Professional Documents
Culture Documents
Hagardi, Solomon Mefis Saganzuri
Hagardi, Solomon Mefis Saganzuri
ana ratianma
h e n r i r a i d e r h a g a r d i
s o l o m o n m e f i s s a g a n Z u r i
T a v i I
S e x v e d r a h e n r i k u r t i s T a n
ucnauri geCvenoT is ambavi, rom ager ormocdaTxuTmeti wlis kaci Seviqeni da kalams
pirvelad axla movkide xeli. ar vici, ra saxes miiRebs Cemi moTxroba da, saerTod, Semwevs Tu
ara Zala, davasrulo igi.
rodesac ganvlil cxovrebas gonebis TvaliT gavyureb, gaocebuli vrCebi: mikvirs xolme,
ramdeni ramis gakeTeba movaswar, ramdeni ram ganvicade da gadavitane. albaT Cemi sicocxlis
gzac ase usasrulod grZeli mitom meCveneba, rom Zalian adre gavebi mZime uRelSi. im asakSi,
roca patara biWunebi skolaSi siaruls iwyeben, me ukve vSromobdi: vyiddi wvrilman saqonels
Zvel koloniaSi, Semdeg vnadirobdi, vvaWrobdi, vmuSaobdi maRaroSi da, ase gasinjeT,
vibrZodi kidec. mxolod am rva Tvis winaT Seviqeni mdidari adamiani da amJamad didZal
qonebas vflob, Tumca jerjerobiT kargad arc ki vici, ra maqvs da risi patroni var. miuxedavad
amisa, arafriT aRar davTanxmdebodi gadametana is, rac am TxuTmet-Teqvsmet TveSi
gadavitane, Tundac winaswar mcodnoda, yvelaferi ase SesaniSnavad dasruldeboda da ase
zRaprulad gavmdidrdebodi.
me erTi mokrZalebuli, Tavmdabali kaci gaxlavarT, mZuls sisxli da Zalmomreoba da,
gulwrfelad rom gamogitydeT, am faTerakebma da ucnaurma SemTxvevebma gvarianad
momabezra Tavi.
ar vici, ratom daviwye am wignis wera, es xom Cemi saqme sulac ar aris! amasTan, arc
ganaTlebul adamianad momaqvs Tavi, Tumca `Zvel aRTqmasa" da ingolZbis legendebs mudam
didi siamovnebiT vkiTxulob.
asea Tu ise, Sevecdebi gagacnoT is mizezebi, ramac maiZula xeli momekida am mZime
saqmisaTvis. jer erTi, xaTri veRar gavutexe ser henri kurtissa da kapitan guds, romelTac
mTxoves amewera Cveni faTerakebiT aRsavse Tavgadasavali. meorec, amJamad Sin, durbanSi
var da usaqmoba mklavs, radgan marcxena fexSi atexilma tkivilma kvlav sawols mimajaWva. es
satkivari mtanjavs mas Semdeg, rac im wyeul loms gadaveyare. am cota xnis winaT ki Wriloba
gamexsna da Cveulebrivze metad daviwye koWloba.
albaT lomis kbilebSi aris raRac Sxami, Torem ras unda mieweros is ambavi, rom savsebiT
moSuSebuli Wriloba isev da isev ixsnis xolme pirs? Tanac nu dagaviwydebaT, es xdeba
yovelwliurad da mudam erTsa da imave dros.
Cems sicocxleSi samocdaxuTi lomi myavs mokluli. nadirobisas Tavze bewvic ki ar
Semrxevia da gana sawyeni ar aris, rom iman, samocdameeqvsem, ase umowyalod damiRijna
fexi? es arRvevs saqmis bunebriv msvlelobas; me ki, sxva sikeTesTan erTad, wesrigis moyvaruli
kaci var da ar momwons es ambavi.
garda amisa, minda Cemma vaJiSvilma harim, romelic amJamad londonis erT-erT
saavadmyofoSi praqtikaze imyofeba da male eqimi unda gaxdes, am moTxrobis kiTxvisas
droebiT daiviwyos Tavisi saqmeebi da cotaTi mainc gaerTos.
sabralo biWs saavadmyofoSi muSaobiT albaT Tavi aqvs mobezrebuli da vfiqrob,
maincdamainc arc gvamebis gakveTa aniWebs did siamovnebas... yovel SemTxvevaSi, haris es
wigni mosawyeni ar moeCveneba da mis erTferovan cxovrebas oriode dRiT mainc gaaxalisebs.
miT umetes, rom aq mraval saocar ambavs amoikiTxavs.
iqneb gagikvirdeT, am wignis furclebze, fulatas garda, arc erTi qali rom ar SegxvdebaT,
Tumca, ras vambob, aris kidev gagula, magram axlac ar vici, qali iyo is Tu qaji. asea Tu ise,
saTvalavSi Casagdebi ar aris, radgan sul cota, asi wlis mainc iqneboda da dameTanxmebiT,
Tavisi qalobiT didad aravis daainteresebda.
magram xom ar aris dro, gaveba uRelSi da gavwio es mZime Wapani? aq, cota ar iyos,
Zneli savalia da vSiSob, borblebianad WanWrobSi ar Cavefla. Tumca xarebi advilad
amomaTreven iqidan. Zlier uRleuls es ar gauWirdeba, susti ki, rasakvirvelia, verafers gaawyobs.
ase da amgvarad, viwyeb Txrobas!
`me, alan quotermeni, natalis provinciis qalaq durbanis mcxovrebi, jentlmeni, ficsa vdeb
da vacxadeb, rom..." amgvarad daviwye Cvenebis micema sasamarTloSi xivasa da ventfogelis
sabediswero daRupvis gamo, magram wignisTvis aseTi dasawyisi maincdamainc Sesaferisi ar
unda iyos.
veWvob agreTve, SemiZlia Tu ara jentlmeni vuwodo Cems Tavs? saerTod, ras niSnavs
sityva `jentlmeni"? am sakiTxSi jerjerobiT kargad ver gavrkveulvar. Cems cxovrebaSi ara erTsa
da or nigerTan mqonia saqme... ara, ara, wavSli am sityvas, ar momwons igi. me vicnobdi
zangebs, romlebic namdvili jentlmenebi iyvnen, amaSi Senc dameTanxmebi, hari, Cemo
biWiko, roca bolomde CaikiTxav am wigns... vicnobdi agreTve Zalze borotsa da flid
TeTrkanianebs, jentlmenobisa rom ara ecxoT ra, Tumca fuli Tavsayrelad hqondaT. yovel
SemTxvevaSi, me jentlmenad var Sobili, miuxedavad imisa, rom erTi sawyali mewvrilmane da
monadire gaxldiT. SemomrCa Tu ara cxovrebaSi jentlmenoba, es Tqven gansajeT, me verafers
getyviT. ise ki, gamogitydebiT, Zalian didi survili mqonda jentlmeni vyofiliyavi.
Cems sicocxleSi bevri adamiani gamovasalme wuTisofels, magram umanko sisxliT xeli
arasodes gamisvria. vklavdi mxolod maSin, roca iZulebuli viyavi, Tavi gadamerCina.
ufalma gviboZa sicocxle da gvibrZana, dagvecva igi. mec mudam am mrwamsiT
vmoqmedebdi da imedi maqvs, roca Cemi gankiTxvis Jami dadgeba, ufali momitevebs.
vai rom qveyana borotebiT aris savse da es wynari adamiani iZulebuli Seviqeni blomad
dameRvara sisxli. ar vici, sworad vmsjelob Tu ara, magram naqurdaliT xeli arasodes momiTbia,
Tumca odesRac, erT kafrs motyuebiT gamovacale xelidan Zroxebis jogi. marTalia, valSi arc is
damrCenia da kargadac gamacura, magram sindisi mainc dRemde mqenjnis.
amrigad, ser henri kurtissa da kapitan guds daaxloebiT Tvrameti Tvis winaT Sevxvdi. es
Semdegnairad moxda:
imxanad bamangvatos maxloblad spiloebze vnadirobdi, magram ratomRac xeli
momecara, bolos saSinelma cieb-cxelebam damria xeli. odnav movikeTe Tu ara, maSinve
almasis qviSrobisaken gavwie. aq gavyide spilos Zvlebi, furgoni, xarebi, angariSi gavuswore
monadireebs da Cavjeqi safosto karetaSi, romelic kapSi midioda.
kapSi erTi kvira sastumroSi vcxovrobdi da, unda gamovtyde, sakmaod damicarieles jibe.
saqme ara mqonda ra da, dro tyuilubralod rom ar damekarga, gadavwyvite dameTvalierebina
qalaqis yvela RirsSesaniSnavi adgili. moviare botanikuri baRebi, romelTac, Cemi azriT,
qveynisTvis didi sikeTe da sargebloba moaqvT, movinaxule parlamentis Senobac, romelsac
aravisTvis araviTari sargebloba ar unda mohqondes. kviris sworze gadavwyvite `dankeldiT"
natalSi davbrunebuliyavi. es gemi imxanad navsadgurSi idga da inglisidan `edinburg kastls"
moeloda.
is iyo fuli gadavixade da gemze avedi, rom `edinburg kastlmac" moatana, natalSi
mimavali mgzavrebi am gemidan `dankeldze" gadmosxdnen. mezRvaurebma Ruza auSves da
Cven zRvaSi gavediT.
axal mgzavrebs Soris gembanze Cemi yuradReba orma kacma miipyro. erTi maTgani ase,
ocdaaTiode wlis jentlmeni iqneboda. gamogitydebiT, aseTi mosuli da lamazi mamakaci
manamde arsad Semxvedria.
mas qera Tma, sqeli wveri, saxis swori nakvTebi, Rrmad Camjdari nacrisferi Tvalebi
hqonda da Tavisi garegnobiT ratomRac Zvel daniels momagonebda. es, rasakvirvelia, ar niSnavs
imas, TiTqos danielebze bevri ram vicode. Cems cxovrebaSi mxolod erT daniels Sevxvdi da isic
sakmaod gaiZvera aRmoCnda.
ho, kidev erTxel, didi xnis winaT vnaxe suraTi. tiloze ramdenime batoni iyo daxatuli, isini
Zalze waagavdnen TeTrkanian zulusebs. xelSi yanwebi eWiraT, grZeli Tma ki zurgze
CamoSlodaT. roca kibesTan Cvens axal mgzavrs vucqerodi, uneblieT gamielva fiqrma, am
kacma Tma odnav rom moizardos, javSani Caicvas, xelSi sabrZolo najaxi da kaTxa daiWiros,
Tavisuflad SeeZleba im suraTisTvis pozireba-meTqi.
sxvaTa Soris, Semdgom Sevityve, rom henri kurtisis ZarRvebSi (henri kurtisi is maRal-
maRali jentlmeni gaxldaT) marTlac Cqefda daniuri sisxli. saocaria, rogor iCens xolme Tavs
memkvidreoba! ho, kurtisi viRac Cems Zvel nacnobsac mivamsgavse, magram vis, veRar
gavixsene.
sul sxva iyo meore mamakaci, ser henris rom esaubreboda. Sevxede Tu ara, imwamsve
gavifiqre, sazRvao oficeri iqneba-meTqi. ar vici, ratom da sazRvaosno oficrebs Tvalis erTi
SevlebiT icnobs xolme kaci. me ramdenjerme mqonda SemTxveva, menadira maTTan erTad da
yovelTvis kmayofili vrCebodi. yvelani araCveulebrivad gabeduli, sasiamovno vaJkacebi iyvnen,
rac ase iSviaTia Cvens droSi. mxolod erTi ram ar momwons maTi _ Zalian uyvarT uSveri
sityvebi da lanZRva-gineba. Tu gagondebaT, am moTxrobis dasawyisSi vikiTxe, vin aris
namdvili jentlmeni-meTqi? axla SemiZlia am kiTxvaze gipasuxoT. namdvili jentlmeni
britaneTis samefo flotis oficeri gaxlavT. Tumca, rasakvirvelia, gamonaklisi maT Sorisac aris.
vfiqrob, zRvis ukidegano sivrce da msusxavi qarebi, romelTac TviT RmerTebis sunTqva
moaqvT, wmenden da akrialeben maT gulebsa da grZnobebs yovelgvari sibilwisagan.
magram davubrundeT Cvens moTxrobas. me axlac marTali gamovdeqi. es kaci marTlac
yofili sazRvao oficeri iyo. umwikvlod emsaxura misi udidebulesobis, britaneTis dedoflis flotSi
Cvidmeti weli da sruliad moulodnelad, sakuTari survilis gareSe, kapitnis CiniT rezervSi
CaericxaT. ai, ra moeliT adamianebs, romlebic dedoflis samsaxurSi imyofebian. rogorc ki
codnasa da gamocdilebas daagroveben da maTi niWi, maTi unari srulad gaifurCqneba, Tavidan
icileben, uspoben yovelgvar saarsebo wyaros da cxovrebis boboqar talRebSi moisvrian xolme.
SesaZloa, isini urigdebian kidec aseT cxovrebas, magram me mirCevnia, lukmapuri nadirobiT
viSovno. ra Tqma unda, fuli cota meqneba, magram, samagierod, damcirebasa da zedmet
Witlayebs gadavurCebi.
kapitani jon gudi _ me misi saxeli da gvari mgzavrTa siaSi amovikiTxe _ ocdaaTiode
wlis, Caskvnili, saSualo tanis SavTmiani da sakmaod originaluri garegnobis mamakaci iyo.
Zalze faqizad da gemovnebiT ecva, wveri guldagul gaeparsa, Tvalze ki monokli edga. es
monokli zed Sexorcebuli gegonebodaT, radgan uzonrod atarebda da mxolod maSin moixsnida
xolme, roca gawmendas daapirebda. Cemi gulubryvilobiT megona, sawolSiac ase Zinavs-meTqi,
magram mere davrwmundi, rom vcdebodi. Zilis win monokls, xelovnur kbilebTan erTad, Sarvlis
jibeSi inaxavda. kbilebi ori wyvili hqonda, Tanac, ise ostaturad naxelavi, rom xSirad
maviwydeboda meaTe mcneba, radgan sakuTariT maincdamainc kmayofili ar viyavi.
me mgonia, cota avCqardi.
zRvaSi rom gavediT, male mosaRamovda, napiridan susxianma qarma daqrola, cota
wamowinwkla kidec. mgzavrebma kaiutebs Seafares Tavi da gembani male dacarielda. Cvens
brtyelfskerian gems msubuqi tvirTi mihqonda, amitomac talRebi Tavis nebaze aTamaSebda.
zogjer gvegona, sadac aris, gadavyiravdebiTo, magram, sabednierod, msgavsi araferi momxdara.
gembanze veRar gavZeli, dabla Cavedi da samanqano ganyofilebasTan davdeqi. aq
Tbiloda. Tanac daxris sazoms Sevyurebdi da Tavs virTobdi. xelsawyos isari nel-nela moZraobda
da gemis yovel daferdebaze daxris kuTxes uCvenebda.
_ esec daxris sazomia, raRa, mgoni, Semowmebulic ar aris! _ braziT Cailaparaka viRacam
Cem gverdiT.
mivixede da swored is oficeri davinaxe, weRan gembanze Cemi yuradReba rom miipyro.
_ marTla? ratom fiqrobT ase? _ gavepasuxe.
_ ratom fiqrobo? aq safiqrali ra aris? gemi rom marTla im gradusamde gadaxriliyo, es
xelsawyo rom uCvenebs, maSinve gadavyiravdebodiT; Tumca savaWro flotis kapitans sxva ra
moeTxoveba, magaTze daudevari aravin minaxavs.
swored am dros gaisma gongis xma. mgzavrebs sadilad uxmobdnen. aman Zalze
gamaxara, radgan autaneli mosasmenia, roca britaneTis flotis kapitani savaWro flotis kapitnis
Semkobas iwyebs. amaze uaresi mxolod erTi ram aris _ usmino, ra gulaxdilad TaTxavs savaWro
flotis kapitani britaneTis flotis oficrebs.
me da kapitani gudi kaiut-kompaniaSi CavediT. ser henri kurtisi ukve sufras ujda. kapitani
gudi gverdiT moujda, me ki maT pirdapir davikave adgili. me da kapitanma nadirobaze
CamovagdeT saubari. igi kiTxvas kiTxvaze mayrida, me ki vcdilobdi, rac SeiZleba,
amomwuravi pasuxi gameca. male spiloebzec CamovagdeT sityva.
_ bedi gqoniaT, ser, _ Tqva viRac ucnobma Cem gverdiT, _ quotermenze ukeTesad vis
SeuZlia spiloebze rame giTxraT.
ser henri aqamde uxmod ismenda Cvens saubars. am sityvebze ki SesamCnevad SekrTa.
_ mapatieT, ser, Tqven alan quotermeni xom ar brZandebiT? _ boxi xmiT mkiTxa man.
_ gaxlavarT-meTqi, _ vupasuxe.
`marTlac bedi mqonia", _ TavisTvis Cailaparaka ser henrim, CemTvis ki aRaraferi
uTqvams.
nasadilevs kaiut-kompaniidan rom gamovdiodiT, ser henrim mTxova, CemTan
SemobrZandiT, Cibuxi gavaboloTo. kaiuta farTo da naTeli iyo. gembanze gadioda. igi ori
kaiutisagan gadaekeTebinaT. odesRac erT-erT warCinebul frants `dankeldiT" zRvis sanapiros
gaswvriv umogzauria, es kaiutac maSin misTvis mouwyviaT, tixari auRiaT da mere aRar
aRudgeniaT. kaiutaSi farTo divanis win patara magida idga, ser henrim stiuards viski SeukveTa,
Cven ki amasobaSi Cibuxebi gavaCaReT.
