MABINI COLLEGES, INC.

Daet, Camarines Norte

GEC 12: Mga Anyo ng Kontemporaryong Panitikang Pilipino

MODYUL 2
Paksa: Mga Dulog sa Pagsusuring Pampanitikan

Pangalan ng Mag-aaral:
Kurso/Taon:
Araw/Oras ng Pasok:

A. INTRODUKSYON

Ang modyul na ito ay tumatalakay sa iba’t ibang dulog pampanitikan. Makakatulong ito
upang masuri natin ang iba’t ibang babasahin ng mga manunulat ng iba’t ibang akda na
kinabibilangan ng mga dulog. Matatalakay sa modyul na ito kung paano mauuri ang mga dulog
pampanitikan at mga akda. Mauunawaan at maiintindihan din natin ang iba’t ibang akda ng
mga kilalang manunulat na maaaring makapagpabago ng pananaw, at makapag-impok ng
kaalaman.

B. INAASAHANG BUNGA

Sa pagtatapos ng modyul na ito ang mga mag-aaral ay inaasahang matatamo ang mga
sumusunod na kasanayan;
a. Matutukoy ang mga dulog na ginagamit sa panitikan
b. Nagagamit sa pagsusuri ang mga pangunahing katangian ng bawat dulog
c. Nakapagbabahagi ng nabasang akda na batay sa dulog na napag-aralan
d. Nasusuri ang mga iba’t ibang akda na kinauurian ng mga dulog pampanitikan
e. Nakabubuo ng repleksyon ukol sa kahalagahan ng mga dulog pampanitikan

C. TALAKAYAN
1. Pormalistiko
 Kumbensyunal o makabago
 Tradisyonal o makaluma
 Kumbensyunal o makabago ang kayarian ng akda kung ito’y ginagamitan ng “flash back
technique” o pagbabalik-gunita sa nakaraang pangyayari.
 Ang daloy ng pangyayari sa akda ay nagsisimula sa gitna at napagdurugtong ito sa
pamamagitan ng pagbanggit sa nakaraan.
 Tradisyonal o makaluma naman ang kung tuloy-yulog ang paglalahad ng mga pangyayari
na nagsisimula sa pinaka-ugat ng mga pangyayari na nagsisimula sa pinaka-ugat ng
pangyayari hanggang sa kawakasan nito.

2. Sosyolohikal
 Binibigyan diin ang interaksyon ng mga tauhan sa kapwa at sa lipunan.
 Mga pangyayari sa buhay
 pakikibaka sa lipunan at maging kabiguan o tagumpay.

3. Sikolohikal
 Ang diin ay nasa pagtatalo ng kaisipan ng pangunahing tauhan at iba pang tauhan sa
akda.
  Pagsasaalang-alang at pagtitimbang sa ikinikilos ng mga tauhan kung makatarungan o
hindi ang kanilang mga kapasyahan

4. Moralistiko
 Binibigyan diin ang kilos o asal ng pangunahing tauhan at ng iba pang tauhan sa akda.
 Sinusuri rito kung may moral o “immoral” na mga pangyayari.

5. Arketipal
 Ito ang panunuring nangangailangan ng masusing pag-aaral sa kabuuan ng akda,
sapagkat dito isinasaalang-alang ang pagbibigay ng kahulugan sa mga simbolismo ng
akda.

6. Bayograpikal
 Layunin na ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa buhay ng may-akda.
 Ipinahihiwatig sa mga akdang bayograpikal ang mga bahagi sa buhay ng may-akda na
siya niyang pinakamasaya, pinakamahirap, pinakamalungkot at lahat ng mga “pinaka”
na inaasahang magsilbing katuwang ng mambabasa sa kanyang karanasan sa mundo.

