
(ακουστικής και οπτικής) και να
βελτιώσει την prima vista του

1.5.22 Να εξασκήσει την ακουστική (http://colorinmypiano.com/wp-content/files/Prompts_for_Piano_-

του αγωγή _ebook_sample.pdf)

1.5.23 Να αναπτύξει ικανότητες

αυτοσχεδιασμού και να εκτεθεί σε
περιβάλλον άτυπης μάθησης σε
συνεργασία με άλλους μουσικούς
1.5.24 Να διευρύνει το ρεπερτόριο
με το οποίο ασχολείται ενεργητικά
ως εκτελεστής
Ο μαθητής ειδικότερα στη
Μουσική Σύμπραξη (1ΥΠ4/ΠΔ3)
μέχρι το τέλος του πρώτου
επιπέδου αναμένεται:
1.5.25 Να μπορεί να παίζει με τη
συνοδεία του δασκάλου του αρχικά
μονοφωνικά (με τα χέρια εναλλάξ)
με ποικιλία ρυθμικών σχημάτων και
1ΠΔ2.2: Αυτοσχεδιασμός με συνοδεία δασκάλου
Η συνοδεία από τον δάσκαλο δημιουργεί ένα σταθερό περιβάλλον
αυτοσχεδιασμού, πάνω στο οποίο μπορούν να εξερευνηθούν
δημιουργικά από το μαθητή διάφορες μουσικοί παράμετροι, όπως για
παράδειγμα δυναμικές, αρθρώσεις, ρυθμικά σχήματα, περιοχές του
πιάνου, διαφορετικά tempi κ.λπ. Αρχικά στα πρώτα στάδια μπορούν να
δίνονται αρκετοί περιορισμοί (π.χ. αυτοσχεδιασμός πάνω σε ορισμένες
νότες που συμβαδίζουν με την αρμονία) ώστε να εξασφαλίζεται το
μουσικό αποτέλεσμα, και να αυξάνει η αυτοπεποίθηση του μαθητή.
Σε αυτό το επίπεδο η συγκεκριμένη θεματική ενότητα επικεντρώνεται σε
συνοδεία με ostinato ή αρμονική συνοδεία, όπου ο μαθητής
χρησιμοποιεί περιορισμένες νότες και δοσμένα ρυθμικά σχήματα, αλλά
ανταποκρίνεται στο tempo, τις δυναμικές αλλαγές και τη μουσική έκφραση
που δίνεται από το δάσκαλο. Για παράδειγμα, ο μαθητής μπορεί να παίζει
μόνο σε μαύρα πλήκτρα με δεδομένη ρυθμική συνοδεία.
αργότερα σταδιακά με τα χέρια
ταυτόχρονα

1.5.26 Να παίζει με άλλους

μουσικούς (πιανίστες, τραγουδιστές
ή μουσικούς άλλων οργάνων)
κομμάτια ή διασκευές κομματιών
κατάλληλες για το επίπεδό του

1.5.27 Να παίζει διασκευές

τραγουδιών στο πιάνο με συνοδεία
φωνής ή άλλου οργάνου με χρήση (Lancaster and Renfrow, Alfred's Group Piano for Adults, Book 1)
παρτιτούρας ή με άτυπη μάθηση

Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι – 1ΠΔ2.3: Μελωδικός αυτοσχεδιασμός

μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις ειδικότερα στη Μουσική
Σύμπραξη (1ΥΠ4/ΠΔ3):
1.5.28 Να εκτεθεί o μαθητής σε
διαφορετικές προσεγγίσεις μάθησης
μέσω διαρκούς ανατροφοδότησης
και προσαρμογής από τη μουσική
ομάδα ή ακόμη και σε περιβάλλοντα
άτυπης μάθησης
1.5.29 Να μαθαίνει να αντιμετωπίζει
με αυτοπεποίθηση το περιβάλλον
της πρόβας και την αλληλεπίδραση
της μουσικής ομάδας
Με το μελωδικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής εξοικειώνεται με τη μελωδική
παραλλαγή, αποκτώντας έτσι καλύτερα την αίσθηση της μελωδικής
πορείας, των διαστημάτων και των μορφών τους, της ποιότητάς τους, και
της δομής της φράσης. Επιπλέον εξοικειώνεται δημιουργικά με τους
μελωδικούς τονισμούς και τα στυλιστικά μελωδικά ποικίλματα.
Το πρώτο επίπεδο επικεντρώνεται σε μίμηση μελωδικών μοτίβων αρχικά
φωνητικά με μορφή ερώτησης / απάντησης. Η χρήση της φωνής - του
φυσικού οργάνου του μαθητή στο οποίο ούτως ή άλλως γεννιέται ο
αυτοσχεδιασμός - είναι μεγάλης σημασίας για την ανάπτυξη της
δεξιότητας αυτής και τη φυσική εξέλιξη της εκτέλεσης οργάνου. Στην αρχή
αυτά τα μοτίβα δεν ξεπερνούν το ένα μέτρο, ενώ σταδιακά μπορούν να
φτάσουν και στα δύο ή και περισσότερα. Στην πορεία του επιπέδου
μπορεί να αρχίσει και η μίμηση στο πιάνο.

1.5.30 Να αναπτύξει την κριτική

ικανότητα και τη δυνατότητα
άμεσης επιλογής ανάδειξης και
αφαίρεσης στοιχείων από τη δική
του ερμηνευτική προσέγγιση ώστε
το τελικό ομαδικό μουσικό
αποτέλεσμα να είναι άρτιο

(Αlan Bullard, Joining the Dots, Book 1)

1ΠΔ2.4: Ρυθμικός αυτοσχεδιασμός

Με το ρυθμικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής μπορεί να βιώσει καλύτερα το
ρυθμό, είτε με τη μορφή της σταθεροποίησης του παλμού, όπως
χρειάζεται στα πρώτα στάδια, είτε με τη σταδιακή εξοικείωση με
δυσκολότερα ρυθμικά σχήματα.

Στο πρώτο επίπεδο προτείνεται αυτοσχεδιασμός σε απλά ρυθμικά

σχήματα, είτε στα ξύλινα στοιχεία του πιάνου είτε πάνω σε μια νότα με
σταθερό παλμό που δίνεται από τον δάσκαλο στο πιάνο ή με άλλο
ρυθμικό όργανο.

(Paul Harris, Improve your Sight-reading, Grade 1)

1ΠΔ2.5: Στυλιστικός αυτοσχεδιασμός

Ο αυτοσχεδιασμός αυτός συνδυάζει στοιχεία όλων των τύπων
αυτοσχεδιασμού, με στόχο ο μαθητής να χρησιμοποιεί τα μουσικά
χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τα διαφορετικά είδη του πιανιστικού
ρεπερτορίου. Για παράδειγμα, ένα είδος στυλιστικού αυτοσχεδιασμού
είναι ο ρυθμικός αυτοσχεδιασμός με συνοδεία τύπου ροκ μπαλάντας ή ο
μελωδικός αυτοσχεδιασμός σε δοσμένη παραδοσιακή αρμονία που
μπορεί να θυμίσει κλασική μορφή θέματος και παραλλαγών. Παιδαγωγικά
έχει τεράστια σημασία για το μάθημα του κλασικού πιάνου, αφού μπορεί
να αποτελέσει μια βιωματική δημιουργική εξοικείωση για είδη, τα οποία
φαινομενικά μπορεί να φαντάζουν μακρινά για το σύγχρονο έφηβο, από
αισθητικής πλευράς. Στα πρώτα στάδια μπορεί να χρησιμοποιηθεί η
παιδαγωγική προσέγγιση της άτυπης μάθησης, μιας διαδικασίας που
διευκολύνει την αυτοσχεδιαστική προσέγγιση της μουσικής.

1ΠΔ2.5.1: Αυτοσχεδιασμός πάνω σε ένα γνωστό κομμάτι ή σε ένα

κομμάτι που μόλις έχει διδαχθεί ο μαθητής. Για παράδειγμα, ακόμη και
στα πρώτα στάδια εκμάθησης πιάνου η χρησιμοποίηση των ίδιων νοτών,
αλλά με αλλαγή οκτάβας, αλλαγή της σειράς με την οποία παίζονται οι
νότες (μελωδικός αυτοσχεδιασμός), αλλαγή δυναμικών, αλλαγή των
αρθρώσεων, εισαγωγή μικρών ποικιλματικών νοτών ή επέκταση με
αυτοσχεδιαστική δίμετρη coda, αποτελούν βάση για δημιουργία
αυτοσχεδιαστικών παραλλαγών οποιουδήποτε κομματιού.

1ΠΔ2.5.2: Διασκευές δημοφιλών τραγουδιών για φωνή και πιάνο ή

σύνολα με πιάνο. [Σύνδεση / Κοινή δραστηριότητα και στόχοι με το
θεματικό πεδίο Σύμπραξη με άλλα όργανα 1ΠΔ3.3]. Στα αρχικά στάδια
είναι πολύ χρήσιμο και δημιουργικό για τους μαθητές από άποψη
ακουστικής αγωγής να χρησιμοποιηθούν τεχνικές άτυπης μάθησης,
δηλαδή εκμάθηση χωρίς τη χρήση παρτιτούρας, αλλά με το αυτί. Με αυτό
τον τρόπο οι μαθητές μπορούν να αναπτύξουν την ακουστική τους αγωγή
και κυρίως να συμπράξουν με μουσικούς της ηλικίας τους με έναν τρόπο
που τους είναι πολύ οικείος από το χώρο της ποπ μουσικής και της
εφηβικής ροκ μπάντας. Με την άτυπη μάθηση μαθαίνουν ακουστικά το
τραγούδι / κομμάτι την ώρα της πρόβας και αναπτύσσουν δεξιότητες
ηχητικής προσαρμογής που δύσκολα μπορούν να τις αναπτύξουν στα
αρχικά επίπεδα εκμάθησης οργάνου με παρτιτούρα. Ο δάσκαλος φυσικά
μπορεί να χρησιμοποιεί παρτιτούρες και να διδάσκει μέσω μίμησης.

(http://www.music-
scores.com/midi.php?sheetmusic=Leontovich_Carol_of_the_Bells_cello)

ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη:

1ΠΔ3.1: Χρήση παιδαγωγικού υλικού με συνοδεία του δασκάλου στο

πιάνο. Το υλικό μπορεί να προέρχεται από μεθόδους εκμάθησης πιάνου
που πολλές φορές περιλαμβάνουν και συνοδευικό κομμάτι για το δάσκαλο
από τα πρώτα στάδια εκμάθησης, ακόμη και πριν την εισαγωγή στο
πεντάγραμμο.
(Νancy & Randall Faber, Accelerated Piano Adventures, Book 1)

1ΠΔ3.2: Παιδαγωγικό υλικό διαμορφωμένο για 2 ή περισσότερους

αρχάριους πιανίστες To μουσικό υλικό αρχικά θα είναι μονοφωνικό,
δηλαδή τα χέρια μπορούν να παίζουν εναλλάξ. Ανάλογα με τη διασκευή
μπορεί να προσαρμοστεί για συνοδεία από σύνολο άλλων μονοφωνικών
οργάνων (φλάουτο, βιολί κ.λπ).
(Υing Ying Ng & Margaret o' Sullivan Farrell, Poco Piano for Young Children,
1)

1ΠΔ3.3: Διασκευές δημοφιλών τραγουδιών για φωνή και πιάνο ή σύνολα

με πιάνο. Στα αρχικά στάδια είναι πολύ χρήσιμο και δημιουργικό για τους
μαθητές από άποψη ακουστικής αγωγής να χρησιμοποιηθούν τεχνικές
άτυπης μάθησης, δηλαδή εκμάθηση χωρίς τη χρήση παρτιτούρας, αλλά με
το αυτί. Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές μπορούν να αναπτύξουν την
ακουστική τους αγωγή και κυρίως να συμπράξουν με μουσικούς της
ηλικίας τους με έναν τρόπο που τους είναι πολύ οικείος από το χώρο της
ποπ μουσικής και της εφηβικής ροκ μπάντας. Με την άτυπη μάθηση
μαθαίνουν ακουστικά το τραγούδι / κομμάτι την ώρα της πρόβας και
αναπτύσσουν δεξιότητες ηχητικής προσαρμογής που δύσκολα μπορούν να
τις αναπτύξουν στα αρχικά επίπεδα εκμάθησης οργάνου με παρτιτούρα. Ο
δάσκαλος φυσικά μπορεί να χρησιμοποιεί παρτιτούρες και να διδάσκει
μέσω μίμησης.

(http://www.music-
scores.com/midi.php?sheetmusic=Leontovich_Carol_of_the_Bells_cello)

ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ
ΓΝΩΣΕΩΝ-
ΣΤΟΧΟΙ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ-
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
2.1. Μουσική Ο μαθητής μέχρι το τέλος του
Ανάγνωση και δεύτερου επιπέδου επιδιώκεται:
Τεχνική του
πιάνου 2.1.1.Να αποκτήσει περισσότερο
έλεγχο και ισορροπία του σώματος
όταν παίζει πιάνο
2.1.2. Να αποκτήσει περισσότερη
άνεση και ευχέρεια στο παίξιμό του,
και να βελτιώσει τα απαιτούμενα
βασικά στοιχεία τεχνικής, όπως είναι
η ευλυγισία του καρπού, καθώς και
η ενδυνάμωση και η ευκινησία των
δακτύλων
2.1.3. Να κάνει με περισσότερη
άνεση το πέρασμα του αντίχειρα
κάτω από το 2ο, 3ο και 4ο δάκτυλο
2.1.4. Να μάθει σταδιακά την
επέκταση της παλάμης, για να
ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΠΙΑΝΟ: ΕΠΙΠΕΔΟ 2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΙ, ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
2ΥΠ Υποχρεωτικό περιεχόμενο: 2Α1. Ο μαθητής αξιολογείται δια
της ακροάσεως στα μαθήματα
2ΥΠ1 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Κλίμακες, Αρπισμοί, Συγχορδίες καθ’ όλη τη διάρκεια του
σχολικού έτους για την πρόοδό
του και το βαθμό επίτευξής των
στόχων του μαθήματος σύμφωνα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο μαθητής στο δεύτερο επίπεδο, επαναλαμβάνει τις κλίμακες
που διδάχθηκε στο πρώτο επίπεδο σε μεγαλύτερη ταχύτητα και έκταση με το κανονιστικό πλαίσιο, αλλά
ανάλογα τις δυνατότητες του μαθητή, ολοκληρώνοντας τις μείζονες με και διαγνωστικά για διαπίστωση
διέσεις, ενώ επιπλέον διδάσκεται κλίμακες με υφέσεις μέχρι και 4 του επιπέδου στο οποίο ανήκει.
αλλοιώσεις, δηλ. τη σι ύφεση, μι ύφεση και λα ύφεση μείζονα,
Στην Prima Vista ο εκπαιδευτικός
μαθαίνοντας τη διαφορετική δακτυλοθεσία τους. Επίσης, ο μαθητής
μπορεί να επιλέξει 1-2
εμβαθύνει στην έννοια της ελάσσονας κλίμακας, εμπεδώνει την έννοια της
δραστηριότητες για το
μελωδικής σε συνάρτηση με την αρμονική και μαθαίνει νέες ελάσσονες
υποχρεωτικό πιάνο. Λόγω της
κλίμακες κάνοντας τη σύνδεση με την αντίστοιχη διδασκόμενη ύλη στη
συμπληρωματικού χαρακτήρα
θεωρία της μουσικής. Ταυτόχρονα, εισάγεται σταδιακά και στην έννοια της
των θεματικών ενοτήτων
ομώνυμης ελάσσονας, δεδομένου ότι έχει ήδη διδαχθεί μείζονες και
συνιστάται σε κάθε μάθημα να
μπορεί να αρχίσει να εντοπίζει τις δομικές και ακουστικές διαφορές τους.
χρησιμοποιούνται
Η διδασκαλία των κλιμάκων στο δεύτερο επίπεδο αποσκοπεί στο να δραστηριότητες από
αφομοιώσουν οι μαθητές τη διδακτέα ύλη της προηγούμενης χρονιάς, διαφορετικές θεματικές
ανταποκριθεί στην εισαγωγή
μεγαλύτερων διαστημάτων
2.1.5. Να αρχίσει να κάνει με
περισσότερη άνεση μεταθέσεις ή
διασταύρωση χεριών
2.1.6.Να μπορεί να χρησιμοποιεί
ολοένα και μεγαλύτερη έκταση του
πιάνου με πηδήματα, αλλαγές
θέσεων και συγχορδιών
2.1.7. Να αρχίσει να αποκτά
σταδιακά ανεξαρτησία των δύο
χεριών μέσα από παιγνιώδη
γυμνάσματα και από το υλικό που
μελετά
2.1.8. Να διαβάζει και να παίζει με
μεγαλύτερη άνεση σε νέο κομμάτι ή
άσκηση που μαθαίνει, τους
φθόγγους, οι οποίοι μπορεί να
εκτείνονται σε όλο το εύρος του
πενταγράμμου και στα δύο κλειδιά
(Σολ και Φα)και στις βοηθητικές
γραμμές πάνω και κάτω από το
πεντάγραμμο αντίστοιχα στα δύο
κλειδιά
2.1.9. Να αποκτήσει περισσότερη
αυτοπεποίθηση και άνεση στις
δηλαδή την ακολουθία και διαδοχή των μουσικών φθόγγων. Επιπλέον, η ενότητες.
εμβάθυνση στην έννοια της ελάσσονας κλίμακας στοχεύει στο να
εντοπίσουν τις διαφορές με τις μείζονες, τόσο διαστηματικά – οπτικά και Στις συμπληρωματικές μουσικές
σχηματικά, όσο και ηχητικά. Επίσης, παίζουν αρμονικές και μελωδικές και γνώσεις (ΠΔ1) η αξιολόγηση θα
εμπεδώνουν βαθύτερα τις ακουστικές και διαστηματικές διαφορές τους. γίνεται δι΄ ακροάσεως με
συζήτηση για υποβοηθούμενη
Οι αρπισμοί και οι συγχορδίες εισάγονται σταδιακά με απώτερο σκοπό την αυτοαξιολόγηση.
πρακτική τους εφαρμογή στη συνοδεία διαφόρων απλών μελωδιών και
στον αυτοσχεδιασμό.Επίσης, οι μαθητές ξεκινούν σιγά-σιγά αρπισμούς σε Στο μάθημα γίνονται
αναστροφές με κάθε χέρι χωριστά και μαζί. Τέλος, εισάγονται σε πολύ διερευνητικές ερωτήσεις με
απλές συνδέσεις - διαδοχές των συγχορδιών, ώστε αρχικά να αντιληφθούν αφορμή τα κομμάτια που μελετά
την ακουστική σχέση τονικής-δεσπόζουσας, που δίνει την τονική αίσθηση, ο μαθητής.
καθώς και της τονικής-υποδεσπόζουσας, οι οποίες αποτελούν συγχορδίες
Μπορεί να γίνει παρακολούθηση
στις βασικές βαθμίδες και την απλούστερη συνοδευτική βάση.
αποσπασμάτων από
βιντεοσκοπημένη συμμετοχή του
μαθητή σε συναυλίες ή από την
Για την ενότητα Κλίμακες-Αρπισμοί-Συγχορδίες ως διδακτέα ύλη για το απόδοσή του στο μάθημα και
δεύτερο επίπεδο προτείνεται η εξής: διερευνητική συζήτηση για το
εάν και κατά πόσο επιτεύχθηκαν
οι στόχοι που είχαν τεθεί με
έμφαση στην δομημένη
ΚΛΙΜΑΚΕΣ
επιχειρηματολογία και στη χρήση
της διδαχθείσας ορολογίας.
2ΥΠ1.1.1: Η κλίμακα ντο μείζονα σε δύο οκτάβες σε παράλληλη και Για την αξιολόγηση του
αντίθετη κίνηση Αυτοσχεδιασμού και
δημιουργίας στο πιάνο στο
μάθημα ο καθηγητής πιάνου
μπορεί να συμπεριλάβει 6-9
Σημείωση: Οι ακόλουθες κλίμακες θα μπορούν να παιχθούν σε δύο
αλλαγές κλειδιών εντός
πενταγράμμου για το ίδιο χέρι ή
ακόμα και για τα δύο χέρια
2.1.10 Να αποδίδει ορθά πιο
σύνθετες ρυθμικές αξίες όπως
παρεστιγμένο τέταρτο ή όγδοο,
όγδοα, δέκατα έκτα, τρίηχο και τις
αντίστοιχες παύσεις τους
2.1.11. Να αναγνωρίζει στην
παρτιτούρα νέα ρυθμικά μοτίβα και
σχήματα και τονικότητες με
περισσότερες αλλοιώσεις
2.1.12 Να εμπεδώσει τα μέτρα 3/8,
6/8 και να εξοικειωθεί με τα μέτρα
6/4, 3/2
2.1.13 Να γνωρίσει το πληκτρολόγιο
μέσω της εξάσκησης του τυφλού
προσανατολισμού στα πλήκτρα
2.1.14 Να μπορεί να χρησιμοποιεί
μεγαλύτερη έκταση του πιάνου με
πηδήματα και να κάνει με σχετική
ευκολία τις αλλαγές των κλειδιών
2.1.15. Να διαβάζει και ν’
αναγνωρίζει στην παρτιτούρα νέες
οκτάβες ανάλογα την ευχέρεια του μαθητή ολιγόλεπτες δραστηριότητες
κατά τη διάρκεια του σχολικού
έτους για υποχρεωτικό πιάνο.
Κάποιες από τις δραστηριότητες
2ΥΠ1.1.2.: “Όλες οι Μείζονες κλίμακες με διέσεις” σε μίαοκτάβα (ή δύο)
μπορούν να ολοκληρωθούν σε
σε παράλληλη κίνηση
ένα μάθημα και κάποιες
μπορούν να λειτουργήσουν υπό
μορφή project για κύκλο
2ΥΠ1.1.3.: “Μείζονες κλίμακες με υφέσεις: φα, σι ύφεση, μι ύφεση λα μαθημάτων ή ακόμη και να
ύφεση” σε μία οκτάβα (ή δύο) συνδυαστούν με τη διδασκαλία
άλλων θεματικών όπως η Prima
Vista και η μουσική σύμπραξη.
2ΥΠ1.1.4.: “Φυσικές, Αρμονικές και Μελωδικές Ελάσσονες κλίμακες”λα,
Για την αξιολόγηση της Μουσικής
μι,σι, ρε,σολ, ντο και φα” σε μίαοκτάβα(ή δύο) σε παράλληλη κίνηση
Σύμπραξης ο καθηγητής πιάνου
μπορεί να περιλάβει 2-3
δραστηριότητες για τη διάρκεια
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ του σχολικού έτους για το
υποχρεωτικό πιάνο. Κάποιες από
τις δραστηριότητες μπορούν να
ολοκληρωθούν σε ένα μάθημα
Do+, Sol+, Re+, La+, Mi+, Si+,Fa#+, Do#+
(όπως οι προτεινόμενη 1ΠΔ3.1)
και κάποιες μπορούν να
Fa+, Si + , Mi + , La+
λειτουργήσουν υπό μορφή
project για κύκλο μαθημάτων
La-, Mi-, Si-,
(όπως η προτεινόμενη 1ΠΔ3.3)
Re-, Sol-, Do-, Fa-
ενδείξεις για τις δυναμικές, καθώς
και νέους τρόπους παιξίματος (π.χ.
marcato, κ.ά.), νέα στοιχεία
έκφρασης ή βασικούς
χαρακτηριστικούς όρους για την
κίνηση (π.χ. Allegro Vivace)
2.1.16. Να εξοικειωθεί με τους
όρους sempre, poco, molto, senza
κ.ά.
2.1.17.Να μάθει κομμάτια με
μεγαλύτερη χρήση συγχορδιών
καθώς και κρατημένων φθόγγων στο
ίδιο χέρι.
2.1.18. Να εκτελεί από μνήμης
μουσικά έργα στο πιάνο
2.1.19. Να διαβάζει και να παίζει
από μνήμης νέες κλίμακες,
αρπισμούς και συγχορδίες σε μια
οκτάβα
2.1.20. Να αρχίσει να εμπεδώνει την
έννοια του παλμού και να παίζει τις
κλίμακες και τους αρπισμούς σε
μεγαλύτερη ταχύτητα
2.1.21. Να παίζει τις κλίμακες, τις
συγχορδίες και τα αρπίσματα με
σωστούς δακτυλισμούς και
ΑΡΠΙΣΜΟΙ 2Α2: Ελάχιστες απαιτήσεις ύλης:
Για την πρόσβαση στο επόμενο
επίπεδο πρέπει ο μαθητής κατά
2ΥΠ1.2.1.:Αρπισμοί (“σπασμένες” συγχορδίες) τρίφωνων συγχορδιών σε τη διάρκεια του σχολικού έτους:
δύοοκτάβεςμε εναλλαγή και διασταύρωση χεριών σε ευθεία κατάσταση
και σε αναστροφές 2Α2.1) να μελετήσει τις κλίμακες,
τους αρπισμούς και τις
συγχορδίες, όπως παρατίθενται
στη στήλη του περιεχομένου. Σε
Σημείωση: Οι αρπισμοί αυτοί μπορούν να παιχθούν σε 2 συνεχόμενες
περίπτωση διεξαγωγής
ανιούσες και κατιούσες οκτάβες με διασταύρωση των χεριών, π.χ. 1η
λιγότερων μαθημάτων κατά τη
οκτάβα: αριστερό (ντο-μι-σολ), 2η οκτάβα: συνεχίζει το δεξί (ντο-μι-σολ),
διάρκεια του σχολικού έτους
διασταύρωση του αριστερού πάνω από το δεξί, ώστε να παίξει το ντο και
λόγω έλλειψης διδάσκοντος ή
στη συνέχεια το δεξί να ξεκινήσει κατιούσα κίνηση (σολ-μι-ντο) για ν'
άλλων αντικειμενικών
ακολουθήσει το αριστερό (σολ-μι-ντο). Το ίδιο μοντέλο μπορεί να
δυσκολιών, θα πρέπει ο μαθητής
εφαρμοστεί και στις αναστροφές. Για μαθητές με ευχέρεια ο αρπισμός
να διδαχθεί τουλάχιστον όλες τις
αυτός μπορεί να γίνει με αντίστοιχο τρόπο σε τέσσερις συνεχόμενες
μείζονες κλίμακες του επιπέδου
ανιούσες και κατιούσες οκτάβες με εναλλαγή των χεριών διαδοχικά
σε αργό τέμπο και από
ελάσσονες τη λα,μι, σι και ρε με
τις συγχορδίες και τους
2YΠ1.2.2.Αρπισμός («σπασμένες συγχορδίες» σε διαδοχή αναστροφών με αρπισμούς τους χωρίς τις
μετάθεση του χεριού) στη ντο μείζονα με χωριστά χέρια και μαζί αναστροφές
σύμφωνα με το παρακάτω πρότυπο ή ανάλογο κατ’ επιλογήν του
εκπαιδευτικού: 2Α2.2 Να μελετήσει έως επτά -
οκτώ κομμάτια συνολικά
συνολικά από τις Ομάδες Α, Β και
Γ, με προϋπόθεση την κανονική
διεξαγωγή των μαθημάτων από
διατηρώντας ενιαία και σταθερή την
ταχύτητα
2.1.22. Να μπορεί να παίξει απλές
συνδέσεις συγχορδιών
2.1.23. Να εξοικειωθεί με
ου ου
παρτιτούρες μουσικής 20 και 21
αιώνα που χρησιμοποιούν
διαφοροποιημένη σημειογραφία σε
σχέση με τη συμβατική της Δυτικής
μουσικής και να εξοικειωθεί με τη
χρήση άλλων συμβόλων
2.1.24 Να καλλιεργεί τη δεξιότητα
της κριτικής μουσικής ακρόασης και
να αντιλαμβάνεται, να ακούει και να
ενσωματώνει συνειδητά στο παίξιμό
του τα διάφορα στοιχεία και τις
ενδείξεις της παρτιτούρας
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
2.1.25. Να αντιλαμβάνεται και να
εφαρμόζει συστηματικά τους
τρόπους και τις τεχνικές μελέτης των
γυμνασμάτων, των κλιμάκων, των
συγχορδιών και των αρπισμάτων και
να εισάγει τη χρήση μετρονόμου στη
την αρχή του σχολικού έτους. Ο
αριθμός αυτός μπορεί να
Σημείωση: Σε περίπτωση διαθέσιμου χρόνου, ο καθηγητής μπορεί να κάνει μειώνεται αναλογικά σε
τη μεταφορά του αρπισμού της υποπερίπτωσης 2ΥΠ1.2.2. και σε άλλες περίπτωση τυχόν δυσχερειών
κλίμακες κατά την κρίση του λειτουργίας του μαθήματος, (π.χ.
μη έγκαιρη στελέχωση με
εκπαιδευτικό προσωπικό κ.ά.)
ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ Από αυτά, οι σπουδές να είναι
διαφορετικής δυσκολίας,
ταχύτητας και τεχνικής (non
2ΥΠ1.3.1.Τρίφωνεςσυγχορδίες (“κλειστή” θέση) σε ευθεία κατάσταση και legato, staccato, legato) με
με αναστροφές στην τονική συγχρονισμό και τον δύο χεριών
ταυτόχρονα ή εναλλάξ
2Α2.3 Να ασχοληθεί
2ΥΠ.1.3.2: Συνδέσεις συγχορδιών στη ντο μείζονα (ή σε άλλες βασικές συστηματικά, στο πλαίσιο της
τονικότητες) με τις εξής αρμονικές ακολουθίες: I–IV–I, Ι-V-Ι ή V–Iόπως στα Prima Vista, με μια ολιγόλεπτη
παρακάτω πρότυπα, ή άλλα κατά την κρίση του εκπαιδευτικού: δραστηριότητα πρώτης
ανάγνωσης σε κάθε μάθημα,
ώστε να αποκτήσει μια
σημαντική εμπειρία
αναγνώρισης κανονικοτήτων
(patterns) και να μπορεί να
ανταποκριθεί ικανοποιητικά σε
άγνωστο μουσικό κείμενο
κατάλληλο για αυτό το επίπεδο
2Α2.4: - Να ασχοληθεί
συστηματικά, στο πλαίσιο του
μελέτη όπου χρειάζεται Σημείωση: Το παρακάτω μπορεί να παιχθεί σε α΄αναστροφή στη σύνδεση Αυτοσχεδιασμού και
V-I, δηλ. προσαγωγέας-τονική στη soprano για να είναι πιο αισθητή η Δημιουργίας στο Πιάνο, με ένα
2.1.26. Να μαθαίνει ν’ αντιμετωπίζει «λύση» του: μικρό κύκλο δραστηριοτήτων
με αυτοπεποίθηση και να επιλύει τα
αυτοσχεδιασμού, ώστε να
τεχνικά προβλήματα ή άλλα εμπόδια
κατά την εκμάθηση και μελέτη ενός αποκτήσει μια σημαντική
μουσικού κειμένου και να αποκτά εμπειρία λειτουργίας της
σταδιακά μεγαλύτερη συγκεκριμένης δεξιότητας και να
συστηματικότητα και αυτονομία στη μπορεί να ανταποκριθεί
μελέτη του ικανοποιητικά με ένα πιανιστικό
2.1.27. Ν’ αναπτύσσει κριτική σκέψη επίπεδο ανάλογο των συνολικών
και αισθητήριο για το πώς μπορεί ν’
τεχνικών και μουσικών
αξιοποιήσει στοιχεία που έμαθε ή
ανέπτυξε σε προηγούμενα μουσικά δυνατοτήτων του
έργα για την εκμάθηση και μελέτη
νέων έργων - να ασχοληθεί συστηματικά με
ένα μικρό κύκλο δραστηριοτήτων
σύμπραξης με άλλα όργανα,
Ο μαθητής, μέσω της Prima vista ώστε να αποκτήσει μια
(1ΥΠ3) αρχικά επιδιώκεται: ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΥΣ & ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ
σημαντική εμπειρία λειτουργίας
σε μουσικό σύνολο και να μπορεί
2.1.28. Να αναπτύξει μια άμεση
να ανταποκριθεί ικανοποιητικά
αντίληψη του μουσικού κειμένου σε
A) “A Dozen a day, Book Two”, Edna-Mae Burnam. Εκδ. Φίλιππος με ένα πιανιστικό επίπεδο
συνδυασμό με τις βασικές μουσικές
Νάκας ανάλογο των συνολικών τεχνικών
γνώσεις μορφολογίας, θεωρίας κ.λπ B) “Le petit Clavier, Initiation au Piano”, Marthe Morhange-Motchane, και μουσικών δυνατοτήτων του.
Εκδ. Φίλιππος Νάκας
Γ) “Fingerpower for Piano”, Level Two, Εκδ. Schaum.

2.1.29. Να εξοικονομίσει πολύτιμο Δ) «Εισαγωγή στη Διδασκαλία των Κλιμάκων στο Πιάνο – μια
χρόνο εκμάθησης νέων κομματιών: δακτυλοθετική προσέγγιση», Εκδ. Orpheus – Μουσικός Οίκος
ο πολυφωνικός χαρακτήρας του Νικολαΐδης, 2015 2Α3. Τελική ετήσια αξιολόγηση
πιάνου, σε συνδυασμό με τον όγκο
του ρεπερτορίου του, δημιουργεί Ε) Κλίμακες & Αρπίσματα για πιάνο, επιμ. Donald Gray. (εξετάσεις): Ο μαθητής θα
τεράστιες χρονικές απαιτήσεις πρέπει να παίξει από μνήμης και
μελέτης σύμφωνα με τα οριζόμενα στο
“Περιεχόμενο: Κλίμακες,
2ΥΠ2 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Μουσικά Έργα
αρπισμοί, Μουσικά έργα,
Εκμάθηση μουσικών έργων με επιλογή από τα ενδεικτικά μουσικά έργα Δραστηριότητες και Μέσα” τα
2.1.30. Να ενδυναμωθεί και να
και μέρος έργων που παρατίθενται στις ακόλουθες ομάδες ή με επιλογή εξής:
πλαισιωθεί η μουσική του κατάρτιση
άλλων έργων ή μέρους έργων ισοδύναμης δυσκολίας και σύμφωνα με την
μέσω της καλλιέργειας της
παρακάτω ομαδοποίηση:
ακουστικής αγωγής και της
θεωρητικής αντίληψης που πρέπει 2ΥΠ2.1 Ομάδα Α (Σπουδή): 2Α3.1.
να αναπτύξει για τα κομμάτια που
καλείται να εκτελέσει ως Prima Vista Μέθοδος Πιάνου Ρώσικης Σχολής ΄Β Έκδοση (Α.ΝΙΚΟΛΑΕΒ) μετάφραση
Λ.Τσακαλίδου:
Μία κλίμακα σε μία οκτάβα (ή
Νο.117 (Ε.Γκνέσινα) [staccato-legato-non legato με ισοκράτημα του δύο)
2.1.31. Να αυξήσει την αριστερού χεριού]
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου Νο.127 (Α.Νικολάεβ) [διασταύρωση χεριών,legato-staccato]
Ένας αρπισμός (“σπασμένες
συγχορδίες”) σε δύο διαδοχικές
οκτάβες με εναλλαγή και
2.1.32. Να αναπτύξει την ταχύτητα GINDIN R.S, KARAFINKA M.N-Σπουδές για Πιάνο διαφορετικής τεχνικής διασταύρωση χεριών τρίφωνων
επεξεργασίας της πληροφορίας (τεύχος 1): συγχορδιών σε ευθεία
κατάσταση και με αναστροφές
Από το κεφάλαιο 1 «Ακολουθία θέσης» προτείνονται οι Σπουδές Νο.10-16

2.1.33. Να ενδυναμώσει τη Διαθέσιμη ιστοσελίδα:

λειτουργία της μνήμης του Μία τρίφωνη συγχορδία σε
http://ale07.ru/music/notes/song/fortepiano/etudy.htm
ευθεία κατάσταση και με
SHITTE, L. (Λ.Σίττε) 25 MικρέςΣπουδές Op.108,: αναστροφές
2.1.34. Να αναγνωρίζει με επιτυχία
κανονικότητες (patterns) μελωδικές,
ρυθμικές και μορφολογικές
2.1.35. Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
2.1.36. Να αναπτύξει ικανότητες
αυτοσχεδιασμού
2.1.37. Να εδραιώσει την
κιναισθητική αντίληψη της
τοπογραφίας του πληκτρολογίου
Ο μαθητής μέχρι το τέλος του
δευτέρου επιπέδου στη Prima Vista
(1ΥΠ3) επιδιώκεται:
2.1.38. Να μπορεί να κάνει μελωδική
και ρυθμική Prima Vista σε κομμάτια
4-8 μέτρων. Η μελωδική κίνηση
μπορεί να περιλαμβάνει όλα τα
Νο.2 σε C major (legato)
Νο.10 σε Bes major (staccato,εναλλαγή δαχτύλων) 2Α3.2 Τρία μουσικά έργα:
Διαθέμιση ιστοσελίδα:http://primanota.ru/l-shitte/25-malenkix- Τα κομμάτια να είναι μικρής
etyudov-sheets.htm έκτασης και επιλογή αντίστοιχα
από τις τρεις διαφορετικές
CZERNY-GERMER (50 Little studies) part 1: Ομάδες (Α, Β ή Γ), δηλαδή:
Νο.1 σε C major (legato για 3ο,4ο,5ο δάχτυλα με συγκοπές ) - Μία σπουδή
No.5 σε C major (legato-όλα τα δάχτυλα) - Ένα πολυφωνικό/προκλασικό
έργο ή μέρος αυτού
Νο.9 σε G major (παράλληλη κίνηση)
- Ένα έργο κλασικής ή μετέπειτα
CZERNY, C.-Practical Method for Beginners on the pianoforte Op.599:
περιόδου ή μέρος αυτού
Νο.14( staccato-τρίτες) Τα κομμάτια να έχουν
διαφορετικά μουσικά και τεχνικά
Νο. 19 (legato-πέρασμα του αντίχειρα)
χαρακτηριστικά και μπορεί να
CZERNY, C 100 PROGRESSIVE STUDIES whithout Octaves προέρχονται από τη (τις) μέθοδο
(μεθόδους) που χρησιμοποιήθη-
Op.139, Vol.1: κε (-καν). Η σπουδή να είναι
σχετικά γρήγορη με ανεξαρτησία
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού
των δύο χεριών.
http://piano.ru/scores/czerny/cz-139.pdf
GURLITT, C Op.101 : Νο.1 «March» (non legato- staccato)
2Α3.3 Prima Vista:
Διαθέσιμη ιστοσελίδα:
Η αξιολόγηση γίνεται με άγνωστο
κείμενο 4 - 8 μέτρων, όπου τα
διαστήματα, και η ρυθμική
ανάγνωση εκτός από τις βασικές
ρυθμικές αξίες τετάρτων, μισών και
ολοκλήρων, περιλαμβάνει και
όγδοα, δέκατα έκτα και
παρεστιγμένα μισά και τέταρτα
2.1.39. Να ανταποκρίνεται στην
Prima Vista σε όλα τα μουσικά
στοιχεία που χαρακτηρίζουν το
κομμάτι (ύφος, tempo, δυναμικές
κ.λπ)
2.1.40. Να μπορεί να ακολουθεί τη
στρατηγική της ολοκλήρωσης του
κομματιού χωρίς να διακόπτεται η
ροή του ακολουθώντας τις γενικές
στρατηγικές εξάσκησης της Prima
Vista
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις στη Prima vista (1ΥΠ3):
http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-101.pdf χέρια παίζουν ταυτόχρονα. Για
την αξιολόγηση πρέπει να
ληφθούν υπόψη οι παράγοντες
που καθορίζουν την επιτυχημένη
GURLITΤ, C. - Τhe Easiest studies, Op. 83 Book 1: No.1 σε C major
εκτέλεση ενός κομματιού σε
(σπαστές συγχορδίες)
πρώτη ανάγνωση που είναι πολύ
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: διαφορετικοί από τους
παράγοντες άρτιας εκτέλεσης
http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-83.pdf ενός γνωστού κομματιού
BERENS, H. Op.70 (Book 2):
No.27 σε C major (legato ανά 3 νότες,μικρά μοτίβα) 2Α3.4 Ένα αντικείμενο με
ελεύθερη επιλογή περιεχομένου
Νο.36 σε C major (legato,passage)
από ένα από τα πεδία
ΒERENS, H. Op.70 (Book 3): δραστηριοτήτων ανάπτυξης
συμπληρωματικών/υποστηρικτικ
Νο.39 σε Α minor «Swedish Dance» ών γνώσεων και δεξιοτήτων στο
πιάνο:
(staccato-legato, ανεξαρτησία χεριών)
ΠΔ 1: Συμπληρωματικές
D.KABALEVSKY, 24 Little pieces Op.39: Μουσικές γνώσεις ή
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
δημιουργία στο πιάνο ή
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.
Μέθοδος Πιάνου Για αρχάριους (Charles HERVÉ και Jacqueline
POUILLARD): ΠΔ1: Συμπληρωματικές
Μουσικές Γνώσεις: Γνώσεις
Από το κεφάλαιο «Τα όγδοα »:Σπουδή αρ.2
σχετικά με τα κομμάτια του
 2.1.42. Να είναι σε θέση να
ομαδοποιεί οπτικά το υλικό της
Prima Vista και να ανταποκρίνεται
με επιτυχία σε περιβάλλοντα
συνοδείας με άγνωστο μουσικό
υλικό
2.1.43. Να μαθαίνει να
αντιμετωπίζει με αυτοπεποίθηση
την εκμάθηση και μελέτη ενός
μουσικού κειμένου και να αποκτά
σταδιακά μεγαλύτερη
συστηματικότητα και αυτονομία στη
μελέτη του
2.1.44. Να αναπτύξει την κριτική
ικανότητα και τη δυνατότητα
άμεσης επιλογής ανάδειξης και
αφαίρεσης στοιχείων από ένα
άγνωστο μουσικό έργο ώστε να
διατηρηθούν και να
υπογραμμιστούν όλα τα μουσικά
χαρακτηριστικά του
2.2 Άρθρωση, 2.2.1. Να αντιλαμβάνεται και να
Από το κεφάλαιο «Τρίφωνες συγχορδίες»: Σπουδή (C.CZERNY) σε C major επιπέδου στα οποία εξετάζεται ο
(Aνεξαρτησία χεριών) μαθητής.
Aπό το κεφάλαιο «Σπουδές»: No.67 σε C major (DUVERNOY) Θα μπορούσαν να τεθούν
ερωτήματα ως έναυσμα
[legato-σπαστές συγχορδίες στο αριστερό χέρι] συζήτησης με αξιολόγηση της
καθεαυτό απάντησης αλλά και
H.Lemoine - Etudes Enfantines Op.37 Book 1:
της συνειδητά ορθής χρήσης της
Νο.1 in C major ( legato-passage,δεξί χέρι) απαιτούμενης ορολογίας, όπως:
Νο.2 in C major(legato-passage,αριστερό χέρι) Π.χ. «Σε ποια τονικότητα έχει
γραφτεί το κομμάτι και πώς το
J.B.DUVERNOY-Ecole primaire Op.176 (Book 1): επιβεβαιώνουμε αυτό;
Παραμένει στην ίδια ή υπάρχουν
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού και κυρίως από αρ.3-18
κάποια σημάδια που μας
J. THOMPSON: John Thompson's Modern Course for the piano, Δεύτερο οδηγούν σε κάποια άλλη;»
Τεύχος:
ου
Hop O’ My Thumb (στροφή 2 πάνω από αντίχειρα), ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
ου
Puck (στροφή 3 πάνω από αντίχειρα), Étude – σε Μι ύφεση μειζ. δημιουργία στο πιάνο: Η
(σπασμένες συγχορδίες) αξιολόγηση γίνεται με μια
ΙRINA BOYKO «Τζάζ Ακουαρέλλες για πιάνο»: δραστηριότητα, όπου
καθορίζονται οι παράμετροι
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού
αυτοσχεδιασμού (μελωδικός
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: αυτοσχεδιασμός, ρυθμικός
αυτοσχεδιασμός, στυλιστικός,
http://notes.tarakanov.net/jazz.htm κ.λπ) ανάλογα με το επίπεδο της
συνολικής τεχνικής και μουσικής
Wesley Schaum:Rhythm and Blues ικανότητας του μαθητή.
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη: Η
Ήχος, και υλοποιεί με περισσότερη ευχέρεια
Προσωδία τους διάφορους τρόπους
παιξίματος, όπως το portato,
τονισμοί καθώς και να χρησιμοποιεί
το βάρος όλου του άνω μέλους
2.2.2. Να επεκτείνει τις δυνατότητες
έκφρασης των δυναμικών συμβόλων
2.2.3. Να αναπτύξει την ανεξαρτησία
των δύο χεριών και της χρήσης της
δακτυλοθεσίας
2.2.4. Να εξοικειωθεί με νέους
όρους της μουσικής σημειογραφίας
σύμφωνα με τα έργα που παίζει
2.2.5. Να μάθει να χρησιμοποιεί
σωστά τον καρπό και το μπράτσο
του για να αποδίδει τις αναπνοές
ανάμεσα στις φράσεις και με την
κρούση των δακτύλων του να
πετυχαίνει ωραίο ήχο και να εκτελεί
ισορροπημένες φράσεις.
2.2.6. Να μάθει να διακρίνει και να
αποδίδει τις μουσικές φράσεις και
να διακρίνει τη διμερή, την τριμερή
δομή ενός κομματιού
2.2.7. Να σκέφτεται με μεγαλύτερες
B. BARTÓK «ΜIKROKOSMOS» (Volume1): αξιολόγηση γίνεται με εκτέλεση
ενός κομματιού στο οποίο ο
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού μαθητής συμπράττει με μικρό ή
μεγάλο σύνολο μαθητών
μουσικής ή με το δάσκαλό του.
2ΥΠ2.2: Ομάδα Β (Πολυφωνικό/προκλασικό έργο): Για την αξιολόγηση πρέπει να
ληφθούν υπόψη οι παράγοντες
BACH, C.P.E. Μενουέτο από τη μέθοδο πιάνου για αρχάριους Charles που καθορίζουν την επιτυχημένη
Hervé και Jacqueline Pouillard εκτέλεση ενός κομματιού σε
σύνολο μουσικής, δηλαδή η
RAMEAU, J.P. Menuet en Rondeau από την ανθολογία Essential Keyboard
Repertoire, Vol.1 άρτια προετοιμασία, η
ηχοχρωματική ανταπόκριση και η
BARTÓK, B. Mikrokosmos, Vol II και ιδιαίτερα τα κομμάτια με αρ. 40, 41, προσαρμοστικότητα στην
42, 46 και 50. μουσική ροή και ερμηνευτική
αντίληψη των συνεργαζόμενων
MOZART, L. Minuet σε ρε ελάσσονα (from Notebook for Wolfgang) από την
μουσικών.
ανθολογία Essential Keyboard Repertoire, Vol.1
TELEMANN, G. P. Fantasia σε σολ ελάσσονα (Allegro Moderato) από την
ανθολογία Essential Keyboard Repertoire, Vol 1 Διαφορές μεταξύ μελέτης Prima
Vista και μελέτης εκμάθησης
DUNCOMBE, W. Sonatina από την ανθολογία Essential Keyboard
νέων κομματιών
Repertoire, Vol.1
MORHANGE MOTCHANE, M. Le Tambourin (d’après Rameau), Gigue &
Gavotte Louis XIII από το βιβλίο Le Petit Clavier
Μελέτη Μελέτη
WITTHAUER, Ζιγκ από τη μέθοδο πιάνου για αρχάριους Charles Hervé και
κομματιών prima vista
Jacqueline Pouillard
Διόρθωση Διατήρηση
KUNZ, K.M. 200 Little Canons for 2 parts, op. 14 και ιδίως 15, 18 & 21.
λαθών ρυθμού και
 φράσεις 2ΥΠ2.3: Ομάδα Γ (Έργο κλασικής ή μετέπειτα περιόδου): παλμού
ανεξαρτήτως
2.2.8. Να αναπτύξει τρόπο HUMMEL, J.N. Σκωτσέζικος χορός από τη μέθοδο πιάνου για αρχάριους λαθών
παιξίματος ώστε να μπορεί να Charles Hervé και Jacquelline Pouillard Κοίταγμα των Αποφυγή
αποδίδει νέους μουσικούς όρους χεριών / κοιτάγματος
δυναμικής αγωγής όπως: fortissimo, HAYDN, F.G. German Dance (Moderato) από την ανθολογία Essential clavier κατά των χεριών /
pianissimo, mezzo forte, mezzo piano Keyboard Repertoire, Volume 1 τη διάρκεια clavier
του
KABALEVSKY, D. Waltz, αρ.13 από το έργο 24 Little Pieces, op.39 παιξίματος
Προσοχή στις Προσοχή στη
2.3 Μουσική 2.3.1. Να μάθει να αντιλαμβάνεται KHACHATURIAN, A. Andantino, αρ. 1 από το έργο Album for children λεπτομέρειες γενική εικόνα
τεχνοτροπία και τη διαδοχή των χρωματισμών,
ρυθμικών αλλαγών και άλλων ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, Γ.Α. Μινιατούρα 1 & 2 από τις Έξι Μινιατούρες - κομμάτια Στόχος είναι Στόχος είναι η
ερμηνεία πιάνου για παιδιά
στοιχείων του μουσικού έργου και οι ιδανικοί στυλιστική
πως η απόδοσή τους συμβάλλει δακτυλισμοί απόδοση του
στην ερμηνεία του έργου. ΣΚΑΡΒΕΛΗΣ, Μ. Αλφαβητάριο για πιάνο, και ιδιαίτερα τα κομμάτια Etude και η μουσικού
2.3.2. Να γνωρίσει και να μάθει να και Βοηθητικές γραμμές αντιμετώπιση περιγράμματ
παίζει μουσικά έργα του πιανιστικού των τεχνικών oς με όσες
SHOSTAKOVICH, D. March, αρ.1 από το έργο A childhood notebook, op. 69 προβλημάτων λεπτομέρειες
ρεπερτορίου του επιπέδου του.
του είναι δυνατό
MOZART, W.A Μενουέτο από τη μέθοδο πιάνου για αρχάριους Charles κομματιού ανά επίπεδο,
2.3.3. Να συνειδητοποιεί, να
Hervé και Jacquelline Pouillard. χωρίς την
εξωτερικεύει και να ενσωματώνει
όλο και περισσότερο στο παίξιμό επίλυση
BARTÓK, B. Andante, αρ.3 από το έργο For Children, Part 1: Hungarian επιμέρους
του τα συναισθήματα του και να melodies τεχνικών
αναπτύσσει τον προσωπικό του
ζητημάτων
τρόπο μουσικής έκφρασης. BRAHMS, J. Ένα μικρό βαλς από τη μέθοδο John Thompson's Modern
Απαγορεύοντ Η αφαίρεση
Course for the piano, Πρώτο Τεύχος αι οι και
2.3.4. Να εξοικειωθεί βαθμιαία με
παραλείψεις ομαδοποίηση
την εκτέλεση μουσικής ενώπιον BEETHOVEN, L.v. Russian Folk Song από την ανθολογία Essential Keyboard νοτών ή μέρους των
κοινού και να μάθει να ελέγχει τυχόν Repertoire, Vol 1. άλλων πληροφοριών
προβλήματα άγχους, σφιξίματος και στοιχείων της της μουσικής
μείωσης απόδοσης λόγω της BARTÓK, B. Sorrow, αρ. 7 από το έργο For Children, Vol. II: Slovakian Folk
 «έκθεσής του» σε άλλους Tunes μουσικής σημειογραφί
(προαιρετικά και ανάλογα με την σημειογραφί ας είναι
περίπτωση του μαθητή) ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ, Μ. Une rose s' effeuille από το έργο Παιδικά κομμάτια για ας αναγκαία για
πιάνο την γρήγορη
2.3.5 Να νιώσει τη χαρά της απόδοση του
μουσικής και την αισθητική MARTIN, G. Μπούγκι νο. 1 από τη μέθοδο πιάνου για αρχάριους Charles κειμένου
συγκίνηση από την ολοκληρωμένη Hervé και Jacqueline Pouillard
απόδοση και ερμηνεία των
Προτεινόμενη βιβλιογραφία για
μουσικών έργων που μαθαίνει και
διδασκαλία και αξιολόγηση της
παίζει 2ΥΠ3 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Εκ πρώτης όψεως ανάγνωση
PrimaVista
(PrimaVista)

