KALAHOK: Mga Katolikong Aeta sa Sitio Monicayo,
Mabalacat City, Pampanga na Magdiriwang ng Sakramento
DURURUSONG
Pagbabahaginan ng Pangaral Tungo sa Malay na
Pagdiriwang ng Sakramento ng Kasal
I. PANIMULA
PAKSA: Paghahanda sa Pagdiriwang ng Sakramento ng
Kasal
GAWAIN: Kalahating-araw na seminar
kaibigan ng lalaki upang maibigay ang hinihingi na dote ng
pamilya ng babae. Ang kanilang tradisyunal na pag-iisang
ng Kasal
KALAGAYAN
Ang mga “Aeta,” “Ayta,” o “Ita” ay mga katutubong
Pilipino na may maitim na kulay ng balat, mababa ang taas
(karaniwang taas 1.5-2 na metro), maliit na pangagatawan,
malalaking itim na mga mata at may kulot na buhok gaya
ng mga maiitim na taong taga-Aprika. Dahil sa kanilang
mga buhok, sila ay karaniwang tinatawag ding mga
“Kulot.” “Kulot” din ang kanilang karaniwang tawag sa
isa’t isa. Pinaniniwalaang sila ang mga unang taong
naninirahan sa Pilipinas ngunit naitaboy sa mga bundok ng
mga sumunod na dumating sa bansa. Sila ay naninirahan
sa malawak na bulubundukin ng Zambales ngunit dahil sa
pagsabog ng Bulkan ng Pinatubo noong 1991, sila ay
napilitang bumaba na ng bundok. Sa ngayon, sila ay kalat-
kalat na naninirahan sa iba’t ibang mga lalawigan tulad ng
Zambales, Pampanga, Nueva Ecija, at Tarlac.
Masaya at masaganang namumuhay ang mga
katutubong Aeta sa bundok. Pangangaso, pagtatanim ng
saging, kamote at ube, at paggawa ng uling ang kanilang
karaniwang trabaho upang matugunan ang pang-araw-
araw na pangangailangan ng kani-kanilang pamilya.
Ngayon, sa kapatagan, hiwahiwalay man ang kanilang lahi,
sinisikap pa rin nilang bumuo ng malilit na komunidad. Isa
na dito ang pamayanan sa Sitio Monicayo, Calumpang,
Siudad ng Mabalacat sa Pampanga.
Ang likas na mga Aeta ay may malalim na
pagpapahalaga sa kanilang pamilya at kinagisnang kultura.
Halimbawa nito ay ang pagkakasundo ng mga magulang ng
kanilang mga anak sa kasal. Inihahanda ng mga magulang
ang pagpapakasal ng kanilang mga anak upang maging
maayos ang kanilang pagsasama. Bago ang kasal, ang
lalaki ay kailangan makapagbigay ng dote sa pamilya ng
babae. Karaniwang tumutulong ang mga kamag-anakan at
dibdib ng babae at lalaki ay tinatawag nilang tangin. Dito,
sila ay nagsusubuan ng nilutong kanin na may giniling na
karne ng baboy bilang tanda ng kanilang paggiging isa
bilang mag-asawa. Matapos nito, mayroong
nakatatandang Aeta na magbibigay ng paawit na pangaral
para sa bagong kasal. Tinatawag itong dururusong at
itinuturing na mahalagang bahagi ng ritwal ng kasal.
Sa paglipas ng panahon at dahil sa impluwensya ng
mga tao sa kapatagan na kinikilala nilang mga unat,
marami nang mga nagbago sa pamumuhay at kaugalian ng
mga Aeta. Isa na rito ang pagsasama at nagkakaanak ng
mga bagong henerasyon ng mga Aeta nang hindi pa
kinakasal. Kung dati ay marami sila kung magkaroon ng
mga anak, ngayon ay nalilimitahan na ito dahil natutunan
na rin nila ang pagpaplano ng pamilya. Ang karaniwan
nilang pinakukunan ng kabuhayan ay paggawa ng uling,
pagtatanim, at pamamasukan. Subalit, may kahirapan para
sa mga Aetang walang pormal na edukasyon na
makahanap ng mapapasukang trabaho. Ayon sa kanila, sila
ay dumaranas ng diskriminasyon dahil sa kanilang lahi.
