FAKULTETI I EKONOMISË

DEKLARATË AUTORËSIE

Unë i nëshkruari deklaroj se ky punim pёrfaqёson punёn time origjinale dhe nuk kam
pёrdorur burime tёtjera, pёrveç atyre tё shkruajtura nёpёrmjet citimeve.
Kjo mikrotezë nuk është përdorur më parë si mikrotezë apo projekt kursi në këtë
Universitet apo në Universitete të tjera.
©Copyright , Viti 2020
Përmbajtja e këtij punimi është totalisht të drejtat e rezervuara.
 ABSTRAKT

Fokusi kryesor i këtij punimi është pikërisht problematikat në sistemin tatimor Shqiptarë,
konkretisht problemet e hasura në tatimin mbi fitimin, si ndikojnë këto probleme
nëmiradministrimin e të ardhurave publike dhe a çojnë këto mangësi në krijimin e
evazionit fiskal.
Duke u bazuar në sistemin tatimor, tatimet janë të hyrat kryesore në buxhetin e shtetit dhe
nëpërmjet tyre operatori publik krijon mjetet financiare për financimin e shpenzimeve
publike. Në këtë kuptim, trajtimi i tyre merr një rëndësi akoma më të madhe për aq sa të
ardhurat e mbledhura prej tyre ndikojnë në përmirësimin e ekonomisë. Koncepti i tatimit
mbi fitimin, në fakt, është një koncept i hershëm në sistemin ligjor shqiptar. Atë e
ndeshim që në fillimet e ekzistencës së shtetit shqiptar duke u transformuar kohë pas
kohe sipas sistemeve qeverisëse në vendin tonë. Në këto dy dekadat e fundit, të gjitha
këto ndryshime pasqyrojnë thuajse në mënyrë të plotë edhe të gjitha rregullimet
europiane dhe ndërkombëtare për ndërtimin e sistemeve tatimore efektive dhe
bashkëkohore.
Studimi ka për qëllim të analizojë problematikat e Tatimit mbi fitimin, efektin e tij dhe të
faktorëve të tjerë në vende të Ballkanit Perëndimor. Fokusi i këtij studimi është edhe
analiza në mënyrë empirike e diferencave sasiore të të ardhurave tatimore midis vendeve
të Ballkanit. Për këtë arsye ndër të tjera në këtë punim do të gjeni të trajtuar shmangien e
tatimeve ,kuptimi dhe karakteristikat e sistemit tatimor, efektet e tatimeve, reformat dhe
administrimi i tyre në vendin tonë.

Fjalët kyçe: Sistemi tatimor, tatimi mbi fitimin, evazioni tatimor ,mashtrimi
tatimor,Ballkani Perëndimor .

1
 FALENDERIME DHE DEDIKIME

Përfundimi i këtij punimi nuk do të ishte i mundur të realizohej me sukses pa

inkurajimin, mbështetjen dhe ndihmën e disa personave, ndaj të cilëve dua të shpreh
mirënjohjen time. Falenderoj “dhe stafin pedagogjik të departamentit “Menaxhim
Biznesi” , që më dha mundësinë të përfundoj me sukses nivelin e dytë të studimeve.
Falenderoj udhëheqësin tim , i cili me profesionalizëm dhe optimizëm më ka inkurajuar,
udhëhequr dhe mbështetur deri në fund të këtij studimi.
Dua të shpreh mirënjohjen e thellë për të gjithë familjen time, për mbështetjen gjatë
gjithë kësaj periudhe intensive.

DEDIKIM
Ky punim i dedikohet familjes sime
dhe, në mënyrë të veçantë,
prindërve!
 SHKURTIME

AT Administrata Tatimore
ATQ Administrata Tatimore Qendrore
ATV Administrata Tatimore Vendore
BE Bashkimi Europian
COM Komisioni i Bashkimit Europian
DPTDrejtoria e Përgjithshme e Tatimeve
TA Tatim mbi të ardhurat
TF Tatimi mbi fitimin
OECD Organizata Ndërkombëtare Ekonomike per Bashkëpunim
dhe Zhvillim
KE Këshilli i Europës
PBB Prodhim i Brendshëm Bruto
 PËRMBAJTJA E PUNIMIT
LISTAE TABELAVE..................................................................................................6
HYRJE..........................................................................................................................7
METODOLOGJIA......................................................................................................8

KAPITULLI I: HYRJE DHE NJË VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I

STUDIMIT.......................................................................................9

1.1 SHTRIMIIPROBLEMIT.....................................................................................9

1.2 OBJEKTIVIISTUDIMIT...................................................................................10

1.3 PYETJAKËRKIMORE......................................................................................10

1.4 HIPOTEZATESTUDIMIT................................................................................10

1.5 METODOLOGJIA DHE ANALIZA ETËDHËNAVE.....................................11

1.6 KUFIZIMETESTUDIMIT.................................................................................11

1.7 ORGANIZIMIISTUDIMIT...............................................................................11

KAPITULLI II: RISHIKIMII LITERATURËS....................................................13

2.1 Zhvillimi i Sistemit Tatimor në vitet 1990-2019...............................................14

2.2 Kuptimi i Sistemit Tatimor dhe rëndësia e tij....................................................15

2.3 Koncepti i taksave dhe tatimeve në legjislacionin shqiptar...............................18

2.3.1 Elementët dhe karakteristikat e tatimit........................................................20

2.1.1 Klasifikimi i tatimeve sipas legjislacionit Shqiptar....................................20

2.4 Organizimi i administratës tatimore……………………………………….......23

KAPITULLI III:KRAHASIMI ME VENDET E RAJONIT DHE VENDET E BE-

SË.....................................................................................................................................25

3.1 Tatimet dhe Sistemi tatimor ne bashkimin evropian.........................................25

3.1.1 Rendi Tatimor Europian..............................................................................27

3.1.2 Dispozitat dhe parimet e Traktatit të BE-së me një ndikim direkt në legjislacionet
fiskale nacionale..........................................................................................28

3.1.3 Drejt një tregu të vetëm pa barrier fiskale...................................................30

 3.1.4 Luftimi i shmangies së taksave dhe evazionit në BE..................................31

3.2 Krahasimi me vendet e zhvilluar Gjermani, Itali...............................................32

3.2.1 Sistemi tatimor shqiptar kundrejt sistemit tatimor Gjerman........................32

3.2.2 Sistemi tatimor shqiptar kundrejt sistemit tatimor Italia.............................34

3.3 Tatimi mbi fitimin ne vendet e BallkaninPerëndimor.......................................35

3.4 Ndikimi i rritjes së investimeve nga ulja e normave të tatimit mbi kapitalin e
bizneseve............................................................................................................42

KAPITULLI IV:TATIMI MBI FITIMIN SIPAS LEGJISLACIONIT

SHQIPTAR.....46

4.1 Reformimi i sistemit tatimor pas ndryshimeve politike-ekonomike në vitet ’90... 46

4.1.1 Fillimet e reformës në fushën e tatimit mbi fitimin...........................46

4.1.2 Evolucioni i reformave në fushën e tatim mbi fitimin.......................47

4.2 Përcaktimet ligjore mbi personat e tatueshëm dhe fitimin e tatueshëm.............48

4.2.1 Shtrirja e detyrimit për tatimin mbi fitimin........................................51

4.2.2 Përcaktimi i fitimit të tatueshëm.......................................................51

4.3 Tatimi mbi fitimini një OJF apo Ent Publik.......................................................53

4.4 Analizë mbi lidhjen midis normave të tatimit mbi fitimin dhe bazës së tatueshme 54

4.4.1 Çfarë janë këstet paraprake të tatimit mbi fitimin?.....................54

4.4.2 Llogaritja e kësteve mujore të paradhënieve................................55

4.5 Evazioni tatimor dhe problematikat e tatimit mbi fitimin..........................55

4.6 Domosdoshmëria për ndryshim në ligjit për të ardhuar dhe tatimi mbi fitimin..58

PËRFUNDIMEDHE REKOMANDIME.................................................................61

PËRFUNDIME.........................................................................................................61

REKOMANDIME....................................................................................................63

REFERENCA.............................................................................................................65
 LISTA E TABELAVE

Tabela nr.1Normat Tatimore Për Tatimin Mbi Fitimin, 2009 -2018

Tabela nr.2 Normat e taksave mbi të ardhurat e korporatave sipas vitit: (Shkalla e taksës
mbi të ardhurat e korporatave do të ulet gradualisht)
Tabela nr.3 Norma e tatimin mbi fitim në përqindje(%) në vendet e Ballkanit Perëndimor
Tabela nr.4 Norma e tatimit mbi fitimin në Shqipëri 1994-2020

LISTA E GRAFIKËVE
Grafiku nr.1 Autoritet qe janë përgjegjëse për Planifikimin dhe Administrimin e Tatim-
Taksave ne Republikën e Shqipërisë.

Grafiku nr.2 Faktorët me risk që ndikojnë në Tatimin mbi Fitimin

 HYRJE

Nisur nga zhvillimet e fundit në fushën politike e ekonomike në vend, të cilat kanë
hapur një debat shumë të gjerë, mendova të trajtoj rëndësinë e Tatimit mbi Fitimin dhe
problematikat në lidhje me të. Tatimet janë shndërruar në kohët moderne, në një diskutim
mjaft sensitiv për të gjithë shtetet dhe autoritetet vendimmarrëse por jo vetëm,
veçanërisht pas krizës financiare të vitit 2009. Duke vlerësuar rolin dhe vendin që zënë në
të ardhurat e buxhetit të shtetit, tatimet meritojnë vëmendjen e të gjithë aktorëve që luajnë
sipas rregullave të caktuara me ligj, brenda një tregu ekonomik konkurrues. Në këtë
punim jemi munduar të tregojmë përvojën më të vyer të Bashkimit Europian dhe se si
mundet t‟i përqasim dhe implementojmë sa më mirë në vendin tonë reformat në fushën e
tatimeve. Vendi ynë, veçanërisht këto 20 vitet e fundit, është gjendur përpara
pikëpyetjeve të mëdha dhe një rrugëtimi të pashkelur në këtë fushë e cila për hir të së
vërtetës është në evoluim të vazhdueshëm. Reforma janë ndërmarrë dhe mjaft radikale
mes tyre, por e rëndësishme në këto momente të zhvillimeve në vend, është gjetja e
zgjidhjeve efikase për stabilizimin dhe rritjen e efektshmërisë së tyre. Punimi është një
kontribut origjinal mbi reformimin e sistemit tatimor kombëtar në fushën e tatimit mbi
fitimin duke nënvizuar problemet thelbësore që lidhen me këtë sistem. Studimi dhe
analizimi i këtij sistemi ka një rëndësi tepër të madhe, jo vetëm në nivelin doktrinal të tij,
por mbi të gjitha në aspektin praktik të këtij koncepti.
Shqipëria përgjithësisht është përballur me vështirësi në gjenerimin e të ardhurave
tatimore dhe si rrjedhojë me deficite të larta buxhetore. Ndër faktorët kryesorë që kanë
shkaktuar përkeqësimin e kësaj situate mund të përmenden eksperienca relativisht e re e
administratës tatimore shqiptare, mungesa e kulturës tatimore e trashëguar nga sistemi i
ekonomisë së planifikuar, niveli i lartë i informalitetit dhe i korrupsionit, si dhe problemet
e vazhdueshme në miradministrimin tatimor. Në këto kushte reformat tatimore dhe masat
administrative në të shumtën e rasteve dështojnë në gjenerimin e më shumë të ardhurave
në buxhet dhe në krijimin e një baze të qëndrueshme tatimore.
Në fillim ne do të ndalemi në përkufizimin dhe sqarimin e koncepteve kryesore të
sistemit tatimor në Republikën e Shqipërisë . Një rëndësi të veçantë i është kushtuar
përafrimit të legjislacioni tatimor shqiptar, i cili është përshtatur në pjesën dërrmuese të
tij me ato që quhen acquis communautaire. Në këtë pjesë jemi ndalur në studimin e
tatimit mbi fitimin në disa prej vendeve evropiane dhe vende të Ballkanit Perëndimor. Në
fund, jemi përqendruar kryesisht në veçoritë dhe problematikat e tatimit mbi fitimin
në Republikën e Shqipërisë.
METODOLOGJIA

Për të përmbushur qëllimet dhe objektivat e këtij punimi kemi përzgjedhur metodën e
metaanalizës. Kjo formë metodologjie e një punimi është një kombinim i metodologjisë
analitike dhe asaj krahasuese. Analizimi i koncepteve themelore dhe legjislacionit
financiar janë vendosur në qendër të këtij punimi duke patur për qëllim identifikimin e
problemeve më të rëndësishme dhe përmirësimin e kuadrit ligjor ekzistues në funksion
të stabilitetit të sistemit tatimor. Në rastin e analizës dhe krahasimit të sistemit tatimor
shqiptar, si bazë krahasuese janë mbajtur direktivat e Bashkimit Europian dhe standardet
e organizatave ndërkombëtare në fushën e tatimit mbi fitimin.
Njëkohësisht, peshën kryesore për realizimin e një studimi bashkëkohorë dhe efiçent,
zë edhe kërkimi doktrinar (mbledhja dhe përpunimi i literaturës). Ky hap konsiston në
rishikimin e literaturës në lidhje me objektin e studimit. Ai përfshin identifikimin,
mbledhjen dhe sistemimin e librave, monografive, artikujve shkencor, kumtesave të
konferencave kombëtare dhe ndërkombëtare në fushën ligjore dhe ekonomike. Zgjedhja
e literaturës është shtrirë në autorësh të huaj si edhe disa autorë të njohur vendas.
Në realizimin e këtij punimi kam shfrytëzuar si të dhënat primare ashtu edhe burimet
sekondare.Të dhënat primare konsistojnë në realizimin e pyetësorëve drejtuar
individëve të ndryshëm. Këto kërkime janë parë si të domosdoshme për të bërë matjet e
nevojshme sa më afër realitetit të vendit tonë. Në burimet sekondare Publikimet e
Administratës Tatimore, Ministrisë së Financave, Bankës së Shqipërisë dhe opinione të
personaliteteve të rëndësishme të fushës ekonomike si brenda ashtu edhe jashtë vendit.
KAPITULLI I: HYRJE DHE NJË VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I
STUDIMIT

1.1 Shtrimi iproblemit

Ky studim ka marr shkas nga problematikat e shumta në vendin tonë lidhur me

kuadrin rregullator të sistemit tatimor në Republikën e Shqipërisë. Trajtimi i peshës
që zë tatimi mbi fitimin, në totalin e të hyrave publike dhe implikimi i tij në
ekonomi.Sistemi tatimor në Republikën e Shqipërisë ka patur një zhvillim të
vazhdueshëm dhe të qëndrueshëm gjatë gjithë periudhës së zhvillimit të shtetit
shqiptar deri në ditët e sotme. Studimi dhe analizimi i këtij sistemi ka një rëndësi
tepër të madhe, jo vetëm në nivelin doktrinal të tij, por mbi të gjitha në aspektin
praktik të këtij koncepti.Tatimet dhe taksat janë shndërruar në kohët moderne, në një
diskutim mjaft sensitiv për të gjithë shtetet dhe autoritetet vendimmarrëse por jo
vetëm, veçanërisht pas krizës financiare të vitit 2009. Duke vlerësuar rolin dhe vendin
që zënë në të ardhurat e buxhetit të shtetit, tatimet dhe taksat meritojnë vëmendjen e
të gjithë aktorëve që luajnë sipas rregullave të caktuara me ligj, brenda një tregu
ekonomik konkurrues. Në këtë punim jemi munduar të tregojmë përvojën më të vyer
të Bashkimit Europian dhe se si mundet t‟i përqasim dhe implementojmë sa më mirë
në vendin tonë reformat në fushën e tatimeve, konkretisht të tatimit mbi fitimin.
Vendi ynë, veçanërisht këto 20 vitet e fundit, është gjendur përpara pikëpyetjeve të
mëdha dhe një rrugëtimi të pashkelur në këtë fushë e cila për hir të së vërtetës është
në evoluim të vazhdueshëm. Reforma janë ndërmarrë dhe mjaft radikale mes tyre, por
e rëndësishme në këto momente të zhvillimeve në vend, është gjetja e zgjidhjeve
efikase për stabilizimin dhe rritjen e efektshmërisë së tyre. Punimi është një kontribut
origjinal mbi reformimin e sistemit tatimor kombëtar në fushën e tatimit mbi fitimin
duke nënvizuar problemet thelbësore që lidhen me këtë sistem.
 1.2 Objektivi istudimit
Objektivat kryesorë në realizimin e kësaj teme janë:
1. Analizë e situatës aktuale në sistemin tatimor shqiptar në planin ligjor .
2. Studim i peshës që zë tatimi mbi fitimin në totalin e të hyrave publike. Ku jemi
në krahasim me vendet e OECD-së?
3. Identifikim i problemeve në lidhje me legjislacionin dhe tatimin mbi fitimin.
4. Cilat konsiderohen mangësitë në miradministrimin e tatimit mbi fitimin, si dhe
dhënia e sugjerimeve të mundshme nisur nga të dhënat e grumbulluara mes
anketimit.

1.3 Pyetjakërkimore

Për arritjen e objektivave të përcaktuara më lart, kemi ngritur disa pyetje që do të

na ndihmojnë në marrjen e përgjigjeve që kërkojmë. Pyetjet kërkimore të ngritura
janë:
1. Çfarë efektesh ka patur në Shqipëri aplikimi i sistemit proporcional të tatimit mbi
fitimin me norma të ulëta mbi zgjerimin e bazës sëtatueshme?
2. A kanë qenë efektive reformat tatimore kryesore në fushën e tatimit mbi fitimin
gjatë këtyreviteve?
3. Sa arrin të përshtatet në mënyrë automatike sistemi tatimor në fushën e tatimit mbi
fitimin ndaj rritjes ekonomike në vend? Sa të ardhura arrin të gjenerojë sistemi i
tatimit mbi fitimin në varësi të rritjes ekonomike që përjetonvendi?
4. Cilat janë problematikat e tatimit mbi fitimin në Repubikën e Shqipërisë?
5. Cilat janë risitë e tatimit mbi fitimin në Shqipëri?
6. A ka dallime të rëndësishme në legjislacionin fiskal të tatimit mbi fitimin
midis vendeve të Ballkanit Perëndimor?
1.4 Hipotezat estudimit

Në përputhje më objektivat e kërkuara dhe pyetjet kërkimore, janë formuluar edhe

hipotezat që do të na ndihmojnë në realizim e studimit tonë dhe që do të paraqiten të
 trajtuara më në detaje në kapitullin e tretë të këtij punimi.
Hipotezat e formuluara dhe që na kanë ardhur në ndihmë në nxjerrjen e
konkluzioneve janë:
1. H01:Nëse do administrohej më mirë tatimi tatimit mbi fitimin, kjo nuk do rriste në
mënyrë të konsiderueshme të hyrat publike dhe nuk do ndikonte pozitivisht në
zhvillimin ekonomik.
Ha1: Nëse do administrohej më mirë tatimi tatimit mbi fitimin, kjo do rriste në mënyrë
të konsiderueshme të hyrat publike dhe do ndikonte pozitivisht në zhvillimin
ekonomik.
2. H02:Evazioni tatimor nuk ka ndikim të drejtëpërdrejtë nëtatimin mbi fitimin.
Ha2: Evazioni tatimorka ndikim të drejtëpërdrejtë nëtatimin mbi fitimin.
3. H03: Mashtrimi tatimor nuk ka ndikim të drejtëpërdrejtë në shmangjene tatimit mbi
fitimin.
Ha3:Mashtrmi tatimorka ndikim të drejtëpërdrejtë nëshmangjene tatimit mbi fitimin.
4. H04:Konkurrenca e pandershme nuk ka ndikim të drejtëpërdrejtë nëshmangjene
tatimit mbi fitimin.
Ha4:Konkurrenca e pandershme ka ndikim të drejtëpërdrejtë nëshmangjene tatimit
mbi fitimin.

1.5 Metodologjia dhe analiza e tëdhënave

Për realizimin e studimit janë ndjekur disa hapa të përshkruar si më poshtë:

1) Rishikimi i literaturës. Konkretisht janë shqyrtuar tekste të fushës së studimit
të autorëve të ndryshëm ndërkombëtarë dhe artikuj shkencorë teorik dhe
empirik që analizojnë në nivel praktik tatimin mbi fitimin(tatimin mbi korporatat).
2) Përzgjedhja e të dhënave: Për realizimin e studimit është vendosur të ndërtohet
një model ekonometrik, regres linear. Mbi bazën e literaturës së shqyrtuar janë
përcaktuar edhe variablat e pavarur dhe variabli i varur që është marrë në
konsideratë. Si variabël i varur është marrë në konsideratë problematikat e tatimit mbi
fitimin. Si vaiabla të pavarur janë marrë në konsideratë:evazionit fiskal, mashtrimit
tatimor dhe konkurrence e pandershme .
3) Mbledhja e të dhënave. Për realizimin e studimit jam bazuar në pasqyrat
financiare dhe raportet e audituara të publikuara nga faqa zyrtare e Administratës
Tatimore, Ministrisë së Financave, Bankës së Shqipërisë dhe opinione të
personaliteteve të rëndësishme të fushës ekonomike si brenda ashtu edhe jashtë vendit.
4) Analiza e të dhënave. Për përllogaritjen e raporteve të përdorura, ndërtimin e
modelit ekonometrik dhe analizimin e të dhënave janë përdorur programi Excel dhe
EVieës. Për analizën empirike, të dhënat për variablat e përzgjedhura janë analizuar
për periudhën 1990-2020, ku është përdorur metoda e katrorëve më të vegjël (metoda
me efekte fikse) për vlerësimin e parametrave të regresionit të shumëfishtë.

1.6 Kufizimet estudimit

Kufizimi më i madh i studimit lidhet me faktin se mungon një bazë ligjore dhe
materiale në lidhje me tatimin mbi fitimin në Shqipëri, për faktin se tatimi mbi fitimi
nuk rregullohet me anë të një ligji të veçantë .