5 Θεματικές ενότητες διδασκαλίας

2.4 Σύνδεση με 2.4.1 Να γνωρίσει περισσότερα
άλλες μουσικές στοιχεία για το πιάνο ως μουσικό • Βullard, Alan. Joining the Dots:
όργανο καθώς και εγνωσμένου A Fresh Approach to Piano
γνώσεις και
SIght-Reading. Βοοκ 2 ABRSM
δεξιότητες, κύρους πιανίστες και συνθέτες 2ΥΠ3.1: Aσκήσεις για βελτίωση της ταχύτητας επεξεργασίας της
Publishing , 2010
επιστήμες και πιανιστικών έργων πληροφορίας • Marlais Helen & Kevin Olson.
τέχνες και με την Sight Reading & Rhythm Every
2.4.2 Να συμμετέχει ως ενεργός Ασκήσεις που στοχεύουν στην επικέντρωση αποκωδικοποίησης
κοινωνία Day, Book 2A & 2B. The FJH
ακροατής σε συναυλίες για να περιορισμένου αριθμού σημειογραφικών πληροφοριών σε κάθε Music Company, 2005
αναπτύξει την κριτική του ικανότητα δραστηριότητα, ώστε να βελτιωθεί ο χρόνος επεξεργασίας του οπτικού • ABRSM. Piano Specimen Sight-
ερεθίσματος και να μετατραπεί γρήγορα σε κίνηση. Στοδεύτερο επίπεδο Reading Tests, Grade 2. ABRSM
και να δια μορφώσει το προσωπικό
αυτές οι δραστηριότητες περιορίζονται σε μια πληροφορία με Publishing, 2009.
του στύλ
συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (π.χ. οπτική αναγνώριση διαστημάτων 4ης, • Harris, Paul. Improve your
Sight-reading. Grade 2. Faber
2.4.3 Να γνωρίζει βασικά ανιόντα και κατιόντα).
Music, 2008.
πραγματολογικά και δομικά στοιχεία
• Faber, Nancy and Randal,
για τα μουσικά έργα που παίζει Piano Adventures Sightreading
όπως: συνθέτη και εποχή, Book, Level 2. Hal Leonard
2ΥΠ3. 1.1: Διαστηματική ανάγνωση με έμφαση στα διαστήματα 4ης - 6ης
τονικότητα και μορφή του έργου. 2012.
και 7η
2.4.4. Να συνδέει χρονολογικά τα
μουσικά κομμάτια που παίζει με
ζωγράφους τη συγκεκριμένης
εποχής καθώς και με τα είδη της
ζωγραφικής και τις διαφορετικές
τεχνοτροπίες που υιοθετούσαν
2.4.4. Να συνηθίσει να συνδέει τις
γνώσεις και τις δεξιότητές του στο
πιάνο βιωματικά σε σχέση με άλλα
μουσικά μαθήματα της ευρωπαϊκής
μουσικής, της ελληνικής
παραδοσιακής μουσικής και των
μουσικών συνόλων
2.4.5 Να έρθει σε επαφή με απλά
πιανιστικά έργα Ελλήνων συνθετών
και να διακρίνει τυχόν στοιχεία
παραδοσιακής μουσικής που
αξιοποιούνται
2.4.6. Να χρησιμοποιήσει βιωματικά
τις μουσικές έννοιες που διδάσκεται
στην Ευρωπαϊκή Μουσική- Θεωρία
και Πράξη
2.4.2 Να συνδέσει τα κομμάτια του
και τους συνθέτες με
συγκεκριμένους τόπους και
ιστορικές περιόδους για τις οποίες
έχει γνώση από το μάθημα της
• Faber, Nancy and Randal,
Accelerated Piano Adventures
Sightreading Book, Level 2. Hal
Leonard 2014.
• Faber, Nancy and Randal, I can
Read Music Book 2. Hal
Leonard, 2010.
• Bastien, Jane Smisor.A line a
day Sightreading Level 2. Kjos
Music Company, 1991.
[Ανάλογο παράδειγμα μπορεί να δημιουργήσει ο εκπαιδευτικός στα • Xαρατσή, Λιάνα. Μουσική
Ελληνικά] Ανάγνωση: Εγχειρίδιο για την
Prima Vista στο πιάνο. Edition
Orpheus, 2014.
• Pauline Hall.Piano Time 1.
2ΥΠ3.1.2: Ενίσχυση ρυθμικής ανάγνωσης με χρήση της μετρικής Oxford University Press, 2004.
προσέγγισης (ανά μονάδα μέτρου, για παράδειγμα στα 4/4, το μέτρημα • Burmeister, Helen. Keyboard
Sight reading. Mayfield
γίνεται: 1 - 2 - 3 - 4)
Publishing Company, 1991.
• Kember, John. Piano Sight-
Reading Volume 2: A Fresh
2 ΥΠ3.1.3: Ενίσχυση της ρυθμικής ανάγνωσης με χρήση ρυθμικών Approach. Schott, 2007.
δραστηριοτήτων και για τα 2 χέρια για το πιάνο ή και με χρήση του Hildeβrand Monika, ed. Piano
σώματος ή των ξύλινων στοιχείων του οργάνου. Επικέντρωση σε αξίες Varieté. Universal Edition, 2008.
ογδόων, δεκάτων έκτων και παρεστιγμένων μισών και τετάρτων
Προτεινόμενη βιβλιογραφία για
2ΥΠ3.1.4: Συνδυασμός ρυθμικής ανάγνωσης και μελωδικής κίνησης :Tα διδασκαλία και αξιολόγηση του
δύο χέρια παίζουν μαζί με παράλληλη κίνηση κοινές ρυθμικές αξίες Αυτοσχεδιασμού και
Δημιουργίας στο Πιάνο
 Γεωγραφίας, της Ιστορίας και της
Ιστορίας Τέχνης
2.4.7. Να θέτει ως σημεία αναφοράς
τα κοινά χαρακτηριστικά στην
Μουσική και την Τέχνη (ζωγραφική,
γλυπτική, αρχιτεκτονική) της εποχής
που γράφτηκε το έργο
2.5 Μουσική 2.5.1 Να αποκτήσει αυξανόμενη
δημιουργικότητα συνειδητότητα των εκφραστικών
και σύμπραξη δυνατοτήτων του οργάνου
2.5.2 Να αποκτήσει αυξανόμενη
συνειδητότητα των δομικών
στοιχείων και σχέσεων ενός
κομματιού, τα οποία με τη σειρά
τους θα αποτελέσουν την πρώτη ύλη
για την δική του μουσική
δημιουργία.
2ΥΠ3.2:Aσκήσεις για την αναγνώριση κανονικοτήτων (patterns) • Chung, Brian & Dennis
Thurmond. Improvisation at
Οι δραστηριότητες αυτές στοχεύουν στην ανάπτυξη της κατ'εξοχήν the Piano: A systematic
δεξιότητας που είναι υπεύθυνη στο μεγαλύτερο βαθμό για την approach for the classically
αποτελεσματικότερη εκτέλεση της Prima Vista. Οι κανονικότητες αυτές trained pianist. Alfred
είναι μελωδικές, ρυθμικές, αρμονικές και μορφολογικές και επιτρέπουν Publishing, 2007.
• Faber, Nancy & Randall Faber.
στη συνολική αντίληψη σημειογραφικών δεδομένων, αντί της
Discover Blues Improvisation.
μεμονωμένης αποκωδικοποίησης των μουσικών συμβόλων. Στο δεύτερο Hal Leonard, 1997.
επίπεδο οι δραστηριότητες αυτές επικεντρώνονται κυρίως σε • ABRSM: Musicianship in
αναγνωρίσεις συνδιασμένων ρυθμικών σχημάτων και διαστημάτων, Practice, Book I, Grades 1-3,
καθώς και πρώτων αρμονικών σχηματισμών (π.χ.συγχορδιών). ABRSM Publishing, 1996.
• Willard, Palmer & Morton
Manus. Alfred's Basic Adult
Piano Course. Level 2. Alfred
2ΥΠ3.2.1: Αναγνώριση ρυθμικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. Publishing Company, 1984.
Επικέντρωση σε αξίες ογδόου, δεκάτου έκτου, παρεστιγμένου μισού και Emonts, Fritz.Europäische
τετάρτου και στις αντίστοιχες παύσεις τους Klavierschule, Band 1. Schott,
1992.

2ΥΠ3.2.2: Αναγνώριση μελωδικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο.

Ο μαθητής ειδικότερα στον Επικέντρωση σε διαστήματα 4ης, 6ης και 7ης Προτεινόμενη βιβλιογραφία για
Αυτοσχεδιασμό και δημιουργία στο διδασκαλία και αξιολόγηση της
Πιάνο (2ΥΠ4/ΠΔ2) αρχικά Μουσικής Σύμπραξης
επιδιώκεται: 2ΥΠ3.2.3: Αναγνώριση αρμονικών κανονικοτήτωνστο μουσικό κείμενο.
Eπικέντρωση σε συγχορδίες I - IV και V στις κλίμακες Ντο, Σολ και Φα
2.5.3. Να αναπτύξει κριτική ακοή με
μείζονες καθώς και στις σχετικές ελάσσονες • Cornick, Mike Diverse, 4 Afro -
άμεση μουσική ανταπόκριση
Carriben Songs for 5 Right
Hands at 1 Piano. Universal

2.5.4. Να κατανοήσει βιωματικά όλα
τα βασικά στοιχεία της μουσικής
γλώσσας, αποκτώντας μια
ολοκληρωμένη αντίληψη της
αρμονίας, του ρυθμού και της
φόρμας
2.5.5. Να ενισχύσει τη δημιουργική
εκτέλεση χωρίς την χρήση μουσικής
σημειογραφίας διευκολύνοντας
αργότερα την απομνημόνευση
κομματιών και την επικέντρωση στο
μουσικό και ερμηνευτικό
περιεχόμενο αντί της σημειογραφίας
2.5.6. Να αυξήσει την
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου
2.5.7. Να ενεργοποιήσει τη
φαντασία του και να εκφράζεται
κατά τρόπο προσωπικό και
Edition, 2014.
• Vandall, Robert. Celebrated
Keyboard Ensembles: 9 Single-
Line Arrangements for 4 or 6
Late Elementary to
(PaulineHall, PianoTime 1) Intermediate Students. Alfred
Publishing, 2010.
• Faber, Nancy and Randal,
Accelerated Piano Adventures
2ΥΠ3.2.4: Προετοιμασία για αναγνώριση μορφολογικών κανονικοτήτων. for the older beginner, Book 2.
Επικέντρωση σε μορφές τύπου ερώτησης - απάντησης που εναλλάσσονται Hal Leonard 2006.
ανάμεσα στα χέρια ή μεταφέρονται με μορφή αλυσίδας • Bastien, Jane Smisor. Duet
Favorites, Level 2. Kjos Music
Company, 1997.
2ΥΠ3.3:Δραστηριότητες για την ενίσχυση της αντίληψης της
τοπογραφίας του πληκτρολογίου
Δραστηριότητες που στοχεύουν στην εξοικείωση του μαθητή με το όργανο
και την τοπογραφία του ώστε να περιοριστεί κατά το δυνατόν η οπτική του
επαφή με το πληκτρολόγιο κατά τη διάρκεια της εξάσκησης για την Prima
Vista. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να εμπλουτιστούν με
δραστηριότητες που στοχεύουν στην ενίσχυση της περιφερειακής όρασης
κατά τη διάρκεια της οπτικής επεξεργασίας του κειμένου, έτσι ώστε ο
μαθητής να επεξεργάζεται το μέγιστο αριθμό πληροφοριών από όλο το
μουσικό κείμενο, αντί να εστιάζει στο σημείο που εκείνη τη στιγμή εκτελεί.
Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να γίνονται ακόμη και κατά τη διάρκεια
άλλων θεματικών, όπως για παράδειγμα η εκτέλεση μουσικής κλίμακας με
κλειστά μάτια ή η χρωματική υπογράμμιση της γραμμής του κειμένου που
πρέπει να εστιάσει ο μαθητής.
πρωτότυπο
2.5.8. Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
2.5.9. Να αναπτύξει ικανότητες
σύμπραξης και προσαρμογής σε
αυτοσχεδιαστικές εκτελέσεις με
άλλους μουσικούς
2.5.10. Να εφαρμόσει θεωρητικές
μουσικές γνώσεις στην πράξη μέσω
του αυτοσχεδιασμού και της
σύνθεσης
2.5.11. Να πειραματιστεί με τη
διαδικασία της άτυπης μάθησης
Ο μαθητής ειδικότερα στον
Αυτοσχεδιασμό και δημιουργία στο
2ΥΠ3.3.1: Χρήση χρωμάτων (highlighter) στις νότες ώστε να
σηματοδοτείται η κίνηση του βλέμματος
2YΠ3.3.2: Εξάσκηση χρωματικών κλιμάκων και αποστάσεων οκτάβας με
αντικατάσταση δακτύλων με κλειστά μάτια
(Helen Burmeister, Keyboard SIght Reading)
2YΠ3.4: Δραστηριότητες για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση της
ακουστικής αγωγής
Παρά το γεγονός ότι αυτές οι δραστηριότητες αυτής της θεματικής
ενότητας δε στοχεύουν αποκλειστικά και μόνο στην βελτίωση της Prima
Vista, εν τούτοις όταν σχεδιάζονται προσεκτικά και προηγούνται την
αντίστοιχης εμπειρίας βοηθούν σημαντικά στη βελτίωσή της. Η
καλλιέργεια της ακουστικής αγωγής συνοδεύει την πορεία των
θεωρητικών μαθημάτων και επικεντρώνεται στo δεύτερο επίπεδo σε
ακουστική ενίσχυση διαστημάτων και ακουστική αναγνώριση ρυθμικής
αγωγής.
Πιάνο (2ΥΠ4/ΠΔ2) μέχρι το τέλος
του δευτέρου επιπέδου
επιδιώκεται: 2YΠ3.4.1: Ασκήσεις τραγουδιού και συνοδείας ώστε να ενισχυθεί η
ακουστική αντίληψη διαστημάτων . Επικέντρωση στα διαστήματα 2ας -
3ης - 5ης - 8ης

2.5.12. Να αυτοσχεδιάσει ρυθμικά

και μελωδικά στο πιάνο
εξερευνώντας όλο το πληκτρολόγιο

2.5.13. Να δημιουργεί ηχοϊστορίες ή

άλλους περιγραφικούς
αυτοσχεδιασμούς στο πιάνο με
ποικιλία ηχοχρωμάτων
2.5.14. Να έχει την εμπειρία του
στυλιστικού αυτοσχεδιασμού
συνθέτοντας - με απλά μουσικά
μέσα και οδηγίες - μουσικό κομμάτι
βασισμένο σε δοσμένο πρότυπο
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις στον Αυτοσχεδιασμό και
δημιουργία στο Πιάνο (2ΥΠ4/ΠΔ2):
2YΠ3.4.2: Ακρόαση από το δάσκαλο 2 χορών με διαφορετική ρυθμική
αγωγή (για παράδειγμα, μινουέτου και ταγκό, και εντοπισμός της
διαφοροποίησης από το μαθητή)
2YΠ3.5:Δραστηριότητες για την ενίσχυση των συνθηκών πραγματικής
εξάσκησης Prima Vista
Αυτές οι δραστηριότητες έχουν σαν στόχο τη δημιουργία περιβάλλοντος
εξάσκησης Prima Vista, όπου αποφεύγονται οι διορθώσεις των λαθών, και
διασφαλίζεται η εκτέλεση του κομματιού σε σταθερό tempo. Για την
απόκτηση μεγαλύτερης εμπειρίας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η έκθεση
σε λιγότερο προβλέψιμα σημειογραφικά περιβάλλοντα, με χρήση
εναλλακτικής μουσικής σημειογραφίας, τα οποία επίσης ενδυναμώνουν
την αίσθηση άμεσης ανταπόκρισης, ακόμη και σε κάποιο απρόβλεπτο
 μουσικό ερέθισμα.

2.5.15. Να αναπτύξει ο μαθητής τα

αντανακλαστικά για άμεσες τεχνικές
επίλυσης μουσικών προβλημάτων 2ΥΠ3.5.1:Εξάσκηση μεδύο χέρια και συνοδεία με το δάσκαλο

2.5.16.Να αντιμετωπίζει ο μαθητής

με αυτοπεποίθηση την εκτέλεση 2ΥΠ3.5.2 Εξάσκηση με εναλλαγή παραδοσιακής και μη συμβατικής
ενός άγνωστου μουσικού κομματιού σημειογραφίας πιάνου
που ο ίδιος το διαμορφώνει την ώρα
της δημιουργίας του, αποκτώντας
μεγαλύτερη συστηματικότητα και
αυτονομία στη μουσική του εξέλιξη

2.5.17. Να αναπτύξει ο μαθητής την

κριτική ικανότητα και τη δυνατότητα
άμεσης επιλογής ανάδειξης και
αφαίρεσης στοιχείων κατά τη
διαδικασία δημιουργίας ενός
μουσικού κομματιού, ώστε να
υπογραμμιστούν και να
αναδειχθούν όλα τα μουσικά (Monika Hildebrand, Piano Variété, Universal edition)
χαρακτηριστικά του

Ο μαθητής ειδικότερα ως προς τη 2ΥΠ4 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Δραστηριότητες ανάπτυξης

Μουσική Σύμπραξη (2ΥΠ4/ΠΔ3) συμπληρωματικών /υποστηρικτικών γνώσεων και δεξιοτήτων στο πιάνο:
αρχικά επιδιώκεται:
Αποτελείται από 3 Πεδία Δραστηριοτήτων (ΠΔ):

ΠΔ 1: Συμπληρωματικές Μουσικές γνώσεις

2.5.18. Να αναπτύξει ρυθμική
πειθαρχία, ώστε να μπορεί να ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο και
συμπράξει με άλλους μουσικούς
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.

2.5.19. Να αναπτύξει ικανότητες

προσαρμογής της έντασης και της
ποιότητας του ήχου ανάλογα με τη
μουσική ισορροπία της ομάδας
ΠΔ1: Συμπληρωματικές Μουσικές Γνώσεις
-Ο μηχανισμός του πιάνου/διαδικασία παραγωγής ήχου
- Ονόματα φθόγγων εκτός πενταγράμμου με βοηθητικές γραμμές

- Διάρκειες-παύσεις/ οι αξίες –παύσεις ονομαστικά

2.5.19. Να εξοικειωθεί με έννοιες
και διαδικασίες όπως το κούρδισμα - Μέτρο κομματιού/ Επεξήγηση περιεχομένου αριθμητή- παρονομαστή
και η άμεση μουσική ανταπόκριση
σε διαφορετικές μουσικές - Απλοί μουσικοί όροι και σημάδια (π.χ. Da capo)
αντιλήψεις και ερμηνείες
- Διαστήματα αριθμητικά, χωρίς επιπλέον χαρακτηρισμό

- Τονικότητα κομματιού/ Κύριες συγχορδίες

2.5.20. Να αυξήσει την
- Εντοπισμός μετατροπιών με βάση την αρχική παρατήρηση του ξένου
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
προς την αρχική τονικότητα φθόγγου
χρήσης του μουσικού οργάνου ως
όργανο συνεργασίας - Παρακολούθηση των αλλαγών στις δυναμικές (ξαφνικές/σταδιακές) και
γνώση της ορολογίας-λειτουργικότητας για το κάθε σημάδι

- Μοτίβο και παρακολούθησή του ως δομικό στοιχείο/ φόρμα ΑΒ-ΑΒΑ-

2.5.21. Να αναπτύξει την ταχύτητα
ΑΒΑ΄
επεξεργασίας της πληροφορίας
(ακουστικής και οπτικής) και να - Διάκριση ομοφωνικού/πολυφωνικού στυλ και παρακολούθηση μιμήσεων
βελτιώσει την Prima Vista του
- Εθνικότητα Συνθέτη

2.5.22. Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
2.5.23. Να αναπτύξει ικανότητες
αυτοσχεδιασμού και να εκτεθεί σε
περιβάλλον άτυπης μάθησης σε
συνεργασία με άλλους μουσικούς
2.5.24. Να διευρύνει το ρεπερτόριο
με το οποίο ασχολείται ενεργητικά
ως εκτελεστής
Ο μαθητής ειδικότερα ως προς τη
Μουσική Σύμπραξη (2ΥΠ4/ΠΔ3)
μέχρι το τέλος του δευτέρου
επιπέδου στη επιδιώκεται:
2.5.25. Να μπορεί να παίζει με τη
συνοδεία του δασκάλου κομμάτια
στα οποία η συνοδεία είναι ρυθμικά
περίπλοκη και περιλαμβάνει πολλά
- Ονομασία Περιόδου σύνθεσης και χρονικό πλαίσιο
2ΕΔΜ: Ενδεικτικές Δραστηριότητες και Μέσα
2ΕΔΜ1 Άνοιγμα του πιάνου ώστε να φανεί ο μηχανισμός του και
παρακολούθηση της πορείας των σφυριών σε περιπτώσεις καλής ή
ελλειμματικής απελευθέρωσης των πλήκτρων στο non legato παίξιμο
2ΕΔΜ2 Παίξιμο από τον καθηγητή για να ρωτηθεί ο μαθητής σχετικά με τη
διάθεση που του δημιουργείται με το πρώτο άκουσμα ενός έργου, τις
εντυπώσεις του από τη σχέση τίτλου και περιεχομένου ή για να διακρίνει
το είδος συνήχησης, δηλαδή αν το έργο συντίθεται από μελωδία –
συνοδεία (ομοφωνία) ή από δύο φωνές (πολυφωνία) και ακόμη να
εντοπίσει και να αποδώσει φωνητικά το βασικό θέμα ή μοτίβο.
2ΕΔΜ3 Εντοπισμός και παρακολούθηση των συστατικών στοιχείων του
κομματιού (μελωδία, συνοδεία) και επιδίωξη εντοπισμού κυρίων
συγχορδιών μέσα από την σπασμένη μορφή
2ΕΔΜ4 Χρήση της μέτρησης διαστημάτων προκειμένου να μάθει
ευκολότερα ο μαθητής τη συνοδεία, καθώς θα την αντιληφθεί ως μία από
ης
τις τρεις πιθανές εκδοχές της βασικής συγχορδίας. Δηλαδή είτε ως 3 και
ης ης ης ης ης
5 , είτε ως 3 και 6 και είτε ως 4 και 6 χωρίς να γίνει ειδική μνεία
στην έννοια των αναστροφών της συγχορδίας. Η συνοδεία γίνεται
αντιληπτή ως ομάδες φθόγγων της συγχορδίας και όχι ως πολλές
ξεχωριστές, άσχετες μεταξύ τους νότες.
2ΕΔΜ6 Διακόσμηση του στούντιο πιάνου με χρονολογικούς
πίνακες/ιστορική γραμμή για συνθέτες και μουσικές περιόδους, με
πίνακες σχέσης μεγάλων συνθετών ως δασκάλου/μαθητή, με
κατασκευαστικά σχεδιαγράμματα των προγονικών μορφών και του
διαφορετικά στυλ (alberti, jazz κ.λπ)
2.5.26. Να παίζει με άλλους
μουσικούς (πιανίστες, τραγουδιστές
ή μουσικούς άλλων οργάνων)
κομμάτια ή διασκευές κομματιών
κατάλληλες για το επίπεδό του
2.5.27. Να παίζει διασκευές
τραγουδιών στο πιάνο με συνοδεία
φωνής ή άλλου οργάνου με χρήση
παρτιτούρας ή με άτυπη μάθηση
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις ειδικότερα ως προς τη
Μουσική Σύμπραξη (2ΥΠ4/ΠΔ3):
2.5.28. Να εκτεθεί o μαθητής σε
διαφορετικές προσεγγίσεις μάθησης
μέσω διαρκούς ανατροφοδότησης
και προσαρμογής από τη μουσική
ομάδα ή ακόμη και σε περιβάλλοντα
άτυπης μάθησης
πιάνου, κ.ά.
2ΕΔΜ7 Δημιουργία από τον εκπαιδευτικό φύλλου πληροφοριών και
ανάλυσης για τα κομμάτια που μελετά ο μαθητής για την τελική εξέταση.
2ΕΔΜ8 Χρήση ερωτηματολογίου ή ρουμπρίκας αυτοαξιολόγησης του
μαθητή.
2ΕΔΜ9 Δημιουργία ολιγόλεπτου βίντεο ή σειράς βίντεο οδηγιών από τον
καθηγητή που μπορεί να βρίσκεται διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του
σχολείου όπου συγκεντρώνεται το υλικό μαθημάτων με θέματα όπως:
σωστή/λάθος θέση στο πιάνο και το πληκτρολόγιο, κίνηση δακτύλων-
καρπού-πήχεως-ώμου για τις διαφορετικές αρθρώσεις παιξίματος, κίνηση
καρπού για το φραζάρισμα και το παίξιμο συγχορδιών, τεχνικές μελέτης
για συγκεκριμένο κομμάτι κ.ά.
2ΕΔΜ10: Εμπέδωση δύσκολου ρυθμικού σχήματος με παλαμάκια και
φωνή σε περίπτωση αρχικής αδυναμίας παιξίματος του.
ΠΔ2: Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία
στο πιάνο
2ΠΔ2.1: Ελεύθερος Αυτοσχεδιασμός
O ελεύθερος αυτοσχεδιασμός μπορεί να ξεκινήσει στα αρχικά στάδια
μακριά από το πιάνο με τη χρήση της φωνής, με μίμηση ήχων του
σώματος, με σφυρίγματα, με συνδυασμό κινήσεων και ήχων (π.χ.
παλαμάκια), και σταδιακά να μεταφέρεται στο όργανο, όπου μπορεί να
αποκτήσει συγκεκριμένη θεματική (π.χ. βροχή ). Ο μαθητής μπορεί να
 παίζει με τα δάχτυλα ή με μη συμβατικό τρόπο (π.χ. με αγκώνες ή να
2.5.29. Να μαθαίνει να τσιμπάει τις χορδές) ανακαλύπτοντας έτσι τα ηχοχρώματα του οργάνου.
αντιμετωπίζει με αυτοπεποίθηση το
περιβάλλον της πρόβας και την
αλληλεπίδραση της μουσικής
ομάδας Στο δεύτερο επίπεδο η δημιουργία ηχοϊστοριών δεν έχει μόνο τίτλο (π.χ.
βροχή), αλλά και συγκεκριμένη αφήγηση, ώστε να αυξηθεί η διάρκειά
2.5.30. Να αναπτύξει την κριτική τους και να φτάσει τα 1 με 2 λεπτά. Για παράδειγμα, η πορεία της βροχής
ικανότητα και τη δυνατότητα περιγράφεται αναλυτικά από την ηλιοφάνεια, τα πρώτα σύννεφα, το
άμεσης επιλογής ανάδειξης και δυνάμωμα της βροχής, την αραίωσή της και την επάνοδο της ηλιοφάνειας.
αφαίρεσης στοιχείων από τη δική Οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν και υλικά για να
του ερμηνευτική προσέγγιση ώστε πειραματιστούν με τους ήχους του προετοιμασμένου πιάνου (π.χ. χαρτιά,
το τελικό ομαδικό μουσικό καλαμάκια κ.λπ.)
αποτέλεσμα να είναι άρτιο

2ΠΔ2.2:Αυτοσχεδιασμός με συνοδεία δασκάλου

Η συνοδεία από τον δάσκαλο δημιουργεί ένα σταθερό περιβάλλον

αυτοσχεδιασμού, πάνω στο οποίο μπορούν να εξερευνηθούν
δημιουργικά από το μαθητή διάφορες μουσικοί παράμετροι, όπως για
παράδειγμα δυναμικές, αρθρώσεις, ρυθμικά σχήματα, περιοχές του
πιάνου, διαφορετικά tempi κ.λπ. Αρχικά στα πρώτα στάδια μπορούν να
δίνονται αρκετοί περιορισμοί (π.χ. αυτοσχεδιασμός πάνω σε ορισμένες
νότες που συμβαδίζουν με την αρμονία) ώστε να εξασφαλίζεται το
μουσικό αποτέλεσμα, και να αυξάνει η αυτοπεποίθηση του μαθητή.
Σταδιακά δίνεται μεγαλύτερη ελευθερία, ώστε ο μαθητής να
πειραματίζεται με πολλές διαφορετικές παραμέτρους ταυτόχρονα.
Σε αυτό το επίπεδο η συγκεκριμένη θεματική ενότητα επικεντρώνεται σε
συνοδεία με ostinato ή αρμονική συνοδεία, όπου ο μαθητής
χρησιμοποιεί περιορισμένες νότες, αλλά ελεύθερα ρυθμικά σχήματα, και
ανταποκρίνεται στο tempo, τις δυναμικές αλλαγές και τη μουσική έκφραση
που δίνεται από το δάσκαλο. Επίσης μπορεί να αλλάζει οκτάβες, περιοχές
του πληκτρολογίου και να χρησιμοποιεί και το pedal για μεγαλύτερη
ηχοχρωματική ποικιλία.

2ΠΔ2.3: Μελωδικός αυτοσχεδιασμός

Με το μελωδικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής εξοικειώνεται με τη μελωδική

παραλλαγή, αποκτώντας έτσι καλύτερα την αίσθηση της μελωδικής
πορείας, των διαστημάτων και των μορφών τους, της ποιότητάς τους, και
της δομής της φράσης. Επιπλέον εξοικειώνεται δημιουργικά με τους
μελωδικούς τονισμούς και τα στυλιστικά μελωδικά ποικίλματα.

Το δεύτερο επίπεδο επικεντρώνεται σε αυτοσχεδιασμό μελωδικών

μοτίβων από το ένα χέρι σε δοσμένες νότες, με δυνατότητα εξερεύνησης
όλου του πληκτρολογίου, ενώ με το δεύτερο χέρι ο μαθητής παίζει μια
σταθερή δομή (συγχορδία ή θέση).
(Fritz Emonts, The European Piano Method, Volume 1)

2ΠΔ2.4: Ρυθμικός αυτοσχεδιασμός

Με το ρυθμικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής μπορεί να βιώσει καλύτερα το

ρυθμό, είτε με τη μορφή της σταθεροποίησης του παλμού, όπως
χρειάζεται στα πρώτα στάδια, είτε με τη σταδιακή εξοικείωση με
δυσκολότερα ρυθμικά σχήματα.

Στο δεύτερο επίπεδο προτείνεται αυτοσχεδιασμός με ρυθμικά σχήματα σε

μια νότα, είτε στην ίδια θέση, είτε σε διάφορες οκτάβες με σταθερό παλμό
που δίνεται από τον δάσκαλο στο πιάνο ή με κάποιο ρυθμικό όργανο. Τα
ρυθμικά σχήματα αρχικά μπορούν να εκτελούνται με μίμηση του
δασκάλου και συνεπώς μπορούν να περιλαμβάνουν πολύπλοκες δομές
όπως συγκοπές, αντιχρονισμούς, κ.λπ., ενώ στην επόμενη φάση θα πρέπει
μαθητής να εξερευνά τις δικές του ρυθμικές παραλλαγές.
(Brian Chung & Dennis Thurmond, Improvisation at the Piano)

2ΠΔ2.5:Στυλιστικός αυτοσχεδιασμός

Ο αυτοσχεδιασμός αυτός συνδυάζει στοιχεία όλων των τύπων

αυτοσχεδιασμού, με στόχο ο μαθητής να χρησιμοποιεί τα μουσικά
χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τα διαφορετικά είδη του πιανιστικού
ρεπερτορίου. Για παράδειγμα, ένα είδος στυλιστικού αυτοσχεδιασμού
είναι ο ρυθμικός αυτοσχεδιασμός με συνοδεία τύπου ροκ μπαλάντας ή ο
μελωδικός αυτοσχεδιασμός σε δοσμένη παραδοσιακή αρμονία που
μπορεί να θυμίσει κλασική μορφή θέματος και παραλλαγών. Παιδαγωγικά
έχει τεράστια σημασία για το μάθημα του κλασικού πιάνου, αφού μπορεί
να αποτελέσει μια βιωματική δημιουργική εξοικείωση για είδη, τα οποία
φαινομενικά μπορεί να φαντάζουν μακρινά για το σύγχρονο έφηβο, από
αισθητικής πλευράς. Στα πρώτα στάδια μπορεί να χρησιμοποιηθεί η
παιδαγωγική προσέγγιση της άτυπης μάθησης, μιας διαδικασίας που
διευκολύνει την αυτοσχεδιαστική προσέγγιση της μουσικής.

Σε αυτό το επίπεδο μπορεί να γίνει χρήση των βασικών μουσικών

παραμέτρων ενός κομματιού - το οποίο διδάσκεται ο μαθητής - ώστε ο
ίδιος να δημιουργήσει ένα δικό του στο ίδιο στυλ. Για παράδειγμα,
οδηγίες για αυτοσχεδιασμό με χρήση διαστημάτων 3ης με αντίθετη κίνηση
και από τα 2 χέρια, και στην συνέχεια εκτέλεση cluster 3 νοτών μπορεί να
οδηγήσει σε αυτοσχεδιαστικό κομμάτι στο πνεύμα του κομματιού του
RossLeeFinneyBrokenThirdsand 3 White-NoteClusters.

(Ross Lee Finney, Broken Thirds and 3 White-Note Clusters)

ΠΔ3: Περιεχόμενο: Μουσική Σύμπραξη

2ΠΔ3.1: Χρήση παιδαγωγικού υλικού με συνοδεία του δασκάλου ή άλλου

έμπειρου μουσικού στο πιάνο. Το υλικό μπορεί να προέρχεται από
μεθόδους εκμάθησης πιάνου που πολλές φορές περιλαμβάνουν και
συνοδευτικό κομμάτι για το δάσκαλο από τα πρώτα στάδια εκμάθησης ή
από κατάλληλες διασκευές

2ΠΔ3.2: Παιδαγωγικό υλικό διαμορφωμένο για 2 ή περισσότερους νέους

πιανίστες. Υπάρχει μεγάλο εύρος διασκευών για 2-4 πιανίστες σε ένα
πιάνο σε δύο πιάνα ή σε πολλά ηλεκτρικά όργανα.To μουσικό υλικό
ανάλογα με τη διασκευή μπορεί να προσαρμοστεί για συνοδεία από
σύνολο άλλων μονοφωνικών οργάνων (φλάουτο, βιολί κ.λπ).

(Carol Matz, Piano for Two, Book 2)

2ΠΔ3.3: Διασκευές δημοφιλών τραγουδιών για φωνή και πιάνο ή σύνολα
με πιάνο. Στα αρχικά στάδια είναι πολύ χρήσιμο και δημιουργικό για τους
μαθητές από άποψη ακουστικής αγωγής να χρησιμοποιηθούν τεχνικές
άτυπης μάθησης, δηλαδή εκμάθηση χωρίς τη χρήση παρτιτούρας, αλλά με
το αυτί. Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές μπορούν να αναπτύξουν την
ακουστική τους αγωγή και κυρίως να συμπράξουν με μουσικούς της
ηλικίας τους με έναν τρόπο που τους είναι πολύ οικείος από το χώρο της
ποπ μουσικής και της εφηβικής ροκ μπάντας. Με την άτυπη μάθηση
μαθαίνουν ακουστικά το τραγούδι / κομμάτι την ώρα της πρόβας και
αναπτύσσουν δεξιότητες ηχητικής προσαρμογής που δύσκολα μπορούν να
τις αναπτύξουν στα αρχικά επίπεδα εκμάθησης οργάνου με παρτιτούρα. Ο
δάσκαλος φυσικά μπορεί να χρησιμοποιεί παρτιτούρες και να διδάσκει
μέσω μίμησης.

(http://www.onlinesheetmusic.com/let-it-go-five-finger-piano-
p442938.aspx)

ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ
ΓΝΩΣΕΩΝ-
ΣΤΟΧΟΙ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ-
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
3.1. Μουσική Ο μαθητής μέχρι το τέλος του
Ανάγνωση και τρίτου επιπέδου επιδιώκεται:
Τεχνική του 3.1.1. Να αποκτήσει περισσότερο
πιάνου άνεση και έλεγχο της ισορροπίας
του σώματος όταν παίζει πιάνο
3.1.2. Να παίζει με κατάλληλη
τοποθέτηση και στάση χεριών,
καρπών, δακτύλων καθώς και των
πηχέων, των βραχιόνων και των
ώμων σε σχέση με το υπόλοιπο
σώμα και χωρίς να σφίγγεται
3.1.3 Να γνωρίσει τις δυνατότητες
κίνησης των διαφόρων μερών του
σώματός του
3.1.4. Να αποκτήσει περισσότερη
άνεση και ευχέρεια στο παίξιμό του,
και να αναπτύξει νέες τεχνικές, όπως
η εκτέλεση της απλής τρίλιας,
ποικιλμάτων, κ.α.
3.1.5. Να κάνει με άνεση το
ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΠΙΑΝΟ: ΕΠΙΠΕΔΟ 3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΙ, ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
3ΥΠ Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Κλίμακες, Αρπισμοί, Συγχορδίες 3Α1. Ο μαθητής αξιολογείται
δια της ακροάσεως στα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο μαθητής στο τρίτο επίπεδο, επαναλαμβάνει τις κλίμακες που μαθήματα καθ’ όλη τη διάρκεια
διδάχθηκε στο δεύτερο επίπεδο, σε μεγαλύτερη ταχύτητα. Διδάσκεται του σχολικού έτους για την
επιπλέον τη φα δίεση, ντο δίεση, σολ δίεση, ρε δίεση και λα δίεση πρόοδό του και το βαθμό
ελάσσονα, που είναι σχετικές ελάσσονες μειζόνων κλιμάκων που έχει ήδη επίτευξής των στόχων του
διδαχθεί. Ιδιαίτερα οι ελάσσονες με διέσεις και με τις ιδιαιτερότητες που μαθήματος σύμφωνα με το
παρουσιάζουν στους δακτυλισμούς, διδάσκονται με σκοπό να κανονιστικό πλαίσιο αλλά και
συμπληρωθεί μία σειρά από βασικές μείζονες κλίμακες με τις σχετικές διαγνωστικά για διαπίστωση
τους ελάσσονες, αλλά και να εξοικειωθούν οι μαθητές με τις νέες του επιπέδου στο οποίο ανήκει.
δακτυλοθεσίες που προκύπτουν από την ομαδοποιημένη μορφή των Στη Prima Vista, o
μαύρων πλήκτρων. Επίσης, οι μαθητές εισάγονται στην έννοια της εκπαιδευτικός μπορεί να
χρωματικής κλίμακας, η διδασκαλία της οποίας στοχεύει στη θεωρητική επιλέξει 1-2 δραστηριότητες
κατάρτιση των μαθητών και στη βελτίωση των τεχνικών τους δεξιοτήτων. για το υποχρεωτικό πιάνο σε
Επιπλέον, οι μαθητές εμβαθύνουν στις τρίφωνες συγχορδίες, ενώ κάθε διδακτική ώρα πιάνου.
παράλληλα εισάγονται σιγά σιγά σε τρίφωνες συγχορδίες με Λόγω της συμπληρωματικού
διπλασιασμένη τη θεμέλιο (“ανοιχτή” θέση) σε μορφή αρπίσματος χαρακτήρα των θεματικών
τεσσάρων φθόγγων σε μία οκτάβα. Παράλληλα, ως προετοιμασία για το ενοτήτων συνιστάται σε κάθε
μάθημα της αρμονίας, οι μαθητές εμβαθύνουν σε απλές συνδέσεις - μάθημα να χρησιμοποιούνται
διαδοχές των συγχορδιών, ώστε να αντιληφθούν περισσότερο α) την δραστηριότητες από
πέρασμα του αντίχειρα κάτω από το
2ο, 3ο και 4ο δάκτυλο
3.1.6. Να μάθει σταδιακά την
επέκταση της παλάμης, για να
ανταποκριθεί στην εισαγωγή
μεγαλύτερων διαστημάτων
3.1.7. Να αρχίσει να κάνει με
περισσότερη άνεση μεταθέσεις ή
διασταύρωση χεριών
3.1.8. Να μπορεί να χρησιμοποιεί
ολοένα και μεγαλύτερη έκταση του
πιάνου με πηδήματα, αλλαγές
θέσεων και συγχορδιών
3.1.9 Να αποδίδει ορθά διαδοχές
ρυθμικών αξιών, παύσεις, πιο
πολύπλοκα ρυθμικά σχήματα,
συγκοπές, αντιχρονισμούς, ενδείξεις
ρυθμικής αγωγής (accelerando κ.ά.)
και αλλαγές μέτρων εντός των
κομματιών
3.1.10. Να αποκτήσει ανεξαρτησία
των δύο χεριών μέσα από παιγνιώδη
γυμνάσματα και από το υλικό που
μελετά
3.1.11. Να διαβάζει και να παίζει με
μεγαλύτερη άνεση σε νέο κομμάτι ή
άσκηση που μαθαίνει, τους
φθόγγους, οι οποίοι μπορεί να
εκτείνονται σε όλο το εύρος του
πενταγράμμου και στα δύο κλειδιά
(Σολ και Φα) και στις βοηθητικές
γραμμές πάνω και κάτω από το
πεντάγραμμο αντίστοιχα στα δύο
ακουστική σχέση τονικής-δεσπόζουσας, που δίνει την “τονική αίσθηση” και διαφορετικές θεματικές
η οποία αποτελεί και την απλούστερη συνοδευτική βάση, είτε β) τη σχέση ενότητες.
τονικής υποδεσπόζουσας. Στις Συμπληρωματικές μουσικές
Τέλος, η διδασκαλία των αρπισμών και των συγχορδιών στοχεύει στην γνώσεις (ΠΔ1) η αξιολόγηση θα
εμπέδωση και “οπτικοποίηση” βασικών δομών και στοιχείων της αρμονίας, γίνεται δι΄ ακροάσεως με
ενώ η χρήση και εφαρμογή τους είτε ως αυτούσιες συγχορδίες, είτε ως συζήτηση για υποβοηθούμενη
αρπισμοί με διάφορες παραλλαγές και “σχήματα” συμβάλλει στη συνοδεία αυτοαξιολόγηση.
διαφόρων απλών μελωδιών και στον αυτοσχεδιασμό. Στο μάθημα γίνονται
διερευνητικές ερωτήσεις με
αφορμή τα κομμάτια που
Για την ενότητα Κλίμακες-Αρπισμοί-Συγχορδίες ως διδακτέα ύλη για το μελετά ο μαθητής.
τρίτο επίπεδο προτείνεται η εξής: Μπορεί να γίνει
παρακολούθηση
ΚΛΙΜΑΚΕΣ αποσπασμάτων από
βιντεοσκοπημένη συμμετοχή
3ΥΠ1.1.1: Η κλίμακα ντο μείζονα σε δύο οκτάβες σε παράλληλη και του μαθητή σε συναυλίες ή από
αντίθετη κίνηση την απόδοσή του στο μάθημα
και διερευνητική συζήτηση για
3ΥΠ1.1.2.: “Όλες οι Μείζονες κλίμακες με διέσεις” σε μία ή δύο οκτάβες το εάν και κατά πόσο
σε παράλληλη κίνηση επιτεύχθηκαν οι στόχοι που
είχαν τεθεί με έμφαση στην
3ΥΠ1.1.3.: “Όλες οι Μείζονες κλίμακες με υφέσεις” σε μία ή δύο οκτάβες δομημένη επιχειρηματολογία
σε παράλληλη κίνηση και στη χρήση της διδαχθείσας
ορολογίας.
Σημείωση: Δεδομένου ότι οι μαθητές έχουν διδαχθεί τη σι, φα δίεση και Για την αξιολόγηση του
ντο δίεση μείζονα, μαθαίνουν ταυτόχρονα και τις αντίστοιχες εναρμόνιες Αυτοσχεδιασμού και
ντο ύφεση, σολ ύφεση και ρε ύφεση δημιουργίας στο πιάνο, στο
μάθημα ο καθηγητής πιάνου
3ΥΠ1.1.4.: “Αρμονικές και Μελωδικές Ελάσσονες κλίμακες” λα, μι, σι, ρε, μπορεί να συμπεριλάβει 6-9
σολ, ντο, φα” σε μία ή δύο οκτάβες σε παράλληλη κίνηση, φα δίεση, ντο ολιγόλεπτες δραστηριότητες
δίεση, σολ δίεση,” σε μία οκτάβα σε παράλληλη κίνηση κατά τη διάρκεια του σχολικού
έτους για υποχρεωτικό πιάνο
Σημείωση: Οι φυσικές ελάσσονες θα παίζονται μόνο προς διευκόλυνση του Κάποιες από τις δραστηριότητες
κλειδιά
3.1.12. Να αποκτήσει
αυτοπεποίθηση και άνεση στις
αλλαγές κλειδιών εντός
πενταγράμμου για το ίδιο χέρι ή
ακόμα και για τα δύο χέρια
3.1.13. Να αναγνωρίζει στην
παρτιτούρα νέα ρυθμικά μοτίβα και
σχήματα, συγκοπές, αντιχρονισμούς,
νέους ρυθμούς (π.χ. 5/8), και
τονικότητες με περισσότερες
αλλοιώσεις και νέα στοιχεία
έκφρασης και χρωματισμών (π.χ.
morendo, κ.ά.) ή όρους γενικού
χαρακτηρισμού (π.χ.Brillante, Dolce,
κ.ά.)
3.1.14. Να επεκτείνει τη γνωριμία με
τα μέτρα και να εξοικειωθεί με τα
5/8, 7/8 και 9/8
3.1.15. Να εκτελεί με ευχέρεια
τρίηχα και δέκατα έκτα
3.1.16. Να διαβάζει και να παίζει
από μνήμης νέες κλίμακες και
αρπισμούς σε δύο οκτάβες,
συγχορδίες με διπλασιασμό της
θεμελίου, σε αναστροφές, κ.α.
3.1.17. Να αρχίσει να εμπεδώνει την
έννοια του παλμού και να παίζει τις
κλίμακες και τους αρπισμούς
διατηρώντας σταθερή και ενιαία
ταχύτητα
3.1.18. Να παίζει τις κλίμακες, τις
συγχορδίες και τα αρπίσματα σε
μαθητή, ώστε να συνδυάζει αποτελεσματικότερα τη μείζονα με τη σχετική μπορούν να ολοκληρωθούν σε
της ελάσσονα ένα μάθημα και κάποιες
μπορούν να λειτουργήσουν υπό
3ΥΠ1.1.5.: Χρωματική κλίμακα με νότα εκκίνησης τη ντο σε μία οκτάβα μορφή project για κύκλο
μαθημάτων ή ακόμη και να
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ συνδυαστούν με τη διδασκαλία
άλλων θεματικών όπως η prima
Do+, Sol+, Re+, La+, Mi+, Si+ Fa#+, Do#+ vista και η μουσική σύμπραξη.
Fa+, Si + , Mi + , La+ Για την αξιολόγηση της
La-, Mi-, Si-, Fa#-, Do#-, Sol#-, Re#-, La#- Μουσικής Σύμπραξης, Ο
Re-, Sol-, Do-, Fa- καθηγητής πιάνου μπορεί να
περιλάβει 2-3 δραστηριότητες
ΑΡΠΙΣΜΟΙ κατά τη διάρκεια του σχολικού
έτους για το υποχρεωτικό
3ΥΠ1.2.1.: Αρπισμοί τρίφωνων συγχορδιών με διπλασιασμό της πιάνο. Σε αυτό το επίπεδο οι
θεμελίου (4 φθόγγοι: π.χ. ντο–μι-σολ-ντο) σε μία οκτάβα (ή σε δύο περισσότερες δραστηριότητες
οκτάβες σε βασικές τονικότητες) σε ευθεία κατάσταση θα λειτουργήσουν υπό μορφή
project για κύκλο μαθημάτων.
Σημείωση: Οι τρίφωνες συγχορδίες στο εξής εννοούνται οι τρίφωνες με
διπλασιασμό της θεμελίου (π.χ. 4 φθόγγοι: ντο-μι-σολ-ντο), και με
ης ης 3Α2: Ελάχιστες απαιτήσεις
αναστροφές με διπλασιασμό της 3 (μι-σολ-ντο-μι) και της 5 (σολ-ντο-μι-
ύλης:
σολ). Ο όρος αυτός θα συναντάται και στα επόμενα επίπεδα και θα
Για την πρόσβαση στο επόμενο
περιγράφεται είτε ως «αρπισμός» (με διαδοχή των φθόγγων σε μία ή
επίπεδο πρέπει κατά τη
περισσότερες οκτάβες), είτε ως συγχορδία με διπλασιασμό της βάσης
διάρκεια του σχολικού έτους ο
μαθητής:
ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ
3Α2.1) Να μελετήσει τις
κλίμακες, τους αρπισμούς και
3ΥΠ1.3.1. Τρίφωνες συγχορδίες με διπλασιασμό της θεμελίου, (4
τις συγχορδίες όπως
φθόγγοι: π.χ. ντο-μι-σολ-ντο) σε ευθεία κατάσταση
παρατίθενται στη στήλη του
περιεχομένου. Σε περίπτωση
3ΥΠ.1.3.2: Συνδέσεις συγχορδιών σε βασικές τονικότητες με την εξής
διεξαγωγής λιγότερων
ακολουθία I-IV-V-I και σύμφωνα με το παρακάτω μοντέλο:
μαθημάτων κατά τη διάρκεια
μεγαλύτερη ταχύτητα και με
σωστούς δακτυλισμούς
3.1.19. Να μπορεί να παίζει απλές
συνδέσεις συγχορδιών
3.1.20. Να μπορεί να κάνει μια
πρώτη ομαδοποίηση στις κλίμακες
ανάλογα το είδος, τον οπλισμό ή το
δακτυλισμό και να κάνει συγκρίσεις
3.1.21. Να διαβάζει και να παίζει με
άνεση σε νέο κομμάτι τους
φθόγγους σε όλο το πληκτρολόγιο
μέσω της εξάσκησης του τυφλού
προσανατολισμού στα πλήκτρα
3.1.22 Να εξοικειωθεί με τη χρήση
του πεντάλ όπου χρειάζεται
3.1.23. Να εκτελεί από μνήμης
μουσικά έργα στο πιάνο
3.1.24. Να καλλιεργεί τη δεξιότητα
της κριτικής μουσικής ακρόασης και
να αντιλαμβάνεται, να ακούει και να
ενσωματώνει συνειδητά στο παίξιμό
του τα διάφορα στοιχεία και τις
ενδείξεις της παρτιτούρας
3.1.25. Να μαθαίνει να
αντιμετωπίζει με αυτοπεποίθηση και
να επιλύει τα τεχνικά προβλήματα ή
άλλα εμπόδια κατά την εκμάθηση
και μελέτη ενός μουσικού κειμένου
και να αποκτά σταδιακά μεγαλύτερη
συστηματικότητα και αυτονομία στη
μελέτη του.
του σχολικού έτους λόγω
έλλειψης διδάσκοντος ή άλλων
αντικειμενικών δυσκολιών, θα
πρέπει o μαθητής να διδαχθεί
τουλάχιστον όλες τις μείζονες
με διέσεις και υφέσεις σε πιο
αργό τέμπο και από ελάσσονες
τη λα, μι, σι, ρε σολ, ντο και φα
3Α2.2 Να μελετήσει έως επτά -
Σημείωση: Σε περίπτωση ευχέρειας του μαθητή, ο εκπαιδευτικός μπορεί οκτώ κομμάτια συνολικά
να προχωρήσει και σε άλλες κλίμακες, ή να διδάξει το μαθητή να συνολικά από τις Ομάδες Α, Β
μετaτρέπει μια μείζονα στην ομώνυμη ελάσσονα, ώστε ν’ αντιληφθεί το και Γ, με προϋπόθεση την
διαφοροποιημένο άκουσμά τους κανονική διεξαγωγή των
μαθημάτων από την αρχή του
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΥΣ & ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ σχολικού έτους. Ο αριθμός
αυτός μπορεί να μειώνεται
C) “A Dozen a day, Book Three”, Edna-Mae Burnam. Εκδ. Φίλιππος αναλογικά σε περίπτωση τυχόν
Νάκας δυσχερειών λειτουργίας του
D) “Fingerpower for Piano”, Level Three, Εκδ. Schaum. μαθήματος, (π.χ. μη έγκαιρη
Γ) «Le Pianiste Virtuose”, C.L. Hanon στελέχωση με εκπαιδευτικό
Δ) “The liitle Pischna”, Εκδ. ΝΑΚΑΣ προσωπικό κ.ά.)
Ε) «Εισαγωγή στη Διδασκαλία των Κλιμάκων στο Πιάνο – Μια Από αυτά, οι σπουδές να είναι
δακτυλοθετική προσέγγιση», Λιάνα Χαρατσή, Εκδ. Orpheus – διαφορετικής δυσκολίας,
Μουσικός Οίκος Νικολαΐδης, 2015 ταχύτητας και τεχνικής
ΣΤ) Κλίμακες & Αρπίσματα για πιάνο, επιμ. Donald Gray. (αντίθετη κίνηση, παράλληλη
κίνηση, έκταση δαχτύλων)
3ΥΠ2 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Μουσικά Έργα
3Α2.3 Να ασχοληθεί, στο
Εκμάθηση μουσικών έργων με επιλογή από τα ενδεικτικά μουσικά έργα
πλαίσιο της Prima Vista,
και μέρος έργων που παρατίθενται στις ακόλουθες ομάδες ή με επιλογή
συστηματικά με μια ολιγόλεπτη
άλλων έργων ή μέρους έργων ισοδύναμης δυσκολίας και σύμφωνα με την δραστηριότητα πρώτης
παρακάτω ομαδοποίηση:
ανάγνωσης σε κάθε μάθημα,
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι – ώστε να αποκτήσει μια
μεταγνωστικές λειτουργίες και 3ΥΠ2.1 Ομάδα Α (Σπουδή): σημαντική εμπειρία
επιδιώξεις: Μέθοδος Πιάνου Ρώσικης Σχολής ΄Β Έκδοση (Α.ΝΙΚΟΛΑΕΒ) μετάφραση αναγνώρισης κανονικοτήτων
Λ.Τσακαλίδου: (patterns) και να μπορεί να
3.1.26. Να αντιλαμβάνεται και να Νο.130 (Η.Μπερκόβιτς) [legato με αναπνοές] ανταποκριθεί ικανοποιητικά σε
εφαρμόζει συστηματικά τους No.142 (Ε.Γκνέσινα) σε G major (legato-εναλλαγή του θέματος και στα δύο άγνωστο μουσικό κείμενο
τρόπους και τις τεχνικές μελέτης των χέρια) κατάλληλο για αυτό το επίπεδο.
γυμνασμάτων, των κλιμάκων, των Από το κεφάλαιο Σπουδές: 3Α2.4 -Να ασχοληθεί
συγχορδιών και των αρπισμάτων και Νο.8 (Α.Γκέντικε) G major (παράλληλη κίνηση - staccato) συστηματικά με ένα μικρό
να εισάγει τη χρήση μετρονόμου στη L.Shitte(Λ.Σίττε) 25 Mικρές Σπουδές οp.108 : κύκλο δραστηριοτήτων
μελέτη όπου χρειάζεται Νο.12 σε G major (basso cantabile,δεξί χέρι συγχορδίες) αυτοσχεδιασμού, ώστε να
3.1.27. Να μαθαίνει ν’ αντιμετωπίζει Νο. 18 σε Α major (legatο-τρίηχα) αποκτήσει μια σημαντική
με αυτοπεποίθηση και να επιλύει τα Νο.20 σε Es major (staccato) εμπειρία λειτουργίας της
τεχνικά προβλήματα ή άλλα εμπόδια Διαθέσιμη ιστοσελίδα: συγκεκριμένης δεξιότητας και
κατά την εκμάθηση και μελέτη ενός http://primanota.ru/l-shitte/25-malenkix-etyudov-sheets.htm να μπορεί να ανταποκριθεί
μουσικού κειμένου και να αποκτά C.Czerny-Practical Method for Beginners on the pianoforte Op.599: ικανοποιητικά με ένα
σταδιακά μεγαλύτερη No.28 (legato-staccato) και No.32 (staccato) πιανιστικό επίπεδο ανάλογο
συστηματικότητα και αυτονομία στη CZERNY-GERMER (50 Little studies) part 1: των συνολικών τεχνικών και
μελέτη του No.27 σε G major (Eναλλαγή δαχτύλων 4,3,2,1 σε staccato), No.31 σε C μουσικών δυνατοτήτων του.
3.1.28. Ν’ αναπτύσσει κριτική σκέψη major (Αρπέζ σε τριακοστά δεύτερα), - Να ασχοληθεί συστηματικά με
και αισθητήριο για το πώς μπορεί ν’ No.40 σε Βes major (Συνεχής εναλλαγή κλειδιών) ένα μικρό κύκλο
αξιοποιήσει στοιχεία που έμαθε ή C. CZERNY- Five Finger Exercises, Op. 777 δραστηριοτήτων σύμπραξης με
ανέπτυξε σε προηγούμενα μουσικά No. 9 (κρατημένη κάτω φωνή στο αριστερό) άλλα όργανα, ώστε να
έργα για την εκμάθηση και μελέτη Νο. 15 (Αlberti bass με αλλαγές θέσεων) αποκτήσει μια σημαντική
νέων έργων C.GURLITT Op.101 : εμπειρία λειτουργίας σε
Νο.3 « The Sunshiny Morning »(legato-staccato) μουσικό σύνολο και να μπορεί
Ο μαθητής ειδικότερα για τη Prima No.4 « Northern strains » (marcato) να ανταποκριθεί ικανοποιητικά
Vista (3ΥΠ3), αρχικά επιδιώκεται: http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-101.pdf με ένα πιανιστικό επίπεδο
C.GURLITΤ - Τhe Easiest studies, Op. 83 Book 1: ανάλογο των συνολικών
3.1.29. Να αναπτύξει μια άμεση No.5 σε C major (legato- εξάσκηση όλων των δαχτύλων) τεχνικών και μουσικών
αντίληψη του μουσικού κειμένου σε Διαθέσιμη ιστοσελίδα: δυνατοτήτων του.
συνδυασμό με τις βασικές μουσικές http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-83.pdf
γνώσεις μορφολογίας, θεωρίας κ.λπ С.GURLITT (The Easiest Studies in Velocity) Op. 141:

3.1.30. Να εξοικονομίσει πολύτιμο
χρόνο εκμάθησης νέων κομματιών:
ο πολυφωνικός χαρακτήρας του
πιάνου, σε συνδυασμό με τον όγκο
του ρεπερτορίου του, δημιουργεί
τεράστιες χρονικές απαιτήσεις
μελέτης
3.1.31. Να ενδυναμωθεί και να
πλαισιωθεί η μουσική του κατάρτιση
μέσω της καλλιέργειας της
ακουστικής αγωγής και της
θεωρητικής αντίληψης που πρέπει
να αναπτύξει για τα κομμάτια που
καλείται να εκτελέσει ως primavista
3.1.32. Να αυξήσει την
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου
3.1.33. Να αναπτύξει την ταχύτητα
επεξεργασίας της πληροφορίας
3.1.34. Να ενδυναμώσει τη
λειτουργία της μνήμης του
3.1.35. Να αναγνωρίζει με επιτυχία
κανονικότητες (patterns) μελωδικές,
ρυθμικές και μορφολογικές
3.1.36. Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
Νο.4 σε C major (legato-staccato)
http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-141.pdf
H.BERENS Op.70 (Book 3): 3Α3. Τελική ετήσια αξιολόγηση
No.49 in G major (legato) (εξετάσεις): Ο μαθητής θα
D.KABALEVSKY, 24 Little pieces Op.39: πρέπει να παίξει από μνήμης
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού και σύμφωνα με τα οριζόμενα
C.CZERNY 100 PROGRESSIVE STUDIES (Whithout Octaves : στο “Περιεχόμενο: Κλίμακες,
Op.139, Vol.1 αρπισμοί, Μουσικά έργα,
Νο. 17 & 19 και στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού Δραστηριότητες και Μέσα” τα
http://piano.ru/scores/czerny/cz-139.pdf εξής:
F.Burgmüller Op.100:
Νο. 3, 6 και στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού 3Α3.1. -Μία κλίμακα σε μία ή
δύο οκτάβες
Η.Lemoine- Etudes Enfantines Op.37 (Book 1):
ου
Νο. 5 (δέκατα έκτα με επεκτάσεις του 4 δάκτυλου στο αριστερό) -Ένας αρπισμός τρίφωνης
Νο. 7 (legato επαναλμαβανόμενα μελωδικά μοτίβα) και στην ευχέρεια του συγχορδίας με διπλασιασμό
εκπαιδευτικού της θεμελίου σε μία οκτάβα (ή
σε δύο οκτάβες σε βασικές
B. BARTÓK «ΜIKROKOSMOS» (Volume1): τονικότητες) σε ευθεία
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού κατάσταση
3ΥΠ1.2: Ομάδα Β (Πολυφωνικό/προκλασικό έργο): -Μία τρίφωνη συγχορδία με
διπλασιασμό της θεμελίου σε
COUPERIN, F. The Little Trifle από την ανθολογία Essential Keyboard ευθεία κατάσταση
Repertoire, Vol 1.
PETZOLD, C. Menuet σε σολ μείζονα, αρ. 4 από τη συλλογή της Anna Μία σύνδεση συγχορδιών I-IV-
ο V-I σε βασική τονικότητα
Magdalena Bach (αρ. 1 στο 1 Μπαχ).
PETZOLD, C. Menuet σε σολ ελάσσονα, αρ. 5 από τη συλλογή της Anna 3Α3.2. Τρία μουσικά έργα:
ο
Magdalena Bach (αρ. 2 στο 1 Μπαχ). Τα κομμάτια να είναι μικρής
BACH, J.S. Menuet σε σολ μείζονα, αρ. 7 από τη συλλογή της Anna έκτασης και επιλογή αντίστοιχα
ο
Magdalena (αρ. 4 στο 1 Μπαχ). από τις τρεις διαφορετικές
BACH, J.S. Musette, αρ. 22 από τη συλλογή της Anna Magdalena (αρ. 8 στο

3.1.37. Να αναπτύξει ικανότητες
αυτοσχεδιασμού
3.1.38. Να εδραιώσει την
κιναισθητική αντίληψη της
τοπογραφίας του πληκτρολογίου
Ο μαθητής ειδικότερα για τη Prima
Vista (3ΥΠ3) μέχρι το τέλος του
τρίτου επιπέδου επιδιώκεται:
3.1.39. Να μπορεί να κάνει μελωδική
και ρυθμική prima vista σε κομμάτια
σε διμερή φόρμα. Η μελωδική
κίνηση μπορεί να περιλαμβάνει όλα
τα διαστήματα, ταυτόχρονες
συνηχήσεις και απλή αντιστικτική
γραφή με αντίθετη κίνηση. Η
ρυθμική ανάγνωση μπορεί να
εστιάζει σε κομμάτια με μέτρο
ογδόων (2/8, 3/8 κ.λπ)
3.1.40. Να ανταποκρίνεται στην
prima vista σε όλα τα μουσικά
στοιχεία που χαρακτηρίζουν το
κομμάτι (ύφος, tempo, δυναμικές
κ.λπ)
3.1.41. Να μπορεί να ακολουθεί τη
στρατηγική της ολοκλήρωσης του
κομματιού χωρίς να διακόπτεται η
ροή του, ακολουθώντας τις γενικές
ο
1 Μπαχ). Ομάδες (Α, Β ή Γ), δηλαδή:
BARTÓK. B. Mikrokosmos, Vol 3, και ιδιαίτερα τα κομμάτια με αρ. 67, 82 - Μία σπουδή
και 87 - Ένα πολυφωνικό/προκλασικό
BABELL, W. Rigaudon, αρ. 13 από την ανθολογία Piano Music for Beginners έργο ή μέρος αυτού
(Editio Musica Budapest). - Ένα έργο κλασικής ή μετέπειτα
περιόδου ή μέρος αυτού
HANDEL, G.F. Bouree από την ανθολογία Essential keyboard repertoire,
Τα κομμάτια να έχουν
Vol. 1
DANDRIEU, J-F. The Fifers από την ανθολογία Essential Keyboard διαφορετικά μουσικά και
τεχνικά χαρακτηριστικά και
Repertoire, Vol. 1
μπορεί να προέρχονται από τη
BACH, J.C. Minuetto από την ανθολογία Essential Keyboard Repertoire, Vol. (τις) μέθοδο/συλλογή
1 (μεθόδους)/(συλλογές) που
χρησιμοποιήθη-κε (-καν).
3ΥΠ1.3: Ομάδα Γ (Έργο κλασικής ή μετέπειτα περιόδου): Η σπουδή να είναι αρκετά
γρήγορη π.χ. Αllegretto με
ο
CLEMENTI, M. Σονατίνα, op. 36, no. 1, 1 μέρος και 3ο μέρος από την ανεξαρτησία χεριών,
ανθολογία Sonatinas Album, No 1 (αρ. 7) . με ποικίλες δυναμικές, ή άλλα
ο
CLEMENTI, M. Σονατίνα, op. 36, no. 2, 1 μέρος από την ανθολογία χαρακτηριστικά όπως:
Sonatinas Album, No 1 (αρ. 8) . συγκοπές, αντιχρονισμούς,
MOZART, W.A. Minuet από την ανθολογία Essential Keyboard Repertoire τρίηχα, χρωματικά περάσματα
SCHUBERT, F. Écossaise από την ανθολογία Essential Keyboard Repertoire, (πεντάλ προαιρετικό)
Vol.1
MOZART, W.A. Menuett από τη συλλογή Henle Album, Piano Music from 3Α3.3. Prima Vista: Η
Bach to Debussy αξιολόγηση γίνεται με άγνωστο
ΣΚΑΡΒΕΛΗΣ, Μ. Αλφαβητάριο για πιάνο, και ιδιαίτερα τα κομμάτια: κείμενο σε διμερή φόρμα, 8 - 16
Παραδοσιακό τραγούδι, Αλλαγή κλειδιών και ρυθμός 5/8 μέτρων, όπου τα χέρια παίζουν
ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ, Μ. Valse pour un petit nègre από το έργο Παιδικά κομμάτια ταυτόχρονα. Για την αξιολόγηση
πρέπει να ληφθούν υπόψη οι
για πιάνο
παράγοντες που καθορίζουν
SHOSTAKOVICH, D. A happy story από το έργο A childhood notebook την επιτυχημένη εκτέλεση ενός
KABALEVSKY, D. A little waltz από το έργο Ten children's pieces, op. 27
κομματιού σε πρώτη ανάγνωση
STRAVINSKY, I. Larghetto από το έργο Les Cinq Doigts που είναι πολύ διαφορετικοί
στρατηγικές εξάσκησης της prima BARTÓK, B. My little graceful girl από το έργο For Children, Vol I: Hungarian από τους παράγοντες άρτιας
vista melodies εκτέλεσης ενός γνωστού
ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ, Γ.Α. Andantino, αρ.1 από το έργο 14 Παιδικά πορτραίτα κομματιού
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι – THOMPSON, J. A little Polish Dance (Mazurka) από τη μέθοδο John
μεταγνωστικές λειτουργίες και Thompson’s Modern Course for the piano, Τεύχος 2. 3Α3.4 Ένα αντικείμενο με
επιδιώξεις ειδικότερα για τη Prima ελεύθερη επιλογή
STREABBOG, J.L. Distant Bells από τη μέθοδο John Thompson’s Modern
Vista (3ΥΠ3): περιεχομένου από ένα από τα
Course for the piano, Τεύχος 2. πεδία δραστηριοτήτων
3.1.42. Να είναι σε θέση να MEUNIER, G. Le giraffe au noeud papillon από το 14 ècesPi faciles pour le ανάπτυξης
ομαδοποιεί οπτικά το υλικό της piano (Éditions H. Lemoine). συμπληρωματικών/υποστηρικτι
prima vista και να ανταποκρίνεται με NORTON, C. No.1, Open Space, από το More Microjazz I (Boosey & Hawkes) κών γνώσεων και δεξιοτήτων
επιτυχία σε περιβάλλοντα συνοδείας NORTON, C. No. 1, Foot Tapper από το Microstyles 2 (Boosey & Hawkes) στο πιάνο:
με άγνωστο μουσικό υλικό ΠΔ 1: Συμπληρωματικές
3ΥΠ3 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Εκ πρώτης όψεως ανάγνωση (Prima Μουσικές γνώσεις ή
3.1.43. Να μαθαίνει να Vista) ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
αντιμετωπίζει με αυτοπεποίθηση 5 Θεματικές ενότητες διδασκαλίας δημιουργία στο πιάνο ή
την εκμάθηση και μελέτη ενός 3ΥΠ3.1: Aσκήσεις για βελτίωση της ταχύτητας επεξεργασίας της ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.
μουσικού κειμένου και να αποκτά πληροφορίας ΠΔ1: Συμπληρωματικές
σταδιακά μεγαλύτερη Ασκήσεις που στοχεύουν στην επικέντρωση αποκωδικοποίησης Μουσικές Γνώσεις για τα
συστηματικότητα και αυτονομία στη περιορισμένου αριθμού σημειογραφικών πληροφοριών σε κάθε κομμάτια του επιπέδου στα
μελέτη του δραστηριότητα, ώστε να βελτιωθεί ο χρόνος επεξεργασίας του οπτικού οποία εξετάζεται ο μαθητής.
ερεθίσματος και να μετατραπεί γρήγορα σε κίνηση. Στο τρίτο επίπεδο Θα μπορούσαν να τεθούν
3.1.44. Να αναπτύξει την κριτική αυτές οι δραστηριότητες περιορίζονται σε μια κατηγορία σημειογραφικής ερωτήματα ως έναυσμα
ικανότητα και τη δυνατότητα πληροφορίας, όπως ταχεία αποκωδικοποίηση του / μέτρου / παλμού συζήτησης με αξιολόγηση της
άμεσης επιλογής ανάδειξης και ογδόων. καθεαυτό απάντησης αλλά και
αφαίρεσης στοιχείων από ένα της συνειδητά ορθής χρήσης
άγνωστο μουσικό έργο ώστε να 3ΥΠ3. 1.1: Διαστηματική ανάγνωση με ταυτόχρονη συνήχηση νοτών. της απαιτούμενης ορολογίας,
διατηρηθούν και να Έμφαση σε διαστήματα 2ας, 3ης, 5ης και οκτάβας όπως:
υπογραμμιστούν όλα τα μουσικά Π.χ. «Σε κάποιο σημείο του
χαρακτηριστικά του κομματιού σε ακούσαμε να
παίζεις την μελωδία με
μικρότερη ένταση από ό,τι στην
αρχή. Υπήρχε κάποιος

3.2 Άρθρωση, 3.2.1 Να συνειδητοποιεί και να
Ήχος, και αποδίδει τη λειτουργία των θέσεων
Προσωδία και άρσεων και των πτώσεων στη
μουσική φράση καθώς και τις
κορυφώσεις και τους χρωματισμούς
ενός μουσικού έργου.
3.2.2 Να συνεχίσει να εξοικειώνεται
με νέους μουσικούς όρους ύφους
όπως: maestoso, animato, leggiero
κ.ά. και να επιδιώκει την απόδοσή
τους.
3.2.3 Να εξοικειωθεί με νέους
μουσικούς όρους δυναμικής αγωγής
όπως: sforzando, forte-piano,
calando, morendo κ.ά.
3.2.4 Να αντιλαμβάνεται και να
εφαρμόζει συστηματικά τους
τρόπους και τις τεχνικές μελέτης για
τη βελτίωση της άρθρωσης, της
ποιότητας του ήχου του και την
απόδοση των μουσικών φράσεων
3.3 Μουσική 3.3.1 Να γνωρίσει και να μάθει να
τεχνοτροπία και παίζει μουσικά έργα του πιανιστικού
ερμηνεία ρεπερτορίου του επιπέδου του
3.3.2 Να παίζει με μουσικότητα,
ακρίβεια και σχολαστικότητα
3.3.3. Να έρθει σε επαφή με
πιανιστικά έργα Ελλήνων συνθετών
που εμφανίζουν μεγαλύτερες
συγκεκριμένη οδηγία στην
παρτιτούρα και ποια ήταν
αυτή;»
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
δημιουργία στο πιάνο
Η αξιολόγηση γίνεται με μια
(Κathleen Massoud, Let's Sightplay, Book 4) δραστηριότητα, όπου
καθορίζονται οι παράμετροι
3ΥΠ3.1.2: Ενίσχυση της ρυθμικής ανάγνωσης μετρικής προσέγγισης με αυτοσχεδιασμού (μελωδικός
εισαγωγή σε μέτρα με βάση το όγδοο (3/8, 6/8 και 9/8) καθώς και το μισό αυτοσχεδιασμός, ρυθμικός
(2/2 και 4/2) αυτοσχεδιασμός, στυλιστικός,
κ.λπ) ανάλογα με το επίπεδο
3 ΥΠ3.1.3: Ενίσχυση της ρυθμικής ανάγνωσης με χρήση ρυθμικών της συνολικής τεχνικής και
δραστηριοτήτων και για τα 2 χέρια για το πιάνο ή και με χρήση του μουσικής ικανότητας του
σώματος ή των ξύλινων στοιχείων του οργάνου. Έμφαση στην αξία των μαθητή.
τριήχων και σε διαρκείς εναλλαγές ογδόων, τετάρτων και τριήχων ογδόων
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη:
3ΥΠ3.1.4: Συνδυασμός παρατήρησης ρυθμού και μελωδικής κίνησης: Tα Η αξιολόγηση γίνεται με
δύο χέρια παίζουν μαζί με αντίθετη κίνηση. Επίσης μπορεί να γίνει και εκτέλεση ενός κομματιού στο
εισαγωγή σε αντιστικτική γραφή οποίο ο μαθητής συμπράττει με
μικρό ή μεγάλο σύνολο
μαθητών μουσικής ή με το
δάσκαλό του. Για την
αξιολόγηση πρέπει να ληφθούν
υπόψη οι παράγοντες που
καθορίζουν την επιτυχημένη
εκτέλεση ενός κομματιού σε
σύνολο μουσικής, δηλαδή η
Εdna - Mae Burnam, A dozen a day, Book 3
άρτια προετοιμασία, η
ηχοχρωματική ανταπόκριση και
3ΥΠ3.2:Aσκήσεις για την αναγνώριση κανονικοτήτων (patterns)
η προσαρμοστικότητα στη
Οι δραστηριότητες αυτές στοχεύουν στην ανάπτυξη της κατ'εξοχήν
μουσική ροή και ερμηνευτική
δεξιότητας που είναι υπεύθυνη στο μεγαλύτερο βαθμό για την
 εκτελεστικές απαιτήσεις και να αποτελεσματικότερη εκτέλεση της Prima Vista. Οι κανονικότητες αυτές αντίληψη των συεργαζόμενων
αφομοιώσει στοιχεία που θα τον είναι μελωδικές, ρυθμικές, αρμονικές και μορφολογικές και επιτρέπουν μουσικών.
βοηθήσουν στην εξελικτική του στη συνολική αντίληψη σημειογραφικών δεδομένων, αντί της
πορεία στη μουσική μεμονωμένης αποκωδικοποίησης των μουσικών συμβόλων. Στο τρίτο
3.3.4 Να αξιοποιήσει την εμπειρία επίπεδο οι δραστηριότητες αυτές επικεντρώνονται κυρίως σε
αναγνωρίσεις κανονικοτήτων γνωστών από την θεωρητική κατάρτιση Διαφορές μεταξύ μελέτης
του συμμετέχει ως ενεργός
καθώς και μορφολογικές ενότητες που στηρίζονται στη συμμετρία. Prima Vista και μελέτης
ακροατής συναυλιών, παραστάσεων εκμάθησης νέων κομματιών
κ.ά. για να αναπτύξει την κριτική του 3ΥΠ3.2.1: Αναγνώριση ρυθμικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο.
ικανότητα και την αντίληψη, ώστε να Επικέντρωση σε αξίες τριήχων ογδόων και τις αντίστοιχες παύσεις Μελέτη Μελέτη
διαμορφώσει το δικό του κομματιών prima vista
προσωπικό τρόπο έκφρασης 3ΥΠ3.2.2: Αναγνώριση μελωδικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. Διόρθωση Διατήρηση
3.3.5 Να νιώσει τη χαρά της Επικέντρωση σε μελωδικά σχήματα οικεία από τη θεωρητική κατάρτιση λαθών ρυθμού και
μουσικής και την αισθητική (κλίμακες ή τμήματα κλιμάκων, αρπισμοί, χρωματικές κλίμακες, κ.λπ.) παλμού
συγκίνηση από την ολοκληρωμένη ανεξαρτήτως
απόδοση και ερμηνεία των 3ΥΠ3.2.3: Αναγνώριση αρμονικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. λαθών
Eπικέντρωση σε συγχορδίες I, IV και V σε όλες τις κλίμακες Κοίταγμα Αποφυγή
μουσικών έργων που μαθαίνει και
των χεριών / κοιτάγματος
παίζει
clavier κατά των χεριών /
τη διάρκεια clavier
3.4 Σύνδεση με 3.4.1 Να γνωρίζει βασικά του
άλλες μουσικές πραγματολογικά και δομικά στοιχεία παιξίματος
γνώσεις και για τα μουσικά έργα που παίζει Προσοχή στις Προσοχή στη
δεξιότητες, όπως: συνθέτη και εποχή, μουσική λεπτομέρειες γενική
επιστήμες και τεχνοτροπία, τονικότητα, μορφή και (Ηelen Marlais & Kevin Olson, Sight Reading and Rhythm Every Day, Book εικόνα
τέχνες και με την μετατροπίες του έργου. 3B) Στόχος είναι Στόχος είναι
κοινωνία 3.4.2 Να συνδέει τις γνώσεις και τις οι ιδανικοί η στυλιστική
δεξιότητές του στο πιάνο βιωματικά 3ΥΠ3.2.4: Προετοιμασία για αναγνώριση μορφολογικών κανονικοτήτων. δακτυλισμοί απόδοση του
Επικέντρωση σε τετραμερείς - συμμετρικές φράσεις. και η μουσικού
σε σχέση με άλλα μουσικά
αντιμετώπισ περιγράμματ
μαθήματα της ευρωπαϊκής
η των oς με όσες
μουσικής, της ελληνικής τεχνικών λεπτομέρειες
παραδοσιακής μουσικής και των 3ΥΠ3.3:Δραστηριότητες για την ενίσχυση της αντίληψης της
μουσικών συνόλων τοπογραφίας του πληκτρολογίου προβλημάτω είναι δυνατό
3.4.3. Να γνωρίσει περισσότερα Δραστηριότητες που στοχεύουν στην εξοικείωση του μαθητή με το όργανο ν του ανά επίπεδο,
στοιχεία για την ιστορική εξέλιξη, και την τοπογραφία του ώστε να περιοριστεί κατά το δυνατόν η οπτική του κομματιού χωρίς την
την κατασκευή και το μηχανισμό επαφή με το πληκτρολόγιο κατά τη διάρκεια της εξάσκησης για την Prima επίλυση
λειτουργίας του πιάνου ως μουσικό Vista. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να εμπλουτιστούν με επιμέρους
δραστηριότητες που στοχεύουν στην ενίσχυση της περιφερειακής όρασης τεχνικών
όργανο καθώς και εγνωσμένου
κατά τη διάρκεια της οπτικής επεξεργασίας του κειμένου, έτσι ώστε ο ζητημάτων
κύρους πιανίστες και συνθέτες μαθητής να επεξεργάζεται το μέγιστο αριθμό πληροφοριών από όλο το Απαγορεύον Η αφαίρεση
πιανιστικών έργων. μουσικό κείμενο, αντί να εστιάζει στο σημείο που εκείνη τη στιγμή εκτελεί. ται οι και
3.4.4. Να αναπτύξει δεξιότητες στο Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να γίνονται ακόμη και κατά τη διάρκεια παραλείψεις ομαδοποίησ
πιάνο που βοηθούν στην κατανόηση άλλων θεματικών, όπως για παράδειγμα η εκτέλεση τεχνικής μελέτης με νοτών ή η μέρους των
και την εμπέδωση των γνώσεων κλειστά μάτια ή η κάλυψη του κειμένου που εκτελεί ο μαθητής. άλλων πληροφοριώ
θεωρητικών της ευρωπαϊκής στοιχείων ν της
μουσικής και της αρμονίας που έχει 3ΥΠ3.3.1: Εξάσκηση με κάλυψη -από τον καθηγητή- των νoτών που της μουσικής μουσικής
διδαχθεί με παίξιμο συγχορδιών ή εκτελούνται, ώστε το βλέμμα του μαθητή να οδηγείται τουλάχιστον 1 σημειογραφί σημειογραφί
και απλών διαδοχών συγχορδιών με παλμό μπροστά ας ας είναι
αναγκαία για
πτώσεις σε διάφορες τονικότητες.
3YΠ3.3.2: Εξάσκηση αποστάσεων 4ης και 5ης με αντικατάσταση την γρήγορη
3.4.5 Να συνδέει χρονολογικά τα δαχτύλων ή χωρίς, σε όλο το πληκτρολόγιο με κλειστά μάτια απόδοση του
μουσικά κομμάτια που παίζει με κειμένου
ζωγράφους και ποιητές της
συγκεκριμένης εποχής καθώς και με 3YΠ3.4: Δραστηριότητες για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση της Προτεινόμενη βιβλιογραφία
τα είδη της ζωγραφικής και τις ακουστικής αγωγής για διδασκαλία και αξιολόγηση
διαφορετικές τεχνοτροπίες που Παρά το γεγονός ότι οι δραστηριότητες αυτής της θεματικής ενότητας δε της Prima Vista
υιοθετούσαν στοχεύουν αποκλειστικά και μόνο στην βελτίωση της Prima Vista, εν
3.4.6. Να θέτει ως σημεία αναφοράς τούτοις όταν σχεδιάζονται προσεκτικά και προηγούνται την αντίστοιχης • Βullard, Alan. Joining the
τα κοινά χαρακτηριστικά στην εμπειρίας βοηθούν σημαντικά στη βελτίωσή της. Η καλλιέργεια της Dots: A Fresh Approach to
ακουστικής αγωγής συνοδεύει την πορεία των θεωρητικών μαθημάτων και Piano SIght-Reading. Βοοκ 3
Μουσική και την Τέχνη (ζωγραφική,
επικεντρώνεται στo τρίτο επίπεδo σε ακουστική ενίσχυση διαφόρων ABRSM Publishing, 2010
γλυπτική, αρχιτεκτονική) της εποχής διαστημάτων και ακουστική αναγνώριση μοτίβων. • Marlais Helen & Kevin Olson.
που γράφτηκε το έργο
Sight Reading & Rhythm Every
3.4.7. Να συνειδητοποιήσει και να 3YΠ3.4.1: Ασκήσεις τραγουδιού και συνοδείας, ώστε να ενισχυθεί η Day, Book 3A & 3B. The FJH
βιώσει, μέσα από την πλαισιωμένη ακουστική αντίληψη. Επικέντρωση στα διαστήματα 4ης , 6ης και 7ης
 διδασκαλία, την επιτελεστικότητα
και το ρόλο της μουσικής στην
κοινωνία σε σχέση με τη δική του
μουσική ανάπτυξη και ικανότητα ως
προς το πιάνο.
3.5 Μουσική Ο μαθητής ειδικότερα ως προς τον
δημιουργικότητα Αυτοσχεδιασμό και δημιουργία στο
και σύμπραξη πιάνο (3ΥΠ4/ΠΔ2) αρχικά
επιδιώκεται:
3.5.1. Να αναπτύξει κριτική ακοή με
άμεση μουσική ανταπόκριση
3.5.2. Να κατανοήσει βιωματικά όλα
τα βασικά στοιχεία της μουσικής
γλώσσας, αποκτώντας μια
ολοκληρωμένη αντίληψη της
αρμονίας, του ρυθμού και της
φόρμας
3.5.3. Να ενισχύσει τη δημιουργική
εκτέλεση χωρίς την χρήση μουσικής
σημειογραφίας διευκολύνοντας
αργότερα την απομνημόνευση
κομματιών και την επικέντρωση στο
μουσικό και ερμηνευτικό
περιεχόμενο αντί της σημειογραφίας
3.5.4. Να αυξήσει την
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου
3.5.5. Να ενεργοποιήσει τη
Music Company, 2005
3YΠ3.4.2: Ακρόαση κανόνων με πολλαπλές εισόδους και φωνές, ώστε να • ABRSM. Piano Specimen
μπορεί να αναγνωριστεί ακουστικά η κάθε είσοδος Sight-Reading Tests, Grade 3.
ABRSM Publishing, 2009.
• Harris, Paul. Improve your
3YΠ3.5:Δραστηριότητες για την ενίσχυση των συνθηκών πραγματικής Sight-reading. Grade 3. Faber
εξάσκησης Prima Vista Music, 2008.
Αυτές οι δραστηριότητες έχουν ως στόχο τη δημιουργία περιβάλλοντος • Faber, Nancy and Randal,
εξάσκησης Prima Vista, όπου αποφεύγονται οι διορθώσεις των λαθών, και Piano Adventures
διασφαλίζεται η εκτέλεση του κομματιού σε σταθερό tempo. Για την Sightreading Book, Level 3A &
απόκτηση μεγαλύτερης εμπειρίας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η έκθεση 3B. Hal Leonard, 2015.
σε λιγότερο προβλέψιμα σημειογραφικά περιβάλλοντα, με χρήση • Faber, Nancy and Randal, I
εναλλακτικής μουσικής σημειογραφίας, τα οποία επίσης ενδυναμώνουν can Read Music Book 3. Hal
την αίσθηση άμεσης ανταπόκρισης ακόμη και σε κάποιο απρόβλεπτο Leonard, 2010.
μουσικό ερέθισμα ή και να γίνει χρήση μετρονόμου ως μέσο ελέγχου της • Bastien, Jane Smisor. A line a
μουσικής ροής. day Sightreading Level 3. Kjos
Music Company, 1993.
3ΥΠ3.5.1:Εξάσκηση με χρήση του μετρονόμου που θα έχει ρυθμιστεί με • Burmeister, Helen. Keyboard
χτύπο στην αρχή μόνο κάθε μέτρου. Επικέντρωση σε έργα Largo έως Sightreading. Mayfield
Andante Publishing Company, 1991.
• Kember, John. Piano Sight-
3ΥΠ3.5.2 Εξάσκηση σε έργα που θα έχουν απρόβλεπτες αλλαγές σε υφή Reading Volume 3: A Fresh
ή δομή και χτύπημα πάνω στα ξύλινα στοιχεία του πιάνου Approach. Schott, 2007.
• Xαρατσή, Λιάνα. Μουσική
Ανάγνωση: Εγχειρίδιο για την
Prima Vista στο πιάνο. Edition
Orpheus, 2014.
• Massoud, Kathleen. Let's
Sightplay, Book 4 Early
Intermediate. FJH Music
Company, 1997.
• Burnam, Edna-Mae. A dozen
(Hildebrand Monika, ed. Living Piano)
a day, Book 3: Transitional.
φαντασία του και να εκφράζεται
κατά τρόπο προσωπικό και
πρωτότυπο
3.5.6. Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
3.5.7. Να αναπτύξει ικανότητες
σύμπραξης και προσαρμογής σε
αυτοσχεδιαστικές εκτελέσεις με
άλλους μουσικούς
3.5.8. Να εφαρμόσει θεωρητικές
μουσικές γνώσεις στην πράξη μέσω
του αυτοσχεδιασμού και της
σύνθεσης
3.5.9. Να πειραματιστεί με τη
διαδικασία της άτυπης μάθησης
Ο μαθητής μέχρι το τέλος του
τρίτου επιπέδου επιδιώκεται:
3.5.10. Να αυτοσχεδιάσει ρυθμικά
και μελωδικά στο πιάνο
λαμβάνοντας υπόψη του και την
αρμονική ακολουθία
3.5.11. Να δημιουργεί ηχοϊστορίες
και να αυτοσχεδιάζει περιγράφοντας
συναισθήματα στο πιάνο με ποικιλία
ηχοχρωμάτων
The Willis Music Company,
3ΥΠ4 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Δραστηριότητες ανάπτυξης 1996.
συμπληρωματικών /υποστηρικτικών γνώσεων και δεξιοτήτων στο πιάνο: Hildebrand Monika, ed. Living
Αποτελείται από 3 Πεδία Δραστηριοτήτων (ΠΔ): Piano. Universal Edition, 2002.
ΠΔ 1: Συμπληρωματικές Μουσικές γνώσεις
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο και Προτεινόμενη βιβλιογραφία
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη. για διδασκαλία και αξιολόγηση
του Αυτοσχεδιασμού και
ΠΔ1: Συμπληρωματικές Μουσικές Γνώσεις δημιουργίας στο πιάνο
Θέματα όπως αυτά του επιπέδου 2:
-Ο μηχανισμός του πιάνου/διαδικασία παραγωγής ήχου • Chung, Brian & Dennis
- Ονόματα φθόγγων εκτός πενταγράμμου με βοηθητικές γραμμές Thurmond. Improvisation at
- Διάρκειες-παύσεις/ οι αξίες –παύσεις ονομαστικά the Piano: A systematic
- Μέτρο κομματιού/ Επεξήγηση περιεχομένου αριθμητή- παρονομαστή approach for the classically
- Απλοί μουσικοί όροι και σημάδια (π.χ. Da capo) trained pianist. Alfred
- Διαστήματα αριθμητικά, χωρίς επιπλέον χαρακτηρισμό Publishing, 2007.
- Τονικότητα κομματιού/ Κύριες συγχορδίες • Jacobson, M. Jeanine.
- Εντοπισμός μετατροπιών με βάση την αρχική παρατήρηση του ξένου Professional Piano Teaching.
προς την αρχική τονικότητα φθόγγου Alfred Publishing, 2006.
- Παρακολούθηση των αλλαγών στις δυναμικές (ξαφνικές/σταδιακές) και • ABRSM: Musicianship in
γνώση της ορολογίας-λειτουργικότητας για το κάθε σημάδι Practice, Book II, Grades 4&5,
- Μοτίβο και παρακολούθησή του ως δομικό στοιχείο/ φόρμα ΑΒ-ΑΒΑ- ABRSM Publishing, 1996.
ΑΒΑ΄ • Cisler, Valerie.Alfred's Basic
- Διάκριση ομοφωνικού/πολυφωνικού στυλ και παρακολούθηση μιμήσεων Piano Course. Compositions
- Εθνικότητα Συνθέτη Book Complete Levels 2&3 for
- Ονομασία Περιόδου σύνθεσης και χρονικό πλαίσιο the later beginner. Alfred
και επιπλέο: Publishing Company, 1998.
- Αναφορά στις κατά καιρούς κατασκευαστικές διαφοροποιήσεις • Willard, Palmer & Morton
του πιάνου και τις διαφοροποιήσεις που επιφέρουν στην Manus. Alfred's Basic Adult
άρθρωση/ήχο/προσωδία Piano Course. Level 3. Alfred
- Ονομασία στολιδιών Publishing Company, 1988.
- Διαστήματα με χαρακτηρισμό • Marlais, Helen & Kevin Olson.
- Χρήση ορολογίας για την άρθρωση (staccato/legato/ portamento) Sightreading & Rhtyhtm Every