7. Historikal
 Layunin nito na ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na siyang masasalamin sa
kasaysayan at bahagi ng kanyang pagkahubog.
 Nais ipakita dito na bahagi ng buhay ng tao ang kasaysayan at mundo.
 Kumikilala sa gampanin ng isang institusyon, may malaking papel na ginagampanan ang
institusyon sa pagbubukas ng daan sa uri ng panitikang dapat sulatin ng may-akda. -ang
wika at panitikan ay hindi maaaring paghiwalayin

Panuntunan sa paggamit ng Teoryang Historikal

 “ang akdang susuriin ay dapat na maging epekto ng kasaysayan na maipaliliwanag sa
pamamagitan ng pagbabalik-alaala sa panahong kinasangkutan ng pag-aaral.”

8. Klasisismo
 Layunin nito na maglahad ng mga pangyayaring payak, ukol sa pagkakaiba ng estado sa
buhay ng dalawang nag-iibigan, karaniwan ang daloy ng mga pangyayari, matipid at
piling-pili sa paggamit ng mga salita at laging nagtatapos nang may kaayusan.

Katangian ng Akdang Klasiko

 Pagkamalinaw
 Pagkamarangal
 Pagkapayak
 Pagkamatimpi
 Pagkaobhetibo
 Pagkakasunud-sunod
 Pagkakaroon ng hangganan

9. Humanismo
Ano ang Humanismo? Ayon sa The New Webster’s International Encyclopedia (1996),
ang humanismo ay isang masaklaw na pilosopiyang nakasentro sa sangkatauhan at sa mga
pagpapahalagang pantao, na nagbabandila sa malayang kagustuhan at kahigitan ng tao sa lahat
ng nilikha. Itinuturing din itong anumang sistema o galaw ng pag-iisip o aksyong nagpapakita ng
pangingibabaw ng mga kagustuhang pantao at kagustuhang sekular, o yaong kagustuhang
walang kaugnayan sa relihiyon. Ang makabagong humanismo ay may tendensiyang maging
nontheistic na nangangahulugang hindi kumikilala sa relihiyon; higit iton nagbibigay-diin sa
pangangailangan ng taong gumawa ng pansariling paglutas sa mga problema ng buhay, ngunit
nagtataglay ng matibay na etika ng moralidad na kahawig ng sa Kristyanismo.

Ang humanismo bilang teorya ay isang masaklaw na pilosopiyan nakasentro sa

sangkatauhan at sa mga pagpapahalagang pantao. Ito ay nagtatanghal ng malayang kagustuhan
at kahigitan ng tao sa lahat ng nilikha. Sinasabing higit na nagbibigay-diin ito sa
pangangailangan ng tao sa mga problema sa buhay. Samantala nagtataglay rin ng matibay na
tuntunin kaugnay ng moralidad. Nakabatay pa rin ang humanismo sa kalikasan, sa dignidad, at
mga hangaring may kinalaman sa kung ano ang huwaran sa tao.

Layunin nito na ipakita na ang tao ang sentro ng mundo; ay binibigyang tuon ang
kalakasan at mabubuting katangian ng tao gaya ng talino, talento atbp.

Pokus ng teoryang ito ay ang itinuturing na sibilisado ang mga taong nakatuntong ng
pag-aaral na kumikilala sa kultura.

Humanismo – ang humuhubog at lumilinang sa tao

Tao bilang sukatan ng lahat ng bagay kung kayat mahalagang maipagkaloob sa kanya
ang kalayaan sa pagpapahayag ng saloobin at kalayaan sa pagpapasya.