1.7 Organizimi istudimit

Tema është e organizuar në pesë kapituj. Në kapitullin e parë tregohet për temën në
përgjithësi, objektivat e temës, pyetjet kërkimore, hipotezat e ngritura, metodën e
përdorur, burimet e të dhënave. Kapitulli i dytë i dedikohet tërësisht literaturës
vendase, që kanë kontribuar me anë të studimeve të ndryshme, nëidentifikimin e
rëndësisë së sistemit tatimor dhe zhvillimit historik në kontekstin e tatimit mbi
fitimin.Në kapitullin e tretë flitet për rregullimin e tatimit mbi fitimin në Bashkimin
Europian dhe krahasimin me vendet e Ballkanit Perëndimor. Në kapitullin e katërt
është trajtuar tatimi mbi fitimin në Republikën e Shqipërisë dhe problemet e hasura si
dhe ndryshime e pësuara gjatë vitit të fundit.Në kapitullin e pestë janë përmbledhur
konkluzionet e arritura dhe rekomandimet në lidhje me tatimi mbi fitimin .
KAPITULLI II: RISHIKIMI I LITERATURËS

Sistemi tatimor në Republikën e Shqipërisë ka patur një zhvillim të vazhdueshëm dhe të

qëndrueshëm gjatë gjithë periudhës së zhvillimit të shtetit shqiptar deri në ditët e sotme.
Studimi dhe analizimi i këtij sistemi ka një rëndësi tepër të madhe, jo vetëm në nivelin
doktrinal të tij, por mbi të gjitha në aspektin praktik të këtij konceptit. Sistemi tatimor 1
përbëhet nga një paketë ligjesh tatimore, marrëveshjet tatimore me vendet e tjera,
udhëzimet, rregulloret, metodat për vendosjen, ndryshimin dhe heqjen e tatimeve,
kushtet për të siguruar pagimin e tyre, si dhe format e metodat e kontrollit të tatimeve
dhe imponimin e përgjegjësisë për shkeljen e legjislacionit tatimor. Ai përfshin të gjithë
infrastrukturën institucionale që ndërtohet për të siguruar grumbullimin e tatimeve dhe
taksave, si dhe aplikimin e kërkesave të ligjeve përkatëse. Ngritja e një sistemi të
përshtatshëm e modern tatimor, ka një rëndësi shumë të madhe. Sistemi tatimor duhet të
bazohet në disa parime, në mënyrë që të arrihen qëllimet e politikës fiskale të ndjekur
nga një shtet. Me formulimin e parimeve tatimore janë marrë autorë të ndryshëm. Autori
më i hershëm dhe i rëndësishëm, parimet e të cilit janë të zbatueshme edhe sot janë
parimet tatimore të Adam Smithi-it të formuluara në gjysmën e dytë të shekullit XVIII.
Adam Smith2 ka formuluar katër parime tatimore të njohura në literaturën e financave
publike si "Parimet Tatimore të Smith-it". Parimet tatimore i referohen aspekteve
administrative të një tatimi. Ato lidhen me normën e tatimit, shumën, mënyrën dhe
mbledhjen e tatimit. Duhet të theksohet se parimet i referohen cilësisë së një tatimi dhe
jo për sistemin tatimor nëtërësi.3 Në fillim ne do të ndalemi në përkufizimin dhe
sqarimin e koncepteve kryesore të sistemit tatimor në Republikën e Shqipërisë 4 dhe më
pas do të kalojmë në një analizë të detajuar, të vendosur në kohë, të zhvillimit të këtij
sistemi në vendin tonë.5 Një rëndësi të vecantë ka periudha1990- 2014, periudhë gjatë
së cilës legjislacioni shqiptar është përshtatur në pjesën dërrmuese të tij me ato që quhen
acquis communautaire.6

2.1 Zhvillimi i sistemit tatimor në vitet 1990-20197

1
Neni 2 “Sistemi tatimor” i Ligjit Nr. 8560, Dt. 22.12.1999, “ Për Procedurat Tatimore në RSh”
2
Smith,A., (1999). “The Wealth of Nationas,” Penguin Group.
3
Astable, Charles F., (1917), ”Public Finance”, chapter VII, “The canons of taxation”, london:
macmillanand co., limited, 3rd edition
4
Shkoza H. Financat e Shqipnis(1839-1934), Tiranë 1935.. Fq. 214
5
Akademia e Shkencave e Republikës Popullore të Shqipërisë, Historia e Shqipërisë, Tiranë 1965. Fq. 338
6
Acquis communautaire është tërësia e të drejtave dhe e detyrimeve të përbashkëta që i bashkon të gjitha
ShtetetAnëtare në Bashkimin Evropian. Acquis communautaire ndryshohet vazhdimisht
7
Selenica T., Shqipria më 1927, Tirana” 1928, f. XXXX-XLI-XLIV.
Në Shqipëri, aktet e para ligjore për vendosjen e sistemit tatimor fillesën e tyre e kanë në
vitin 1991, periudhë që përkon me hartimin e legjislacionit tatimor në vend, i cili u
konkretizua me shpalljen e tij në janar të vitit 1992, dhe më pas me nxjerrjen e ligjit “Për
tatimin mbi të ardhurat” më 14 korrik 1992. Parlamenti, në janar 1992, miratoi një
paketë ligjore tatimore, e cila krijoi bazën e nevojshme ligjore në fushën e tatimeve dhe
taksave. Ajo krijoi një instrument të ri fiskal të domosdoshëm, i cili ofronte mundësi për
sigurimin e të hyrave publike dhe ndaljen e krizës që po përjetonte vendi. Legjislacioni
tatimor, i cili filloi të zbatohej në vitin 1992, mund të konsiderohet si themeli i sistemit
tatimor modern8. Sistemi i ri tatimor u hartua duke u mbështetur në aplikimin e tatimeve
me mënyrë direkte dhe indirekte.
a) tatime direkte (tatimi mbi fitimin, tatimi mbi biznesin e vogël dhe taksat)
b) tatime indirekte (tatimi mbi qarkullimin (zëvendësuar nga TVSH), akciza dhe taksat
doganore).
Vitet e fundit, deri në vitin 2012 politika fiskale e mbledhjes së të ardhurave të buxhetit
është mbështetur mbi nivelet e administrimit në:
-nivel qendror, me dy agjensitë kryesore që janë: administrata tatimore qendrore dhe
administrata doganore dhe;
-nivel lokal, me krijimin e administratave tatimore vendore.
Synimi i politikës është në paraqitjen e një autoriteti fiskal, i cili për arritjen e sfidave
kombëtare dhe ndërkombëtare, beson se përmbushja e obligimeve të tatimpaguesve
mund të arrihet vullnetarisht nga ta, si dhe me rritjen e rolit të administratës, si
bashkëpunëtorja më e ngushtë e tyre. 9
Gjatë kësaj periudhe një rëndësi të veçantë ka patur reformimi dhe transformimi i
sistemit të ekonomisë së centralizuar dhe kthimin e saj në ekonomi tregu, ku dominon
prona private. Ky transformim 10 u krye duke u mbështetur në përvojën e vendeve të
Evropës Qendrore dhe Lindore.
Situata ekonomike dhe financiare e Shqipërisë në këtë periudhë karakterizohet nga:
1. krizë e thellë ekonomike dhe financiare,
2. mungesë e kuadrit ligjor për ekonominë e tregut,
3. shkalla e kufizuar e njohjes së ekonomisë së tregut,
4. mungesë e të drejtës për zotërimin e pronës,
8
Koli R., Hilmia S., Shkenca mbi Financat dhe e Drejta Financiare. Botim për studentët e Fakultetit të
Drejtësisë, Tiranë 1996. Fq. 18.
9
Meta B., Politika tatimore e shtetit shqiptar ( 1925-1939), Monografi, botim i Akademisë së Shkencave,
Tiranë1999, fq. 65-84.
10
Për më shumë shih studimet Fiskale, botuar në faqen zyrtare të Al-tax. www.al-tax.org.
5. psikologjia "e kultivuar" se Shqipëria ishte i vetmi vend pa tatime dhe taksa,
6. mungesë e legjislacionit tatimor dhe kulturës fiskale.
Në këtë periudhë u hartuan dhe u miratuan një sërë ligjesh të ndryshme për reformimin
e sistemit financiar, ku ndër të tjera mund të përmendim ligjin për tatimin mbi vlerën e
shtuar, ligjin për letrat me vlerë, ligjin për veprimtarinë e sigurimeve dhe risigurimeve,
ligjin për tatimin mbi të ardhurat, ligjin për procedurat tatimore në Republikën e
Shqipërisë, etj.11
Këto ligje, së bashku me direktivat dhe rekomandimet e Bashkimit Europian, qëndrojnë
në themel të legjislacionit aktual mbi sistemin tatimor në Republikën e Shqipërisë.12

2.2 Kuptimi i Sistemit Tatimor dhe Rëndësia e tij.

Ndër mijëra përkufizime të mundshme, në thelb sistemi tatimor ka të bëjë me
tërësinë e paketave ligjore, udhëzimeve, marrëveshjeve tatimore me vendet e tjera,
nivelet dhe llojet e tatimeve, procedurat e vlerësimit, mbledhjes dhe kontrollit
tatimor për sigurimin e të hyrave publike, te cilat aplikohen në një vend.
Konsiderohet sistem pasi të gjitha tatimet janë të ndërvarura me efektetet e tyre mbi
kontribuuesin dhe mbi ekonominë nacionale në tërësi. Dy janë shtyllat kryesore në
të cilat në përgjithësi sistemi mbështetet:
a) Elementi ekonomik i cili konsiston me të hyrat që jep cdo tatim në arkën e shtetit.
b) Elementi aplikativ ka të bëjë me zbatimin e organizimit funksional të organeve
tatimore.
Kuptimi dhe interpretimi i qëllimit të tatimeve lidhet ngushtë me studimin e rolit të
shtetit, pasi me zgjerimin e rolit të këtij te fundit, shtohen edhe nevojat për mjete
monetare. Janë këto mjete monetare me te cilat shteti plotëson nevojat publike dhe
qe ne vetvete përbejnë te hyrat publike. Përshkak te shumllojshmerise se tyre, sipas
disa kritereve me kryesore, te hyrat publike mund ti klasifikojmë ne:
Te rregullta, kur mblidhen rregullisht çdo vit dhe te jashtëzakonshme ku mbledhja e
tyre ka karakter te rastit. Origjinale, te cilat shteti i merr nga veprimtaria ekonomike
e tij dhe derivateve ku shteti i merr ne mënyrë te detyrueshme nga pasuria dhe
veprimtaria ekonomike private.
Fiskale ku shtetit i lind e drejta ti mbledh ato ne baze te sovranitetit te vet dhe jo
fiskale, te cilat nuk bazohen ne sovranitetin e shtetit.
Ne para ku vjelja e tyre behet ne formën monetare qe përben dhe formën me te
11
Shih supra., Shkoza H. Financat e Shqipnis(1839-1934), Tiranë 1935. F 220
12
I rregulluar sipas Ligjit Nr.8560 Dt. 22.12.1999 “Për Procedurat Tatimore në RSh”.
 përhapur te te hyrave publike dhe ne natyre qe përben formën me pak te
aplikueshme.
Grafiku Nr.113

Ministria e Financa
Ministria e Brendshme

Drejtoria e Përgjithshme e Bashkitë

Tatimeve

Zyrat tatimore të
Degët e Tatimeve ne Pushtetit Vendor
Rrethe

Komisioni i Apelimit
të tatimeve
Nëntë Sektorët e Degës
Tatimore të Rrethit

Dy janë politikat bazë nëpërmjet koordinimit të të cilave një qeveri drejton zhvillimin
ekonomik të një vendi :
- Politika Fiskale
- Politika Monetare
Politika fiskale e një vendi në funksion të sistemit tatimor, është një komponent i
rëndësishëm i politikave të zhvillimit ekonomik. Deri më sot nuk ekziston asnjë sistem
tatimor apo politikë fiskale ’’recetë’’ për të gjitha vendet edhe sikur këto vende të kenë
të njëjtin nivel zhvillimi. Secili vend, në varësi të strukturës ekonomike, të objektivave
që kërkon të arrijë, të nivelit të administrimit etj, ka zgjedhur një sistem tatimor të
caktuar. Kjo është e vërtetë si për vendet e zhvilluara, ashtu edhe për vendet në zhvillim.
Në kuadër të qëllimeve dhe rolit ekonomik të tatimeve e politikave fiskale, në mënyrë të
përmbledhur po shprehim se politika fiskale ndikon :
a) Mbi prodhimin dhe të ardhurën kombëtare.Mënyra e të tatuarit që zbatohet, tarifat e
tatimit që përdoren dhe procedurat që ndiqen për arkëtimin e tatimeve, sipas rastit dhe
në pajtim me politikën ekonomike-financiare e social-juridike që ndjek qeveria,
13
Ne funksion te elementit aplikativ te sistemeit tatimor, me poshte po paraqesim grafikisht Autoritet qe
jane pergjegjese per Planifikimin dhe Administrimin e Tatim-Taksave ne Republiken e Shqiperise.
ndikojnë jo pak në shtimin e prodhimit dhe të ardhurave kombëtare ose edhe në uljen e
tyre. Kështu aplikimi i një tatimi me tarifa të larta nëfushën e bujqësisë apo edhe në disa
sektor të industrisë së tregtisë, patjetër qe do ketë ndikimet e veta në kufizimin apo
frenimin e prodhimit në këto degë e për rrjedhojë edhe në të ardhurën kombëtare që
krijohet këtu.
b) Në nivelin e punësimit. Ky ndikim arrihet kryesisht nëpërmjet këtyre rrugëve: Së
pari, duke përsosur mënyrën e të tatuarit si dhe duke akorduar lehtësira dhe favore të
drejtpërdrejta tatimore (ulje të tarifave) subjekteve që angazhojnë hapjen e vendeve të
reja të punës. Së dyti, nëpërmjet investimeve publike dhe ndërtimeve të reja duke hapur
fronte të reja për punësim. Së treti, duke stimuluar apo frenuar individ të ndryshëm në
zgjedhjen e tyre për tu punësuar ose jo.
c) Në rishpërndarjen e produktit shoqëror dhe të të ardhurave kombëtare. Në këtë
proces ndikimi i instrumenteve dhe mekanizmave të sistemit tatimor( tarifave
proporcionale, progresive , të drejtpërdrejta), është aq i madh sa mund të themi se janë
pikërisht këto instrumente që realizojnë rishpërndarjen e të ardhurave kombëtare midis
degëve të ekonomisë së vendit ( midis industrisë apo bujqësisë), midis ndarjeve
territoriale/administrative, midis grupeve të ndryshme shoqërore, madje edhe midis
individëve të ndryshëm në varësi të pozitës shoqërore që ata kanë ( me më pak të
ardhura ose me më shumë të ardhura, me shumë pjesëtar në familje ose me më pak).
d) Në nivelin e Eksport-Importit. Tatimet në përgjithësi dhe tatimet doganore në veçanti,
me tarifat dhe përqindjet e tyre përbëjnë faktorë me rëndësi që ndikojnë nga njëra anë në
rritjen dhe shtimin e vëllimit të eksportit dhe nga ana tjetër, në kufizimin dhe
përmirësimin e importit. Një gjë e tillë ka ndikime të drejtpërdrejta pike së pari në
zbutjen e deficitit të tregtisë së jashtme dhe pastaj në balancimin dhe krijimin e saldove
aktive me bilancin tregtisë së jashtme.
e) Në nivelin e kursimeve.Sikurse dihet, kursimet e të gjitha natyrave përbëjnë një burim
të brendshëm financiar me shumë rëndësi për përballimin e nevojave që i lindin shtetit,
bizneseve e individëve të ndryshëm gjatë veprimtarive të tyre financiare. Madhësia dhe
qëndrueshmëria e depozitave të kursimit dhe formave të tjera të kursimit varet shumë
edhe nga politikafiskale që zbatohet mbi to. Norma e tarifa të larta tatimore mbi
depozitat, bën që niveli i tyre të ulet ndjeshëm, ashtu si kundër do jetë efekti tarifave
tatimore të ulta.
e) Në nivelin e inflacionit.Tatimet, sidomos tatimet e tërthorta kanë ndikimin e tyre në
nivelin e përgjithshëm të çmimeve. Si rregull tarifa të larta dhe tatime të tjera të tërthorta
do të thotë nivele të larta të çmimeve në treg, sepse gjithkush kërkon të sigurojë fitimet e
veta. Një politikë e pa studiuar mirë në fushën tatimore, pra tatime me tarifa të larta, do
të shoqërohet me ngritje të çmimeve të lëndëve të para dhe do ketë efektin e saj në
rritjen e shkallës së inflacionit, gjë që do të ketë rrjedhojat e saj mbi fuqinë blerëse të
popullatës dhe nivelin jetësor të saj.
Politika fiskale në funksion të sistemit tatimor të një vendi duhet që mbi të gjitha :
- Të garantojë ruajtjen e stabilitetit makroekonomik (GDP, inflacion, zbutjen e varfërisë
dhe papunësisë).
- Të konsolidojë të ardhurat fiskale në funksion të realizimit të shpenzimeve në
përputhje me prioritetet strategjike të zhvillimit të vendit
- Të kontribuojë në reduktimin e mëtejshëm të evazionit fiskal dhe kontrabandës, duke
zgjeruar bazën e tatueshme dhe eliminuar përjashtimet nga rregullat e përgjithshme.
- Të krijojë një klimë të favorshme për një zhvillim të qëndrueshëm të biznesit
vendas dhe të huaj.
Këto dhe probleme të tjera të kësaj natyre, të para nga këndvështrimi i politikave fiskale,
përbëjnë çështje kardinale për mbarëvajtjen në tërësi të jetës ekonomike të vendit si dhe
në zgjidhjen e mjaft problemeve të aspektit social kudo në botë.

2.3 Koncepti i taksave dhe tatimeve në legjislacionin shqiptar

Me tatim do të kuptojmë çdo pagesë të detyrueshme me ligj, që bëjnë në favor të
buxhetit të shtetit, personat fizik apo juridik të një vendi, në bazë të të ardhurave ose të
pasurisë që ata kanë, me qëllim krijimin e mjeteve të nevojshme për financimin e
shpenzimeve publike. Ndërkohë, me taksë, do të kuptojmë një pagesë të detyrueshme në
favor te buxhetit të shtetit ose të buxhetit të organeve të qeverisjes vendore, e vendosur
me ligj dhe që paguhet nga çdo person, i cili ushtron një të drejtë publike apo përfiton
një shërbim publik në territorin e Republikës së Shqipërisë.
Tatimet dhe taksat përbëjnë burimin kryesor të të ardhurave në buxhetin e shtetit apo në
buxhetin e organeve të qeverisjes vendore dhe qëndrojnë në thelb të të gjithë sistemit
tatimor shqiptar. Në shumicën e rasteve termat “tatim” dhe “taksë” përdoren me të
njëjtin kuptim, megjithatë tatimet paguhen më tepër në bazë të të ardhurave ose fitimeve
që realizohen dhe mallrave që konsumohen, kurse taksat paguhen për shërbimet e
ndryshme që autoritetet shtetërore u bëjnë qytetarëve të tyre. Sistemi tatimor në
Republikën e Shqipërisë përbëhet nga një paketë ligjesh, rregulloresh, udhëzimesh si
dhe marrveshjesh tatimore në lidhje me taksat dhe tatimet, për mënyrën dhe proçedurat e
vendosjes së këtyre taksave dhe tatimeve, nivelin e tyre, ndryshimin dhe heqjen e
tatimeve, proçedurat e vlerësimit dhe mbledhjes së detyrimeve tatimore, si dhe format
dhe metodat e kontrollit tatimor. Sipas legjislacionit shqiptar: “Tatim” është pagesa e
detyrueshme dhe e pakthyeshme në Buxhetin e Shtetit apo në buxhetin e organeve të
qeverisjes vendore, e vendosur me ligj dhe që nuk bëhet në shkëmbim të mallrave dhe
shërbimeve të caktuara.14
Me fjalë të tjera tatimet janë pagesa të detyrueshme që shteti u ngarkon kontribuesve të
ndryshëm, të cilat përdoren për të mbuluar shpenzimet publike me karakter të
përgjthshëm, në mënyrë që shteti të përmbushë funksionet e veta. Tatimet nuk burojnë
drejtpërdrejt nga prona e shtetit ose nga të drejtat pasurore mbi të, por ato derivojnë nga
pasuria dhe forca ekonomike e personave privatë.
Dy karakteristika bazë të tatimeve15 janë:
• Pagesave tatimore u mungon kushti i kthimit dhe i kompensimit të drejpërdrejtë. Kjo
do të thotë se në rastin e tatimeve nuk aplikohet parimi një për një siç ndodh me pagesat
e tjera (p.sh taksat)
• Tatimet si rregull janë të hyra pa paracaktim. Në rastet më të përgjithshme,
destinacioni i përdorimit të tatimeve nuk përcaktohet.
Tatimet si instrumenti kryesor dhe më i rëndësishëm i mbledhjes së të hyrave publike
paraqiten në një shumëllojshmëri formash. Në legjislacionin shqiptar, duke patur
parasysh momentin e krijimit të të ardhurave dhe momentin e shpenzimit të këtyre të
ardhurave, tatimet ndahen në të drejtpërdrejta dhe të tërthorta. Kështu, sipas këtij kriteri
tatimet që paguhen në momentin e krijimit të të ardhurave përfaqësojnë grupin e
tatimeve të drejtpërdrejta kurse ato që realizohen në momentin e shpenzimit të të
ardhurave të siguruara, përfshihen në grupin e tatimeve të tërthorta.
Taksë” është pagesa e detyrueshme dhe e pakthyeshme në Buxhetin e Shtetit apo në
buxhetin e organeve të qeverisjes vendore, e vendosur me ligj dhe që paguhet nga çdo
person, që ushtron një të drejtë publike apo përfiton një shërbim publik në territorin e
Republikës së Shqipërisë 16.
Pra, taksat paraqesin një kompensim për shërbimet publike speciale që kryhen nga shteti
në favor të personave të ndryshëm. Këto shërbime lidhen me një apo disa dobi të
drejpërdrejta të shtetasve. Disa karakteristika të veçanta të taksave janë si më poshtë:
• Taksat janë kryesisht burim i të hyrave monetare të organeve lokale të shtetit, të

14
Ligji nr. 9920 datë 19.05.2008, Për Proçedurat Tatimore në Republikën e Shqipërisë, Neni 5, paragrafi ë.
15
James S., Taxation: Critical Perspectives on the Ëorld Economy, Volume 1, 2002. Fq. 100
16
Ligji nr. 9920 datë 19.05.2008 Për Proçedurat Tatimore në Republikën e Shqipërisë, Neni 5, paragrafi f
bashkive, komunave, etj.
• Shërbimet publike për të cilat paguhet taksa kanë të pranishëm edhe elementin e
vullentarisë gjë e cila në asnjë rast nuk ndodh me tatimet.
• Nga pikëpmja financiare roli i taksave është shumë më pak i ndjeshëm se sa i tatimeve.
Kështu dhe roli dhe rëndësia e taksave për përballimin e shpenzimeve për shërbimet
është i ndjeshëm në buxhetin lokal e më pak i ndjeshëm në atë kombëtar.
Tatimet indirekte quhen ato që përfshihen në madhësinë e çmimit të produkteve, të
mallrave e të shërbimeve të ndryshme, dhe paguhen si pjesë e këtyre çmimeve nga
konsumatorët dhe derdhen në buxhetin e shtetit nga ata persona që janë shitës të
produkteve, mallrave e sherbimeve. Tatimet indirekte godasin konsumin dhe
shpenzimet, e ndërsa barra fiskale e tyre delegohet te konsumatori final. Në tatimet
indirekte përmëndim: tatimi mbi vlerën e shtuar, taksën doganore, akciza, etj. Tatimet
dhe taksat në çdo vend grupohen në kombëtare (qëndrore) dhe lokale, duke u
nisur nga autoritet që i vendosin dhe i arkëtojnë.