Base sa nakalap na impormasyon ng grupo mula sa
panayam sa mga miyembro ng komunidad ng mga Aeta sa
Sitio Monicayo, nalilimitahan ang pagtingin nila sa kasal
bilang isang siguradong paraan upang makakuha ng legal
na dokumento. Para sa kanila, ang pagpapakasal sa
simbahan ay isang paraan upang magkaroon ng matibay
na dokumentong magagamit sa pagkakaroon ng ari-arian o
sa pag-aaral ng kanilang mga anak.
SULIRANIN
Sinisikap tugunan ng bahaginan/seminar na ito ang
katanungang: Paano higit na maiintindihan ng mga
magdiriwang ng sakramento ng kasal ang hamon na
kanilang tinatanggap bilang mag-asawa na masasalamin sa
kanilang pagpapamilya?
LAYUNIN
Pagkatapos ng seminar na ito, ang mga kalahok ay
inaasahang:
Pagsamba:
mapasalamatan ang Diyos sa biyaya ng sakramento ng
kasal at manalanging mabigyan ng biyaya upang
makapagtaya bilang mag-asawa.
Katotohanan:
maipaliwanag na ang buhay mag-asawa ay kaloob
ng Diyos, sumasalamin sa pag-ibig ni Kristo sa
simbahan,Kanyang tapat na pag-ibig, at Kanyang
binibiyayaan.
Pagsasabuhay:
maipakita ang kanilang pagkaunawa at pagtugon
sa tawag ni Hesus na magmahalan bilang
responsableng mag-asawa at magulang
KAHALAGAHAN
OBHETONG KAHALAGAHAN
Ang ating lipunan ay binubuo ng mga maliliit na
pamayanan na tinatawag nating "pamilya". Ang bawat
pamilya ay mayroong kontribusyon sa ating lipunan
materyal man ito o pag-aasal. Sa pamilya nagsisimula ang
mga mabubuting asal na huhulma sa mga kabataan.
Upangmahulma ng maayos ang mga kabataan, kailangan
ang
mga magulang mismo ang magsilbing halimbawa at
modelo sa kanilang mga anak. Ang pagiging responsable
ngmga magulang ang magdudulot ng mabiyayang
pamumuhay ng kanilang mag-anak at sa kalaunan, ang
komunidad na kinabibilangan nila.
Inilarawan ng Vaticano II, kung paanong ang
mag-asawa "ay pinalakas at tumatanggap ng bisang uri ng
pagtatalaga sa mga tungkulin at karangalan ng buhay
may-asawa... Sa pagtupad ng mga mag-asawa sa kanilang
mga tungkulin sa isa't isa at sa kanilang pamilya, sila ay
nilulukuban ng Espiritu ni Kristo na siyang nagbibigay ng
pananampalataya, pag-asa at pag-ibig sa kanilang buhay.
(KPK 1892 at GS 48) Upang makamit ito, kailangan ang
bawat magpapakasal ay sumailalim ng preparasyon bago
sila ikasal.
Ang materyal na ito ay para sa mga kapatid nating
mga katutubong Aeta sa Pampanga. Ito ay pagtugon na rin
sa tawag ng simbahan na maisakultura ang
pananampalatayang Kristiyano. Ito rin ay magtuturo hindi
lamang ng importansya at kahalagahan ng
sakramento ng kasal ngunit pati rin ng mga
responsibilidad na nakaatang sa kanila bilang mag-
asawa. Itong materyal na ito ay maghahanda sa
mga Aetang gustong magpakasal sa simbahang
Katolika.
SUHETONG KAHALAGAHAN
Isang napakaseryosong bagay ang pag-aasawa.Ito
ay dapat pinag-iisipang mabuti bago pasukin at gawin.
Kaakibat nitong desisyon na ito ang pagbuo ng pamilya at
pagiging responsableng magulang sa magiging anak. Ito
ang dahilan kung bakit mahalaga na mapukaw ang
kamalayan ng mga Kristiyanong Aeta sa mga bagay tungkol
dito.
Sa pamamagitan nitong materyal na kateketikal,
matutulungan ang mga pares na Aetang nais mag-asawa
na himukin at maihahanda ang kanilang mga sarili sa
pakikibahagi sa sakramento ng pag-iisang dibdib.
Umaasang mauunawaan nila at maisasabuhay ang
kahalagahan nito sa buhay pag-aasawa at pagpapamilya.
SAKLAW AT HANGGANAN
Ang materyal na pangkateketikal na ito ay isang
seminar para sa isang komunidad ng mga Katolikong Aeta
sa Sitio Monicayo Calumpang, Mabalacat City, Pampanga.
