AP REVIEWER 3RD QUARTER

I. Paikot na daloy ng ekonomiya

Makroekonomiks
- tumutukoy sa kabuoang ekonomiya ng isang bansa
- nalikha isang dekada pagkatapos ng Great Depression sa US (1930’s)

Paikot na Daloy

PANLABAS NA
SEKTOR

BAHAY KALAKAL

Pagkonsumo
Buwis

PAMILIHAN NG PAMILIHAN NG
SALIK PAMAHALAAN PRODUKTO
Rent etc.
Wage and
Buwis

SAMBAHAYAN

BANKO

Ipinapakita dito sa paikot na daloy kung paano gumagalaw ang salapi sa ekonomiya. Nakikita dito
na ang SAMABAHAYAN, na siyang may-ari ng salik ng produksyon, ay nagbebenta nito sa PAMILIHAN NG
SALIK, mula doon ay bibilhin ito ng BAHAY KALAKAL upang gamitin pangawa ng iba’t ibang produkto na
ipapambenta gamit ang PAMILIHAN NG PRODUKTO. Ang mga produktong ito ay ibebenta sa sambahayan.

Pagdating sa kanilang kita, makikita na ang sambahayan ang siyang unang nakaktatanggap nito
sapagkat binibili muna ng bahay kalakal ang mga salik na kanilang kailangan mula sa pamilihan kung saan
nangagaling ang kita ng sambahayan. Kapag nakagawa na ng produkto, binibili ng sambahayan ang mga
ito sa pamilihan kung saan mangagaling ang kita ng bahay kalakal.

Ang ilan sa mga kinikita ng sambahayan ay mapupunta sa pag-iimpok sa BANKO na gagamit ng

perang ito upang ipangutang sa bahay kalakal para makapagpadami sila ng suplay ng kanilan gprodukto.
Ang ilan naman sa produktong ginawa ng bahay kalakal ay ipapadala sa PANLABAS NA SEKTOR bilang
export. Ang panlabas na sector naman ay magpapadala rin ng mga produkto bilang import na muling
ikokonsumo ng sambahyan.

Nakikita rin sa daloy na ito ang pangongolekta ng pamahalaan ng buwis mula sa dalawang sector.
Ito ay ginagawa upang makaroon ng pondo na gagamitin ng pamahallan sa mga serbisyong panlipunan.

II. GDP at GNP

GDP (Gross Domestic Product)

- kabuoang produksyon ng mga Pilipino at dayuhan sa loob ng bansa
- binibilang lamang ang mga tapos na produkto

*Final Goods – tapos na output na produkto; maaari nang maituturing na ganap na produkto
Intermediate Goods – produktong kailangan pang iproseso para maging ganap na produkto

GNP (Gross National Product)

- kabuoang produksyon ng kita ng mga Pilipino sa loob at labas ng bansa sa takdang panahon

Pagsukat ng GNP

A. Industrial Origin Approach

GDP = Agrikultura + Serbisyo + Industriya

GNP = NFIA + GDP

B. Factor Income Approach

NI = KEA + KK + KEM + KG
GNP = CCA + IBT + NI

C. Final Expenditure Approach

GNP = GK + GP + GG + (X-M) + SD + NFIA

GNP Growth Rate = GNP ngayon – GNP noon X 100

GNP noon

III. Implasyon

Implasyon – pagtaas ng pangkalahatang presyo ng mga bilihin

Hyperinflation – Labis na pagtaas ng presyo ng bilihin
Deflation – pagbaba ng presyo ng bilihin
Mga Paraan ng Pag-alam ng Implasyon

1.) Weighted Price – presyo batay sa timbang

TIMBANG x PRICE

2.) Total Weighted Price – kombinasyon ng weighted price

Add all given weighted prices

3.) Inflation Rate – persyento ng pagtaas ng implasyon

CPI ngayon – CPI noon

X 100
CPI noon

4.) Consumer Price Index – panukat sa paggalaw ng presyo ng mga pamilihin sa batayang taon

TWP ngayon
X 100
TWP noon

5.) Purchasing Power of Peso – kapangyarihan ng piso

1
X 100
CPI

Uri ng Implasyon

1.) Cost-push Inflation – dulot ng pagtaas ng paggastos ng produksyon

2.) Demand-pull Inflation – aggregate demand > aggregate supply
3.) Structural Inflation – mga patakaran ng pamahalaan