2.3.1 Elementët dhe karakteristikat e tatimit

Në termat objektive të tatimit bëjnë pjesë:17
fuqia,
burimi,
objekti.
Në këtë kuptim, së pari, fuqia tatimore është aftësia ekonomike prej të cilës buron shuma
e tatimit. Teoricienë të ndryshëm shprehen se fuqia tatimore nuk varet nga zotërimi i
numrit të njësive ekonomike, por nga të ardhurat e tyre. Së dyti, burimi tatimor përbëhet
nga disa pjesë të pasurisë, të ardhurat nga puna, toka, prona, renta, etj, në të cilat bazohet
dhe sipas të cilave formohet fuqia tatimore e njësive ekonomike. Së treti, objekt tatimor
quajmë secilën gjëndje ekonomike faktike që i jep ligjëvënsit arsye të vendos ndonjë
formë tatimore9. Pasuria, të hyrat apo të ardhurat e ndryshme krijojnë arsye dhe
shërbejnë për vendosjen e tatimeve direkte. Përdorimi dhe shpenzimi i pasurisë, të
hyrave dhe të ardhurave shërbejnë si arsye për tatime indirekte. Objekt tatimor janë
gjithashtu edhe disa akte juridike dhe transaksione financiare si trashëgimi i pronës,
dhuratat, huadhënia, etj. Ideali i politikës tatimore është përputhja e burimit tatimor dhe
objektit tatimor. Objekti tatimor, përkatësisht burimi tatimor, shërben si bazë për

17
Mateli A. Sistemi Tatimor në Shqipëri, Tiranë. Fq.13
përcaktimin e madhësisë së tatimit. Në termat me natyrë subjektive bëjnë pjesë18:
Administrata tatimore,
tatimpaguesi,
paguesi i tatimeve.
Administrata tatimore përbëhet nga administrata tatimore qëndrore dhe lokale e cila
merret me mbledhjen e tatimeve dhe taksave. Tatimpagues është çdo person apo individ,
i cili detyrohet me ligj të paguajë tatime, taksa ose kontribute të sigurimeve shoqërore
dhe shëndetësore. Pagues i tatimeve është çdo person apo individ që realizon të ardhura,
të cilat përbëjnë objekt tatimi mbi të cilin zbatohen tarifa të ndryshme taksimi dhe
përcaktohet masa e tatimit, që paguhet me ligj nga përfituesi të ardhurave.
Për të kuptuar përmbajtjen e tatimeve, rolin dhe rëndësinë e tyre në zhvillimin ekonomik
të vendit duhet të njohim përbërjen e elementëve kryesorë të çdo tatimi.
- Elementët kryesorë të çdo tatimi janë:19
a) SubjektI
b) Objekti
c) Njësia
d) Tarifa
e) Vlera e tatueshme
f) Kësti i tatimit
g) Shuma e tatimit
Disa nga karakteristikat e tatimit janë:20
Tatimet janë të hyra derivative të operatorit publik.
Instrumenta financiar që përdoren për mbledhjen e të ardhurave.
Të hyra të detyrueshme që mblidhen me ligj.
 Pagesë sipas fuqisë ekonomike.
Derdhje në buxhetin e shtetit.
Përdorim për financimin e shpenzimeve publike.
Përfitimi indirekt për tatimin e pagur.

2.3.2 Klasifikimi i tatimeve

Tatimet dhe taksat në Shqipëri janë grupuar në tre kategori kryesore (a) tatimet indirekte

18
Working Paper by Mitu N., and Duda A., Tax Legal Relacionship. Public Finances, Universitaria
Publishing House, Craiova, 14/ 2012. Fq. 102. www.financejournal.com
19
Ligji nr.9920 date 19.05.2008 Për Proçedurat tatimore në Republikën e Shqipërisë, Neni 8.
20
Shih : Lim J., General Principle of taxation. Ëorking Paper Published in http://www.academia.edu
(TVSH, akcizë, lojra fati dhe taksa te tjera indirekte), tatimet direkte (tatimi mbi fitimin,
tatimi mbi të ardhurat personale, tatimi mbi kapitalin e tatime të tjera në burim); (b)
taksat lokale dhe tarifat, dhe (c) kontributet e sigurimeve shoqërore e shëndetësore.
Tatimet, taksat dhe tarifat tatimore, administrohen nga Administrata Tatimore Qendrore,
Drejtoritë e taksave Vendore të njësive vendore dhe nga Administrata Doganore.21
Në mënyrë të detajuar sipas kategorive më lart, në sistemin tatimor përfshihen këto
tatime,
taksa dhe tarifa tatimore:
A. Tatime Indirekte
1. TVSH;
2. Akcizë (nga viti 2012 administrohet nga Doganat);
3. Tatimi mbi lojërat e fatit;
B. Tatimet Direkte
3. Tatimi mbi fitimin;
4. Tatimi mbi të ardhurat personale dhe ai në burim;
5. Taksat kombëtare;
6. Taksa të tjera të përcaktuara me ligje të vecanta, dhe
7. Taksat doganore.
C. Sigurimet shoqërore dhe shëndetësore, sipas përcaktimit të ligjit për sigurimet
D. Taksat Vendore dhe tarifat e shërbimeve, që përfshijnë:
8. Tatimi i thjeshtuar mbi biznesin e vogël
9. Tatimi mbi pasurinë e paluajtshme (përbëhet nga taksën mbi ndërtesat, taksën mbi
tokën bujqësore, taksën mbi truallin);
10. Taksat e fjetjes në hotel;
11. Taksa e ndikimit në infrastrukturë nga ndërtimet e reja;
12. Tatimi mbi kalimin e të drejtës së transferimit të pasurisë së paluajtshme;
13. Taksa vjetore e regjistrimit të automjeteve;
14. Taksë për tabelën (reklamat);
15. Taksa të përkohshme;
16. Tarifë regjistrimi për aktivitete dhe shërbime;
17. Tarifë për infrastrukturën e edukimit;
18. Tarifë për parkim automjetesh;
19. Tarifë shërbimesh

21
www.al-tax.org
 2.4 Organizimi i administratës tatimore
Shqipëria si kandidate potenciale për anëtarësim në BE, në bazë të Strategjisë
Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim (e përditësuar në vitin 2008), si dhe një seri
ligjesh të miratuara nga Kuvendi i Shqipërisë në lidhje me menaxhimin e treguesve
fiskalë, si elementë të buxhetit i kanë dhënë trajtën e duhur edhe modelit të
administrimit të tatimeve dhe taksave. 22 Politikat e mbledhjes së të ardhurave të buxhetit
janë mbështetur mbi nivelet e administrimit në:
- nivel qendror me dy agjensitë kryesore që janë: administrata tatimore qendrore dhe
administrata doganore dhe;
- nivel lokal me rrjetin e administratave tatimore vendore.
Administrata Tatimore është institucion qendror, në varësi të Ministrit të Financave.
Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve është autoriteti tatimor qendror i vetëm në
Republikën e Shqipërisë, që zbaton dhe administron tatimet kombëtare, pagesat publike
dhe mbledhjen e kontributeve. Drejtoria Rajonale Tatimore, varet nga Zv. Drejtori i
Përgjithshëm Territorial dhe drejtohet nga Drejtori i Drejtorisë Rajonale.
Administrata Tatimore është e ngarkuar me ligj dhe e detyruar që, të monitorojë, të
vlerësojë dhe të ndëshkojë, çdo sjellje të çdo tatimpaguesi, që nuk zbaton, keqzbaton me
dashje apo jo, përmbushjen e detyrimeve ligjore.Administrata Tatimore është
mbështetëse për qeverinë, në hartimin e politikave tatimore, paraprirë nga një proces
informimi periodik. Misioni i Administratës Tatimore është mbledhja e të ardhurave
tatimore përmes procedurave të thjeshta dhe me kosto minimale, duke zbatuar
njëtrajtësisht legjislacionin tatimor, për financimin e buxhetit të shtetit shqiptar.Për
arritjen e këtyre qëllimeve, Administrata Tatimore i asiston tatimpaguesit me shërbime
të cilësisë së lartë, në mënyrë që ata t’i përmbushin vetë detyrimet e tyre tatimore sipas
legjislacionit në fuqi.
Administrata Tatimore Qëndrore bazuar në Ligjin nr.9920 datë 19.05.2008 “Për
Proçedurat Tatimore në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar, përbëhet nga:
 Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve
 14 Drejtoritë Rajonale Tatimore
Varësia e secilës njësi administrate tatimore vendore është nga kryetari përkatës i njësisë
së pushtetit vendor (Bashki apo Komunë), sipas ndarjes administrative.ATQ ka në
përbërje të strukturave të saj:23
22
www.tatime.gov.al.
23
https://www.tatime.gov.al/c/8/42/50/struktura-organizative
- Drejtorinë e Përgjithshme të Tatimeve, në të cilën përfshihet Drejtoria e Apelimeve
Tatimore dhe Avokati i Tatimpaguesve.
- 14 Drejtoritë Rajonale, në të cilat përfshihen 13 rrethe administrative që përbëjnë
kryeqendrat e qarqeve ku bëjnë pjesë (përveç DRT Mëdhenj që ka juridikison
kombëtar), si dhe;
- 23 agjensi tatimore shërbimesh në qytetet e tjera të vendit, si qendra të rretheve.
14 DRT janë ndarë në dy zona tatimore administrative, që drejtohen secila nga një
zëvendës drejtor i përgjithshëm, sipas kufijve të territoreve administrative (përveç
DTMëdhenj që ka karakter kombëtar).
Dy zonat janë
- Zona A.,( DT Mëdhenj, DRT Tiranë, DRT Durrës, DRT Shkodër, DRT Lezhë, DRT
Dibër, DRT Kukës )
- Zona B.,( DRT Elbasan, DRT Korçë, DRT Berat, DRT Gjirokastër, DRT Vlorë, DRT
Fier, DRT Sarandë )
Administrata Tatimore Vendore është e përbërë nga një rrjet administratash tatimore,
si pjesë të organizimit të pushtetit të vendor. Organizimi i ATV-së përfshin: Drejtorinë e
Përgjithshme të Taksave dhe Tarifave të Bashkisë Tiranë, Drejtoritë e Taksave Vendore
për Bashkitë kryesore dhe Seksione të të Ardhurave nga Taksat në Bashkitë e vogla.
ATV është një komponent shumë i rëndësishëm i strukturës së Bashkive, si institucioni
nëpërmjet të cilit komuniteti i biznesit i njësisë administrative ku ka juridiksionin
struktura e taksave vendore së bashku me drejtuesit e pushtetit vendor, që ky i fundit ka
zgjedhur në menaxhimin e njësisë administrative bashkëpunojnë në mënyrë reciproke,
për një sërë shërbimesh publike për të cilat qyteti ka shume nevojë. Në këtë administratë
kryhen pagesat e detyrimeve vendore për komunitetin e biznesit që operon në njësinë
administrative.24 Kjo administratë është struktura përgjegjëse për vjeljen e taksave dhe
tarifave vendore të përcaktuara në ligjet dhe vendimet e Këshillit Bashkiak. Gjithashtu
kjo administratë ndjek marrëdhëniet me Agjentët Tatimorë për taksat dhe tarifat vendore
ose për çdonjerën nga bashkitë kryesore mund të shikohet duke kërkuar në Internet me
fjalët Bashkia (emri bashkisë). p.sh. bashkia Tirane.

24
https://altax.al/al/biblioteka/statistika
 KAPITULLI III:
KRAHASIMI ME VENDET E RAJONIT DHE VENDET E BE-SË

3.1 Tatimet dhe Sistemi tatimor ne bashkimin evropian

3.1.1 Rendi Tatimor Europian
Rruga e gjatë dhe e vështirë e proçesit të ndërtimit europian dallohet specifikisht për
vështirësinë e saj në fushën e fiskalitetit.
Çështja thelbësore është: ekziston realisht, në nivel europian, një sistem i
normave tatimore që mund të përkufizohet rend tatimor?
Një rend tatimor europian do të prezumonte në fakt një tërësi organike të
tatimeve europiane, të mbivendosura mbi ato të Shteteve Anëtare dhe që derivojnë nga
ushtrimi i një kompetence fiskale të Bashkimit Europian.
Në fakt, në referim të dispozitave në fuqi të Traktatit themelues të Bashkimit
Europian rezulton se nuk ekziston një fiskalitet europian derivues nga një rend i kësaj
natyre. Pavarësisht kësaj pohohet se koncepti i fiskalitetit komunitar i korrespondon një
sistem rregullash europiane me natyrë fiskale që kanë ndikim në strukturën dhe
evolucionin e fiskaliteteve kombëtare të Shteteve Anëtare dhe plotësimin e objektivave
të ndërtimit europian.
Reduktimi i rolit të Komunitetit në fushën e politikës fiskale shpjegohet me
faktin se pushteti tatimor përfaqëson një element thelbësor të sovranitetit të Shteteve.
Origjina e politikës fiskale komunitare lind me Traktatin e Romes që në fillim paraqitet
si një politikë negative, funksionalisht e para rregulluar për të parandaluar masat që
mund të pengojnë katër liritë themelore të qarkullimit në brëndësi të Komunitetit25.
Në Traktatin themelues të Bashkimit Europian mund të flitet për të drejtë
tatimore duke ju referuar atyre normave që i imponojnë Shteteve Anëtare një disiplinë të
parimit të përgjithshëm të pushtetit të tyre normativ tatimor26.
Këto norma përcaktojnë përkundrejt Shteteve Anëtare limitet me qëllim për të
ndjekur një politikë fiskale të përbashkët, pra, vendosin një sërë parimesh në
legjislacionet kombëtare duke qenë elementë të strukturës të rendeve tatimore
kombëtare.
Analiza në detaj i normave tatimore të Traktatit të Bashkimit Europian evidenton
25
Shprehja politika fiskale negative justifikohet nga karakteri në mënyrë mbizotëruse të ndalimit të
sjelljeve kombëtare të ndjeshëm për të turbulluar vendosjen e faktorëve midis Shteteve Anëtare ose për të
diskriminuar të mirat dhe shërbimet e prodhuara në Shtete të tjera Anëtare (F. ROCCATAGLIATA, Diritto
Tributario Comunitario, in Corso di Diritto Tributario Internazionale, Milano 1999, p. 658-659).
26
Nenet 90-93 i Traktatit të BE.
limitet negative dhe sjelljen positive të ndërhyrjes së Komunitetit 27. Konkretisht, neni 90
sanksionon ndalimin e diskriminimit28, ndërsa neni 91 i shton ndalimit të tatimit në
mënyrën më të egër mallrat komunitarë të importuar përkundrejt produkteve të
brëndëshme dhe ndalimin për të dhënë ndihma produkteve të destinuara për eskportim
me dhënien e rimbursimeve fiskale superiore në raport me tatimet kombëtare efektivisht
të paguara.
Ndër të tjera, neni 92 i Traktatit parashikon mundësinë për Shtetet Anëtare të
zbatojnë29tatimet speciale mbi importimet ose të japin lehtësira për eksportimet me
qëllim kompensimet eventuale fiskale midis Shteteve Anëtare. Ky nen përfaqëson një
pikë të rëndësishme kontakti midis fiskalitetit direkt dhe indirekt të Bashkimit Europian.
Në ndryshim me dispozitat e ekzaminuara, neni 93 i Traktatit të Bashkimit
Europian pohon një nder objektivat e politikës komunitare në fushën fiskale:
harmonizimin e legjislacioneve fiskale të Shteteve Anëtare që limitohet vetem tek
tatimet indirekte, me qëllim një funksionim korrekt të tregut të brëndshëm. Kjo normë
përbën bazën e harmonizimit komunitar në fushën e TVSH-së, ndërkohë që nuk ekziston
një dispozitë ekuivalente e shprehur e Traktatit në fushën e tatimit direkt.
Traktati i Bashkimit Europian sanksionon dispozita të tjera në fushën fiskale që
lejojnë institucionet komunitare të ndikojnë në legjislacionet fiskale. Në referim të
neneve 94-96, Këshilli ka pushtetin, të adoptoje si direktiva për të përafruar
legjislacionet kombëtare, si të ndërhyjë kur rezulton se ndryshimet midis dispozitave
legjislative, të rregulloreve ose administrative të Shteteve Anëtare kanë ndikim direkt në
funksionimin e tregut të përbashkët. Për të marrë këtë rezultat, Shtetet Anëtare duhet të
adoptojnë eskluzivisht direktiva, norma efektet e të cilave nuk janë automatike mbi
shtetasit komunitarë, por kanë nevojë për një normë të perceptimit në rendin juridik të
Shtetit Anëtar.
Në këtë aspekt, veprimi komunitar ndesh vështirësi për arsye të faktit që
propozon një projekt të direktivës në fushën e harmonizimit të sistemit tatimor direkt,
Komisioni duhet të demostrojë që devijimet e shkaktuara nga bashkëekzistenca e
regjimeve fiskale të ndryshme në Shtetet Anëtare sjellin një pengesë reale në
funskionimin e tregut të brëndshëm.
Dispozitat dhe parimet e fushës fiskale, që i përmban Traktati i Bashkimit

27
Ose rregullat e sjelljes së mirë në fushën e trajtimit tatimor të qarkullimit të mallrave midis Shteteve
Anëtare.
28
Një ndalim i llojit të përgjithshëm për të vepruar ndaj diskriminimeve fiskale përkundrejt produkteve të
prodhuara nga Shtetet Anëtare.
29
Vetëm për periudhat e limituara të kohës dhe me aprovimin, me maxhorancë të kualifikuar, të Këshillit.
Europian, rezultojnë të kenë një ndikim direkt mbi legjislacionet fiskale kombëtare edhe
nga roli i shkallës së parë që mbart Gjykata e Drejtësisë së Bashkimit Europian e cila ka
gjykuar në rrugë pre-gjygjësore një seri problematikash që plotësimi i tregut të
brëndshëm ka vënë në dukje.
Gjykata e Drejtësisë së Bashkimit Europian duke i atribuar një zbatim direkt në
pjesën më të madhe të dispozitave fiskale të Traktatit të Bashkimit Europian, ka
ndërhyrë në mënyrë efikase aty ku Shtetet Anëtare rrezikonin të kompromentonin
qarkullimin e lirë të mallrave30.
Vendimet e Gjykatës së Drejtësisë së Bashkimit Europian kanë prodhuar efekte
të rëndësishme mbi legjislacionet tatimore të Shteteve Anëtare edhe në fushën e
tatimeve direkte, duke sjellë konkretisht detyrimin e përshtatjes së brëndshme,
ekuivalent në fakt me një veprim të ekuilibrit komunitar.
BE nuk ka një rol të drejtpërdrejtë në mbledhjen e taksave ose caktimin e tarifave të
taksave. Sasia e taksës që secili qytetar paguan vendoset nga qeveria e tyre kombëtare,
së bashku me mënyrën e shpenzimit të taksave të mbledhura.
BE-ja, megjithatë, mbikëqyr rregullat kombëtare të taksave në disa fusha; veçanërisht në
lidhje me biznesin dhe politikat e konsumatorit në BE, për të siguruar:
- lëvisen e lirë të mallrave, shërbimeve dhe kapitalit përreth BE-së (në tregun e vetëm)
-bizneset në një vend nuk kanë një avantazh të padrejtë ndaj konkurrencës në një tjetër
-taksat nuk diskriminojnë konsumatorët, punëtorët ose bizneset nga vendet e tjera të BE-
së.
Tregu i vetëm lejon që mallrat dhe shërbimet të tregtohen lirshëm përtej kufijve brenda
BE-së. Për ta bërë këtë më të lehtë për bizneset - dhe për të shmangur shtrembërimet
konkurruese midis tyre - vendet e BE kanë rënë dakord të përafrojnë rregullat e tyre për
taksimin e mallrave dhe shërbimeve. Disa zona përfitojnë nga marrëveshje specifike, të
tilla si taksa e vlerës së shtuar (TVSH) ose taksat për produktet e energjisë dhe energjinë
elektrike, duhanin dhe alkoolin.
BE gjithashtu punon me vendet e BE në koordinimin e politikave ekonomike dhe taksat
e korporatave dhe të ardhurave. Qëllimi është t'i bëjmë ato të drejta, efikase dhe
miqësore me rritjen. Kjo është e rëndësishme për të siguruar qartësi në taksat e paguara
nga njerëzit që lëvizin në një vend tjetër të BE-së, ose bizneset që investojnë përtej
kufijve. Ky koordinim gjithashtu ndihmon për të parandaluar evazionin fiskal dhe
shmangien.

30
F. ROCCATAGLIATA, op. cit., p. 667.
Legjislacioni tatimor vendoset kryesisht nga secili vend i BE në nivelin
kombëtar. Komisioni Evropian mund paraqesin propozime për legjislacionin tatimor aty
ku merr parasysh. Një veprim i gjerë i BE-së është i nevojshëm për tregun e brendshëm
për të punoni si duhet. Ai gjithashtu mund të bëjë rekomandime dhe lëshoni udhëzime
politike në fusha të veçanta. Evropian Komisioni.
Legjislacion tatimor i Bashkimit Evropian duhet të jetë dakorduar unanimisht nga të
gjitha vendet e BE-së përpara se të hynin në fuqi Kjo siguron që interesat e secilitvendi i
vetëm i BE-së merren parasysh.
Taksimi i ndërmarrjeve është një fushë tjetër ku vendet e BE-së vendosin për rregullat e
tyre tatimore. Sidoqoftë, ka fusha të caktuara në taksimin e ndërmarrjeve të cilat
kërkojnë një BE qasje në mënyrë që të hiqen pengesat për të brendshme tregu, për të
siguruar një konkurrencë të drejtë të taksave dhe për të trajtuar sfidat e zakonshme, siç
është shmangia e taksave të korporatave. Një fokus i rëndësishëm i legjislacionit të BE-
së mbi taksën e ndërmarrjeve është për të eleminuar taksimin e dyfishtë d.m.th. ku është
një kompani tatohen dy herë (ose më shumë) në të njëjtat të ardhura nga të ndryshme.

