MGA TEORYANG PAMPANITIKAN AT MGA URI NITO

Mga teoryang pampanitikan— Ang Mga Teorya ng Panitikan May iba’t ibang paliwanag ang iba’t
ibang mga kritiko at makata patungkol sa mga nasabing mga teorya ng panitikan. kayat kahit
anong sabihin ko baka magkamali lang ako ng aking mga magiging kasagutan patungkol sa mga
teorya ng panitikan. Narito ang aking mga pahayag sa mga teorya ng panitikan na malimit na
gamitin sa ating mga akdang pampantikan

1. Klasismo–. Ang layunin ng panitikan ay maglahad ng mga pangyayaring payak, ukol sa

pagkakaiba ng estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan, karaniwan ang daloy ng mga
pangyayari, matipid at piling-pili sa paggamit ng mga salita at laging nagtatapos nang
may kaayusan.

2. Humanismo– Sa pag-aaral at pagsusuri ng akda sa pananaw ng Humanismo,

pinaniniwalaan na ang tao ang sukatan ng lahat ng bagay kaya’t kailangang ma-
ipagkaloob sa kanya ang kalayaan sa pagpapahayag sa saloobin sa pagpapasya.
Naniniwala ang mga humanista na sibilisado ang mga taong nakapag-aaral dahil
kinikilala ang kultura.

Ang humanismo ay nakatuon sa mga tao at ginagamitan ito ng ideya ng mga tao.

3. Imahismo– Naipapahayag ang kalinawan sa mga imaheng biswal, eksaktong

paglalarawan o pagbibigay anyo sa mga ideya. Ang layunin ng panitikan ay gumamit ng
mga imahen na higit na maghahayag sa mga damdamin, kaisipan, ideya, saloobin at iba
pang nais na ibahagi ng may-adka na higit na madaling maunawaan kaysa gumamit
lamang ng karaniwang salita. Sa halip na paglalarawan at tuwirang maglalahad ng mga
imahen na layong ilantad ang totoong kaisipan ng pahayag sa loob ng panitikan.

Naipapahayag ang kalinawan sa mga imaheng biswal, eksaktong paglalarawan o

pagbibigay anyo sa mga ideya.

4. Realismo– Ipinaglalaban ng teoryang realismo ang katotohanan kaysa kagandahan.

Sinumang tao, anumang bagay at lipunan ayon sa mga realista, ay dapat maging
makatotohanan ang paglalarawan o paglalahad. Karaniwang nakapokus ito sa pakgsang
sosyo-pulitikal kalayaan, at katarungan para sa mga naapi.

5. Feminismo– ang Feminismoay tumutukoy sa kalaksan at sa kakayahan ng tauhang

babae sa isang kuwento o akda.

6. Arkitaypal– Teoryang Arkitaypalv Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga

mahahalagang bahagi ng akda sa pamamagitan ng mga simbolo. Ngunit hindi basta-
basta masusuri ang mga simbolismo sa akda.

7. Formalism – ang pagpapaliwanag sa anyo ng akda ang tanging layunin ng pagsusuri;

samakatwid, ang pisikal na katangian ng akda ang pinakabuod ng teoryang formalismo.
ang tunguhin ng teoryang ito ay matukoy ang: nilalaman, kaanyuan, o kayarian, paraan
ng pagkakasulat ng akda.

8. Sosyolohikal– Ang teoryang sosyolohikal ay may paksang nagbibigay ng kaapihang

dinanas ng tauhan sa kwento. ang akda rin sy nsgiging salamin sa mga tunay na
nangyayari sa lipunan. Sa kuwentong “TATA SELO” ni Rogelio Sikat ay masasalamin ang
 aktwal na pangyayari sa lipunan. ang pang aapi sa mga mahihirap at pagturing dito na
mababang uri.

9. Eksistensyalismo– hinahanapan ng katibayan ang kahalagahan ng personalidad ng tao

at binibigyan halaga ang kapangyarihan ng kapasyahan laban sa katwiran.

10. Dekonstraksyon– -ito ay teoryang pangpanitikan na pwede mong baguhin ang

katapusan at pwede ka ding mag dagdag nga mga tauhan ngunit hindi mo pwedeng
buhain ang mga namatay na sa akda.

11. Romantisismo– ang teoryang pampanitikang umusbong sa Europe noong ikalawang hati
ng ikalabingwalong dantaon. Kasalungat ng romantisismo ang klasismo sapagkat ang
higit na pinahahalagahan ng romantisismo ay ang damdamin at guniguni.
Nagpapamalas ang romantisismo ng pag-ibig sa kalikasan, pagmamahal sa kalayaan ay
sa lupang sinilangan, paniniwala sa taglay na kabutihan ng tao, paghahangad ng
espiritwalidad at hindi mga bagay na materyal, pagpapahalaga sa dignidad hindi sa mga
karangyaan at paimbabaw na kasiyahan at kahandaan magmahal sa babae/lalakeng nag-
aangkin ng kapuri-puri at magagandang katangian, inspirasyon at kagandahan.

12. Marksismo- inuuwa ang akda batay sa kalagayan ng mga tauhan. Hinahanapan ang akda
ng patunay ng mga naglalabasang lakas sa pagitan ng mahina at malakas, matalino at
mangmang, duwag at matapang, mahirap at mayaman. Dito nakapaloob ang mga
tauhang bida at kontrabida. May suliranin ang bida at ang gumagawa nito ay ang
kontrabida. Sa teoryang ito, di padadaig ang naaping tauhan, babalikwas ito upang
madapi ang nangaaping lakas.

13. Historical– ang teoryang ito ay patungkol sa pinagmulan at pag-unlad ng wikang

ginamit sa mga akdang pampanitikan. Kakikitaan ang mga akda ng mga pagbabago sa
paggamit ng mga salitang naaayon sa panahon at sa kultura na may kinalaman sa mga
pagbabagong nagaganap sa ating bayan, kasama rito ang mga pagbabagong nagaganap
sa ating lipunan, ekonomiya, edukasyon, agrikultura at higit sa lahat ang ating
pananampalataya.

14. Bayograpikal– ang teoryang ito ay patungkol sa may-akda ng mga akdang pampanitikan,
siya ang nagsusulat o sumusulat ng mga akdang pampanitikan na ating nababasa
magpasahanggang ngayon. Ang teoryang ito ay tumutukoy sa bakgrawnd ng may akda sa
kanyang sinulat na akda, makababasa tayo ng ilang mga pangyayaring nangyari sa tunay
na buhay ng may-akda upang masmapaganda pa nito ang paghubog sa kanyang sinulat
na akda. Kakikitaan din ito ng pilosopiya ng may akda sa dahilang kababasaan ito ng
kanyang pananaw patungkol sa mga bagay na nais niyang ihatid sa mga mambabasa.