10. Romantisismo
Ipinapalagay ng romantisismo na sa isang akda ay napipili at napatutunayan ang mga
bahaging nagpapakita ng pagtakas sa katotohanan, nagtatanghal ng kabayanihan, at may
paksang kasisinagan ng kagandahan. Sa paningin ng romantisista, ang buhay ay kaakit-akit,
kapana-panabik at kahanga-hanga. May gandang nakikita ang manunulat na romantisista sa
isang panahong tila malayo na. Mahilig ang romantisismo sa damdamin sa halip na pag-iisip.
Ang mga naaapi ay nagagawa niyang kaakit-akit sa tulong ng guniguni. Sa kanya, maging
masama man ang tao ay hindi magiging hamak o mawawalan ng kabuluhan; kung bumuti
naman, ito’y isang bayani at nagbibigay sigla sa kapwa (Alejandro 1965). Ayon naman kay
Harkavery (1996) ang kahalagahan ng romantisismong pandamdamin,intwisyon, imahinasyon
at indibidwalismo ay tumataliwas sa mga ideyal na pagpipigil katwiran at kaayusang
itinataguyod ng klasisismo.
Ang Teorya o pananaw na romantisismo ay nagsimula bilang pagtutol sa kahigpitan at
kaligtasan ng aral at gawaing klasikal. Ibinabandila ng romantisismo ang kalayaan ng sarili o
pagsunod sa mga kakayahang katutubong hiwalay sa bait at pag-iisip. Ang romantisismo ang
pagpipilit ng alagad ng sining sa kanilang karapatang gumawa ng anumang pagsubok sa paksa at
sa kaanyuan upang malikha ang tanging kagandahang pinipilit na magawa. Sa ibabaw sa lahat,
minamahalaga ng romantisista ang pamamalagi at paglikha ng isang bukod-tanging kagandahan
– isang kagandahang may tatak na pantastiko o kagula’t-gulat.

Layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba’t ibang paraan ng tao o sumasagisag sa tao
sa pag-aalay ng kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa at mundong kinalakhan. Ipinakikita rin sa
akda na gagawin at gagawin ng isang nilalang ang lahat upang maipaalam lamang ang kanyang
pag-ibig sa tao o bayang napupusuan.

DALAWANG URI NG ROMANTISISMO

 Romantisimong Tradisyunal – nagpapahalaga sa halagang pantao.
 Romantisismong Rebolusyonaryo – pagkamakasariling karakter ng isang tauhan. v
 ROMANTIKO – tawag sa pamaraan ng pagsulat ng mga akdang pampanitikan sa
Panahon ng Romantisismo.
 naniniwala ang mga romantiko sa lipunang makatao, demokratiko at patuloy sa pag-
unlad.
  Inspirasyon + Imahinasyon = natatanging instrumento ng mga romantiko para
matuklasan ang nakakubling katotohanan/ bumubuo sa pagiging totoo, maganda.
 Kapangyarihang rebolusyonaryo at damdamin.
 Pagpapahalaga sa kalikasang personal, kahalagahang kombensyunal, katotohanan,
kabutihan at kagandahan.

11. Realismo
Sa sining at panitikan, ang realismo ay isang matapat na imitasyon ng tunay na buhay o
sa mas lalong tiyak na pagsasabi, ito ang kilusang artistikong nagsimula sa Pransiya noong taong
1850 (Harkavey 1996) bilang reaksyon sa iniidolong representasyon ng romantisismo at
neoklasismo.

Ang pakay ng realismo ay kung ano ang totoo. Kabaliktaran ito ng romantisismong ang
tinutungo ay ang daogdig ng guniguni. Sa realismo, ang tinutungo ay ang daigdig ng mga tunay
na pangyayari. Para sa iba naman ang realismo ay nangangahulugang paglalantad ng mga bagay
na di-dapat at di-dapat kailangan ilantad. Ito ay naglalarawan sa parang siyentipiko na ang ibig
sabihi’y isinusulat ang isang pangyayari, ang isang tagpo, sa paraang obhetibo – hindi
pinagaganda ang tagpo, hindi bumabanggit ng anumang magandang pangyayari. Isinusulat ito
gaano man katindi ang magiging wakas ng pakikipagtunggali ng tauhan sa akda (Alejandro).