3.5.12. Να έχει την εμπειρία του
στυλιστικού αυτοσχεδιασμού
συνθέτοντας - με απλά μουσικά
μέσα και οδηγίες - μουσικό κομμάτι
βασισμένο σε κάποιο χορό
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
3.5.13. Να αναπτύξει ο μαθητής τα
αντανακλαστικά για άμεσες τεχνικές
επίλυσης μουσικών προβλημάτων
3.5.14 Να αντιμετωπίζει ο μαθητής
με αυτοπεποίθηση την εκτέλεση
ενός άγνωστου μουσικού κομματιού
που ο ίδιος το διαμορφώνει την ώρα
της δημιουργίας του, αποκτώντας
μεγαλύτερη συστηματικότητα και
αυτονομία στη μουσική του εξέλιξη
3.5.15. Να αναπτύξει ο μαθητής την
κριτική ικανότητα και τη δυνατότητα
άμεσης επιλογής ανάδειξης και
αφαίρεσης στοιχείων κατά τη
διαδικασία δημιουργίας ενός
μουσικού κομματιού, ώστε να
υπογραμμιστούν και να
αναδειχθούν όλα τα μουσικά
χαρακτηριστικά του
- Εντοπισμός μετατροπιών Day. Books 3A & 3B. FJH
- Φράση-Περίοδος και παρακολούθησή τους ως δομικό στοιχείο/ Music Company, 2006.
Εντοπισμός φόρμας του κομματιού Willard, Parmer & Thomas
Palmer. Teach Yourself to Play
3ΕΔΜ: Ενδεικτικές Δραστηριότητες και Μέσα Electronic Keyboard.Alfred
3ΕΔΜ1 Άνοιγμα του πιάνου και παρακολούθηση της πορείας των σφυριών Publishing, 1987.
σε περιπτώσεις καλής ή ελλειμματικής απελευθέρωσης των πλήκτρων στο
non legato παίξιμο (παίζει ο καθηγητής και παρακολουθεί ο μαθητής) Προτεινόμενη βιβλιογραφία
3ΕΔΜ2 Παίξιμο από τον καθηγητή για να ρωτηθεί ο μαθητής σχετικά με τη για διδασκαλία και αξιολόγηση
διάθεση που του δημιουργείται στο πρώτο άκουσμα ή τις εντυπώσεις του της Μουσικής Σύμπραξης
από τη σχέση τίτλου και περιεχομένου – αιτιολόγηση τίτλου (π.χ.
αναζήτηση ενδεικτικών στοιχείων που οφείλουν να αναδειχθούν • Cornick, Mike 4 Pieces for 6
προκειμένου να συνάδει ο τίτλος με την γενικότερη ερμηνεία), ή το εάν Hands at 1 Piano. Universal
είναι γραμμένο σε μείζονα/ελάσσονα τρόπο ή εάν το μέτρο του είναι Edition, 2005.
μονός ή ζυγός αριθμός, ή αν αποτελείται από μελωδία-συνοδεία (δηλ. • Kowalchyk, Gayle &
ομοφωνικό) ή από δύο φωνές (πολυφωνικό) ή εάν μπορεί να εντοπίσει και E.L.Lancaster, arr. Alfred's
να τραγουδήσει το βασικό μοτίβο ή θέμα. Basic Piano Library, Ensemble
3ΕΔΜ3 Κατόπιν διερεύνησης του καθηγητή, υπόδειξη συγκεκριμένων Book, Levels 2&3. Alfred
βίντεο στο διαδίκτυο, είτε συγκεκριμένου εκτελεστή που θα λειτουργήσει Publishing, 1994.
ως πρότυπο ή αποτρεπτικά, είτε συγκεκριμένου τρόπου υποδειγματικού ή • Matz Carol, Famous and fun
μη παιξίματος. collection (Intermediate
3ΕΔΜ4 Εντοπισμός και παρακολούθηση των συστατικών στοιχείων του duets) Book 5. Alfred
κομματιού (μελωδία, συνοδεία) και εντοπισμός κυρίων συγχορδιών μέσα Publishing, 2013.
από την σπασμένη μορφή τους με στόχο την συνειδητοποίηση του • Goldston, Margaret, ar.
αρμονικού σκελετού του κομματιού Nutcracker Duets, (P.I.
3ΕΔΜ5 Ο μαθητής παίζει την μία φωνή και τραγουδά την άλλη Tchaikovsky) Alfred Music
3ΕΔΜ6 Η συνοδεία ως μία από τις τρεις πιθανές εκδοχές της βασικής Publishing, 2002.
ης ης ης ης ης
συγχορδίας. Δηλαδή είτε ως 3 και 5 , είτε ως 3 και 6 και είτε ως 4 • Meixner, Barbara. Suzuki
ης ης ης
και 6 . Παράλληλη παρακολούθηση της 3 – 6 Μεγάλης και μικρής ως Piano Ensemble Music,
στοιχείου διαφοροποίησης της μείζονας και ελάσσονας συγχορδίας. Volumes 3&4. Summy
3ΕΔΜ7 Διακόσμηση του στούντιο πιάνου με χρονολογικούς Birchard Inc, 1999.
πίνακες/ιστορική γραμμή για συνθέτες και μουσικές περιόδους, με Μartha Hilley & Lynn Freeman
πίνακες σχέσης μεγάλων συνθετών ως δασκάλου/μαθητή, με Olson. Piano for Pleasure: A
Ο μαθητής ειδικότερα ως προς τη
Μουσική Σύμπραξη (3ΥΠ4/ΠΔ3)
αρχικά επιδιώκεται:
3.5. 16. Να αναπτύξει ρυθμική
πειθαρχία, ώστε να μπορεί να
συμπράξει με άλλους μουσικούς
3.5.17. Να αναπτύξει ικανότητες
προσαρμογής της έντασης και της
ποιότητας του ήχου ανάλογα με τη
μουσική ισορροπία της ομάδας
3.5.18. Να εξοικειωθεί με έννοιες και
διαδικασίες όπως το κούρδισμα και
η άμεση μουσική ανταπόκριση σε
διαφορετικές μουσικές αντιλήψεις
και ερμηνείες
3.5.19. Να αυξήσει την
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου ως
όργανο συνεργασίας
3.5.20. Να αναπτύξει την ταχύτητα
επεξεργασίας της πληροφορίας
(ακουστικής και οπτικής) και να
βελτιώσει την primavista του
3.5.21. Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
3.5.22. Να αναπτύξει ικανότητες
κατασκευαστικά σχεδιαγράμματα των προγονικών μορφών και του Basic Course for Adults.
πιάνου, κ.ά. Wadsworth Publishing
3ΕΔΜ8 Δημιουργία από τον εκπαιδευτικό φύλλου πληροφοριών και Company, 1998.
ανάλυσης για τα κομμάτια που μελετά ο μαθητής για την τελική εξέταση.
3ΕΔΜ9 Χρήση ερωτηματολογίου ή ρουμπρίκας αυτοαξιολόγησης του
μαθητή.
3ΕΔΜ10 Δημιουργία ολιγόλεπτου βίντεο ή σειράς βίντεο οδηγιών από τον
καθηγητή που μπορεί να βρίσκεται διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του
σχολείου όπου συγκεντρώνεται το υλικό μαθημάτων, με θέματα όπως:
σωστή/λάθος θέση στο πιάνο και το πληκτρολόγιο, κίνηση δακτύλων-
καρπού-πήχεως-ώμου για τις διαφορετικές αρθρώσεις παιξίματος, κίνηση
καρπού για το φραζάρισμα και το παίξιμο συγχορδιών, τεχνικές μελέτης
για συγκεκριμένο κομμάτι, ασκήσεις προθέρμανσης, χρήση της άρθρωσης
για την ανάδειξη του στυλ στα πολυφωνικά/προκλασσικά έργα κ.ά.
3ΕΔΜ11: Δημιουργία ολιγόλεπτου βίντεο από τον καθηγητή με το ίδιο
κομμάτι εκτελεσμένο σε πιάνο, τσέμπαλο και πιθανώς φορτεπιάνο.
3ΕΔΜ12: Εμπέδωση δύσκολου ρυθμικού σχήματος με παλαμάκια και
φωνή σε περίπτωση αρχικής αδυναμίας παιξίματος του.
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο:
5 Θεματικές ενότητες διδασκαλίας
3ΠΔ2.1: Ελεύθερος Αυτοσχεδιασμός
O ελεύθερος αυτοσχεδιασμός μπορεί να ξεκινήσει στα αρχικά στάδια
μακριά από το πιάνο με τη χρήση της φωνής, με μίμηση ήχων του
σώματος, με σφυρίγματα, με συνδυασμό κινήσεων και ήχων (π.χ.
παλαμάκια), και σταδιακά να μεταφέρεται στο όργανο, όπου μπορεί να
αποκτήσει συγκεκριμένη θεματική (π.χ. βροχή ). Ο μαθητής μπορεί να
παίζει με τα δάχτυλα ή με μη συμβατικό τρόπο (π.χ. με αγκώνες ή να
τσιμπάει τις χορδές) ανακαλύπτοντας έτσι τα ηχοχρώματα του οργάνου.
Στο τρίτο επίπεδο η δημιουργία ηχοϊστοριών έχει αφηρημένη βάση
διήγησης, με έμφαση στην απόδοση συναισθημάτων. Για παράδειγμα, ο
αυτοσχεδιασμός μπορεί να βασίζεται στην περιγραφή μιας
αυτοσχεδιασμού και να εκτεθεί σε
περιβάλλον άτυπης μάθησης σε
συνεργασία με άλλους μουσικούς
3.5.23. Να διευρύνει το ρεπερτόριο
με το οποίο ασχολείται ενεργητικά
ως εκτελεστής
Ο μαθητής ειδικότερα στη Μουσική
Σύμπραξη (3ΥΠ/ΠΔ3) μέχρι το τέλος
του τρίτου επιπέδου επιδιώκεται:
3.5.24. Να παίζει με άλλους
μουσικούς (πιανίστες, τραγουδιστές
ή μουσικούς άλλων οργάνων)
κομμάτια ή διασκευές κομματιών
κατάλληλες για το επίπεδό του
3.5.25. Να παίζει διασκευές
τραγουδιών στο πιάνο με συνοδεία
φωνής ή άλλου οργάνου με χρήση
παρτιτούρας ή με άτυπη μάθηση
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις στη Μουσική Σύμπραξη
(3ΥΠ/ΠΔ3):
3.5.26. Να εκτεθεί o μαθητής σε
διαφορετικές προσεγγίσεις μάθησης
μέσω διαρκούς ανατροφοδότησης
και προσαρμογής από τη μουσική
ομάδα ή ακόμη και σε περιβάλλοντα
συναισθηματικής και φραστικής σύγκρουσης ανάμεσα σε δύο ομάδες
εφήβων. Οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν εκτός από όλους τους
μηχανισμούς παραγωγής ήχου του πιάνου και τη φωνή τους, το σώμα
τους, ακόμη και λεκτικές φράσεις.
3ΠΔ2.2:Αυτοσχεδιασμός με συνοδεία δασκάλου
Η συνοδεία από τον δάσκαλο δημιουργεί ένα σταθερό περιβάλλον
αυτοσχεδιασμού, πάνω στο οποίο μπορούν να εξερευνηθούν
δημιουργικά από το μαθητή διάφορες μουσικοί παράμετροι, όπως για
παράδειγμα δυναμικές, αρθρώσεις, ρυθμικά σχήματα, περιοχές του
πιάνου, διαφορετικά tempi κ.λπ. Αρχικά στα πρώτα στάδια μπορούν να
δίνονται αρκετοί περιορισμοί (π.χ. αυτοσχεδιασμός πάνω σε ορισμένες
νότες που συμβαδίζουν με την αρμονία) ώστε να εξασφαλίζεται το
μουσικό αποτέλεσμα, και να αυξάνει η αυτοπεποίθηση του μαθητή.
Σταδιακά δίνεται μεγαλύτερη ελευθερία, ώστε ο μαθητής να
πειραματίζεται με πολλές διαφορετικές παραμέτρους ταυτόχρονα.
Σε αυτό το επίπεδο η συγκεκριμένη θεματική ενότητα επικεντρώνεται σε
συνοδεία μεαρπισμούς ή συγχορδίες οι οποίες δίνονται στο μαθητή, ώστε
αυτός να μπορεί να κάνει ελεύθερο ρυθμικό αυτοσχεδιασμό,
χρησιμοποιώντας μελωδικά μόνο νότες από τις συγχορδίες.
(Jeanine M. Jacobson, Professional Piano Teaching)
3ΠΔ2.3: Μελωδικός αυτοσχεδιασμός
άτυπης μάθησης Με το μελωδικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής εξοικειώνεται με τη μελωδική
παραλλαγή, αποκτώντας έτσι καλύτερα την αίσθηση της μελωδικής
3.5.27. Να μαθαίνει να πορείας, των διαστημάτων και των μορφών τους, της ποιότητάς τους, και
αντιμετωπίζει με αυτοπεποίθηση το της δομής της φράσης. Επιπλέον εξοικειώνεται δημιουργικά με τους
περιβάλλον της πρόβας και την μελωδικούς τονισμούς και τα στυλιστικά μελωδικά ποικίλματα. Οι
αλληλεπίδραση της μουσικής μελωδικοί αυτοσχεδιασμοί μπορεί να έχουν μιμητικό χαρακτήρα στην
ομάδας αρχή και να εξελιχθούν σε πηγή έμπνευσης για εκτεταμένες μελωδικές
παραλλαγές.
3.5.28. Να αναπτύξει την κριτική
ικανότητα και τη δυνατότητα Το τρίτο επίπεδο επικεντρώνεται σε αυτοσχεδιασμό μελωδικών μοτίβων
άμεσης επιλογής ανάδειξης και με μορφή παραλλαγών δοσμένης μελωδίας και σταθερής συνοδείας. Οι
αφαίρεσης στοιχείων από τη δική παραλλαγές μπορούν να έχουν πολλούς διαφορετικούς τύπους, δηλαδή
του ερμηνευτική προσέγγιση, ώστε μελωδίες με αντίθετη κίνηση, καθρέφτες, εισαγωγή ποικιλμάτων κ.ο.κ.
το τελικό ομαδικό μουσικό
αποτέλεσμα να είναι άρτιο
Γενικότερα, ως προς τον Οργανωτή
3.5, ο μαθητής επιδιώκεται:
3.5.29 Να ασκηθεί στο να
χρησιμοποιεί την ακουστική του
αντίληψη, κρίση και φαντασία στο
να επεξεργάζεται και να μεταπλάθει
μουσικές ιδέες
3.5.30 Να αντιληφθεί βιωματικά το
ρόλο και τις δυνατότητες του πιάνου
ως όργανο αναφοράς για την (Willard Parmer, Teach Yourslef to Play Electronic Keyboard)
έκφραση της προσωπικής του
δημιουργητικότητας σε συνδυασμό
με τις ερμηνευτικές του ικανότητες. 3ΠΔ2.4: Ρυθμικός αυτοσχεδιασμός
Με το ρυθμικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής μπορεί να βιώσει καλύτερα το
ρυθμό, είτε με τη μορφή της σταθεροποίησης του παλμού, όπως
χρειάζεται στα πρώτα στάδια, είτε με τη σταδιακή εξοικείωση με
δυσκολότερα ρυθμικά σχήματα.

Στο τρίτο επίπεδο προτείνεται ρυθμικός αυτοσχεδιασμός με 2 μέρη του

σώματας (παλαμάκια - πόδια) ή με τα 2 χέρια σε διαφορετικά στοιχεία του
πιάνου ή σε διαφορετικές νότες, ώστε ο ρυθμός να λειτουργεί
συμπληρωματικά [σύνδεση με ρυθμικές δραστηριότητες του θεματικού
πεδίου PrimaVista ΥΠ3.1.3]

(Ηelen Marlais & Kevin Olson, Sightreading & Rhythm Every Day)

3ΠΔ2.5:Στυλιστικός αυτοσχεδιασμός
Ο αυτοσχεδιασμός αυτός συνδυάζει στοιχεία όλων των τύπων
αυτοσχεδιασμού, με στόχο ο μαθητής να χρησιμοποιεί τα μουσικά
χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τα διαφορετικά είδη του πιανιστικού
ρεπερτορίου. Για παράδειγμα, ένα είδος στυλιστικού αυτοσχεδιασμού
είναι ο ρυθμικός αυτοσχεδιασμός με συνοδεία τύπου ροκ μπαλάντας ή ο
μελωδικός αυτοσχεδιασμός σε δοσμένη παραδοσιακή αρμονία που
μπορεί να θυμίσει κλασική μορφή θέματος και παραλλαγών. Παιδαγωγικά
έχει τεράστια σημασία για το μάθημα του κλασικού πιάνου, αφού μπορεί
να αποτελέσει μια βιωματική δημιουργική εξοικείωση για είδη, τα οποία
φαινομενικά μπορεί να φαντάζουν μακρινά για το σύγχρονο έφηβο από
αισθητικής πλευράς. Στα πρώτα στάδια μπορεί να χρησιμοποιηθεί η
παιδαγωγική προσέγγιση της άτυπης μάθησης, μιας διαδικασίας που
διευκολύνει την αυτοσχεδιαστική προσέγγιση της μουσικής.

Σε αυτό το επίπεδο μπορεί να γίνει αυτοσχεδιασμός με δοσμένη αρμονία

και ρυθμό τυπικού χορού (για παράδειγμα βαλς, μινουέτου κ.λπ). Η
μελωδία μπορεί να είναι γνωστή, αλλά μπορεί να γίνεται ταυτόχρονα και
απλός μελωδικός αυτοσχεδιασμός με χρήση των νοτών της αρμονίας.
(ABRSM, Musicianship in Practice, Book II)

ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη

5 Θεματικές Ενότητες
3ΠΔ3.1: Παιδαγωγικό υλικό διαμορφωμένο για 2 ή περισσότερους
πιανίστες. Υπάρχει μεγάλο εύρος διασκευών για 2-4 πιανίστες σε ένα
πιάνο, σε δύο πιάνα ή σε πολλά ηλεκτρικά όργανα (τύπου clavinova).To
μουσικό υλικό ανάλογα με τη διασκευή μπορεί να προσαρμοστεί για
συνοδεία από σύνολο άλλων μονοφωνικών οργάνων (φλάουτο, βιολί κ.λπ).
Σε αυτό το επίπεδο πρέπει πλέον οι διασκευές να καλύπτουν μεγάλο
αισθητικό εύρος από δημοφιλή κομμάτια (όπως κάλαντα), έως μεγάλα
έργα κλασικής μουσικής (όπως Συμφωνίες)

(Μartha Hilley & Lynn Freeman Olson, Piano for Pleasure)

3ΠΔ3.2: Διασκευές δημοφιλών τραγουδιών για φωνή και πιάνο ή σύνολα

με πιάνο. Είναι πολύ χρήσιμο και δημιουργικό για τους μαθητές από
άποψη ακουστικής αγωγής να χρησιμοποιηθούν τεχνικές άτυπης μάθησης,
δηλαδή εκμάθηση χωρίς τη χρήση παρτιτούρας, αλλά με το αυτί. Με αυτό
τον τρόπο οι μαθητές μπορούν να αναπτύξουν την ακουστική τους αγωγή
και κυρίως να συμπράξουν με μουσικούς της ηλικίας τους με έναν τρόπο
που τους είναι πολύ οικείος από το χώρο της ποπ μουσικής και της
εφηβικής ροκ μπάντας. Με την άτυπη μάθηση μαθαίνουν ακουστικά το
τραγούδι / κομμάτι την ώρα της πρόβας και αναπτύσσουν δεξιότητες
ηχητικής προσαρμογής που δύσκολα μπορούν να τις αναπτύξουν σε
σχετικά αρχάρια επίπεδα εκμάθησης οργάνου με παρτιτούρα. Ο δάσκαλος
φυσικά μπορεί να χρησιμοποιεί παρτιτούρες και να διδάσκει μέσω
μίμησης. Στο τρίτο επίπεδο ο μαθητής μπορεί επίσης να χρησιμοποιεί
παρτιτούρες που χρησιμοποιούνται για τη σημειογραφία ποπ/ροκ
μουσικής με έμφαση στην ονομασία των συγχορδιών, που είναι άλλωστε
μια πρακτική τυπική για τα σχολικά ροκ συγκροτήματα.

(http://www.sheetmusicdirect.com/se/ID_No/76877/Product.aspx)

ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ
ΣΤΟΧΟΙ
ΓΝΩΣΕΩΝ-
ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ-
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
4.1. Μουσική Ο μαθητής μέχρι το τέλος του
Ανάγνωση και τέταρτου επιπέδου επιδιώκεται:
Τεχνική του
πιάνου 4.1.1. Να αποκτήσει άνεση και
έλεγχο της ισορροπίας του σώματος
όταν παίζει πιάνο
4.1.2. Να παίζει με κατάλληλη
τοποθέτηση και στάση χεριών,
καρπών, δακτύλων καθώς και των
πηχέων, των βραχιόνων και των
ώμων σε σχέση με το υπόλοιπο
σώμα και χωρίς να σφίγγεται
4.1.3 Να γνωρίσει τις δυνατότητες
κίνησης των διαφόρων μερών του
σώματός του
4.1.4. Να αποκτήσει περισσότερη
άνεση και ευχέρεια στο παίξιμό του,
και να αναπτύξει νέες τεχνικές, όπως
η εκτέλεση της απλής τρίλιας,
ποικιλμάτων, κ.α.
4.1.5. Να κάνει με άνεση το
πέρασμα του αντίχειρα κάτω από το
2ο, 3ο και 4ο δάκτυλο
ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΠΙΑΝΟ: ΕΠΙΠΕΔΟ 4
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΙ, ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
4ΥΠ Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: 4Α1. Ο μαθητής αξιολογείται
4ΥΠ1: Κλίμακες, Αρπισμοί, Συγχορδίες δια της ακροάσεως στα
μαθήματα καθ’ όλη τη διάρκεια
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο μαθητής στο τέταρτο επίπεδο, επαναλαμβάνει όλες τις του σχολικού έτους για την
κλίμακες που διδάχθηκε στο τρίτο επίπεδο, σε μεγαλύτερη έκταση, δηλ. πρόοδό του και το βαθμό
δύο οκτάβες. Θεωρητικά, έχει ήδη ολοκληρώσει από το προηγούμενο επίτευξής των στόχων του
επίπεδο όλες τις μείζονες και ελάσσονες με διέσεις και υφέσεις, μαθήματος σύμφωνα με το
δεδομένου ότι οι τρεις τελευταίες μείζονες σι, φα δίεση και ντο δίεση που κανονιστικό πλαίσιο αλλά και
έχει ήδη διδαχθεί, είναι εναρμόνιες με τη ρε ύφεση, σολ ύφεση και ντο διαγνωστικά για διαπίστωση
ύφεση μείζονα. Επίσης, η σολ δίεση, ρε δίεση και λα δίεση ελάσσονα που του επιπέδου στο οποίο ανήκει.
έχει ήδη διδαχθεί είναι εναρμόνιες με τις σι ύφεση, μι ύφεση και λα Στη Prima Vista, o
ύφεση ελάσσονα. Ακόμη, ο μαθητής εμβαθύνει στην έννοια της εκπαιδευτικός μπορεί να
χρωματικής κλίμακας, εμπλουτίζοντας τις θεωρητικές του γνώσεις και επιλέξει 1-2 δραστηριότητες
βελτιώνοντας τις τεχνικές του δεξιότητες. για το υποχρεωτικό πιάνο σε
Η διδασκαλία των κλιμάκων στο τέταρτο επίπεδο αποσκοπεί στο να κάθε διδακτική ώρα πιάνου.
εμπεδώσουν οι μαθητές τη διδακτέα ύλη όλων των προηγούμενων ετών Λόγω της συμπληρωματικού
(δηλαδή την ακολουθία και διαδοχή των μουσικών φθόγγων, τον οπλισμό χαρακτήρα των θεματικών
και τις νέες δακτυλοθεσίες,) να είναι σε θέση να παίξουν δυσκολότερες ενοτήτων συνιστάται σε κάθε
κλίμακες και να εισαχθούν σταδιακά στην αντίθετη κίνηση. Επίσης, μάθημα να χρησιμοποιούνται
έχοντας ο μαθητής συνολική άποψη των κλιμάκων, επιδιώκεται να δραστηριότητες από
ομαδοποιεί τις κλίμακες ανά κατηγορία, «σχήμα» ή δακτυλισμό, ούτως διαφορετικές θεματικές
ώστε να τις απομνημονεύει αποτελεσματικότερα. ενότητες.
Τέλος, οι μαθητές εμβαθύνουν στους αρπισμούς και στις συγχορδίες στην Στις Συμπληρωματικές μουσικές
4.1.6. Να μάθει την επέκταση της
παλάμης, για να ανταποκριθεί στην
εισαγωγή μεγαλύτερων
διαστημάτων
4.1.7. Να κάνει με άνεση μεταθέσεις
ή διασταύρωση χεριών και να
γνωρίζει τις σχετικές ενδείξεις (m.g.
& m.d.)
4.1.8. Να μπορεί να χρησιμοποιεί
ολοένα και μεγαλύτερη έκταση του
πιάνου με πηδήματα, αλλαγές
θέσεων και συγχορδιών
4.1.9 Να αποδίδει ορθά διαδοχές
ρυθμικών αξιών, παύσεις, πιο
πολύπλοκα ρυθμικά σχήματα,
συγκοπές, αντιχρονισμούς, ενδείξεις
ρυθμικής αγωγής (accelerando κ.ά.)
και αλλαγές μέτρων και ρυθμικής
αγωγής εντός των κομματιών
4.1.10. Να αποκτήσει ανεξαρτησία
των δύο χεριών μέσα από
γυμνάσματα και από το υλικό που
μελετά
4.1.11. Να διαβάζει και να παίζει με
άνεση σε νέο κομμάτι ή άσκηση που
μαθαίνει, τους φθόγγους, οι οποίοι
μπορεί να εκτείνονται σε όλο το
εύρος του πενταγράμμου και στα
δύο κλειδιά (Σολ και Φα) και στις
βοηθητικές γραμμές πάνω και κάτω
από το πεντάγραμμο αντίστοιχα στα
δύο κλειδιά και με χρήση του
τονική και σε αναστροφές, ενώ εμπεδώνουν την έννοια της πτώσης, γνώσεις (ΠΔ1) η αξιολόγηση θα
σύμφωνα και με την αντίστοιχη ύλη στο διδασκόμενο μάθημα των γίνεται δι΄ ακροάσεως με
θεωρητικών/ αρμονίας. Παράλληλα, εμβαθύνουν στις συνδέσεις - συζήτηση για υποβοηθούμενη
διαδοχές των συγχορδιών, ώστε να αντιληφθούν σταδιακά την ακουστική αυτοαξιολόγηση.
σχέση τονικής-δεσπόζουσας, τονικής υποσδεσπόζουσας και στο Στο μάθημα γίνονται
συνδυασμό τους, η οποία αποτελεί σημαντική συνοδευτική βάση. διερευνητικές ερωτήσεις με
Επιπλέον, η διδασκαλία των αρπισμών και των συγχορδιών στοχεύει στην αφορμή τα κομμάτια που
εμπέδωση και “οπτικοποίηση” βασικών δομών και στοιχείων της αρμονίας, μελετά ο μαθητής.
ενώ η χρήση και εφαρμογή τους είτε ως αυτούσιες συγχορδίες, είτε ως Μπορεί να γίνει
αρπισμοί με διάφορες παραλλαγές και “σχήματα” συμβάλλει στη συνοδεία παρακολούθηση
διαφόρων απλών μελωδιών και στον αυτοσχεδιασμό. αποσπασμάτων από
βιντεοσκοπημένη συμμετοχή
Για την ενότητα Κλίμακες-Αρπισμοί-Συγχορδίες ως διδακτέα ύλη για το του μαθητή σε συναυλίες ή από
τέταρτο επίπεδο προτείνεται η εξής: την απόδοσή του στο μάθημα
και διερευνητική συζήτηση για
4ΥΠ1.1.1: Η κλίμακα ντο μείζονα σε τέσσερις οκτάβες σε παράλληλη και το εάν και κατά πόσο
αντίθετη κίνηση επιτεύχθηκαν οι στόχοι που
είχαν τεθεί με έμφαση στην
4ΥΠ1.1.2.: “Όλες οι Μείζονες κλίμακες με διέσεις:”σολ, ρε, λα, μι” σε δύο δομημένη επιχειρηματολογία
οκτάβες σε παράλληλη και αντίθετη κίνηση, “σι, φα δίεση και ντο δίεση” και στη χρήση της διδαχθείσας
σε παράλληλη κίνηση μόνο ορολογίας.
Για την αξιολόγηση του
4ΥΠ1.1.3.: “Όλες οι Μείζονες κλίμακες με υφέσεις” σε δύο οκτάβες σε Αυτοσχεδιασμού και
παράλληλη κίνηση δημιουργίας στο πιάνο, στο
μάθημα ο καθηγητής πιάνου
4ΥΠ1.1.4.: Όλες οι “Αρμονικές και Μελωδικές Ελάσσονες κλίμακες” σε μπορεί να συμπεριλάβει 6-9
δύο οκτάβες σε παράλληλη κίνηση ολιγόλεπτες δραστηριότητες
κατά τη διάρκεια του σχολικού
4ΥΠ1.1.5.: Χρωματική κλίμακα με νότα εκκίνησης τη ντο σε δύο οκτάβες έτους για υποχρεωτικό πιάνο
Κάποιες από τις δραστηριότητες
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ μπορούν να ολοκληρωθούν σε
ένα μάθημα και κάποιες
Do+, Sol+, Re+, La+, Mi+, Si Fa#+, Do#+ μπορούν να λειτουργήσουν υπό
συμβόλου 8va----------------¬
4.1.12. Να αποκτήσει
αυτοπεποίθηση και άνεση στις
αλλαγές κλειδιών εντός
πενταγράμμου για το ίδιο χέρι ή
ακόμα και για τα δύο χέρια
4.1.13. Να αναγνωρίζει στην
παρτιτούρα πιο πολύπλοκα και
σύνθετα ρυθμικά μοτίβα και
σχήματα, συγκοπές, αντιχρονισμούς,
νέους ρυθμούς και τονικότητες με
περισσότερες αλλοιώσεις και νέα
στοιχεία έκφρασης και χρωματισμών
ή όρους γενικού χαρακτηρισμού
4.1.14 Να εμπεδώσει περισσότερα
σύνθετα/μεικτά μέτρα π.χ. 5/8, 7/8,
5/4, 12/8 κ.ά.
4.1.15. Να εκτελεί με ευχέρεια
τρίηχα και δέκατα έκτα και να
εξοικειωθεί με την εκτέλεση
κανονικών ογδόων στο ένα χέρι και
τρίηχων όγδοων στο άλλο χέρι
4.1.16. Να διαβάζει και να παίζει
από μνήμης όλες τις κλίμακες και
αρπισμούς σε δύο οκτάβες,
συγχορδίες με διπλασιασμό της
θεμελίου, σε αναστροφές, κ.ά.
4.1.17. Να παίζει τις κλίμακες και
τους αρπισμούς διατηρώντας
σταθερή και ενιαία ταχύτητα, αλλά
και να μελετάει με διαφορετικούς
ρυθμούς και τρόπους
4.1.18. Να παίζει τις κλίμακες, τις
Fa+, Si +, Mi +, La +, Re +, Sol +, Do + μορφή project για κύκλο
La-, Mi-, Si-, Fa#-, Do#-, Sol#-, Re#-, La#- μαθημάτων ή ακόμη και να
συνδυαστούν με τη διδασκαλία
Re-, Sol-, Do-, Fa-, Si -, Mi -, La -
άλλων θεματικών όπως η prima
vista και η μουσική σύμπραξη.
ΑΡΠΙΣΜΟΙ
Για την αξιολόγηση της
Μουσικής Σύμπραξης, Ο
4ΥΠ1.2.1.: Αρπισμοί σε δύο ανιούσες και κατιούσες οκτάβες σε
καθηγητής πιάνου μπορεί να
παράλληλη κίνηση, σε ευθεία κατάσταση και με αναστροφές, σε όλες τις
περιλάβει 2-3 δραστηριότητες
μείζονες και ελάσσονες κλίμακες που η τονική τους βρίσκεται σε άσπρο
κατά τη διάρκεια του σχολικού
πλήκτρο
έτους για το υποχρεωτικό
πιάνο. Σε αυτό το επίπεδο οι
4YΠ1.2.2. Αρπισμοί στη ντο μείζονα («σπασμένες συγχορδίες» 4 φθόγγων
περισσότερες δραστηριότητες
σε διαδοχή αναστροφών με μετάθεση του χεριού) και μεταφορά σε άλλη
θα λειτουργήσουν υπό μορφή
βασική τονικότητα σύμφωνα με το παρακάτω πρότυπο ή ανάλογο κατ’
project για κύκλο μαθημάτων.
επιλογήν του εκπαιδευτικού:
4Α2: Ελάχιστες απαιτήσεις
ύλης:
ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ Για την πρόσβαση στο επόμενο
επίπεδο πρέπει κατά τη
4ΥΠ1.3.1. Τρίφωνες συγχορδίες με διπλασιασμό της βάσης (“ανοιχτή” διάρκεια του σχολικού έτους ο
θέση, π.χ. ντο-μι-σολ-ντο) σε ευθεία κατάσταση και με αναστροφές μαθητής:
4A2.1 Nα μελετήσει κατά τη
4ΥΠ.1.3.2: Συνδέσεις συγχορδιών σε νέες τονικότητες με την εξής διάρκεια του σχολικού έτους τις
ακολουθία: I-IV-V-I σύμφωνα με το παρακάτω μοντέλο (ή κάποια άλλη κλίμακες, τους αρπισμούς και
πτώση): τις συγχορδίες όπως
παρατίθενται στη στήλη του
περιεχομένου. Σε περίπτωση
διεξαγωγής λιγότερων
μαθημάτων κατά τη διάρκεια
του σχολικού έτους λόγω
έλλειψης διδάσκοντος ή άλλων
συγχορδίες και τα αρπίσματα σε
μεγαλύτερη ταχύτητα και με
σωστούς δακτυλισμούς
4.1.19. Να μπορεί να παίζει νέες πιο
πολύπλοκες συνδέσεις συγχορδιών
4.1.20. Να ομαδοποιεί τις κλίμακες
ανάλογα το είδος, τον οπλισμό ή το
δακτυλισμό και να κάνει συγκρίσεις
4.1.21. Να διαβάζει και να παίζει με
άνεση σε νέο κομμάτι τους
φθόγγους σε όλο το πληκτρολόγιο
μέσω της εξάσκησης του τυφλού
προσανατολισμού στα πλήκτρα
4.1.22 Να αναπτύξει και να
τελειοποιήσει την τεχνική και την
ταχύτητα, καθώς εισάγονται πιο
σύνθετα δακτυλικά μοτίβα,
στολίσματα, επαναλαμβανόμενες
νότες και κρατημένες νότες
4.1.23 Να χρησιμοποιεί ολοένα και
περισσότερο το πεντάλ ανάλογα με
τις απαιτήσεις των κομματιών
4.1.24 Να αναπτύξει την ικανότητα
απομνημόνευσης της παρτιτούρας
και εκτέλεσης μουσικών έργων από
μνήμης στο πιάνο
4.1.25. Να καλλιεργεί τη δεξιότητα
της κριτικής μουσικής ακρόασης και
να αντιλαμβάνεται, να ακούει και να
ενσωματώνει συνειδητά στο παίξιμό
του τα διάφορα στοιχεία και τις
αντικειμενικών δυσκολιών, θα
πρέπει ο μαθητής να διδαχθεί
όλες τις μείζονες και ελάσσονες
με διέσεις τουλάχιστον αυτές
που η τονική τους βρίσκεται σε
άσπρο πλήκτρο και σε πιο αργό
τέμπο με τους αρπισμούς και
τις συγχορδίες τους σε ευθεία
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΥΣ & ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ κατάσταση
4Α2.2 Να μελετήσει έως επτά -
Α) «Le Pianiste Virtuose”, C.L. Hanon οκτώ κομμάτια συνολικά
Β) “La Deliateur”, E. Van de Velde συνολικά από τις Ομάδες Α, Β
Γ) Germer, Piano Technique, Op. 28, εκδ. Φίλιππος Νάκας και Γ, με προϋπόθεση την
Δ) “Daily Technical Studies for the Pianoforte”, Oscar Beringer, Ed. κανονική διεξαγωγή των
Bosworth μαθημάτων από την αρχή του
E) “Sixty Progressive Exercises for the Piano”, J. Pischna Technical Studies,
σχολικού έτους. Ο αριθμός
Op. 792
αυτός μπορεί να μειώνεται
αναλογικά σε περίπτωση τυχόν
4ΥΠ2 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Μουσικά Έργα δυσχερειών λειτουργίας του
Εκμάθηση μουσικών έργων με επιλογή από τα ενδεικτικά μουσικά έργα
μαθήματος, (π.χ. μη έγκαιρη
και μέρος έργων που παρατίθενται στις ακόλουθες ομάδες ή με επιλογή
στελέχωση με εκπαιδευτικό
άλλων έργων ή μέρους έργων ισοδύναμης δυσκολίας και σύμφωνα με την
προσωπικό κ.ά.)
παρακάτω ομαδοποίηση:
Από αυτά, οι σπουδές να είναι
4ΥΠ2.4 Ομάδα Α (ΣΠΟΥΔΕΣ):
διαφορετικής δυσκολίας,
ταχύτητας και τεχνικής
Μέθοδος Πιάνου Ρώσικης Σχολής ΄Β Έκδοση (Α.ΝΙΚΟΛΑΕΒ) μετάφραση
χρωματικά περάσματα,
Λ.Τσακαλίδου:
μεγαλύτερες εκτάσεις
Aπό το κεφάλαιο «Σπουδές»:
Νο.9 σε C major (K.Γκουρλίτ) [legato με χρωματικά περάσματα και στα δύο δαχτύλων, πηδηματάκια,
χέρια] ποικιλία δαχτυλισμών κ.ά.)
Νο.15 σε G major (Α.Γκέντικε) 4Α2.3 Στο πλαίσιο της Prima
[legato-staccato,παράλληλη κίνηση] Vista, να ασχοληθεί, ,
ενδείξεις της παρτιτούρας
4.1.26. Να μαθαίνει να
αντιμετωπίζει με αυτοπεποίθηση και
να επιλύει τα τεχνικά προβλήματα ή
άλλα εμπόδια κατά την εκμάθηση
και μελέτη ενός μουσικού κειμένου
και να αποκτά σταδιακά μεγαλύτερη
συστηματικότητα και αυτονομία στη
μελέτη του.
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
4.1.27. Να αντιλαμβάνεται και να
εφαρμόζει συστηματικά τους
τρόπους και τις τεχνικές μελέτης των
γυμνασμάτων, των κλιμάκων, των
συγχορδιών και των αρπισμάτων και
να εισάγει τη χρήση μετρονόμου στη
μελέτη όπου χρειάζεται
4.1.28. Να μαθαίνει ν’ αντιμετωπίζει
με αυτοπεποίθηση και να επιλύει τα
τεχνικά προβλήματα ή άλλα εμπόδια
κατά την εκμάθηση και μελέτη ενός
μουσικού κειμένου και να αποκτά
σταδιακά μεγαλύτερη
συστηματικότητα και αυτονομία στη
μελέτη του
4.1.29. Ν’ αναπτύσσει κριτική σκέψη
L.Shitte(Λ.Σίττε)Op.10 25 Mικρές Σπουδές: συστηματικά με μια ολιγόλεπτη
Νο.17 σε G major (legato-staccato,waltz για 4 και 5 δάχτυλο), δραστηριότητα πρώτης
No.23 σε C major (legato με τονισμούς, κυκλική κίνηση παρπού) ανάγνωσης σε κάθε μάθημα,
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: ώστε να αποκτήσει μια
http://primanota.ru/l-shitte/25-malenkix-etyudov-sheets.htm σημαντική εμπειρία
C.Czerny-Practical Method for Beginners on the pianoforte Op.599: αναγνώρισης κανονικοτήτων
No.22 σε C major (legato-staccato με σπαστές συγχορδίες) (patterns) και να μπορεί να
No.30 σε C major(μεγάλα πηδηματάκια και ανοίγματα δαχτύλων στο δεξί ανταποκριθεί ικανοποιητικά σε
χέρι, κρατημένες νότες στο αριστερό) άγνωστο μουσικό κείμενο
CZERNY- GERMER (50 Little studies) part 1: κατάλληλο για αυτό το επίπεδο.
Νο.42 σε G minor (legato) 4Α2.4 - Στο πλαίσιο του
C.GURLITT Op.101 : Αυτοσχεδιασμού και της
ου ου
Νο.7 «Lament» (legato,εκτάσεις 1 και 2 δαχτύλου) Δημιουργίας στο Πιάνο, να
No.10 «Song without Words» (legato με σπαστές συγχορδίες στο αριστερό) ασχοληθεί συστηματικά με ένα
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: μικρό κύκλο δραστηριοτήτων
http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-101.pdf αυτοσχεδιασμού, ώστε να
C.GURLITΤ - Τhe Easiest studies, Op. 83 Book 1: αποκτήσει μια σημαντική
No.8 σε C major (legato- αριστερό χέρι) εμπειρία λειτουργίας της
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: συγκεκριμένης δεξιότητας και
http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-83.pdf να μπορεί να ανταποκριθεί
C.GURLITT Op.141 School of Velocity for Beginners: ικανοποιητικά με ένα
No.7 (αρπισμοί και πασάζ) πιανιστικό επίπεδο ανάλογο
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: των συνολικών τεχνικών και
http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-141.pdf μουσικών δυνατοτήτων του.
C.CZERNΥ 100 PROGRESSIVE STUDIES Without Octaves: Op.139, Vol. 1 -Στο πλαίσιο της Μουσικής
Νο. 25 (Alberti bass με δέκατα έκτα και εναλλαγές μελωδικών & ρυθμικών Σύμπραξης, να ασχοληθεί
σχημάτων) συστηματικά με ένα μικρό
Νο. 30 (Εμβατήριο με παρεστιγμένες συγχορδίες στο δεξί) κύκλο δραστηριοτήτων
Νο. 32 (Χρωματική κίνηση στο δεξί) σύμπραξης με άλλα όργανα,
και στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού ώστε να αποκτήσει μια
http://piano.ru/scores/czerny/cz-139.pdf σημαντική εμπειρία λειτουργίας
C.CZERNY Op.261, 125 Exercises in Passage playing (Book 2): σε μουσικό σύνολο και να
No. 4, 7, 13 και στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού μπορεί να ανταποκριθεί
και αισθητήριο για το πώς μπορεί ν’
αξιοποιήσει στοιχεία που έμαθε ή
ανέπτυξε σε προηγούμενα μουσικά
έργα για την εκμάθηση και μελέτη
νέων έργων
. C. CZERNY, 30 Mechanical studies, op.849
Ειδικότερα ως προς τη Prima Vista
(βλ. 4ΥΠ3, στήλη 3):
Ο μαθητής αρχικά επιδιώκεται:
4.1.30: Να αναπτύξει μια άμεση
αντίληψη του μουσικού κειμένου σε
συνδυασμό με τις βασικές μουσικές
γνώσεις μορφολογίας, θεωρίας κ.λπ
4.1.31..: Να εξοικονομίσει πολύτιμο
χρόνο εκμάθησης νέων κομματιών:
ο πολυφωνικός χαρακτήρας του
πιάνου, σε συνδυασμό με τον όγκο
του ρεπερτορίου του, δημιουργεί
τεράστιες χρονικές απαιτήσεις
μελέτης
4.1.32.: Να ενδυναμωθεί και να
πλαισιωθεί η μουσική του κατάρτιση
μέσω της καλλιέργειας της
ακουστικής αγωγής και της
θεωρητικής αντίληψης που πρέπει
να αναπτύξει για τα κομμάτια που
καλείται να εκτελέσει ως Prima Vista
4.1.33.: Να αυξήσει την
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
Η.Lemoine- Etudes Enfantines Op.37 (Book 1): ικανοποιητικά με ένα
Σπουδή Νο. 17 (legato-μικρά μοτίβα). πιανιστικό επίπεδο ανάλογο
α ο
Σπουδή Νο. 16 (τρίηχα 16 και κίνηση 4 δακτύλου) των συνολικών τεχνικών και
Σπουδή Νο. 22 (κίνηση δακτύλων δεξιού με staccato συγχορδίες μουσικών δυνατοτήτων του.
αριστερού) και στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού
Νο. 1, 3, 4 και στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού 4Α3. Τελική ετήσια αξιολόγηση
H. BERTINI, 50 Σπουδές, op. 100 & op. 29 (εξετάσεις): Ο μαθητής θα
No. 1 (op. 100, no.1), no. 4 (op. 100, no.14), no. 7 (op. 100, no.10) και στην πρέπει να παίξει από μνήμης
ευχέρεια του εκπαιδευτικού και σύμφωνα με τα οριζόμενα
F.Burgmüller Οp.100: στο “Περιεχόμενο: Κλίμακες,
No. 19 (Inquiétude) και στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού αρπισμοί, Μουσικά έργα,
S.Heller Op.125 d’Expresssion et de Rhythme :Στην ευχέρεια του Δραστηριότητες και Μέσα” τα
εκπαιδευτικού εξής:
Β.ΒΑRΤÓΚ «MIKROKOSMOS»(Vol.3):
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού 4Α3.1. Μία κλίμακα σε δύο
οκτάβες σε παράλληλη (ή και
4ΥΠ1.2: Ομάδα Β (Πολυφωνικό/προκλασικό έργο): αντίθετη) κίνηση
ο ο
BACH, J.S. Menuet, (αρ. 6 στο 1 Μπαχ) και Aria- Menuet, (αρ. 9 στο 1
Μπαχ) από τη συλλογή της Anna Magdalena Αρπισμός σε δύο ανιούσες και
ο
BACH, C.P.E Marche, (αρ.12 στο 1 Μπαχ) από τη συλλογή της Anna κατιούσες οκτάβες σε
Magdalena παράλληλη κίνηση, σε ευθεία
BACH, J.S. Polonaise, από τη συλλογή της Anna Magdalena (αρ.16 στο 1
ο κατάσταση και με αναστροφές
Μπαχ).
Τρίφωνες συγχορδίες με
BACH, J.S. Πρελούδιο, αρ. 1, 2 & 3 από το έργο Μικρά πρελούδια και διπλασιασμό της θεμελίου σε
φούγκες ευθεία κατάσταση και με
BACH, J.C. Risoluto από την ανθολογία Essential Keyboard Repertoire. αναστροφές
Μία σύνδεση συγχορδιών της
4ΥΠ1.3: Ομάδα Γ (Έργο κλασικής ή μετέπειτα περιόδου): εξεταζόμενης κλίμακας (ή
DIABELLI, A. Σονατίνα, op.151, No 4, 1ο μέρος πτώση)
χρήσης του μουσικού οργάνου BURGMÜLLER, J.F. La Chasse, op.100, No 9 από τη συλλογή Essential Χρωματική κλίμακα με νότα
Keyboard Repertoire, Vol. 1 εκκίνησης τη ντο σε δύο
4.1.34.: Να αναπτύξει την ταχύτητα KABALEVSKY, D. The Horseman από το έργο Ten children's pieces. οκτάβες
επεξεργασίας της πληροφορίας SCHUMANN, R. Melodie, αρ.1 & Jägerliedchen αρ.7 από το έργο Album for 4Α3.2. Τρία μουσικά έργα:
the young, op.68 Τα κομμάτια να είναι μικρής
4.1.34.: Να ενδυναμώσει τη έκτασης και επιλογή αντίστοιχα
ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ, Μ. Moderato, αρ.1 από το έργο Για τα Ελληνόπουλα, Πρώτη
λειτουργία της μνήμης του από τις τρεις διαφορετικές
σειρά Αρ. 1-4.
Ομάδες (Α, Β ή Γ), δηλαδή:
4.1.35.: Να αναγνωρίζει με επιτυχία ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ, Γ.Α. Lento, αρ. VII από το έργο 14 Παιδικά πορτραίτα - Μία σπουδή
κανονικότητες (patterns) μελωδικές, ΣΚΑΡΒΕΛΗΣ, Μ. Αλφαβητάριο για πιάνο, και ιδιαίτερα τα κομμάτια: - Ένα πολυφωνικό/προκλασικό
ρυθμικές και μορφολογικές Ècossaise και Toccatina. έργο ή μέρος αυτού
KUHLAU, F. Σονατίνα, op. 55, no 1, 1ο μέρος - Ένα έργο κλασικής ή μετέπειτα
4.1.36.: Να εξασκήσει την ακουστική KHACHATURIAN, A. Σπουδή, αρ. 5 από το έργο Album for children περιόδου ή μέρος αυτού
του αγωγή ο ο
CLEMENTI, M. Σονατίνα, op. 36, no. 2, 3 μέρος & op. 36 no. 4, 1 μέρος Τα κομμάτια να έχουν
από την ανθολογία Sonatinas Album, No 1. διαφορετικά μουσικά και
4.1.37.: Να αναπτύξει ικανότητες TANSMAN, A. Final από το Pour les Enfants, 1er Recueil τεχνικά χαρακτηριστικά και
αυτοσχεδιασμού μπορεί να προέρχονται από τη
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Γ. Moderato, αρ. I από το έργο 44 Παιδικά κομμάτια για
πιάνο, I τεύχος (τις) μέθοδο/συλλογή
4.1.38.: Να εδραιώσει την (μεθόδους)/(συλλογές) που
κιναισθητική αντίληψη της ΣΤΟΥΠΗ, Μ. Λεμονάκι, αρ.32, από το έργο Σεικίλου Επόμενα Α΄,
Εκδόσεις Πελασγός. χρησιμοποιήθη-κε (-καν).
τοπογραφίας του πληκτρολογίου