_ mister quotermen, _ Tqva ser henrim, roca stiuardma viski Semoitana da lampa aanTo, _
SarSanwin, daaxloebiT am dros, mgoni, transvaalis CrdiloeTiT, bamangvatoSi iyaviT, ara?
_ diax, diax, _ mivuge gaocebulma. gamikvirda, am ucxo adamianma saidan icis, sad
viyavi da sad ara-meTqi.
_ Tqven iq vaWrobdiT? _ mkvircxlad SemekiTxa gudi.
_ ho, saqonliT datvirTuli furgoni waviyvane, bamangvatoSi gavCerdi da sanam yvelaferi
ar mivyid-movyide, fexi ar movicvale.
ser henri Cem pirdapir mownul savarZelSi ijda, idayvebiT magidas dayrdnoboda,
TvalCaciebiT micqerda da raRac ucnaurad aRelvebuli Canda.
_ SemTxveviT xom ar SexvedrixarT iq vinme nevils? _ mkiTxa man.
_ rogor ara, nevilma Tavisi furgoni swored Cemi furgonis gverdiT daayena. oriode kvira
dahyo iq. undoda xarebi daesvenebina da isev ganegrZo gza. am ramdenime Tvis winaT viRac
veqilis werilic miviRe, mTxovda, Tu iciT, macnobeT, nevili saiT gaemgzavrao; mec
dauyovnebliv mivwere, rac vicodi.
_ diax, _ miTxra ser henrim, _ im veqilma gadmomigzavna Tqveni werili, sadac
atyobinebdiT, jentlmeni, gvarad nevili, maisis pirvel ricxvebSi bamangvatodan furgoniT
gaemgzavra, Tan kafri monadire jimi axldao. nevils undoda, ainaitamde, matabeles sul bolo
dasaxlebamde misuliyo, iq furgoni gaeyida da gza fexiT ganegrZoo. iwerebodiT agreTve, nevils
marTlac gauyidia Tavisi furgoni, radgan eqvsi Tvis Semdeg mas erTi portugalieli vaWari
daatarebdao. portugaliels furgoni ainaitSi TeTrkanianisagan eyida. im kacis saxeli aRar axsovda,
magram dabejiTebiT ambobda, isa da misi Savkaniani gamyoli sanadirod afrikis Suagulisken
wavidneno.
_ sruli simarTlea, _ davudasture me.
erTxans samiveni Cumad visxediT.
_ mister quotermen, _ moulodnelad miTxra ser henrim _ Tqven, rasakvirvelia, ar iciT da
verc xvdebiT, ram aiZula Cemi... hm, diax... mister nevili CrdiloeTisken dasdgomoda gzas.
_ rogor ara, cota raRac vici, _ mivuge da gavCumdi, ar mindoda am sakiTxze laparaki.
ser henrim da gudma erTmaneTs gadaxedes, kapitanma mravalmniSvnelovnad daaqnia
Tavi.
_ mister quotermen, _ ganagrZo ser henrim, _ minda raRac gagandoT da rCeva gkiTxoT,
advili SesaZlebelia, Tqveni daxmarebac damWirdes. Cemma veqilma Tqveni werili gadmomca
da miTxra: SegiZliaT mister quotermens savsebiT endoT, mas natalSi kargad icnoben, saerTo
pativiscemiT sargeblobs, Tanac iseTi kacia, rom saidumlos arasodes gascemso.
me darcxveniT davukari Tavi da, uxerxuloba rom damefara, gazavebuli viski odnav
movsvi.
_ mister quotermen, axla aRarafers dagimalavT, mister nevili Cemi Zmaa.
_ oh, _ wamoviZaxe me da uceb gamaxsenda, vis magonebda ser henri kurtisi. mister
nevili ufro tanmorCili iyo, wveric Savi hqonda, magram Zmebi TvalebiT da saxis moyvanilobiT
Zalian waagavdnen erTmaneTs.
_ mister nevili Cemi erTaderTi Zmaa, _ ganagrZo ser henrim, _ rac Tavi maxsovs,
uerTmaneTod dRec ar gagvitarebia. am xuTiode wlis winaT ki didi ubedureba dagvatyda Tavs:
samkvdro-sasicocxlod viCxubeT (es xSirad emarTebaT xolme Zalian daaxloebul adamianebs) da
me mas sakmaod cudad moveqeci.
aq kapitanma gudma, TiTqos am sityvebis dadastureba surso, energiulad daaqnia Tavi. am
dros Cveni gemi karga magrad daferdda, kedlis didi sarke zed Cems Tavze moeqca da sarkeSi
gamoCnda kapitani, romelic gamalebiT akanturebda Tavs.
_ uTuod mogexsenebaT, _ ganagrZo ser henrim, _ rom didi britaneTis kanonebis
mixedviT, Tu kaci mokvda ise, rom anderZis datoveba ver moaswro, da Tu mas ar gaaCnda sxva
qoneba, garda miwisa, romelsac CvenSi uZrav sakuTrebas eZaxian, yvelaferi misi ufrosi Svilis
xelSi gadadis. samwuxarod, mamaCveni swored maSin gardaicvala, rodesac me da Cemi Zma
erTmaneTs vemdurodiT. kanonis mixedviT, mTeli adgil-mamulis mflobeli me Seviqeni, Cemi
Zma ki ulukmapurod darCa, radgan arc fuli gaaCnda da arc raime profesia hqonda. rasakvirvelia,
valdebuli viyavi mimeca misTvis wili, magram am droisTvis Cvens Soris mdgomareoba
imdenad gamwvavda (am sityvebs Rrma oxvra mohyva), rom saamisod Tavi aRar Seviwuxe. ar
ifiqroT, TiTqos msurda usamarTlod movpyrobodi, magram sul velodi, gauWirdeba da pirvelad
TviTon Semirigdeba-meTqi. mapatieT, aseT wvrilmanebze rom gelaparakebiT, magram
TqvenTvis amTaviTve yvelaferi naTeli unda iyos. xom asea, gud?
_ rasakvirvelia, _ miugo kapitanma, _ darwmunebuli var, mister quotermeni ar
gagTqvamT.
_ eg TavisTavad igulisxmeba, _ vupasuxe me. _ unda giTxraT, Zalian vamayob imiT, rom
saidumlos Senaxva mexerxeba.
_ hoda, _ ganagrZo ser henrim, _ im droisaTvis Cems Zmas bankSi ramdenime aseuli
girvanqa sterlingi hqonda, es umniSvnelo Tanxa ise gamoitana, CemTvis araferi uTqvams, gvari
gadaikeTa da giJuri ocnebiT, rom simdidres moixveWda, samxreT afrikisken gaemgzavra.
yvelaferi es Semdgom Sevityve. samiode welma ganvlo, me ki masze araferi msmenia, werilebs
vwerdi, magram, cxadia, ar Rebulobda. rac dro gadioda, miT ufro vwuxdi. maSinRa mivxvdi,
mister quotermen, ras niSnavs sakuTari sisxli da xorci.
_ marTals brZanebT, _ mivuge me da Tvalwin Cemi hari damidga.
_ Cemi qonebis naxevars mivcemdi, vinc metyvis, jorji cocxalia da kargad ariso. RmerTo
Cemo, nuTu aRarasodes SevxvdebiT erTmaneTs?
_ me mgonia, didi imedi ar unda iqonioT, kurtis, _ nawyvet-nawyvetad Tqva kapitanma da
ser henris gadaxeda.
_ diax, mister quotermen, wlebi gadioda, me ki sul ufro da ufro mtanjavda fiqri imaze,
cocxali iyo Tu ara jorji da Tu cocxali iyo, rogor damebrunebina Sin. daviwye Zebna, male
Tqveni werilic miviRe, Sevityve, rom arc Tu ise didi xnis winaT kargad yofila da cota
davmSviddi, magram dRemde masze sxva veraferi Sevityve. bolos da bolos, gadavwyvite,
Camovsuliyavi da yvelaferi adgilze gamerkvia, kapitanma gudma ki imdeni sikeTe gamoiCina,
rom Tan wamomyva.
_ mogexsenebaT, sxva saqme mainc araferi maqvs, _ Tqva kapitanma gudma, _
saadmiralos lordebma flotidan naxevar xelfasze gamomagdes, rom SimSiliT suli amomZromoda,
axla ki, ser, iqneb dawvrilebiT gviTxraT, ra iciT, an ra gagigoniaT mister nevilze?
T a v i I I
l e g e n d a s o l o m o n m e f i s
s a b a d o e b z e
T a v i I I I
a m b o p a C v e n i m s a x u r i x d e b a
T a v i I V
n a d i r o b a s p i l o e b z e
T a v i V
C v e n u d a b n o s m i v y v e b i T
Cven cxra spilo movkaliT, eSvebi davaZvreT, banakis axlos gadmovitaneT da erTi
uzarmazari xis Ziras qviSaSi CavfaliT. yvelafer amas ori dRe movandomeT. ukeTesi spilos Zvali
arsad Semxvedria, yoveli eSvi, saSualod, ormocidan ormocdaaT girvanqamde iwonida. xiva rom
dafliTa, im spilos eSvebi ki, Cveni varaudiT, as samocdaaTi girvanqa mainc iqneboda. sabralo
xiva, ufro sworad, misi dasaxiCrebuli gvami, WianWvelaWamias soroSi davkrZaleT. Tan,
zulusebis Cveulebis Tanaxmad, saflavSi Subi CavayoleT, egeba saiqios gzaze mimavals
Tavdasacavad dasWirdeso.
mesame dRes, alionze isev gzas gavudeqiT. imedi gvqonda, Tu cocxlebi gadavrCebodiT,
aqeTobisas im eSvebs amovTxridiT da Tan wamoviRebdiT. sakmaod grZeli da momqancveli
gza gaviareT da, bolos, rogorc iqna, sitandas mivaRwieT. es kriala mdinare lukangas maxloblad
mdebareobs. kacma rom Tqvas, Cveni mogzauroba sinamdvileSi swored aqedan iwyeboda.
SesaniSnavad maxsovs, rogor mivediT sitandaSi. marjvniv patara daba iyo. daba-meTqi
vambob, magram am dabaSi sul ramdenime ubadruki qoxi idga. qoxebze saqonlisTvis qvis
gomurebi mieSenebinaT. ufro qvemoT, zed mdinaresTan zolebad ilandeboda damuSavebuli
miwis nakveTebi, sadac aqauri mkvidrni marcvleuls Tesavdnen. ufro Sors, Tvalmiuwvdomel
sivrceze gaWimuliyo maRali mobibine balaxiT dafaruli velebi, anu mdeloebi, zed ki jog-jogad
daexeteboda wvrilfexa pirutyvi.
kraali sitanda swored am nayofieri miwis sazRvarze mdebareobda. kraalis marcxniv
udabno gadaWimuliyo. Zneli saTqmelia, ras unda mieweros, rom niadagi ase mkveTrad da
moulodnelad icvlida saxes, magram gansxvaveba imdenad gasaocari iyo, rom, ginda ar ginda,
TvalSi gecemoda.
Cven patara mdinaris maxloblad davikarveT, wyalgaRma qvaRorRiani ferdobi moCanda.
ociode wlis winaT am ferdobs xoxviT mihyveboda sabralo silvestri; misi giJuri ocneba, mieRwia
solomonis sabadomde, marcxiT damTavrda. ferdobis iqiT, dabla, ekliani buCqnariT dafaruli
uwylo udabno iwyeboda.
saRamovdeboda. mzis uzarmazari birTvi nel-nela eSveboda udabnosken da misi sxivebi
Tvaluwvdenel sivrces nairfrad aSuqebda.
vidre gudi banakis saqmeebs moagvarebda, me ser henris vTxove, cota gaviseirnoT-
meTqi. oriveni gorakze avediT da iqidan gavxedeT udabnos. haeri wminda da kriala iyo. Sors,
Sors, cis dasalierTan Tvali movkari suleimanis mTebis Tovlian mwvervalebs, romlebic aqedan
Zalze bundovnad moCanda.
_ SexedeT, _ vuTxari ser henris cota xnis siCumis Semdeg, _ is kedlebi gars ertymian
solomon mefis sabados. RmerTma uwyis, mivaRwevT Tu ara iqamde.
_ iq unda iyos Cemi Zma da Tu es asea, usikvdilod movZebno, _ mSvidad mipasuxa ser
henrim.
_ ra gaewyoba, RmerTi iyos Cveni mfarveli, imeds nu davkargavT, _ amovioxre da
Sevtrialdi, rom isev banakSi gavbrunebuliyavi. maSinRa davinaxe, martoni ar viyaviT.
Cven ukan Soreuli mTebisken Tvalmipyrobili Cveni zulusi ambopa idga. roca daminaxa,
misken viyurebodi, ser henris miubrunda (vatyobdi, ambopam ser henri raRac gamorCeulad
Seiyvara):
_ maS, im mTebisken apireb wasvlas, inkubu? _ uTxra da Tavisi farTo asegai mTebisken
gaiwvdina.
inkubu spilos niSnavs, es saxeli ser henris zulusebma Searqves.
brazi momeria da mkacrad vuTxari, _ rogor bedav Sens batonTan ase mourideblad
laparaks; SegiZliaT erTmaneTSi rogorc mogesurvebaT, ise ilaparakoT, magram ufleba ara
gaqvT, TeTrkanians raRac suleluri Serqmeuli saxelebiT mimarToT-meTqi. amaze ambopam
mSvidad gaicina. misma sicilma kidev ufro aRmaSfoTa.
_ ra ici, rom adamiani, romelsac vemsaxurebi, Cemi toli da swori ar aris? _ miTxra
ambopam. _Tqma ar unda, Cemi batoni mefis STamomavalia, amas misi simaRle da garegnoba
mowmobs; magram saidan iciT, rom mec samefo gvars ar vekuTvni? oh, makumazan, gadaeci
Cemi sityvebi inkubus, Cems beladsa da batons, Senc mismine, minda raRac giTxra.
gabrazebuli vugdebdi yurs. zulusebisagan Cveuli ara var aseT laparaks. magram ase iyo Tu
ise, am kacs Cemdauneburad pativs vcemdi, Tanac mainteresebda, ra unda eTqva CvenTvis;
amitom misi sityvebi maSinve vuTargmne ser henris, Cemi mxriv ki davumate, es zulusi
nametnavad gaTavxedda da gakadnierda-meTqi.
_ ho, ambopa, _ miugo ser henrim, _ im mTebisken vapireb wasvlas.
_ udabno usasruloa, iq wyali ar aris, cad aziduli mTebi ki TovliTaa dafaruli. veravin ityvis,
rom gadalaxa is mTebi, romelTa ukan mze imaleba. rogor miaRwev iqamde, inkubu, an ratom
eSurebi iqiTken?
me ser henris es sityvebic vuTargmne.
_ gadaeci, _ miTxra ser henrim, _ rom didi xnis winaT iqiT wavida erTi adamiani, romlis
ZarRvebSic Cemi sisxli Cqefs. Cemi valia, movZebno igi.
_ marTals ambob, inkubu. aqeTobas erT hotentots Sevxvdi, man miTxra, ori wlis winaT
viRac TeTrkaniani udabnos gahyva da im mTebisken wavida, Tan monadire-msaxuri axlda, ukan
arc erTi aRar dabrunebulao.
_ ra ici, rom is kaci Cemi Zma iyo? _ hkiTxa ser henrim.
_ me araferi vici, magram hotentots rom vkiTxe, is kaci rogori iyo-meTqi, miTxra,
TvalebiT Sens batons waagavda, oRond Savi wveri hqondao. mis msaxurs jimi erqva.
beCuanlendidan yofila, tansacmels atarebda Turme.
_ marTlac Tqveni Zma yofila! _ wamoviyvire me, _ jims xom kargad vicnobdi!
ser henrim dafiqrebiT damiqnia Tavi.
_ amaSi eWvi ar mepareboda, _ Tqva man, _ jorji kerpi kacia, Tu rame amoiCema, ukan
aRar daixevs. bavSvobidanve aseTi iyo. raki gulSi Caido, suleimanis mTebze unda gadavideo,
gadavidoda kidec, rasakvirvelia, Tu gzaSi raime ubedureba ar daatyda Tavs. amitomac swored
im mTebis iqiT unda veZio.
ambopas cot-cota esmoda inglisuri, magram am enaze iSviaTad laparakobda.
_ Zalze Sori gzaa, inkubu, _ Tqva man.
me misi sityvebi ser henris vuTargmne.
_ diax, gza marTlac Soria, _ miugo ser henrim, _ magram ar arsebobs amqveynad gza,
adamianma rom ver galios, Tuki amas mTel Zal-Rones moaxmars. Tu siyvaruli kelaptrad win
uZRvis, kaci yvelafers daZlevs. ar arsebobs iseTi mTa, man ver gadalaxos, ar arsebobs udabno,
igi rom SeaCeros, garda, rasakvirvelia, im mTebisa da udabnoebisa, romelTa naxva am
cxovrebaSi ar gviweria. aseTi siyvarulisTvis yvelafers gawirav, TviT sicocxlesac ki. diax,
sakuTar sicocxlesac msxverplad gaiReb, Tuki ufalma ase ineba.