Ang mga kasapi ay ihahanda para sa nalalapit na
pagdiriwang ng kasal. Sila ay nagsasama na sa kanilang
mga tahanan bilang mag-asawa. Ang ilan sa kanila ay kasal
nang sibil.
Sisikapin ng materyal na matulungang maunawaan
ng mga ikakasal ang kahalagahan ng sakramentong
kanilang ipagdiriwang, na makita nila ito bilang
pagsasabuhay ng pag-ibig ng Diyos at bilang Kanyang
kaloob. Kung gayon, ito ay binibiyayaan kaya dapat ay
pinahahalagahan.
Ipalalabas ang mga mabubuting gawi at asal na
matatagpuan sa kanilang mga gawaing nakagisnan at
itatahi ito sa kanilang buhay mag-asawa at pagpapamilya.
Ang kalahating-araw na seminar ay nakasentro
lamang sa kahalagahan ng kasal para sa mga nagsasamang
Aeta sa komunidad na ito. Iminumungkahi na magkaroon
ng iba pang mga seminar na tatalakay sa liturhiya, mga
simbolo, responsableng pagpapamilya (kasama ang mga
paraan ng pagplaplano ng pagsusupling), at
magpagkukunan ng kabuhayaan.
PAMAMARAAN
Isang uri ng pagbabahaginan ang magaganap sa
seminar na ito. Ang mga kapatid na Aeta ay mayroong mga
nakaugaliang gawain sa kanilang pag-iisang dibdib. Ang
pagsasagawa ng pagsusubuan ng lutong kanin na may
giniling na karne (tangin) at ang pakikinig sa payo at
pangaral ng mga nakatatanda at mga pinuno ng
komunidad tungkol sa paghubog ng buhay mag-asawa na
ginagawa ng paawit (dururusong) at ang mga katutubong
sayaw ng pasasalamat, pangangaso, pag-aani at
panliligaw ay isang malinaw na pagpapakita ng
pagsasakultura at integrasyong kontekstwal at
pagsasabuhay.
Kinikilala ang kahalagahan na maipagpatuloy at
mapalalim ang mayamang kultura at kaugaliang kulot sa
pag-aasawa at pagpapamilya. Sa ganitong pamamaraan,
inaasahang magiging makahulugan at mabunga ang
pagdiriwang ng sakramento ng kasal.
II. MATERYAL PANGKATEKETIKAL PARA SA MGA
KATOLIKONG AETA NA MAGDIRIWANG SA SAKRAMENTO
NG KASAL
KALAGAYAN
Bago pormal na magsimula ang seminar, ipaliliwanag
muna sa mga kasapi ang magiging daloy ng seminar at ang
iskedyul na susundin. Ipaaalam rin sa kanila ang
inaasahang partisipasyon mula sa kanila sa iba’t ibang mga
gawain sa seminar na ito.
1. Pambungad naPanalangin: Para sa pambungad na
panalangin, ang lahat ng mga kasapi ay bubuo ng
isang malaking bilog. Sa gitna, magaganap ang
pagtatanghal ng katutubong sayaw ng pasasalamat
sa Diyos ng mga piling kasapi.
Ama naming makapangyarihan, tunay ngang
marapat na Ikaw ay aming pasalamatan.
Sa paglikha mo sa tao bilang iyong kawangis
ang iyong kadakilaan ay iyong ipinamana
upang mailahad ang iyong dakilang pag-ibig
sa tapat na pagsasama ng mag-asawa.
Hindi ba’t iyong pag-ibig ang sanhi ng paglikha ng tao?
Kaya’t pag-ibig mo pa rin ang mamahalin ng mga
tapat sa iyo.
(Ikatlong Prepasyo para sa Misa sa Pag-iisang Dibdib)
Sayaw ng Pasasalamat.
Panginoon, kami po ay nanalangin sa inyo bilang isang
komunidad, humihingi ng Inyong pagbabasbas na
nawa’y mabuksan ang aming buong pagkatao sa
inyong pangungusap sa amin. Aming dalangin na
nawa’y maunawaan namin ang kahalagahan ng
sakramento na aming ipagdiriwang at mamunga nawa
ito sa aming pagsasama bilang mag-asawa at sa
aming magiging pamilya. Amen.
2. Pangganyak na Gawain: Pakikitaan ang mga kasapi
ng isang bilao na may lutong kanin na hinaluan ng
giniling na karne. Ito ay ginagamit sa katutubong
paraan ng pagiisang-dibdib na tinatawag na tangin.