IV. Patakarang Piskal

Buwis – perang kontribusyon ng mga
mamamayan para gamitin para sa pondo ng
bansa sa kinabukasan
Conditional Cash Transfer – kilala din sa tawag
na Pantawid Pamilyang Pilipino Program o 4P’s
DSWD – ahensya ng pamahalaan na
nagpapatupad ng Pantawid Pamilyang Pilipino
Program
Easy Money Policy – patakarang may layunin na
mabawasan ang kawalan ng trabaho sa bansa sa
pamamagitan ng pagtaas sa suplay ng salapi na
nagreresulta sa pagbaba ng rate of interes
Expansionary Fiscal Policy – patakaran na kung
saan tinataasan ang gastos habang binabawasan
ang buwis na sinisingil
Fiat Money Authority – paraan ng pagkontrol
kung saan may kapangyarihan ang BSP na mag-
imprenta ng salapi
GSIS – ahensya ng pamahalaan na nagkakaloob
ng pension pautang at iba pa para sa mga
nagtatrabaho sa pampublikong kompanya
Open Market Operations – paraan ng pagkontrol
ng salapi kung saan ang BSP ay bumibili ng mga
bonds sa pamahalaan
Pambansang Budyet – plano ng pamahalaan
kung paano at saan gagastusin ang kita nito
Pampublikong pananalapi – karaniwang may
kinalamanan sa pagdedesisyon ng pamahalaan
ukol sa gastusin at paglikom ng sapat na kita
upang magkaroon ng pondo
VAT – uri ng pagbubuwis na natupad sa panahon
ni Corazon C. Aquino
Progresibo – sustema ng pagbubuwis kung saan
pagtumaas ang kita ng isang tao, tumataas din
ang kanilang buwis
Patakarang Piskal – may kinalaman sa
paggastos at pangngolekta ng buwis ng
pamahalaan
Pawnshop – kompanyang nagbibigay ng pautang
sa mga taong handang magbigay ng mamahaling
gamit bilang collateral sa utang
Apat na Yugto ng Pagbuo ng Budyet
- Executive Preparations
- Budget Authorization
- Budget Execution
- Budget Accountability
Mga Dahilan ng Pagkaantala ng Pagpapasa ng Budget
- Impeachment ng Pangulo
- Imbestigasyon ukol sa katiwalian ng kawani ng pamahalaan
- Deadlock (Di-pagaasikaso)
*Pinagmulang ng Kita ng Pamahalaan
- Buwis
- Government Owned Controlled Corporations (GOCC)
RVAT – uri ng pagbubuwis na napatupad sa
panahon ni Gloria Macapagal Arroyo
Rediscount Rate – paraan ng pagkontrol ng
salapi kung saan ang BSP ay nagpapautang sa
mga bangkong may problemang pinansyal
Regresibo – sistema ng pagbubuwis kung saan
kapag bumaba ang kita ng isang tao, tumataas
ang buwis na sinisingil sa kanila
Reserve Requirement – obligasyon ng bangko
na magdeposito sa BSP ng ilang porsiyento ng
mga nag-iimpok
Restrictive Fiscal Policy – patakaran kung saan
binababaan ang supply ng salapi na nagreresult
sa pagtaas sa sinisingil na buwis
SSS - ahensya ng pamahalaan na nagkakaloob
ng pension pautang at iba pa para sa mga
nagtatrabaho sa pribadong kompanya
Salapi – tumutukoy sa kabayaran para sa mga
produkto at serbisyong ipinagkaloob ng isang
negosyante
Tight Money Policy – patakarang may layunin na
mabawasan ang implasyon ng bansa sa
pamamagitan ng pagbawas ng suplay ng salapi
na nagreresulta sa pagtaas ng rate of interes
E-VAT – buwis na ipnatupad ang 12% na VAT
Ad Valorem Tax – buwis na ipinapataw batay sa
halaga nito
 - Tulong mula sa ibang bansa
- Privitization (Pagbebenta ng gamit ng pamahalaan)

Uri ng Buwis
1.) Income Tax – direktang ibinabawas sa sahod ng mga manggagawa
2.) Corporate Income Tax – binabayaran ng mga kompanya na galling sa kanilan kita
3.) Property Tax – buwis para sa bahay at lupa
4.) Estate Tax – buwis na ipinapataw para minanang lupa
5.) Sin Tax – buwis sa mga alak at sigarilyo at iba pang tulad nito
6.) Donor’s Tax
7.) Tarrif/Taripa – buwis na ipinapataw sa imported goods
8.) Taxation on Lottery and Games
9.) Indirect Tax – mga buwis na di direktang ibinabawas mula sa mga sahod ng mamamayanan

*BSP – pinakamataas na bangko ng bansa

Tungkulin ng BSP
- Lumilikha at nagsasagawa ng patakarang pananalapi
- Bangko ng mga bangko
- Bangko para sa pambansang pamahalaan
- Nangangasiwa ng sistema ng pagbabangko ng ekonomiya
- Nagsasagawa ng pagdedesisyon sa taunang pagbabayad ng utang
- Pangangasiwa sa Foreign Exchange Affairs
- Nagpapalaba at nagpapahintulot sa paggamit ng sariling salapi ng bansa

Uri ng mga Banko

1.) Commercial Banks
2.) Thrift Banks
3.) Rural Banks
4.) Special Banks (Government Owned)

Di Bangkong Institusyon
1.) SSS
2.) GSIS
3.) PAG – IBIG Funds
4.) Insurance Companies
5.) Pawnshop

*Asian Development Bank – bangko na nangangasiwa sa mahihirap na bansa sa Asya

World Bank – nangangasiwa sa salapi sa mundo sa tulong ng IMF