_ diadi iyo Seni sityvebi, oh, mamav Cemo, _ miugo zulusma (ase veZaxdi ambopas,
miuxedavad imisa, rom igi zulusi ar yofila), roca ser henris sityvebi gadaveci, _ diadi da
amaRelvebeli, swored iseTi, WeSmarit mamakacs rom Sehferis. Sen marTali xar, inkubu,
mamav Cemo! ra aris sicocxle? msubuqi bumbuli, an balaxis Teslia, romelsac qari Tavis nebaze
waiR-wamoiRebs. zogjer igi mravldeba, zogjer zecisken mifarfatebs, magram Tu Tesli saRia,
SeiZleba gzad mcire xniT SeCerdes. kargi iqneba, qarTan WidilSi ganvlo aseTi gza da erT xans
sadme dayovnde. adamiani bolos mainc unda mokvdes, uares SemTxvevaSi, SeiZleba mokvdes
cotaTi adre. me SenTan erTad yvelgan wamoval, inkubu, udabnoSic da im maRal mTebSic.
diax, wamoval, Tu gzaze ar daveci.
ambopa dadumda, magram imwamsve ganagrZo laparaki ritorikuli aRtyinebiT, romelic
zogjer eufleba xolme zulusebs. es amtkicebs, rom am tomis xalxi dajildoebulia poeturi niWiT da
inteleqtiT, TumcaRa erTsa da imave sityvas ramdenjerme imeoreben.
_ diax, ra aris sicocxle? _ ganagrZo ambopam, _ miTxariT, hoi, TeTro adamianebo, Tqven
xom goneba yvelgan migiwvdebaT, aki flobT samyaros saidumlos, varskvlavebis saidumlos. oh,
TeTro adamianebo, Tqven, romelTac gexerxebaT Sori manZilidan uxmod,
TvalisdaxamxamebaSi, gadasceT erTmaneTs sityvebi, gamimJRavneT sicocxlis saidumlo,
marqviT, sad midis, an saidan modis igi. ar ZalgiZT, ara, mipasuxoT, radgan Tavadac ar uwyiT
es. maS mismineT, isev me getyviT! ukuneTidan movdivarT da ukunsave verwymiT. RameSi
qariSxlisagan devnili CitiviT amoviWrebiT xolme araraobidan, koconis Suqze wamiT gaielvebs
Cveni frTebi da mere kvlav araraobas vubrundebiT. sicocxle araraobaa, araferia, magram amave
dros yvelaferia. es is xelia, romelic ganaridebs sikvdils, es cicinaTelaa, RamiT rom cimcimebs da
dilis Suqze qreba, xarebis mier zamTrobiT amonasunTqi TeTri bolia, balaxze gawolili odnav
SesamCnevi Crdilia, romelic mzis CasvlisTanave unda gaqres.
_ ucnauri kaci xar, ambopa, _ uTxra ser henrim, roca zulusi dadumda.
ambopam gaicina.
_ me mgonia, Cven Zalian vgavarT erTmaneTs, inkubu. vin icis, iqneb mec veZeb Cems
sakuTar Zmas im mTebis iqiT.
_ ra ginda amiT Tqva? da saerTod, ra ici im mTebze? _ vkiTxe me da eWviT
SevaTvaliere.
_ oh, Zalian cota ram. amboben, im mTebis gadaRma saidumloebiT moculi warmtaci
qveyana ariso. saocrebaTa da grZneulTa, mamaci meomrebisa da maRali xeebis, Tovliani
mwvervalebis, mquxare CanCqerebisa da TeTri vazis qveyanao. magram Rirs ki amaze laparaki?
wasvlis droa, saRamovdeba. visac bedi waruZRveba, is miaRwevs kidec iqamde.
me kvlav undoblad gadavxede, am kacma ueWvelad icoda raRac.
_ Cemi nu geSinia, makumazan, _ miTxra ambopam, Cemi iWvneuli mzera rom daiWira,
_ gulSi cudi araferi midevs. arc samares giTxriT Cum-Cumad. Tu odesme gadavlaxeT is mTebi,
mzis ukan rom aRmarTulan, vityvi yvelafers, rac vici, magram vai, rom maT mwvervalebze
sikvdili daxetialobs. gamoiCineT keTilgoniereba, dabrundiT ukan, dabrundiT-meTqi, batonebo,
da spiloebze inadireT. me vTqvi!
Semdeg damSvidobebis niSnad Subi aswia, Sebrunda da Tavqve daeSva; banakSi rom
CavediT, igi ukve Tofs wmendda, rogorc es Cveulebriv msaxurs Seefereba.
_ ra ucnauri kacia, _ Tqva ser henrim.
_ ucnaurze metia, _ davumowme mec. _ Cemi azriT, saeWvod iqceva, raRac icis, magram
ar unda Tqvas. Tumca masTan urTierTobis gafuWeba ara Rirs. gzaSi aTas rames gadaveyrebiT.
da Cveni ucnauri zulusi uTuod did daxmarebas gagviwevs.
meore dRes samgzavrod mzadebas SevudeqiT. rasakvirvelia, sisulele iqneboda imaze
fiqric ki, Cveni Tofebi da sxva iaraRi udabnoSi Tan wagveRo. mebargulebi gavistumreT da
moveleparakeT iqve mcxovreb kafrs, vidre davbrundebodiT, Cveni nivTebi TavisTan Seenaxa.
guli mefliTeboda, roca vfiqrobdi, es saucxoo Tofebi am qurds unda CavabaroT-meTqi. beber
gaiZveras maT danaxvaze Tvalebi aucimcimda, ver iqna da ver moacila wuwki mzera. iZulebuli
gavxdi, saswrafo zomebisTvis mimemarTa.
pirvel yovlisa, davtene yvela Tofi, Caxmaxebi Sevayene da kafrs gamovucxade, am iaraRs
TiTi ar daakaro, Torem ubedurebas daatrialeb-meTqi. kafrma maSinve moisurva
Seemowmebina, marTals veubnebodi Tu ara, da Cems orlulian Tofs daswvda. gaisma griali da
tyviam ferdi Seulewa xars, romelsac swored am dros kraalSi modenidnen. kafri ki
ukudartymisagan zurgze gadakotrialda, imave wams wamoxta. xaris dakargva saSinlad ewyina
da gaTavxedebulma sazRauri momTxova. erTi kia, meficeboda, mag Tofebs siaxloves aRar
gavekarebio.
_ CamaleT TivaSi eg cocxali qajebi, Torem yvelas gagvJlets! _ butbutebda igi.
vicodi, moxuci Zalze crumorwmune iyo da davemuqre: erTi Tofic rom dagvekargos, jados
vixmar da Senc da Sens saxlobasac erTianad amogJuJavT-meTqi. Tu bedma gvimtyuna da gzaSi
daviRupeT, Sen ki am dros Cveni Tofebis dasakuTreba moiwadine, saiqiodan gamogecxadebi,
Cems aCrdils verc dRisiT da verc RamiT versad gaeqcevi-meTqi... garda amisa, Sens saqonels
Sevulocav, davacofeb, rZes gavuSrob, Sen ki im zomamde migiyvan, sikvdili sanatreli gagixdes-
meTqi. amas ar gakmareb, eSmakeulebs, TofSi rom sxedan, gareT gamovuZaxeb da isini
mogelaparakebian, rogorc wesi da rigia-meTqi. erTi sityviT, gavagebine, ra sasjeli eloda, Tu
Cvens ndobas ar gaamarTlebda. bebruxana gvarianad SeSinda da Semomfica, Tqvens nivTebs
iseve gavufrTxildebi, rogorc gansvenebuli mamaCemis sulso.
zedmeti tvirTisagan gavTavisufldiT da sagzaod mzadebas SevudeqiT. saWiro iyo,
gadagverCia Tan wasaRebi iaraRi da nivTebi. Zalian vcdilobdiT Tavi ar gadagvetvirTa da rac
SeiZleba msubuqad gvevlo, magram TiToeul Cvengans ormoc-ormoci girvanqa tvirTi mainc
Sexvda sazidad. ai, ra migvqonda Tan:
sami `eqspresis" sistemis Tofi, Tavisi orasi tyviiT; ori savaznekolofiani `vinCesteri"
(ambopasa da ventfogelisaTvis), esec orasi tyviiT; sami `koltis" sistemis revolveri samoci tyviiT;
xuTi oTx-oTxpintiani maTara; xuTi sabani; ocdaxuTi girvanqa biltongi anu apoxti; aTi girvanqa
saukeTeso mZivi saCuqrebisaTvis; patara afTiaqi aucilebeli wamlebiT. Tan waviReT agreTve
erTi uncia qinaqina da mcire zomis qirurgiuli xelsawyoebi.
amas emateboda zogierTi wvrilmani: kompasi, asanTi, jibis farani, filtri, Tambaqo, patara
bari, erTi boTli brendi da, bolos, tansacmeli, romelic zed gvecva. aseTi Sori da saxifaTo
mogzaurobisaTvis yvelaferi es, rasakvirvelia, cota iyo, magram metis waReba veRar gavbedeT,
ormoci girvanqa tvirTi CvenTvis sakmaoze metic iyo. udabnos gavarvarebul qviSaze mZime
tvirTiT siaruli Znelze Zneli saqmea. aseT SemTxvevaSi, yoveli zedmeti grami unda aiwon-
daiwonos. Zalianac rom vcdiliyaviT, tvirTs ver SevimsubuqebdiT, radgan Tan mxolod aucilebeli
nivTebi migvqonda.
didi gaWirvebiT daviyolie sami sacodavi kafri, ociode milze wamogvyoloda. _ es Cveni
mogzaurobis pirveli safexuri iyo. yovel maTgans unda wamoeRo gogris didi boTli, TiTo galoni
wyliT. fexis qirad TiToeulisaTvis monadiris dana unda mimeca. imedi gvqonda, wylis marags
pirvel gadasasvlelze SevavsebdiT. gadavwyviteT gzas RamiT davdgomodiT, radgan am dros
SedarebiT ufro griloda. kafrebs vuTxari, siraqlemebze sanadirod mivdivarT-meTqi. kafrebi
pasuxad raRacas meubnebodnen, mxrebs iCeCdnen da marwmunebdnen, namdvilad
dagiJebulxarT, aucileblad wyurviliT daixocebiTo. erTi mxriv, es marTlac safiqrali iyo. magram
kafrebs Zalian undodaT danebi xelT egdoT. sxva dros da sxva pirobebSi aseT rameze verc
iocnebebdnen, am velursa da ukacriel adgilebSi dana didi iSviaTobaa. hoda, danebis xaTriT
dagvTanxmdnen is oci mili CvenTan erTad gaevloT. albaT gulSi fiqrobdnen, Tundac axlave
daxocilan wyurviliT, Cveni ra saqmeao.
mTeli meore dRe Zilsa da dasvenebas movandomeT: mzis Casvlisas Zroxis xorciT kargad
wavivaxSmeT da zed Caic davayoleT. gudma naRvlianad SeniSna, vin icis, Cais kvlav rodisRa
davlevTo. navaxSmevs gavamzadeT bargi-barxana, Semdeg isev davweqiT da mTvaris amosvlas
davelodeT. bolos, daaxleobiT saRamos cxra saaTisaTvis, mTvarec amobrwyinda. misi Suqi
TqrialiT moefina aremares da SoreTSi gaWrili udabno vercxlisfrad aalaplapa. Cven win
garTxmuli sivrce iseTive diadi da mdumare Canda, rogorc varskvlavebiT moWedili cis tatnobi.
yvelani mzad viyaviT, gzas davdgomodiT, magram adgilidan ar viZrodiT, TiTqos
vyoymanobdiT, fexs viTrevdiT. Tumca ra gasakviria, mousavleTis karibWesTan adamiani
mudam yoymanobs xolme. Cven, sami TerTkaniani, ganze gavdeqiT. ambopa Cvengan
ramdenime nabijze idga. Tofi mxarze gadaegdo, xelSi Subi eWira da TvalCaciebiT gascqeroda
udabnos. ventfogeli da kafrebi Cvens zurgs ukan SequCuliyvnen.
_ batonebo, _ wamoiwyo ser henrim dabali, sasiamovno xmiT mcire dumilis Semdeg, _
Cveni mogzauroba araCveulebrivi iqneba, veWvob, igi keTilad damTavrdes. Cven samni varT
da Rrmad mjera, rac unda moxdes, erTmaneTs ukanasknel wuTamde davicavT. axla ki, vidre
gzas gavudgebodeT, vaxsenoT RmerTi, Semoqmedi yovlisa, romelic dasabamidan warmarTavs
adamianTa beds da aRvavlinoT mcire locva misdami. vendoT RvTis nebas, SevevedroT, swori
da WeSmariti gziT gvataros.
ser henrim qudi moixada, saxeze xelebi aifara da oriode wuTi locvad idga. me da gudic
vloculobdiT.
me, msgavsad monadireTa umravlesobisa, ar SemiZlia mxurvaled locva. ser henri ki
Rrmad morwmune adamiania, Tumca amgvari sityvebi misgan sxva dros aRar gamigonia. gudic
RvTismosavia, mxolod lanZRva-gineba uyvars. yovel SemTxvevaSi, ar maxsovs, odesme ase
mxurvaled melocos. locva rom davasrule, guls mefona. Cveni momavali bneliT iyo moculi,
magram, Cemi azriT, idumali da Seucnobeli, yovelgvari safrTxe da gansacdeli, adamians
SemoqmedTan aaxlovebs.
_ aba, axla ki wavideT! _ Tqva ser henrim.
gzas davadeqiT. mivdiodiT, magram arsebiTad alalbedze unda gvevlo, radgan garda im
Soreuli mTebisa, aqedan Zlivs rom ilandeboda da xose da silvestras mier samasi wlis winaT
qsovilis nafleTze daxatuli rukisa, verafriT vixelmZRvanelebdiT. naxevrad SeSlili momakvdavi
moxucis datovebuli tilos es nafleTi maincdamainc didad saimedo ar iyo. miuxedavad amisa,
mTel imedebs masze vamyarebdiT. piradad me sul imaze vfiqrobdi, mivagnebdiT Tu ara patara
tbors `cudi wyliT", romelic, moxuci portugalielis rukis mixedviT, udabnos SuagulSi, ese igi,
kraal sitandadan samociode milis daSorebiT unda yofiliyo. es tbori amave manZiliT iyo
daSorebuli dedofal sabias mTebidan. wylisTvis rom ver migvegno, saSinel tanjvaSi
amogvxdeboda suli, magram vin iyo Tavdebi, rom qviSisa da buCqnaris am ukidegano zRvaSi
maincdamainc im tbors wavadgebodiT. davuSvaT da, silvestram sworad gadaitana rukaze misi
adgilsamyofeli, mainc Zneli dasajerebeli iyo, rom sami saukunis manZilze udabnos Takara
sxivebs erTianad ar amoeSro igi. bolos da bolos, sul rom araferi, qviSiT amoivseboda an gareuli
cxovelebi gadatkepnidnen. aCrdilebiviT uxmod mivyvebodiT bnels. Cqari siaruli SeuZlebeli iyo.
fexi wamdauwum qviSaSi gvefloboda. ekliani bardebi gzas gviRobavda, fexsacmeli siliT
gvevseboda. iZulebuli viyaviT, drodadro Segvesvena da sila gamogveferTxa. udabnos mZime,
sulis SemxuTvel haers Ramis sigrile ramdenadme amsubuqebda da sasiamovnos xdida.
amitomac, miuxedavad zemoaRniSnuli siZneleebisa, sakmao manZilis gavla movaswariT.
irgvliv Semzaravi siCume gamefebuliyo. gudma Cven gasamxneveblad stvena wamoiwyo.
magram mxiaruli kilo vrcel udabnoSi rogorRac uRimRamod da avbediTad gaisma. gudma
igrZno es da stvena Sewyvita.
male Zalze sasacilo ambavi gadagvxda Tavs, Tumca, unda iTqvas, Tavdapirvelad Zalian
SevSindiT. gudi kompasiT xelSi win migviZRoda _ rogorc, saerTod, yvela mezRvaurs, masac
emarjveboda kompasiT gzis gakvleva. Cven ki erTimeoris miyolebiT mis ukan mivabijebdiT.
uecrad Cvenma kapitanma xmamaRla wamoiyvira da sadRac gaqra. imave wams Cven irgvliv
raRac saocari xmebi gaisma: frutuni, xvrinva da kvnesa erTmaneTSi airia, mere fexis mZime
bartyuniT viRac gaiqca.
didi gaWirvebiT davlandeT bnelSi raRac ucnauri cxovelebi, fxoWa-glejiT rom garbodnen
win da irgvliv mtvris koriantels ayenebdnen. SeSinebulma kafrebma tvirTi miwaze daagdes da
gaqceva daapires, magram male mixvdnen, gasaqcevi rom arsad hqondaT, pirqve daemxnen da
ayvirdnen, eSmaki, eSmakio! me da ser henri gaocebulebi videqiT. magram warmoidgineT, ra
dagvemarTeboda, roca davinaxeT, rom gudi gamalebuli miqroda mTebisken, Tan sazarlad
Rrialebda. mogveCvena, TiTqos cxens miaWenebda. uecrad xelebi aiqnia da mTeli ZaliT
mZimed daaskda miwas.
maSinve mivxvdiT, rac momxdariyo: bnelSi kvagebis jogs gadavwydomodiT. cxenebs
eZinaT. gudma waiforxila da erT-erT maTgans zurgze daeca. dafeTebuli cxoveli wamoxta,
bnelSi gaiWra da `mxedaric" Tan gaitaca. Cvenebs mivaZaxe, ar SeSindeT-meTqi, da saswrafod
gudisken gaveqane.
advili warmosadgenia, rogor gamixardeboda, roca Cveni kapitani qviSaze mjdari
davinaxe. sabednierod, sulac ar daSavebuliyo, mxolod Zalze SeSinebuli Canda da karga
magradac iyo daJeJili, Tumca es arc mas da arc mis monokls ar emCneoda.
am SemTxvevam gvarianad gagvamxiarula da male isev gzas davadeqiT. Ramis pirveli
saaTisTvis SevisveneT. cota wyali davlieT (wyals samyofad ver davlevdiT, radgan kargad
gvesmoda, ras warmoadgenda CvenTvis es Zvirfasi siTxe) da naxevari saaTis Semdeg isev gzas
gavudeqiT.
viareT, vidre aRmosavleTi alisfrad ar Seferadda, da moyviTalo-movardisfro nazi sxivebi
ar gamoCnda. es sxivebi swrafad gaRadRadda da uceb cecxlovan zolebad moedo miwas, swored
am zolebiT Semocurda udabnoSi ganTiadi, varskvlavebi gauferuldnen da bolos sruliad gaqrnen.
mTvare miibnida da mis mkrTal diskoze gamoCnda mTagrexilis zoli. ase laclacebs xolme
momakvdavis saxeze Crdili. mzis sxivebma isrebiviT gaielves sadRac, Zalian Sors, dacxriles
udabnos burusis saburveli da mTeli udabno oqrosfrad alaplapda.
gzam Zalian mogvqanca, magram gadavwyviteT, ar dagvesvena, radgan vicodiT, rogorc ki
mze aimaRlebda, ise Camocxeboda, fexs win veRar wavdgamdiT. bolos, daaxloebiT erTi saaTis
siarulis Semdeg swor adgilas wamoyudebuli ramdenime qarafi davlandeT. daRlil-daqanculebi
wavlaslasdiT iqiT da davinaxeT, rom ramdenime didi lodi win wamowvdiliyo. am lodebis qveS
Tavisuflad SegveZlo mzisgan Tavis Sefareba. siamovnebiT SevlagdiT CrdilSi. miwa wvrili siliT
iyo mofenili. davlieT cotaodeni wyali, TiTo naWeri biltongi davayoleT, mere iqve miveyareT da
imwamsve mkvdrebiviT CagveZina.