3.1.2 Dispozitat dhe parimet e Traktatit të BE-së me një ndikim direkt në

legjislacionet fiskale nacionale.
Roli gjithnjënë rritje që ka veshur aspekti fiskal në normativën europiane është rezultat
jo vetëm i interpretimit zgjerues të normave të analizuara, por dhe rezultat i ndërhyrjeve
të realizuara nga Gjykata e Drejtësisë e BE-së e cila duke zhvilluar një bashkëpunim
krijues me organet gjygjësore nacionale por dhe me impulsin e Komisionit Europian ka
veshur rolin e «rojes së traktateve» dhe gjykuar një sërë problematikash që ka evidentuar
funksionimi i tregut të brëndshëm.
Në fakt, kontradikta e një Europe të bashkuar në aspektin tregtar, por ende e fraksionuar
në 25 regjime të ndryshme fiskale, ka shkaktuar shumë ndërlikime, zgjidhja e të cilave i
ka kaluar Gjykatës së Drejtësisë së BE-së.
Gjykata e Drejtësisë e BE-së, duke i atribuar një zbatim direkt pjesës më të madhe të
dispozitave fiskale të traktatit të BE-së, ka ndërhyrë aty ku Shtetet Antare rrezikonin të
kompromentonin lirinë e qarkullimit të mallrave. Në këtë fushë, duke parë bazën
juridike specifike, ndërhyrja e Gjykatës së Drejtësisë të BE-së ka qenë veçanërisht
efikase, duke sanksionuar çdo tentativë të rifreskimit, direkt ose indirekt, të kufijve
doganorë të eliminuar dhe devijimet fiskale të konkurrencës. Por, Gjykata e Drejtësisë e
BE-së ka patur gjithashtu meritën për të zhvilluar një interpretim dinamik të dispozitave
të Traktatit të BE-së dhe të detyrave të komunitetit, duke i dhënë një mbrojtje, dhe në
planin tatimor, lirive të tjera, gur themeli të tregut të brëndshëm si liria e qarkullimit të
njerëzve, shërbimeve dhe kapitaleve, duke përdorur parimet themelore të së drejtës
komunitare, si, psh. ndalimin e çdo kufizimi të bazuar në shtetësi.
Të shumta janë vendimet e Gjykatës së Drejtësisë të BE-së që kanë prodhuar efekte të
rëndësishme në legjislacionet tatimore të Shteteve Antare dhe në fushën e tatimeve
direkte, duke sjellë, konkretisht, detyrimin e përshtatjes së brëndshme, ekuivalente në
faktet e veprimit ekulibrues komunitar.Në fushën e qarkullimit të lirë të punonjësve
(neni 39 i Traktatit të BE-së) dhe të profesionistëve të lirë dhe të shoqërive tregtare, pra
lirisë së vendosjes (neni 43 i Traktatit të BE-së), një seri vendimesh të fundit i ka
vlerësuar në kundërshtim me parimet komunitare legjislacionet e Shteteve Antare që nuk
u lejojnë punonjësve komunitarë jo rezidentë, të punësuar ose të vetëpunësuar, lehtësitë
fiskale që gëzojnë punonjësit rezidentë. Në praktikë, mund të vlerësohet se Gjykata e
Drejtësisë të BE-së, nëpërmjet vendimeve të saj, ka vendosur përkrah dikotomisë të së
drejtës tatimore ndërkombëtare midis subjekteve rezidentë dhe jo rezidentë, një lloj të
tretë (tertiumgenus), subjektin jo rezident komunitar.
Parimi i barazisë së trajtimit, sikurse është përpunuar nga praktika gjygjësore
komunitare, nuk pengon vetëm diskriminimet e bazuara në shtetësi, por dhe të gjitha
format e diskriminimit të simuluar që, në rrugë të tjera, çojnë në të njëjtin rezultat.
Prandaj, liria e vendosjes ka krijuar një terren shumë prodhues për shtrirjen e kontrollit
gjygjesor. Sipas vendimeve të Gjykatës, neni 43 i Traktatit të BE-së, i cili ka efekte
direkte në rendet tatimore, ndalon diferencimet në trajtimin fiskal, midis degëve dhe
filialeve të shoqërive të Shteteve Antare të BE-së, si në rastin kur ato janë krijuar mbi
bazën e kriterit të selisë ligjore, si në rastin kur janë krijuar mbi bazën e rezidencës
fiskale ose të formës së tyre juridike.
Ndër të tjera, duhet theksuar se edhe neneve 49 (liria e shërbimeve) dhe 56 (liria
e qarkullimit të kapitaleve) të Traktatit të BE-sëështë parë se i është njohur nga Gjykata
e Drejtësisë së BE-së një rëndësi fiskale dhe që kanë ofruar pikënisje për një ekzaminim
të pajtueshmërisë të legjislacioneve fiskale nacionale me parimet e së drejtës
komunitare. Madje, pikërisht në fushën e shërbimeve, për ti evituar legjislacioneve
fiskale nacionale një impakt të dhunshëm me të drejtën komunitare, Gjykata e Drejtësisë
e BE-së ka gjetur në koerencën e regjimit fiskal një justifikim të pranueshëm në
mungesë të respektimit të plotë të parimeve të lirisë së qarkullimit të njerëzve dhe
kapitaleve.
Me referim funksionimin korrekt të tregut të brëndshëm, evidentohet së fundmi se në
bazë të neneve 87-89 të Traktatit të BE-së, se Komisioni ushtron një kontroll mbi
ndihmat e Shtetit dhe se midis tyre mund të figurojnë masa fiskale dhe në formën e
lehtësive fiskale për tatimet direkte. .

3.1.3 Drejt një tregu të vetëm pa barriera fiskale.

Reforma e BE-së në sektorin e taksimit të ndërmarrjeve është e zbatueshme u zotua në
përputhje me qëllimin Strategjia e Lisbonës "... të bëhetekonomia më konkurruese dhe
dinamike e bazuar në njohurinë botë ... 7 ” . Komisioni Evropian, duke marrë parasysh
ereksionit që aplikimi aktual i tatimit të kompanisë në tregu i vetëm krijon pengesa për
ekonomik ndërkufitarveprimtaritë, si dhe joefikasitetet dhe parandalon që operatorët të
largohen duke shfrytëzuar përfitimet e tyre që nënkuptojnë humbjen e Bashkimit
Evropian mirëqenien dhe minon konkurrencën e bizneseve të BE-së, ka bërë shumë
përpjekje për të miratuar një strategji në fushën e taksave- krijimin e të ardhurave të
kompanive që synojnë një treg të vetëm të efektshëm pa pengesa fiskale 8 .
Komisioni Evropian 9 identifikoi një seri sektorësh 10 ku taksimi i të ardhurave të
kompanive përbën një pengesë për këtë integrimi ekonomik ndërkufitar; një problem që
rrjedh nga fakti që kompanitë në BE duhet të respektojnë rregulla të ndryshme të
Shteteve Anëtare. Shumësia e ligjeve tatimore, konventat dhe praktikat sjell kosto të
konsiderueshme të pajtueshmërisë dhe përfaqëson një pengesë për aktivitetin ekonomik
ndërkufitar.
Për të shfuqizuar ose zvogëluar pengesat e taksave të kompanisë, evropiane Komisioni,
në bashkëpunim me Shtetet Anëtare, vendosi të zhvillojë udhëzimet për Gjykatën e
rëndësishme Evropiane të Vendimet e drejtësisë dhe për të bashkërenduar zbatimin e
tyre, për të dhënë përparësi ndryshimeve në propozimet ekzistuese për zgjatje të
Direktivave të Bashkimit dhe Prindër-Ndihmës, për të nxjerrë të vjetrat e saj propozimin
për një direktivë në lidhje me kompensimin e humbjeve ndërkufitare, të ekzaminojë
sistemin danez të taksave të përbashkëta, të zhvillohet dhe shkëmbimin e praktikave më
të mira mbi Marrëveshjet e Prmimit të Avansit dhe kërkesat e dokumentacionit, për të
përmirësuar Konventat dhe të shndërrohet në një instrument të ligjit të BE-së, t'i afrohet
dyfishit tatimi issuesështjet e Traktatit me qëllim të tejkalimit të rrymës komplekse, për
të realizuar një perspektivë të versionit të BE-së së Konventa e Taksave Model OECD
kundër taksimit të dyfishtë të të ardhurat, për të miratuar disa dispozita kundër taksimit
të dyfishtë me qëllim që të përbëjë hapin e parë drejt pozitës elaborimi i sakte i Traktatit
te Taksave Model te BE-se.
 Taksimi i ndërmarrjes
Taksimi i ndërmarrjeve është një fushë tjetër ku vendet e BE-së vendosin për rregullat e
tyre tatimore. Sidoqoftë, ka fusha të caktuara në taksimin e ndërmarrjeve të cilat
kërkojnë një BE qasje në mënyrë që të hiqen pengesat për të brendshme tregu, për të
siguruar një konkurrencë të drejtë të taksave dhe për të trajtuar sfidat e zakonshme, siç
është shmangia e taksave të korporatave.
Një fokus i rëndësishëm i legjislacionit të BE-së mbi taksën e ndërmarrjeve është për të
eleminuar taksimin e dyfishtë d.m.th. ku është një kompani tatohen dy herë (ose më
shumë) në të njëjtat të ardhura nga të ndryshme Vendet e BE-së. Ketu jane disa
shembuj.
• Direktiva e interesit dhe honorareve eliminon mbajtja e taksave për interesin
ndërkufitar dhe të drejtat e familjes pagesa midis kompanive të shoqëruara që janë
banues në dy vende të ndryshme të BE-së.
• Direktiva e prindërve dhe e ndihmës parandalon dyfishin tatimi i ndërmarrjes mëmë
mbi fitimet e saj filial i vendosur në një vend tjetër të BE-së.
• Direktiva e bashkimit thjeshton taksimin e aktiviteteve synojnë ristrukturimin e
ndërmarrjeve të vendosura në dy ose më shumë vende të BE-së.
• Konventa e Arbitrazhit të BE-së vendos një procedure për të zgjidhur mosmarrëveshjet
ku ndodh taksimi i dyfishtë midis ndërmarrjeve të vendeve të ndryshme të BE-së.
Një fokus po aq i rëndësishëm i taksimit të ndërmarrjeve të BE-së puna po shtrëngon
ligjin e taksave të BE dhe vendet e BE-së legjislacioni në mënyrë që të frenojë
planifikimin e taksave, zhvendosjen e fitimeve dhe abuzimi i ligjit; kjo përfshin, për
shembull, përmirësimin transparenca në vendimet e taksave ndërkufitare.

3.1.4 Luftimi i shmangies së taksave dhe evazionit

Mbledhja e taksave është kompetencë e secilit individ Vendi i BE-së. Dhe është
gjithashtu për autoritetet kombëtare që të merren me ata që nuk paguajnë taksat që i
kanë borxh. Sidoqoftë, shmangia e taksave dhe evazioni janë komplekse problemet që
shtrihen përtej kufijve. Vendet e BE-së duhet të punojmë ngushtë së bashku për të
zgjidhur këto problem brenda dhe jashtë vendit.
Legjislacioni Evropian dhe traktatet dypalëshe të taksave parashikojnë për bashkëpunim
dhe shkëmbim informacioni midis Vendet e BE-së. Për të forcuar më tej luftën kundër
mashtrimi tatimor dhe shmangia e taksave, Komisioni Evropian prezantoi një plan
veprimi në vitin 2012, me mbi 30 veprimet e planifikuara në këtë fushë. Tani ka disa BE
nisma në vend ose nën zhvillim, siç janë:
• një platformë për qeverisjen e mirë të taksave për të monitoruar BE-në përparimi i
vendeve në trajtimin e planifikimit agresiv të taksave dhe në ngushtimin e parajsave
tatimore;
• Rregullat e BE-së me të cilat secili vend i BE-së automatikisht u kalon vendeve të tjera
të BE-së informacionin që ai ka në internet të ardhurat ose llogaritë financiare të
individëve rezidentë në ato vende të tjera të BE-së;
• një mekanizëm i shpejtë reagimi për të luftuar mashtrimin e TVSH-së;
• rregullat për ndihmë midis vendeve të BE në rikuperimi i kërkesave për taksat, taksat
doganore dhe tarifa të caktuara si dhe taksat mbi të ardhurat, kapitalin dhe primet e
sigurimit;
• bashkëpunim për të luftuar mashtrimin e TVSH-së përmes përdorimit të sistemeve të
shkëmbimit të informacionit për të paralajmëruar BE-në e tjera vendet e aktiviteteve
mashtruese.

3.2 Krahasimi me vendet e zhvilluar Gjermani, Itali.

3.2.1 Sistemi tatimor shqiptar kundrejt sistemit tatimor Gjerman.
Sistemi tatimor Shqiptarë është një sistem i ri në krahasim me vendet e tjrera, kjo vjen
edhe për arsye të vetë historisë që ka patur vendi ynë. historiku i sistemit tatimor
shqiptar fillon që në vitet e para pas pavarësisë. Shteti i atëhershëm filloi të përdorte një
pjesë të strukturës tatimor që ishte lënë pas nga Perandoria osmane. Më pas në vitet
1930, sistemi tatimor shqiptar filloi të marrë një formë tjetër pas reformës së Mbretit
Zog duke u përshtatur sipas ligjit Italion të asaj kohe. Më pas, pas vitit 1945, sistemi
tatimor u modifikua derisa u shëndërruar në një sistem ekonomik ku cdo veprimtari
ekonomike drejtohej nga shteti dhe nuk zbatoheshin forma të tatimeve të mirëfillta, por
të ardhurat siguroheshin në mënyrë indirekte nga shteti. Edhe gjatë viteve
transitore,kapitalist nga sistemi i diktaturës në sistemin e demokracisë, ky sistem përsëri
ka pësuar ndryshimet e tij. Ashtu sikurse dihet sistemi tatimor shqiptar vazhdon të jetë i
brishtë dhe jo gjithëpërfshirës, pasi ka ende aspekte që ky sistem nuk i sqaron në mënyrë
të saktë. Më poshtë do të bëjmë një krahasim miis Sistemit tatimor Shqiptar dhe Sistemit
tatimor Gjerman.
Tatimet në Gjermani është një proces i komplikuar.sitemi tatimor Gjerman ka pasur një
numër të madh modifikimesh, të cilat kanë ardhur si rezultat i ndryshimeve politike si
dhe ndryshimeve në strukturën dhe madhësinë e korporatave. Zakonisht kompanitë në
Gjeramni taksohen në dy nivele. Në nivelin e parë nga qeveria federate dhe në nivelin e
dytë nga qeveria lokale.
Baza ligjore për taksimin është krijuar në Kushtetutën gjermane (Grundgesetz), e cila
përcakton parimet themelore që rregullojnë ligjin e taksave. Shumica e taksave vendosen
nga qeveria federale dhe shtetet së bashku, disa janë ndarë vetëm në nivelin federal
(p.sh., dogana), disa janë ndarë për shtetet (akcizat), dhe rrethet dhe bashkitë mund të
miratojnë ligjet e tyre të taksave. Pavarësisht ndarjes së juridiksionit të ligjit tatimor, në
praktikë, 95% e të gjitha taksave vendosen në nivelin federal.
Në nivelin federal, qeveria pranon të ardhura nga taksat nga banorët në formën e taksës
mbi të ardhurat individuale, taksat e shitjeve të pasurive dhe fitimet e kapitalit. Shuma e
detyrimit tatimor federal mund të zvogëlohet nga zbritjet e ndryshme, dhe të zbutet nga
shtesa të ndryshme për fëmijë. Disa jo-rezidentë janë përgjegjës në Gjermani nëse kanë
disa lloje të ardhurash atje. Në përgjithësi, korporatat publike dhe private janë
përgjegjëse për taksat në Gjermani, me përjashtime të caktuara siç janë fondacionet
bamirëse dhe institucionet fetare. Produktet dhe shërbimet e krijuara në Gjermani i
nënshtrohen taksës së vlerës së shtuar (TVSH) sipas rregullave të BE-së, me përjashtime
të caktuara. Llojet e tjera të të ardhurave nga taksat përfshijnë transferimet e pasurive të
patundshme, taksat mbi trashëgiminë dhe dhuratat, fitimet kapitale, aviacionin dhe
taksat e automjeteve.
 Tatimi mbi korporatat
Taksa e korporatës ngarkohet para së gjithash mbi ndërmarrjet e korporatave, në veçanti
ndërmarrjet e kufizuara publike dhe private, si dhe korporatat e tjera të tilla si p.sh.
kooperativa, shoqatat dhe fondacionet. Pronësia dhe partneritetet e vetme nuk i
nënshtrohen taksës së korporatës: fitimet e fituara nga këto grupe u atribuohen
partnerëve të tyre individualë dhe më pas tatohen në kontekstin e faturave të tyre
personale të taksave.31
Korporatat me vendbanim ose administrohen në Gjermani konsiderohet se kanë
përgjegjësi të plotë tatimore të korporatës. Kjo do të thotë që të ardhurat e tyre vendase
dhe të huaja janë të gjitha të tatueshme në Gjermani. Disa ndërmarrje të korporatave
janë të liruara nga tatimi i korporatës, p.sh. fondacione bamirësie, institucione të kishave
dhe klube sportive.
Që nga 1 janari 2008, niveli i taksave të korporatës në Gjermani është 15%. Duke

31
 "Global Indirect Tax" (PDF). KPMG. 20 December 2017.
llogaritur si shtesë të solidaritetit (5.5% të taksës së korporatës) dhe taksën e tregtisë
(mesatarisht 14% që nga viti 2008), taksa për korporatat në Gjermani është pak më pak
se 30%.
 Bizneset e vogla
Sipërmarrësit qarkullimi i të cilëve (plus taksën e vlerës së shtuar në të) nuk ka tejkaluar
17.500 EUR në vitin kalendarik paraprak dhe nuk pritet të tejkalojë 50,000 EUR në vitin
aktual (ndërmarrjet e vogla), nuk kanë nevojë të paguajnë taksën e vlerës së shtuar.
Sidoqoftë, këto ndërmarrje të vogla nuk lejohen të zbrisin taksën e kontributit që ata janë
faturuar.

3.2.2 Sistemi tatimor shqiptar kundrejt sistemit tatimor Italia

Tatimi në Itali është progresiv, ky parim është i shprehur në nenin 23 të Kushtetutës
Itaiane.Taksat dhe tatimet në Itali vendosen nga qeveritë qendrore dhe rajonale dhe
mblidhen nga Agjensia Italiane e të Ardhurave (Agenzia delle Entrate). Të ardhurat
totale të taksave në 2018 ishin 42,4% e PBB-së. Fitimet më të rëndësishme janë: tatimi
mbi të ardhurat, sigurimet shoqërore, taksa e korporatave dhe tatimi mbi vlerën e shtuar.
Të gjitha ato janë mbledhur në nivel kombëtar, por disa prej tyre ndryshojnë në rajone.
Taksimi i të ardhurave personale në Itali është përparimtar.32
Tatimet kryesorene Itali janë :
-tatimet mbi të ardhurat personale
-tatimet mbi të ardhuart nga korporatat
-taksë itaiane për të ardhurat e korporatave
-kontributet e sigurimet shoqërore.
 Taksa e korporatave
Subjektet e korporatave italiane i nënshtrohen tatimit mbi të ardhurat e korporatave,
IRES (Imposta sul reddito delle società) dhe të Taksës Rajonale të Prodhimit, IRAP
(Imposta regionale sulle attività produtitive). Italia ka një nga taksat më të larta të
korporatave - aktualisht me 24% - në të gjithë BE28, taksa mesatare në BE është 21.3%
(2018) dhe është akoma në rënie, megjithatë, Italia ka pas zgjedhjeve në mars 2018
ndaluar amortizimin.
Shkalla e taksës mbi të ardhurat e korporatave (IRES) që nga 1 janari 2017 është 24%
(më parë ishte 27.5%, maksimum 53.2% në 1981). Disa korporata janë të liruara nga

32
 "Italy - Taxes on personal income". taxsummaries.pëc.com. Retrieved 2019-04-28.
taksat e korporatave, të tilla si fondacionet bamirëse, institucionet e kishave dhe klubet
sportive.
Shkalla standarde e taksës rajonale (IRAP) është 3.9%, megjithatë, autoritetet rajonale
mund të rrisin ose ulin nivelin e taksës standarde deri në 0.92%. Për më tepër, nivele të
ndryshme IRAP përdoren për sektorë të ndryshëm të ekonomisë në secilin rajon. Për
shembull, norma për bankat dhe institucionet e tjera financiare është 5.57% në Abruzzo,
Pulia, Lazio, Lombardia, Piemonte dhe Veneto, por vetëm 4.65% në Emilia-Romagna).
[4] Taksa llogaritet ndryshe nga IRES, duke shtuar koston e punonjësve me afat të
caktuar (para vitit 2016 llogariteshin kostot e çdo punonjësi). Deri në 10% të taksës
rajonale (IRAP) është e zbritshme në llogaritjen e bazës tatimore për qëllime të tatimit
mbi të ardhurat e korporatave (IRES).33

3.3 Sistemi tatimor ne Ballkan Perëndimor.

Zhvillimi i politikave fiskale në funksion të modeleve ekonomike dhe sociale është i
varur në korrektësinë e politikës, si reflektim i ambjentit ekonomik dhe social. Në
rajonin e Ballkanit, ashtu si në gjithë botën nevojitet që buxhetet e qeverive të
mbështeten nga sisteme tatimore që promovojnë rritjen e të ardhurave për frymë
nëpërmjet stimulimit të konkurimit ekonomik.
Ballkani është karakterizuar në politika fiskale që janë fokusuar në stabilitet të normës
së tatim fitimit, ulje të lehta të normës së kontributeve sociale, si dhe rritje të saj për
TVSH-në në rastin e Malit të Zi.  Vendet e Ballkanit Perëndimor nuk kanë patur
zhvillime të dukshme të politikës fiskale me kuadër reformues të sistemit tatimor.
Politika fiskale e ndjekur ka synuar në stabilizimin dhe konsolidimin fiskal, si dhe në
disa ndryshime të vogla që kanë patur për qëllim harmonizimin e politikave sociale, apo
lehtësira për segmente të caktuara të aktiviteteve të ekonomisë kombëtare.
Në 2018, përveç Shqipërisë nuk ka ndryshime të normës së  tatimit mbi fitimin në
Ballkanin Perëndimor. Në shikimin e ligjit për tatimin mbi fitimin (korporativ) vërehet,
se Kroacia, Shqipëria, dhe Serbia zbatojnë norma tatimore mbi mesataren e rajonit
(12.5%). Mali i Zi, Kosova, Maqedonia e Veriut, Bosnjë-Hercegovina zbatojnë norma
tatimore nën mesatare e rajonit. Normën më të lartë të tatimit mbi fitimin e mban
Kroacia me nivelin 18% mbi fitimin tregtar. Normën më të ulët vijon ta mbajë prej 2005
Mali i Zi me nivelin e 9% të fitimit tregtar. Shqipëria ruan një normë tatimore (15%), e
cila është mbi mesataren e rajonit. Ndërsa, Kosova mban një normë tatimore të ulët prej