Ο μαθητής μέχρι το τέλος του 4ΥΠ3 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Εκ πρώτης όψεως ανάγνωση (Prima
4Α3.3. Στη Prima Vista
τέταρτου επιπέδου επιδιώκεται: Vista)
Η αξιολόγηση γίνεται με
5 Θεματικές ενότητες διδασκαλίας
άγνωστο κείμενο σε διμερή
4.1.39.: Να μπορεί να εκτελέσει με
φόρμα, όπου τα χέρια παίζουν
επιτυχία Prima Vista σε εκτεταμένα 4ΥΠ3.1: Aσκήσεις για βελτίωση της ταχύτητας επεξεργασίας της
ταυτόχρονα κατά κανόνα
κομμάτια σε διμερή φόρμα. Τα πληροφορίας
αρμονικά, αλλά με ρυθμικά
κομμάτια μπορούν να είναι σε Ασκήσεις που στοχεύουν στην επικέντρωση αποκωδικοποίησης
σχήματα ανεξάρτητα για τα δύο
ομοφωνική ή απλή αντιστικτική περιορισμένου αριθμού σημειογραφικών πληροφοριών σε κάθε
χέρια. Για την αξιολόγηση
γραφή με ρυθμικά σχήματα που δραστηριότητα, ώστε να βελτιωθεί ο χρόνος επεξεργασίας του οπτικού
πρέπει να ληφθούν υπόψη οι
σταδιακά οδηγούν στην ερεθίσματος και να μετατραπεί γρήγορα σε κίνηση. Στο τέταρτο επίπεδο
παράγοντες που καθορίζουν
πολυρυθμία. αυτές οι δραστηριότητες εστιάζουν στην σταδιακή εισαγωγή σε

4.1.40.: Να ανταποκρίνεται στην
Prima Vista σε όλα τα μουσικά
στοιχεία που χαρακτηρίζουν το
κομμάτι (ύφος, tempo, δυναμικές
κ.λπ)
4.1.41: Να μπορεί να ακολουθεί τη
στρατηγική της ολοκλήρωσης του
κομματιού χωρίς να διακόπτεται η
ροή του ακολουθώντας τις γενικές
στρατηγικές εξάσκησης της Prima
Vista
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
4.1.42.: Να είναι σε θέση να
ομαδοποιεί οπτικά το υλικό της
Prima Vista και να ανταποκρίνεται
με επιτυχία σε περιβάλλοντα
συνοδείας με άγνωστο μουσικό
υλικό
4.1.43.: Να μαθαίνει να
αντιμετωπίζει με αυτοπεποίθηση
την εκμάθηση και μελέτη ενός
μουσικού κειμένου και να αποκτά
σταδιακά μεγαλύτερη
συστηματικότητα και αυτονομία στη
μελέτη του
πολύπλοκα ρυθμικά σχήματα και την πολυρυθμία, όπως με χρήση την επιτυχημένη εκτέλεση ενός
συγκοπών. κομματιού σε πρώτη ανάγνωση
που είναι πολύ διαφορετικοί
4ΥΠ3. 1.1: Διαστηματική ανάγνωση με ταυτόχρονη συνήχηση νοτών. από τους παράγοντες άρτιας
Έμφαση στα διαστήματα 4ης - 6ης και 7ης εκτέλεσης ενός γνωστού
κομματιού
4ΥΠ3.1.2: Ενίσχυση της ρυθμικής ανάγνωσης μετρικής προσέγγισης με
εισαγωγή σε σύνθετα μέτρα (5/4 & 5/8, 7/4 & 7/8 και 12/8) 4Α3.4. Ένα αντικείμενο με
ελεύθερη επιλογή
περιεχομένου από ένα από τα
πεδία δραστηριοτήτων
ανάπτυξης
συμπληρωματικών/υποστηρικτι
(Paul Harris, Improve your Sight Reading, Level 6) κών γνώσεων και δεξιοτήτων
στο πιάνο:
4ΥΠ3.1.3: Ενίσχυση της ρυθμικής ανάγνωσης με χρήση ρυθμικών ΠΔ 1: Συμπληρωματικές
δραστηριοτήτων και για τα 2 χέρια για το πιάνο ή και με χρήση του Μουσικές γνώσεις ή
σώματος ή των ξύλινων στοιχείων του οργάνου. Έμφαση δίνεται στην ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
εισαγωγή πολυρυθμικών σχημάτων με ταυτόχρονη εκτέλεση 2 ογδόων και δημιουργία στο πιάνο ή
τριήχων ογδόων από τα 2 χέρια καθώς και συγκοπές τετάρτων και ογδόων ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.
και ανάλογα με τις δυνατότητες του μαθητή σε δέκατα έκτα με τρίηχα. ΠΔ1: Συμπληρωματικές
Μουσικές Γνώσεις:
Γνώσεις για τα κομμάτια του
επιπέδου στα οποία εξετάζεται
ο μαθητής.
Θα μπορούσαν να τεθούν
ερωτήματα ως έναυσμα
συζήτησης με αξιολόγηση της
(http://homeconcertpianist.blogspot.gr/2012/01/preliminary-exercise-for- καθεαυτό απάντησης αλλά και
polyrhythm-2.html) της συνειδητά ορθής χρήσης
της απαιτούμενης ορολογίας,
4ΥΠ3.1.4: Συνδυασμός παρατήρησης ρυθμικών σχημάτων και μελωδικής όπως:
κίνησης: Τα δύο χέρια παίζουν μαζί με ανεξάρτητα ρυθμικά σχήματα και Π.χ. «Ποιες οι βασικές
 4.1.44.: Να αναπτύξει την κριτική
ικανότητα και τη δυνατότητα
άμεσης επιλογής ανάδειξης και
αφαίρεσης στοιχείων από ένα
άγνωστο μουσικό έργο ώστε να
διατηρηθούν και να
υπογραμμιστούν όλα τα μουσικά
χαρακτηριστικά του
4.2 Άρθρωση, 4.2.1 Να συνειδητοποιεί και να
Ήχος, και αποδίδει τη λειτουργία των θέσεων
Προσωδία και άρσεων και των πτώσεων στη
μουσική φράση καθώς και τις
κορυφώσεις και τους χρωματισμούς
ενός μουσικού έργου.
4.2.2 Να εξοικειωθεί με νέους όρους
δυναμικής αγωγής, όπως marcato,
rinforzando, κ.ά.
4.2.3 Να συνεχίσει να εξοικειώνεται
με νέους μουσικούς όρους ύφους
σύμφωνα με τα έργα που παίζει και
να επιδιώκει την απόδοσή τους.
4.2.4 Να σέβεται τη στίξη των
μουσικών φράσεων, δηλαδή τις
εναλλασσόμενες σχέσεις των
μουσικών γραμμών μέσα στο
ηχητικό φάσμα και να εξοικειώνεται
με την απόδοση μεγαλύτερων
φράσεων.
μελωδικές κινήσεις πολλαπλών κατευθύνσεων συγχορδίες που χρησιμοποιεί η
συνοδεία;»
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
4ΥΠ3.2:Aσκήσεις για την αναγνώριση κανονικοτήτων (patterns) δημιουργία στο πιάνο.
Οι δραστηριότητες αυτές στοχεύουν στην ανάπτυξη της κατ'εξοχήν Η αξιολόγηση γίνεται με μια
δεξιότητας που είναι υπεύθυνη στο μεγαλύτερο βαθμό για την δραστηριότητα, όπου
αποτελεσματικότερη εκτέλεση της Prima Vista. Οι κανονικότητες αυτές καθορίζονται οι παράμετροι
είναι μελωδικές, ρυθμικές, αρμονικές και μορφολογικές και επιτρέπουν αυτοσχεδιασμού (μελωδικός
στη συνολική αντίληψη σημειογραφικών δεδομένων, αντί της αυτοσχεδιασμός, ρυθμικός
μεμονωμένης αποκωδικοποίησης των μουσικών συμβόλων. Στο τέταρτο αυτοσχεδιασμός, στυλιστικός,
επίπεδο οι δραστηριότητες αυτές επικεντρώνονται κυρίως σε κ.λπ) ανάλογα με το επίπεδο
αναγνωρίσεις κανονικοτήτων σχετιζόμενων με επαναλαμβανόμενες δομές της συνολικής τεχνικής και
όπως ostinati. μουσικής ικανότητας του
μαθητή.
4ΥΠ3.2.1: Αναγνώριση ρυθμικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.
Επικέντρωση σε σταθερές ρυθμικές δομές - ostinati Η αξιολόγηση γίνεται με
εκτέλεση ενός κομματιού στο
4ΥΠ3.2.2: Αναγνώριση μελωδικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. οποίο ο μαθητής συμπράττει με
Επικέντρωση σε μελωδικές αλυσίδες, κανόνες και ostinati μικρό ή μεγάλο μουσικό σύνολο
μαθητών ή με τον καθηγητή
του. Για την αξιολόγηση πρέπει
να ληφθούν υπόψη οι
παράγοντες που καθορίζουν
την επιτυχημένη εκτέλεση ενός
κομματιού σε σύνολο μουσικής,
(B. Bartók. Pentatonische Melodie) δηλαδή η άρτια προετοιμασία,
η ηχοχρωματική ανταπόκριση
4ΥΠ3.2.3: Αναγνώριση αρμονικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. και η προσαρμοστικότητα στην
Eπικέντρωση σε τυπικά πτωτικά σχήματα σε όλες τις κλίμακες (π.χ. Ι6/4 - V - μουσική ροή και ερμηνευτική
Ι) αντίληψη των συεργαζόμενων
μουσικών.
4ΥΠ3.2.4: Προετοιμασία για αναγνώριση μορφολογικών κανονικοτήτων.
Επικέντρωση σε μορφές τύπου ερώτησης - απάντησης που μπορεί να
 4.2.5 Να ακούει ενσυνείδητα τον ήχο εμπλέκουν και αυτοσχεδιαστικά στοιχεία, δηλαδή ο μαθητής να δίνει την Διαφορές μεταξύ μελέτης
του και το μουσικό αποτέλεσμα που απάντηση τηρώντας το δοσμένο ρυθμικό ή μελωδικό σχήμα, αυτούσιο ή Prima Vista και μελέτης
παράγεται με συγκεκριμένους με κάποια παραλλαγή. εκμάθησης νέων κομματιών
τρόπους κρούσης και παιξίματος,
π.χ. δακτυλικό staccato, staccato με Μελέτη Μελέτη prima
κομματιών vista
τον καρπό, το εφέ του πεντάλ κ.ά.
Διόρθωση Διατήρηση
4.2.6 Να αντιλαμβάνεται και να
λαθών ρυθμού και
εφαρμόζει πιο συστηματικά τους παλμού
τρόπους και τις τεχνικές μελέτης για ανεξαρτήτως
τη βελτίωση της άρθρωσης, της λαθών
ποιότητας του ήχου του και την (https://pianoteacherpress.files.wordpress.com/2012/03/are-you- Κοίταγμα Αποφυγή
απόδοση των μουσικών φράσεων. sleeping.jpg) των χεριών / κοιτάγματος
4.3 Μουσική 4.3.1 Να γνωρίσει και να μάθει να clavier κατά των χεριών /
τεχνοτροπία και παίζει περισσότερα μουσικά έργα 4ΥΠ3.3:Δραστηριότητες για την ενίσχυση της αντίληψης της τη διάρκεια clavier
ερμηνεία του πιανιστικού ρεπερτορίου του τοπογραφίας του πληκτρολογίου του
Δραστηριότητες που στοχεύουν στην εξοικείωση του μαθητή με το όργανο παιξίματος
επιπέδου του
και την τοπογραφία του ώστε να περιοριστεί κατά το δυνατόν η οπτική του Προσοχή στις Προσοχή στη
επαφή με το πληκτρολόγιο κατά τη διάρκεια της εξάσκησης για την Prima λεπτομέρειες γενική εικόνα
4.3.2 Να γνωρίζει τον τρόπο μελέτης
Vista. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να εμπλουτιστούν με
και την τεχνική εξάσκηση του Στόχος είναι Στόχος είναι η
δραστηριότητες που στοχεύουν στην ενίσχυση της περιφερειακής όρασης
κομματιού που παίζει κατά τη διάρκεια της οπτικής επεξεργασίας του κειμένου, έτσι ώστε ο οι ιδανικοί στυλιστική
4.3.3 Να μπορεί πρώτα να σκέφτεται μαθητής να επεξεργάζεται το μέγιστο αριθμό πληροφοριών από όλο το δακτυλισμοί απόδοση του
και μετά να εκτελεί μουσικό κείμενο, αντί να εστιάζει στο σημείο που εκείνη τη στιγμή εκτελεί. και η μουσικού
4.3.4 Να είναι αυστηρός κριτής του Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να γίνονται ακόμη και κατά τη διάρκεια αντιμετώπισ περιγράμματo
εαυτού του άλλων θεματικών, όπως για παράδειγμα η εκτέλεση τεχνικής μελέτης με η των ς με όσες
4.3.5 Να διευρύνει τη φαντασία του κλειστά μάτια ή η κάλυψη του κειμένου που εκτελεί ο μαθητής. τεχνικών λεπτομέρειες
μέσα από διαφορετικά μουσικά προβλημάτω είναι δυνατό
ακούσματα διαφόρων Συνθετών και 4ΥΠ3.3.1: Εξάσκηση με κάλυψη των νoτών που εκτελούνται από τον ν του ανά επίπεδο,
ερμηνευτών καθηγητή, ώστε το βλέμμα του μαθητή να οδηγείται τουλάχιστον 2 κομματιού χωρίς την
4.3.6 Να σκέφτεται αρμονικά και να παλμούς μπροστά επίλυση
αναπτύξει τη φαντασία και την επιμέρους
ευαισθησία του, ώστε να αποδώσει 4YΠ3.3.2: Εξάσκηση αποστάσεων 6ης και 7ης με αντικατάσταση τεχνικών
 με προσωπικό τρόπο το πνεύμα των δαχτύλων ή χωρίς, σε όλο το πληκτρολόγιο με κλειστά μάτια ζητημάτων
έργων που παίζει και το ύφος του Απαγορεύον Η αφαίρεση
συνθέτη ται οι και
4.3.7 Να έρθει σε επαφή με πιο 4YΠ3.4: Δραστηριότητες για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση της παραλείψεις ομαδοποίηση
σύνθετα πιανιστικά έργα Ελλήνων ακουστικής αγωγής νοτών ή μέρους των
συνθετών Παρά το γεγονός ότι οι δραστηριότητες αυτής της θεματικής ενότητας δε άλλων πληροφοριών
4.3.8 Να εξοικειωθεί βαθμιαία με στοχεύουν αποκλειστικά και μόνο στην βελτίωση της Prima Vista, εν στοιχείων της μουσικής
την εκτέλεση μουσικής ενώπιον τούτοις όταν σχεδιάζονται προσεκτικά και προηγούνται την αντίστοιχης της μουσικής σημειογραφία
εμπειρίας βοηθούν σημαντικά στη βελτίωσή της. Η καλλιέργεια της σημειογραφί ς είναι
κοινού και να μάθει να ελέγχει τυχόν
ακουστικής αγωγής συνοδεύει την πορεία των θεωρητικών μαθημάτων και ας αναγκαία για
προβλήματα άγχους, σφιξίματος και επικεντρώνεται στo τέταρτο επίπεδo σε ακουστική αναγνώριση την γρήγορη
μείωσης απόδοσης λόγω της διαστημάτων. απόδοση του
«έκθεσής του» σε άλλους κειμένου
(προαιρετικά και ανάλογα με την 4YΠ3.4.1: Αναγνώριση διαστημάτων και κλιμάκων που παίζονται στο Προτεινόμενη βιβλιογραφία
περίπτωση του μαθητή) πιάνο από το δάσκαλο (Σύνδεση με μάθημα Θεωρητικών Ευρωπαϊκής για διδασκαλία και αξιολόγηση
4.3.9 Να νιώσει τη χαρά της Μουσικής] της Prima Vista
μουσικής και την αισθητική
συγκίνηση από την ολοκληρωμένη • Βullard, Alan. Joining the
απόδοση και ερμηνεία των Dots: A Fresh Approach to
μουσικών έργων που μαθαίνει και Piano SIght-Reading. Βοοκ 4
ABRSM Publishing , 2010.
παίζει
• Marlais Helen & Kevin Olson.
4.4 Σύνδεση με 4.4.1 Να κατανοήσει τις πιο
(Κeith Snell & Martha Ashleigh, Fundamentals of Piano Theory, Level 6) Sight Reading & Rhythm Every
άλλες μουσικές σύνθετες διμερείς και τριμερείς Day, Book 4A & 4B. The FJH
γνώσεις και μορφές και να εξοικειωθεί με Music Company, 2005.
4YΠ3.4.2: Ακρόαση κομματιών με πολλές μετατροπίες από μείζονα σε
δεξιότητες, κομμάτια που είναι γραμμένα στο ελάσσονα τρόπο, και ταυτοποίηση των αλλαγών • ABRSM. Piano Specimen
επιστήμες και στυλ κάποιας φόρμας. Sight-Reading Tests, Grade 4.
τέχνες και με την 4.4.2 Να γνωρίζει βασικά ABRSM Publishing, 2009.
κοινωνία πραγματολογικά και δομικά στοιχεία 4YΠ3.5:Δραστηριότητες για την ενίσχυση των συνθηκών πραγματικής • Harris, Paul. Improve your
για τα μουσικά έργα που παίζει, εξάσκησης Prima Vista Sight-reading. Grade 4. Faber
ιδίως των τελικών εξετάσεων, όπως: Αυτές οι δραστηριότητες έχουν ως στόχο τη δημιουργία περιβάλλοντος Music, 2008.
συνθέτη και εποχή, μουσική εξάσκησης Prima Vista, όπου αποφεύγονται οι διορθώσεις των λαθών, και • Faber, Nancy and Randal,
τεχνοτροπία, τονικότητα, μορφή και διασφαλίζεται η εκτέλεση του κομματιού σε σταθερό tempo. Για την Piano Adventures
μετατροπίες του έργου.
4.4.3 Να γνωρίσει περισσότερα
στοιχεία για την ιστορική εξέλιξη,
την κατασκευή και το μηχανισμό
λειτουργίας του πιάνου ως μουσικό
όργανο καθώς και εγνωσμένου
κύρους πιανίστες και συνθέτες
πιανιστικών έργων.
4.4.4 Να αναπτύξει δεξιότητες στο
πιάνο που βοηθούν στην κατανόηση
και την εμπέδωση των γνώσεων
θεωρητικών της ευρωπαϊκής
μουσικής και της αρμονίας που έχει
διδαχθεί με παίξιμο συγχορδιών ή
και απλών διαδοχών συγχορδιών με
πτώσεις σε διάφορες τονικότητες.
4.4.5 Να συνεχίσει να συνδέει τις
γνώσεις και τις δεξιότητές του στο
πιάνο βιωματικά σε σχέση με άλλα
μουσικά μαθήματα της ευρωπαϊκής
μουσικής αλλά και της ελληνικής
παραδοσιακής μουσικής.
4.4.6 Να συνδέει τις γνώσεις και τις
δεξιότητές του στο πιάνο βιωματικά
σε σχέση με άλλες μορφές τέχνης,
όπως η ποίηση και η ζωγραφική.
4.4.7 Να θέτει ως σημεία αναφοράς
τα κοινά χαρακτηριστικά στην
Μουσική και την Τέχνη (ζωγραφική,
γλυπτική, αρχιτεκτονική) της εποχής
που γράφτηκε το έργο
απόκτηση μεγαλύτερης εμπειρίας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η χρήση Sightreading Book, Level 4.
προηχογραφημένης συνοδείας και η έκθεση σε λιγότερο προβλέψιμα Hal Leonard 2015.
σημειογραφικά περιβάλλοντα, με χρήση εναλλακτικής μουσικής • Bastien, Jane Smisor. A line a
σημειογραφίας, τα οποία επίσης ενδυναμώνουν την αίσθηση άμεσης day Sightreading Level 4. Kjos
ανταπόκρισης, ακόμη και σε κάποιο απρόβλεπτο μουσικό ερέθισμα. Music Company, 1993.
• Burmeister, Helen. Keyboard
4ΥΠ3.5.1:Εξάσκηση με χρήση του μετρονόμου που θα έχει ρυθμιστεί με Sightreading. Mayfield
χτύπο στην αρχή μόνο κάθε μέτρου. Επικέντρωση σε έργα Moderato έως Publishing Company, 1991.
Αllegro • Xαρατσή, Λιάνα. Μουσική
Ανάγνωση: Εγχειρίδιο για την
4ΥΠ3.5.2 Εξάσκηση σε έργα που θα έχουν προηχογραφημένη συνοδεία Prima Vista στο πιάνο. Edition
Orpheus, 2014.
4ΥΠ4 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Δραστηριότητες ανάπτυξης • Snell, Keith & Martha
συμπληρωματικών /υποστηρικτικών γνώσεων και δεξιοτήτων στο πιάνο: Ashleigh. Fundamentals of
Αποτελείται από 3 Πεδία Δραστηριοτήτων (ΠΔ): Piano Theory, Levels 3 - 5. Neil
ΠΔ 1: Συμπληρωματικές Μουσικές γνώσεις A. Kjos Music Company, 1998.
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο και Roggenkamp, Peter,
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη. ed.Soundsnew: 19 easy piano
ΠΔ1: Συμπληρωματικές Μουσικές Γνώσεις pieces. Universal Edition, 2005.
- Αναφορά στις κατά καιρούς κατασκευαστικές διαφοροποιήσεις
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
του πιάνου και τις διαφοροποιήσεις που επιφέρουν στην
άρθρωση/ήχο/προσωδία για διδασκαλία και αξιολόγηση
- Ονομασία στολιδιών του Αυτοσχεδιασμού και της
- Διαστήματα με χαρακτηρισμό Δημιουργίας στο Πιάνο:
- Χρήση ορολογίας για την άρθρωση (staccato/legato/ portamento)
- Σχετική μείζονα/ελάσσονα • Chung, Brian & Dennis
- Εντοπισμός μετατροπιών μέσα από τον εντοπισμό του ξένου προς Thurmond. Improvisation at
την τονικότητα φθόγγου the Piano: A systematic
- Φράση-Περίοδος και παρακολούθησή τους ως δομικό στοιχείο/ approach for the classically
Εντοπισμός φόρμας του κομματιού (ενδεικτικά) trained pianist. Alfred
- Γνώσεις για το συνθέτη και την περίοδο που ζει Publishing, 2007.
- Ενδεικτική αναφορά πιανιστών εγνωσμένου κύρους σε σχέση με • Tenni, Jyrki & Jasse Varpama.
συνθέτη Vappa Säestys ja Improvisointi
 4.4.8 Να συνειδητοποιήσει και να
βιώσει, μέσα από την πλαισιωμένη
διδασκαλία, την επιτελεστικότητα
και το ρόλο της μουσικής στην
κοινωνία σε σχέση με τη δική του
μουσική ανάπτυξη και ικανότητα ως
προς το πιάνο.
4.4.9 Να αντιληφθεί και να
αξιοποιήσει τις δυνατότητες των ΤΠΕ
και της Μουσικής Τεχνολογίας ως
εργαλεία στην ανάπτυξη της
ικανότητάς του να παίζι πιάνο.
4.5 Μουσική Ο μαθητής επιδιώκεται να:
δημιουργικότητα 4.5.1 Να αποκτήσει αυξανόμενη
και σύμπραξη συνειδητότητα των εκφραστικών
δυνατοτήτων του οργάνου
4.5.2 Να αποκτήσει αυξανόμενη
συνειδητότητα των δομικών
στοιχείων και σχέσεων ενός
κομματιού, τα οποία με τη σειρά
τους θα αποτελέσουν την πρώτη ύλη
για την δική του μουσική
δημιουργία.
Ειδικότερα για τον Αυτοσχεδιασμό
και δημιουργία στο πιάνο (βλ. ΥΠ4,
ΠΔ2 της στήλης 3):
Ο μαθητής αρχικά επιδιώκεται:
4.5.3.: Να αναπτύξει κριτική ακοή με
άμεση μουσική ανταπόκριση
4.5.4.: Να κατανοήσει βιωματικά
4ΕΔΜ: Ενδεικτικές Δραστηριότητες και Μέσα (Keyboard Accompaniment &
4ΕΔΜ1 Άνοιγμα του πιάνου και παρακολούθηση της πορείας των σφυριών Improvisation). Otava, 2010.
σε περιπτώσεις καλής ή ελλειμματικής απελευθέρωσης των πλήκτρων στο • Jacobson, M. Jeanine.
non legato παίξιμο (παίζει ο καθηγητής και παρακολουθεί ο μαθητής) Professional Piano Teaching.
4ΕΔΜ2 Παίξιμο από τον καθηγητή για να ρωτηθεί ο μαθητής σχετικά με τη Alfred Publishing, 2006.
διάθεση που του δημιουργείται στο πρώτο άκουσμα ή τις εντυπώσεις του • ABRSM: Musicianship in
από τη σχέση τίτλου και περιεχομένου – αιτιολόγηση τίτλου (π.χ. με βάση Practice, Books II & III, ABRSM
τη δομή: φαντασία ή με ονομασία χορού και αναζήτηση ενδεικτικών Publishing, 1996.
στοιχείων που οφείλουν να αναδειχθούν προκειμένου να συνάδει ο τίτλος • Cisler, Valerie.Alfred's Basic
με την γενικότερη ερμηνεία), ή το εάν είναι γραμμένο σε Piano Course. Compositions
μείζονα/ελάσσονα τρόπο ή εάν το μέτρο του είναι μονός ή ζυγός αριθμός, Book Complete Levels 2&3 for
ή αν αποτελείται από μελωδία-συνοδεία (δηλ. ομοφωνικό) ή από δύο the later beginner. Alfred
φωνές (πολυφωνικό) ή εάν μπορεί να εντοπίσει και να τραγουδήσει το Publishing Company, 1998.
βασικό μοτίβο ή θέμα. Arnaud, Jean-Michel. Le Piano
4ΕΔΜ3 Κατόπιν διερεύνησης του καθηγητή, υπόδειξη συγκεκριμένων Ouvert. Salabert, 2007.
βίντεο στο διαδίκτυο είτε συγκεκριμένου εκτελεστή που θα λειτουργήσει
ως πρότυπο ή αποτρεπτικά, είτε συγκεκριμένου τρόπου υποδειγματικού ή
μη παιξίματος. Προτεινόμενη βιβλιογραφία
4ΕΔΜ4 Εντοπισμός και παρακολούθηση των συστατικών στοιχείων του για διδασκαλία και αξιολόγηση
κομματιού (μελωδία, συνοδεία) και εντοπισμός κυρίων συγχορδιών μέσα της Μουσικής Σύμπραξης:
από την σπασμένη μορφή τους με στόχο την συνειδητοποίηση του
αρμονικού σκελετού του κομματιού • Birch, Sven. A sunny day, 5
4ΕΔΜ5 Ο μαθητής παίζει την μία φωνή και τραγουδά την άλλη Four-handed pieces for piano.
4ΕΔΜ6 Η συνοδεία ως μία από τις τρεις πιθανές εκδοχές της βασικής Zimmermann, 2006.
ης ης ης ης ης
συγχορδίας. Δηλαδή είτε ως 3 και 5 , είτε ως 3 και 6 και είτε ως 4 • Cornick, Mike. Easy Jazzy
ης ης ης
και 6 . Παράλληλη παρακολούθηση της 3 – 6 Μεγάλης και μικρής ως Piano Duets 1&2. Universal
στοιχείου διαφοροποίησης της μείζονας και ελάσσονας συγχορδίας. Edition, 1994.
4ΕΔΜ7 Διακόσμηση του στούντιο πιάνου με χρονολογικούς • Grill, Joyce. Three's a crowd
πίνακες/ιστορική γραμμή για συνθέτες και μουσικές περιόδους, με Rag. Alfred Publishing, 2004.
πίνακες σχέσης μεγάλων συνθετών ως δασκάλου/μαθητή, με • Bober, Melody. Grand Trios
κατασκευαστικά σχεδιαγράμματα των προγονικών μορφών και του for Piano for 1 piano 6 hands.
πιάνου, κ.ά. Books 4. Alfred Publishing,
4ΕΔΜ8 Δημιουργία από τον εκπαιδευτικό φύλλου πληροφοριών και 2012.
όλα τα βασικά στοιχεία της μουσικής
γλώσσας, αποκτώντας μια
ολοκληρωμένη αντίληψη της
αρμονίας, του ρυθμού και της
φόρμας
4.5.5.: Να ενισχύσει τη δημιουργική
εκτέλεση χωρίς την χρήση μουσικής
σημειογραφίας διευκολύνοντας
αργότερα την απομνημόνευση
κομματιών και την επικέντρωση στο
μουσικό και ερμηνευτικό
περιεχόμενο αντί της σημειογραφίας
4.5.6.: Να αυξήσει την
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου
4.5.7.: Να ενεργοποιήσει τη
φαντασία του και να εκφράζεται
κατά τρόπο προσωπικό και
πρωτότυπο
4.5.8.: Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
4.5.9.: Να αναπτύξει ικανότητες
σύμπραξης και προσαρμογής σε
αυτοσχεδιαστικές εκτελέσεις με
άλλους μουσικούς
4.5.10.: Να εφαρμόσει θεωρητικές
μουσικές γνώσεις στην πράξη μέσω
ανάλυσης για τα κομμάτια που μελετά ο μαθητής για την τελική εξέταση. Σιδέρης, Νικόλας. Fairyland in
4ΕΔΜ9 Χρήση ερωτηματολογίου ή ρουμπρίκας αυτοαξιολόγησης του Treble for piano 4 hands.
μαθητή. Editions Musica Ferrum, 2014.
4ΕΔΜ10 Δημιουργία ολιγόλεπτου βίντεο ή σειράς βίντεο οδηγιών ή άλλου
είδους εκπαιδευτικού υλικού από τον καθηγητή που μπορεί να βρίσκεται
διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του σχολείου όπου συγκεντρώνεται το υλικό
μαθημάτων, με θέματα όπως: σωστή/λάθος θέση στο πιάνο και το
πληκτρολόγιο, κίνηση δακτύλων-καρπού-πήχεως-ώμου για τις
διαφορετικές αρθρώσεις παιξίματος, κίνηση καρπού για το φραζάρισμα
και το παίξιμο συγχορδιών, τεχνικές μελέτης για συγκεκριμένο κομμάτι,
ασκήσεις προθέρμανσης, χρήση της άρθρωσης για την ανάδειξη του στυλ
στα πολυφωνικά/προκλασσικά έργα κ.ά.
4ΕΔΜ11: Αναζήτηση στο διαδίκτυο διαφορετικών εκτελέσεων ενός έργου
σε τσέμπαλο (ή φορτεπιάνο) και πιάνο.
4ΕΔΜ12: Εμπέδωση δύσκολου ρυθμικού σχήματος με παλαμάκια και
φωνή σε περίπτωση αρχικής αδυναμίας παιξίματος του.
4ΕΔΜ13: Δημιουργία ή εύρεση ολιγόλεπτου βίντεο ή άλλου είδους
εκπαιδευτικού υλικού από τον καθηγητή με εικονιστικά χαρακτηριστικά
από Καλές Τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική) που συνδέονται
με στυλιστικά χαρακτηριστικά της μουσικής της μελετώμενης περιόδου.
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο
5 Θεματικές ενότητες διδασκαλίας
4ΠΔ2.1: Ελεύθερος Αυτοσχεδιασμός
O ελεύθερος αυτοσχεδιασμός μπορεί να ξεκινήσει στα αρχικά στάδια
μακριά από το πιάνο με τη χρήση της φωνής, με μίμηση ήχων του
σώματος, με σφυρίγματα, με συνδυασμό κινήσεων και ήχων (π.χ.
παλαμάκια), και σταδιακά να μεταφέρεται στο όργανο, όπου μπορεί να
αποκτήσει συγκεκριμένη θεματική (π.χ. βροχή ). Ο μαθητής μπορεί να
παίζει με τα δάχτυλα ή με μη συμβατικό τρόπο (π.χ. με αγκώνες ή να
τσιμπάει τις χορδές) ανακαλύπτοντας έτσι τα ηχοχρώματα του οργάνου.
Στο τέταρτο επίπεδο ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός δεν βασίζεται σε
συγκεκριμένη αφήγηση, αλλά σε ανταπόκριση στο μουσικό αποτέλεσμα
του αυτοσχεδιασμού και
σύνθεσης
4.5.11.: Να πειραματιστεί με τη
διαδικασία της άτυπης μάθησης
της και επεξεργασία της στιγμιαίας έμπνευσης με μουσικούς όρους, δηλαδή
αύξηση και μείωση των εντάσεων, πυκνώσεις και αραιώσεις του ήχου
κ.λπ. Μπορεί να υπάρξει και καταγραφή του βασικού αυτοσχεδιαστικού
αποτελέσματος με μη συμβατική σημειογραφία (βέλη, σπείρα, χρώματα
κ.λπ.), και ανατροφοδότηση με το δάσκαλο για την ισορροπία της
σύνθεσης.

Ο μαθητής μέχρι το τέλος του

τετάρτου επιπέδου επιδιώκεται: 4ΠΔ2.2:Αυτοσχεδιασμός με συνοδεία δασκάλου
Η συνοδεία από τον δάσκαλο δημιουργεί ένα σταθερό περιβάλλον
4.5.12.: Να αυτοσχεδιάσει ρυθμικά αυτοσχεδιασμού, πάνω στο οποίο μπορούν να εξερευνηθούν
και μελωδικά στο πιάνο δημιουργικά από το μαθητή διάφορες μουσικοί παράμετροι, όπως για
λαμβάνοντας υπόψη του και την παράδειγμα δυναμικές, αρθρώσεις, ρυθμικά σχήματα, περιοχές του
αρμονική ακολουθία και να πιάνου, διαφορετικά tempi κ.λπ. Αρχικά στα πρώτα στάδια μπορούν να
διασκευάσει δημοφιλή τραγούδια δίνονται αρκετοί περιορισμοί (π.χ. αυτοσχεδιασμός πάνω σε ορισμένες
νότες που συμβαδίζουν με την αρμονία) ώστε να εξασφαλίζεται το
4.5.13.: Να αυτοσχεδιάζει ελεύθερα μουσικό αποτέλεσμα, και να αυξάνει η αυτοπεποίθηση του μαθητή.
και να ισορροπεί τις ηχητικές του Σταδιακά δίνεται μεγαλύτερη ελευθερία, ώστε ο μαθητής να
συνθέσεις με ηχοχρωματικά πειραματίζεται με πολλές διαφορετικές παραμέτρους ταυτόχρονα.
κριτήρια
Σε αυτό το επίπεδο η συγκεκριμένη θεματική ενότητα επικεντρώνεται σε
4.5.14.: Να έχει την εμπειρία του συνοδεία με αρπισμούς ή συγχορδίες, οι οποίες δίνονται στο μαθητή, ο
στυλιστικού αυτοσχεδιασμού οποίος μπορεί να κάνει ελεύθερο ρυθμικό και μελωδικό αυτοσχεδιασμό
πειραματιζόμενος με πολλά χρησιμοποιώντας νότες από τις συγχορδίες, καθώς και διαβατικές με τη
διαφορετικά συνοδευτικά στυλ σταθερή συνοδεία του δασκάλου ή ενός μικρού συνόλου οργάνων.

Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –

μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
4.5.15.: Να αναπτύξει ο μαθητής τα
αντανακλαστικά για άμεσες τεχνικές
επίλυσης μουσικών προβλημάτων
4ΠΔ2.3: Μελωδικός αυτοσχεδιασμός
Με το μελωδικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής εξοικειώνεται με τη μελωδική
παραλλαγή, αποκτώντας έτσι καλύτερα την αίσθηση της μελωδικής
πορείας, των διαστημάτων και των μορφών τους, της ποιότητάς τους, και
της δομής της φράσης. Επιπλέον εξοικειώνεται δημιουργικά με τους
μελωδικούς τονισμούς και τα στυλιστικά μελωδικά ποικίλματα. Οι
 μελωδικοί αυτοσχεδιασμοί μπορεί να έχουν μιμητικό χαρακτήρα στην
4.5.16.: Να αντιμετωπίζει ο μαθητής αρχή και να εξελιχθούν σε πηγή έμπνευσης για εκτεταμένες μελωδικές
με αυτοπεποίθηση την εκτέλεση παραλλαγές.
ενός άγνωστου μουσικού κομματιού
που ο ίδιος το διαμορφώνει την ώρα Το τέταρτο επίπεδο επικεντρώνεται σε μελωδικό αυτοσχεδιασμό πάνω σε
της δημιουργίας του, αποκτώντας δοσμένη αρμονία, με ή χωρίς ρυθμικό περιορισμό και συνοδεία φωνής.
μεγαλύτερη συστηματικότητα και Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί άγνωστη αρμονική ακολουθία ή
αυτονομία στη μουσική του εξέλιξη και η αρμονία δημοφιλών τραγουδιών από το ποπ ρεπερτόριο. Ο
αυτοσχεδιασμός μπορεί να ξεκινήσει φωνητικά και μετά να συνεχιστεί στο
4.5.17.: Να αναπτύξει ο μαθητής την πιάνο [σύνδεση με θεματική σύμπραξης με άλλα όργανα με μεθοδολογία
κριτική ικανότητα και τη δυνατότητα άτυπης μάθησης - 3ΠΔ3.2: Διασκευές δημοφιλών τραγουδιών για φωνή
άμεσης επιλογής ανάδειξης και και πιάνο ή σύνολα με πιάνο]
αφαίρεσης στοιχείων κατά τη
διαδικασία δημιουργίας ενός
μουσικού κομματιού, ώστε να
υπογραμμιστούν και να
αναδειχθούν όλα τα μουσικά
χαρακτηριστικά του
Ειδικότερα για τη Μουσική
Σύμπραξη (βλ. ΥΠ4, ΠΔ3 της στήλης
3),
Ο μαθητής αρχικά επιδιώκεται:

4.5.18.: Να αναπτύξει ρυθμική (Jean - Michel Arnaud, Le Piano Ouvert)

πειθαρχία, ώστε να μπορεί να
συμπράξει με άλλους μουσικούς
4.5.19.: Να αναπτύξει ικανότητες
προσαρμογής της έντασης και της
ποιότητας του ήχου ανάλογα με τη
μουσική ισορροπία της ομάδας
4.5.20.: Να εξοικειωθεί με έννοιες
4ΠΔ2.4: Ρυθμικός αυτοσχεδιασμός
Με το ρυθμικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής μπορεί να βιώσει καλύτερα το
ρυθμό, είτε με τη μορφή της σταθεροποίησης του παλμού, όπως
χρειάζεται στα πρώτα στάδια, είτε με τη σταδιακή εξοικείωση με
δυσκολότερα ρυθμικά σχήματα που περιλαμβάνουν συγκοπές,
αντιχρονισμούς και πολυρυθμίες.
και διαδικασίες όπως το κούρδισμα Στο τέταρτο επίπεδο προτείνεται ρυθμικός αυτοσχεδιασμός με 2 μέρη του
και η άμεση μουσική ανταπόκριση σώματας (παλαμάκια - πόδια) ή με τα 2 χέρια σε διαφορετικά στοιχεία του
σε διαφορετικές μουσικές πιάνου ή σε διαφορετικές νότες, όπου όμως τα διαφορετικά ρυθμικά
αντιλήψεις και ερμηνείες μοτίβα συνυπάρχουν, έτσι ώστε ο μαθητής να εκτελεί πολυρυθμικά
σχήματα.
4.5.21.: Να αυξήσει την
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου ως
όργανο συνεργασίας

4.5.22.: Να αναπτύξει την ταχύτητα

επεξεργασίας της πληροφορίας
(ακουστικής και οπτικής) και να
(http://xyjazz.blogspot.gr/2014/10/strengthening-your-inner-pulse-
βελτιώσει την Prima Vista του
think.html)
4.5.23.: Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
4ΠΔ2.5:Στυλιστικός αυτοσχεδιασμός
Ο αυτοσχεδισμός αυτός συνδυάζει στοιχεία όλων των τύπων
4.5.24.: Να αναπτύξει ικανότητες
αυτοσχεδιασμού, με στόχο ο μαθητής να χρησιμοποιεί τα μουσικά
αυτοσχεδιασμού
χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τα διαφορετικά είδη του πιανιστικού
ρεπερτορίου. Για παράδειγμα, ένα είδος στυλιστικού αυτοσχεδιασμού
4.5.25 Να διευρύνει το ρεπερτόριο
είναι ο ρυθμικός αυτοσχεδιασμός με συνοδεία τύπου ροκ μπαλάντας ή ο
με το οποίο ασχολείται ενεργητικά
μελωδικός αυτοσχεδιασμός σε δοσμένη παραδοσιακή αρμονία που
ως εκτελεστής
μπορεί να θυμίσει κλασική μορφή θέματος και παραλλαγών. Παιδαγωγικά
έχει τεράστια σημασία για το μάθημα του κλασικού πιάνου, αφού μπορεί
Ο μαθητής μέχρι το τέλος του
να αποτελέσει μια βιωματική δημιουργική εξοικείωση για είδη, τα οποία
τετάρτου επιπέδου επιδιώκεται:
φαινομενικά μπορεί να φαντάζουν μακρινά για το σύγχρονο έφηβο από
αισθητικής πλευράς. Στα πρώτα στάδια μπορεί να χρησιμοποιηθεί η
4.5.26.: Να παίζει με άλλους
παιδαγωγική προσέγγιση της άτυπης μάθησης, μιας διαδικασίας που
μουσικούς (πιανίστες, τραγουδιστές
διευκολύνει την αυτοσχεδιαστική προσέγγιση της μουσικής.
ή μουσικούς άλλων οργάνων)
κομμάτια ή διασκευές κομματιών
Σε αυτό το επίπεδο μπορεί να γίνει μελωδικός αυτοσχεδιασμός με
κατάλληλες για το επίπεδό του
δοσμένη αρμονία και ρυθμική αγωγή ενδεικτική του χαρακτήρα του
 κομματιού ώστε ο μαθητής να επιλέξει το κατάλληλο συνοδευτικό
4.5.27: Να παίζει με μεγαλύτερα ρυθμικό σχήμα για να τον αποδώσει πειστικά.
σύνολα μουσικής δωματίου (π.χ.
σύνολο πνευστών) κομμάτια
κατάλληλα για το επίπεδό του

Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –

μεταγνωστικές λειτουργίες και (ABRSM, Musicianship in Practice, Book IIΙ)
επιδιώξεις:
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη
4.5.28.: Να εκτεθεί o μαθητής σε 4ΠΔ3.1: Παιδαγωγικό υλικό διαμορφωμένο για 2 ή περισσότερους
διαφορετικές προσεγγίσεις μάθησης αρχάριους πιανίστες. Υπάρχει μεγάλο εύρος διασκευών για 2-4 πιανίστες
μέσω διαρκούς ανατροφοδότησης σε ένα πιάνο, σε δύο πιάνα, ή σε πολλά ηλεκτρικά όργανα.To μουσικό
και προσαρμογής από τη μουσική υλικό ανάλογα με τη διασκευή μπορεί να προσαρμοστεί για συνοδεία από
ομάδα σύνολο άλλων μονοφωνικών οργάνων (φλάουτο, βιολί κ.λπ). Σε αυτό το
επίπεδο πρέπει πλέον οι διασκευές να καλύπτουν μεγάλο αισθητικό εύρος
4.5.29.: Να μαθαίνει να και να περιλαμβάνουν ακούσματα και από το χώρο της τζαζ μουσικής.
αντιμετωπίζει με αυτοπεποίθηση το
περιβάλλον της πρόβας και την
αλληλεπίδραση της μουσικής
ομάδας

4.5.30.: Να αναπτύξει την κριτική

ικανότητα και τη δυνατότητα
άμεσης επιλογής ανάδειξης και
αφαίρεσης στοιχείων από τη δική
του ερμηνευτική προσέγγιση ώστε
το τελικό ομαδικό μουσικό
αποτέλεσμα να είναι άρτιο
(Joyce Grill, Three's is a Crowd Rag)

4ΠΔ3.2: Συμμετοχή σε ευρύτερα σύνολα μουσικής δωματίου, όπως για

παράδειγμα σύνολο πνευστών. Με τη συμμετοχή σε αυτά τα σύνολα
αυξάνεται το εύρος των μουσικών συνεργασιών καθώς και του
ρεπερτορίου που μπορεί να μελετηθεί.
 (http://www.fourandtwentymusic.com/pieces/bourree-g-f-handel/)