Tvali rom gavaxile, ukve sami saaTi iyo.
kafri mebargulebi Cven gaRviZebasRa elodnen, rom ukan gamobrunebuliyvnen, maT es
udabno yelSi amouvidaT da veRaraferi aiZulebdaT, cotaze kidev gamogvyolodnen. oRond
aqaurobas gasclodnen da danebzec ki xels aiRebdnen.
Cven auwereli siamovnebiT davlieT maTarebSi CarCenili wyali, mere gogris boTlebidan
wyali maTarebSi gadavasxiT da kafrebi Sin gavistumreT.
xuTis naxevrisTvis kvlav gzas gavuyeviT. udabnoSi samariseburi siCume idga.
Tvalmiuwvdomel qviSis zRvaSi, garda ramdenime siraqlemisa, sulieri ar WaWanebda. am
uwylo, gamomSral-gamofitul miwas, etyoba, nadiric gaurboda da frinvelic. oriode Sxamiani
kobras garda, qvewarmavalic ki arsad Segvxvedria. miuxedavad amisa, iyo erTi mweri, romelsac
vera da ver davaRwieT Tavi. es gaxldaT buzi, diax, Cveulebrivi oTaxis buzi. isini udabnoSi
dafrinavdnen, jaSuSebiviT gvzveravdnen da Tan mogvyvebodnen, magram TiTo-TiTod ki ara,
gund-gundad. oTaxis buzi Zalian ucnauri mweria. sad gnebavT waxvideT, rom mas ar
gadaeyaroT. ras izamT, aTadan babadan aseTi yofila maTi modgma da jiSi.
erTxel qarvis natexi maCvenes, Sig buzi moqceuliyo. es qarva xuTi aTasi wlis mainc
iqneboda. buzi zustad Cveni oTaxis buzs waagavda. Cemi azriT, rodesac dedamiwis zurgze
ukanaskneli adamiani mokvdeba, buzi (Tu, rasakvirvelia, es zafxulSi moxda) bzuil-bzuiliT
itrialebs micvalebulis irgvliv, rom rogorme dro ixelTos da cxvirze daaskupdes.
saRamo Jams SevisveneT, rom mTvaris amosvlas davlodebodiT. roca igi Cveulebriv
mSvidad da uSfoTvelad caze amogorda, Cvenc gzas gavuyeviT. Ramis ori saaTisaTvis cota
CaviferxeT, mere ki mzis amosvlamde Seusvenebliv viareT. mze rom amovida, daRlil-
daqanculebi dasasveneblad SevCerdiT. davlieT ramdenime ylupi wyali da pirdapir qviSaze
daveyareT. gawamebulebs imwamsve CagveZina. guSagis datoveba sruliad zedmeti iqneboda,
radgan Cvens irgvliv WaWaneba arafrisa iyo. Cveni erTaderTi mteri sicxe, uwyloba da buzebi
iyo. piradad me merCivna, kacs an gamZvinvarebul mxecs Sevbmodi, oRond ki am sazareli
`samebisagan" rogorme Tavi mexsna. samwuxarod, amjerad ar gvqonda bedniereba, sadme
kedels SevfarebodiT, rom mzisgan Tavi dagvecva. Svid saaTze autanelma sicxem gagvaRviZa,
ase gvegona, gavarvarebul nakverCxlebze vixrukebodiT. mze wveT-wveTad gviSrobda sisxls.
suls Zlivs viTqvamdiT, ris vaivaglaxiT movaxerxeT wamojdoma.
_ gaeTrieT! _ SevZaxe gasavaTebulma da xeli avuqnie buzebis grovas, Tavze guldagul
rom dambzuoda.
_ ra bednierebi arian, sicxes arc ki grZnoben.
_ RmerTmani... _ aRmoxda ser henris.
_ ho, cota ar iyos, cxela, _ Seawyvetina gudma.
rogorc vTqvi, sicxe marTla jojoxeTuri iyo, Tanac Tavs versad SevafarebdiT. irgvliv, sadac
ki Tvali migviwvdeboda, gavarvarebuli udabno gadaSliliyo. ar Canda arc borcvi, arc qva, arc xe
da arc araferi, rom pawawina Crdili mainc sadme dagvegulebina. mzis mkveTrad molaplape
sxivebs lamis davebrmavebineT. haeris gaxurebuli, molivlive nakadi ki, udabnos buRiviT rom
daswoloda, Tvalebs gvwvavda da xedvas gviSlida.
_ rogor moviqceT? _ ikiTxa ser henrim, _ geenas didxans verc erTi ver gavuZlebT.
Secbunebulebi erTmaneTs mivaCerdiT.
_ movifiqre, _ Tqva gudma, _ ormo unda amovTxaroT, Sig CavZvreT, zemodan ki buCqis
totebi wavifaroT.
am winadadebas didi aRfrTovanebiT ar SevxvedrivarT, magram sxva gamosavali ar
Canda. Tqma da Sesruleba erTi iyo. maSinve miwis Txras SevudeqiT. vTxridiT bariT, Tan rom
wamoviReT, viSveliebdiT xelebsac da ase, erTi saaTis Semdeg, amovTxareT ormo, romlis
sigrZe aT futs udrida, sigane _ ocs, siRrme ki _ ors. Semdeg sanadiro danebiT avkafeT miwaze
garTxmuli buCqnaris totebi, ormoSi CavweqiT da es totebi zemodan wavifareT. mxolod
ventfogels ar moubaZavs CvenTvis. is hotentoti iyo da sicxe srulebiT ar awuxebda.
es safari ramdenadme gvicavda mzis mwveli sxivebisgan. mkiTxveli advilad
warmoidgens, ra haeri iqneboda am samarismagvar ormoSi, me ki amis asawerad sityvebi ar
myofnis. kalkutis `Savi ormo" Cvens sorosTan SedarebiT albaT samoTxed mogveCveneboda.
dRemde ver mivmxvdarvar, ram gadagvarCina im dRes. ormoSi Cayrilebs haeri ar gvyofnida,
suli gvexuTeboda, mxolod Jamidan Jamze visvelebdiT tuCebs wyliT. wyali ki Zalian cota
gvqonda. TavisTvis neba rom migveca, aqamde ylupic ar dagvrCeboda; am Zvirfas siTxes
TvalisCiniviT vufrTxildebodiT, Torem wyurvili dagvaxrCobda.
dro saocrad nela miizlazneboda, magram amqveynad yvelafers aqvs dasasruli, _ Tu,
rasakvirvelia, kacma manamde miatana. es sazareli dRec miiwura. sami saaTisaTvis vTqviT, am
ormoSi nel-nela sikvdils gvirCevnia, gzaSi davixocoTo. davlieT ramdenime ylupi Tbili wyali da
barbaciT gavudeqiT gzas.
ukve ormocdaaTi mili gvqonda gavlili udabnoSi. Tu gaixsenebT da silvestras sityvebs da
erTxel kidev daxedavT mis rukas, dainaxavT, rom udabno ormoc liezea gadaWimuli, tbori
`mRvrie wyliT" ki TiTqmis mis SuagulSia moniSnuli. ormoci lie as oc mils Seadgens,
maSasadame, Cven im tbors, didi-didi TxuTmeti-oci miliT viyaviT dacilebuli, Tuki,
rasakvirvelia, igi am aremareze marTla iyo sadme.
gatanjul-gawamebulebi mzis Casvlamde Zlivs mivlaslasebdiT win, saaTSi mil-naxevarze
mets ver gavdiodiT. mze rom Cavida, SevisveneT, ramdenime ylupi wyali kidev movsviT da
mTvaris amosvlamde cota wavTvlimeT kidec. sanam davwvebodiT, ambopam patara borcvi
dagvanaxva. igi bundad ilandeboda qviSis swor zedapirze da Cvengan daaxloebiT rva miliT
iqneboda dacilebuli. aqedan WianWvelebis budes waagavda.
bolos mTvarec amovida. sicxisa da wyurvilisagan araqaTgamoclilebi gzas davadeqiT.
visac es tanjva sakuTar Tavze ar gamoucdia, ver warmoidgens, ra gadavitaneT im dRes. ki ar
mivdiodiT, mivbarbacebdiT. yovel saaTSi vCerdebodiT. ise moviqanceT, laparakic aRar
SegveZlo. aqamde guds ena ar gauCerebia, sul laparakobda da oxunjobda, radgan Zalze mxiaruli
xasiaTis kacia, magram axla isic dadumda.
bolos, Ramis ori saaTisaTvis, sulierad da fizikurad gawamebulebi mivuaxlovdiT patara
borcvs, erTi SexedviT uzaramazar WianWvelebis budes rom waagavda.
am borcvs simaRle asiode futi hqonda da ase, or akrze iqneboda gadaWimuli.
aq SevisveneT da autaneli wyurvilisagan sasowarkveTilebamde misulebma ukanasknel
wveTamde davcaleT maTarebSi CarCenili wyali. magram TviToeuls naxevarma pintma Tu
mogviwia. es maSin, roca SegveZlo mTeli galonebi dagvelia.
wyali davlieT da davweqiT. is iyo CamTvlima, rom ambopas xma Semomesma:
_ Tu xval wyals ver mivageniT, mTvaris amosvlamde yvelani davixocebiT, _ zulusur
enaze Tqva man.
miuxedavad imisa, rom autaneli sicxis buRi trialebda, civma Jruantelma damiara. sazarelia
sikvdilze fiqri, magram ise viyavi daRlili, rom Zili am fiqrmac ki ver damifrTxo.
T a v i V I
w y a l i ! w y a l i !
dilis oTxi saaTisaTvis gameRviZa. Zilma Tavisi gaitana da daRlilobas ise aRara
vgrZnobdi, samagierod, autaneli wyurvili mtanjavda. amis Semdeg Tvali veRar movxuWe.
sizmarSi vnaxe, viTom mdinareSi vbanaobdi. napirebi xeebiTa da buCqebiT iyo
gadamwvanebuli, magram gaRviZebisTanave iZulebuli gavxdi, mware sinamdviles
davbrunebodi: irgvliv isev gadaxrukuli udabno gadaWimuliyo. gamaxsenda ambopas sityvebi,
Tu wyals ver mivageniT, sazareli sikvdiliT davixocebiTo. vis SeuZlia uwylod gaZlos aseT
TakaraSi! me wamovjeqi da binZuri saxe gamSral-gafSekili TiTebiT davizile. quTuToebi
erTmaneTze Semwebeboda, veRarc bageebs vacilebdi erTmaneTs. Tvalebi ver gavaxile, sanam
magrad ar movifSvnite. male gariJraJma moatana, magram haerSi dilis sigrile odnavadac ar
igrZnoboda. saocrad daxuTuli, gavarvarebuli dilis bindi gadagvfenoda Tavs. Cems
Tanamgzavrebs jer kidev eZinaT. bolos imdenad inaTa, rom kaci naweris garCevas SeZlebda.
maSin gadavSale ingolZbis legendebis patara wigni, romelsac jibiT davatarebdi, da kiTxva
daviwye. im adgils mivadeqi, sadac ewera:
T a v i V I I
s o l o m o n m e f i s g z a
T a v i V I I I
k u k u a n e l T a q v e y a n a
T a v i I X
m e f e T u a l a
T a v i X I V
n a d i r o b a m i s n e b z e
T a v i X I
C v e n s a s w a u l i m o v a x d i n e T
TiTqmis mTeli ori saaTi srul mdumarebaSi gavatareT; arc erTi Cvengani xmas ar iRebda,
im sazareli ambis gaxseneba suls gvixuTavda. bolos, gamTeniisas, roca ukve daZinebas
vapirebdiT, gaisma fexis xma da guSagis SeZaxili. nabijebi sul ufro axlovdeboda, albaT guSags
pasuxi gasces, magram ise xmadabla, rom Cven ver gavigoneT. Semdeg kari gaiRo da infadusi
Semovida, ukan eqvsi beladi mohyveboda.
_ Cemo mbrZanebelo da ignozi, kukuanelTa kanoniero mefev, Cemi sityva avasrule,
movedi da es xalxi moviyvane! _ Tqva infadusma da xeli beladebisken gaiwvdina. eseni Cveni
qveynis ubrwyinvalesi adamianebia, yovel maTgans emorCileba sam-sami aTasi meomari,
romlebic, mefis brZanebis Tanaxmad, usityvod asruleben maT brZanebas. me gavande beladebs
Cveni saidumlo. gadaveci, rac aq vnaxe da gavigone. hoda, maT moisurves enaxaT wmida gvelis
gamosaxuleba Sens tanze, surT agreTve moisminon Seni Tavgadasavali, raTa sabolood
gadawyviton, gadaudgnen Tualas Tu ara.
pasuxis nacvlad ignozim welze muCa moiZro da yvelam dainaxa samefo niSani _ gveli,
TeZoebze rom hqonda amosviringebuli. beladebi rig-rigobiT midiodnen ignozisTan da Wraqis
mkrTal Suqze dakvirvebiT aTvalierebdnen am niSans.
Semdeg ignozim kvlav aifara muCa, miubrunda beladebs da Tavisi Tavgadasavali
mouTxro. es ambavi Cven ukve diliT movismineT.
_ ras ityviT, beladebo? _ ikiTxa infadusma, roca ignozim Txroba daasrula, _ miexmarebiT
da dauWerT mxars, rom mamis taxti daibrunos? Cveni qveyana kidiT-kidemde mZime uRelqveS
gminavs, miwa sisxliT irwyveba. dRes es yvelam sakuTari TvaliT naxeT. iyo kidev ori beladi,
visTanac am sakiTxze molaparakeba msurda, magram sadRa arian isini? maT gvamebs afTrebi
dahymuian. Tu Tualas ar SeebrZolebiT, Tqvenc male gaiziarebT maT beds. maS airCieT,
Zmebo!
am sityvebze win wamodga WaRara, Caskvnili mamakaci. igi mosulTa Soris yvelaze
uxnesi Canda.
_ Sen marTali xar, infadus, _ Tqva man, _ Tualas avkacobiT qveyana Sewuxebulia. xalxi
kvnesis da drtvinavs. am saRamos sxvebTan erTad Cemi Zmac daiRupa. Sen didi saqme
gangizraxavs, magram, rac axla gviTxari, Zneli dasajerebelia. vin aris Tavdebi, rom viRac
TaRliTis gulisTvis ar aRvmarTavT iaraRs? didi saqme-meTqi, geubnebiT, magram aravin icis,
riT damTavrdeba yovelive es. vidre sawadels veweodeT, sisxlis zRva dadgeba. bolos da bolos
arc Tualas datoveben marto am brZolaSi, masac mravlad eyoleba erTguli xalxi, radgan
adamianebi Tayvans scemen mzes, caze rom anaTebs da ara imas, romelic jer ar amosula.
varskvlaveTis TeTri adamianebi didi misnebi da jadoqrebi arian. isini mfarveloben ignozis. Tu
igi marTla Cveni qveynis kanonieri mefea, TeTrkanianebma moaxdinon raRac saswauli, iseTi
saswauli, rom yvela Cvengans SeeZlos misi danaxva da xalxi guldajerebuli gamogvyveba ukan,
darwmunebuli, rom TeTrebis jadoqrobis wyalobiT gavimarjvebT.
_ ki magram, Tqven aki naxeT wminda gvelis niSani! _ CavurTe sityva.
_ es sakmarisi ar aris, Cemo mbrZanebelo, SeiZleba wminda gvelis gamosaxuleba
dabadebidan karga xnis Semdeg dauxates tanze. moaxdineT saswauli, winaaRmdeg
SemTxvevaSi TiTs TiTze ar davakarebT.
danarCenma beladebma igive, an TiTqmis igive gaimeores. me sagonebelSi Cavvardi.
bolos ser henrisa da guds mivubrundi da saqmis viTareba avuxseni.