33
 https://www.guidafisco.it/calcolo-irap-aliquote-851 guidafisco.it
10% të fitimit tregtar, që zbatohet në disa vende (Maqedoni, Bosnjë), si pjesë e politikës
së taksimit të sheshtë (me një normë tatimi gjithpërfshirëse).
Në vitin 2018, në Shqipëri u fut një normë e reduktuar e tatimit mbi fitimin me 5% për
personat juridikë, të cilët ushtrojnë aktivitet për prodhimin apo zhvillimin e softëare-ve,
ndërkohë që aplikon normë të reduktuar (5%) edhe për kategorinë e biznesit të mesëm,
me xhiro deri 14 milionë lekë në vit.Të gjithë vendet e Ballkanit Perëndimor zbatojnë
një normë të sheshtë të tatimit mbi fitimin, përveç Shqipërisë. Norma mesatare e
Ballkanit për tatimin mbi fitimin (korporativ) në vitin 2017 ka patur një ulje me 4% në
Kroaci.
Tab. 1 Normat Tatimore Per Tatimin Mbi Fitimin, 2009 -2018
SHTETET 2014 2015 2016 2017 2018
Shqipëri 15 15 15 15 15
Kosovë 10 10 10 10 10
Bosnje- 10 10 10 10 10
Hercegovinë
Kroaci 20 20 20 20 20
Maqedoni e veriut 10 10 10 10 10
Mali i Zi 9 9 9 9 9
Serbi 15 15 15 15 15

Normat tatimore mbi kapitalin, të ardhurat personale dhe pagat për vitin 2020 nuk kanë
pësuar ndryshime, përveç Shqipërisë, e cila ka ulur normat tatimore mbi dividentin në
8% nga 15% që ishte përpara 2019. Ndërkohë, ka ndryshuar edhe kufirin e të ardhurave
nga punësimi për fashën e mesit që taksohet me 13% në zbatim të skemës progresive të
taksimit të pagës me tre fasha të ardhurash. Vërehet se vendet e BP-së kanë një nivel
pajtueshmërie të dukshëm ndaj rekomandimeve të misioneve të FMN-së, si dhe të gjithë
institucioneve monitoruese ndërkombëtare kanë prezantuar një stabilitet të politikës së
normave tatimore. Kur i analizojmë këto norma tatimore, si treguesë të barrës fiskale
sipas këndvështrimit të të ardhurave fiskale që kanë hyrë në buxhetin e secilit vend të
BP-së (vërehet se normat e ulëta për tatimet direkte nuk kanë ndikuar në uljen e barrës
fiskale, por përkundrazi barra fiskale ka ardhur në rritje. Kjo tregon se administrimi dhe
lufta ndaj informalitetit bëjnë ndryshimin dhe janë dominues ndaj politikës fiskale
aktuale.34

- Tatimi në të Ardhurat e Korporatave në Kosovë

34
Raporti “Doing Business 2019”
Në vitin 2009 Kosova u bë anëtare e Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN) dhe
nënshtroi një marrëveshje bashkëpunimi, që do të siguronte mbështetjen e Kosovës si
dhe vendoste detyrimin për të plotësuar një sërë kriteresh sasiore të performancës. Me
këtë marrëveshje, u miratuan ligjet për TVSH-në, të ardhurat personale dhe tatim fitimin
si dhe u zhvilluan seminare në gjithë rajonet që i ndihmuan taksapaguesit të
përshtateshin me ndryshimet legjislative dhe me detyrimet që vinin prej tyre. Së bashku
me instalimin e Regjistrit Elektronik të Pagesave (ECR), që bënte të detyrueshëm
regjistrimin e parasë cash elektronikisht, të ardhurat totale tatimore u rritën ndjeshëm
dhe në mënyrë të qëndrueshme.
Tatimi në të Ardhurat e Korporatave aplikohet në të gjitha të ardhurat e tatueshme të
korporatave. Tatimpagues konsiderohen: Korporata apo ndonjë ndërmarrje tjetër afariste
që ka statusin e personit juridik sipas ligjit në fuqi në Kosovë; Shoqëria tregtare që
vepron me pasuri në pronësi shoqërore ose publike; Organizata e regjistruar si
organizatë jo-qeveritare; Personi jo rezident me njësi të përhershme në Kosovë.Objekt i
tatimit për tatimpaguesin rezident janë të ardhurat e tatueshme me burim në Kosovë dhe
jashtë Kosovës, ndërsa për tatimpaguesin jo rezident janë vetëm të ardhurat e tatueshme
me burim në Kosovë.
Tatimpaguesit me të ardhura bruto vjetore mbi 50,000€ dhe ata të cilët kanë përzgjedhur
vullnetarisht të tatohen në të ardhura reale, tatohen me normën 10%, ndërsa
tatimpaguesit me të ardhura bruto vjetore prej 50,000€ apo më pak, tatohen në të
ardhurat bruto me 3% (për veprimtaritë: tregti, transport, bujqësi dhe veprimtari të
ngjashme komerciale) apo 9% (për veprimtaritë: shërbyese,  profesionale, të zanatit, të
argëtimit dhe të ngjashme).

Për tatimpaguesit me të ardhura bruto vjetore mbi 50,000€ dhe ata të cilët kanë
përzgjedhur vullnetarisht të tatohen në të ardhura reale, të ardhura të tatueshme për një
periudhë tatimore konsiderohet ndryshimi në mes të të ardhurave bruto të pranuara apo
të rrjedhura gjatë një periudhe tatimore dhe zbritjeve të lejuara në lidhje me ato të
ardhura bruto.
Nje vend që përcjell freski në politikën e vet fiskale dhe ruan norma të ulëta tatimore të
taksës së sheshtë prej 10%. Kosova mban pozicionin e vendit të katërt për kosto të lirë
tatimore. Individi që fiton nga kapitali i investuar në një shoqëri nuk tatohet për të
ardhurat që shpërndahen si divident. Ndërsa, një individ që përfiton të ardhura si
rezident nuk paguna më shumë se 10% tatim që i mbahet në burim. Ndërsa, taksat e
konsumit ku kryeson TVSJH-ja renditen me norma preferenciale duke qenë se janë
poshtë normës 20%. Një punëdhënës dhe punëmarrës ndihet mjaft i relaksuar në
Kosovë, pasi normat e kontribueteve janë më të ulëtat në Europë duke ndikuar te rritja e
kapaciteteve dhe kostoja e lirë e fuqisë punëtore për çdo investitor që viziton Kosovën. 
- Maqedonia
Tatimet paraqesin instrumentin themelor financiar me anë të së cilës shteti e mbush
buxhetin me qëllim që tëmbulon shpenzimet publike dhe të zhvillon projektet e veta në
të mirë të qytetarëve të ati vendi. Tatimet janëobligative për personat fizik apo juridik ,
askush nuk mund ti anashkalojë ato dhe shteti është shumë i ashpër dhenuk toleron
devijime të atyre që duan ti ikin tatimeve. Tek ne në R. E Maqedonisë sistemi tatimor
aktual sipas skemës së klasifikimit ndërkombëtar përbëhet:35
1 Tatimet në të ardhur
2 Tatimet në konsum
3 Tatimet mbi fitimin
4 Tatimet në pasuri
5 Kontributet për sigurimet shoqërore
Tatimi në fitim dhe tatimi personal në të ardhura i përbëjnë tatimet në të ardhura të cilët
kanë një normëtatimore prej 10%.
Tek tatimi në fitim kemi forma të uljes së bazës tatimore dhe lirime tatimore që janë të
parapara sipas ligjit. Uljene bazës tatimore kemi atëherë kur:
Ulet baza tatimore për fitimin e riinvestuar; në këtë ulje të bazës tatimore bëjnë pjesë
investimet prejfitimit që janë bërë për investime për zhvillim, investime në
patundshmëri, softuerë etj.
Ulet tatimi i përllogaritur atëherë kur blihen dhe vihen ne përdorim 10 aparatë fiskal apo
apartë tjerë përregjistrimin e pagesave të gatshme.
Lehtësime tatimore për kategori të veqanta që janë të parapara sipas ligjit siç janë
shoqëritë për punësimine personave me aftësi të kufizuara.Kompanitë që operojnë në
zonat e lira ekonomike janë të liruara nga tatimi në fitim në 10 vitet e para sipaskushteve
për zonat e lira ekonomike.
Vendi me koston më të ulët të taksave në Ballkan për vitin 2018 është Maqedonia. Vendi
ka prej vitesh që ndjek një politikë agresive të normave tatimore me synimin për të
tërhequr investime të huaja dhe duket se ja ka arritur me tërheqjen e investitorëve të
mëdhenj në sektorin e prodhimit të automjeteve. Në një normë takse të sheshtë 10%,
Maqedonia prej vitesh ruan nivelet më të ulëta të tatimit mbi të ardhurat personale dhe
35
UROFAST- Macedonia_Tax Car
tatimit mbi fitimin në rajon. Po kështu edhe individi në këtë vend ndihet jo i ngarkuar
me një barrë fiskale të lartë, për sa kohë taksa e sheshtë funksionon në këtë vend. 

- Rumania

Në Rumani, niveli i taksës mbi të ardhurat e korporatave është një taksë e mbledhur nga
kompanitë. Shuma e saj bazohet në kompanitë me të ardhura neto që marrin gjatë
ushtrimit të veprimtarisë së tyre të biznesit, normalisht gjatë një viti biznesi. Pika e
Përdorimit i referohet nivelit më të lartë për të Ardhurat e Korporatave. Të ardhurat nga
Shkalla e Taksave të Korporatave janë një burim i rëndësishëm i të ardhurave për
qeverinë e Rumanisë.

Ndërkohë që Rumania nuk është në qendër të Evropës, pozita e saj në rrugët që lidhin
lindjen me perëndimin e vendos atë vend mikpritës për investitorët dhe rezidentët e tjerë
fiskalë që kërkojnë të jenë midis Europës Lindore dhe pjesës tjetër të Evropës. Rumania
është vendi i tretë me kosto të ulët tatimore. Një fakt domethënës, për gjithë investitorët
dhe individët që kërkojnë të jenë pjesë e ekoonmisë apo jetës së Rumanisë duhet të
mbajnë parasysh se Rumania është nga vendet e pakta anëtare të BE-së me barrë
tatimore të ulët në krahasim me vendet e tjera anëtare. Normat e tatimit mbi kapitalin
janë relativisht të ulëta, ndërkohë që dividenti në këtë vend tatohet me vetëm 5%.
Ndërsa, investitori në rolin e punëdhënsit mban kosto mjaft të ulët për kontributet
sociale me vetëm 2.25% të pagës mujore të punëmarrësit. 

- Bullgaria

Në një nivel takse të sheshtë 10%, Bullgaria ruan normat më të ulëta të tatimit mbi të
ardhurat personale të Bashkimit Evropian dhe me një barrë tatimore ndër më të ulëtat në
BE. Normat e tatimit mbi fitimin korporativ janë të njëjta normë fikse prej 10% (e lidhur
me Qipron) dhe Bullgaria mban Marrëveshje tatimore me shumë vende që mund të
lejojnë trajtim të veçantë tatimor për sipërmarrësit ndërkombëtarë. Ju mund të bëheni
rezident fiskal duke jetuar në Bullgari për të paktën 183 ditë në vit, sepse sistemi tatimor
i Bullgarisë është i thjeshtë: kush jeton atje paguan 10% tatim mbi të ardhurat
individuale të tij. Bullgaria mban vendin e pestë dhe të fundit për lirësinë e kostos
tatimore në 2018. 

- Serbia
Serbia renditet në vendin e gjashtë, por jo më për lirësinë pavarësisht se individi ose
investitori mund të gjejë nga menuja e taksave larmi normash tatimore. Normat e tatimit
mbi fitimin dhe mbi të ardhurat personale konsiderohen jo të larta, por afër normave
tatimore mesatare të Ballkanit. Një individ që fiton rezidencën në Serbi tatohet me 20%
të vlerës së fituar për të ardhurat bruto. Ndërkohë, investitorët e huaj përballen me një
tatim fitimi prej 15%. Norma e TVSH-së është te niveli standart 20%, por zbatohet edhe
një normë e reduktuar prej 10%, për aktivitete që nuk konkurohen nga tregu rajonal.
Pozicioni gjeografik i Serbisë, si një kufi lidhës i qendrës europiane me ballkanin dhe
europën juglindore është bërë një pikë e fortë për tërheqjen e investitorëve, kryesisht në
sektorin e transportit rrugor dhe hekurudhor. 

- Bosnjë – Hercegovina

Bosnja edhe pse me norma të ulëta të tatimit mbi fitimin dhe tatimin mbi të ardhurat
personale prej 10% ka një barrë tatimore gjithsej më të lartën në vendet e Ballkanit që
nuk janë pjesë e BE-së. Bosnja ka një nivel taksimi federal, ku taksa e TVSH-së është
vetëm me një shkallë prej 17%, që ka ndikuar edhe në çmime konsumi relativisht më të
lira se në vendet përreth. Në Bosnjë, çdo vizitor nga Europa apo vende të tjera
mesdhetare e më gjerë, që vendos të bëhet rezident fiskal nuk taksohet më shumë se
10% për të ardhurat që krijon në Federatën e Bosnjës, ku dividenti tatohet me vetëm 5%
për ata individë, që janë edhe aksionerë në shoqëri rezidente në Bosnjë. Kostoja e punës
në Bosnjë është ndër më të shtrenjtat në rajon, për arsye të aplikimit të normave më të
larta në Ballkan për kontributet sociale. 

- Kroacia
Kroacia nuk është një vend i lirë për të jetuar dhe vizituar, por që ky çmim dhe kosto e
shtrenjtë e krahasuar me vendet e rajonit justifikohet nga një cilësi më e lartë
shërbimesh dhe jetese.  Megjithatë, një individ që është rezident në Kroaci paguan jo
më shumë se 15% për të ardhurat që gjeneron nga shfrytëzimi i aseteve apo nga
interesat bankare. Ndërsa dividenti tatohet edhe më pak se tatimet e tjera në burim, me
vetëm 12% për çdo individ aksioner në shoqëritë rezidente në Kroaci. Por, ky vend për
një vizitor mbetet një destinacion turistik, që nuk mund të anashkalohet edhe pse
qëndrimi për shumë ditë të kërkon një kosto më të lartë se në Shqipëri apo Mal të Zi.
- Mali i Zi
Ashtu si shumë nga vendet fqinje me të në Ballkanin Perëndimor, Mali i Zi kërkon të
tërheqë bizneset e huaja në vendin ballkanik me popullsinë më të e vogël duke ulur
normat tatimore për kapitalin dhe punën. Ndërsa pothuajse e gjithë Evropa Juglindore
ofron norma nxitëse tatimore, Mali i Zi ofron normat më të ulëta tatimore dhe mundëson
bashkë me pozitën gjeografike buzë detit Adriatik edhe përfitimet që mundet të gjejë një
rezident fiskal të jetojë dhe pse edhe të investojë në këtë vend. Mali i Zi krenohet me
taksën më të ulët të tatimit mbi të ardhurat personale dhe normat e tatimit mbi fitimin
korporativ në Evropë, të dyja të lidhura në një nivel takse të sheshtë prej 9%. 36 Qeveria e
Malit të Zi duket se e mbështet fort këtë ide, duke ftuar investitorët e huaj për të
zhvilluar investime për resorte luksoze në bregun e saj, në një përpjekje për të qenë
vendi më i preferuar për pushime në Detin Adriatik. Mali i Zi lejon të huajt që të blejnë
prona të patundshme për të marrë një kartë qëndrimi të përkohshme, të rinovueshme çdo
vit. 

- Greqia

Taksimi në Greqi, si në vendet më të zhvilluara, bazohet në sistemet direkte dhe

indirekte. Të ardhurat totale të taksave në vitin 2017 ishin 47.56 miliardë euro nga të
cilat 20,62 miliardë euro erdhën nga taksat direkte dhe 26.94 miliardë euro nga taksat
indirekte. Të ardhurat totale tatimore përfaqësuan 39.4% të PBB-së në vitin 2017. [1]
Taksat në Greqi mblidhen nga Autoriteti i Pavarur për të Ardhurat Publike (Ανεξάρτητη
Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ)).37
Si vendi më i vjetër anëtar i BE-së dhe fqinj me gjithë vendet që dikur i përkisnin një
sistemi pa taksa, Greqia mbetet një vend me kosto të lartë jetese dhe jo i lirë sa vendet e
tjera ballkanike. Greqia edhe pse ka barrën tatimre më të lartë në rajon është një vend që
ka një politikë të orientuar dhe me përvojë për tërheqjen e investitorëve të huaj. Tatimi
mbi pagën bashkë me normat e larta të kontributeve sociale e mban të lartë koston e
fuqisë punëtore, edhe pse është më e kualifikuar se shumica e vendeve fqinje me të. Por,
gjithsesi, nisur nga nevoja për të mbyllur hendekun e borxhit publik prej disa vitesh
aplikohen norma të tatimit mbi individin në nivele të njëjta me vendet fqinje. Përveç
tatimit mbi pasurinë, një individ rezident në greqi nuk paguan më shumë se 15% mbi të

36
Specifikisht në Mal të Zi, ato kanë qenë të financuara nga investimet e huaja direkte dhe subvencionet e
buxhetit
37
"Tax collection in Greece: State of play -June 2018"  (PDF). European Parliament. Retrieved 30
April 2019.
http://www.ekathimerini.com/242873/article/ekathimerini/business/corporate-tax-set-to-drop-by-almost-a-
third
ardhurat bruto. Fitimet e shoqërive të regjistruara në Greqi paguajnë normën më të lartë
të tatimit korporativ. Të gjitha elementët e barrës së bashku e kanë pozicionuar greqinë
në vendin e fundit përsa i përket ksotos së jetesës dhe çmimeve për një vizitor.
Megjithatë, tërheqja për të bërë turizëm disa ditor mbetet pika e fortë e këtij
vendi.Korporatat në Greqi tatohen nga të ardhurat e tyre në Greqi dhe nga jashtë.
Kompanitë e huaja në Greqi tatohen vetëm në të ardhurat që gjenerohen në Greqi.
Gjithashtu, ka 100% paradhënie të shumës së tatueshme të vitit aktual fiskal, dhe po
balancohet nga të dhënat financiare të çdo viti tjetër.

Tabela nr.2 Normat e taksave mbi të ardhurat e korporatave sipas vitit: (Shkalla e
taksës mbi të ardhurat e korporatave do të ulet gradualisht)
Vitet 2007- 2010 2011- 2013- 2015- 2019 2020
2009 2012 2014 2018
Tatimi 25% 24% 20% 26% 29% 28% 20%
mbi
fitimin(%)

Ulja e planifikuar nuk përfshin normën e taksës mbi të ardhurat e korporatave të

institucioneve greke të kredisë dhe degëve greke të institucioneve të kreditit jorezident,
që do të mbetet në 29%.

4.4 Ndikimi i rritjes së investimeve nga ulja e normave të tatimit mbi kapitalin

Vendet pritëse të IHD-ve në Ballkanin Perëndimor kanë aplikuar për mbi 10 vitet e
fundit norma të ulëta të tatimit mbi fitimin dhe përveç Shqipërisë zbatojnë modelin e
taksimit të sheshtë, me synimin për ta mbajtur të thjeshtë mekanizmin tatimor.
Megjithatë, përsëri shihet se tërheqja e investimeve nuk ka patur prirje të ketë rritje të
dukshme, madje edhe në shtetet kur kjo ulje ka qenë ndër më të ulëtat në Ballkan.38

38
Barra Fiskale në Shqipëri, Kosovë dhe Ballkanin Perëndimor, 2019
Tabela nr.3

NORMA E TATIMIT MBI FITIMIN (%)

20
15
10
5
0

..
va

..

ci

i
ia

iZ

rb
o.