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΠΙΑΝΟ: ΕΠΙΠΕΔΟ 5

ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ
ΓΝΩΣΕΩΝ-
ΣΤΟΧΟΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΙ, ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ-
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
5.1. Μουσική Ο μαθητής μέχρι το τέλος του 5ΥΠ Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Κλίμακες, Αρπισμοί, Συγχορδίες 5Α1. Ο μαθητής αξιολογείται
Ανάγνωση και πέμπτου επιπέδου επιδιώκεται: δια της ακροάσεως στα
Τεχνική του 5.1.1. Να συνεχίσει να έχει άνεση και ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο μαθητής στο πέμπτο επίπεδο, αφού έχει ολοκληρώσει όλες μαθήματα καθ’ όλη τη
πιάνου έλεγχο της ισορροπίας του σώματος τις μείζονες κλίμακες με διέσεις και υφέσεις που διδάχθηκε στα διάρκεια του σχολικού έτους
 όταν παίζει πιάνο
5.1.2. Να συνεχίσει να παίζει με
κατάλληλη τοποθέτηση και στάση
χεριών, καρπών, δακτύλων καθώς και
των πηχέων, των βραχιόνων και των
ώμων σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα
και χωρίς να σφίγγεται
5.1.3 Να γνωρίσει περισσότερο τις
δυνατότητες κίνησης των διαφόρων
μερών του σώματός του
5.1.4. Να αποκτήσει περισσότερη
άνεση και ευχέρεια στο παίξιμό του,
και να αναπτύξει νέες τεχνικές, όπως η
εκτέλεση πιο σύνθετης τρίλιας,
ποικιλμάτων, επαναλαμβανομένων
φθόγγων, συγχορδιών κ.ά.
5.1.5. Να συνεχίσει την επέκταση της
παλάμης, για να ανταποκριθεί στην
εισαγωγή μεγαλύτερων διαστημάτων
και δυσκολότερων διαδοχών φθόγγων
και συγχορδιών και δακτυλικών
μοτίβων
5.1.6. Να κάνει με άνεση μεταθέσεις ή
διασταύρωση χεριών πιο σύνθετης
φύσης
5.1.7. Να μπορεί να χρησιμοποιεί
ολοένα και μεγαλύτερη έκταση του
πιάνου με πηδήματα, αλλαγές θέσεων
και συγχορδιών
5.1.8 Να αποδίδει ορθά διαδοχές
ρυθμικών αξιών, παύσεις, πιο
πολύπλοκα ρυθμικά σχήματα,
συγκοπές, αντιχρονισμούς, ενδείξεις
προηγούμενα επίπεδα, τις επαναλαμβάνει σε μεγαλύτερη ταχύτητα και για την πρόοδό του και το
έκταση, αναπτύσσει νέες τεχνικές και εμβαθύνει στην έννοια της βαθμό επίτευξής των στόχων
χρωματικής κλίμακας. του μαθήματος σύμφωνα με
Η διδασκαλία των κλιμάκων στο πέμπτο επίπεδο αποσκοπεί στο να το κανονιστικό πλαίσιο αλλά
μάθουν οι μαθητές να αποκτήσουν περισσότερη άνεση στις κλίμακες, ενώ και διαγνωστικά για
παράλληλα να εξασκηθούν περισσότερο στην αντίθετη κίνηση. Επιπλέον, η διαπίστωση του επιπέδου στο
χρωματική κλίμακα στοχεύει στο να βελτιώσουν οι μαθητές τις τεχνικές οποίο ανήκει.
τους δεξιότητες και να αποκτήσουν σταδιακά άνεση στο πληκτρολόγιο του Στη Prima Vista, o
πιάνου. εκπαιδευτικός μπορεί να
Τέλος, οι μαθητές εφόσον η θεωρητική τους κατάρτιση το επιτρέπει, επιλέξει 1-2 δραστηριότητες
εμβαθύνουν α) στους αρπισμούς σε μεγαλύτερη έκταση (διαδοχικές για το υποχρεωτικό πιάνο σε
οκτάβες) και συγχορδίες στην τονική και σε αναστροφές, β) στην κάθε διδακτική ώρα πιάνου.
τετράφωνη συγχορδία και αρπισμό “μεθ’ εβδόμης” και γ) στην τέλεια Λόγω της συμπληρωματικού
πτώση. Παράλληλα, εμβαθύνουν περισσότερο στις συνδέσεις - διαδοχές χαρακτήρα των θεματικών
των συγχορδιών, ώστε να καλλιεργήσουν την ακουστική αντίληψη των ενοτήτων συνιστάται σε κάθε
αρμονικών ακολουθιών και να εστιάσουν στην πιανιστική απόδοσή τους. μάθημα να χρησιμοποιούνται
Επιπλέον, ο εμπλουτισμός της διδασκαλίας με νέες τεχνικές και δραστηριότητες από
διαφορετικούς τρόπους μελέτης των κλιμάκων, αρπισμών και συγχορδιών, διαφορετικές θεματικές
στοχεύει στην περαιτέρω ανάπτυξη των στοιχείων της τεχνικής, ενώ ενότητες.
παράλληλα, η διεύρυνση των γνώσεων γύρω από βασικές αρχές Στις Συμπληρωματικές
εναρμόνισης και συνοδείας μελωδιών, οδηγεί σταδιακά στην καλλιέργεια μουσικές γνώσεις (ΠΔ1) η
της αρμονικής αντίληψης των μαθητών. αξιολόγηση θα γίνεται δι΄
ακροάσεως με συζήτηση για
Για την ενότητα Κλίμακες-Αρπισμοί-Συγχορδίες ως διδακτέα ύλη για το υποβοηθούμενη
πέμπτο επίπεδο προτείνεται η εξής: αυτοαξιολόγηση.
Στο μάθημα γίνονται
ΚΛΙΜΑΚΕΣ διερευνητικές ερωτήσεις με
αφορμή τα κομμάτια που
5ΥΠ1.1.1: Η κλίμακα ντο μείζονα σε τέσσερις οκτάβες σε παράλληλη και μελετά ο μαθητής.
αντίθετη κίνηση Μπορεί να γίνει
παρακολούθηση
5ΥΠ1.1.2.: “Όλες οι Μείζονες κλίμακες με διέσεις:”σολ, ρε, λα, μι” σε δύο αποσπασμάτων από
οκτάβες σε παράλληλη και αντίθετη κίνηση, “σι, φα δίεση και ντο δίεση” βιντεοσκοπημένη συμμετοχή
ρυθμικής αγωγής (tempo giusto κ.ά.)
και αλλαγές μέτρων και ρυθμικής
αγωγής εντός των κομματιών
5.1.9. Να αναπτύξει την ανεξαρτησία
των δύο χεριών μέσα από
γυμνάσματα και από το υλικό που
μελετά
5.1.10. Να διαβάζει και να παίζει με
άνεση σε νέο κομμάτι ή άσκηση που
μαθαίνει, τους φθόγγους, οι οποίοι
μπορεί να εκτείνονται σε όλο το εύρος
του πενταγράμμου και στα δύο
κλειδιά (Σολ και Φα) και στις
βοηθητικές γραμμές πάνω και κάτω
από το πεντάγραμμο αντίστοιχα στα
δύο κλειδιά και με χρήση του
συμβόλου 8va----------------¬
5.1.11. Να συνεχίσει να χειρίζεται με
άνεση τις αλλαγές κλειδιών εντός
πενταγράμμου για το ίδιο χέρι ή
ακόμα και για τα δύο χέρια
5.1.12 Να εξοικειωθεί με εναλλακτική
σημειογραφία και γραφή παρτιτούρας
ου
της μουσικής του 20 αιώνα
5.1.13. Να αναγνωρίζει στην
παρτιτούρα πιο πολύπλοκα και
σύνθετα ρυθμικά μοτίβα και σχήματα,
συγκοπές, αντιχρονισμούς, νέους
ρυθμούς, και τονικότητες με
περισσότερες αλλοιώσεις και νέα
στοιχεία έκφρασης και χρωματισμών
σε παράλληλη κίνηση μόνο σε μεγαλύτερη ταχύτητα του μαθητή σε συναυλίες ή
από την απόδοσή του στο
5ΥΠ1.1.3.: “Όλες οι Μείζονες κλίμακες με υφέσεις” σε δύο οκτάβες σε μάθημα και διερευνητική
παράλληλη (ή και αντίθετη κίνηση κατά περίπτωση) σε μεγαλύτερη συζήτηση για το εάν και κατά
ταχύτητα πόσο επιτεύχθηκαν οι στόχοι
που είχαν τεθεί με έμφαση
5ΥΠ1.1.4.:”Όλες οι Αρμονικές και Μελωδικές Ελάσσονες κλίμακες” σε στην δομημένη
δύο οκτάβες: α) λα, μι, σι, ρε, σολ, ντο, φα” σε παράλληλη (ή και επιχειρηματολογία και στη
αντίθετη κίνηση μόνο στην αρμονική ελάσσονα), β) “φα δίεση, ντο χρήση της διδαχθείσας
δίεση, σολ δίεση, ρε δίεση, λα δίεση”, σε παράλληλη κίνηση μόνο σε ορολογίας.
μεγαλύτερη ταχύτητα Για την αξιολόγηση του
Αυτοσχεδιασμού και
5ΥΠ1.1.5.: Χρωματική κλίμακα από οποιοδήποτε άσπρο πλήκτρο σε δύο δημιουργίας στο πιάνο, στο
οκτάβες μάθημα ο καθηγητής πιάνου
μπορεί να συμπεριλάβει 6-9
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ολιγόλεπτες δραστηριότητες
κατά τη διάρκεια του
Do+, Sol+, Re+, La+, Mi+, Si Fa#+, Do#+ σχολικού έτους για
Fa+, Si +, Mi +, La +, Re +, Sol +, Do + υποχρεωτικό πιάνο Κάποιες
La-, Mi-, Si-, Fa#-, Do#-, Sol#-, Re#-, La#- από τις δραστηριότητες
μπορούν να ολοκληρωθούν
Re-, Sol-, Do-, Fa-, Si -, Mi -, La - σε ένα μάθημα και κάποιες
μπορούν να λειτουργήσουν
ΑΡΠΙΣΜΟΙ υπό μορφή project για κύκλο
μαθημάτων ή ακόμη και να
5ΥΠ1.2.1.: Αρπισμοί σε δύο ανιούσες και κατιούσες οκτάβες α) σε συνδυαστούν με τη
παράλληλη και αντίθετη κίνηση στην ευθεία κατάσταση, β) με διδασκαλία άλλων θεματικών
αναστροφές σε παράλληλη κίνηση μόνο σε όλες τις μείζονες και όπως η prima vista και η
ελάσσονες κλίμακες που η τονική τους βρίσκεται σε άσπρο πλήκτρο μουσική σύμπραξη.
Για την αξιολόγηση της
5YΠ1.2.2. Αρπισμοί («σπασμένες συγχορδίες» 4 φθόγγων σε διαδοχή Μουσικής Σύμπραξης, Ο
αναστροφών με μετάθεση του χεριού) σε νέες τονικότητες σύμφωνα με το καθηγητής πιάνου μπορεί να
παρακάτω πρότυπο ή ανάλογο κατ’ επιλογήν του εκπαιδευτικού: περιλάβει 2-3 δραστηριότητες
(π.χ. piu forte κ.ά.) ή όρους γενικού
χαρακτηρισμού (π.χ. Brillante, Dolce,
κ.ά.)
5.1.14. Να εκτελεί με ευχέρεια
κομμάτια που συνδυάζουν πολλαπλές
ρυθμικές αξίες, π.χ. τρίηχα, δέκατα
έκτα, τριακοστά δεύτερα κ.ά.
4.1.15 Να συνεχίσει να εμπεδώνει
περισσότερα σύνθετα/μεικτά μέτρα
5.1.16 Να σκέφτεται και να εκτελεί
ταυτόχρονα δύο διαφορετικούς
ρυθμούς είτε στο ίδιο χέρι, είτε και
στα δύο, όπως δύο φθογγόσημα
έναντι τριών, τρία έναντι τεσσάρων,
κ.ά
5.1.17. Να διαβάζει και να παίζει από
μνήμης όλες τις κλίμακες και
αρπισμούς σε δύο οκτάβες,
συγχορδίες με διπλασιασμό της
θεμελίου, σε αναστροφές, κ.α.
5.1.18. Να παίζει τις κλίμακες και τους
αρπισμούς διατηρώντας σταθερή και
ενιαία ταχύτητα, αλλά και να μελετάει
με διαφορετικούς ρυθμούς και
τρόπους
5.1.19. Να παίζει τις κλίμακες, τις
συγχορδίες και τα αρπίσματα σε
μεγαλύτερη ταχύτητα και με σωστούς
δακτυλισμούς
5.1.20. Να μπορεί να παίζει νέες πιο
πολύπλοκες συνδέσεις συγχορδιών
5.1.21. Να ομαδοποιεί τις κλίμακες
ανάλογα το είδος, τον οπλισμό ή το
κατά τη διάρκεια του
σχολικού έτους για το
υποχρεωτικό πιάνο. Σε αυτό
το επίπεδο οι περισσότερες
δραστηριότητες θα
5ΥΠ1.2.3. Αρπισμοί τετράφωνων συγχορδιών σε μία οκτάβα της λειτουργήσουν υπό μορφή
δεσπόζουσας μεθ’ εβδόμης (V7) στην ευθεία κατάσταση, εφόσον ο project για κύκλο μαθημάτων.
μαθητής έχει ήδη σχετική θεωρητική κατάρτιση
ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ
5Α2: Ελάχιστες απαιτήσεις
5ΥΠ1.3.1. Τρίφωνες συγχορδίες με διπλασιασμό της θεμελίου (“ανοιχτή” ύλης:
θέση, π.χ. ντο-μι-σολ-ντο) σε ευθεία κατάσταση και με αναστροφές σε Για την πρόσβαση στο
όλες τις κλίμακες
επόμενο επίπεδο πρέπει ο
μαθητής, κατά τη διάρκεια
5ΥΠ1.3.2. Τετράφωνες συγχορδίες της δεσπόζουσας μεθ’ εβδόμης (V7) του σχολικού έτους:
στην ευθεία κατάσταση 5Α2.1 Να μελετήσει τις
κλίμακες, τους αρπισμούς και
5ΥΠ.1.3.3: Συνδέσεις συγχορδιών σε βασικές τονικότητες, σύμφωνα με το τις συγχορδίες όπως
παρακάτω μοντέλο, εφόσον ο μαθητής έχει ήδη σχετική θεωρητική παρατίθενται στη στήλη του
κατάρτιση: περιεχομένου. Σε περίπτωση
διεξαγωγής λιγότερων
μαθημάτων κατά τη διάρκεια
του σχολικού έτους λόγω
έλλειψης διδάσκοντος ή
άλλων αντικειμενικών
δυσκολιών, θα πρέπει ο
μαθητής να διδαχθεί όλες τις
μείζονες και ελάσσονες με
διέσεις τουλάχιστον αυτές
που η τονική τους βρίσκεται
Σημείωση: Ο εκπαιδευτικός μπορεί επίσης να διδάξει την απατηλή ή την
ατελή πτώση σε άσπρο πλήκτρο και σε πιο
αργό τέμπο, με τις συγχορδίες
τους και τις αναστροφές τους
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΥΣ & ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ
δακτυλισμό και να κάνει συγκρίσεις
5.1.22 Να μαθαίνει από την αρχή τους
σωστούς δακτυλισμούς, ώστε να
λύνονται τα δύσκολα προβλήματα της
τεχνικής, και να αποδίδονται τα
χαρακτηριστικά του έργου που έδωσε
ο συνθέτης
5.1.23 Να διαβάζει και να παίζει με
άνεση σε νέο κομμάτι τους φθόγγους
σε όλο το πληκτρολόγιο μέσω της
εξάσκησης του τυφλού
προσανατολισμού στα πλήκτρα
5.1.24 Να χρησιμοποιεί ελεγχόμενα
και πιο συνειδητά το πεντάλ σύμφωνα
με τις ενδείξεις της παρτιτούρας.
5.1.25 Να επιτύχει τη διαισθητική
αλληλεξάρτηση μουσικής φαντασίας
και κινήσεων των δακτύλων και του
ποδιού
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
5.1.26. Να αντιλαμβάνεται και να
εφαρμόζει συστηματικά τους τρόπους
και τις τεχνικές μελέτης των
γυμνασμάτων, των κλιμάκων, των
συγχορδιών και των αρπισμάτων και
να εισάγει τη χρήση μετρονόμου στη
μελέτη όπου χρειάζεται
5Α2.2 Να μελετήσει έως επτά
- οκτώ κομμάτια συνολικά
Α) «Le Pianiste Virtuose”, C.L. Hanon συνολικά από τις Ομάδες Α, Β
Β) “La Deliateur”, E. Van de Velde και Γ, με προϋπόθεση την
Γ) Germer, Piano Technique, Op. 28, εκδ. Φίλιππος Νάκας κανονική διεξαγωγή των
Δ) “Daily Technical Studies for the Pianoforte”, Oscar Beringer, Ed.
μαθημάτων από την αρχή του
Bosworth
σχολικού έτους. Ο αριθμός
E) “Sixty Progressive Exercises for the Piano”, J. Pischna Technical Studies,
Op. 792 αυτός μπορεί να μειώνεται
αναλογικά σε περίπτωση
4ΥΠ2 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Μουσικά Έργα τυχόν δυσχερειών λειτουργίας
Εκμάθηση μουσικών έργων με επιλογή από τα ενδεικτικά μουσικά έργα του μαθήματος, (π.χ. μη
και μέρος έργων που παρατίθενται στις ακόλουθες ομάδες ή με επιλογή έγκαιρη στελέχωση με
άλλων έργων ή μέρους έργων ισοδύναμης δυσκολίας και σύμφωνα με την εκπαιδευτικό προσωπικό
παρακάτω ομαδοποίηση: κ.ά.). Από αυτά οι σπουδές να
5ΥΠ2.1 Ομάδα Α (Σπουδή): είναι διαφορετικής δυσκολίας
C.Czerny-Practical Method for Beginners on the pianoforte Op.599: και τεχνικής (μεγαλύτερες
Nο.51(legato-staccato,με πηδηματάκια) εκτάσεις δαχτύλων,
ου ου
No.67 (εξάσκηση 2 -1 δαχτύλου) χρωματικά περάσματα,
CZERNY-GERMER (50 Little studies) part 1: μεγάλα πηδήματα,
No.43 (legato-εξάσκηση του αντίχειρα) ποικίλματα κ.ά.)
C.CZERNY-ΕTUDES DE MECANISME Op.849 :
α 5Α2.3 Να ασχοληθεί
Νο.11 (κρατημένο μπάσο με στακάτο συγχορδίες αριστερού και 32 στο
δεξί) συστηματικά με μια
ολιγόλεπτη δραστηριότητα
Νο. 12 (στακάτο επαναλαμβανόμενοι φθόγγοι σε τρίηχα δεξιού)
No. 16 (παράλληλη κίνηση 2 χεριών με αλλαγές θέσεων) πρώτης ανάγνωσης σε κάθε
Η.BERTINI 50 Σπουδές : μάθημα, ώστε να αποκτήσει
Αρ.10 - op. 100, no. 17 (στακάτο επαναλαμβανόμενοι φθόγγοι με μια σημαντική εμπειρία
ων
ενδιάμεσες παύσεις 16 στο δεξί) αναγνώρισης κανονικοτήτων
Αρ. 18 – op. 29, no. 16 (στακάτο πασάζ στο δεξί) (patterns) και να μπορεί να
Αρ. 20 – op. 29, no. 12 (legato πασάζ και ανοίγματα στο δεξί) ανταποκριθεί ικανοποιητικά
σε άγνωστο μουσικό κείμενο
C.L.HANON-The Virtuoso-Pianist :
5.1.27. Να μαθαίνει ν’ αντιμετωπίζει
με αυτοπεποίθηση και να επιλύει τα
τεχνικά προβλήματα ή άλλα εμπόδια
κατά την εκμάθηση και μελέτη ενός
μουσικού κειμένου και να αποκτά
σταδιακά μεγαλύτερη
συστηματικότητα και αυτονομία στη
μελέτη του
5.1.28. Ν’ αναπτύσσει κριτική σκέψη
και αισθητήριο για το πώς μπορεί ν’
αξιοποιήσει στοιχεία που έμαθε ή
ανέπτυξε σε προηγούμενα μουσικά
έργα για την εκμάθηση και μελέτη
νέων έργων
Ειδικότερα για τη Prima Vista (βλ.
5ΥΠ3, στήλη 3)
Ο μαθητής αρχικά επιδιώκεται:
5.1.29.: Να αναπτύξει μια άμεση
αντίληψη του μουσικού κειμένου σε
συνδυασμό με τις βασικές μουσικές
γνώσεις μορφολογίας, θεωρίας κ.λπ
5.1.30.: Να εξοικονομίσει πολύτιμο
χρόνο εκμάθησης νέων κομματιών: ο
πολυφωνικός χαρακτήρας του
πιάνου, σε συνδυασμό με τον όγκο
του ρεπερτορίου του, δημιουργεί
τεράστιες χρονικές απαιτήσεις
μελέτης
5.1.31.: Να ενδυναμωθεί και να
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού κατάλληλο για αυτό το
C.GURLITT Op.101 : επίπεδο.
Νο.16 «Scherzo» (staccato και παλμός ανά μέτρο) 5Α2.4 -Να ασχοληθεί
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: συστηματικά με ένα μικρό
http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-101.pdf κύκλο δραστηριοτήτων
C.GURLITΤ - Τhe Easiest studies, Op. 83, Book 2: αυτοσχεδιασμού, ώστε να
No.15 (αρπέζ σε αναστροφές,δεξί χέρι) αποκτήσει μια σημαντική
Νο.16(αρπέζ σε αναστροφές,αριστερό χέρι) εμπειρία λειτουργίας της
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: συγκεκριμένης δεξιότητας και
http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-83.pdf να μπορεί να ανταποκριθεί
C.GURLITT Op.141 School of Velocity for Beginners: ικανοποιητικά με ένα
No.12 (legato ανά 3 νότες) πιανιστικό επίπεδο ανάλογο
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: των συνολικών τεχνικών και
http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-141.pdf μουσικών δυνατοτήτων του.
H.Lemoine-Etudes Enfantines Op.37 -Να ασχοληθεί συστηματικά
(Book 1) : με ένα μικρό κύκλο
Νο.19 (legato) δραστηριοτήτων σύμπραξης
Νο. 23 (σπασμένες συγχορδίες στο δεξί & πηδήματα στα 2 χέρια) με άλλα όργανα, ώστε να
C.CZERNY Op.139, Vol. 1 αποκτήσει μια σημαντική
100 PROGRESSIVE STUDIES εμπειρία λειτουργίας σε
Without Octaves: μουσικό σύνολο και να μπορεί
Νο. 91 (Βαλς με κρατημένο μπάσο και τρίηχα στο δεξί) και στην ευχέρεια να ανταποκριθεί
του εκπαιδευτικού ικανοποιητικά με ένα
http://piano.ru/scores/czerny/cz-139.pdf πιανιστικό επίπεδο ανάλογο
F.Burgmüller Οp.100: Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού των συνολικών τεχνικών και
F.Le COUPPEY-The Alphabet Op.17: μουσικών δυνατοτήτων του.
No. 9 (στακάτο συγχορδίες στα 2 χέρια με μελωδία στην πάνω φωνή)
No. 15 (τρίλια στο δεξί με μελωδία στο αριστερό) και στην ευχέρεια του
εκπαιδευτικού
http://piano.ru/scores/couppey/couppey-17.pdf
S.Heller Op.125 d’Expresssion et de Rhythme: 5Α3. Τελική ετήσια
α
Νο. 5 (staccato, αλλαγές θέσεων και 32 ) και στην ευχέρεια του αξιολόγηση (εξετάσεις): Ο
εκπαιδευτικού
πλαισιωθεί η μουσική του κατάρτιση
μέσω της καλλιέργειας της ακουστικής
αγωγής και της θεωρητικής αντίληψης
που πρέπει να αναπτύξει για τα
κομμάτια που καλείται να εκτελέσει
ως Prima Vista
5.1.32.: Να αυξήσει την
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου
5.1.33.: Να αναπτύξει την ταχύτητα
επεξεργασίας της πληροφορίας
5.1.33.: Να ενδυναμώσει τη
λειτουργία της μνήμης του
5.1.34.: Να αναγνωρίζει με επιτυχία
κανονικότητες (patterns) μελωδικές,
ρυθμικές και μορφολογικές
5.1.35.: Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
5.1.35.: Να αναπτύξει ικανότητες
αυτοσχεδιασμού
5.1.36.: Να εδραιώσει την
κιναισθητική αντίληψη της
τοπογραφίας του πληκτρολογίου
5 Θεματικές ενότητες
Ο μαθητής μέχρι το τέλος του
5ΥΠ3.1: Aσκήσεις για βελτίωση της ταχύτητας επεξεργασίας της
πέμπτου επιπέδου επιδιώκεται:
μαθητής θα πρέπει να παίξει
5ΥΠ2.2: Ομάδα Γ (Έργο κλασικής ή μετέπειτα περιόδου): από μνήμης και σύμφωνα με
τα οριζόμενα στο
DIABELLI, A. Σονατίνα, No 3, 3ο μέρος από το έργο Le bouquetier, op.151 “Περιεχόμενο: Κλίμακες,
KUHLAU, F. Σονατίνα, op.20, no 1, 1o & 3ο μέρος αρπισμοί, Μουσικά έργα,
ο
MOZART, W.A. Σονατίνα αρ. 6, 1 μέρος Δραστηριότητες και Μέσα” τα
εξής:
SCHUMANN, R. Armes Waisenkind (αρ. 6) και Fröhlicher Landmann, von
der Arbeit zurückkehrend (αρ. 10) από το έργο Άλμπουμ για τη νεότητα, 5Α3.1. Μία κλίμακα σε δύο
op. 68 οκτάβες σε παράλληλη ή και
ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ, Μ. Πατιναδούλα, αρ.2 από το έργο Για τα Ελληνόπουλα, αντίθετη κίνηση
Σειρά Δεύτερη, αρ.1-3
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Γ. Allegro Moderato, αρ. XIII από το έργο 44 Παιδικά Ένας αρπισμός σε δύο
κομμάτια, Τεύχος 1 ανιούσες και κατιούσες
ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ, Μ. «Ο χορός της κούκλας» από το έργο Παιδικά κομμάτια για οκτάβες α) σε παράλληλη και
πιάνο αντίθετη κίνηση στην ευθεία
ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ, Γ.Α. Moderato, αρ.IX από το έργο 14 Παιδικά πορτραίτα κατάσταση, β) με αναστροφές
σε παράλληλη κίνηση μόνο,
MENDELSSOHN, F. Παιδικό κομμάτι, αρ. 3 από το έργο Kinderstücke, op.72
στις εξεταζόμενες κλίμακες
GRIEG, E. Waltz (no. 2) & Fairy Dance (no. 4) από τα Λυρικά κομμάτια, Τμ.
1, op. 12 Τρίφωνες συγχορδίες με
BARTÓK, B. Sonatina (2ο μέρος) από το έργο For Children, Part One: διπλασιασμό της θεμελίου σε
Hungarian Melodies ευθεία κατάσταση και με
ΛΥΓΑΤΣΙΚΑ, Κ. Κυκλάδες, αρ. 9 από τη συλλογή Παιδικά κομμάτια για πιάνο αναστροφές
πάνω σε κυκλαδίτικα θέματα (Ελληνικός Μουσικός Κύκλος, Εκδ. Φ. Νάκας
& Υιοί) Μία συγχορδία και ένας
ΣΤΟΥΠΗ, Μ. Χασάπικος και Χασάπικος Πολίτικος , από το έργο Σεικίλου αρπισμός τετράφωνης
Επόμενα Α (Εκδόσεις Πελασγός) συγχορδίας της δεσπόζουσας
μεθ’ εβδόμης (V7) της
εξεταζόμενης κλίμακας σε μία
5.ΥΠ3. Εκ πρώτης όψεως ανάγνωση (Prima Vista)
οκτάβα, σε παράλληλη κίνηση
στην ευθεία κατάσταση

5.1.37.: Να μπορεί να εκτελέσει με
επιτυχία Prima Vista σε κομμάτια με
διμερή και τριμερή φόρμα. Τα
κομμάτια μπορούν να ποικίλουν
σημαντικά ως προς το περιεχόμενο,
την υφή και τη ρυθμική αγωγή τους,
και τα ρυθμικά σχήματα που
περιλαμβάνουν. Επίσης ο μαθητής θα
πρέπει να μπορεί να συνοδεύει άλλο
μουσικό με απλή ομοφωνική
συνοδεία, ενώ εκτελεί Prima Vista
χωρίς προηγούμενη πρόβα
5.1.38.: Να ανταποκρίνεται στην Prima
Vista σε όλα τα μουσικά στοιχεία που
χαρακτηρίζουν το κομμάτι (ύφος,
tempo, δυναμικές κ.λπ)
5.1.39.: Να μπορεί να ακολουθεί τη
στρατηγική της ολοκλήρωσης του
κομματιού χωρίς να διακόπτεται η ροή
του, ακολουθώντας τις γενικές
στρατηγικές εξάσκησης της Prima
Vista
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
5.1.40.: Να είναι σε θέση να
ομαδοποιεί οπτικά το υλικό της Prima
Vista και να ανταποκρίνεται με
πληροφορίας Μία σύνδεση συγχορδιών της
Ασκήσεις που στοχεύουν στην επικέντρωση αποκωδικοποίησης εξεταζόμενης κλίμακας (ή
περιορισμένου αριθμού σημειογραφικών πληροφοριών σε κάθε πτώση)
δραστηριότητα, ώστε να βελτιωθεί ο χρόνος επεξεργασίας του οπτικού 5Α3.2. Τρία μουσικά έργα:
ερεθίσματος και να μετατραπεί γρήγορα σε κίνηση. Στο πέμπτο επίπεδο Τα κομμάτια να είναι μικρής
αυτές οι δραστηριότητες εστιάζουν στη σταδιακή εισαγωγή σε αλλαγές έκτασης και επιλογή
μέτρου και στην εκτεταμένη ανάγνωση νοτών με βοηθητικές γραμμές. αντίστοιχα από τις τρεις
διαφορετικές Ομάδες (Α, Β ή
5ΥΠ3. 1.1: Διαστηματική ανάγνωση με όλους τους συνδυασμούς Γ), δηλαδή:
συνηχήσεων μέσα στο πεντάγραμμο, και διαστηματική ανάγνωση στις - Μία σπουδή
νότες με βοηθητικές γραμμές. Ενίσχυση αποκωδικοποίησης των νοτών με -Ένα πολυφωνικό/
βοηθητικές γραμμές και εισαγωγή σκήσεων με γρήγορες εναλλαγές τους προκλασικό έργο ή μέρος
(χρήση 1 - 3 βοηθητικών γραμμών πάνω ή κάτω από το πεντάγραμμο) αυτού
- Ένα έργο κλασικής ή
μετέπειτα περιόδου ή μέρος
αυτού
Τα κομμάτια να έχουν
διαφορετικά μουσικά και
(Ηοward Richman, Super Sight-Reading Secrets) τεχνικά χαρακτηριστικά και
μπορεί να προέρχονται από τη
5ΥΠ3.1.2: Ενίσχυση της ρυθμικής ανάγνωσης με εισαγωγή σε αλλαγές (τις) μέθοδο/συλλογή
μέτρου, αλλά με κοινό παλμό (π.χ. από 3/4 σε 4/4) (μεθόδους)/(συλλογές) που
χρησιμοποιήθη-κε (-καν).
5 ΥΠ3.1.3: Ενίσχυση της ρυθμικής ανάγνωσης με χρήση ρυθμικών Η σπουδή να είναι γρήγορη
δραστηριοτήτων και για τα 2 χέρια για το πιάνο ή και με χρήση του
(Allegro-Vivace) και αρκετά
σώματος ή των ξύλινων στοιχείων του οργάνου. Έμφαση δίνεται στα
τρίηχα δεκάτων έκτων και τετάρτων, καθώς και στους συνδυασμούς τους περίτεχνη
(πεντάλ προαιρετικό)
με άλλα ρυθμικά σχήματα
5ΥΠ3.1.4: Συνδυασμός παρατήρησης ρυθμικής ανάγνωσης και 5Α3.3. Η αξιολόγηση γίνεται
μελωδικής κίνησης: Τα δύο χέρια παίζουν μαζί με ανεξάρτητα ρυθμικά με άγνωστο κείμενο με το
σχήματα και αντιστικτικές κινήσεις πολλαπλών κατευθύνσεων και οποίο ο μαθητής συνοδεύει
εναλλαγές με ομοφωνική μουσική άλλο μουσικό. Για την
 επιτυχία σε περιβάλλοντα συνοδείας αξιολόγηση πρέπει να
με άγνωστο μουσικό υλικό ληφθούν υπόψη οι
5ΥΠ3.2:Aσκήσεις για την αναγνώριση κανονικοτήτων (patterns) παράγοντες που καθορίζουν
5.1.41.: Να μαθαίνει να αντιμετωπίζει Οι δραστηριότητες αυτές στοχεύουν στην ανάπτυξη της κατ'εξοχήν την επιτυχημένη εκτέλεση
με αυτοπεποίθηση την εκμάθηση και δεξιότητας που είναι υπεύθυνη στο μεγαλύτερο βαθμό για την ενός κομματιού σε πρώτη
μελέτη ενός μουσικού κειμένου και να αποτελεσματικότερη εκτέλεση της Prima Vista. Οι κανονικότητες αυτές ανάγνωση που είναι πολύ
αποκτά σταδιακά μεγαλύτερη είναι μελωδικές, ρυθμικές, αρμονικές και μορφολογικές και επιτρέπουν διαφορετικοί από τους
συστηματικότητα και αυτονομία στη στη συνολική αντίληψη σημειογραφικών δεδομένων, αντί της παράγοντες άρτιας εκτέλεσης
μελέτη του μεμονωμένης αποκωδικοποίησης των μουσικών συμβόλων. Στο πέμπτο ενός γνωστού κομματιού
επίπεδο οι δραστηριότητες αυτές επικεντρώνονται κυρίως σε
5.1.42.: Να αναπτύξει την κριτική αναγνωρίσεις χαρακτηριστικών τυπικής μουσικής φόρμας. 5Α3.4. Ένα αντικείμενο με
ικανότητα και τη δυνατότητα άμεσης ελεύθερη επιλογή
επιλογής ανάδειξης και αφαίρεσης 5ΥΠ3.2.1: Αναγνώριση ρυθμικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. περιεχομένου από ένα από τα
στοιχείων από ένα άγνωστο μουσικό Επικέντρωση σε μέτρα που χαρακτηρίζουν χορούς διαφόρων τύπων (βαλς, πεδία δραστηριοτήτων
έργο ώστε να διατηρηθούν και να μινουέτα, μπολερό, καλαματιανός, κ.λπ.) ανάπτυξης
υπογραμμιστούν όλα τα μουσικά συμπληρωματικών/υποστηρικ
χαρακτηριστικά του 5ΥΠ3.2.2: Αναγνώριση μελωδικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. τικών γνώσεων και
Επικέντρωση σε μελωδικά μοτίβα μεγαλύτερου εύρους (2 ή περισσοτέρων δεξιοτήτων στο πιάνο:
5.1.43: Nα αποκτήσει πολύτιμη μέτρων) ΠΔ 1: Συμπληρωματικές
εμπειρία άμεσης μουσικής Μουσικές γνώσεις ή
ανταπόκρισης σε οπτικά και 5ΥΠ3.2.3: Αναγνώριση αρμονικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
ακουστικά ερεθίσματα παίζοντας με Eπικέντρωση σε αρμονικές αλυσίδες (με πρακτική/ακουστική προσέγγιση) δημιουργία στο πιάνο ή
άλλους μουσικούς, αφού η ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.
πλειοψηφία των ομαδικών 5ΥΠ3.2.4: Αναγνώριση μορφολογικών κανονικοτήτων. Επικέντρωση σε ΠΔ1: Συμπληρωματικές
πιανιστικών δραστηριοτήτων, μικρές και απλές διμερείς μορφές (π.χ. μικρά μινουέτα) και αναγνώριση Μουσικές Γνώσεις για τα
επαγγελματικών και ερασιτεχνικών, των βασικών μορφολογικών δομών κομμάτια του επιπέδου στα
απαιτούν την άμεση ανάγνωση οποία εξετάζεται ο μαθητής.
μουσικού κειμένου για πρόβες Θα μπορούσαν να τεθούν
μουσικής δωματίου, συνοδείες, 5ΥΠ3.3:Δραστηριότητες για την ενίσχυση της αντίληψης της ερωτήματα ως έναυσμα
συμμετοχές σε μουσικά σύνολα, κ.λπ. τοπογραφίας του πληκτρολογίου συζήτησης με αξιολόγηση της
Δραστηριότητες που στοχεύουν στην εξοικείωση του μαθητή με το όργανο καθεαυτό απάντησης αλλά
5.2 Άρθρωση, 5.2.1 Να συνεχίσει να εξοικειώνεται και την τοπογραφία του ώστε να περιοριστεί κατά το δυνατόν η οπτική του και της συνειδητά ορθής
Ήχος, και με νέους τρόπους παιξίματος, όπως επαφή με το πληκτρολόγιο κατά τη διάρκεια της εξάσκησης για την Prima χρήσης της απαιτούμενης
Προσωδία leggiero, legatissimo, κ.ά, και να
επιδιώκει την απόδοσή τους.
5.2.2 Να εξοικειωθεί με νέους
μουσικούς όρους δυναμικής αγωγής
όπως: martellato, rinforzando, ppp, fff,
κ.α
5.2.3 Να εξοικειωθεί με νέους όρους
ρυθμικής αγωγής, όπως rubato, κ.α
5.2.4 Να χρησιμοποιεί διάφορα είδη
τουσέ για διαφορετικές ηχητικές
εντάσεις και ποιότητες
5.2.5 Να εξοικειώνεται και να
αποδίδει τη λειτουργία των θέσεων
και άρσεων και των πτώσεων στα
μουσικά κομμάτια που έχουν
περισσότερο πολύπλοκη σχέση μεταξύ
τους καθώς και τις κορυφώσεις και
τους χρωματισμούς ενός μουσικού
έργου.
5.2.6 Να εφαρμόσει συνειδητά την
οικονομία κινήσεων
5.2.7 Να εκπαιδεύει την ακοή του-
ολοένα και περισσότερο-όσον αφορά
τη διάρκεια των φθόγγων, τη δύναμη
και την ποιότητα του ήχου
5.2.8 Να αναπτύξει ανεξαρτησία
κίνησης και κρούσης μεταξύ των
δακτύλων του ίδιου χεριού ώστε να
αποδώσει δύο διαφορετικές φωνές
Vista. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να εμπλουτιστούν με ορολογίας, όπως:
δραστηριότητες που στοχεύουν στην ενίσχυση της περιφερειακής όρασης «Πόσες φορές συναντούμε το
κατά τη διάρκεια της οπτικής επεξεργασίας του κειμένου, έτσι ώστε ο θέμα στο κομμάτι; Είναι
μαθητής να επεξεργάζεται το μέγιστο αριθμό πληροφοριών από όλο το πάντοτε το ίδιο; Ποιες οι
μουσικό κείμενο, αντί να εστιάζει στο σημείο που εκείνη τη στιγμή εκτελεί. διαφορετικές μορφές του;»
Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να γίνονται ακόμη και κατά τη διάρκεια ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
άλλων θεματικών, όπως για παράδειγμα η εκτέλεση τεχνικής μελέτης με δημιουργία στο πιάνο
κλειστά μάτια ή η κάλυψη του κειμένου που εκτελεί ο μαθητής. Η αξιολόγηση γίνεται με μια
δραστηριότητα, όπου
5ΥΠ3.3.1: Εξάσκηση με κάλυψη των νoτών που εκτελούνται από τον καθορίζονται οι παράμετροι
καθηγητή, ώστε το βλέμμα του μαθητή να οδηγείται τουλάχιστον 1 μέτρο αυτοσχεδιασμού (μελωδικός
μπροστά αυτοσχεδιασμός, ρυθμικός
αυτοσχεδιασμός, στυλιστικός,
5YΠ3.3.2: Εξάσκηση εκτέλεσης της τονικής συγχορδίας κάθε κλίμακας σε κ.λπ) ανάλογα με το επίπεδο
όλες τις αναστροφές σε μια οκτάβα με κλειστά μάτια. Μεταφορά της της συνολικής τεχνικής και
δραστηριότητας σε όλο το πληκτρολόγιο. μουσικής ικανότητας του
μαθητή.
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.
5YΠ3.4: Δραστηριότητες για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση της Η αξιολόγηση γίνεται με
ακουστικής αγωγής εκτέλεση ενός κομματιού στο
Παρά το γεγονός ότι οι δραστηριότητες αυτής της θεματικής ενότητας δε οποίο ο μαθητής συμπράττει
στοχεύουν αποκλειστικά και μόνο στην βελτίωση της Prima Vista, εν με μικρό ή μεγάλο σύνολο
τούτοις όταν σχεδιάζονται προσεκτικά και προηγούνται την αντίστοιχης μαθητών μουσικής ή με τον
εμπειρίας βοηθούν σημαντικά στη βελτίωσή της. Η καλλιέργεια της καθηγητή του. Για την
ακουστικής αγωγής συνοδεύει την πορεία των θεωρητικών μαθημάτων αξιολόγηση πρέπει να
και επικεντρώνεται στo πέμπτο επίπεδo σε λεπομερείς ακουστικές ληφθούν υπόψη οι
διακρίσεις σχετικά κοντινών μουσικών χαρακτηριστικών. παράγοντες που καθορίζουν
την επιτυχημένη εκτέλεση
5YΠ3.4.1: Διάκριση ανάμεσα σε φράσεις που δίνονται σημειογραφικά ως ενός κομματιού σε σύνολο
επιλογές, οι οποίες έχουν ακουστικά μικρές διαφορές μουσικής, δηλαδή η άρτια
προετοιμασία, η
ηχοχρωματική ανταπόκριση
και η προσαρμοστικότητα
 (π.χ. μελωδική γραμμή και συνοδεία) στην μουσική ροή και
που παίζονται από το ίδιο χέρι ερμηνευτική αντίληψη της
5.2.9 Να ανταποκρίνεται πάντοτε με ομάδας.
σχολαστικότητα και οικονομία
κινήσεων στην ηχητική εικόνα την
Διαφορές μεταξύ μελέτης
οποία θέλει να μεταδώσει (Κeith Snell & Martha Ashleigh, Fundamentals of Piano Theory, Level 7)
Prima Vista και μελέτης
5.2.10 Να ακούει προσεκτικά το εκμάθησης νέων κομματιών
παίξιμό του και να διορθώνει κάθε 5YΠ3.4.2: Ακρόαση κομματιών που έχουν σύνθετα/μεικτά μουσικά μέτρα
κακή κλιμάκωση της έντασης και κάθε (7/8,, 9/8, 12/8 κ.λπ.) και ταυτοποίηση τόσο του βασικού τους ρυθμού,
Μελέτη Μελέτη
όσο και των σχετικά ισχυρών υποπαλμών τους
δυναμική ανωμαλία κομματιών prima vista
5.2.11 Να αντιλαμβάνεται και να Διόρθωση Διατήρηση
5YΠ3.5:Δραστηριότητες για την ενίσχυση των συνθηκών πραγματικής
εφαρμόζει πιο συστηματικά τους λαθών ρυθμού και
εξάσκησης Prima Vista
τρόπους και τις τεχνικές μελέτης για παλμού
Αυτές οι δραστηριότητες έχουν ως στόχο τη δημιουργία περιβάλλοντος
τη βελτίωση της άρθρωσης, της ανεξαρτήτω
εξάσκησης Prima Vista, όπου αποφεύγονται οι διορθώσεις των λαθών, και
ποιότητας του ήχου του και την ς λαθών
διασφαλίζεται η εκτέλεση του κομματιού σε σταθερό tempo. Σε αυτό το
απόδοση των μουσικών φράσεων. Κοίταγμα Αποφυγή
πέμπτο επίπεδο θα πρέπει ο νέος μουσικός να δοκιμάσει τη συνοδεία
5.3 Μουσική 5.3.1 Να παίζει με ακρίβεια και των χεριών κοιτάγματος
άλλου μουσικού σε άγνωστο κείμενο για να αναπτύξει ακόμη περισσότερο
τεχνοτροπία και προσήλωση στο μουσικό κείμενο / clavier των χεριών
τα μουσικά αντανακλαστικά του.
ερμηνεία 4.3.4 Να σκέφτεται αρμονικά και να κατά τη / clavier
ενισχύσει τη μουσικότητα και την 5ΥΠ3.5.1:Εξάσκηση με ταυτόχρονη (την ώρα της Prima Vista) πρόβα με διάρκεια
ευαισθησία του, άλλο μουσικό ή τραγουδιστή (ντουέτο). Το μουσικό κείμενο θα είναι κατά του
κανόνα ομοφωνικό και με τυπικό ρόλο συνοδείας και όχι ισότιμο μουσικής παιξίματος
5.3.2 Να διαμορφώνει ερμηνευτική
δωματίου. Σε περίπτωση δυσκολίας οργάνωσης αυτής της δραστηριότητας Προσοχή Προσοχή
άποψη για το μελετούμενο μουσικό
μπορεί ο καθηγητής πιάνου να συνοδεύσει το μαθητή. στις στη γενική
έργο και να το παίζει με μουσικότητα
λεπτομέρειε εικόνα
5.3.3 Να αναπτύξει την ακοή, τη ς
διανόηση και την ιδιοσυγκρασία του,
ώστε να πετύχει μια ενδιαφέρουσα Στόχος είναι Στόχος είναι
ερμηνεία και να μπορεί να διατηρεί οι ιδανικοί η στυλιστική
την εκτελεστική του δυναμική σε έργα δακτυλισμοί απόδοση
μεγαλύτερης διάρκειας και μουσικών και η του
απαιτήσεων (Peter Aston & Julian Webb, Music Theory in Practice, Grade 7) αντιμετώπισ μουσικού
 5.4.5 Να εξοικειώνεται ολοένα και η των περιγράμμα
περισσότερο με την εκτέλεση 5ΥΠ4 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Δραστηριότητες ανάπτυξης τεχνικών τoς με όσες
μουσικής ενώπιον κοινού, και να έχει συμπληρωματικών /υποστηρικτικών γνώσεων και δεξιοτήτων στο πιάνο: προβλημάτ λεπτομέρειε
έντονο το αίσθημα των ευθυνών, της Αποτελείται από 3 Πεδία Δραστηριοτήτων (ΠΔ): ων του ς είναι
αυταξίας και της αξιοπρέπειάς του ΠΔ 1: Συμπληρωματικές Μουσικές γνώσεις κομματιού δυνατό ανά
5.4.6 Να νιώσει τη χαρά της μουσικής ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο και επίπεδο,
και την αισθητική συγκίνηση από την ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη. χωρίς την
ολοκληρωμένη απόδοση και ερμηνεία επίλυση
των μουσικών έργων που μαθαίνει και ΠΔ1: Συμπληρωματικές Μουσικές Γνώσεις επιμέρους
παίζει Περιλαμβάνονται θέματα του επιπέδου 4: τεχνικών
- Αναφορά στις κατά καιρούς κατασκευαστικές διαφοροποιήσεις ζητημάτων
5.4 Σύνδεση με 5.4.1 Να γνωρίζει βασικά του πιάνου και τις διαφοροποιήσεις που επιφέρουν στην Απαγορεύον Η αφαίρεση
άλλες μουσικές πραγματολογικά και δομικά στοιχεία άρθρωση/ήχο/προσωδία ται οι και
γνώσεις και για τα μουσικά έργα που παίζει και - Ονομασία στολιδιών παραλείψει ομαδοποίησ
δεξιότητες, ιδίως των τελικών εξετάσεων, όπως: - Διαστήματα με χαρακτηρισμό ς νοτών ή η μέρους
επιστήμες και συνθέτη και εποχή, μουσική - Χρήση ορολογίας για την άρθρωση (staccato/legato/ portamento) άλλων των
- Σχετική μείζονα/ελάσσονα στοιχείων πληροφορι
τέχνες και με την τεχνοτροπία, τονικότητα, μορφή και
- Εντοπισμός μετατροπιών μέσα από τον εντοπισμό του ξένου προς της ών της
κοινωνία μετατροπίες του έργου.
την τονικότητα φθόγγου μουσικής μουσικής
5.4.2 Να γνωρίσει περισσότερα σημειογραφ σημειογραφ
- Φράση-Περίοδος και παρακολούθησή τους ως δομικό στοιχείο/
στοιχεία για την ιστορική εξέλιξη, την Εντοπισμός φόρμας του κομματιού (ενδεικτικά) ίας ίας είναι
κατασκευή και το μηχανισμό - Γνώσεις για το συνθέτη και την περίοδο που ζει αναγκαία
λειτουργίας του πιάνου ως μουσικό - Ενδεικτική αναφορά πιανιστών εγνωσμένου κύρους σε σχέση με για την
όργανο καθώς και εγνωσμένου συνθέτη γρήγορη
κύρους πιανίστες και συνθέτες και επιπλέον: απόδοση
πιανιστικών έργων. - Ο μηχανισμός του οργάνου της περιόδου και η σχέση του με την του
5.4.3 Να έρθει σε επαφή με την άρθρωση και την γενικότερη τεχνική παιξίματος κειμένου
εργογραφία, τη ζωή και το προσωπικό - Δεσπόζουσα μεθ΄ εβδόμης
- Μετατροπίες Προτεινόμενη βιβλιογραφία
στυλ σύνθεσης Ελλήνων συνθετών
- Ποικίλματα και διαβατικοί φθόγγοι μελωδίας για διδασκαλία και
5.4.4 Να γνωρίσει, μέσα από το αξιολόγηση της Prima Vista
- Σχηματικά οι φόρμες Ροντό και Σονάτας
ρεπερτόριό του, τις Εθνικές Σχολές - Ο Συνθέτης και η εργογραφία του αναφορικά με το
(της Ευρώπης κυρίως) και τους
σημαντικότερους εκπροσώπους τους,
ώστε να ενσωματώνει στο παίξιμό του
στοιχεία που αναδεικνύουν τις
μουσικές ιδιαιτερότητες των Σχολών
αυτών.
5.4.5 Να αναπτύξει δεξιότητες στο
πιάνο που βοηθούν στην κατανόηση
και την εμπέδωση των γνώσεων
θεωρητικών της ευρωπαϊκής μουσικής
και της αρμονίας που έχει διδαχθεί με
παίξιμο συγχορδιών ή και απλών
διαδοχών συγχορδιών με πτώσεις σε
διάφορες τονικότητες.
5.4.6 Να συνεχίσει να συνδέει τις
γνώσεις και τις δεξιότητές του στο
πιάνο βιωματικά σε σχέση με άλλα
μουσικά μαθήματα της ευρωπαϊκής
μουσικής αλλά και της ελληνικής
παραδοσιακής μουσικής.
5.4.7 Να θέτει ως σημεία αναφοράς
τα κοινά χαρακτηριστικά στην
Μουσική και την Τέχνη (ζωγραφική,
γλυπτική, αρχιτεκτονική) της εποχής
που γράφτηκε το έργο
5.4.8 Να συνδέσει τα μουσικά έργα
που παίζει με θέματα που
συσχετίζονται με άλλα μαθήματα
5.4.8 Να συνειδητοποιήσει και να
βιώσει, μέσα από την πλαισιωμένη
διδασκαλία, την επιτελεστικότητα και
το ρόλο της μουσικής στην κοινωνία
χρησιμοποιούμενο όργανο εποχής • Βullard, Alan. Joining the
- Στυλιστικά χαρακτηριστικά της περιόδου σε όλες τις μορφές Dots: A Fresh Approach to
τέχνης Piano SIght-Reading. Βοοκ 5
- Πιανίστες εγνωσμένου κύρους για έργα συγκεκριμένου συνθέτη ή ABRSM Publishing , 2010.
περιόδου • Marlais Helen & Kevin
5ΕΔΜ: Ενδεικτικές Δραστηριότητες και Μέσα Olson. Sight Reading &
5ΕΔΜ1 Άνοιγμα του πιάνου και παρακολούθηση της πορείας των σφυριών Rhythm Every Day, Book 5.
σε περιπτώσεις καλής ή ελλειμματικής απελευθέρωσης των πλήκτρων στο The FJH Music Company,
non legato παίξιμο (παίζει ο καθηγητής και παρακολουθεί ο μαθητής) 2007.
5ΕΔΜ2 Παίξιμο από τον καθηγητή για να ρωτηθεί ο μαθητής σχετικά με τη • ABRSM. Piano Specimen
διάθεση που του δημιουργείται στο πρώτο άκουσμα ή τις εντυπώσεις του Sight-Reading Tests, Grade
από τη σχέση τίτλου και περιεχομένου – αιτιολόγηση τίτλου (π.χ. με βάση 5. ABRSM Publishing, 2009.
τη δομή: φαντασία ή με ονομασία χορού και αναζήτηση ενδεικτικών • Harris, Paul. Improve your
στοιχείων που οφείλουν να αναδειχθούν προκειμένου να συνάδει ο τίτλος Sight-reading. Grade 5.
με την γενικότερη ερμηνεία), ή το εάν είναι γραμμένο σε Faber Music, 2008.
μείζονα/ελάσσονα τρόπο ή εάν το μέτρο του είναι μονός ή ζυγός αριθμός, • Xαρατσή, Λιάνα. Μουσική
ή αν αποτελείται από μελωδία-συνοδεία (δηλ. ομοφωνικό) ή από δύο Ανάγνωση: Εγχειρίδιο για
φωνές (πολυφωνικό) ή εάν μπορεί να εντοπίσει και να τραγουδήσει το την Prima Vista στο πιάνο.
βασικό μοτίβο ή θέμα και να εντοπίζει σε κάθε του εμφάνιση. Edition Orpheus, 2014.
5ΕΔΜ3 Κατόπιν διερεύνησης του καθηγητή, υπόδειξη συγκεκριμένων • Richman, Howard.Super
βίντεο στο διαδίκτυο, είτε συγκεκριμένου εκτελεστή που θα λειτουργήσει Sight-reading Secrets. Sound
ως πρότυπο ή αποτρεπτικά, είτε συγκεκριμένου τρόπου υποδειγματικού ή Feelings Publishing, 1986.
μη παιξίματος. • Burmeister, Helen.
5ΕΔΜ4 Εντοπισμός και παρακολούθηση των συστατικών στοιχείων του Keyboard Sightreading.
κομματιού (μελωδία, συνοδεία) και εντοπισμός κυρίων συγχορδιών μέσα Mayfield Publishing
από την σπασμένη μορφή τους με στόχο την συνειδητοποίηση του Company, 1991.
αρμονικού σκελετού του κομματιού • Snell, Keith & Martha
5ΕΔΜ5 Ο μαθητής παίζει την μία φωνή και τραγουδά την άλλη Ashleigh. Fundamentals of
5ΕΔΜ6 Η συνοδεία ως μία από τις τρεις πιθανές εκδοχές της βασικής Piano Theory, Levels 6-7.
ης ης ης ης
συγχορδίας. Δηλαδή είτε ως 3 και 5 , είτε ως 3 και 6 και είτε ως 4
ης
ης ης ης Neil A. Kjos Music Company,
και 6 . Παράλληλη παρακολούθηση της 3 – 6 Μεγάλης και μικρής ως 1998.
στοιχείου διαφοροποίησης της μείζονας και ελάσσονας συγχορδίας.
• Aston, Peter & Julian Webb.
5ΕΔΜ7 Διακόσμηση του στούντιο πιάνου με χρονολογικούς Music Theory in Practice,
 σε σχέση με τη δική του μουσική
ανάπτυξη και ικανότητα ως προς το
πιάνο.
5.4.9 Να αποκτήσει άνεση στην
αξιοποίηση των δυνατοτήτων των ΤΠΕ
και της Μουσικής Τεχνολογίας ως
εργαλεία στην ανάπτυξη της
ικανότητάς του να παίζει πιάνο.
5.5 Μουσική Ο μαθητής επιδιώκεται να:
δημιουργικότητα 5.5.1 Να αποκτήσει αυξανόμενη
και σύμπραξη συνειδητότητα των εκφραστικών
δυνατοτήτων του οργάνου
5.5.2 Να αποκτήσει αυξανόμενη
συνειδητότητα των δομικών στοιχείων
και σχέσεων ενός κομματιού, τα οποία
με τη σειρά τους θα αποτελέσουν την
πρώτη ύλη για την δική του μουσική
δημιουργία.
Ειδικότερα για τον Αυτοσχεδιασμό
και δημιουργία στο πιάνο (βλ. ΥΠ4,
ΠΔ2 της στήλης 3):
Ο μαθητής αρχικά επιδιώκεται:
5.5.3.: Να αναπτύξει κριτική ακοή με
άμεση μουσική ανταπόκριση
5.5.4: Να κατανοήσει βιωματικά όλα
τα βασικά στοιχεία της μουσικής
γλώσσας, αποκτώντας μια
ολοκληρωμένη αντίληψη της
αρμονίας, του ρυθμού και της φόρμας
5.5.5.: Να ενισχύσει τη δημιουργική
εκτέλεση χωρίς την χρήση μουσικής
πίνακες/ιστορική γραμμή για συνθέτες και μουσικές περιόδους, με Grades 5 - 7. ABRSM, 1993.
πίνακες σχέσης μεγάλων συνθετών ως δασκάλου/μαθητή, με Kember, John. More Piano
κατασκευαστικά σχεδιαγράμματα των προγονικών μορφών και του SIght-Reading: Additional
πιάνου, κ.ά. Material for Piano Solo and
5ΕΔΜ8 Δημιουργία από τον εκπαιδευτικό φύλλου πληροφοριών και Duet. Schott, 2010.
ανάλυσης για τα κομμάτια που μελετά ο μαθητής για την τελική εξέταση.
5ΕΔΜ9 Χρήση ερωτηματολογίου ή ρουμπρίκας αυτοαξιολόγησης του Προτεινόμενη βιβλιογραφία
μαθητή. για διδασκαλία και
5ΕΔΜ10 Δημιουργία ολιγόλεπτου βίντεο ή σειράς βίντεο οδηγιών από τον αξιολόγηση του
καθηγητή που μπορεί να βρίσκεται διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Αυτοσχεδιασμού και
σχολείου όπου συγκεντρώνεται το υλικό μαθημάτων, με θέματα όπως: δημιουργίας στο πιάνο:
σωστή/λάθος θέση στο πιάνο και το πληκτρολόγιο, κίνηση δακτύλων-
καρπού-πήχεως-ώμου για τις διαφορετικές αρθρώσεις παιξίματος, κίνηση • Klose, Carol. Piano teacher's
καρπού για το φραζάρισμα και το παίξιμο συγχορδιών, τεχνικές μελέτης Guide to Creative
για συγκεκριμένο κομμάτι, ασκήσεις προθέρμανσης, χρήση της άρθρωσης Composition. Hal Leonard,
για την ανάδειξη του στυλ στα πολυφωνικά/προκλασσικά έργα κ.ά. 2011.
4ΕΔΜ11: Αναζήτηση στο διαδίκτυο διαφορετικών εκτελέσεων ενός έργου • Chung, Brian & Dennis
σε τσέμπαλο (ή φορτεπιάνο) και πιάνο. με το ίδιο κομμάτι εκτελεσμένο Thurmond. Improvisation at
σε πιάνο, τσέμπαλο και πιθανώς φορτεπιάνο. the Piano: A systematic
5ΕΔΜ12: Εμπέδωση δύσκολου ρυθμικού σχήματος με παλαμάκια και approach for the classically
φωνή σε περίπτωση αρχικής αδυναμίας παιξίματος του. trained pianist. Alfred
5ΕΔΜ13: Δημιουργία ολιγόλεπτου βίντεο από τον καθηγητή με εικονιστικά Publishing, 2007.
χαρακτηριστικά από Καλές Τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική) • Tenni, Jyrki & Jasse
που συνδέονται με στυλιστικά χαρακτηριστικά της μελετώμενης περιόδου Varpama. Vappa Säestys ja
Improvisointi (Keyboard
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο Accompaniment &
5 Θεματικές ενότητες Improvisation). Otava, 2010.
5ΠΔ2.1: Ελεύθερος Αυτοσχεδιασμός • Jacobson, M. Jeanine.
O ελεύθερος αυτοσχεδιασμός μπορεί να ξεκινήσει στα αρχικά στάδια Professional Piano Teaching.
μακριά από το πιάνο με τη χρήση της φωνής, με μίμηση ήχων του Alfred Publishing, 2006.
σώματος, με σφυρίγματα, με συνδυασμό κινήσεων και ήχων (π.χ. ABRSM: Musicianship in
παλαμάκια), και σταδιακά να μεταφέρεται στο όργανο, όπου μπορεί να Practice, Book III, ABRSM
αποκτήσει συγκεκριμένη θεματική. Ο μαθητής μπορεί να παίζει με τα Publishing, 1996.
σημειογραφίας διευκολύνοντας
αργότερα την απομνημόνευση
κομματιών και την επικέντρωση στο
μουσικό και ερμηνευτικό περιεχόμενο
αντί της σημειογραφίας
5.5.6.: Να αυξήσει την
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου
5.5.7.: Να ενεργοποιήσει τη φαντασία
του και να εκφράζεται κατά τρόπο
προσωπικό και πρωτότυπο
5.5.8.: Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
5.5.9.: Να αναπτύξει ικανότητες
σύμπραξης και προσαρμογής σε
αυτοσχεδιαστικές εκτελέσεις με
άλλους μουσικούς
5.5.10.: Να εφαρμόσει θεωρητικές
μουσικές γνώσεις στην πράξη μέσω
του αυτοσχεδιασμού και της
σύνθεσης
5.5.11.: Να πειραματιστεί με τη
διαδικασία της άτυπης μάθησης
Ο μαθητής μέχρι το τέλος του
πέμπτου επιπέδου επιδιώκεται:
δάχτυλα ή με μη συμβατικό τρόπο (π.χ. με αγκώνες ή να τσιμπάει τις
χορδές) ανακαλύπτοντας έτσι τα ηχοχρώματα του οργάνου. Σταδιακά οι Προτεινόμενη βιβλιογραφία
ελεύθεροι αυτοσχεδιασμοί μπορεί να γίνουν πιο εκτεταμένοι, να έχουν για διδασκαλία και
ηχοχρωματική ισορροπία και εσωτερική δομή, ακόμη και να αξιολόγηση της Μουσικής
καταγράφονται με μη συμβατική σημειογραφία. Σύμπραξης
Στο πέμπτο επίπεδο ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός γίνεται με ηχητική • Rehberg, Willy. Classical
απόκριση ανάμεσα σε 2 μαθητές (2 πιανίστες ή ένας πιανίστα και ένας Piano Duets. Easy Original
εκτελεστής άλλου οργάνου). Ο κάθε μαθητής παράγει το δικό του ήχο Duets for piano 4 hands.
διαδοχικά, και η μουσική ανταπόκριση συνεχίζεται ως μουσικός διάλογος. Schott, 1985.
Ο δάσκαλος λειτουργεί υποστηρικτικά σχολιάζοντας θέματα ισορροπίας • Mohrs, Peter. Classical
της σύνθεσης. Music for Children for violin
and piano. Schott, 2010.
• Mohrs, Peter. Classical
5ΠΔ2.2:Αυτοσχεδιασμός με συνοδεία δασκάλου Music for Children for cello
Η συνοδεία από τον δάσκαλο δημιουργεί ένα σταθερό περιβάλλον and piano. Schott, 2014.
αυτοσχεδιασμού, πάνω στο οποίο μπορούν να εξερευνηθούν • Kember John, The Ensemble
δημιουργικά από το μαθητή διάφορες μουσικοί παράμετροι, όπως για Collection 1-4.Schott, 2001.
παράδειγμα δυναμικές, αρθρώσεις, ρυθμικά σχήματα, περιοχές του • Bober, Melody. Grand Trios
πιάνου, διαφορετικά tempi κ.λπ. Αρχικά στα πρώτα στάδια μπορούν να for Piano, for 1 piano 6
δίνονται αρκετοί περιορισμοί (π.χ. αυτοσχεδιασμός πάνω σε ορισμένες hands. Books 5. Alfred
νότες που συμβαδίζουν με την αρμονία) ώστε να εξασφαλίζεται το Publishing, 2012.
μουσικό αποτέλεσμα, και να αυξάνει η αυτοπεποίθηση του μαθητή. • Kowalchyk, Gayle & E.L.
Σταδιακά δίνεται μεγαλύτερη ελευθερία, ώστε ο μαθητής να Lancaster, ed. Essential
πειραματίζεται με πολλές διαφορετικές παραμέτρους ταυτόχρονα. Keyobard Duets, Volume 1.
Alfred Publishing, 2001.
Σε αυτό το επίπεδο η συγκεκριμένη θεματική ενότητα επικεντρώνεται σε Σιδέρης, Νικόλας. Piano
απλοποίηση του συνοδευτικού μοτίβου με απόδοση μόνο της βάσης της Stories for piano 4 hands.
συγχορδίας (μιμούμενη το κοντραμπάσο ή μόνο με το αριστερό χέρι στο Editions Musica Ferrum, 2013.
παράδειγμα που δίνεται), με δοσμένη ακολουθία συγχορδιών που δίνεται
στο μαθητή. Ο μαθητής μπορεί να κάνει ελεύθερο ρυθμικό και μελωδικό
αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιώντας νότες από τις συγχορδίες, διαβατικές,
χρωματικές, παίζοντας και τις συγχορδίες ολοκληρωμένες.
5.5.12.: Να αυτοσχεδιάσει ρυθμικά
και μελωδικά στο πιάνο λαμβάνοντας
υπόψη του την αρμονική ακολουθία
και παρέχοντάς τη ταυτόχρονα με τον
αυτοσχεδιασμό