_ vici, vici, rogorc unda moviqceT! _ wamoiZaxa gudma da saxe sixaruliT gaubrwyinda, _
mxolod uTxariT, ramdenime wuTi mogvcen mosafiqreblad.
me gudis sityvebi mxedarTmTavrebs gadavuTargmne da isini qoxidan gavidnen. gudi ki
mivarda wamlebis patara yuTs, gaxsna da Tavisi ubis wignaki amoiRo. wignakis Tavfurclebze
kalendari iyo.
_ mismineT, megobrebo, _ gviTxra gudma, _ xval oTxi ivnisia, ara? _ Cven, saerTod,
zustad vangariSobdiT dReebs, _ grinviCis droiT, saRamos rva saaTsa da TxuTmet wuTze
daiwyeba mTvaris sruli dabneleba. igi kargad gamoCndeba tenerifedan, samxreT afrikaSi... mere
sxva qveynebSic, magram es Cven ar gvainteresebs, esec Tqveni saswauli! quotermen, uTxariT
beladebs, rom xval saRamos mTvares CavaqrobT.
es brwyinvale azri iyo, magram Cven mainc cotaTi vyoymanobdiT. xom SeiZleboda,
gudis kalendari mTlad zusti ar gamomdgariyo. winaswarmetyveleba rom ar amxdariyo, Cveni
prestiJi samudamod daecemoda da ignozi mamis taxts unda gamoTxoveboda.
_ iqneb Tqveni kalendari swori ar aris? _ hkiTxa ser henrim guds, romelsac am dros didi
gulmodginebiT gamohyavda raRac cifrebi Tavisi ubis wignakis furclebze.
_ araviTari safuZveli ara gvaqvs, ase vifiqroT, _ miugo gudma, _ dabneleba mudam zustad
emTxveva gamoTvlil dros. amaSi sakuTarma gamocdilebam damarwmuna. im cnobaSi ki,
weRan rom wagikiTxeT, xazgasmiTaa aRniSnuli, dabneleba samxreT afrikidan gamoCndebao.
axla me mxolod miaxloebiT gamoviangariSe, radgan Cveni adgilsamyofeli zustad ar viciT,
magram Cemi gamoTvliT, dabneleba xval daaxloebiT saRamos aTi saaTisTvis daiwyeba da
pirvelis naxevramde gastans. ase rom, TiTqmis saaTnaxevris ganmavlobaSi aq sruli sibnele
iqneba.
_ meti ra gza gvaqvs, _ Tqva ser henrim, _ unda gavbedoT da eg aris.
me Tavi davuqnie, Tumca gulSi Zalze veWvobdi, aqedan rame gamosuliyo. dabnelebaze
imedis damyareba sakmaod saxifaTod mimaCnda. erTic vTqvaT, ca RrublebiT iyos dafaruli da
mTvare, saerTod, caze arc ki gamoCndes, maSin raRas vapirebT-meTqi, vfiqrobdi.
am fiqriT guldamZimebulma ambopa beladebis dasaZaxeblad gavgzavne. isini imwamsve
Semovidnen qoxSi.
_ kukuanelTa qveynis beladno da Senc, infadus, mismineT! _ mivmarTe maT. _ Cven ar
gviyvars trabaxi Cvens Zlierebaze, radgan es niSnavs, davarRvioT bunebis kanonebi da qveyana
gansacdelisa da SiSis winaSe davayenoT. magram raki did saqmes movkideT xeli, da raki
gagulam Cveni megobris, ignozis mokvla daapira da Tualamac sazareli xocva-JletiT Cveni
risxva daimsaxura, gadavwyviteT, movaxdinoT saswauli da mogceT xalxisTvis utyuari,
Tvalmosaxvedri niSani. aba aqeT modeqiT, _ vuTxari beladebs, qoxis kari gamovaRe da
Camavali mTvarisken gaviwvdine xeli. _ ras xedavT iq?
_ momakvdav mTvares, _ mipasuxa erTma maTganma, romelsac, rogorc etyoboda,
davalebuli hqonda CvenTan molaparakeba gaemarTa.
_ marTali xar. axla miTxari, SeuZlia Tu ara adamians Caaqros mTvare, sanam igi Tavisi
nebiT Cavidodes, Caaqros da dedamiwas Ramis Savi saburveli gadaafaros?
beladebma xmadabla gaicines:
_ ara, mbrZanebelo, amas Zexorcieli ver SeZlebs. mTvare adamianze Zlieria. adamians
SeuZlia mxolod ucqiros mas, aravis ZaluZs daarRvios didebuli mnaTobis zeciuri gza da gezi.
_ Sen ase fiqrob, me ki geubnebi, rom xval SuaRamemde Cveni jadoqrobis wyalobiT,
mTvare cis tatnobidan gaqreba da miwas wyvdiadi moicavs. amiT miganiSnebT, rom ignozi
kukuanelTa qveynis namdvil mefed migvaCnia. erwmunebiT Cvens niSans?
_ diax, Cemo mbrZanebelo, _ RimiliT miTxra moxucma beladma, danarCenebmac
gaiRimes da dagvidastures, verwmunebiTo.
_ Tuki asea, Cven samni: inkubu, bugvani da makumazani gicxadebT, rom xval saRamos
SuaRamemde ori saaTiT adre mTvares CavaqrobT, xom gesmis, infadus?
_ mesmis, Cemo mbrZanebelo, Sen apireb Caaqro mTvare, deda Cveni qveynisa da isic
maSin, roca gavsebulia da mis sxivebs kaSkaSi gaudis. magram rasac ambob, saocarze saocaria.
_ miuxedavad amisa, Cven mas CavaqrobT, infadus.
_ kargi, mbrZanebelo, dRes mzis Casvlis Semdeg Tuala gaaxlebT xalxs da qalwulebis
cekvaze mogiwvevT. is asuli, romelsac Tuala lamazTa Soris ulamazesad miiCnevs, cekvis
dawyebidan erTi saaTis Semdeg ufliswulma skragam unda moklas. igi msxverplad unda
Seewiros dayursebulebs, ager ai im mTebs rom darajoben, _ Tqva da xeli sami Camofxavebuli
mTisaken gaiwvdina. iq, rogorc ukve gviTxres, solomon mefis didi gza mTavrdeboda. _ diax,
Cemma mbrZaneblebma Caaqron mTvare da gadaarCinon is sabralo qalwuli, maSin Cveni xalxi
iwamebs Tqvens Zalas.
_ diax, _ kveri daukra moxucma beladma, romelic jer kidev iRimeboda, _ maSin xalxi
Tqvens ZlierebaSi darwmundeba.
_ luudan oriode milis daSorebiT aris patara goraki, romelic moyvanilobiT axal mTvares
waagavs, _ ganagrZo infadusma. _ iq gamagrebulia Cemi polki da kidev sami sxva, romelTac es
beladebi meTauroben. Tu mbrZaneblebi marTla Caaqroben mTvares, me bnelSi xels Cavkideb
maT, luudan gaviyvan da im gorakamde mivacileb. iq gulmSvidad viqnebiT da Tualasac iqidan
SemovutevT.
_ Zalian kargi, _ vupasuxe, _ axla ki wadiT, gvinda cota davisvenoT da misnobisTvis
yvelaferi movamzadoT.
infadusi wamodga, dagvemSvidoba da beladebis TanxlebiT qoxidan gavida.
_ Cemo megobrebo, _ gviTxra ignozim, rogorc ki isini kars gascdnen. _ nuTu marTla
SegiZliaT CaaqroT mTvare, Tu am xalxs tyuili uTxariT?
_ Cven vfiqrobT, SegviZlia, ambopa, ukacravad, ignozi-meTqi, unda meTqva.
_ sakvirvelia, _ Tqva ambopam, _ Tqven rom ingliselebi ar iyoT, amas ar davijerebdi,
magram ingliselebi jentlmenebi arian da zedmeti laparaki ar uyvarT. Tu am brZolebs
gadavurCiT, Tqvens amags ar daviviwyeb.
_ ignozi, _ uTxra ser henrim, _ erTi ram unda amisrulo.
_ miTxari, ra gnebavs, Cemo megobaro inkubu, _ Seageba Cvenma yofilma msaxurma da
gaiRima. _ ra gindoda geTxova?
_ ai, ra, Tu marTla kukuanelTa mefe gaxdi, akrZale misnebis devna, tyuilubralod xalxs nu
dasji.
me vuTargmne es sityvebi ignozis. igi wuTiT dafiqrda da Semdeg Tqva:
_ Savkanianebis kanon-samarTali TeTri adamianebis kanonebisagan gansxvavdeba,
inkubu! Cven maincdamainc Zvirad ar gviRirs sicocxle. magram miuxedavad amisa, pirobas
gaZlev, Tu Zala meyo da misnebze monadire qalebi davimorCile, misnebis devnas movspob da
gausamarTleblad arc erT adamians ar movklav.
_ mjera Seni sityva, ignozi, axla ki, raki es sakiTxi movagvareT, modiT, cota davisvenoT,
_ Tqva ser henrim.
Cven saSinlad daqanculebi viyaviT, maSinve magrad CagveZina da dilis Tormet
saaTamde fexi ar gagvinZrevia. Tormet saaTze ignozim gagvaRviZa. wamovdeqiT, xel-piri
davibaneT, kargad visauzmeT da saseirnod wavediT. seirnobisas cnobiswadiliT vaTvalierebdiT
kukuanelTa nagebobebs da didi interesiT vakvirdebodiT, rogor cxovrobdnen, an ras akeTebdnen
qalebi.
_ imedi maqvs, mTvaris dabneleba mainc moxdeba, _ Tqva ser henrim, roca Sin
vbrundebodiT.
_ eg rom ar moxdes, ganwirulebi varT, _ kuStad mivuge me, _ Tavi momWeriT, Tu am
beladebSi vinmem mainc ar miutanos mefes ambavi. Tuala iseT `dabnelebas" gviCvenebs, jer
rom ar mogvlandebia.
Sin rom davbrundiT, visadileT da saRamomde darCenili dro stumrebis miReba-
gastumrebas movandomeT. zogi oficialurad modioda Cven sanaxavad, zogi ki ise, ubralod,
cnobiswadilis dasakmayofileblad.
bolos mze Cavida. martoni davrCiT da ori saaTi dasvenebas movandomeT, ramdenadac
Cveni Savi fiqrebi da amRvreuli guneba-ganwyobileba amis saSualebas gvaZlevda. cxris
naxevarze Tualam macne gvaaxla da yovelwliur tradiciul dResaswaulze _ qalwulTa cekvaze
migviwvia. cekvebi male unda dawyebuliyo.
Cven aCqarebiT gadavicviT mefis boZebuli jaWvis perangebi, waviReT iaraRi da tyviebi
im SemTxvevisaTvis, Tu marTla gaqceva mogvixdeboda da sakmaod mxne nabijebiT
gavemarTeT mefis kraalisaken, Tumca gulSi SiSiT vcaxcaxebdiT. mefis qoxis win moedani
gadasxvaferebuli gveCvena, mWidro razmebad Camwkrivebuli meomrebis nacvlad aq axla
norCi qalwulebi dagvxvdnen. unda mogaxsenoT, rom yvelani SiSvel-titvelni iyvnen, Tavze
yovel maTgans yvavilebis gvirgvini edga, cal xelSi palmis toti eWiraT, meoreSi ki _ TeTri
SroSani.
moednis SuagulSi mTvariT gakaSkaSebul gaSlil adgilas TviT mefe Tuala
wamoWimuliyo. ferxTiT gagula ejda, mis ukan skraga, infadusi da Tormeti mcveli. aqve iyo
ociode beladi, romelTa Soris vicani Cveni megobrebic, RamiT infadusma Cvens qoxSi rom
moiyvana.
Tuala gulTbilad mogvesalma, kacs egoneboda, Cveni mosvla Zalian gaexardao, magram
SevamCnie, rom erTaderTi Tvali avad miaStera ambopas.
_ salami, varskvlaveTis Svilno! _ gviTxra man, _ dRes Tqven sul sxva sanaxaoba geliT.
metad gansxvavebuli imisgan, rac Tqvenma Tvalebma guSindeli mTvaris Suqze ixila.
qalwulebis Wvreta Tvals atkbobs da rom eseni ara, _ aq Tualam irgvliv moatara gawvdili xeli, _
dRes arc Cven viqnebodiT aq. magram mamakacebis cqera ufro sasiamovnoa. tkbilia qalis
xvevna-alersi, magram Subis wkriali da adamianis sisxlis suni ufro damatkbobelia. xom ar
gnebavT, Cveni qalebi colad SeirToT, TeTro adamianebo? Tu asea, airCieT yvelaze lamazebi,
airCieT, ramdenic gnebavT, uars aravin getyviT.
Tqva da pasuxis molodinSi dadumda.
es winadadeba, rasakvirvelia, saxarbielo iqneboda gudisaTvis, radgan mas, rogorc saerTod
mezRvaurTa umravlesobas, Zalian uyvars qalebi. me ki, rogorc xandazmuli da gamocdili kaci,
winaswar vgrZnobdi, rom yvelaferi es uamrav garTulebas da usiamovnebas gamoiwvevda, rac,
samwuxarod, mudam dakavSirebulia qalebTan.
_ madlobeli varT, hoi, mefeo, _ saswrafod Sevagebe me, _ magram TeTrkanianebi mxolod
maTive msgavs TeTrkanian qalebs Txouloben. Tqveni qalwulni Tumca Tvalwarmtacni arian,
magram CvenTvis ar arian gaCenilni.
mefem gaicina.
_ Zalian kargi, _ Tqva man, _ iyos neba Tqveni, Tumca Cvens qveyanaSi amboben: ra
feris kanic ar unda hqondes qals, Tvalebi mudam eSxiT uelavso. imasac ityvian xolme, giyvardes
is, vinc gverdiT gyavs, radgan is, vinc Sors aris, ueWvelad Seni orguli da moRalate iqnebao.
magram SeiZleba TqvenTan, varskvlavebze, es ase ar xdeba. iq, sadac adamianebs TeTri kani
aqvT, yvelaferi mosalodnelia. iyos-meTqi neba Tqveni, TeTrkanianebo. Cveni qalwulebi
xvewna-mudaras ar dagiwyeben, colad gviTxoveTo. erTxel kidev mogesalmebiT yvelas da
maTTan erTad Senc, Savkaniano. gagulas guSin Tavisi rom gaetana, axla ukve mkvdari da
gaSeSebuli egdebodi sadme. bedi Seni, rom varskvlaveTidan Camoxvedi, ha, ha, ha!
_ hoi, mefeo, Sen Cemze adre gagaSeSebs sikvdili, mzes dagibneleb, Tu ifiqre, Cemze
xeli aRmarTo.
Tuala SekrTa.
_ gabedulad laparakob, Wabuko, _ gabrazebiT Tqva man, _ mifrTxildi-meTqi, Sors nu
Sestopav!
_ marTlis mTqmels SeuZlia gabeduli iyos, simarTle da WeSmariteba mWreli daSnaa da
igi mizans arasodes ascdeba; yurad iRe varskvlaveTis SvilTa gafrTxileba, hoi, mefeo!
Tualam mrisxaned Sehyara warbebi da ambopas gaafTrebiT gadaxeda, magram TqmiT
araferi uTqvams.
_ daiwyeT cekvebi! _ brZana man.
moednis SuagulSi imwamsve gamocvivdnen yvavilwnulebiT morTuli mocekvave qalebi.
isini melodiurad mRerodnen da mTvaris sevdian, naz Suqze sxva samyarodan Camosul
usisxlxorco, haerovan arsebebs waagavdnen. narnarad arxevdnen tans, xan nela, xan ki
Tavbrudamxvevi siswrafiT trialebdnen, wuTiT gviaxlovdebodnen, mere gvSordebodnen da sxva
mxares miqrodnen. yoveli maTi moZraoba mayurebelTa aRtacebas iwvevda. uecrad cekva
Sewyda, mocekvaveTa jgufs gamoeyo Zalze lamazi axalgazrda qali. igi Cven win dadga da
momxibvlelad, narnarad daiwyo cekva. karga xnis Semdeg daRlil-daqanculi ukan gabrunda, igi
meore mocekvavem Secvala. qalwulebi rig-rigobiT gamodiodnen sacekvaod, magram verc erTi
maTgani ver Seedreboda pirvel mocekvaves verc siturfe-sinarnariT da verc cekviT.
roca lamazmanebma cekva daasrules, Tualam xeli aswia da gviTxra:
_ romelia am qalwulTa Soris ulamazesi, TeTro adamianebo?
_ rasakvirvelia, pirveli, _ uneblieT aRmomxda me, magram maSinve enaze vikbine, _
gamaxsenda infadusis naTqvami: yvelaze lamaz qalwuls dayursebulebs msxverplad Seswiraveno.
_ marTali xar, Seni azri _ Cemi azria, Cemi Tvalebi, Seni Tvalebia, geTanxmebi, is
yvelaze lamazia, magram, miuxedavad amisa, unda mokvdes.
_ diax, unda mokvdes, _ exosaviT amoiknavla gagulam da qoriviT gadaxeda sabralo
msxverpls. qalma ar icoda, ra saSineleba eloda, Cvengan aTiode iardis daSorebiT tol-
megobrebSi Camdgariyo da gvirgvins nervulad awyvetda yvavilebs.
_ ratom, ratom unda mokvdes, hoi, mefeo? _ wamoviZaxe me, Tan guliswyromas Zlivs
viokebdi, _ mag gogonam ise mSvenivrad icekva da imdeni siamovneba mogvaniWa! Sexede ra
lamazia, ra dagiSava, risTvis unda mouswrafo sicocxle ase Seubraleblad?