V.
oa
so
r

Se
ek
pe

ali
ie
Kr
Ko

rc

M
qi

on
He
Sh

ed
je-

aq
sn

M
Bo

Konkurenca e normave tatimore për IHD është një realitet në mjedisin e sotëm global, si
dhe atë ballkanik. Është e vërtetë, që investitorët nëmënyrë rutinore krahasojnë barrën e
taksave në politikave në mënyrë tipike për vende që janë të ngjashme në lidhje me
vendndodhjen dhe madhësinë e tregut. Një pikëpamje gjerësisht e përhapur është se
taksat kanë gjasa të kenë më shumë rëndësi në zgjedhjen e një vendi pritës investimesh,
nëse barrierat jo-tatimore hiqen dhe nëse ekonomitë kombëtare konvergojnë me kërkesat
për rimarrjen e investimit në formën dhe mënyrën më konkurruese midis vendeve.
Ndërsa tatimi mbi fitimin njihet si një faktor i rëndësishëm në vendimet për të investuar,
në fakt praktika tregon se nuk është përcaktuesi kryesor. Nga historiku i konkurencës
midis shteteve të Ballkanit Perëndimor për norma tatimore sa më të ulta faktet e
investimeve të realizuara në vite tregojnë, se nuk është e qartë nëse reduktimi i barrës së
tatimit mbi fitimin është në gjendje si instrument i vetëm që të tërheqë investitorë të
mëdhenj, por edhe ata të mesëm.
Ndërkohë, Kroacia por edhe vendet e Ballkanit pjesë e BE-së edhe pse kanë një barrë
më të lartë të tatimit mbi fitimin, fakti që janë pjesë e një tregu me rregulla të tjera, por
edhe nisur nga garancia e një infrastrukture të zhvilluar, shërbime publike dhe ambjent
mikpritës dhe tërheqës për biznesin, kosto transporti të arsyeshme, duke përfshirë edhe
madhësinë e tregut, atëherë është e kotë të kërkohet të konkurrohen nga vendet e
Ballkanit Perëndimor vetëm me norma tatimore të ulëta, pa mos ofruar edhe avantazhe
të ngjashme si ato të vendeve ballkanike anëtare të BE-së.
Një barrë fiskale e ulët nuk mund të kompensojë një mjedis përgjithësisht të dobët ose jo
tërheqës për IHD-të. Gjithashtu, ndërkohë që vëmendja shpesh përqendrohet në tatimin
mbi të ardhurat e korporatave, rëndësia e taksave të tjera duhet të njihet. Një faktor tjetër
është se sa miqësore është me biznesin administrata tatimore dhe doganore, qendore dhe
lokale. Nga anketimet dhe raportet e shumta të organizatave ne mbrojtje të të drejtave të
biznesit shihet si një konkluzion i përbashkët, se në ato vende të rajonit ku investitorët
gjejnë sigurinë, parashikueshmërinë, qëndrueshmërinë dhe afatet kohore në zbatimin e
rregullave tatimore, si dhe një normë efektive tatimore, atëherë ai mjedis konsiderohet si
miqësor me biznesin. Mjedisi mikpritës fiskal duhet të ndikohet gjithashtu edhe nga
nevoja që lind si detyrë për politikën për të ndërmarrë masa kundër keqpërdorimit të
sistemit fiskal nga skema agresive tatimore ndërkombëtare, që shfrytëzojnë dallimet mes
sistemeve.
Vendet e Ballkanit duhet që gjithashtu të shqyrtojnë trajtimin tatimor të IHD-ve jashtë
vendit. Disa vende sot ofrojnë një trajtim tatimor që lejon lehtësim nga tatimi në vendin
e origjinës që shkon shumë më larg se argumenti i vjetër në funksion të konkurrencës, i
cili kërkon një përjashtim tatimor të vendit të origjinës ose një shtyrje të të ardhurave të
pashpërndara të aktivitetit të huaj, duke favorizuar rritjen e tatimit për të ardhurat e
krijuara jashtë vendit të rezidencës fiskale. Qeveritë ballkanike duhet të përpiqen të
përmirësojnë vullnetarizmin e biznesit për pagimin e detyrimeve të tyre ndaj buxhetit,
duke përmirësuar transparencën dhe sigurinë për një trajtim korrekt tatimor. Duke parë
vetëm përpara, kufijtë e konkurrencës tatimore mund të testohen më tej, me ulje të
mëtejshme të barrës së tatimeve korporative për investimet e huaja, por edhe duke mos
rënë pré e modës së uljes së taksave, kur shihen nga hartuesit e politikave si të
panevojshme për të tërhequr investime, për shkak të cilësive të papërmbushura për
tërheqje investimesh nga vendi pritës dhe mungesës së një kuptimi të kontekstit lokal
për investime të suksesshme të huaja. Në analizën e ndikimit të normave të tatimit mbi
fitimin te investimet, nëse shikojmë edhe investimet që kryhen në buxhet me fonde të
brendshme, si dhe ato me fonde të huaja vërehet fakti se në 2015 dhe 2018 realizimi më
i lartë si % e PBB-së ka ndodhur në Malin e Zi dhe Kosovë, që kanë normë të ulët
tatimore. Kroacia që ka normën më të lartë të tatimit mbi fitimin (18%) mban vendin e
fundit. Por, vendin e parafundit për investimet e zë Serbia, e cila ka norma të njëjta me
Kosovën por, edhe duke operuar si një ekonomi konkuruese, ambient mikpritës dhe pa
paragjykime mbi investitorët si dhe një administratë më të kualifikuar se shtetet e tjera.
Ndërkohë, Shqipëria si një vend me normë tatimi më të lartë se Mali i Zi dhe Kosova,
por edhe shtet kufitar me to mban vendin e tretë për nivelin e realizimit të tyre për 4 vitet
e fundit. Në këtë interpretim të fakteve vlen të përmendet, se përpara normës tatimore
(për investitorët e mëdhenj, si ka ndodhur në rastin e Shqipërisë me projektin TAP dhe
projektet energjetike) zbatohen skema të veçanta lehtësuese, të cilat falë pozicionit
gjeostrategjik, por edhe nisur nga nevoja për investime ka një realizim në nivel të lartë
në raport me PBB-në, edhe pse në vlerëabsolute investimet janë modeste krahasuar me
peshën që zbatohet në vendet e reja anëtare të BE-së, por pjesë e Ballkanit, si: Rumania,
Greqia e Kroacia.
KAPITILLI IV:
TATIMI MBI FITIMIN SIPAS LEGJISLACIONIT SHQIPTAR

4.1 Reformimi i sistemit tatimor pas ndryshimeve politike-ekonomike në vitet ‘90

Niveli i të ardhurave në buxhet përcaktohen kryesisht nga niveli i shpenzimeve

qeveritare. Megjithatë sistemi i të ardhurave në një ekonomi duhet trajtuar më
gjerë,pasi luan një rol të rëndësishëm në shpërndarjen eficente të burimeve dhe është
faktor përcaktues i qëndrueshmësirë së financave publike. Përmirësimi i cilësisë së
financave publike mund të realizohet nëpërmjet rishikimit të shpenzimeve publike dhe
politikave të taksimit, me qëllim rritjen e produktivitetit dhe inovacionit, të cilat nga
ana e tyre ndihmojnë rritjen dhe qëndrueshmërinë ekonomike të njëvendi.
Ndryshimet politike, ekonomike dhe sociale që ndodhën në vendin tonë në fillim të
viteve ’90-të, krijuan nevojën e rishikimit të përgjithshëm të politikave dhe praktikave
në fushën e buxhetit. Në këtë kuadër, si pjesë e rëndësishme e buxhetit të shtetit,
kërkohej një ndërhyrje e rëndësishme në praktikat legjislative dhe administrimin
praktik të të ardhurave të këtij buxheti, ku pjesën kryesore do ta zinin të ardhurat nga
tatimet dhe taksat.
Eficenca e sektorit publik është faktor përcaktues suksesi në proceset transformuese
ekonomike dhe sociale të një vendi. Reforma dhe përshtatja e sektorit publik në tërësi
kërkon gjithashtu mjete dhe burimet financiare të nevojshme për tu përballur me sfidat
e reja. Në këtë këndvështrim reforma në sistemin tatimor dhe objektivi fiskal i saj merr
një rëndësi të vecantë. Shpërndarja e burimeve në sistemin e mëparshëm të
centralizuar realizohej nëpërmjet administrimit publik dhe ishte shumë larg nga niveli
optimal. Në sistemin e ri bazuar në ekonominë e tregut rishpërndarja e burimeve dhe
aseteve mbështetej në nevojat e tregut. Në kuadrin institucional sistemi tatimor është
një ndër elementin kryesorë që ndikon vnë vendimet e investitorëve të huaj dhe
vendas. Kështu, sistemi i ri tatimor duhet të ofrojë neutralitet dhe tiparet e një sistemi
të drejtë tatimor.
Vendet në zhvillim përgjithësisht përballen me vështirësi në mbledhjen e të ardhurave,
ndaj reforma tatimore në këto vende kanë si objektiv kryesorë rritjen e të ardhurave
tatimore buxhetore. Në objektivat e tjera të reformave tatimore mund të renditen
zgjerimi i bazës së tatueshme, inkurajimi i tatimpaguesve për të deklaruarvullnetarisht,
si dhe thjeshtëzimi i rregullave dhe procedurave tatimore.
4.1.1 Fillimet e reformës në fushën e tatimit mbi fitimin
Reformat tatimore në këto njëzet vjet kanë qenë gjithëpërfshirëse. Këto reforma në
drejtim të tatimit mbi të ardhurat akne prekur normat tatimore, bazën e tatueshme,
shpenzimet e zbritshme, rastet e përjashtimeve. Legjislacioni tatimor shqiptar është
përafruar me atë të Bashkimit Europian dhe është hartuar me asistencën e ekspertëve
të organizmave ndërkombëtare në fushën e draftimit të ligjeve dhe të hartimit të
politikave tatimore. Në kët kuadër edhe tatimi mbi të ardhurat e kompanive, ka evoluar
dhe aktualisht prezantohet me një ligj të rishikuar të tatimit direkt, i cili përfshin si të
ardhurat e personave juridikë, ashtu edhe të ardhurat e individëve. Megjithatë ka ende
probleme në lidhje me administrimin dhe përmirësimin e funksionimit të sistemit,
transparencës dhe zbatimin e drejtë e të paanshëm të procedurave tatimore.
Nje përpjekje me e mirë për hartimin e një pakete të plotë fiskale u bë në fillim të vitit
1993, duke përcaktuar në mënyrë më të qartë bazat e një legjislacioni tatimor
bashkëkohor. Në kët periudhë, krahas tatimeve të tilla si :
- Tatimi mbi qarkullimin;
- Akcizat ;
- Tatimi mbi fitimin dhe biznesin e vogël;
Filloi implementimi i tatimit mbi të ardhurat personale, kryesisht mbi të ardhurat nga
pagat. Në këtë kuadër, u miartua ligji nr.7677, datë 03.03.1993, “Për tatimin mbi
fitimin”, i cili mbulonte të gjithë personat juridikë.
Karakteristikat kryesore të këtij ligji ishin:
 Objekti i tatimit mbi fitimin sipas këtij ligji ishin të gjithë personat juridikë vendas
dhe të huaj, të cilët zhvillonin veprimtari ekonomike në Republikën e Shqipërisë.
 Norma e tatim mbi fitimin u përcaktua e njësuar në masën 30 përqind. Përjashtim
përbëntë sektori i turizmit, i cili tatohej me normën tatimore 40 përqind, si dhe
kompanitë e kërkimit dhe nxjerrjes së naftës në det , për të cilat norma e tatimit mbi
fitimin u përcaktua në nivelin 50 përgjin.
 Humbjet e pësuara në një vit fiskal lejoheshin të mbarteshin në fitimin e tre viteve
pasardhëse.
  Personat juridikë të cilët zhvillonin veprimtari në sferën prodhuese të ekonomisë,
ishin të përjashtuar nga tatimi mbi fitimin për aktor vitet e para të veprimtarisë, me
kusht që kjo veprimtari të vazhdonte për një afat mbi 10 vjet.
 Personat juridikë të zotëruar plotësisht ose pjesërisht nga të huaj, të cilët
riinvestonin fitimin e tyre ne Shqipëri në industrinë prodhuese, fitonin të drejtën për
tu rimbursuar deri në 60 përqind të detyrimit të tyre mbi fitimin e realizuar.
 Tatimi mbi fitimin paguhej nga personat juridik me këste 3 mujore dhe rillogaritej
në fund të vitit fiskal sipas të dhënave të bilancit kontabël të kompanisë.
Këto janë karakteristikat në mënyrë të përmbledhur të igji nr.7677, datë 03.03.1993,
“Për tatimin mbi fitimin”, i cili hyri në fuqi në mars të vitit 1993 dhe u ablikua deri në
janar të vitit 1998. Periudha nga viti 1993 deri 1996, për vetë nivelin e zhvillimit
ekonomik të vendit dhe nevojën për investime kryesisht nga investitorët e huaj, u
karakterizua nga norma tatimore të nivelit mesatar dhe të ulët, si dhe nga stimuj dhe
përjashtimet me qëllim mbështetjen e veprimtarisë prodhuese. Këtij qëllimi i shërbyen
masa të tilla të përmendura më sipër si :
- Përjashtimi nga tatimi mbi fitimin për 4 vitet e para të veprimtarisë prodhuese;
- Zbritje nga detyrimimi tatimor mbi fitimin, kur fitimi riinvestohej në Shqipëri nga
ana e investitorëve të huaj;
- Lejimi i krijimit të provigjioneve për humbje dhe rreziqe,etje.
Këto masa ndihmuan që shumë biznese prodhuee të cilat u krijuan në kët periudhë, të
përjashtoheshin nga tatimi mbi fitimin për katër vitet e para të veprimtarisë, duke
krijuar kështu mundësinë për investime në teknologji dhe infrastrukturë.
Por krahas efekteve pozitive që patën këto masa në zhvillimin ekonomik të vendit,
sigurimin e stabilitetit makroekonomik dhe fuqizimin e sipërmarrjes së lirë, këto
iniciativa të tilla filluan të ktheheshin në një mjet të efekshëm për shmangjen nga
detyrimet tatimore dhe evazion fiskal. Kështu shumë shoqëri të krijuara në vitet 1992-
1993, pasi përfituan lehtësitë tatimore për katër vitet e para të veprimtarisë, filluan
riciklimin e tyre duke krijuar entitete te reja legale me qëllim përfitimi edhe për katër
vite të tjera të lehtësive tatimore dhe kështu kjo formilë nuk mund të funksiononte
pambarimisht.

4.1.2 Evolucioni i reformave në fushën e tatim mbi fitimin

Gjatë vitit 1998, u punua në drejtim të modernizimit të tatimeve direkte, si të atyre mbi
të ardhurat e individëve, ashtu edhe të fitimi të kompanive. Ky synim u realizua me
 miratimin në dhjetor 1998 të ligjit “Për tatimin mbi të ardhurat”, i cili integronte në një
ligj të vetëm të ardhurat e individëve dhe ato të kompanive.
Ky ligj përmbante kushte dhe parime të panjohura më parë, por të ablikuara gjerësisht
nga administrata tatimore të vendeve të zhvilluara. Implementimi i këtij ligji së bashku
me ligjin për “Tatim mbi Vlerën e Shtuar” përbëjnë arritjet më të spikasuar në fushën e
legjislacionit fiskla dhe të administrimit tatimor. Këto ligje, kanë tentuar të frenojnë
mundësitë për shmangie tatimore dhe njëkohësisht kanë krijuar terrenin e
përshtatshëm për një konkurencë të ndershme midis bizneseve.
Ligji për tatimin mbi të ardhurat dhe aktet ligjore dhe nënligjore dalë në zbatim të
tij, rregullojnë marrëdhëniet që lindin në fushën e tatimit mbi të ardhurat personale,
tatimit mbi fitimin si dhe të tatimit të mbajtur në burim të të ardhurave. Ai përcakton
rregullat për mbledhjen dhe administrimin e tatimit mbi të ardhurat personale të
individëve, të tatimit mbi fitimin për shoqëritë tregtare si dhe të personave fizikë
(tregtarë të regjistruar), kur janë subjekt i tatimit mbi fitimin. Përveç të tjerave ligji ka
përcaktuar hollësisht përbërjen strukturore të elementeve të rëndësishëm që kanë të
bëjnë me përcaktimin e të ardhurave, fitimit të tatueshëm, si ato të të ardhurave, ashtu
edhe të shpenzimeve.Qartazi ligji përcakton, mënyrën e dokumentimit, të deklarimit
dhe të pagesës që lidhet me detyrimet tatimore, objekt të tij.
Ligji aktual i Tatimit mbi të Ardhurat i miratuar në Dhjetor 1998, ka pësuar një sërë
ndryshimesh të kushtëzuara nga etapat e zhvillimit ekonomik, duke ju përgjigjur
politikave fiskale të pushtetit ekzekutiv si dhe nevojave të komunitetit të biznesit.39
Ligji i ri “Për tatmin mbi të ardhurat” përmban disa risi që lidhen me pjesën e tatimit të
te ardhuarve nga aktiviteti i biznesit.40 Kështu, në ligj janë dhënë përkufizime të qarta,
të sakta dhe klasike, që përdoren edhe në legjislacionet e vendeve të OECD-së, për
nocione të tilla si: “tatimpagues”, “person”, “persona të lidhur”, “seli e përhershme”,
“rezident” etje.
Ligji ka përcaktuar subjektet që janë objekt i tatimit mbi fitimin, duke përfshirë:
- Personat juridikë të aoranizuar në bazë të ligjit “Për tregtarët dhe shoqëritë
tregtare” me xhiro vjetore mbi 8 milion lekë.
- Personat juridikë të organizuar në bazë të Kodit Civil me xhiro vjetore mbi 8
milion lekë;

39
Ligj nr. 84/2019 për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr. 8438, datë 28.12.1998, “për tatimin mbi të
ardhurat”, të ndryshuar.
40
Ligjin nr. 94/2018, datё 3.12.2018“Për tatmin mbi të ardhurat”.
 - Personat juridikë dhe ortakëritë të parashikuara në nënparagrafët "iii" dhe "iv"
të shkronjës"b" të pikës 1 të nenit 2 dhe që janë të regjistruar për TVSH-në.
- Personat juridikë, ortakëritë apo bashkimet e tjera të personave të themeluara
ose të organizuara në bazë të një ligji të huaj dhe që ushtrojnë veprimtari në
territorin e Republikës së Shqipërisë.
- Çdo person tjetër, pavarësisht nga statusi ose forma ligjore e regjistrimit apo e
njohjes së tij,kur ky është subjekt i tatimit mbi vlerën e shtuar, me përjashtim të
rastit kur ky person është subjekt i tatimit të thjeshtuar mbi fitimin mbi
biznesin e vogël.
- Çdo person joresident që nuk parashikohet nga shkronjat “a”, “b” ose “c”, të
kësaj pike, dhe që nuk i nënshtrohet tatimit mbi të ardhurat.
Në ligji u përcaktua një formulë e saktë për llogaritjen dhe derdhjen e tatimit mbi
fitimin në formë paradhënie apo parapagimi gjatë vitit, me qëllim heqjen e mundësive
për abuzime si nga ana e administratës tatimore, ashtu edhe nga ana e tatimpaguesve.
Norma tatimore u caktua 30 përgjind. Në mendimin që iu bë këtij ligji në dhjetorë të
vitit 2000, kjo shkallë u ul në 25 përqind për të gjitha bizneset. Një masë e tillë u
ndërmor në kuadrin e lehtësimit të barrës fiskale të bizneseve. Tatimi mbi fitimin në
nivelin23 përqind u zbatua vetëm për vitin fiskal 1 janarderi 31 dhjetor 2005 dhe vitet
e tjera fiskale në vijim deri në fund të vitit 2007 norma tatimore ka qenë 20 përqind.
Në vitin 2008 kjo normë tatimore u ul në 10 përqind dhe duke filluar nga 1 janar 2014
norma tatimore në fuqi është ne nivelin 15 përqind. Për sektorin e hidrokarbuaranteve
norma e tatimit mbi fitimin ka qenë dhe është 50 përqind.
Në vendin tonë norma tatimore mbi fitimin e kompanive ka pësuar rënie në këto
njëzet vjet,sic pasqyrohet në tabelen e meposhme 41

Tabela 4. Norma e tatimit mbi fitimin në Shqipëri 1994-2020

Vitet 1994-2000 2001-2004 2005 2006- 2008-2013 2014-

2007 2020
Norma e tatim mbi 30% 25% 23% 20% 10% 15%
fitimin
Shkalla e tatimit mbi fitimin është:42
5 % për tatimpaguesit me të ardhura deri në 14 000 000 lekë në vit.
15 % për tatimpaguesit me të ardhura mbi 14 000 000 lekë në vit.

41
http://www.financa.gov.al/norma-e-tatimit-mbi-fitimin-nder-vite-ne-shqiperi.
42
Neni 28 i ligjit nr. 94/2018, datё 3.12.2018“Për tatmin mbi të ardhurat”.
- Për personat juridikë, të cilët ushtrojnë aktivitet për prodhimin/zhvillimin e softëare-
ve,tatimi mbi fitimin është 5 %. Këshilli i Ministrave përcakton, me vendim,
aktivitetet që përfshihen në fushën e prodhimit/zhvillimit të softëare-ve, si dhe
procedurat për zbatimin e këtij paragrafi.
- Për personat juridikë, të cilët zhvillojnë veprimtari ekonomike sipas ligjit nr.
38/2012, “Për shoqëritë e bashkëpunimit bujqësor”, shkalla e tatimit mbi fitimin
është 5 %.
- Për subjektet, të cilat zhvillojnë veprimtari pritëse të certifikuar si “agroturizëm”,
sipas legjislacionit në fuqi në fushën e turizmit, shkalla e tatimit mbi fitimin është 5
%. Kjo shkallë aplikohet për një periudhë 10-vjeçare për personat juridikë që
përfitojnë statusin “subjekt i certifikuar agroturizmi”, deri më 31 dhjetor 2021.
Aplikimi i shkallës së reduktuar fillon në vitin tatimor pasardhës, pas përfitimit të
statusit “subjekt i certifikuar agroturizmi.

4.2 Përcaktimet ligjore mbi personat e tatueshëm dhe fitimin e tatueshëm

4.2.1 Shtrirja e detyrimit për tatimin mbi fitimin
Përsa i përket tatimit mbi fitimin ligji shpreh se detyrimin për të paguar e kanë
personat juridik e fizik që janë të rregjistruar në TVSH, dhe si të tillë përfshin :
a.Tatimpaguesit rezidentë për fitimet e realizuara nga të gjitha burimet, brënda dhe
jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë.
b. Tatimpaguesit jorezidentë për fitimet e realizuara nga të gjitha të ardhurat, me burim
në Republikën e Shqipërisë.
Përjashtohen nga tatimi mbi fitimin, organet e qeverisjes qëndrore dhe vendore, Banka
e Shqipërisë, personat juridikë që ushtrojnë vetëm veprimtari të karakterit fetar,
humanitar, bamirës, shkencor apo edukativ, organizatat e punës apo dhomat e
tregëtisë, fitimi i të cilave nuk përdoret për përfitimin e një individi apo të një anëtari
të tyre; organizatat ndërkombëtare, agjencitë e bashkëpunimit teknik.
Një shoqëri konsiderohet rezidente fiskale në Shqipëri, në qoftë se ajo ka selinë e saj
ligjoreose vendin e menaxhimit efektiv të aktivitetit në Shqipëri. Më tej, partneritetet
dhepersonat juridikë me një seli të përhershme në Shqipëri do të konsiderohen
tatimpaguesërezidentë shqiptarë. Rezidentët fiskalë duhet të regjistrohen në Qendrën
Kombëtare tëBiznesit.Rezidentët fiskalë tatohen mbi të ardhurat e tyre në mbarë
botën; Jorezidentët tatohenvetëm për të ardhurat e tyre me burim në territorin
shqiptar.Të ardhurat e tatueshme të rezidentëve përfshijnë fitimet prej aktiviteteve, si
dhedividentët, interesat dhe fitimet kapitale të realizuara përgjatë vitit fiskal. Fitimi i
tatueshëmështë diferenca midis fitimit bruto dhe shpenzimeve të lidhura me
aktivitetin. Përcaktimi ifitimit të tatueshëm është i bazuar në fitimet e prezantuara në
pasqyrat financiare.
Të ardhurat nga dividendët janë të konsideruar si të ardhura të tatueshme, përveç
rastevekur zbatohet me përparësi përjashtimi i pagimit të tyre sipas dispozitave
specifike tëMarrëveshjes së eleminimit të taksimit të dyfishtë.Dividendët janë të
përjashtuar nga fitimi i tatueshëm i një rezidenti fiskal, kur dividentët
shpërndahen nga kompanitë rezidente apo partneritete, të cilat janë subjekt i tatimit
mbifitimin, pavarësisht nga kuota e pjesëmarrjes në vlerë ose në numër, të kapitalit
aksionar, tësë drejtës për të votuar, ose pjesëmarrjes në kapitalin fillestar të përfituesit
të dividentit.Nuk ka përjashtim në rastin kur dividenti shpërndahet nga kompani
jorezidente. Si rrjedhojë,dividentët e marrë nga kompanitë e huaja do të përfshihen në
të ardhurat e tatueshme.
Tatimi mbi dividentët i paguar ndaj jorezidentëve
Shpërndarja e dividentit për një jorezident i nënshtrohet aplikimit të mbajtjes së tatimit
nëburim nga shoqëria që realizon shpërndarjen në normën tatimore prej 15%, përveç
faktitkur një Marrëveshje e eleminimit të taksimit të dyfishtë parashikon një normë më
të ulët senorma tatimore që aplikohet në Shqipëri.
Fitimet kapitale të realizuara konsiderohen si të ardhura të tatueshme dhe tatohen së
bashku me të ardhura të tjera, me normën tatimore 15% sipas të ardhurave neto.
Humbja tatimore mund të mbulohet nga fitimet e realizuara në tri vitet e ardhshme
fiskale,sipas parimit '' humbja e parë më përpara se ajo e fundit “. Humbja tatimore
nuk mund tëmbartet, në qoftë se pronësia e aksioneve të kapitalit ose e drejta e votimit
në shoqërindryshon me më shumë se 50% në vlerë ose në numër.Taksimi i dyfishtë
shmanget me anë të Marrëveshjeve tatimore. Kur një Marrëveshje e tillë
është në fuqi ndërmjet Shqipërisë dhe një shteti tjetër, dispozitat e saj mbizotërojnë
mbiligjet tatimore shqiptare.