Ang karaniwang pagsusuri sa panitikan, ginagamit ang realismo sa pagpuna sa mga

akdang naglalarawan ng tunay na buhay; ito ay kasalungat ng romantisismo, ideyalismo at mga
dula ng pagtakas sa tunay na kalagayan ng buhay. Ang realismo ay walang pagkukunwari at
pagpapanggap. Inilalarawan nito na kung ano ang talagang anyo ng buhay at hindi kailangan
pagandahin. Ang realismo, kung gayon, ay isang matapat na imitasyon ng totoong buhay.

Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksihan ng may-akda sa

kanyang lipunan. Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa totoong buhay ngunit hindi tuwirang
totoo sapagkat isinaalang-alang ng may-akda ang kasiningan at pagkaepektibo ng kanyang
sinulat.

Mahalaga ang katotohanan kaysa kagandahan.

Ayon sa mga realista, ang sinumang tao, anumang bagay at lipunan, ay dapat maging
makatotohanan ang isasagawang paglalarawan o paglalahad.
PAKSA: Kahirapan, kamangmangan, karahasan, krimen, bisyo, katiwalian, kawalan ng
katarungan, prostitusyon, atb.

12. Eksistensyalismo
Ang eksistensyalismo ay isang kilusang pampanitikan at pilosopikal na may iba’t ibang
pananalig at pananaw na nagsupling mula kay Soren Kierkegaard. Naging tagasunod niya sina
Jean Paul-Sartre, Karl Jasper, at iba pa. Nakabatay ang eksistensyalismo sa doktrinang ang pag-
iral o ang buhay ng tao ay nauuna sa kanyang esensiya o sa pinakadiwa ng tao.
Pinanghahawakan ng eksistensyalismo ang paniniwalang ang tao ay ganap na malaya at may
pananagutan sa kanyang kilos o pagpapasya. Samantala, ang pananagutang ito ang
pinagmumulan ng pagkatakot at pagdadalamhati o hapis, na lumulukob sa kanya (Guralnik
1980).

Sa Ensayklopediya ng Pilosopiya nin Quito (1980), binabanggit kung sino sina Soren
Kierkegaard (1813-1855), Jean Paul-Sartre (1905-1980), at Karl Jasper (1883-1969).

Si Kierkegaard ay taga-Denmark at kinilala bilang “Ama ng Pilosopiyang

Eksistensyalismo” dahil sa pagbibigay niya ng bagong kahulugan ng “eksistensya.” Hindi niya
matanggap ang sobrang ideyalismo ng Pilosopiyang Aleman. . . na nagbabalewala sa
kahalagahan ng indibidwal. Nagbigay si Kierkegaard ng isang teorya tungkol sa pagkabagabag at
pamamanglaw na katutuklasan ng Diyos at ng pagiging malungkot ng tadhana ng tao. Ang ibig
sabihin ni Kierkegaard ay hindi sapat ang kapanglawan ng tao upang maabot ang Diyos.
Maaabot lamang ang Diyos sa isang karanasan ng paghaharap ng tao at ng Diyos.

Si Jean Paul-Sartre, isang dakilang henyong Pranses, ay isa sa nagpasimuno ng

eksistensyalismo na nagsasaad na walang kalikasan ang tao; sa halip ang bawat tao ang
humuhubog sa kanyang sariling kalikasan; sa pananaw ng eksistensyalismo, ang mga tao ay
malaya sa paggawa ng kanilang sariling kapalaran, kaya nga responsable sila sa kanilang sariling
buhay. Para kay Sartre ay walang Diyos kaya walang magbibigay sa tao ng layunin. Ang tao ang
malayang makapagbibigay sa kanyang sarili ng isang layunin. Samakatwid, nararapat ang isang
kalayaang buo at malawak. Dahil dito, ang eksistensya o ang pagkanariyan ng tao ay nauna sa
esensya o diwa niya. Kaiba ang tao sa lahat ng bagay. Samantalang ang ibang bagay ay may
esensya o kakanyahan muna bago bago nandoon, ang tao ay naroon muna bago hubugin ang
kanyang sariling esensya o kakanyahan. Samaktwid, walang iisang kalikasan ang tao. Mayroon
lamang magkakaibang kasarilihan o magkakaibang indibidwalidad.