Tualam gaicina.
_ aseTia Cveni wesi. qvis qandakebebma, iq rom sxedan, _ Tqva da xeli sami
mwvervalisaken gaiwvdina, _ unda miiRon kuTvnili. dRes yvelaze lamazi qalwuli rom ar
movkla, mec da mTel Cems sagvareulos ubedureba dagvatydeba Tavs. ai, ras ambobs xalxi: `Tu
cekvebisTvis daTqmul dRes mefe msxverplad ar Seswiravs ulamazes qalwuls sam dayursebuls,
mTebSi guSagad rom dgas, maSin isic mokvdeba da samefo saxlic daiSleba. mismineT, ras
getyviT, TeTro adamianebo: Cemi Zma, romelic Cemze adre marTavda qveyanas, uars ambobda
msxverplis Sewirvaze, radgan qalis cremls ver itanda. hoda, TviTon mokvda, misi samefo saxli
daeca da, rogorc xedavT, axla qveyanas mis nacvlad me ganvageb. magram kmara, _ uceb
Sehyvira man, _ es qali unda mokvdes, moiyvaneT aq! _ ubrZana man mcvelebs, _ Sen ki,
skraga, Subi moamzade!
ori mamakaci win wamodga da qalwulisken gaemarTa. sabralo maSinRa mixvda, rac
eloda. xmamaRla Sehyvira, gaqceva daapira, magram mcvelebma magrad CasWides xeli da
CvenTan moiyvanes, Tumca igi tiroda da uZaliandeboda.
_ ra gqvia, asulo? _ daiwripina gagulam, _ pasuxsac ar iZlevi? Tu gnebavs, ufliswulma
axlave mogklas?
am sityvebis gagonebaze skragam borotad Caicina, erTi nabijiT win waiwia da Subi
aRmarTa. gudma uneblieT revolverze gaivlo xeli. Tumca qalwuls Tvalebi cremlebiT hqonda
savse, mainc ar gamohparvia foladis mkrTali cimcimi. axla igi ukve aRar uZaliandeboda
mcvelebs, erT adgilas gaSeSebuliyo da ciebianiviT caxcaxebda.
_ SexedeT, am patara saTamaSos danaxvaze rogor acaxcaxda! _ aRtacebiT Sehyvira
skragam da Subi xelSi SeaTamaSa.
am dros momesma gudis butbuti:
_ rogorc ki SemTxveva momecema, askecad gazRvevineb yvelafers, Se aramzadav,
garewaro!
_ hoda, axla raki damSviddi, Seni saxelic gviTxari, Cemo kargo, _ mzakvruli RimiliT
eubneboda gagula qalwuls, _ ho, Tqvi, nu geSinia.
_ oh, dedilo, _ moguduli xmiT Tqva sabralom, _ me sukos saxlidan var. fulata mqvia.
miTxari, risTvis unda movkvde, me xom araferi damiSavebia!
_ damSviddi, _ RvarZliani RimiliT ganagrZo dedaberma, _ Sen unda msxverplad Seewiro
dayursebulebs, iq, mTebSi rom sxedan. diax, unda mokvde! dRedaRam Sromasa da oflis Rvras
gana ar gijobs saukuno ZiliT ganisveno? damijere, sikvdili sicocxleze sanatrelia. garda amisa,
Sen TviT mefiswulis xeliT mokvdebi.
fulata tiroda da sasowarkveTili xelebs imtvrevda.
_ oh, Seubraleblebo, me xom ase axalgazrda var, ratom unda movkvde? nuTu veRarasodes
vixilav, rogor fantavs mzis sxivebi wyvdiads, an rogor inTeba varskvlavebi cis tatnobze? veRar
movismen nakadulis likliks. vai me ubedurs, veRar vnaxav Cvens qoxs, veRar vigrZnob dedis
alerss, veRar movuvli Cems davardnil bekekas, vaime da vaglax me! satrfo veRar Semomxvevs
welze xels, ver Camxedavs TvalebSi. verasodes gavxdebi deda meomrisa. oh, ulmobelno!
Seubralebelno!
fulata kvlav mohyva xelebis mtvrevas da cremliT daltobili saxe cisken aRapyro.
oh, ra saocrad lamazi meCvena es sabralo ganwiruli gogona. darwmunebuli var, am sam
demonze odnav ufro gulmowyale adamiani usaTuod Seibralebda mas.
me vfiqrob, princi arturi iseve gulmxurvaled SesTxovda patiebas aramzadebs, romelTac
misi dabrmaveba ewadaT, rogorc es veluri gogona avedrebda Tavis sicocxles am jalaTebs.
magram sabralo qalis xvewna-mudaras araviTari gavlena ar mouxdenia arc gagulaze da arc
mis gulSav batonze, Tumca sardlebisa da mcvelTa saxeebze sibralulis msgavsi raRac
amovikiTxe. gudi kbilebs akraWunebda, Zlivs iokebda guliswyromas, bolos veRar moiTmina da
wamoxta. fulata qalebisaTvis Cveuli gamWriaxobiT mixvda, rac xdeboda am kacis gulSi, gudis
win muxlebze daeca da `mSvenier TeTr fexebze" moexvia.
_ oh, Soreuli varskvlaveTidan mosulo TeTro adamiano, gadamafare Seni mfarveli kalTa,
mixseni am mtarvalTagan.
_ kargi, Cemo Zvirfaso, Sens Tavs aravis davaCagvrineb, adeqi, adeqi da damSviddi, _
aRelvebiT uTxra gudma inglisurad, Tan daixara da xelSi xeli Caavlo.
Tualam ukan miixeda, am niSanze skraga SubSemarTuli wamodga win.
_ raRas ucdiT, droa daviwyoT, _ CamCurCula ser henrim.
_ dabnelebas velodebi, _ vupasuxe me, _ naxevari saaTia Tvals ar vacileb mTvares, Cems
cxovrebaSi ar maxsovs, ase ekaSkaSos.
_ sul erTia, unda gavbedoT, axlave, dauyovnebliv, Torem am gogos moklaven, Tualas
moTmineba ekargeba.
ar SemeZlo ar davTanxmebodi ser henris, magram vidre moqmedebas daviwyebdi, erTxel
kidev avxede kaSkaSa mTvares, mere win waviwie da miwaze ganrTxmul qalsa da skragas
SemarTul Subs Soris gamarjvebuli ieriT Cavdeqi.
_ mefeo, _ warmovTqvi, _ es ar moxdeba, uflebas ar mogcemT, es qalwuli mokla!
gaaTavisufle, dae, wavides Tavisi gziT.
Tuala gaafTrebuli wamoxta. sardlebs Soris gaocebis CurCuli gaisma. CurCuli gahyva
qalwulTa mWidro rigebs, gaubedavi mokrZalebiT rom gvertymodnen gars da ZrwolviT elodnen
am sazareli tragediis dasasruls.
_ es ar moxdebao! TeTrkaniano ZaRlo, rogor bedav Sehyefo loms mis sakuTar bunagSi?
maS, ar moxdeba, ha? iqneb SeiSale? ufrTxildi, Senc am qalis bedi ar gewios, Senc da imaTac,
SenTan erTad rom moexetnen aq. ggonia, Zala Segwevs gadaarCino eg qalica da Seni tyavic?
vina brZandebi, winaaRmdegobas rom mibedav? Camomecale gzidan, Camomecale-meTqi,
geubnebi. skraga, mohkal Seni msxverpli! hei, mcvelebo, SeboWeT es xalxi!
qoxis ukan mimaluli ramdenime meomari swrafad gamoqanda Cvenken, etyoboda, isini
winaswar moeyvanaT aq.
ser henri, gudi da ambopa gverdSi amomidgnen da Tofebi moamzades.
_ SeCerdiT, _ mrisxaned Sevyvire me, Tumca simarTle rom vTqva, SiSiT suli aRar
medga. _ SeCerdiT-meTqi! Cven, varskvlaveTidan mosuli adamianebi, kidev vimeorebT, rom es
ar moxdeba! amieridan am qalwuls Cven vuwevT mfarvelobas. icodeT, erTi nabijic rom
wamodgaT win, mTvares CavaqrobT da dedamiwas bneliT SevmosavT. aba, gabedeT urCoba,
naxavT, Tu sananeblad ar gagixdiT saqmes.
Cemma muqaram gasWra. mcvelebma ukan daixies, skraga ki SubSemarTuli gaSeSda.
_ erTi usmineT am crupentelas, sanTeliviT upirebs mTvares Caqrobas! _ wamoiknavla
gagulam, _ aba Caaqros, Caaqros da maSin SeiZleba SeviwyaloT eg qalwuli, diax, diax, an
Caaqros an mokvdes, mokvdes mis megobrebTan erTad.
sasowarkveTilma maRla avixede. hoi, bednierebav! uzarmazari kaSkaSa diskos kideze
msubuqi ram Crdili davinaxe, mTvaris zedapiric odnav mqrqali meCvena. maS gudis
kalendarma ar gvimtyuna. Cems sixaruls sazRvari ar hqonda.
me erTi yofiT aRvapyari xelebi cisken da ingolZbis legendebidan ramdenime strofi
warmovTqvi. ser henrim da gudmac mombaZes. ser henrim xmamaRla da damajereblad Tqva
ramdenime strofi Zveli aRTqmidan, gudi ki Ramis meufes usasrulo lanZRva-ginebiT
gaumaspinZlda.
mTvaris kaSkaSa zedapirs nel-nela gadaefara Crdili. xalxSi gaocebisa da SiSis SeZaxilebi
gaisma.
_ Sexede, hoi, mefeo, _ daviyvire me, _ ucqire, gagula, ucqireT Tqvenc, beladebo,
meomrebo, qalwulebo, miTxariT, SevasruleT Tu ara Cveni sityva? mTvare TvaldaTval qreba.
male wyvdiadi Camowveba, diax, wyvdiadi Camowveba da mere rodis? roca caze savse mTvare
kaSkaSebs. Tqven saswauls moiTxovdiT, aha, saswaulic! daivse da daneldi, mTvarev! Caaqre
Seni Suqi zeciero mnaTobo, qedi moaxrevine amay kukuanelebs, ukuni mohfine qveyanas!
xalxma gulSemzaravad SehRriala. zogi zardacemuli iqve gaSeSda, zogi xmamaRali
moTqma-godebiT daeca miwaze, Tuala SiSisagan gaqvavda, ena veRar daZra, miuxedavad misi
Savi kanisa, SevamCnie, rom saxeze mkvdris feri daedo. mxolod gagula iyo mSvidad.
_ Crdili gadaivlis! _ gahkioda igi, _ nu geSiniaT, Cems cxovrebaSi aseTi ram bevrjer
minaxavs. adamians ar ZaluZs mTvaris Caqroba. ar SeSindeT, suliT nu daecemiT, es gaivlis,
gaivlis-meTqi, geubnebiT!
_ jer sada brZandebiT, moicaT, kidev bevrs naxavT, _ gavyvirodi pasuxad da aRelvebuli
erT adgilze vxtodi, _ `oh, mTvarev, mTvarev, ram gSoba egzom civi da meryevi", _ ganvagrZe
isev, es SesaniSnavi, swored Sesaferisi sityvebi visesxe erTi Zalze popularuli romanidan,
SemTxveviT sadRac rom Camivarda xelSi. axla, roca im dros vigoneb, vfiqrob, Cemi mxriv
Zalian didi umaduroba iyo, cis meufes ise rom vamcirebdi. im saRamos mTvarem dagvimtkica,
rom Cveni erTguli megobari iyo da, bolos da bolos, raSi mekiTxeboda, rogor moiqca romanSi
viRac Seyvarebulis mimarT! erT- xans kidev gavyvirodi ase, mere kapitans mivubrundi:
_ aba axla ki Tqven unda ganagrZoT, gud, me aRarc erTi leqsi aRar maxsovs, isev
lanZRva-gineba unda moiSvelioT, megobaro!
gudi didi siamovnebiT dameTanxma. arasodes ar megona, rom sazRvao oficers ase
ostaturad SeeZlo gineba, arc is vicodi aqamde, ra usazRvro iyo gudis niWi da unari am dargSi.
mTeli aTi wuTis ganmavlobaSi sulmouTqmelad igineboda, amasTan, naTqvami erTxelac ar
gaumeorebia.
amasobaSi Savi laqa TandaTanobiT gadaefara mTvares. es amodena xalxi srul
mdumarebaSi mojadoebuliviT gascqeroda cas. verc erTs ver moecilebina Tvali am ucnauri
sanaxaobisaTvis. sazareli Crdilebi ki nTqavdnen mTvaris Suqs. avismomaswavebeli dumili
gamefda, TiTqos irgvliv yvelafers sikvdilis sunTqva Sexebodes. am siCumeSi, am saocar
dumilSi dro nela miizlazneboda. bneli medidurad da Seubraleblad avsebda mTvaris kraterebs.
gegonebodaT, es uzarmazari mkrTali burTi miwas miuaxlovda da kidev ufro gadiddao. mTvares
spilenZisferi gadaekra. mere misi ganaTebuli nawilic ganacrisfrda da bolos, sruli dabnelebis win,
diskos mewamuli nisli acriatda. nel-nela micocavda win da wyvdiadi matulobda. ZlivsRa
varCevdiT Cven gverdiT gamZvinvarebul saxeebs. xalxi xmas ar iRebda. gudmac Sewyvita
lanZRva-gineba.
_ mTvare kvdeba, TeTrma jadoqrebma mokles mTvare, _ uecrad xmamaRla Sehyvira
skragam, _ yvelani daviRupebiT am ukuneTSi!
ver getyviT, brazi moeria Tu SiSma aiZula; an iqneb, erTic iyo da meorec, skragam Subi
moiqnia da ser henris mTeli ZaliT gverdSi aZgera. sabednierod, samives gvecva jaWvis
perangebi, mefem rom gviboZa, magram skragas es saidan unda scodnoda!
Subi asxlta ise, rom ser henrisTvis kanic ar gaukawravs. vidre skraga meored aRmarTavda
xels, kurtisma Subi waglija da mkerdi Suaze gaupo. ufliswuli usulod daeca Zirs.
amis danaxvaze qalwulebi, romlebic isedac gulgaxeTqilebi iyvnen miT, rom sazarelma
Crdilma STanTqa mTvare da wyvdiadi gamefda, wivil-kiviliT gacvivdnen kraalis karisken.
magram marto isini rodi aitana SiSma. mefe Tualac mcvelebisa da ramdenime sardlis TanxlebiT
qoxebisken gaiqca. gagulac araCveulebrivi siswrafiT gaxanxalda maT ukan.
wuTic da, moedani dacarielda. davrCiT mxolod Cven samni, infadusi, fulata da beladebi,
wuxel qoxSi rom gvestumrnen. iqve egdo Tualas memkvidris, skragas usulo gvamic.
_ sardlebo, _ xmamaRla vTqvi me, _ Cven movaxdineT saswauli. Tu kmayofilebi xarT,
dauyovnebliv unda davtovoT luu da gaviqceT im gorakisken, Tqven rom gveubnebodiT. Cveni
jado kidev saaTsa da naxevars imoqmedebs, misi Sewyveta axla arafriT SegviZlia, visargebloT
wyvdiadiTa da gaviqceT.
_ wavideT, _ SesZaxa infadusma da kraalis karisken gaemarTa. mas mokrZalebiT
mihyvnen beladebi da fulata, romelic guds xelCakidebuli mohyavda.
karTan misvlac ver movaswariT, rom mTvare savsebiT gaqra. kupriviT bnel caze
erTimeoris miyolebiT ainTo varskvlavebi. Cven erTmaneTs xeli CavkideT da nela, borZikiT
mivyeviT wyvdiads.
T a v i X I I
b r Z o l i s w i n
Cvenda sabednierod, infadusi da sardlebi kargad icnobdnen yovel biliks. amitom iyo, rom
miuxedavad luskumi Ramisa, SedarebiT swrafad miviwevdiT win.
saaTze meti viareT ase. bolos mTvaris is kide, romelic yvelaze adre STanTqa bnelma, nel-
nela ganaTda. uceb vercxlisferma sxivma gakveTa wyvdiadi da masTan erTad gamoCnda aliviT
wiTeli saocari aTinaTi, romelmac uSuqar caze kaSkaSa lampariviT gaiciaga. es raRac uCveulo
da, amasTan erTad, WeSmaritad didebuli suraTi iyo. xuTiode wuTis Semdeg varskvlavebi
gafermkrTalda da imdenad ganaTda, rom Tvali ukve kargad xedavda yvelafers. aRmoCnda, rom
qalaq luus gavcdenodiT da vuaxlovdebodiT brtyelmwvervalian did goraks. es goraki samxreT
afrikis Cveulebriv warmonaqmns warmoadgenda. misi simaRle ase, orasiode futi, iqneboda,
magram qva-RorRiT mofenili ferdobebi sakmaod daqanebuli hqonda. goraki naliseburi
moyvanilobisa iyo. infadusma balaxiT dafarul platoze migviTiTa da gviTxra, aq samxedro
banakebia ganlagebulio. Cveulebriv, Turme iq sami aTasi kaci eyena, magram roca cicabo
ferdobze didi gaWirvebiT avcocdiT, axlad gamoCenil mTvaris Suqze davinaxeT, rom platoze
ramdenime polks moeyara Tavi, xalxisagan teva aRarsad iyo. meomrebi SiSiT caxcaxebdnen.
bunebis ucnaur movlenas Zili gaefrTxo maTTvis, axla grova-grovad idgnen da gulgaxeTqilebi
mTvares Sehyurebdnen.
uxmod gaviareT maT Soris da mivuaxlovdiT qoxs, platos centrSi rom idga. rogor
gagvikvirda, roca davinaxeT, rom iq gveloda ori kaci, datvirTuli Cveni bargibarxaniT, romelic,
rasakvirvelia, bedis anabara mivatoveT, roca aqeT gamovrbodiT.