5.5.13.: Να επιχειρήσει μελωδικές

μελοποιήσεις σε δοσμένο στίχο

5.5.14.: Να έχει την εμπειρία του

στυλιστικού αυτοσχεδιασμού με
δοσμένο basso ostinato
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
5.5.15.: Να αναπτύξει ο μαθητής τα
αντανακλαστικά για άμεσες τεχνικές
επίλυσης μουσικών προβλημάτων
5.5.16.: Να αντιμετωπίζει ο μαθητής
με αυτοπεποίθηση την εκτέλεση ενός
άγνωστου μουσικού κομματιού που ο
ίδιος το διαμορφώνει την ώρα της
δημιουργίας του, αποκτώντας
μεγαλύτερη συστηματικότητα και
αυτονομία στη μουσική του εξέλιξη
5.5.17.: Να αναπτύξει ο μαθητής την
κριτική ικανότητα και τη δυνατότητα
άμεσης επιλογής ανάδειξης και
(Jyrki Tenni, Jasse Varpama, Κeyboard Accompaniment and Improvisation)
5ΠΔ2.3: Μελωδικός αυτοσχεδιασμός
Με το μελωδικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής εξοικειώνεται με τη μελωδική
παραλλαγή, αποκτώντας έτσι καλύτερα την αίσθηση της μελωδικής
πορείας, των διαστημάτων και των μορφών τους, της ποιότητάς τους, και
της δομής της φράσης. Επιπλέον εξοικειώνεται δημιουργικά με τους
μελωδικούς τονισμούς και τα στυλιστικά μελωδικά ποικίλματα. Οι
μελωδικοί αυτοσχεδιασμοί μπορεί να έχουν μιμητικό χαρακτήρα στην
αρχή και να εξελιχθούν σε πηγή έμπνευσης για εκτεταμένες μελωδικές
παραλλαγές ή και μελοποιήσεις.
Το πέμπτο επίπεδο επικεντρώνεται σε συνθέσεις μελωδικές, με
μελοποίηση δοσμένου στίχου. Έμφαση πρέπει να δοθεί στη συμπόρευση
του τονισμού του λόγου και της μελωδίας. Η συνθετική δραστηριότητα
ενισχύεται με αυτοσχεδιαστική δημιουργία παραλλαγών της μελωδίας
που συνετέθη ανεξαρτήτως του κειμένου, τόσο φωνητικά όσο και στο
πιάνο.
αφαίρεσης στοιχείων κατά τη
διαδικασία δημιουργίας ενός
μουσικού κομματιού, ώστε να
υπογραμμιστούν και να αναδειχθούν
όλα τα μουσικά χαρακτηριστικά του
Ειδικότερα για τη Μουσική Σύμπραξη
(βλ. ΥΠ4, ΠΔ3 της στήλης 3):
Ο μαθητής αρχικά επιδιώκεται:
5.5.18.: Να αναπτύξει ρυθμική
πειθαρχία, ώστε να μπορεί να
συμπράξει με άλλους μουσικούς
5ΠΔ2.4: Ρυθμικός αυτοσχεδιασμός
Με το ρυθμικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής μπορεί να βιώσει καλύτερα το
ρυθμό, είτε με τη μορφή της σταθεροποίησης του παλμού, όπως
χρειάζεται στα πρώτα στάδια, είτε με τη σταδιακή εξοικείωση με
δυσκολότερα ρυθμικά σχήματα που περιλαμβάνουν συγκοπές,
αντιχρονισμούς, πολυρυθμίες και στυλιζαρισμένες ρυθμικές συνοδείες,
όπως βαλς, σάλσα, ταγκό κ.λπ.
Στο πέμπτο επίπεδο προτείνεται ρυθμικός αυτοσχεδιασμός δοσμένου
τραγουδιού ή κομματιού σε συγκεκριμένα ρυθμικά στυλ - patterns (π.χ.
χοροί, μπαλάντες κ.λπ.)

5.5.19.: Να αναπτύξει ικανότητες

προσαρμογής της έντασης και της
ποιότητας του ήχου ανάλογα με τη
μουσική ισορροπία της ομάδας
(Jyrki Tenni & Jasse Varpama, Κeyboard Accompaniment and Improvisation)
5.5.20.: Να εξοικειωθεί με έννοιες και
διαδικασίες όπως το κούρδισμα και η
άμεση μουσική ανταπόκριση σε
5ΠΔ2.5:Στυλιστικός αυτοσχεδιασμός
διαφορετικές μουσικές αντιλήψεις και
Ο αυτοσχεδιασμός αυτός συνδυάζει στοιχεία όλων των τύπων
ερμηνείες
αυτοσχεδιασμού, με στόχο ο μαθητής να χρησιμοποιεί τα μουσικά
χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τα διαφορετικά είδη του πιανιστικού
5.5.21.: Να αυξήσει την
ρεπερτορίου. Για παράδειγμα, ένα είδος στυλιστικού αυτοσχεδιασμού
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
είναι ο ρυθμικός αυτοσχεδιασμός με συνοδεία τύπου ροκ μπαλάντας ή ο
χρήσης του μουσικού οργάνου ως
μελωδικός αυτοσχεδιασμός σε δοσμένη παραδοσιακή αρμονία που
όργανο συνεργασίας
μπορεί να θυμίσει κλασική μορφή θέματος και παραλλαγών. Παιδαγωγικά
έχει τεράστια σημασία για το μάθημα του κλασικού πιάνου, αφού μπορεί
5.5.22.: Να αναπτύξει την ταχύτητα
να αποτελέσει μια βιωματική δημιουργική εξοικείωση για είδη, τα οποία
επεξεργασίας της πληροφορίας
φαινομενικά μπορεί να φαντάζουν μακρινά για το σύγχρονο έφηβο, από
(ακουστικής και οπτικής) και να
βελτιώσει την Prima Vista του
5.5.23.: Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
5.5.24.: Να αναπτύξει ικανότητες
αυτοσχεδιασμού
αισθητικής πλευράς.
Σε αυτό το επίπεδο μπορεί να γίνει αυτοσχεδιασμός μελωδικός και
ρυθμικός πάνω σε δοσμένο ostinato, βασισμένος σε ostinato από κάποιο
κομμάτι πιανιστικού ρεπερτορίου με τέτοιου τύπου συνοδεία. Με
κατάλληλες οδηγίες το αυτοσχεδιαστικό κομμάτι θα είναι στυλιστικά
παρεμφερές με το κομμάτι ρεπερτορίου.

5.5.25: Να διευρύνει το ρεπερτόριο με

το οποίο ασχολείται ενεργητικά ως
εκτελεστής

Ο μαθητής μέχρι το τέλος του

πέμπτου επιπέδου επιδιώκεται:

5.5.26.: Να παίζει με άλλους πιανίστες

κομμάτια κατά κανόνα πρωτότυπα και
κατάλληλα για το επίπεδό του

5.5.27: Να παίζει με μεγαλύτερα

(A Casella, 11 Pezzi Infantili, Op. 35)
σύνολα μουσικής δωματίου κομμάτια
πρωτότυπα ή μεταγραφές κατάλληλες
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη
για το επίπεδό του 5ΠΔ3.1: Παιδαγωγικό υλικό διαμορφωμένο για 2 ή περισσότερους
πιανίστες. Υπάρχει αρκετό πρωτότυπο μουσικό υλικό για 2-4 πιανίστες σε
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι – ένα πιάνο ή σε δύο πιάνα.Σε αυτό το επίπεδο καλό είναι οι μαθητές να
μεταγνωστικές λειτουργίες και αρχίσουν να παίζουν κομμάτια που δεν είναι μόνο μεταγραφές ή καθαρά
επιδιώξεις: παιδαγωγικού χαρακτήρα, αλλά είναι πρωτότυπα γραμμένα για σύνολο
πιανιστών και καλύπτουν ένα μεγάλο στυλιστικό εύρος πιανιστικής
5.5.28.: Να εκτεθεί o μαθητής σε γραφής.
διαφορετικές προσεγγίσεις μάθησης
μέσω διαρκούς ανατροφοδότησης και
 προσαρμογής από τη μουσική ομάδα 5ΠΔ3.2: Συμμετοχή σε ποικίλα σύνολα μουσικής δωματίου . Με τη
συμμετοχή σε αυτά τα σύνολα αυξάνεται το εύρος των μουσικών
5.5.29.: Να μαθαίνει να αντιμετωπίζει συνεργασιών καθώς και του ρεπερτορίου που μπορεί να μελετηθεί.
με αυτοπεποίθηση το περιβάλλον της
πρόβας και την αλληλεπίδραση της
μουσικής ομάδας

5.5.30.: Να αναπτύξει την κριτική

ικανότητα και τη δυνατότητα άμεσης
επιλογής ανάδειξης και αφαίρεσης
στοιχείων από τη δική του
ερμηνευτική προσέγγιση ώστε το
τελικό ομαδικό μουσικό αποτέλεσμα
να είναι άρτιο

(John Kember, The ensemble collection, 4)