4.2.2 Përcaktimi i fitimit të tatueshëm

Fitimi i tatueshëm përcaktohet në bazë të bilancit dhe të anekseve të tij,
që duhet të jenë në përputhje me ligjin “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare”, me
dispozitat e këtij ligji, si dhe meme aktet nënligjore të nxjerra nga Ministria e
 Financave.43 Në përcaktimin e fitimit të tatueshëm, njihen si shpenzime ato që kryhen
për qëllime sigurimi dhe ruajtje të fitimit, në masën që këto shpenzime provohen dhe
dokumentohen nga tatimpaguesi. Çdo tatimpagues pergatit deklaraten vjetore te te
ardhurave dhe e paraqet ne organet tatimore brenda dates 31 mars te vitit pasardhes,
duke paraqitur ne te njejten kohe bilancin kontabel, se bashku me anekset e tij. Në këtë
mënyrë përcaktohet drejt llogaritja përfundimtare e detyrimit për vitin që kaloi.
Njëkohësisht nën praninë e inspektorëve tarimor llogaritet dhe parapagimi i detyrimit
për vitin në vazhdim.

4.3 Tatimi mbi fitimini një OJF apo Ent Publik

Legjislacioni tatimor ka përjashtuar organizatat jofitmprurëse private dhe publike nga
tatimi mbi fitimin dhe nga TVSH-ja (nëse OJF plotëson kriterin e statusit publik).
Ndërsa, drejtuesit e tyre, si dhe punëmarrësit në këto organizata janë objekt tatimi në
po të njëjtën mënyrë që ligji detyron edhe punëmarrësit e tjerë. Po ashtu edhe
institucionet publike janë të parjashtuara nga llogaritja, deklarimi dhe pagesa e tatimit
mbi fitimin, bazuar në statusin publik të tyre.
Termi "jofitimprurëse" përdoret për të bërë dallimin brenda kategorisë së personave
juridikë privatë, duke i dalluar nga shoqëritë tregtare si dhe nga entet me karakter
privat, qëllimi i krijimit dhe i veprimtarisë së të cilëve është realizimi i fitimit. Pra,
duke iu referuar subjekteve, mund të themi se Ligji i shtrin efektet e tij mbi personat
juridikë privatë të cilët nuk kanë për qëllim të veprimtarisë së tyre realizimin e
fitimit.Organizata jofitimprurëse është e detyruar të regjistrohet për Tatimin mbi
Fitimin, në rast se kryen aktivitet ekonomik dhe realizon të ardhura të tatueshme sipas
përcaktimeve të ligjit 8438, Datë 28.12.1998 për Tatimin mbi të Ardhurat.
- Mundësia për deklarim

Organizata jofitimprurëse është e detyruar të regjistrohet për Tatimin mbi Fitimin, në

rast se kryen aktivitet ekonomik dhe realizon të ardhura të tatueshme sipas përcaktimeve
të ligjit 8438, Datë 28.12.1998 për Tatimin mbi të Ardhurat.

Në ato raste kur tatimpaguesi, i cili edhe pse mund të jetë themeluar si OJF apo Ent
publik/ndërmarrje shtetërore ka për detyrim të dorëzojë deklaratën për tatimin mbi
fitimin, apo në raste të tjera edhe më specifike ku nuk është i përjashtuar nga tatimi mbi
fitimin dhe qarkullimi vjetor objekt i tatimit është më i vogël se 8 mln lekë në vit, në ato
43
Neni 19 i ligjit nr. 94/2018, datё 3.12.2018“Për tatmin mbi të ardhurat”, Fitimi i tatueshëm.
raste tatimpaguesi i referohet përkatësisht trajtimit që bëhet në Ligjin Nr.9632, datë
30.10.2006, “Për sistemin e taksave vendore", i ndryshuar.

Organizata jofitimprurëse përgatit deklaratën vjetore të të ardhurave të tatueshme në

formën e përcaktuar në udhëzimin e Ministrit të Financave, dhe e dorëzon në organet
tatimore brenda datës 31 Mars të vitit pasardhës, duke paraqitur në të njëjtën kohë
bilancin kontabël, së bashku me anekset e tij, si dhe çdo të dhënë tjetër.
Tatimi i llogaritur në bazë të deklaratës vjetore të të ardhurave të tatueshme, pakësuar
me shumat e përcaktuara si të zbritshme, dhe me parapagimet e bëra gjatë periudhës
tatimore, paguhet nga tatimpaguesi në llogarinë e organeve tatimore, në çastin e
paraqitjes së deklaratës vjetore të të ardhurave të tatueshme.

4.4 Analizë mbi lidhjen midis normave të tatimit mbi fitimin dhe bazës së
tatueshme

Zbatimi i sistemeve tatimore proporcionale, që përgjithësisht shoqërohet me norma të

ulëta tatimore, synojnë reduktimin e ekonomisë informate duke zhvendosur pjesë të
saj drejt ekonomisë formale. Ablikimi i normave të ulëta tatimore synon të nxisë
deklarime reale dhe të dekurajojë përpjekjet e tatimpaguesve për shmangien e të
ardhurave nga skema tatimore, pasi ato tatohen me norma të ulëta. Të ardhurat e
tatueshme parashikohentë rriten si pasojë e zgjerimit të bazës së tatueshme.
Qëllimi i analizës së mëposhtme është të evidentojë nëse në rastin e Shqipërisë
ablikimi i tatimit proporcional dhe reduktimi i vazhdueshëm i normave të tatimit mbi
fitimin gjatë njëzet viteve të fundit kamë pasur efekte pozitive në drejtim të zgjerimit
të bazës së tatueshme.
4.4.1 Çfarë janë këstet paraprake të tatimit mbi fitimin?
Tatimi mbi fitimin paguhet çdo tremujor ose çdo muaj në formë paradhënie gjatë vitit,
bazuar në këste mujore.
Administrata tatimore, bazuar në të dhënat e deklaratës së fitimit të tatueshëm të vitit
paraardhës, dorëzuar nga tatimpaguesi brenda datës 31 Mars të vitit vijues, llogarit
këstet mujore të paradhënieve të tatimit mbi fitimin për periudhën Prill –Dhjetor të
vitit vijues dhe për periudhën Janar –Mars të vitit të ardhshëm.
Këstet mujore të paradhënieve të tatimit mbi fitimin, për periudhën Prill –Dhjetor të
vitit vijues dhe për periudhën Janar –Mars të vitit të ardhshëm, i njoftohen
 tatimpaguesit brenda datës 30 Prill të çdo viti.
Këstet e paradhënieve të tatimit mbi fitimin, përcaktuar si më sipër paguhen nga
tatimpaguesit në bazë tremujore ose në bazë mujore.

4.4.2 Llogaritja e kësteve mujore të paradhënieve

A. Kur tatimpaguesi e fillon veprimtarinë në vitin vijues, këstet mujore të
paradhënieve të tatimit mbi fitimin llogariten duke u bazuar në deklaratën
parashikuese për shumën e vlerësuar të tatimit mbi fitimin të bërë nga vetë
tatimpaguesi, pjesëtuar me numrin e muajve të mbetur deri në fund të vitit, pa
llogaritur këtu muajin e parë të regjistrimit. Kjo formulë llogaritjeje do të shërbejë
edhe për përcaktimin e kësteve mujore të paradhënieve të tatimit mbi fitimin për 3-
mujorin e parë të vitit pasardhës.
Më pas, për 9-mujorin në vijim të vitit pasardhës (Prill-Dhjetor) këstet mujore të
paradhënieve të tatimit mbi fitimin llogariten duke pasur të dhënat e deklaratës së
fitimit të tatueshëm të vitit paraardhës.
B. Në rastin kur tatimpaguesi, në çdo kohë, gjatë periudhës tatimore, vërteton para
organeve tatimore se tatimi mbi fitimin për këtë periudhë tatimore do të jetë, në
mënyrë domethënëse, më i ulët se tatimi mbi fitimin në periudhën paraardhëse ose
periudhën e dytë paraardhëse, atëherë organet tatimore pranojnë zvogëlimin e
parapagimeve, sipas rregullave të vendosura me udhëzim të Ministrit të Financave.
Në rast se subjekti ka ulur këstet e parapagimit, të caktuara nga organi tatimor, dhe
detyrimi tatimor vjetor për tatimfitimin, që rezulton nga bilanci, tejkalon parapagimin
me më shumë se 10%, subjekti duhet të paguajë kamatëvonesa mbi diferencën
ndërmjet detyrimit real vjetor dhe shumës së parapaguar gjatë vitit, sipas rregullave të
vendosura me udhëzim të Ministrit të Financave.
C. Nëse organet tatimore vlerësojnë se tatimi mbi fitimin për periudhën vijuese
tatimore do të tejkalojë me më tepër se 10 për qind tatimin mbi fitimin e periudhës së
mëparshme tatimore, ato mund të rregullojnë në rritje parapagimet, në përputhje me
tatimin mbi fitimin e vlerësuar prej tyre.

4.5 Evazioni tatimor dhe problematikat e tatimit mbi fitimin

Termi "evazion tatimor" përfshin fshehjen apo shmangien me dashje të detyrimeve
tatimore, nëpërmjet mosdorëzimit të dokumenteve ose mosdeklarimit të të dhënave
(p.sh: shitjeve ose të ardhurave të realizuara), falsifikimin e dokumentacionit kontabël
dhe tatimor, marrjen e dokumenteve të falsifikuara për të rritur fiktivisht shpenzimet e
biznesit ose të TVSH-së së zbritshme duke çuar në përllogaritjen e pasaktë të shumës
së tatimit ose taksës. Konsiderohet gjithashtu evazion tatimor, fshehja e të ardhurave,
me qëllim fshehjen apo shmangien nga pagimi i detyrimeve tatimore. Tatimpaguesit,
për të cilët konstatohet se kryejnë këto shkelje, zbatohen dispozitat në fuqi të ligjit Nr.
9920, datë 19.05.2008 “Për procedurat tatimore në Republikën e Shqipërisë”, i
ndryshuar. Sistemet tatimore përmbajnë elemente lehtësuese të procedurave
administrative dhe të ngarkesës fiskale, çka u mundëson bizneseve të vogla
regjistrimin dhe përmbushjen e detyrimeve tatimore me kosto minimale; por këto
lehtësi duhet të përfitohen nga bizneset realisht të vogla, jo të kthehen në mjete dhe
forma ligjore që ndihmojnë evazionin fiskal, informalitetin dhe korrupsionin. Të gjithë
e pranojnë se informaliteti në Shqipëri është shumë i lartë (nga burime të pavarura
llogaritet në rreth 40-50%) dhe, së bashku me korrupsionin, ka qenë dhe mbetet
shqetësim kryesor i çdo qeverie, i institucioneve ndërkombëtare, i bizneseve të
ndershme, i shoqërisë civile dhe popullatës në përgjithësi.
Siç edhe është konstatuar nga shumë shoqata biznesi apo entitete të pavarura,
informaliteti në ekonominë shqiptare shfaqet në shumë forma, si:
 biznese tërësisht të paregjistruara për qëllime fiskale (kryesisht biznese të vogla
apo edhe të mesme në fushën e tregtisë, prodhimit, ndërtimit, grumbullimit dhe
shërbimeve, tregtisë on-line, etj.);
 biznese të cilat janë regjistruar si biznese të vogla (formalisht me xhiro vjetore
nën 5 ose nën 8 milion lekë), por që në fakt e fshehin një pjesë të blerjeve, shitjeve dhe
fitimeve;
 biznese të mesme dhe relativisht të mëdha që nuk deklarojnë plotësisht blerjet
dhe shitjet në sasi dhe në vlerë, numrin e punonjësve, nivelin e pagave, etj.
Përtej dëmeve direkte që këto biznese shkaktojnë në të ardhurat buxhetore, akoma më
i madh është dëmi dhe presioni që këto biznese ushtrojnë ndaj bizneseve të
rregullta, pasi nuk pranojnë blerje dhe shitje me fatura të rregullta, duke dëmtuar
konkurrencën e ndershme dhe duke detyruar edhe shumë biznese formale që të
manipulojnë dokumentacionin dhe format e tregtisë për t’iu përshtatur atyre.
Të gjithë janë të një mendjeje se ekonomia informale shoqërohet me shumë pasoja
negative për vendin, meqë:
 frenohen investimet direkte, vendase dhe të huaja, për shkak të pasigurisë dhe
mosgarantimit të një konkurrence të drejtë;
 pengohet kryerja e funksioneve rregulluese dhe të mbikëqyrjes nga ana e shtetit;
 nuk sigurohet mbrojtja e të drejtave të konsumatorit në lidhje me cilësinë e
produkteve që i ofron ekonomia informale;
 nuk sigurohet mbrojtja e të drejtave të punonjësve;
 dëmtohet kultura e biznesit të ndershëm dhe popullatës nëpërmjet
“familjarizimit” dhe përfshirjes në informalitet;
 nxitet dhe ushqehet korrupsioni;
 krijohet truall i përshtatshëm për krime ekonomike dhe sociale dhe aktivitete të
tjera të paligjshme, etj.
Nisur nga këto “lehtësi fiskale”gjithashtu shumë ish-punonjës të kompanive preferojnë
të regjistrohen si biznes i vogël dhe të faturojnë kompaninë (punëdhënësin), duke
gëzuar përjashtimin nga tatimi mbi të ardhurat dhe duke shmangur tatimin progresiv
mbi pagën.
Është e vërtetë që bizneset e vogla kanë peshë relativisht të ulët në të ardhurat
buxhetore, por ka dy elementë shumë të rëndësishëm për t’u konsideruar, pasi dëmi
indirekt që i krijohet buxhetit dhe ekonomisë është shumë më i lartë.
Këto dy elemente janë:
-Në terma shumë të përafërt, mendohet që rreth 50% e bizneseve të vogla realisht nuk
janë të tilla, pasi faktikisht e tejkalojnë kufirin e xhiros, por pa e raportuar. Gjithkush e
sheh qartë këtë në blerjet e përditshme të mallrave dhe shërbimeve, nëse vlerësohet
niveli dhe korrektësia e lëshimit të kuponëve fiskalë (në vlerën dhe formatin e miratuar
nga Ministria e Financave) dhe
-Presioni që këto biznese ushtrojnë mbi bizneset e mëdha të rregullta duke mos
pranuar fatura, përsëri ushqen informalitetin, evazionin dhe korrupsionin, nga të gjitha
palët.
Të dy elementet e mësipërme arrijnë vlera financiare të konsiderueshme, përveç
dëmeve shumë të mëdha afatgjata në përkeqësim të kulturës biznesore dhe edukatës
fiskale. Pra, në një farë mënyre, sistemi aktual i taksimit të biznesit të vogël ka
kontribuar në krijimin e hapësirave dhe mundësive për shmangie tatimore dhe evazion
fiskal.
Pra është e qartë se niveli i informalitetit, shmangieve dhe evazionit fiskal është i lartë
në shumë biznese formalisht të regjistruara si biznese të vogla, por që në realitet janë
të mëdha. Është gjithashtu e qartë se, edhe me kufirin aktual të regjistrimit, shumë prej
bizneseve të vogla duhej të ishin regjistruar në TVSH, por mungesa e informacionit
 dhe sidomos e kapaciteteve eficiente për marrjen dhe e përdorimin e duhur të
informacioneve nga administrata tatimore ka bërë që informaliteti të marrë përmasat e
tanishme.Në kushtet kur tatimpaguesit dhe administrata e kanë të pamundur zbatimin e
drejtë të sistemit aktual, del e domosdoshme që ky sistem të ndryshohet dhe të
përmirësohet me synime kryesore:
-Uljen e informalitetit,
-Garantimin e konkurrencës së ndershme dhe mbrojtjen e bizneseve të rregullta,
-Eliminimin e mundësisë së regjistrimit të disa “bizneseve të vogla” nga të njëjtët
persona, me qëllim shmangien e ngarkesës tatimore,
-Përmirësimin e shërbimit ndaj tatimpaguesit,
-Përmirësimin e evidencës dhe kontrollin e kryqëzuar të informacioneve, me synim
evidentimin e saktë të xhiros reale dhe zgjedhjen për kontroll bazuar në analizën e
riskut,
-Mbrojtjen e bizneseve realisht të vogla,
-Rritjen e të ardhurave tatimore.
Grafiku nr.2 faktorët që ndikojnë në tatimin mbi fitimin44

44

Analiza për Tatim mbi Fitimin 2016/2018 ku u analizuan të dhënat nga vetdeklarimi dhe faktorët me risk që ndikojnë
në mospërmbushjen tatimore. U analizua trendi për çdo DRT dhe tatimpaguesit me ndikimin negativ dhe që përbënin
risk të lartë
Megjithatë, problemet kryesore për tatim fitimin lidhen me mungesën e sigurisë dhe
qartësisë së dispozitave ligjore dhe rregullave zbatuese. Ka një sërë problematikash që
nuk gjejnë zgjidhje të qarta dhe të qëndrueshme lidhur me trajtimin për efekt të tatimit
mbi fitimin; të tilla janë p.sh. shitja e mallrave nën kosto, vlera e mbetur e aktiveve të
qëndrueshme në momentin e nxjerrjes jashtë përdorimit, shitja me humbje fiskale e
aktiveve të qëndrueshme, nxjerrja jashtë përdorimit, shitja e instrumenteve financiare
dhe portofolave të borxheve, fshirja e borxheve të këqija, etj., për të cilat autoritetet
tatimore shpesh kanë opinione të ndryshme dhe aplikojnë trajtime të ndryshme.

Ligji për tatimin mbi të ardhurat dhe rregulloret zbatuese gjithashtu përmbajnë
mospërputhje të caktuara dhe dispozita e procedura të paqarta, krahasuar me
standardet e kontabilitetit, çka ka rritur në mënyrë artificiale kompetencat diskrete të
inspektorëve tatimorë.

4.6 Domosdoshmëria për ndryshim në ligjit për të ardhuar dhe tatimi mbi fitimin

Kapacitetit administrativ i administratës tatimore lidhet ngushtë me reformën tatimore.