_ Tqveni nivTebi movatanine. esec Tan wamoiRes, _ gviTxra infadusma da guds didi xnis
winaT dakarguli Sarvali daanaxva.
gudi aRtacebuli gaqanda moxuci meomrisaken, Sarvali CamoarTva da Cacmas Seudga.
_ nuTu Cems mbrZanebels nebavs, dafaros Cvens TvalTagan Tavisi mSvenieri TeTri
fexebi? _ sinanuliT wamoiZaxa infadusma.
magram gudi jiutad ganagrZobda Cacmas da `misma mSvenierma TeTrma fexebma"
ukanasknelad gaielva kukuanelebis TvalTa winaSe.
gudi Zalze Tavmdabali adamiania. amis Semdeg kukuanelebi mxolod misi cali
bakenbardis, gamWvirvale Tvalisa da moZravi kbilebis cqeriT unda dakmayofilebuliyvnen.
infadusi erTxans usityvod Sescqeroda guds, misi mzera adasturebda, rom es kaci warsulis
netar mogonebebSi CaZiruliyo. mere Sarvals Tvali moswyvita da gviTxra, brZaneba gaveci,
inaTebs Tu ara, polkebi erTad Sehyaron, raTa megobrebs SevatyobinoT, ra mizniT awyoben
ajanyebas beladebi da taxtis kanonieri memkvidre _ ignozi warvudginoTo.
rogorc ki mze amovida, oci aTasamde meomari _ kukuanelTa jaris saukeTeso nawili _
farTo platoze Seikriba da mWidro razmebad daewyo. didebuli sanaxaoba iyo. Cven maT win
davdeqiT, irgvliv meTaurebi da beladebi gvertymodnen.
roca sruli siCume Camovarda, infadusma sityviT mimarTa meomrebs. rogorc yvela
warCinebuli kukuaneli, bunebiT isic SesaniSnavi oratori iyo; moqarguli eniT gaacno SekrebilT
ignozis mamis ambavi, mouyva da gaaxsena xalxs, ra muxanaTurad mokla igi Tualam, rogor
gaaZeva da sasikvdilod gaswira misi coli da vaJiSvili, mere awmyos daubrunda; kukuanelTa
qveyana Tualas uRelqveS gminavs da itanjebao. magaliTad daasaxela wina Ramis SemTxveva,
roca xalxis saukeTeso Svilebs Ralati daswames da sazareli sikvdiliT daxoces. TeTrma
adamianebma varskvlaveTidan dainaxes, ra yofaSi iyo xalxi, gawires Tavi da gadawyvites,
Cveni xvedri SeemsubuqebinaT. monaxes samSoblodan gadaxvewili taxtis kanonieri memkvidre
_ ignozi, xeli Cahkides da mTebi gadmoatares. aq sakuTari TvaliT ixiles, ras Cadioda Tuala da,
rom daerwmunebinaT orWofi da meryevi xalxi da gadaerCinaT sabralo fulata, Tavisi jadosnobiT
Caaqres mTvare da mefiswuli skraga mokles. TeTrebi kukuanelebis megobrebi arian da survili
aqvT, daexmaron xalxs, Camoagdon Tuala da taxtze aiyvanon kanonieri memkvidre ignozi,
romelic samSoblodan muxanaTurad gaaZeveso.
infadusma sityva daasrula, irgvliv CurCuli gaisma. swored am dros win wamodga ignozi.
manac gaimeora infadusis naTqvami da Tavisi mWeqare sityva Semdegnairad daasrula:
_ hoi, meTaurebo, beladno, hoi, xalxno! Tqven moismineT Cemi sityvebi, axla arCevani
Tqvenzea _ an me, an is kaci, Cems taxtze rom zis. Tualam mokla RviZli Zma da gaaZeva
Zmiswuli, rom igi SimSiliT sadme Camkvdariyo. Tqveni meTaurebi da beladebi getyvian,
marTla mefe var Tu ara, maT vaCvene samefo niSani _ wmida gvelis gamosaxuleba. mefe rom
ar viyo, gana es TeTri adamianebi, romlebic jadosnobis yvela saidumlos floben, me
momexmarebodnen? ZrwodeT meTaurno, ZrwodeT beladno da meomrebo, ZrwodeT xalxo!
gana dagaviwydaT, rogor mohfines wyvdiadi dedamiwas TeTrma adamianebma? gana is bneli
jerac Tvalwin ar gidgaT?
_ Sen marTali xar! _ igrgvines meomrebma.
_ me Tqveni mefe var, geubnebiT, mefe var-meTqi Tqveni! _ ganagrZo ignozim, welSi
gaimarTa da farTopiriani sabrZolo najaxi Tavs zemoT haerSi daatriala. _ Tu aris Tqvens Soris
adamiani, romelsac ar sjera es, damenaxos, win wamodges, rom mze davubnelo. mis mier
danTxeuli mewamuli sisxli iyos samxili imisa, rom simarTles geubnebiT; win wamodges-meTqi,
gimeorebT! _ ignozim erTxel kidev SeaTamaSa Tavisi uzarmazari najaxi, romelic mzis sxivebze
vercxlisfrad laplapebda.
radgan xalxSi ar aRmoCnda msurveli, gamoxmaureboda gmirul variants cnobili simRerisa
`aba gamo dili, Tu ginda sikvdili", Cvenma yofilma msaxurma isev didis ambiT ganagrZo Tavisi
sefe sityva!
_ me Tqveni WeSmariti mefe var, WeSmariti da erTaderTi. Tu CemTan erTad ibrZolebT,
gamarjveba da dideba geliT; me mogcemT xarebs, mogcemT colebs, Tqven daikavebT sapatio
adgils Cems jarSi. Tu Tqven am brZolaSi daRupva giweriaT, mec TqvenTan erTad daviRupebi.
fics vdeb, rom Cemi taxtze asvlis Semdeg Sewydeba usamarTlo sisxlisRvra da mkvleloba,
misnebze monadire qalebi aRar dauwyeben Zebnas udanaSaulo adamianebs, raTa isini sruliad
umizezod gamoasalmon wuTisofels, arc erTi kaci ar mokvdeba gausamarTleblad, moZaladuri
sikvdiliT, Tundac damnaSave iyos. aRaravin gamogyriT Tqveni kraalebidan, yvela Tqvengani
mSvidad icxovrebs sakuTar qoxSi, mSvidad iZinebs, SiSi aRarafrisa eqneba. Cvens miwaze
marTlmsajuleba gamefdeba. rogoria Tqveni arCevani, beladebo, meomrebo da xalxo?
_ diax, mefeo!
_ Zalian kargi, axla mibrZandiT da dainaxeT, rogor miiCqarian Tualas gzirebi qalaqidan
aRmosavleTiT, CrdiloeTiTa da samxreTiT, rom jarebi Sehyaron da cocxlad dagvfliTon mec,
Tqvenc da, CvenTan erTad, Cemi TeTri megobrebica da damcvelebic. xval an zeg Tuala mova
aq Tavis erTgul xalxTan erTad, maSin SevZleb gavarkvio, vin aris Tqvens Soris Cemi erTguli,
vis ar eSinia, mokvdes simarTlisaTvis brZolaSi. sityvas gaZlevT, ar dagiviwyebT amags,
nadavlis gayofis dro rom dagvidgeba. me vTqvi saTqmeli, hoi, meTaurebo, beladebo, meomrebo
da xalxno, axla ki wadiT da brZolisaTvis moemzadeT.
Camovarda siCume, mere erT-erTma meTaurma xeli aswia da gaisma samefo misalmeba
`kuum! kuum! kuum!" es iyo niSani imisa, rom meomrebma ignozi Tavis mefed scnes.
naxevari saaTis Semdeg Cven samxedro sabWo moviwvieT, sabWos polkebis yvela
meTauri eswreboda. cxadze ucxadesi iyo, rom sul male Tualas mravalricxovani jari
Semogvitevda. marTlac, aqedan vxedavdiT, rogor uyridnen Tavs jarebs da rogor garbodnen
malemsrbolebi luudan yvela mimarTulebiT, albaT imitom, rom mefis dasaxmareblad rac
SeiZleba didi jari SeegrovebinaT. Cven gvyavda oci aTasi kaci, romelic Svid polks Seadgenda.
infadusisa da meTaurebis gamoTvliT, Tualas luuSi eyoleboda ocdaaTi-ocdaToTxmeti aTasi
meomari. garda amisa, maTi varaudiT, Tualas meore dRes SuadRemde SeeZlo damatebiT
Seekriba ara nakleb xuTi aTasi kacisa. SesaZlebeli iyo, jaris nawils eRalata misTvis da Cvens
mxareze gadmosuliyo, magram, rasakvirvelia, amaze imeds veraviTar SemTxvevaSi ver
davamyarebdiT. jerjerobiT gaurkveveli iyo erTi ram: Tuala guldagul emzadeboda SetevisaTvis.
gorakis ZirSi ukve gamoCnda meomrebis SeiaraRebuli razmebi. cxadi iyo, mefis jari brZolis
dawyebas epireboda.
magram infadusi da sxva meTaurebi fiqrobdnen, Rame mteri Setevaze ar gadmovidoda.
garda amisa, saWiro iyo meomrebs Soris gaeqrawylebinaT mTvaris dabnelebiT gamowveuli
mZime STabeWdileba, rasac kukuanelebi Cvens jadoqrobas miawerdnen. beladebi da meTaurebi
gvarwmunebdnen, Seteva dilamde ar daiwyebao. marTlac, maTi varaudi savsebiT gamarTlda.
amasobaSi Cvenc saqmes movkideT xeli, vcdilobdiT, rac ki SegveZlo, gagvemagrebina
Cveni misadgomebi.
yvela uklebliv gvexmareboda. gvegona, dro ar gveyofoda, rom yvelaferi mogveswro.
magram meomrebma im dRes saswauli moaxdines. goraki, romelzec Cven vimyofebodiT, ufro
sanatoriumi iyo, vidre simagre, radgan aq, Cveulebriv, ayenebdnen jaris im nawilebs, romelTac
adre mZime klimatur pirobebSi uxdebodaT yofna. amitom axla saWiro iyo qvebiT amogvexerga
yvela gza, romelic gorakis mwvervalisaken miemarTeboda da yvela misasvleli SeZlebisamebr
miudgomeli gagvexada. meomrebma sxvadasxva adgilas daagroves qvebi, rom maRlidan
mtrisTvis daeSinaT. yovel polks garkveuli adgili unda sWeroda. erTi sityviT, TavdacvisaTvis
yoveli Rone vixmareT.
mzis Casvlis win davinaxeT meomarTa mcirericxovani razmi, romelic luudan Cvenken
moemarTeboda. erT-erT meomars xelSi palmis toti eWira, niSnad imisa, rom mosalaparakeblad
modioda.
ignozi, infadusi, ramdenime sardali da Cvenc maT Sesaxvedrad gorakidan daveSviT.
palmistotiani dawinaurda. omaxiani vaJkaci iyo. mxrebze leopardis mosasxami moegdo.
_ salami miTqvams! _ daiyvira man moaxloebisTanave. _ mefe salams uZRvnis maT,
vinc mis winaaRmdeg es mkrexeluri omi wamoiwyo. lomi salams uZRvnis turebs, mis ferxTiT
borotad rom Rrenen.
_ Tqvi, ra ginda! _ vuTxari me.
_ ai mefis sityva: danebdiT, an arada, cudi dRe geliT. Sav xars ukve mxari amosWres, igi
sisxlisagan icleba da mefe mTel kraalSi dasdevs.
_ miTxari, ra surs Tualas? _ cnobiswadiliT SevekiTxe.
_ misi piroba da survili madlmosili da keTilmowyalea, rogorc es diad mefes Sehferis. ai,
kukuanelTa mbrZaneblis, asi colis brwyinvale meuRlis, calTvala goliaTis, didi gzis mcvelis,
dayursebulTa rCeulis, Savi Zroxis xbois _ Tualas sityva. sityva spilosi, romlis nabiji miwas
azanzarebs, avazakTa zardamcemis, fexmardi siraqlemas, bumberazis, Savisa da brZenTabrZenis
mefuri sityva:
`me gulmowyale viqnebi da arc Tu bevr sisxls davRvri. yovel aT kacze erT kacs
davubneleb mzes, danarCenebs Tavisuflebas mivaniWeb, magram TeTri adamiani, saxelad
inkubu, ufliswul skragaze xeli rom aRmarTa, misi Savkaniani msaxuri, taxts rom mecileba, da
infadusi, Cemi Zma, romelic Cems winaaRmdeg xalxs ajanyebs, mowamebrivi sikvdiliT unda
daixocon. isini msxverplad unda Seewiron dayursebulebs" _ aseTia Tualas mowyale piroba.
me moveTaTbire Cvenebs da xmamaRla, ise, rom Cemi sityvebi yvelas gaegona,
vupasuxe:
_ ZaRlo, dabrundi TualasTan, dabrundi masTan, vinc gamoggzavna da gadaeci, rom Cven,
ese igi, ignozi, kukuanelebis kanonieri mefe, varskvlaveTidan Camosuli TeTri brZeni jadoqrebi _
inkubu, bugvani da makumazani, romelTac SeuZliaT mTvaris Caqroba, agreTve samefo saxlis
Svili infadusi, beladebi, meTaurebi da yvela aq Sekrebilni, pasuxad vuTvliT, rom arafrad
vagdebT mis sityvas da vidre mze orjer Casvla-amosvlas moaswrebdes, Tqveni mefis gvami
gaSeSebuli egdeba misive kraalis karTan, taxtze ki ignozi ava. axla ki wadi, wadi, vidre rozgiT
gverdebs SegixurebdeT da gvifrTxildi, kvlav arsad gadagveyaro!
mogzavnilma gulianad gadaixarxara.
_ vaJkacs muqariTa da brtyel-brtyeli sityvebiT ver SeaSinebT, _ Tqva man, _ vnaxoT,
xvalac am gulze iqnebiT Tu ara, mTvaris Camqrobno da dambnelebelno. ibrZoleT, gamoiCineT
mxneoba da gulovneba, imxiaruleT da ixareT, vidre yvav-yorani ise ar dakortnis Tqvens Zvlebs,
rom isini Tqvens saxeze metad gaTeTrdnen. mSvidobiT, egeb brZolaSi kvlav SevxvdeT
erTmaneTs. gTxovT, jerjerobiT varskvlavebze nu gafrindebiT, damelodeT, TeTro adamianebo!
am damcinavi sityvebiT mociquli gagvSorda. misi wasvlisTanave mzec Caesvena da
miwas bneli moefina.
im RamiT bevri samuSao gvqonda. miuxedavad imisa, rom yvelani sastikad daRlil-
daqanculebi viyaviT, mainc ganvagrZobdiT mzadebas xvalindeli brZolisTvis, ramdenadac ki
mTvaris mkrTali Suqi amis saSualebas gvaZlevda. Sikrikebi garbod-gamorbodnen, rom
meomarTaTvis gadaecaT Cveni brZaneba da kvlav brundebodnen karavTan, sadac Cven
vbWobdiT. bolos, daaxloebiT Ramis pirveli saaTisTvis movagvareT yvelaferi, risi mogvarebac
Cvens xelT iyo da mTeli banaki Zilma moicva. saerTo siCumes drodadro mxolod yaraulebis
SeZaxili arRvevda. me da ser henri, ignozisa da erTi meTauris TanxlebiT, gorakis ZirSi CavediT
da saguSagoebi davaTvaliereT. sruliad moulodnelad Cvens Tvalwin aRimarTeboda xolme Subi,
romelic mTvaris sxivebze laplaps iwyebda, magram rogorc ki vityodiT parols, maSinve qreboda.
cxadi iyo, guSagebs ar eZinaT. saguSagoebs davuareT da isev ukan gamovbrundiT, fexakrefiT
gaviareT aTasobiT mZinare meomarTa Soris, mraval maTgans xom amqveynad ukanasknelad
ewera Zili.
mTvaris sxivi liclicebda Subebze, sxltoda meomarTa saxeebze da maT micvalebulebs
amsgavsebda. Ramis civi qari jiRis frTebs afrialebda. meomrebi uwesrigod miyriliyvnen aqeT-
iqiT. mTvaris Suqze maTi veeba, brge sxeulebi rogorRac ucnauri da aCrdilisebri Canda.