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΠΙΑΝΟ: ΕΠΙΠΕΔΟ 6

ΟΡΓΑΝΩΤΕΣ
ΓΝΩΣΕΩΝ-
ΣΤΟΧΟΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΙ, ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ-
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ
6.1. Μουσική Ο μαθητής μέχρι το τέλος του έκτου 6ΥΠ Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: 6Α1. Ο μαθητής αξιολογείται
Ανάγνωση και επιπέδου επιδιώκεται: 6ΥΠ 1Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Κλίμακες, Αρπισμοί, Συγχορδίες δια της ακροάσεως στα
Τεχνική του 6.1.1. Να αποκτήσει περισσότερη μαθήματα καθ’ όλη τη
πιάνου άνεση και έλεγχο της ισορροπίας του
σώματος όταν παίζει πιάνο
6.1.2. Να παίζει με κατάλληλη
τοποθέτηση και στάση χεριών,
καρπών, δακτύλων καθώς και των
πηχέων, των βραχιόνων και των ώμων
σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα και
χωρίς να σφίγγεται
6.1.3. Να αποκτήσει περισσότερη
άνεση και ευχέρεια στο παίξιμό του,
και να αναπτύξει νέες τεχνικές, όπως η
εκτέλεση πιο σύνθετης τρίλιας,
ποικιλμάτων, κ.ά.
6.1.4. Να χειρίζεται με άνεση την
επέκταση της παλάμης, για να
ανταποκριθεί στην εισαγωγή
μεγαλύτερων διαστημάτων
6.1.5. Να κάνει με άνεση μεταθέσεις ή
διασταύρωση χεριών πιο σύνθετης
φύσης
6.1.6. Να χρησιμοποιεί με άνεση
ολοένα και μεγαλύτερη έκταση του
πιάνου με πηδήματα, αλλαγές θέσεων
και συγχορδιών
6.1.8. Να συνεχίσει να αναπτύσσει την
ανεξαρτησία των δύο χεριών μέσα
από γυμνάσματα και από το υλικό που
μελετά
6.1.9. Να διαβάζει και να παίζει με
άνεση σε νέο κομμάτι ή άσκηση που
μαθαίνει, τους φθόγγους, οι οποίοι
μπορεί να εκτείνονται σε όλο το εύρος
του πενταγράμμου και στα δύο
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο μαθητής στο έκτο επίπεδο, αφού έχει ολοκληρώσει όλες τις διάρκεια του σχολικού έτους
μείζονες και ελάσσονες κλίμακες με διέσεις και υφέσεις, τις παίζει σε για την πρόοδό του και το
ακόμη μεγαλύτερη έκταση, ασκείται περισσότερο στην αντίθετη κίνηση, βαθμό επίτευξής των στόχων
αποκτώντας μεγαλύτερη άνεση στο πληκτρολόγιο και αναπτύσσοντας νέες του μαθήματος σύμφωνα με
τεχνικές παιξίματος. το κανονιστικό πλαίσιο αλλά
Επίσης, η διδασκαλία των κλιμάκων αποσκοπεί στο να εμπεδώσουν και διαγνωστικά για
καλύτερα οι μαθητές τη διάρθρωση όλων των κλιμάκων και να τις διαπίστωση του επιπέδου στο
ομαδοποιήσουν κατά δακτυλοθεσία και «σχηματική» ανάπτυξη, ώστε να οποίο ανήκει.
είναι πιο εύκολες στην απομνημόνευση και ταχύτερη εκτέλεση. Επιπλέον, Στη Prima Vista, o
η χρωματική κλίμακα στοχεύει στο να βελτιώσουν οι μαθητές ακόμα εκπαιδευτικός μπορεί να
περισσότερο τις τεχνικές τους δεξιότητες και να αποκτήσουν σταδιακά επιλέξει 1-2 δραστηριότητες
άνεση στο πληκτρολόγιο του πιάνου. για το υποχρεωτικό πιάνο σε
Επιπλέον, οι μαθητές εμβαθύνουν α) στους αρπισμούς και συγχορδίες κάθε διδακτική ώρα πιάνου.
στην ευθεία κατάσταση και σε αναστροφές με τα δύο χέρια, β) στην Λόγω της συμπληρωματικού
τετράφωνη συγχορδία και αρπισμό “μεθ’ εβδόμης” και γ) στην τέλεια χαρακτήρα των θεματικών
πτώση με προετοιμασία. Παράλληλα, εμβαθύνουν περισσότερο στις ενοτήτων συνιστάται σε κάθε
συνδέσεις - διαδοχές των συγχορδιών, ώστε να καλλιεργήσουν την μάθημα να χρησιμοποιούνται
ακουστική αντίληψη των αρμονικών ακολουθιών, καθώς επίσης να δραστηριότητες από
εστιάσουν και στην πιανιστική απόδοσή τους. διαφορετικές θεματικές
Ακόμη, ο εμπλουτισμός της διδασκαλίας με νέες τεχνικές και ενότητες.
διαφορετικούς τρόπους μελέτης των κλιμάκων, αρπισμών και συγχορδιών, Στις Συμπληρωματικές
στοχεύει στην περαιτέρω ανάπτυξη των στοιχείων της τεχνικής, ενώ μουσικές γνώσεις (ΠΔ1) η
παράλληλα, η διεύρυνση των γνώσεων γύρω από βασικές αρχές αξιολόγηση θα γίνεται δι΄
εναρμόνισης και συνοδείας μελωδιών, οδηγεί σταδιακά στην καλλιέργεια ακροάσεως με συζήτηση για
της αρμονικής αντίληψης των μαθητών. υποβοηθούμενη
αυτοαξιολόγηση.
Για την ενότητα Κλίμακες-Αρπισμοί-Συγχορδίες ως διδακτέα ύλη για το Στο μάθημα γίνονται
έκτο επίπεδο προτείνεται η εξής: διερευνητικές ερωτήσεις με
αφορμή τα κομμάτια που
ΚΛΙΜΑΚΕΣ μελετά ο μαθητής.
Μπορεί να γίνει
Η κλίμακα ντο μείζονα σε τέσσερις οκτάβες σε παράλληλη και αντίθετη παρακολούθηση
κίνηση αποσπασμάτων από
κλειδιά (Σολ και Φα) και στις
βοηθητικές γραμμές πάνω και κάτω
από το πεντάγραμμο αντίστοιχα στα
δύο κλειδιά και με χρήση του
συμβόλου 8va----------------¬
6.1.10. Να συνεχίσει να χειρίζεται με
άνεση τις αλλαγές κλειδιών εντός
πενταγράμμου για το ίδιο χέρι ή
ακόμα και για τα δύο χέρια
6.1.11 Να εξοικειωθεί περαιτέρω με
εναλλακτική σημειογραφία και γραφή
ου
παρτιτούρας της μουσικής του 20
αιώνα
6.1.12. Να αναγνωρίζει στην
παρτιτούρα πιο πολύπλοκα και
σύνθετα ρυθμικά μοτίβα και σχήματα,
συγκοπές, αντιχρονισμούς, νέους
ρυθμούς, και τονικότητες με
περισσότερες αλλοιώσεις και νέα
στοιχεία έκφρασης και χρωματισμών
(π.χ. Smorzando κ.ά.) ή όρους γενικού
χαρακτηρισμού (π.χ. Agitato, Delicato
κ.ά.)
6.1.13. Να εκτελεί με ευχέρεια
κομμάτια που συνδυάζουν πολλαπλές
ρυθμικές αξίες, π.χ. τρίηχα, δέκατα
έκτα, τριακοστά δεύτερα κ.ά.
6.1.14 Να συνεχίσει να εμπεδώνει
περισσότερα σύνθετα/μεικτά μέτρα
6.1.15 Να σκέφτεται και να εκτελεί
ταυτόχρονα δύο διαφορετικούς
ρυθμούς είτε στο ίδιο χέρι, είτε και
βιντεοσκοπημένη συμμετοχή
6ΥΠ1.1.2.: “Όλες οι Μείζονες κλίμακες με διέσεις” σε τέσσερις οκτάβες του μαθητή σε συναυλίες ή
σε παράλληλη και αντίθετη κίνηση από την απόδοσή του στο
μάθημα και διερευνητική
6ΥΠ1.1.3.: “Όλες οι Μείζονες κλίμακες με υφέσεις σε τέσσερις οκτάβες συζήτηση για το εάν και κατά
σε παράλληλη και αντίθετη κίνηση πόσο επιτεύχθηκαν οι στόχοι
που είχαν τεθεί με έμφαση
6ΥΠ1.1.4.: “Όλες οι Αρμονικές και Μελωδικές Ελάσσονες κλίμακες” σε στην δομημένη
τέσσερις οκτάβες σε παράλληλη και αντίθετη κίνηση μόνο στις αρμονικές επιχειρηματολογία και στη
χρήση της διδαχθείσας
6ΥΠ1.1.5.: Χρωματική κλίμακα από οποιοδήποτε άσπρο πλήκτρο μαζί σε ορολογίας.
τέσσερις οκτάβες Για την αξιολόγηση του
Αυτοσχεδιασμού και
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ δημιουργίας στο πιάνο, στο
μάθημα ο καθηγητής πιάνου
Do+, Sol+, Re+, La+, Mi+, Sι Fa#+, Do#+ μπορεί να συμπεριλάβει 6-9
ολιγόλεπτες δραστηριότητες
Fa+, Si +, Mi +, La +, Re +, Sol +, Do +
La-, Mi-, Si-, Fa#-, Do#-, Sol#-, Re#-, La#- κατά τη διάρκεια του
σχολικού έτους για
Re-, Sol-, Do-, Fa-, Si -, Mi -, La - υποχρεωτικό πιάνο Κάποιες
από τις δραστηριότητες
ΑΡΠΙΣΜΟΙ μπορούν να ολοκληρωθούν
σε ένα μάθημα και κάποιες
6ΥΠ1.2.1.: Αρπισμοί σε τέσσερις ανιούσες και κατιούσες οκτάβες α) σε μπορούν να λειτουργήσουν
παράλληλη και αντίθετη κίνηση στην ευθεία κατάσταση και β) μόνο υπό μορφή project για κύκλο
παράλληλη κίνηση στις αναστροφές, σε όλες τις μείζονες και ελάσσονες μαθημάτων ή ακόμη και να
κλίμακες συνδυαστούν με τη
διδασκαλία άλλων θεματικών
Σημείωση: Σε περίπτωση ευχέρειας του μαθητή, ο εκπαιδευτικός μπορεί όπως η prima vista και η
να διδάξει και την αντίθετη κίνηση, τόσο στην ευθεία κατάσταση, όσο και μουσική σύμπραξη.
η η
στην 1 και 2 αναστροφή Για την αξιολόγηση της
Μουσικής Σύμπραξης, Ο
6YΠ1.2.2. Αρπισμοί («σπασμένες συγχορδίες» 4 φθόγγων σε διαδοχή καθηγητής πιάνου μπορεί να
 α
στα δύο, π.χ. τρίηχα όγδοα με 16 ,
α
πεντάηχα 16 με τέταρτο ή όγδοα κ.ά.
6.1.16. Να διαβάζει και να παίζει από
μνήμης όλες τις κλίμακες και
αρπισμούς σε δύο οκτάβες,
συγχορδίες με διπλασιασμό της
θεμελίου, σε αναστροφές, κ.α.
6.1.17. Να παίζει τις κλίμακες και τους
αρπισμούς διατηρώντας σταθερή και
ενιαία ταχύτητα, αλλά και να μελετάει
με διαφορετικούς ρυθμούς και
τρόπους
6.1.18. Να παίζει τις κλίμακες, τις
συγχορδίες και τα αρπίσματα σε
μεγαλύτερη ταχύτητα και με σωστούς
δακτυλισμούς
6.1.19. Να μπορεί να παίζει νέες πιο
πολύπλοκες συνδέσεις συγχορδιών
6.1.20. Να ομαδοποιεί τις κλίμακες
ανάλογα το είδος, τον οπλισμό ή το
δακτυλισμό και να κάνει συγκρίσεις
6.1.21. Να μπορεί να εκτελεί ακόμη
πιο σύνθετα δακτυλικά μοτίβα, όπως
τρίλλιες και gruppetto
6.1.22. Να εξοικειωθεί με ολοένα και
συχνότερες αλλαγές μέτρων ή
ρυθμικής αγωγής εντός των
κομματιών
6.1.23. Να χρησιμοποιεί ελεγχόμενα
και πιο συνειδητά το πεντάλ, και κατά
περίπτωση σύμφωνα με τη δική του
κρίση
αναστροφών με μετάθεση του χεριού) σε όλες τις μείζονες και ελάσσονες περιλάβει 2-3 δραστηριότητες
κλίμακες που η τονική τους βρίσκεται σε άσπρο πλήκτρο, σύμφωνα με το κατά τη διάρκεια του
ακόλουθο πρότυπο, ή άλλων παρόμοιων κατ’ επιλογή του εκπαιδευτικού: σχολικού έτους για το
υποχρεωτικό πιάνο. Σε αυτό
το επίπεδο οι περισσότερες
δραστηριότητες θα
6ΥΠ1.2.3. Αρπισμοί τετράφωνων συγχορδιών σε δύο ή τέσσερις οκτάβες λειτουργήσουν υπό μορφή
της δεσπόζουσας μεθ’ εβδόμης (V7) στην ευθεία κατάσταση, εφόσον ο project για κύκλο μαθημάτων.
μαθητής έχει ήδη σχετική θεωρητική κατάρτιση
ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ 6Α2: Ελάχιστες απαιτήσεις
ύλης:
6ΥΠ1.3.1. Τρίφωνες συγχορδίες με διπλασιασμό της θεμελίου (“ανοιχτή” Για την πρόσβαση στο
θέση, π.χ. ντο-μι-σολ-ντο) σε ευθεία κατάσταση και με αναστροφές σε επόμενο επίπεδο πρέπει ο
όλες τις μείζονες και ελάσσονες κλίμακες μαθητής κατά τη διάρκεια του
σχολικού έτους:
6ΥΠ1.3.2. Τετράφωνες συγχορδίες της δεσπόζουσας μεθ’ εβδόμης (V7) 6Α2.1 Να μελετήσει τις
στην ευθεία κατάσταση κλίμακες, τους αρπισμούς και
τις συγχορδίες όπως
6ΥΠ.1.3.3: Συνδέσεις συγχορδιών σύμφωνα με το παρακάτω μοντέλο, ή παρατίθενται στη στήλη του
οποιαδήποτε άλλη πτώση σε όλες τις μείζονες και ελάσσονες κλίμακες περιεχομένου. Σε περίπτωση
που η τονική τους βρίσκεται σε άσπρο πλήκτρο, εφόσον ο μαθητής έχει διεξαγωγής λιγότερων
ήδη σχετική θεωρητική κατάρτιση: μαθημάτων κατά τη διάρκεια
ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ του σχολικού έτους λόγω
έλλειψης διδάσκοντος ή
6ΥΠ1.3.1. Τρίφωνες συγχορδίες με διπλασιασμό της θεμελίου (“ανοιχτή” άλλων αντικειμενικών
δυσκολιών, θα πρέπει ο
θέση, π.χ. ντο-μι-σολ-ντο) σε ευθεία κατάσταση και με αναστροφές σε
όλες τις μείζονες και ελάσσονες κλίμακες μαθητής να διδαχθεί όλες τις
μείζονες και ελάσσονες με
διέσεις τουλάχιστον αυτές
6ΥΠ1.3.2. Τετράφωνες συγχορδίες της δεσπόζουσας μεθ’ εβδόμης (V7)
στην ευθεία κατάσταση που η τονική τους βρίσκεται
σε άσπρο πλήκτρο και σε πιο
αργό τέμπο, με τους
6.1.24. Να τελειοποιήσει τη μνήμη του
πληκτρολογίου του πιάνου
6.1.25. Να επιτύχει τη διαισθητική
αλληλεξάρτηση μουσικής φαντασίας
και κινήσεων των δακτύλων και του
ποδιού
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις:
6.1.26. Να αντιλαμβάνεται και να
εφαρμόζει συστηματικά τους τρόπους
και τις τεχνικές μελέτης των
γυμνασμάτων, των κλιμάκων, των
συγχορδιών και των αρπισμάτων και
να εισάγει τη χρήση μετρονόμου στη
μελέτη όπου χρειάζεται
6.1.27. Να μαθαίνει ν’ αντιμετωπίζει
με αυτοπεποίθηση και να επιλύει τα
τεχνικά προβλήματα ή άλλα εμπόδια
κατά την εκμάθηση και μελέτη ενός
μουσικού κειμένου και να αποκτά
σταδιακά μεγαλύτερη
συστηματικότητα και αυτονομία στη
μελέτη του
6.1.28. Ν’ αναπτύσσει κριτική σκέψη
και αισθητήριο για το πώς μπορεί ν’
αξιοποιήσει στοιχεία που έμαθε ή
ανέπτυξε σε προηγούμενα μουσικά
έργα για την εκμάθηση και μελέτη
νέων έργων
6ΥΠ.1.3.3: Συνδέσεις συγχορδιών σύμφωνα με το παρακάτω μοντέλο, ή αρπισμούς και τις συγχορδίες,
οποιαδήποτε άλλη πτώση σε όλες τις μείζονες και ελάσσονες κλίμακες χωρίς την αντίθετη κίνηση
που η τονική τους βρίσκεται σε άσπρο πλήκτρο, εφόσον ο μαθητής έχει 6Α2.2 Να μελετήσει έως επτά
ήδη σχετική θεωρητική κατάρτιση: - οκτώ κομμάτια συνολικά
συνολικά από τις Ομάδες Α, Β
και Γ, με προϋπόθεση την
κανονική διεξαγωγή των
μαθημάτων από την αρχή του
σχολικού έτους. Ο αριθμός
αυτός μπορεί να μειώνεται
αναλογικά σε περίπτωση
τυχόν δυσχερειών λειτουργίας
του μαθήματος, (π.χ. μη
Σημείωση: Ο εκπαιδευτικός μπορεί επίσης να διδάξει την απατηλή ή την έγκαιρη στελέχωση με
ατελή πτώση εκπαιδευτικό προσωπικό
κ.ά.). Από αυτά οι σπουδές να
είναι διαφορετικής δυσκολίας
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΚΛΙΜΑΚΕΣ, ΑΡΠΙΣΜΟΥΣ & ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ
και τεχνικής (πολύ γρήγορες
Α) «Le Pianiste Virtuose”, C.L. Hanon π.χ. με τριακοστά δεύτερα,
B) “La Deliateur”, E. Van de Velde xρωματικά περάσματα,
Γ) Germer, Piano Technique, Op. 28, εκδ. Φίλιππος Νάκας ανεπτυγμένα passage
Δ) “Daily Technical Studies for the Pianoforte”, Oscar Beringer, Ed. κ.ά.)
Bosworth 6Α2.3 Να ασχοληθεί
E) “Sixty Progressive Exercises for the Piano”, J. Pischna Technical Studies, συστηματικά με μια
Op. 792 ολιγόλεπτη δραστηριότητα
πρώτης ανάγνωσης σε κάθε
6ΥΠ2 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Μουσικά Έργα
μάθημα, ώστε να αποκτήσει
Εκμάθηση μουσικών έργων με επιλογή από τα ενδεικτικά μουσικά έργα
μια σημαντική εμπειρία
και μέρος έργων που παρατίθενται στις ακόλουθες ομάδες ή με επιλογή
αναγνώρισης κανονικοτήτων
άλλων έργων ή μέρους έργων ισοδύναμης δυσκολίας και σύμφωνα με την
(patterns) και να μπορεί να
παρακάτω ομαδοποίηση:
6.1.29. Να μαθαίνει από την αρχή
τους σωστούς δακτυλισμούς, ώστε να
λύνονται τα δύσκολα προβλήματα της
τεχνικής, και να γίνεται αποδίδονται
τα χαρακτηριστικά που έχει δώσει ο
συνθέτης στο έργο
Ο μαθητής ειδικότερα για τη Prima
Vista (βλ. 6ΥΠ3, στήλη 3)
αρχικά επιδιώκεται:
6.1.30. Να αναπτύξει μια άμεση
αντίληψη του μουσικού κειμένου σε
συνδυασμό με τις βασικές μουσικές
γνώσεις μορφολογίας, θεωρίας κ.λπ
6.1.31. Να εξοικονομίσει πολύτιμο
χρόνο εκμάθησης νέων κομματιών: ο
πολυφωνικός χαρακτήρας του
πιάνου, σε συνδυασμό με τον όγκο
του ρεπερτορίου του, δημιουργεί
τεράστιες χρονικές απαιτήσεις
μελέτης
6.1.32. Να ενδυναμωθεί και να
πλαισιωθεί η μουσική του κατάρτιση
μέσω της καλλιέργειας της ακουστικής
αγωγής και της θεωρητικής αντίληψης
που πρέπει να αναπτύξει για τα
κομμάτια που καλείται να εκτελέσει
ως Prima Vista
6.1.33. Να αυξήσει την
ανταποκριθεί ικανοποιητικά
6ΥΠ2.1 Ομάδα Α (Σπουδή): σε άγνωστο μουσικό κείμενο
C.CZERNY-ΕTUDES DE MECANISME, Op.849 : κατάλληλο για αυτό το
Νο.5 σε C major (legato-τρίηχα με πηδήματα) επίπεδο.
Νο.8 σε C major (legato-passage) 6Α2.4 -Να ασχοληθεί
C.L.HANON-The Virtuoso-Pianist : συστηματικά με ένα μικρό
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού κύκλο δραστηριοτήτων
H.Lemoine-Etudes Enfantines Op.37 (Book 1) : αυτοσχεδιασμού, ώστε να
Νο.28 (staccato συγχορδίες)
αποκτήσει μια σημαντική
Νο. 37 (πασάζ & staccato) εμπειρία λειτουργίας της
C.GURLITT Op.141 School of Velocity for Beginners: συγκεκριμένης δεξιότητας και
No.18 (staccato) να μπορεί να ανταποκριθεί
Διαθέσιμη ιστοσελίδα: ικανοποιητικά με ένα
http://piano.ru/scores/gurlitt/gurlitt-141.pdf πιανιστικό επίπεδο ανάλογο
C.CZERNY Op.139, Vol. 1, 100 PROGRESSIVE STUDIES Without Octaves: των συνολικών τεχνικών και
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού μουσικών δυνατοτήτων του.
http://piano.ru/scores/czerny/cz-139.pdf -Να ασχοληθεί συστηματικά
C. CZERNY 40 Σπουδές, Op. 229 με ένα μικρό κύκλο
Νο. 5,6,7 και στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού δραστηριοτήτων σύμπραξης
F.Le COUPPEY-The Alphabet Op.17: με άλλα όργανα, ώστε να
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού αποκτήσει μια σημαντική
http://piano.ru/scores/couppey/couppey-17.pdf εμπειρία λειτουργίας σε
S.Heller Op.125 d’Expresssion et de Rhythme : μουσικό σύνολο και να μπορεί
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού να ανταποκριθεί
Β.ΒΑRΤÓΚ «MIKROKOSMOS»(Vol.5): ικανοποιητικά με ένα
Στην ευχέρεια του εκπαιδευτικού πιανιστικό επίπεδο ανάλογο
των συνολικών τεχνικών και
6ΥΠ1.2: Ομάδα Β (Πολυφωνικό/προκλασικό έργο): μουσικών δυνατοτήτων του.
BACH, J.S. Δίφωνη invention, αρ.8
BACH, J.S. Δίφωνη invention, αρ.9
BACH, J.S. Δίφωνη invention, αρ.15 6Α3. Τελική ετήσια
BACH, J.S. Πρελούδιο, αρ.11 από το έργο Μικρά πρελούδια και φούγκες αξιολόγηση (εξετάσεις): Ο
BACH, J.S. Μικρή φούγκα, αρ. 15 από το έργο Μικρά πρελούδια και μαθητής θα πρέπει να παίξει
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου
6.1.34. Να αναπτύξει την ταχύτητα
επεξεργασίας της πληροφορίας
6.1.35. Να ενδυναμώσει τη λειτουργία
της μνήμης του
6.1.36. Να αναγνωρίζει με επιτυχία
κανονικότητες (patterns) μελωδικές,
ρυθμικές και μορφολογικές
6.1.37. Να εξασκήσει την ακουστική
του αγωγή
6.1.38. Να αναπτύξει ικανότητες
αυτοσχεδιασμού
6.1.39. Να εδραιώσει την κιναισθητική
αντίληψη της τοπογραφίας του
πληκτρολογίου
Ο μαθητής ειδικότερα για τη Prima
Vista (βλ. 6ΥΠ3, στήλη 3) μέχρι το
τέλος του έκτου επιπέδου
επιδιώκεται:
6.1.40. Να μπορεί να εκτελέσει με
επιτυχία Prima Vista κομμάτια
ποικίλης δυσκολίας, με ομοφωνικά,
αντιστικτικά και πολυρυθμικά
στοιχεία. Επίσης ο μαθητής θα πρέπει
φούγκες από μνήμης και σύμφωνα με
BACH, C.P.E. Sonatensatz από τη συλλογή Henle Album τα οριζόμενα στο
BACH, J.S. Allemande από τη Γαλλική Σουΐτα αρ. 6 BWV 817 “Περιεχόμενο: Κλίμακες,
BACH, J.S. Courante από τη Γαλλική Σουΐτα αρ. 5 BWV 816 αρπισμοί, Μουσικά έργα,
Δραστηριότητες και Μέσα” τα
εξής:
6ΥΠ1.3: Ομάδα Γ (Έργο κλασικής ή μετέπειτα περιόδου):
MOZART, W.A. Σονάτα II (E.189 -K.280), 3ο μέρος 6Α3.1. Μία κλίμακα σε
HAYDN, J. Σονάτα No.5 , 1ο μέρος και Σονάτα αρ. 7, 1ο και 3ο μέρος τέσσερις οκτάβες, σε
(Τεύχος 1) παράλληλη και αντίθετη
SCHUMANN, R. Reiterstück, αρ. 23 από το έργο Album for the young κίνηση
ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ, Μ. Vivo, αρ.2 από το έργο Για τα Ελληνόπουλα, Σειρά
Πρώτη, αρ.1-4 Ένας αρπισμός σε τέσσερις
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Γ. Andante serio, αρ. XXXV από το έργο 44 παιδικά ανιούσες και κατιούσες
κομμάτια, Τεύχος 3 οκτάβες α) σε παράλληλη και
ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ, Μ. Το νανούρισμα της κούκλας από το έργο Παιδικά αντίθετη κίνηση στην ευθεία
κατάσταση, β) με αναστροφές
κομμάτια για πιάνο
σε παράλληλη κίνηση μόνο,
ΣΤΟΥΠΗ, Μ. Πωγωνησιακό αρ.1 και αρ.2, από το έργο Σεικίλου Επόμενα στις εξεταζόμενες κλίμακες
Α΄
MENDELSSOHN, F. Παιδικό κομμάτι, αρ.6 από το έργο Kinderstücke, op.72 Τρίφωνες συγχορδίες με
CHOPIN, F. Valse, Op.69, Nr.2 (Op. Posth.) από το έργο Walzer (Edition διπλασιασμό της θεμελίου σε
Peters) ευθεία κατάσταση και με
CHOPIN, F. Mazurka, op.68, Nr.3 από το έργο Mazurkas (Edition Peters) αναστροφές
GRIEG, E. Arietta, αρ. 1 από τα Λυρικά κομμάτια τμ 1, op. 12
CHICK COREA Children’s Song no.4, Litha Music Company, 1983 Μία συγχορδία και ένας
ΔΑΟΥΤΗΣ, Α. Κυκλαδίτικο Πρωινό, αρ. 4 από τη συλλογή Παιδικά κομμάτια αρπισμός τετράφωνης
συγχορδίας της δεσπόζουσας
για πιάνο πάνω σε κυκλαδίτικα θέματα (Ελληνικός Μουσικός Κύκλος –
μεθ’ εβδόμης (V7) της
Εκδ. Φ. Νάκας & Υιοί) εξεταζόμενης κλίμακας σε
6.ΥΠ3. Εκ πρώτης όψεως ανάγνωση (Prima Vista) δύο ή τέσσερις οκτάβες, σε
5 Θεματικές ενότητες παράλληλη κίνηση στην
ευθεία κατάσταση
να μπορεί να συνοδεύει άλλο 6ΥΠ3.1: Aσκήσεις για βελτίωση της ταχύτητας επεξεργασίας της
μουσικό, ή και σύνολο μουσικών ενώ πληροφορίας Μία σύνδεση συγχορδιών της
εκτελεί Prima Vista χωρίς Ασκήσεις που στοχεύουν στην επικέντρωση αποκωδικοποίησης εξεταζόμενης κλίμακας (ή
προηγούμενη πρόβα περιορισμένου αριθμού σημειογραφικών πληροφοριών σε κάθε πτώση)
δραστηριότητα, ώστε να βελτιωθεί ο χρόνος επεξεργασίας του οπτικού 6Α3.2. Τρία μουσικά έργα:
6.1.41. Να ανταποκρίνεται στην Prima ερεθίσματος και να μετατραπεί γρήγορα σε κίνηση. Στο έκτο επίπεδο Τα κομμάτια να είναι μικρής
Vista σε όλα τα μουσικά στοιχεία που αυτές οι δραστηριότητες εστιάζουν στην πολυρυθμική εξάσκηση και στις έκτασης και επιλογή
χαρακτηρίζουν το κομμάτι (ύφος, εναλλαγές του ρυθμικού παλμού. αντίστοιχα από τις τρεις
tempo, δυναμικές κ.λπ) διαφορετικές Ομάδες (Α, Β ή
6ΥΠ3. 1.1: Διαστηματική ανάγνωση συγχορδιών. Εισαγωγή σε συγχορδίες Γ), δηλαδή:
6.1.42. Να μπορεί να ακολουθεί τη τρίφωνες με ποικίλες θέσεις και σε όλα τα κλειδιά (Κλειδί ντο διαφόρων - Μία σπουδή
στρατηγική της ολοκλήρωσης του θέσεων). Στην περίπτωση των διαφορετικών κλειδιών, η εισαγωγή τους -Ένα πολυφωνικό/
κομματιού χωρίς να διακόπτεται η ροή από τα θεωρητικά μαθήματα δεν είναι απαραίτητη για αυτή την προκλασικό έργο ή μέρος
του, ακολουθώντας τις γενικές δραστηριότητα, δηλαδή γνώση σολφέζ στο κλειδί του Ντο. Η αυτού
στρατηγικές εξάσκησης της Prima δραστηριότητα έχει ως πρωταρχικό στόχο την ενίσχυση της διαστηματικής
- Ένα έργο κλασικής ή
Vista ανάγνωσης (δηλαδή της οριζόντιας μελωδικής κίνησης) και όχι την
μετέπειτα περιόδου ή μέρος
ανάγνωση με ευχέρεια ταυτοποίησης της νότας.
αυτού
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι – Τα κομμάτια να έχουν
μεταγνωστικές λειτουργίες και διαφορετικά μουσικά και
επιδιώξεις ειδικότερα για τη Prima τεχνικά χαρακτηριστικά και
Vista (βλ. 6ΥΠ3, στήλη 3): μπορεί να προέρχονται από τη
(τις) μέθοδο/συλλογή
6.1.43. Να είναι σε θέση να (R.O. Morris & Howard Ferguson, Preparatory Exercises in Score Reading)
(μεθόδους)/(συλλογές) που
ομαδοποιεί οπτικά το υλικό της Prima χρησιμοποιήθη-κε (-καν).
Vista και να ανταποκρίνεται με 6ΥΠ3.1.2: Ενίσχυση της ρυθμικής ανάγνωσης με εισαγωγή αλλαγής
επιτυχία σε περιβάλλοντα συνοδείας μέτρου διαφορετικού παλμού (για παράδειγμα από 3/4 σε 6/8)
6Α3.3. Prima Vista: Η
με άγνωστο μουσικό υλικό αξιολόγηση γίνεται με
άγνωστο κείμενο με το οποίο
6.1.44. Να μαθαίνει να αντιμετωπίζει ο μαθητής συνοδεύει άλλο
με αυτοπεποίθηση την εκμάθηση και μουσικό σύνολο ή τον
μελέτη ενός μουσικού κειμένου και να (Paul Harris, Improve your Sightreading, Grade 8)
καθηγητή του. Για την
αποκτά σταδιακά μεγαλύτερη αξιολόγηση πρέπει να
συστηματικότητα και αυτονομία στη 6 ΥΠ3.1.3: Ενίσχυση της ρυθμικής ανάγνωσης με χρήση ρυθμικών
 μελέτη του δραστηριοτήτων και για τα 2 χέρια για το πιάνο ή και με χρήση του ληφθούν υπόψη οι
σώματος ή των ξύλινων στοιχείων του οργάνου Έμφαση δίνεται στην παράγοντες που καθορίζουν
6.1.45. Να αναπτύξει την κριτική πολυρυθμία ταυτόχρονης εκτέλεσης 3 και 4 παλμών από τα 2 χέρια την επιτυχημένη εκτέλεση
ικανότητα και τη δυνατότητα άμεσης ενός κομματιού σε πρώτη
επιλογής ανάδειξης και αφαίρεσης ανάγνωση που είναι πολύ
στοιχείων από ένα άγνωστο μουσικό διαφορετικοί από τους
έργο ώστε να διατηρηθούν και να παράγοντες άρτιας εκτέλεσης
υπογραμμιστούν όλα τα μουσικά ενός γνωστού κομματιού.
χαρακτηριστικά του
6Α3.4. Ένα αντικείμενο με
6.1.46. Nα αποκτήσει πολύτιμη ελεύθερη επιλογή
εμπειρία άμεσης μουσικής περιεχομένου από ένα από τα
ανταπόκρισης σε οπτικά και (Valerie Cisler & Maurice Hinson Technique for the Advancing Pianist) πεδία δραστηριοτήτων
ακουστικά ερεθίσματα παίζοντας με ανάπτυξης
άλλους μουσικούς, αφού η 6ΥΠ3.1.4: Ενίσχυση της αποκωδικοποίησης νοτών και ταύτιση με συμπληρωματικών/υποστηρικ
πλειοψηφία των ομαδικών συγκεκριμένο τονικό ύψος. Ασκήσεις με απότομες αλλαγές ρετζίστρων και τικών γνώσεων και
πιανιστικών δραστηριοτήτων, βοηθητικές γραμμές δεξιοτήτων στο πιάνο:
επαγγελματικών και ερασιτεχνικών, ΠΔ 1: Συμπληρωματικές
απαιτούν την άμεση ανάγνωση Μουσικές γνώσεις ή
μουσικού κειμένου για πρόβες 6ΥΠ3.2:Aσκήσεις για την αναγνώριση κανονικοτήτων (patterns) ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
μουσικής δωματίου, συνοδείες, Οι δραστηριότητες αυτές στοχεύουν στην ανάπτυξη της κατ'εξοχήν δημιουργία στο πιάνο ή
συμμετοχές σε μουσικά σύνολα, κ.λπ. δεξιότητας που είναι υπεύθυνη στο μεγαλύτερο βαθμό για την ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.
αποτελεσματικότερη εκτέλεση της Prima Vista. Οι κανονικότητες αυτές ΠΔ1: Συμπληρωματικές
είναι μελωδικές, ρυθμικές, αρμονικές και μορφολογικές και επιτρέπουν Μουσικές Γνώσεις για τα
στη συνολική αντίληψη σημειογραφικών δεδομένων, αντί της κομμάτια του επιπέδου στα
6.2 Άρθρωση, 6.2.1 Να συνεχίσει να εξοικειώνεται μεμονωμένης αποκωδικοποίησης των μουσικών συμβόλων. Στο έκτο οποία εξετάζεται ο μαθητής.
Ήχος, και με νέους τρόπους παιξίματος, όπως επίπεδο οι δραστηριότητες αυτές επικεντρώνονται κυρίως σε Θα μπορούσαν να τεθούν
Προσωδία leggiero, legatissimo, κ.ά σε σχέση με αναγνωρίσεις μεγαλύτερων δομών όπως υπερ-μέτρα, φόρμα sonata, κ.λπ. ερωτήματα ως έναυσμα
το μουσικό κείμενο, και να επιδιώκει συζήτησης με αξιολόγηση της
6ΥΠ3.2.1: Αναγνώριση ρυθμικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο. καθεαυτό απάντησης αλλά
την απόδοσή τους.
Επικέντρωση σε εναλλαγές μέτρων που σχηματίζουν υπερ-μέτρα και της συνειδητά ορθής
6.2.2 Να χρησιμοποιεί διάφορα είδη
(hypermeters). Για παράδειγμα 13/4 που προέρχονται από περιοδικές χρήσης της απαιτούμενης
τουσέ (touché) για διαφορετικές ορολογίας, όπως:
εναλλαγές ενός μέτρου 4/4 και τριών μέτρων 3/4)
ηχητικές δυναμικές
6.2.3. Να εξοικειωθεί με νέους
μουσικούς όρους δυναμικής αγωγής
όπως: perdendosi, κ.α
6.2.4 Να εκπαιδεύει την ακουστική
του αντίληψη ολοένα και περισσότερο
όσον αφορά τη διάρκεια των
φθόγγων, τη δύναμη και την ποιότητα
του ήχου
6.2.5 Να ανταποκρίνεται πάντοτε με
σχολαστικότητα και οικονομία
κινήσεων στην ηχητική εικόνα την
οποία θέλει να μεταδώσει
6.2.6. Να εξοικειωθεί με νέους όρους
ρυθμικής αγωγής, όπως stringendo,
κ.ά
6.2.7. Να αφιερώνει μεγάλο μέρος
της προσοχής του στην ακρόαση και
να ελέγχει τις μεταβολές της
δυναμικής στο παίξιμο
6.2.8. Να αντιλαμβάνεται και να
ενσωματώνει στο παίξιμο του τις
ενδείξεις προσωδίας του μουσικού
κειμένου και να αποδίδει τις σχετικές
αναπνοές και τη διάρθρωση των
μουσικών φράσεων του κειμένου.
6.2.9 Να συνειδητοποιεί και να
αποδίδει τη λειτουργία των θέσεων
και άρσεων και των πτώσεων στα
μουσικά κομμάτια που έχουν
«Για ποιο λόγο κινείς τον
καρπό και τον πήχυ σου όταν
παίζεις συγχορδίες;» ή «Τι
είδους κινήσεις κάνεις για να
πετύχεις το φρασάρισμα στο
συγκεκριμένο μέρος του
κομματιού;»
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και
δημιουργία στο πιάνο
Η αξιολόγηση γίνεται με μια
δραστηριότητα, όπου
(Γ. Κωνσταντινίδης, 44 Παιδικά Κομμάτια, Τετράδιο ΙΙΙ: "O Μενούσης")
καθορίζονται οι παράμετροι
αυτοσχεδιασμού (μελωδικός
6ΥΠ3.2.2: Αναγνώριση μελωδικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο.
αυτοσχεδιασμός, ρυθμικός
Επικέντρωση σε μελωδικά μοτίβα που εμφανίζονται με ποικίλες μορφές
αυτοσχεδιασμός, στυλιστικός,
(αντίστροφα, καθρέφτες κ.λπ)
κ.λπ) ανάλογα με το επίπεδο
της συνολικής τεχνικής και
6ΥΠ3.2.3: Αναγνώριση αρμονικών κανονικοτήτων στο μουσικό κείμενο.
μουσικής ικανότητας του
Eπικέντρωση σε ακολουθίες αρμονικές μέσα από μετατροπίες
μαθητή.
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη.
6ΥΠ3.2.4: Αναγνώριση μορφολογικών κανονικοτήτων. Επικέντρωση σε
Η αξιολόγηση γίνεται με
απλές και σύντομες τριμερείς μορφές (π.χ. σονατίνες), και αναγνώριση των
εκτέλεση ενός κομματιού στο
βασικών μορφολογικών δομών
οποίο ο μαθητής συμπράττει
με μικρό ή μεγάλο σύνολο
μαθητών μουσικής ή με τον
6ΥΠ3.3:Δραστηριότητες για την ενίσχυση της αντίληψης της
καθηγητή του. Για την
τοπογραφίας του πληκτρολογίου
αξιολόγηση πρέπει να
Δραστηριότητες που στοχεύουν στην εξοικείωση του μαθητή με το όργανο
ληφθούν υπόψη οι
και την τοπογραφία του ώστε να περιοριστεί κατά το δυνατόν η οπτική του
παράγοντες που καθορίζουν
επαφή με το πληκτρολόγιο κατά τη διάρκεια της εξάσκησης για την Prima
την επιτυχημένη εκτέλεση
Vista. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να εμπλουτιστούν με
ενός κομματιού σε σύνολο
δραστηριότητες που στοχεύουν στην ενίσχυση της περιφερειακής όρασης
μουσικής, δηλαδή η άρτια
 περισσότερο πολύπλοκη σχέση μεταξύ κατά τη διάρκεια της οπτικής επεξεργασίας του κειμένου, έτσι ώστε ο προετοιμασία, η
τους καθώς και τις κορυφώσεις και μαθητής να επεξεργάζεται το μέγιστο αριθμό πληροφοριών από όλο το ηχοχρωματική ανταπόκριση
τους χρωματισμούς ενός μουσικού μουσικό κείμενο, αντί να εστιάζει στο σημείο που εκείνη τη στιγμή εκτελεί. και η προσαρμοστικότητα
έργου. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να γίνονται ακόμη και κατά τη διάρκεια στην μουσική ροή και
6.2.10 Να αναπτύξει μεγαλύτερη άλλων θεματικών, όπως για παράδειγμα η εκτέλεση τεχνικής μελέτης με ερμηνευτική αντίληψη των
κλειστά μάτια. συνεργαζόμενων μουσικών.
ανεξαρτησία κίνησης και κρούσης
μεταξύ των δακτύλων του ίδιου 6ΥΠ3.3.1: Ενίσχυση της περιφερειακής όρασης με χρησιμοποίηση Διαφορές μεταξύ μελέτης
χεριού ώστε να αποδώσει δύο συμβόλων στην παρτιτούρα στα οποία πρέπει ο μαθητής να εστιάζει το Prima Vista και μελέτης
διαφορετικές φωνές (π.χ. μελωδική βλέμμα του, ενώ προσπαθεί περιφερειακά να αποκωδικοποιήσει το εκμάθησης νέων κομματιών
γραμμή και συνοδεία) που παίζονται μέγιστο των μουσικών πληροφοριών
από το ίδιο χέρι Μελέτη Μελέτη
6.2.11Να εφαρμόζει πιο συστηματικά κομματιών prima vista
τους τρόπους και τις τεχνικές μελέτης Διόρθωση Διατήρηση
για τη βελτίωση της άρθρωσης, της λαθών ρυθμού και
ποιότητας του ήχου του και την παλμού
ανεξαρτήτω
απόδοση των μουσικών φράσεων.
ς λαθών
Κοίταγμα Αποφυγή
6.3 Μουσική 6.3.1 Να παίζει με ακρίβεια και των χεριών κοιτάγματος
τεχνοτροπία και προσήλωση στο μουσικό κείμενο / clavier των χεριών
ερμηνεία 6.3.2 Να διαμορφώνει ερμηνευτική κατά τη / clavier
άποψη για το μελετούμενο μουσικό (Helen Burmeister, Keyboard Sight Reading)
διάρκεια
έργο και να το παίζει με μουσικότητα του
6YΠ3.3.2:Μελέτη αρπισμών όλων των κλιμάκων σε 4 οκτάβες με κλειστά
6.3.3 Να αναπτύξει την ακοή, τη παιξίματος
μάτια.
διανόηση και την ιδιοσυγκρασία του, Προσοχή Προσοχή
ώστε να πετύχει μια ενδιαφέρουσα στις στη γενική
ερμηνεία και να μπορεί να διατηρεί λεπτομέρειε εικόνα
6YΠ3.4: Δραστηριότητες για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση της
ς
την εκτελεστική του δυναμική σε έργα ακουστικής αγωγής
μεγαλύτερης διάρκειας και μουσικών Παρά το γεγονός ότι αυτές οι δραστηριότητες αυτής της θεματικής
Στόχος είναι Στόχος είναι
απαιτήσεων ενότητας δε στοχεύουν αποκλειστικά και μόνο στην βελτίωση της Prima
οι ιδανικοί η στυλιστική
6.3.4 Να σκέφτεται αρμονικά και να Vista, εν τούτοις όταν σχεδιάζονται προσεκτικά και προηγούνται την
 ενισχύσει τη μουσικότητα και την αντίστοιχης εμπειρίας βοηθούν σημαντικά στη βελτίωσή της. Η δακτυλισμοί απόδοση
ευαισθησία του, ώστε να αποδώσει τα καλλιέργεια της ακουστικής αγωγής συνοδεύει την πορεία των και η του
στοιχεία του μουσικού έργου όπως τα θεωρητικών μαθημάτων και επικεντρώνεται στo έκτο επίπεδo σε αντιμετώπισ μουσικού
έχει θέσει ο συνθέτης ακουστικές και πιανιστικές αρμονικές ασκήσεις. η των περιγράμμα
6.3.5 Να εξοικειώνεται ολοένα και τεχνικών τoς με όσες
περισσότερο με την εκτέλεση 6YΠ3.4.1: Μελέτη αρμονικών διαδοχών σε όλες τις κλίμακες, οι οποίες προβλημάτ λεπτομέρειε
μουσικής ενώπιον κοινού, και να έχει επιλέγονται έτσι ώστε να λειτουργούν παράλληλα με το θεωρητικό ων του ς είναι
έντονο το αίσθημα υπόβαθρο των μαθητών κομματιού δυνατό ανά
των ευθυνών, της αυταξίας και της επίπεδο,
αξιοπρέπειάς του χωρίς την
6.3.6 Να νιώσει τη χαρά της μουσικής επίλυση
και την αισθητική συγκίνηση από την επιμέρους
ολοκληρωμένη απόδοση και ερμηνεία τεχνικών
των μουσικών έργων που μαθαίνει και ζητημάτων
παίζει Απαγορεύον Η αφαίρεση
(Κeith Snell, Scale Skills, Level 7)
6.4 Σύνδεση με 6.4.1 Να έρθει σε επαφή με την ται οι και
άλλες μουσικές παραλείψει ομαδοποίησ
εργογραφία, τη ζωή και το προσωπικό 6YΠ3.4.2: Ακρόαση κομματιών σε τροπικές και πεντατονικές κλίμακες, και
γνώσεις και ς νοτών ή η μέρους
στυλ σύνθεσης Ελλήνων συνθετών επισήμανση των ακουστικών διαφορών με το μείζονα και τον ελάσσονα
δεξιότητες, άλλων των
6.4.2 Να γνωρίσει τις διάφορες τρόπο
επιστήμες και στοιχείων πληροφορι
τεχνοτροπίες, σε ιστορικό και της ών της
τέχνες και με την 6YΠ3.5:Δραστηριότητες για την ενίσχυση των συνθηκών πραγματικής
γεωγραφικό πλαίσιο μέσα από τα μουσικής μουσικής
κοινωνία εξάσκησης Prima Vista
έργα που παίζει και τους σημειογραφ σημειογραφ
Αυτές οι δραστηριότητες έχουν ως στόχο τη δημιουργία περιβάλλοντος
σημαντικότερους εκπροσώπους τους, ίας ίας είναι
εξάσκησης Prima Vista, όπου αποφεύγονται οι διορθώσεις των λαθών, και
ώστε να ενσωματώνει στο παίξιμό του αναγκαία
διασφαλίζεται η εκτέλεση του κομματιού σε σταθερό tempo. Σε αυτό το
τις μουσικές ιδιαιτερότητες του κάθε για την
έκτο επίπεδο θα πρέπει ο νέος μουσικός να δοκιμάσει τη συνοδεία άλλων
στυλ. γρήγορη
μουσικών συνόλων σε άγνωστο κείμενο για να αναπτύξει ακόμη
απόδοση
6.4.3 Να λειτουργεί μέσα σε περισσότερο τα μουσικά αντανακλαστικά του.
του
περιβάλλον ευγενούς άμιλλας,
κειμένου
προκειμένου να γίνεται καλύτερος και 6ΥΠ3.5.1:Εξάσκηση με ταυτόχρονη (την ώρα της Prima Vista) πρόβα με
να προοδεύει μικρό φωνητικό ή άλλο μουσικό σύνολο. Το μουσικό κείμενο θα είναι κατά
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
6.4.4. Να γνωρίσει περισσότερα κανόνα ομοφωνικό και με τυπικό ρόλο συνοδείας και όχι ισότιμο μουσικής
στοιχεία για την ιστορική εξέλιξη, την
κατασκευή και το μηχανισμό
λειτουργίας του πιάνου ως μουσικό
όργανο καθώς και εγνωσμένου
κύρους πιανίστες και συνθέτες
πιανιστικών έργων.
6.4.5. Να γνωρίζει βασικά
πραγματολογικά και δομικά στοιχεία
για τα μουσικά έργα που παίζει και
ιδίως των τελικών εξετάσεων, όπως:
συνθέτη και εποχή, μουσική
τεχνοτροπία, τονικότητα, μορφή και
μετατροπίες του έργου.
6.4.6. Να αναπτύξει δεξιότητες στο
πιάνο που βοηθούν στην κατανόηση
και την εμπέδωση των γνώσεων
θεωρητικών της ευρωπαϊκής μουσικής
και της αρμονίας που έχει διδαχθεί με
παίξιμο συγχορδιών ή και απλών
διαδοχών συγχορδιών με πτώσεις σε
διάφορες τονικότητες.
6.4.7. Να συνεχίσει να συνδέει τις
γνώσεις και τις δεξιότητές του στο
πιάνο βιωματικά σε σχέση με άλλα
μουσικά μαθήματα της ευρωπαϊκής
μουσικής αλλά και της ελληνικής
παραδοσιακής μουσικής.
6.4.8. Να θέτει ως σημεία αναφοράς
τα κοινά χαρακτηριστικά στην
Μουσική και την Τέχνη (ζωγραφική,
δωματίου. Εναλλακτικά, χρησιμοποιείται πάλι η συνοδεία σε 2ο πιάνο από για διδασκαλία και
τον εκπαιδευτικό αξιολόγηση της Prima Vista
• Βullard, Alan. Joining the
Dots: A Fresh Approach to
Piano SIght-Reading. Βοοκ 6
ABRSM Publishing , 2010.
• Marlais Helen & Kevin
Olson. Sight Reading &
(Peter Aston & Julian Webb, Music Theory in Practice, Grade 7) Rhythm Every Day, Book 6.
The FJH Music Company,
5ΥΠ4 Υποχρεωτικό Περιεχόμενο: Δραστηριότητες ανάπτυξης 2008.
συμπληρωματικών /υποστηρικτικών γνώσεων και δεξιοτήτων στο πιάνο: • ABRSM. Piano Specimen
Αποτελείται από 3 Πεδία Δραστηριοτήτων (ΠΔ): Sight-Reading Tests, Grade
ΠΔ 1: Συμπληρωματικές Μουσικές γνώσεις 6-8. ABRSM Publishing,
ΠΔ2: Αυτοσχεδιασμός και δημιουργία στο πιάνο και 2009.
ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη. • Harris, Paul. Improve your
Περιλαμβάνονται θέματα του επιπέδου 5: Sight-reading. Grade 6-8.
- Αναφορά στις κατά καιρούς κατασκευαστικές διαφοροποιήσεις Faber Music, 2008.
του πιάνου και τις διαφοροποιήσεις που επιφέρουν στην • Richman, Howard.Super
άρθρωση/ήχο/προσωδία Sight-reading Secrets. Sound
- Ονομασία στολιδιών Feelings Publishing, 1986.
- Διαστήματα με χαρακτηρισμό • Burmeister, Helen.
- Χρήση ορολογίας για την άρθρωση (staccato/legato/ portamento) Keyboard Sightreading.
- Σχετική μείζονα/ελάσσονα Mayfield Publishing
- Εντοπισμός μετατροπιών μέσα από τον εντοπισμό του ξένου προς Company, 1991.
την τονικότητα φθόγγου • Xαρατσή, Λιάνα. Μουσική
- Φράση-Περίοδος και παρακολούθησή τους ως δομικό στοιχείο/ Ανάγνωση: Εγχειρίδιο για
Εντοπισμός φόρμας του κομματιού (ενδεικτικά) την Prima Vista στο πιάνο.
- Γνώσεις για το συνθέτη και την περίοδο που ζει Edition Orpheus, 2014.
- Ενδεικτική αναφορά πιανιστών εγνωσμένου κύρους σε σχέση με • Morris, R.O & Howard
συνθέτη Ferguson. Preparatory
 γλυπτική, αρχιτεκτονική) της εποχής
που γράφτηκε το έργο
6.4.9 Να συνδέσει τα μουσικά έργα
που παίζει με θέματα που
συσχετίζονται με άλλα μαθήματα
6.4.10. Να συνειδητοποιήσει και να
βιώσει, μέσα από την πλαισιωμένη
διδασκαλία, την επιτελεστικότητα και
το ρόλο της μουσικής στην κοινωνία
σε σχέση με τη δική του μουσική
ανάπτυξη και ικανότητα ως προς το
πιάνο. 6.4.11 Να αποκτήσει
μεγαλύτερη άνεση στην αξιοποίηση
των δυνατοτήτων των ΤΠΕ και της
Μουσικής Τεχνολογίας ως εργαλεία
στην ανάπτυξη της ικανότητάς του να
παίζει πιάνο.
6.5 Μουσική 6.5.1 Να αντιληφθεί βιωματικά το
δημιουργικότητα ρόλο και τις δυνατότητες του πιάνου
και σύμπραξη ως όργανο αναφοράς για την έκφραση
της προσωπικής του
δημιουργητικότητας.
Ο μαθητής ειδικότερα για τον
Αυτοσχεδιασμό και δημιουργία στο
πιάνο (βλ. 6ΥΠ4 της στήλης 3)
αρχικά διώκεται:
6.5.2.. Να αναπτύξει κριτική ακοή με
άμεση μουσική ανταπόκριση
- Ο μηχανισμός του οργάνου της περιόδου και η σχέση του με την Exercises in Score Reading.
άρθρωση και την γενικότερη τεχνική παιξίματος Oxford University Press,
- Δεσπόζουσα μεθ΄ εβδόμης 1968.
- Μετατροπίες • Snell, Keith & Martha
- Ποικίλματα και διαβατικοί φθόγγοι μελωδίας Ashleigh. Fundamentals of
- Σχηματικά οι φόρμες Ροντό και Σονάτας Piano Theory, Levels 8-10.
- Ο Συνθέτης και η εργογραφία του αναφορικά με το Neil A. Kjos Music Company,
χρησιμοποιούμενο όργανο εποχής 1998.
- Στυλιστικά χαρακτηριστικά της περιόδου σε όλες τις μορφές • Aston, Peter & Julian Webb.
τέχνης Music Theory in Practice,
- Πιανίστες εγνωσμένου κύρους για έργα συγκεκριμένου συνθέτη ή Grades 8. ABRSM, 1993.
περιόδου • Kember, John. More Piano
και επιπλέον: SIght-Reading: Additional
- Γνώσεις για το συνθέτη και την εργογραφία του με έμφαση στα Material for Piano Solo and
έργα του για πιάνο (ή προγονικές μορφές του) Duet. Schott, 2010.
- (Ενδεικτικά) Η θέση του συνθέτη στην πιανιστική φιλολογία και η Cisler, Valerie & Maurice
προσφορά του στην εξέλιξη της τεχνικής και της φόρμας Hinson.Technique for the
- Αντιστοίχιση της μουσικής παραγωγής της μελετώμενης περιόδου Advancing Pianist. Αlfred
με την αντίστοιχη στον ελλαδικό χώρο Publishing, 2004.
- Ενδεικτική παρακολούθηση της διαφοροποίηση στην έκδοση
παρτιτούρας Προτεινόμενη βιβλιογραφία
6ΕΔΜ: Ενδεικτικές Δραστηριότητες και Μέσα για διδασκαλία και
6ΕΔΜ1 Φύλλο εργασίας με 1-2 χαρακτηριστικά σημεία του κομματιού που αξιολόγηση
μελετά ο μαθητής (και κυρίως των προοριζομένων για εξετάσεις) για τα του Αυτοσχεδιασμού και
οποία δίνονται 3-4 εκδοτικές εκδοχές, συμπεριλαμβανομένης της Urtext. δημιουργίας στο πιάνο
Συζήτηση στο μάθημα με χρήση ορολογίας. • Klose, Carol. Piano teacher's
Guide to Creative
ΠΔ2:Αυτοσχεδιασμό και δημιουργία στο πιάνο: Composition. Hal Leonard,
5 Θεματικές ενότητες διδασκαλίας 2011.
6ΠΔ2.1: Ελεύθερος Αυτοσχεδιασμός • Chung, Brian & Dennis
O ελεύθερος αυτοσχεδιασμός μπορεί να ξεκινήσει στα αρχικά στάδια Thurmond. Improvisation at
μακριά από το πιάνο με τη χρήση της φωνής, με μίμηση ήχων του the Piano: A systematic
σώματος, με σφυρίγματα, με συνδυασμό κινήσεων και ήχων (π.χ. approach for the classically
6.5.3. Να κατανοήσει βιωματικά όλα
τα βασικά στοιχεία της μουσικής
γλώσσας, αποκτώντας μια
ολοκληρωμένη αντίληψη της
αρμονίας, του ρυθμού και της φόρμας
6.5.4 Να ενισχύσει τη δημιουργική
εκτέλεση χωρίς την χρήση μουσικής
σημειογραφίας διευκολύνοντας
αργότερα την απομνημόνευση
κομματιών και την επικέντρωση στο
μουσικό και ερμηνευτικό περιεχόμενο
αντί της σημειογραφίας
6.5.5. Να αυξήσει την αυτοπεποίθηση
της εκτέλεσης και χρήσης του
μουσικού οργάνου
6.5.6. Να ενεργοποιήσει τη φαντασία
του και να εκφράζεται κατά τρόπο
προσωπικό και πρωτότυπο
6.5.7. Να εξασκήσει την ακουστική του
αγωγή
6.5.8. Να αναπτύξει ικανότητες
σύμπραξης και προσαρμογής σε
αυτοσχεδιαστικές εκτελέσεις με
άλλους μουσικούς
6.5.9. Να εφαρμόσει θεωρητικές
μουσικές γνώσεις στην πράξη μέσω
του αυτοσχεδιασμού και της σύνθεσης
παλαμάκια), και σταδιακά να μεταφέρεται στο όργανο, όπου μπορεί να trained pianist. Alfred
αποκτήσει συγκεκριμένη θεματική. Ο μαθητής μπορεί να παίζει με τα Publishing, 2007.
δάχτυλα ή με μη συμβατικό τρόπο (π.χ. με αγκώνες ή να τσιμπάει τις • Tenni, Jyrki & Jasse
χορδές) ανακαλύπτοντας έτσι τα ηχοχρώματα του οργάνου. Σταδιακά οι Varpama. Vappa Säestys ja
ελεύθεροι αυτοσχεδιασμοί μπορεί να γίνουν πιο εκτεταμένοι, να έχουν Improvisointi (Keyboard
ηχοχρωματική ισορροπία και εσωτερική δομή, ακόμη και να Accompaniment &
καταγράφονται με μη συμβατική σημειογραφία. Improvisation). Otava, 2010.
• Jacobson, M. Jeanine.
Στο έκτο επίπεδο ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός γίνεται με ηχητική Professional Piano Teaching.
απόκριση ανάμεσα σε μεγαλύτερες ομάδες μουσικών, όπου τα παιδιά Alfred Publishing, 2006.
αντιδρούν στα ηχητικά ερεθίσματα που δίνουν το ένα στο άλλο, αρχικά με • ABRSM: Musicianship in
διαδοχικό, και στη συνέχεια και με ταυτόχρονο παίξιμο. Ο δάσκαλος Practice, Book III, ABRSM
στηρίζει τη δράση με συζητήσεις για την ισορροπία της σύνθεσης. Publishing, 1996.
[σύνδεση με θεματικό πεδίο "Σύμπραξη με άλλα όργανα" 6ΠΔ3.2: • Hildebrand, Monika. Piano
Συμμετοχή σε ποικίλα σύνολα μουσικής δωματίου] Varieté. Universal Edition,
2009.
Higgins, Lee & Particia
6ΠΔ2.2:Αυτοσχεδιασμός με συνοδεία δασκάλου Shehan. Free to be Musical:
Η συνοδεία από τον δάσκαλο δημιουργεί ένα σταθερό περιβάλλον Group Improvisation in
αυτοσχεδιασμού, πάνω στο οποίο μπορούν να εξερευνηθούν Music.Taschenbuch, R&L
δημιουργικά από το μαθητή διάφορες μουσικοί παράμετροι, όπως για Education, 2010.
παράδειγμα δυναμικές, αρθρώσεις, ρυθμικά σχήματα, περιοχές του
πιάνου, διαφορετικά tempi κ.λπ. Αρχικά στα πρώτα στάδια μπορούν να Προτεινόμενη βιβλιογραφία
δίνονται αρκετοί περιορισμοί (π.χ. αυτοσχεδιασμός πάνω σε ορισμένες για διδασκαλία και
νότες που συμβαδίζουν με την αρμονία) ώστε να εξασφαλίζεται το αξιολόγηση της Μουσικής
μουσικό αποτέλεσμα, και να αυξάνει η αυτοπεποίθηση του μαθητή. Σύμπραξης
Σταδιακά δίνεται μεγαλύτερη ελευθερία, ώστε ο μαθητής να
πειραματίζεται με πολλές διαφορετικές παραμέτρους ταυτόχρονα. • Cornick, Mike. 3 Pieces for 6
hands at 1 piano. Universal
Σε αυτό το επίπεδο η συγκεκριμένη θεματική ενότητα επικεντρώνεται σε Edition, 2002.
συνοδεία από μουσικό σύνολο (π.χ. κιθάρα και κρουστά), που εκτελείται • Bober, Melody. Grand Trios
από διδάσκοντες ή άλλους έμπειρους μουσικούς πάνω σε μια γνωστή for Piano, for 1 piano 6
αρμονική ακολουθία. Ο μαθητής αυτοσχεδιάζει σε συνεργασία και hands. Books 6-7. Alfred

6.5.10. Να πειραματιστεί με τη
διαδικασία της άτυπης μάθησης
Ο μαθητής στον Αυτοσχεδιασμό και
δημιουργία στο πιάνο (βλ. 6ΥΠ4 της
στήλης 3)
μέχρι το τέλος του έκτου επιπέδου
επιδιώκεται:
6.5.11. Να αυτοσχεδιάσει ρυθμικά,
μελωδικά και αρμονικά με συνοδεία
μουσικού συνόλου
6.5.12. : Να επιχειρήσει μελωδικές
μελοποιήσεις και εναρμονίσεις σε
δοσμένο στίχο
6.5.13. Να έχει την εμπειρία του
στυλιστικού αυτοσχεδιασμού με
πρότυπο πολλά διαφορετικά στυλ του
κλασικού ρεπερτορίου
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι –
μεταγνωστικές λειτουργίες και
επιδιώξεις στον Αυτοσχεδιασμό και
δημιουργία στο πιάνο (βλ. 6ΥΠ4 της
στήλης 3:
6.5.14. Να αναπτύξει ο μαθητής τα
αντανακλαστικά για άμεσες τεχνικές
επίλυσης μουσικών προβλημάτων
αλληλεπίδραση με τους άλλους μουσικούς, παρέχοντας και την αρμονία Publishing, 2012.
όπου χρειάζεται, ανάλογα με το σχήμα και τον τύπο του αυτοσχεδιασμού. • Kowalchyk, Gayle & E.L.
[σύνδεση με θεματικό πεδίο "Σύμπραξη με άλλα όργανα" 6ΠΔ3.2: Lancaster, ed. Masterworks
Συμμετοχή σε ποικίλα σύνολα μουσικής δωματίου]. Όπου πρακτικά είναι Classics Duets Levels 6 -8.
δύσκολο αυτό, μπορεί να συνδράμει ο καθηγητής ή να χρησιμοποιηθεί Alfred Publishing, 2013.
προ-ηχογραφημένη μουσική Vandall, Robert. Jazz for
three. Alfred Publishing, 2004.
6ΠΔ2.3: Μελωδικός αυτοσχεδιασμός
Με το μελωδικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής εξοικειώνεται με τη μελωδική
παραλλαγή, αποκτώντας έτσι καλύτερα την αίσθηση της μελωδικής
πορείας, των διαστημάτων και των μορφών τους, της ποιότητάς τους, και
της δομής της φράσης. Επιπλέον εξοικειώνεται δημιουργικά με τους
μελωδικούς τονισμούς και τα στυλιστικά μελωδικά ποικίλματα. Οι
μελωδικοί αυτοσχεδιασμοί μπορεί να έχουν μιμητικό χαρακτήρα στην
αρχή και να εξελιχθούν σε πηγή έμπνευσης για εκτεταμένες μελωδικές
παραλλαγές ή και μελοποιήσεις.
Το έκτο επίπεδο επικεντρώνεται σε συνθέσεις μελωδικές, με μελοποίηση
δοσμένων στίχων με παράλληλη εναρμόνισή τους. Οι συνθέσεις μπορούν
να περιέχουν αυτοσχεδιαστικά στοιχεία ανάμεσα στο
στιχουργικό/ποιητικό λόγο, και η δραστηριότητα μπορεί να ολοκληρωθεί
ως project σε βάθος ολόκληρου του 6ου επιπέδου, σε συνεργασία με το
μάθημα των Νέων Ελληνικών (επιλογή κειμένου), των Θεωρητικών της
Ευρωπαϊκής Μουσικής κ.ά. ώστε να υπάρχει σύνδεση με διαφορετικά
θεματικά πεδία από το πρόγραμμα σπουδών των διαφόρων μαθημάτων.
6ΠΔ2.4: Ρυθμικός αυτοσχεδιασμός
Με το ρυθμικό αυτοσχεδιασμό ο μαθητής μπορεί να βιώσει καλύτερα το
ρυθμό, είτε με τη μορφή της σταθεροποίησης του παλμού, όπως
χρειάζεται στα πρώτα στάδια, είτε με τη σταδιακή εξοικείωση με
δυσκολότερα ρυθμικά σχήματα που περιλαμβάνουν συγκοπές,
6.5.15. Να αντιμετωπίζει ο μαθητής με
αυτοπεποίθηση την εκτέλεση ενός
άγνωστου μουσικού κομματιού που ο
ίδιος το διαμορφώνει την ώρα της
δημιουργίας του, αποκτώντας
μεγαλύτερη συστηματικότητα και
αυτονομία στη μουσική του εξέλιξη
αντιχρονισμούς, πολυρυθμίες και στυλιζαρισμένες ρυθμικές συνοδείες,
όπως βαλς, σάλσα, τανγκό κ.λπ.
Στο έκτο επίπεδο προτείνεται ρυθμικός αυτοσχεδιασμός σε κομμάτια
σύγχρονου πιανιστικού ρεπερτορίου που απαιτούν ελεύθερη ρυθμική
απόδοση.

6.5.16. Να αναπτύξει ο μαθητής την

κριτική ικανότητα και τη δυνατότητα
άμεσης επιλογής ανάδειξης και
αφαίρεσης στοιχείων κατά τη
διαδικασία δημιουργίας ενός
μουσικού κομματιού, ώστε να
υπογραμμιστούν και να αναδειχθούν
όλα τα μουσικά χαρακτηριστικά του

Ο μαθητής ειδικότερα για τη (ΜοnikaHildebrand, PianoVariété)

Μουσική Σύμπραξη (βλ. 6ΥΠ4 της
στήλης 3) αρχικά επιδιώκεται:
6.5.17. Να αναπτύξει ρυθμική
πειθαρχία, ώστε να μπορεί να
συμπράξει με άλλους μουσικούς
6.5.18. Να αναπτύξει ικανότητες
προσαρμογής της έντασης και της
ποιότητας του ήχου ανάλογα με τη
μουσική ισορροπία της ομάδας
6.5.19. Να εξοικειωθεί με έννοιες και
διαδικασίες όπως το κούρδισμα και η
άμεση μουσική ανταπόκριση σε
6ΠΔ2.5:Στυλιστικός αυτοσχεδιασμός
Ο αυτοσχεδιασμός αυτός συνδυάζει στοιχεία όλων των τύπων
αυτοσχεδιασμού, με στόχο ο μαθητής να χρησιμοποιεί τα μουσικά
χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τα διαφορετικά είδη του πιανιστικού
ρεπερτορίου. Για παράδειγμα, ένα είδος στυλιστικού αυτοσχεδιασμού
είναι ο ρυθμικός αυτοσχεδιασμός με συνοδεία τύπου ροκ μπαλάντας ή ο
μελωδικός αυτοσχεδιασμός σε δοσμένη παραδοσιακή αρμονία που
μπορεί να θυμίσει κλασική μορφή θέματος και παραλλαγών. Παιδαγωγικά
έχει τεράστια σημασία για το μάθημα του κλασικού πιάνου, αφού μπορεί
να αποτελέσει μια βιωματική δημιουργική εξοικείωση για είδη, τα οποία
φαινομενικά μπορεί να φαντάζουν μακρινά για το σύγχρονο έφηβο, από
αισθητικής πλευράς.
διαφορετικές μουσικές αντιλήψεις και Σε αυτό το επίπεδο μπορεί να γίνει αυτοσχεδιασμός σε στυλ συνθετών
ερμηνείες κλασικού ρεπερτορίου. Για παράδειγμα, η ακολουθία συγκεκριμένης
αρμονικής δομής με συνοδεία που θυμίζει το έργο Gymnopédie του Ε.
6.5.20. Να αυξήσει την Satie μπορεί να αποτελέσει βάση για αυτοσχεδιασμό σε αυτό το στυλ.
αυτοπεποίθηση της εκτέλεσης και
χρήσης του μουσικού οργάνου ως
όργανο συνεργασίας

6.5.21. Να αναπτύξει την ταχύτητα

επεξεργασίας της πληροφορίας
(ακουστικής και οπτικής) και να
βελτιώσει την Prima Vista του

6.5.22. Να εξασκήσει την ακουστική

του αγωγή

6.5.23. Να διευρύνει το ρεπερτόριο με

το οποίο ασχολείται ενεργητικά ως
εκτελεστής

Ο μαθητής για τη Μουσική Σύμπραξη

(βλ. 6ΥΠ4 της στήλης 3) μέχρι το τέλος
του έκτου επιπέδου επιδιώκεται:
(Brian Chung & Dennis Thurmond, Improvisation at the Piano)
6.5.24. Να παίζει με άλλους πιανίστες
κομμάτια πρωτότυπα και κατάλληλα ΠΔ3: Μουσική Σύμπραξη
για το επίπεδό του 6ΠΔ3.1: Παιδαγωγικό υλικό διαμορφωμένο για 2 ή περισσότερους
πιανίστες. Υπάρχει πλούσιο πρωτότυπο μουσικό υλικό για 2-4 πιανίστες σε
6.5.25. Να παίζει με μεγαλύτερα ένα πιάνο ή σε δύο πιάνα. Το ρεπερτόριο που είναι διαθέσιμο καλύπτει
σύνολα μουσικής δωματίου ή και ολόκληρο το ιστορικό φάσμα ρεπερτορίου του πιάνου, οπότε και ο
ορχήστρες κομμάτια πρωτότυπα και εκπαιδευτικός καλείται να επιλέξει έργα κατάλληλα για το συνολικό τεχνικό
κατάλληλα για το επίπεδό του και ερμηνευτικό επίπεδο των μαθητών. Σε αυτό το επίπεδο οι μαθητές
 πρέπει να παίζουν κομμάτια πρωτότυπα, γραμμένα για σύνολο πιανιστών,
Ευρύτεροι παιδαγωγικοί στόχοι – που καλύπτουν ένα μεγάλο στυλιστικό εύρος πιανιστικής γραφής με
μεταγνωστικές λειτουργίες και διευρυμένες τεχνικές και ερμηνευτικές απαιτήσεις.
επιδιώξεις για τη Μουσική Σύμπραξη
(βλ. 6ΥΠ4 της στήλης 3)q
6ΠΔ3.2: Συμμετοχή σε ποικίλα σύνολα μουσικής δωματίου. Με τη
6.5.26. Να εκτεθεί o μαθητής σε συμμετοχή σε αυτά τα σύνολα αυξάνεται το εύρος των μουσικών
διαφορετικές προσεγγίσεις μάθησης συνεργασιών καθώς και του ρεπερτορίου που μπορεί να μελετηθεί. Σε
μέσω διαρκούς ανατροφοδότησης και αυτό το επίπεδο τα σύνολα μπορεί να είναι μεγαλύτερα - ακόμη και μικρή
προσαρμογής από τη μουσική ομάδα ορχήστρα δωματίου - και τα έργα που παίζονται πρέπει να είναι κατά
κανόνα πρωτότυπα έργα μουσικής δωματίου όπου το πιάνο έχει ισότιμο
6.5.27. Να μαθαίνει να αντιμετωπίζει ρόλο με το υπόλοιπο σύνολο και όχι μόνο συνοδευτικό. Ως προς αυτό,
με αυτοπεποίθηση το περιβάλλον της μπορεί να υπάρξει συνεργασία με το μάθημα των Μουσικών Συνόλων.
πρόβας και την αλληλεπίδραση της
μουσικής ομάδας

6.5.28. Να αναπτύξει την κριτική

ικανότητα και τη δυνατότητα άμεσης
επιλογής ανάδειξης και αφαίρεσης
στοιχείων από τη δική του
ερμηνευτική προσέγγιση ώστε το
τελικό ομαδικό μουσικό αποτέλεσμα
να είναι άρτιο