Mga Katanungan:
1. Ano ang inyong naiisip o naaalala kapag
ito’y inyong nakikita? Ano ang kahalagahan
nito para sa inyong mga kulot?
2. Ano ang inyong pagtingin sa buhay may
asawa?
Bibigyan sila ng panahong magbahagi ng kanilang
mga karanasan sa buhay mag-asawa. Lilinawin,
mula sa kanilang mga sagot, ang mga magagandang
karanasan at mga hindi kanaisnais na karanasan.
Sa puntong ito, iimbitahan ang mga pares na
makiisa sa tangin na magaganap matapos sabihin
ang panalanging:
Mahal naming Diyos, aming kinikilala na Ikaw ay
Diyos ng Pag-ibig at kami ay Iyong ginawa sa pag-
ibig. Ngayon, kami’y tinatawag mong umibig sa
isa’t isa. At ang aming pag-iibigan ay siyang
sasalamin sa iyong pag-ibig para sa sangkatauhan.
Tinatanggap namin ang iyong pagbabasbas sa
aming pagsasama at pag-iibigan ng nawa’y ito’y
mamunga. Ang iyong walang-maliw na
pagmamahal ang paguugutan ng aming
pagsasama. Kinikilala namin ang aming
responsibilidad para sa ikabubuti ng isa’t-isa at lalo
at higit sa ikabubuti ng aming mga supling. (cf. KPK
1604)
3. Pagbabahagi ng kwento ng buhay ni Ruth mula sa
Lumang Tipan. Gagamitin ang kwento upang
ipakita ang pagkakapareho ng karanasan nina Ruth
at nilang mga Aeta at nang sa ganitong paraan ay
madaling makaugnay ang mga kasapi sa kuwento
at sa aral na makukuha mula rito.
Pagsasalaysay ng Kwento ni Ruth.
SA BIBLIYA ay may mababasa kang aklat na pinamagatang
Ruth. Ito ay kasaysayang naganap sa bayan ng Israel sa
panahon ng pamumuno ng mga Hukom kasabay ng
pagdanas ng isang matinding tag-gutom. Kung kaya’t may
isang pamilya, ang mag-asawang sina Naomi at Elimelek
kasama ang kanilang dalawang anak na lalaki na sina
Mahalon at Kelyon ay nagpasyang lisanin ang kanilang
bayan. Sa Moab sila nagpunta at doon tumira.
Hindi nagtagal ay namatay si Elimelek at pagkatapos ay
nag-asawa ang kanilang mga anak ng dalawang babaeng
Moabita na nagngangalang Ruth at Orpa. Pagkalipas ng 10
taon, namatay ang dalawang anak na lalaki ni Naomi.
Samakatuwid, si Naomi ay naiwang ulila sa asawa’t mga
anak. Isang araw, ipinasiya ni Naomi na bumalik na sa
kaniyang sariling bayan kasama sina Ruth at Orpa. Pero
nang malayulayo na ang nalalakad nila sa daan, sinabi ni
Naomi sa mga manugang: ‘Umuwi na kayo sa inyu-inyong
mga ina.’
Hinalikan sila ni Naomi bilang pamamaalam kung kaya’t
sila’y napaiyak nang malakas at nagsabing: “Hindi! Sasama
kami sa iyo.” Pero sinabi ni Naomi: ‘Sige na, umuwi na
kayo mga anak. Bakit pa kayo sasama sa akin? Hindi na ako
magkakaanak pa para maging asawa ninyo. Napakatanda
ko na para mag-asawa pang muli. Ayokong ibahagi kayo sa
mapait na kapalaran kong ito. Mas mabuti kung kayo ay
nasa inyong bahay.’ Kaya bumalik si Orpa subalit si Ruth ay
kumapit sa kanyang biyenan at sinabing: ‘Huwag mong
ipilit na iwan kita o layuan. Pupunta ako saan ka man
pumunta at titigil ako saan ka man titigil. Ang bayan mo ay
magiging bayan ko, ang Diyos mo ay magiging Diyos ko.
Kung saan ka mamamatay, doon ako mamamatay at doon
ako ililibing.’ Kaya hindi na siya pinilit ni Naomi na umuwi.
Sa wakas, dumating ang dalawang babae sa Israel. Dito na
sila nanirahan. Sa isang bukid, na pagmamay-ari ni Boaz na
kamag-anak ni Elimelek, nakasumpong ng mapagkukunan
ng ikabubuhay sina Ruth at Naomi. Si Ruth ay namumulot
ng uhay sa dinaanan na ng mga manggagapas.