Këtë konstatim e vërteton përvoja e viteve të fundit, mbasi për çdo viti, nuk është
mbledhur gjysma e të ardhurave tatimore potenciale (të mundshme), çka vërteton
përceptimin e drejtë për një nivel të lartë të shmangies, evazionit dhe mashtrimit
tatimor, të një konkurrence të pandershme në treg që, së bashku, dëshmojnë se sistemi
tatimor nuk është aspak neutral ashtu sikundër ai duhet të jetë në të vërtetë. Efektet e
këtyre problemeve janë më të rëndësishme dhe më të përhapura se sa duken dhe njihen
zakonisht. Evazioni, korrupsioni dhe informaliteti minojnë barazinë horizontale të
sistemit tatimor. Për këtë duhet të hartohen politika fleksibël, që të sjellin si rritjen e të
hyrave publike ashtu edhe në rritjen e investimeve vendase e të huaja. Në kushtet kur
ekonomitë e vogla të rajonit, me një infrastrukturë më të përparuar se ajo shqiptare dhe
më me shumë traditë ekonomie private, agresivisht po punojnë për përmisimin e
klimës së biznesit, tërheqjen e investimeve të huaja duke përdorur si instrument
politikën fiskale, do ishte pa frikë vetëvrasje që Shqipëria të mos sigurojë rikonceptim
të këtij aspekti. Thjeshtimi i detyrimeve tatimore dhe reduktimi i niveleve të këtyre
detyrimeve (kryesisht TAP dhe tatimit mbi fitimin), i kombinuar me përmisim të
praktikave të grumbullimit të të ardhurave (reduktim i arbritraritetit i vërejtur më së
shumti), janë mekanizmi që mund të sigurojë rritje të të ardhurave buxhetore si dhe një
sistem detyrimesh konkurruese me vendet e tjera.
 Legjislacioni tatimor për realitetin shqiptar nuk është asgjë më shumë se sa një
’’standartizim i imponuar’’ nga institucionet ndërkombëtare. Si i tillë, ai nuk është
maksimalisht i përshtatur me kushtet specifike ekonomisë shqiptare si, niveli i
importeve dhe defiçiti tregtarë, varfëria e papunësia e lartë, niveli i administrimit etj.
Për të realizuar më mirë këtë përshtatje, nuk vlejnë krahasimet paralele me vendet e
tjera, përderisa këtovende kanë strukturë ekonomike dhe nivel administrimi të
ndryshën nga vendi i ynë. Prandaj këshillohet që ’’Reforma Tatimore dhe legjislacioni
përkatës të jetë i suksesshëm duhet që propozimet të vijnë nga faktor të brendshëm.’’
Përveç këtij fakti, në veçanti baza ligjore fiskale duhet:
a) Të jetë e thjeshtë për tu kuptuar dhe zbatuar si nga ana e autoritetit fiskal ashtu
edhe nga tatimpaguesit.
b) Të thjeshtojë detyrimet tatimore dhe të reduktojë nivelet e këtyre detyrimeve në
mënyrë që të rrisë bazën e tatimpaguesve e për rrjedhojë rritjen e të ardhurave
tatimore.
c) Të reduktoj në maksimum boshlleqet për mundësi evazioni e shmangieje, pasi sa
më shumë vend për negociata të ketë në legjislacionin tatimor ndërmjet zyrtarëve
tatimor dhe tatimpaguesve potencial, aq më shumë fushë veprimi do ketë për dhënie
ryshfeti (evazion) nga ana e tatimpaguesit.
d) Të përgatitet e të formulohet në bashkëpunim me grupet e interesave(dhomën e
tregtisë, avokatin e populli , etj), në mënyrë që të mos kundërshtohet në masë nga ato
por të gjej zbatim.
f) Të jetë i orientuar më shumë drejt zbatimit vullnetar të legjislacionit sesa gjobave e
penaliteteve. Ekziston një parim i vjetër në financat publike që shpreh se duke forcuar
shumë mjetet e luftës ndaj informalitetit, ekziston rreziku të prodhojmë mëshumë
informalitet.
Më poshtë kemi paraqitur vetëm ato ndryshime të këtij ligji që hyjnë në fuqi më
15.01.2020, të cilat nuk kanë për qëllim përputhshmërinë me ligjin për faturën dhe
sistemin e monitorimit të qarkullimit. 45
-Incentiva dhe lehtësi tatimore: Tatim mbi fitimin në masën 5% për industrinë
automotive Industria automotive parashikohet të incentivohet përmes uljes së shkallës së
tatimit mbi fitimin nga 15% në 5%. Një vendim i Këshillit të Ministrave pritet të
përcaktojë aktivitetet, procedurat dhe kriteret për të përfituar nga zbatimi i normës së

45
Në Fletoren Zyrtare nr. 184, datë 31.12.2019 është publikuar Ligji nr. 84/2019, “Për disa ndryshime dhe
shtesa në Ligjin nr. 8438, datë 28.12.1998, ‘Për tatimin mbi të ardhurat’, të ndryshuar”, pjesë e Paketës
Fiskale 2020.
reduktuar prej 5%.
-Rregull i ri për mbartjen e humbjeve fiskale. Për tatimpaguesit që investojnë në projekte
biznesi me vlerë mbi 1 miliard lekë parashikohet zgjatje e periudhës së mbartjes së
humbjeve tatimore nga 3 në 5 vjet, duke ndjekur parimin e mbulimit të humbjeve më të
46
hershme më përpara. Një udhëzim i Ministrit të Financave dhe Ekonomisë pritet të
përcaktojë kriteret dhe procedurat për zbatimin e këtij rregulli.
-Sponsorizimet sportive. Një tjetër incentivë parashikohet për shoqëritë që realizojnë
fitim të tatueshëm mbi 100 milionë lekë në rastin kur sponsorizojnë veprimtari të
ekipeve sportive, pjesë të federatave sportive të njohura nga legjislacioni i fushës.
Aktualisht, këto lloj sponsorizimesh njihen si shpenzime të zbritshme deri në masën prej
3% të fitimit para tatimit.Tashmë, për llogaritjen e tatimit mbi fitimin, këto lloj
shoqërish do të mund të konsiderojnë si të zbritshëm trefishin e vlerës së sponsorizimeve
të kryera e të njohura brenda kufirit të mësipërm. Nëse mbetet ndonjë pjesë e pazbritur,
ajo nuk do të lejohet të mbartet e të zbritet në periudhat pasardhëse. Për të përfituar nga
kjo lehtësi, këto shoqëri duhet të ndjekin procedura të posaçme për të marrë “autorizimin
e sponsorizimit” të lëshuar nga Drejtori i Përgjithshëm i Tatimeve, procedura këto që
pritet të përcaktohen nga një udhëzim i Ministrit të Financave dhe Ekonomisë.
Shpenzimet e përfaqësimit për eksportuesit Për eksportuesit të cilët kanë realizuar në 3
vitet e fundit më shumë se 70% të të ardhurave nga eksporti (me përjashtim të
prodhuesve me materiale të porositësve), masa e njohjes si të zbritshme të shpenzimeve
të përfaqësimit jashtë vendit (për pjesëmarrje, prezantim në panaire apo ekspozita
ndërkombëtare) rritet nga 0.3% në 3% të qarkullimit vjetor.
Një nga ndryshimet e fundit është që nga 1 janari 2021 biznesi i vogël me xhiro deri
në 14 milionë lekë do të përjashtohet nga tatimfitimi i thjeshtuar 5%. Së fundi u
miratuan ndryshimet në projektligjin “Për tatimin mbi të ardhurat”, të ndryshuar për
zerimin e tatimfitimit të biznesit të vogël në fashën e xhiros nga 5 milionë lekë në vit
deri në 14 milionë lekë në vit.47Sipas ndryshimeve, këto biznesi duke nisur nga viti i
ardhshëm nuk do të paguajnë tatimfitimin e thjeshtuar 5%. Për bizneset me xhiro mbi 14
milionë lekë në vit tatimifitimi do të jetë i pandryshuar 15%.Deri tani, bizneset me
qarkullim vjetor nga 0 në 5 milionë lekë paguajnë zero tatimfitim, ndërsa bizneset nga 5
në 14 milionë lekë kanë tatim të thjeshtuar prej 5%.Sipas të dhënave të INSTAT në 2018
në vend operonin 94 mijë biznese deri me 4 të punësuar dhe gati 80% e tyre deklarojnë
46
Dryshimet E Politikës Fiskale Për Vitin 2020 Me Qëllim Përmirësimin E Administrimit Dhe
Harmonizimin Me Reformën E Fiskalizimit Si Dhe Politikat Qe Zbatohen Për Herë Të Parë.Nr.
2019/11/04, ëëë.altax.al
47
https://www.monitor.al/qeveria-miraton-heqjen-e-tatimfitimit-per-biznesin-e-vogel-deri-ne-14-mln-leke/
më pak se 5 milionë lekë, dhe si rrjedhojë janë të përjashtuar edhe aktualisht nga
tatimfitimi. Ndaj kjo lëvizje nuk pritet të ketë ndonjë efekt të madh në buxhet.
 PËRFUNDIME DHE REKOMANDIME
Përfundime
Objektivi i temës së trajtuar ishte të identifikoheshin problematikat e tatimit mbi
fitimin në Republikën e Shqipërisë dhe ndikimi i tij në sistemin tatimor.

Problematikat të cilat lidhen me organizimin e sistemit tatimor në vendin tonë janë të

shumta, kjo edhe për faktin se ky sistem ka dal nga një ekonomi e cunguar në duart e
pushtetit shtetëror drejt një ekonomie të lirë, ritmet e zhvillimit të së cilës ishin mjaft
të shpejta. Për këtë arsye, reformimi i sistemit tatimor shqiptar mbetet një ndër sfidat
më të mëdha të operatorit publik, duke qënë se ky sistem ka lidhje të drejtpërdrejtë
edhe me performancën politike të pushtetit shtetëror. Nëpërmjet tatimeve mblidhen
mjetet financiare për financimin e shpenzimeve publike, madhësia e të cilave varet
pikërisht nga vëllimi i të ardhurave të mbledhura nëpërmjet tatimeve.
Në Shqipëri, aktet e para ligjore për vendosjen e sistemit tatimor fillesën e tyre e
kanë në vitin 1991, periudhë që përkon me hartimin e legjislacionit tatimor në vend, i
cili u konkretizua me shpalljen e tij në janar të vitit 1992, dhe më pas me nxjerrjen e
ligjit “Për tatimin mbi të ardhurat” më 14 korrik 1992. Parlamenti, në janar 1992,
miratoi një paketë ligjore tatimore, e cila krijoi bazën e nevojshme ligjore në fushën e
tatimeve dhe taksave. Ajo krijoi një instrument të ri fiskal të domosdoshëm, i cili
ofronte mundësi për sigurimin e të hyrave publike dhe ndaljen e krizës që po
përjetonte vendi. Legjislacioni tatimor, i cili filloi të zbatohej në vitin 1992, mund të
konsiderohet si themeli i sistemit tatimor modern.
Në këtë periudhë u hartuan dhe u miratuan një sërë ligjesh të ndryshme për
reformimin e sistemit financiar, ku ndër të tjera mund të përmendim ligjin për tatimin
mbi vlerën e shtuar, ligjin për letrat me vlerë, ligjin për veprimtarinë e sigurimeve
dhe risigurimeve, ligjin për tatimin mbi të ardhurat, ligjin për proçedurat tatimore në
Republikën e Shqipërisë, etj. Këto ligje, së bashku me direktivat dhe rekomandimet e
Bashkimit Europian, qëndrojnë në themel të legjislacionit aktual mbi sistemin tatimor
në Republikën e Shqipërisë. Në këtë analizë, jemi fokusuar në shtetet perëndimore të
Europës të cilët kryesisht kanë sisteme gjithpërfshirëse si: Gjermania, Italia, por kemi
dashur të trajtojmë edhe disa shtete të rajonit të cilët edhe pse janë bërë pjesë me të
drejta të plota pranë familjes Europiane, përsëri vazhdojnë të aplikojnë sistemin e
taksës së sheshtë si: Kroacia, Bullgaria dhe Rumania.
Në vija të përgjithëshme, mund të konkludojmë se, në nivel parimesh, thuajse të
gjithë shtetet kanë të trajtuar në mënyrë të njëjtë, disa prej parimeve themelore të
sistemit tatimor, si: parimin e rezidencës, cilët do të konsiderohen persona rezident të
një shteti dhe cilët jo, parimin e mosdiskriminimit të subjekteve sipas situatës së tyre
në shtete të ndryshme, etj. Ndërkohë, mënyrat e llogaritjes dhe vjeljes së tatimit mbi
të ardhurat në secilin shtet janë të ndryshme. Ato variojnë sipas zhvillimit ekonomik,
politik dhe social të secilit shtet. Kjo pjesë i përket ende sovranitetit të çdo shteti dhe
ka ende shumë punë për t‟u bërë drejt unifikimit të proçedurave të tilla në këtë fushë.
Por, vendet e Bashkimit Europian, dëshirojnë t‟i shtrijnë edhe më tej urat e
komunikimit dhe të bashkëpunimit mes tyre në fushën tatimore. Këtë e tregon mjaft
qartë edhe plani i Europës për vitin 2020. Në funksion të këtij bashkëpunimi, janë
ngritur edhe disa struktura të qënësishme të cilat do të vazhdojnë të bashkërendojnë
praktikat në fushën e tatimeve për të sjellë gradualisht një rritje të qëndrueshme dhe
solide drejt së ardhmes. Komisioni Europian në mars të vitit 2010, themeloi një pakt
të quajtur Pakti Europa Plus (EPP), me qëllim forcimin e bashkëpunimit ekonomik
dhe monetar të bashkimit, arritjen e një niveli të ri bashkëpunimi në fushen e
tatimeve si dhe përforcimin e konkurrencës, duke bërë të mundur futjen në një nivel
të ri bashkëpunimi mes Shteteve Anëtare.
Problematikat që kanë lindur në praktikë, për sa i përket anës proçeduriale të vjeljes
së tatimit, kanë të bëjnë me mundësinë e apelimit tatimor, sa të thjeshtëzuara janë
proçedurat dhe sa I pavarur është organi tatimor në dhënien e një vendimi në rastet
e apelimit tatimor administrativ. Drejtoria e Apelimit tatimor që është krijuar pranë
Drejtorisë së Përgjithëshme të Tatimeve (që ka zëvendësuar Komisionin e Apelimit
Tatimor), ka varësi të drejtpërdrejt nga Ministri I Financave pra, nuk është një
strukturë e pavarur gjatë rolit të saj vendimmarrës. Megjithatë, problemet kryesore
për tatim fitimin lidhen me mungesën e sigurisë dhe qartësisë së dispozitave ligjore
dhe rregullave zbatuese. Ka një sërë problematikash që nuk gjejnë zgjidhje të qarta
dhe të qëndrueshme lidhur me trajtimin për efekt të tatimit mbi fitimin; të tilla janë
p.sh. shitja e mallrave nën kosto, vlera e mbetur e aktiveve të qëndrueshme në
momentin e nxjerrjes jashtë përdorimit, shitja me humbje fiskale e aktiveve të
qëndrueshme, nxjerrja jashtë përdorimit, shitja e instrumenteve financiare dhe
portofolave të borxheve, fshirja e borxheve të këqija, etj., për të cilat autoritetet
tatimore shpesh kanë opinione të ndryshme dhe aplikojnë trajtime të ndryshme.
 Rekomandime

Nisur nga përfundimet e nxjerra dhe hulumtimet e kryera, më poshtë do të

rendisim disa rekomandime:

Reduktimi i normave të tatim fitimit në Shqipëri ka cënuar objektivin fiskal që

mbartin tatimet. Meqenëse të ardhurat tatimore janë funksion i drejtpërdrejtë i normës
tatimore dhe bazës së tatueshme, rritja e normës tatimore bëhet një domosdoshmëri.
Kjo rritje sugjerohet të jetë e kufizuar, pasi ritmet e rritjes ekonomike janë në rënie dhe
në periudha të tilla biznesi përgjithësisht ka tkurrje tëaktivitetit.
Reduktimet e normave tatimore rekomandohet të shoqërohen me masa të tjera në
kuadër të reformave tatimore, nëpërmjet të cilave të stimulohet zgjerimi i bazës së
tatueshme, në mënyrë që e ardhura nga tatimi mbi fitimin të jetë me rritje. Masa të tilla
mund të jenë reduktimi i shpenzimeve të njohura, moslejimi i përjashtimeve tatimore,
apo reduktimi i incentivave fiskale përbizneset.

Rekomandohet që në fushën e tatimit mbi fitimin të vijojë zbatimi i sistemit

 tatimor proporcional, që nënkupton një normaë tatimore për të gjith të ardhurat nga
aktiviteti i biznesit. Një sistem progresiv për biznesin e madh në Shqipëri do nxiste
mosdeklarimet, informalitetin dhe si pasojë tkurrjen e bazës së tatueshme.

Vlerësimi i elasticitetit të tatimit mbi fitimin është me interes për parashikimet e të

ardhurave tatimore në varësi të rritjes ekonomike që përjeton vendi, si dhe për
përcaktimin e normës së tatimit mbi fitimin që duhet aplikuar. Këto parashikime janë të
rëndësishme, pasi mundësojnë hartimin e politikave tatimore të veçanta dhe
sinjalizojnë nëse shtrohet nevoja për të ndërmarrë masa shtesë për gjenerimin e të
ardhurave tatimore. Elasticiteti i lartë i tatimit mbi fitimin, sjell ulje të kostove për çdo
një lek të ardhur të gjeneruar dhe në këto kushte norma tatimore optimale arrihet në
nivele më tëulëta. Rritja e normës tatimore përtej këtij kufiri, nuk sjell të ardhura shtesë në
buxhet dhe e dëmton sistemin.

Me gjithë efektet pozitive të normave të ulëta tatimore mbi investimet e huaja direkte dhe
mbi zgjerimin e bazës së tatueshme, reduktimi i normave tatimore është i pranueshëm
deri në atë masë, ku të ardhurat e mbledhura në buxhet vazhdojnë të bëjnë të mundur
financimin e shpenzimeve publike. Me qëllim rritjen e të ardhurave nga tatimi mbi
fitimin rekomandohet rritje e normës tatimore deri në atë masë ku nuk cënohet
rritjaekonomike.

Në bazë të koefiçientëve të elasticitetit të përllogaritur këtu dhe shifrave të

rritjes ekonomike në vend, për biznesin e madh sugjerohet rritje e normës së tatimit mbi
fitimin jo më shumë se 5 përqind. Norma e rekomanduar për zbatim mos të kalojë në
asnjë rast nivelin prej 15 përqind. Që prej 1 Janarit 2014 në Shqipëri po zbatohet tatimi
mbi fitimin e kompanive në nivelin 15 përqind .

Një politikë tatimore e orientuar në drejtim të nxitjes së investimeve të huaja

dhe të gjenerimit të të ardhurave tatimore rekomandohet të shoqërohet edhe me politika
të tjera ekonomike në mbështetje të biznesit. Në një ekonomi globale investimet
afatgjata shkojnë në ato vende, të cilat demonstrojnë stabilitet në politikat monetare,
politikat fiskale, marrëdhëniet e tyre tregtare, si dhe ofrojnë një mjedis të qëndrueshëm
për biznesin. Në mungesë të stabilitetit avantazhi i Shqipërisë si një “vend me tatime
dhe taksa të ulëta” zbehet dhe dëmtohet rëndë konkurrueshmëria si vend pritës i
investimeve të huaja direkte. Sistemi i tatimit proporcional me norma të ulëta tatimore
është faktor tërheqës për investitorët e huaj, por jo vendimtar.

Me qëllim reduktimin e kostove administrative dhe lehtësimin e biznesit

rekomandohet thjeshtëzim i mëtejshëm i procedurave administrative, vijimi i reformave
strukturore përmes nxitjes së politikave ekonomike, përmirësimit të performancës së
tregut të punës, zbatueshmërisë së drejtë të ligjeve dhe mirëadministrimit fiskal.

Në lidhje me administrimin fiskal rekomandohet të punohet më shumë në

drejtimtëpërmirësimittëinfrastrukturëssëadministratëstatimore,trajnimevetë
vazhdueshme të stafit, forcimit të kontrolleve tatimore në terren, përmirësimit të
analizës së riskut nëpërmjet rishikimit të vazhdueshëm të profileve të riskut, krijimit të
kulturës tatimore tek tatimpaguesit nëpërmjet fushatave sensibilizuese, si dhe forcimi i
bashkëpunimit midis autoriteteve tatimore dhe biznesit. Këto masa bëhen akoma më të
domosdoshme në kushtet aktuale kur nevojitet një konsolidim i financave publike.

Tatimi mbi fitimin në Shqipëri rregullohet në ligjin nr. 8438, datë 28.12.1998,
“Për tatimin mbi të ardhurat”,i ndryshuar, i cili përcakton tatimin e individëve dhe të
biznesit. Me kalimin e viteve ky ligj ka pësuar ndryshime të shumta në përpjekje për ta
përmirësuar dhe modernizuar atë. Ligji aktual i tatimit mbi të ardhurat në Shqipëri ka
nevojë urgjente për tu saktësuar dhe përmirësuar më tej në drejtim të modernizimit të
tatimeve direkte. Në vendet e zhvilluara, ligji për tatimin e të ardhurave personale të
individëve dhe ai për tatimin e kompanive janë dy akte ligjore të veçanta me përcaktime
të qarta dhe të detajuara për secilën fushë tatimore. Për këtë arsye rekomandohet
hartimi i një ligji të veçantë dhe të plotë për tatimin e biznesit të madh me përcaktime të
qarta dhe terminologji tëunifikuar.
Objektivat afatshkurtra të politikave tatimore nuk pajtohen gjithnjë me
objektivat racionale afatgjata. Në Shqipëri politikat tatimore duhet tësynojnë:
 Gjenerimin e të ardhurave të nevojshme për sigurimin e të miravepublike;
  Reduktimin e pabarazisë dhe mirëqënie nërritje;
 Nxitjen e sipërmarrjes, kursimit, investimeve dhe rritje ekonomike të
qëndrueshme.

Rekomandohet që Shqipëria t‟i shfrytëzojë në maksimum të gjitha kapacitetete saj në

dispozicion në drejtim të tërheqjes së investimeve të huaja, pasi në të ardhmen ajo
mund të ndeshet me kufizimet e Modelit të Bazës së Tatueshme të Përbashkët e të
Konsoliduar të Kompanive. Megjithatë aspektet lidhur me harmonizimin tatimor në
fushën e tatimit mbi fitimin mund të jenë objekt studimi i një punimi në tëardhmen.

REFERENCA

Akademia e Shkencave e Republikës Popullore të Shqipërisë, Historia e Shqipërisë,

Tiranë 1965. Fq. 338

H. Financat e Shqipnis(1839-1934), Tiranë 1935. Fq. 214

Mateli A., SIstemi Tatimor në SHqipëri, Tiranë 2013. Fq. 63
Meta B., Politika tatimore e shtetit shqiptar ( 1925-1939), Monografi, botim i
Akademisë së Shkencave, Tiranë1999, fq. 65-84.
Mateli A. Sistemi Tatimor në Shqipëri, Tiranë. Fq.13
Mitu N., and Duda A., Tax Legal Relacionship. Public Finances, Universitaria
Publishing House, Craiova, 14/ 2012. Fq. 102.
Selenica T., Shqipria më 1927, Tirana” 1928, f. XXXX-XLI-XLIV.
Koli R., Hilmia S., Shkenca mbi Financat dhe e Drejta Financiare. Botim për
studentët e Fakultetit të Drejtësisë, Tiranë 1996. Fq. 18.
James S., Taxation: Critical Perspectives on the Ëorld Economy, Volume 1, 2002.
Fq. 100
Lim J., General Principle of taxation. Ëorking Paper Published in
http://www.academia.edu
F. ROCCATAGLIATA, Diritto Tributario Comunitario, in Corso di Diritto
Tributario Internazionale, Milano 1999, p. 658-659)

Traktati i Bashkimit Evropian

Ligjit Nr.8560 Dt. 22.12.1999 “Për Procedurat Tatimore në RSh”.
Ligji nr. 9920 datë 19.05.2008 “Për Proçedurat Tatimore në Republikën e
Shqipërisë”
Ligjin nr. 94/2018, datё 3.12.2018“Për tatmin mbi të ardhurat”

www.al-tax.org.
www.tatime.gov.al.
https://www.tatime.gov.al/c/8/42/50/struktura-organizative
https://altax.al/al/biblioteka/statistika
https://ëëë.guidafisco.it/calcolo-irap-aliquote-851 guidafisco.it
http://ëëë.ekathimerini.com/242873/article/ekathimerini/business/corporate-tax-set-
to-drop-by-almost-a-third
http://www.financa.gov.al/norma-e-tatimit-mbi-fitimin-nder-vite-ne-shqiperi/
UROFAST- Macedonia_Tax Car
"Global Indirect Tax" (PDF). KPMG. 20 December 2017.
"Italy - Taxes on personal income". taxsummaries.pëc.com. Retrieved 2019-04-28.
Raporti “Doing Business 2019”