Si Karl Jasper, isang henyong Aleman, ang bumanggit naman sa Existence. Ito, anya, ay
nakararanas ng apat na hangganang sitwasyon. Ang tao, anya, ay nakikipaglaban dahil sa
malulungkot na pangyayari sa kanyang buhay. Nararanasan niya ang pagtitiis o pagdurusa. Siya
ay nakakaramdam ng pagkakasala. Darating sa kanyang buhay ang kamatayan. Ang pag-iral,
anya, ay kaibuturan ng sarili ng tao o ang tao sa katunayan ng kanyang sarili , sa kanyang
kalayaan at katunayan sa harap ng kalawakan ng sansinukob na maaaring sabihing isang Diyos.
Para kay Jasper, ang isang taong hindi marunong makipaglaban at magdusa, ang taong ayaw
umamin ng kasalanan at nagwawalang-bahala sa kamalayan, ay hindi totoo. Dagdag pa niya: na
ang tao ay hindi dapat tumanggap na lamang ng mahinahon sa magiging tadhana niya; o sa
kapalaran at sasabihin na lamang iyon ang kaloban ng Diyos. Para sa eksistensyalismom, ang
tao ang naghahanap ng kanyang kapalaran.

Nagsupling ang eksistensyalismo kay Soren Kierkegaard (ng Denmark) at napalaganap ng

mga tagasunod na Jean Paul-Sartre (ng Pransiya), Karl Jasper (ng Alemanya), at ng iba pang
katulad nila ang mga pananalig at pananaw. Ayon sa pilosopiyang ito, nakabatay ang
eksistensyalismo sa doktrinang ang pag-iral ng tao o ang buhay ng tao ay nauna sa kanyang
esensiya o sa pinakadiwa ng tao; nauna ang tao para hubugin ang kanyang sariling kakanyahan,
ang sariling kalikasan. Para kay Sartre “walang Diyos na magbibigay sa tao ng layunin; tao ang
malayang makapagbibigay sa kanyang sarili ng isang layunin.”

Pinanaligan ng eksistensyalismo na walang iisang kalikasa ang tao; na ang tao ay malaya
sa kanyang paghanap sa kapalaran; na siya ay may pananagutan sa kanyang kilos at
pagpapasya. At ang pananagutang ito, para kina Kierkegaard at Jasper, ang pinagmumulan ng
pakikipagtunggali ng tao, ang kanyang pagkabagabag, pamamanglaw, pagkatakot, pagtitiis, at
ng pagkahapis na lumulukob sa kanya na katutuklasan ng Diyos, Bagaman para kay Jasper,
“Hindi sapat ang kapanglawan ng tao upang maabot ang Diyos. Maaabot ang Diyos sa isang
karasanan ng paghaharap ng tao at ng Diyos.”

Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon
para sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo (human
existence).

Ang teoryang eksistensyalismo ay walang simulain. ü Maihahalintulad ito sa dalawang

teorya: romantisismo dahil mahilig sa paghanap ng tunay na paraan ng pagpapahayag o
ekspresyon; modernismo dahil nagpipilit itong magwasak ng kasaysayan.
 13. Feminismo
 Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga kalakasan at kakayahang pambabae at
iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan. Madaling matukoy kung ang isang
panitikan ay feminismo sapagkat babae o sagisag babae ang pangunahing tauhan ay
ipimayagpag ang mabubuti at magagandang katangian ng tauhan.
 Ang mga babae ng panitikan ay inilarawan ng ilang manunulat bilang mahina, marupok,
tanga, sunud-sunuran, maramdamin, emosyonal, pantahanan at masama.
 Ito ang sistemang pangkababaihan bilang mga indibidwal na di-kapantay ng kalalakihan.