Isang araw sinabi ni Boaz kay Ruth: ‘Nabalitaan ko ang
tungkol sa iyo, at kung gaano ka kabait kay Naomi. Sana’y
maging mabuti rin si Yahweh sa iyo!’ Sumagot si Ruth:
‘Napakabait ninyo sa akin, ginoo.’
Gustong-gusto ni Boaz si Ruth, kaya hindi nagtagal at sila’y
naging mag-asawa. Tuwang-tuwa si Naomi! Pero mas
natuwa si Naomi nang sina Ruth at Boaz ay magsilang ng
kanilang unang anak na lalaki, na pinangalanang Obed. Si
Obed na ama ni Jesse at si Jesse naman ang ama ni David.
Mga Katanungan:
1. Tungkol saan ang kwento?
2. Ano ang mga pagkakatulad ninyong
mga Aeta sa mga tauhan ng kwento?
(Ipalalabas ang mga naturang
pagkakapareho: kinailangan lisanin ang
tirahan, namatayan ng mga mahal sa
buhay, dumaranas ng kagipitan tulad ng
kawalan ng makakain.)
3. Ano ang maaari nating matutunan kay
Ruth mula sa kwento?(Tutulungan ang
mga kasaping matukoy ang mga
sumusunod: Matututunan natin na sa
harap ng mga pagsubok, kaya nating
manatiling tapat sa ating mga mahal sa
buhay. Dahil sa tunay na pagmamahal at
malasakit sa kapwa, magagawa nating
magsumikap upang matugunan ang
kanilang mga pangangailangan.)
4. Munting salu-salo. Pagsasaluhan ng mga kasapi ang
kanilang mga baong pagkain.
5. Matapos ang salu-salo, tatawag ng isa o dalawang
kasapi upang balikan ang mga naganap sa unang
parte ng seminar at kung ano ang natutunan nila
mula rito.
Ipalalabas ang mga kahalagahang makikita sa
tatlong katutubong sayaw ng pangangaso, pag-
aani, at panliligaw ng mga Aeta. Matapos ang
pagtatanghal ng bawat sayaw, may mga
katanungang ibibigay upang maipalabas sa kanila
ang mga asal na naisasabuhay sa mga gawain ng
pangangaso, pag-aani, at pagpapamilya at kung
paanong ang mga asal na ito ay masasalamin sa
buhay mag-asawa.
a. Pangangaso:
Mga Katanungan:
1. Bakit mahalaga para sa inyo ang
pangangaso?
2. Ano ang kinakailangan upang
matagumpay na makapangaso ang
isang kulot? Aakayin ang mga kasapi
upang matukoy ang mga sumusunod:
i. Pagsisikap- pagpupursigi upang
makamit ang inaasam
ii. Pagtitiyaga- pagpiling
magpatuloy sa kabila ng mga
pagsubok at paghihirap
3. Paano niyo ito masasabuhay bilang mag-
asawa?
b. Pag-ani:
Mga Katanungan:
1. Ano ang naidudulot ng pag-aani sa
inyong kabuhayan?
2. Sa tuwing kayo ay nag-aani, ano ang
inyong nadarama? Aakayin ang mga
kasapi upang matukoy ang mga
sumusunod:
i. Kasaganahan- pagkilala na
kaloob ng Diyos ang mamuhay
nang masagana
ii. Pasasalamat- pagpapahalaga sa
pinagmulan ng kasaganahan
c. Panliligaw:
Mga Katanungan:
1. Para sa inyong mga kulot, kalian
ginagawa ang sayaw na ito?
2. Ano ang kahalagahan ng pagsasama ng
isang babae at lalaki bilang magsing-
irog? (Inaasahang mababanggit ang
pagpapamilya.)
 3. Ano ang kinakailangan para magkaroon
ng maayos at masayang pamilya?
Aakayin ang mga kasapi upang matukoy
ang mga sumusunod:
i. Pagdadamayan-pagbukas ng sarili sa
pagtulong sa isa’t isa
ii. Pakikibahagi- pagbabahaginan ng
yaman ng mga miyembro ng
pamilya upang matugunan ang
pangangailangan ng isa’t isa.
iii. Mapanagutang Pagsusupling-
matugunan ang pangangailangan ng
mga anak sa lahat ng aspekto ng
kanilang pagkatao(KPK 1026)
Sa puntong ito, kayo ay iniimbitahang pag-isipan kung
paano ninyo maisasabuhay ang mga birtud na ating
pinag-usapan. Sa anong konkretong paraan ninyo
maipapakita ang mga ito sa inyong tahanan?
6. Bibigyan ang mga pares ng panahon na magnilay sa
Banal na Salita at manalangin nang tahimik.
Banal na Salita:
Dapat mahalin ng mga lalaki ang kani-kanilang asawa
katulad ng kanilang katawan. Ang lalaking
nagmamahal sa kaniyang asawa ay nagmamahal sa
kanyang sarili. Walang taong namumuhi sa sarili
niyang katawan bagkus ito’y pinakakain at
inaalagaan, gaya ng ginawa ni Kristo sa Iglesia. Tayo’y
mga bahagi ng Kanyang katawan.Dahil dito, iiwan ng
lalaki ang kanyang ama’t ina at magsasama sila ng
kanyang asawa; at sila’y magiging isa. Isang dakilang
katotohanan ang inihahayag nito – ang kaugnayan ni
Kristo sa Iglesia ang tinutukoy ko. Subalit ito’y
tumutukoy rin sa bawat isa sa inyo: mga lalaki,
mahalin ninyo ang inyu-inyong asawa gaya ng inyong
sarili; mga babae, igalang ninyo ang inyu-inyong Manila: Roman Catholic Archdiocese of Manila, 1996.
asawa.”(Efeso 5:28-33) Arguelles Jr., Jesus at Ching Desiderio eds. Bibliya ng
Sambayanang Pilipino, Katolikong Edisyong Pastoral.
Pumili ng isang salita o linya na pumukaw sa iyo. China: Amity Printing Company. Quezon City: Pastoral
Bible Foundation, 2010.
Pagdasalan ito.
Document on Aeta.Available from
http://nlpdl.nlp.gov.ph:9000/rpc/cat/finders/CC01/
7. Matapos nito, sila ay pupunta sa kanilang mga NLP00VM052mcd/v1/v1.pdf. Internet. Accessed 16
kapares upang ipahayag ang kanilang naisin para sa May 2014.
buhay mag-asawa. Ito ang kanilang dururusongsa
isa’t isa. Pababanalin ang pangako nila sa III. MUNGKAHING ISKEDYUL
pamamagitan ng tradisyunal na pagbubuhol ng tali 8:00-8:20 Pagpapaliwanang ng mga Magaganap at
na kanilang iaalay sa Banal na Eukaristiya. Panalangin
8:20-8:40 Pambungad na Gawain
8. Pagdiriwang ng Banal na Eukaristiya. 8:40-9:30 Ang Kwento ni Ruth at Karanasan ng mga Aeta
9:30-9:45 Munting Salu-salo/merienda
PAGBUO (INTEGRASYON) 9:45-10:45 Ang mga Gintong Aral na Sinasalamin ng mga
Pagsamba: Katutubong Sayaw ng Pangangaso, Pag-ani,
Ibibigay ni Kristo ang grasya at lakas upang maisabuhay At Panliligaw na Maisasabuhay sa Buhay
ang tipan ng kasal sa pamamagitan ng kapangyarihan ng Mag- asawa
Espiritu Santo KPK 1918 10:45-11:30 Pagninilay sa Efeso, Pananahimik, Pagtatali
ng Pangako
Katotohanan: Ang pagmamahalan ng mag-asawa ay 11:30-12:15 Banal na Eukaristiya
sumasalamin sa wagas at di nagmamaliw na pag-ibig ng
Diyos sa sangkatauhan. Ito ay Kanyang pinagpapala upang MGA KASAPI NG GRUPONG GUMAWA NITO:
maging mabunga. KIK 1604 Abdon, Erica Bianca C.
Alonzo, Lorraine C.
Pagsasabuhay: Anito, Ferdinand
Ang mag-asawa ay magkapantay bilang tao at parehong Bacan, Zyraaileen D.
may tungkuling paunlarin ang kanilang pag-iisa. KPK 1912 Lemana, Leonard P.
Lugtu, Emmanuel M.
Octoso, Sr. Victoria L.
Reyes-Espiritu, Ma. Adeinev M.
SANGGUNIAN
Catholic Bishops Conference of the Philippines.Katesismo
para sa Pilipinong Katoliko. Quezon City: Claretian
SA PATNUBAY NI:
Publications, 1997.
DR. RUBEN C. MENDOZA
Catechism of the Catholic Church. Katesismo ng Iglesia Katolika.