_ rogor fiqrobT, bevri gadaurCeba xvalindel dRes? _ ikiTxa ser henrim.
pasuxad mxolod Tavi gaviqnie da isev mZinareT davacqerdi. miuxedavad daRlilobisa,
Zalze aRgznebuli viyavi da meCveneboda, rom sikvdilis yinulovan xels ukve gaeSeSebina es
adamianebi. gulSi vimaxsovrebdi maT saxeebs, zed rom sikvdilis aCrdili dasTamaSebdaT.
meCveneboda, TiTqos mxolod axla Cavwvdi sikvdil-sicocxlis did saidumlos. guli Rrma sevdiT
mevseboda, roca vfiqrobdi, ra tragikulad ganwiruli iyo Cveni sicocxle. ai, am RamiT aTasobiT
kacs Rrma, jansaRi ZiliT sZinavs, xval ki, SesaZloa, isinic, Cvenc da mravali sxvac, amqveynad
aRarc ki viyoT. sikvdilis civi sunTqva SeboWavs da gaaSeSebs yvelas. colebi daqvrivdebian,
Svilebi daobldebian, qoxebs aRarasodes daubrundebaT patroni. mxolod mTvare ganagrZobs caze
uSfoTvelad cials, Ramis niavi kvlavindeburad Searxevs balaxs da ukidegano miwa nebivrad
miecema gancxromas. yvelaferi iarsebebs ise, rogorc arsebobda manamde, sanam es xalxi
gaCndeboda da iarsebebs Semdegac, roca maTi saxelebi daviwyebas miecema. iarsebebs marad,
ukuniTi ukunisamde.
magram, vidre samyaro arsebobs, adamiani ar kvdeba. marTalia, misi saxeli daviwyebas
eZleva, magram qari, riTac is sunTqavda, isev arxevs fiWvTa kenweroebs mTebSi. misi
sityvebis eqo kvlav da kvlav ganagrZobs JReras sivrceSi, misi naazrev-nafiqrali dRes Cvens
sakuTrebad iTvleba; misma vnebebma sicocxle mogvaniWa, misi sixaruli, misi sevda Cveni
sevda da sixarulia; xolo sabediswero wuTs, aseTi TrTolviTa da SiSiT rom gaurboda, verc Cven
gaveqceviT sadme.
samyaro savsea aCrdilebiT, ara sasaflaos Sesudruli moCvenebebiT, aramed sicocxlis
marad uWknobi, ukvdavi nawilakebiT, romlebic Tu erTxel warmoiSva, aRarasodes kvdebian,
Tumca SeumCnevlad erwymian erTimeores da icvlebian, icvlebian maradiulad.
msgavsi fiqrebi mitrialebda TavSi, vidre videqi da davyurebdi am muq, fantastikur
sxeulebs. meomrebs, maTive Tqmisa ar iyos, `Subebze eZinaT".
samwuxarod, vamCnev, rom rac ufro mepareba sibere, miT ufro metsa da mets vmsjelob.
ra saZageli Cveulebaa!
_ kurtis, _ vuTxari ser henris, _ Cemda samarcxvinod, unda gamogitydeT, Zalian meSinia.
ser henrim gaiRima da qera wverze xeli Camoisva.
_ me ara erTxel msmenia Tqvengan msgavsi sityvebi, quotermen, _ miTxra man.
_ diax, magram axla seriozulad geubnebiT amas. iciT, veWvob, am brZolaSi romelime
Cvengani gadarCes. Cven Zlier da mravalricxovan jarTan gveqneba saqme da imedi ara maqvs,
rom poziciebis gamagrebas SevZlebT.
_ yovel SemTxvevaSi, am poziciebs advilad rodi davTmobT! ZmaTa Soris sisxlis Rvra
kai saqme ar aris da, marTali giTxraT, arc unda gavreuliyaviT amaSi, magram rakiRa ase moxda,
unda yoveli Rone vixmaroT da gavimarjvoT. CemdaTavad mogaxsenebT: Tu sikvdili miweria,
mijobs brZolaSi movkvde. miT umetes axla, roca imedi gadamiwyda, rom vipovi Cems sabralo
Zmas. diax, diax, CemTvis axla ufro advilia sikvdilze fiqri, magram iqneb gavimarjvoT?
naTqvamia, mamacs bedi ar umtyunebso. ra Tqma unda, saSineli xocva-Jleta iqneba, Cven ki iq
unda viyoT, sadac yvelaze cxare brZola iqneba, Tu gvinda, saxeli da Rirseba SevinarCunoT.
ser henri naRvlianad laparakobda, magram mis TvalebSi mokiafe naperwklebi sul sxvas
ambobda. Cemi azriT, uxaroda kidec, es brZola rom mogveloda.
am saubris Semdeg davweqiT da erT-or saaTs Zils miveciT Tavi.
mzis amosvlisas infadusma gagvaRviZa da gviTxra, luuSi didi gamococxleba igrZnoba,
mefis jaris mcirericxovani razmebi Cveni mowinave xazisken moemarTebiano.
Cven sabrZolvelad movemzadeT, CavicviT jaWvis perangebi, Tan Tualas am saucxoo
saCuqrisaTvis gulSi madlobas vuZRvnidiT. ser henri gatacebiT Seudga saqmes da male
kukuanel meomars daemsgavsa.
_ roca kukuanelTa qveyanaSi xar, kukuaneliviT unda moiqce, _ Tqva da farTo beWebze
jaWvis perangi Camoicva. magram amaze rodi SeCerda, infadusma meomris aRWurviloba
moutana, ser henrim leopardis mosasxami moicva, Tavze ki siraqlemas Savi frTebis jiRa daidga.
aseT jiRas mxolod beladebi atarebdnen. welze kameCis TeTri tyavis saucxoo muCa Semoikra,
Caicva sandlebi, xelSi daiWira mZime sabrZolo najaxi, kameCis tyavgadakruli rkinis mrgvali
fari da ramdenime toli, ese igi, liTonis dana. yvelafer amas, yoveli SemTxvevisaTvis, Tavisi
revolveric daumata. es morTuloba, ra Tqma unda, ser henris velurs amsgavsebda, magram unda
giTxraT, amaze ufro mosuli da Zlieri kaci jer arsad Semxvedria. Cacmuloba kidev ufro usvamda
xazs mis aRnagobas. rodesac ignozi da ser henri erTad davinaxe, gavifiqre, Cems sicocxleSi
pirvelad vxedav amgvar goliaTebs-meTqi. ver getyviT, rom guds jaWvis perangi ise morgeboda
tanze, rogorc ser henris. saqme is aris, rom kapitans ar undoda Tavis Sarvals ganSoreboda. unda
vaRiaro, rom tandabali, Cafskvnili jentlmeni, romelsac cal mxares pirwmindad gaeparsa saxe,
meore mxares karga mozrdili wveri moeSva, jaWvis perangi ki guldagul Caetnia sakmaod
SelanZul velvetis SarvalSi, maincdamainc sasiamovno STabeWdilebas ver axdenda. sakuTar
Tavze SemiZlia giTxraT, rom jaWvis perangi xalvaTad madga tanze, amitom igi tansacmlis
zemoT gadavicvi, Tumca mainc ver amovavse. garda amisa, gadavwyvite, fexsacmeli gamexada,
rom Tu ukandaxeva mogviwevda, ufro advilad SemZleboda gaqceva. amave mizeziT, Sarvalic
gavixade da veldskunis amara davrCi. Subi da fari, romlis xmarebac ar vicodi, wyvili dana da,
bolos, monadiris qudze damagrebuli uzarmazari jiRa Seadgenda Cems samxedro morTulobas.
mindoda, rac SeiZleba metad davmsgavsebodi sisxlismsmels. garda amisa, Tan waviReT Tofebi,
magram radgan tyviebi Semogvelia, isini CvenTvis zedmeti tvirTi iyo. amitom gankarguleba
gaveciT, Tofebi wamoeRoT meomrebs, Cven ukan rom modiodnen.
sabrZolod gamovewyveT, naCqarevad visauzmeT da qoxidan gamovediT, rom saqmis
viTareba gagverkvia.
platos erT kuTxeSi patara yavisferi koncxi moCanda, es iyo Cveni Stabi da amave dros
saTvalTvalo punqtic. aq dagvxvda infadusi, ruxebis polkiT garSemortymuli. es polki
kukuanelTa armiis saukeTeso meomrebisagan Sedgeboda. amJamad polkSi sami aTas xuTasi
kaci iyo. es polki saTadarigod unda dagvetovebina. meomrebi jguf-jgufad iwvnen miwaze da
ucqerodnen, rogor gamodiodnen luudan mwyobri razmebi, romelTac bolo ar uCandaT. sul sami
polki iyo, TiToeulSi TerTmetidan Tormeti aTasi kaci iqneboda.
qalaqs rom gamoscdnen, polkebi sabrZolod daewyvnen. mere erTma polkma marjvniv
gauxvia, meorem _ marcxniv, mesame ki neli nabijiT pirdapir Cvenken gamoemarTa.
_ aha, _ Tqva infadusma, _ emzadebian, rom erTdroulad sami mxridan Semogvition!
es axali ambavi Zalze sayuradRebo iyo, radgan Cveni jaris nawilebi gorakze gafantulni
idgnen, saWiro xdeboda maTi Tavmoyra. xom ver mivuTiTebdiT mowinaaRmdeges, rogor
moetana Cvenze ieriSi ise, rom gamarjveba Cven dagvrCenoda? yvelaferi unda gagvekeTebina,
rac SegveZlo. vafrineT brZaneba, razmebi mzad yofiliyvnen mterze ieriSis misatanad.
T a v i X I I I
T a v d a s x m a
samive polki neba-neba moiwevda win, meomrebs siCqare ar etyobodaT. xuTas iardze
rom mogviaxlovdnen, Sua polki SeCerda; iq iwyeboda miwis wvrili zoli, Cvens gorakSi rom
iWreboda. goraks TiTqmis nalisebri moyvaniloba hqonda da misi orive daqanebuli kide luusken
iyo mimarTuli.
Sua polks ganzraxuli hqonda, brZolaSi CaveTrieT, amasobaSi ori danarCeni goraks
Semouvlida da mere yvelani erTdroulad dagvesxmodnen Tavs.
_ eh, axla erTi getlingi mogvca, _ sinanuliT Tqva gudma da oxvriT gadaxeda gorakis
ZirSi Tavmoyril mWidro razmebs. _ ociode wuTSi mTel dablobs movasufTavebdiT.
_ magram raki getlingi ara gvaqvs, arc Rirs amaze oxvra-kvnesa, _ miugo ser henrim. _ ra
moxdeba, aqedan rom esroloT, quotermen? moxvdeba Tu ara Tqveni tyvia ager im aylayudas,
ganze rom dgas da, Cemi azriT, razms xelmZRvanelobs? sanaZleod vdeb severins, romelsac
ueWvelad gadavixdi, Tuki, rasakvirvelia, am brZolas gadavurCiT, rom Tqveni tyvia xuTi iardiT
mainc ascdeba mizans.
misi sityvebi Sig gulSi momxvda, `eqspresi" saskdomi tyviiT davtene da davelode, sanam
is meTauri Tavis TanaSemweebTan erTad aTiode iardiT mainc ar gascda razms, raTa ukeT
daeTvalierebina Cveni poziciebi. mere miwaze gavweqi, Tofi kldeze gavde da Cems msxverpls
yelSi vumizne im varaudiT, rom tyvia Sig gulSi unda moxvedroda, Tu mxedvelobaSi
miviRebdiT manZils da im garemoebasac, rom Cemi Tofi mxolod samas ormocdaaT iardze
isroda. meTauri mSvidad idga, magram ar vici, vRelavdi, qarma wamoubera, Tu saerTod, mizani
karga did manZilze iyo Cemgan dacilebuli, ase iyo Tu ise, varaudi ar gamimarTlda.
msxverpli mizanSi amoviRe da Caxmaxs TiTi gamovkari. roca boli gaifanta, davinaxe,
rom is kaci uvneblad idga, misi TanaSemwe ki usulod egdo Zirs. meTauri swrafad Setrialda da
saSinlad SeSfoTebuli Tavisi razmisaken gaqanda.
_ vaSa, quotermen, _ Sehyvira gudma, _ rjulze ki SeaSineT, ai!
aman Zalze gamabraza, saSinlad ar miyvars, roca vinmes TandaswrebiT mizans avacden
xolme. amitom SeZlebisdagvarad vcdilob aseT SemTxvevebs Tavi avarido. gacofebuli guls
veRar moverie da windauxedavad moviqeci: gaqceuls swrafad davumizne Tofi da tyvia zurgSi
mivayole. amjerad aRar amicdenia, sabralom xelebi aiqnia da moceliliviT daeca guldaRma. amas
vwer mxolod imisaTvis, rom daganaxoT, ra cotas vfiqrobT sxvebze, roca saqme Cvens
Tavmoyvareobas, an reputacias exeba.
amis danaxvaze Cvenma meomrebma aRtacebis yiJina dasces, fiqrobdnen, yvelaferi es
Cveni gamarjvebis sawindari iyo. garda amisa, erTxel kidev darwmundnen, rom Cven uZleveli
jadoqrebi viyaviT. razmma ki, romelsac mokluli meTaurobda (mere SevityveT, rom is sabralo
marTlac razmis meTauri iyo), uwesrigod iwyo ukandaxeva. amis danaxvaze ser henrim da
gudma Tofebs xeli daavles da srola atexes. gudi Tavs ar izogavda da Tavisi vinCesteridan tyvias
tyviaze ayrida meomarTa mWidro rigebs. Cven SevZeliT Svidi-rva kacis mokvla da daWra,
sanam razmi sasrol manZils gascdeboda.
rogorc ki srola SevwyviteT, marjvniv saSineli Rriali gaisma, mteri muqariT moiwevda
Cvenken. es xma da SeZaxilebi imwamsve aitaca mowinaaRmdegem marcxena frTaze da orive
polki erTdroulad gamoqanda Cvenken. maT Rrialze Cvens pirdapir mdgari polkis mWidro rigebi
Seirxa, meomrebma raRac veluri simRera dasZaxes da auCqareblad wamovidnen gorakisaken,
Semdeg ki gamohyvnen viwro mwvane zols, maT ganStoebas Soris rom iyo CaWedili. Cven
samma ki (ignozi mxolod xandaxan gvexmareboda) setyvasaviT davayareT tyviebi mters,
magram mxolod ramdenime kaci movkaliT.
Cvenken moiwevda TaviT-fexebamde SeiaraRebuli aTasobiT adamiani da aba maTTan
Cveni TofebiT ras gavxdebodiT? es igive iyo, wvrili kenWebi dagveSina aboboqrebuli
talRisaTvis, Cven CasanTqmelad rom moiwevda.
meomrebi Subebs haerSi iqnevdnen, yviril-RrialiT moiwevdnen win da ukve
uaxlovdebodnen Cvens saguSagoebs gorakis ZirSi. cota xnis Semdeg mterma odnav Seanela
Tavdasxma. didi winaaRmdegoba ar gagviwevia maTTvis, magram Tavdamsxmelebi aRmarTze
amodiodnen da siaruli uWirdaT. Cveni Tavdacvis pirveli xazi daaxloebiT Sua gorakze iyo,
meore _ misgan ormocdaaTiode iardis daSorebiT, mesame ki _ platos kideze.
mteri sul ufro da ufro gviaxlovdeboda, ismoda xmamaRali SeZaxilebi:
_ Twala, Twala! Chiele! Chiele! (Tuala, Tuala, midi, dascxe!)
_ Ignozi, Ignozi! Chiele! Chiele! (ignozi, miscxe, aravin daindo!) _ gahyvirodnen
sapasuxod Cveni meomrebi.
axla mteri sul axlos iyo. haerSi wamiswam elavda danebi. bolos mowinaaRmdegeni veluri
RrialiT ekveTnen erTmaneTs.
gaCaRda xelCarTuli brZola. meomrebi moceliliviT ecemodnen Zirs. male ricxobrivad
Warbma mowinaaRmdegem ukuagdo Cveni razmebi. Cveni Tavdacvis pirvelma xazma nel-nela
daixia ukan da sul male meore xazs SeuerTda. erT xans aq ibrZodnen, magram Cveni jarebi male
iZulebulni gaxdnen ukan daexiaT, sul raRac ociode wuTSi brZolaSi Cveni Tavdacvis mesame
xazis meomrebic Caebnen, magram am droisTvis moieriSeebs Zal-Rone gamoeliaT da mesame
xazis garRveva veRar SeZles. garda amisa, Zalian bevri daWril-daxocili hyavdaT. ramdenime
wuTis ganmavlobaSi brZola xan mZafrdeboda, xan isev neldeboda. gaSmagebuli velurebi win
moiwevdnen, meore wuTs ki ukan ixevdnen, amitomac Zneli iyo Tqma, vin gaimarjvebda. ser
henri TvalnaTliv Sehyurebda mebrZolebs. uecrad usityvod SeiWra maT Soris, gudic fexdafex
mihyva. me ki virCie, davrCeniliyavi iq, sadac videqi.
Cvenma meomrebma dainaxes, ser henri brZolaSi Caebao, da gaorkecebuli ZaliT
ekveTnen mters, Tan yvirodnen:
_ Nanzia Inkubi Nanzia Unkunguklovo (aba dascxeT! spilo CvenTan aris, CvenTan
ibrZvis!) Chiele! Chiele!
am wuTidan saeWvo aRaraferi iyo, rom gamarjveba Cven dagvrCeboda.
Tualas meomrebi sastik winaaRmdegobas gviwevdnen, magram nabij-nabij ukan ixevdnen
da goraks TandaTan qvemoT miuyvebodnen. Semdeg sabolood air-dairivnen da Tavis polks
SeuerTdnen. imav wuTs movida macne da Segvatyobina: marcxena frTidan mteri ukugdebuliao.
me ukve Cems Tavs vulocavdi, brZola ramdenime xniT mainc Sewydeba-meTqi, magram uecrad
davinaxe, rom Cveni meomrebi, romelTac marjvena frTis dacva evalebodaT, platoze
gamorbodnen, ukan mteri mosdevdaT. etyoboda, Tualas jarebma iq Cveni Tavdacva gaarRvies.
ignozim, romelic Cvens gverdiT idga, wamsve auRo alRo Seqmnil viTarebas. misi
brZanebiT, ruxebis saTadarigo polki TvalisdaxamxamebaSi daewyo da sabrZolvelad moemzada.
ignozim kvlav gasca gankarguleba. isic wamsve aitaces da beladebs gadasces.
amosunTqvac ver movaswari, rom Setevaze gadasuli meomrebis Zlierma talRam gamitaca da
Cemda uneburad jaris SuagulSi movxvdi, rac, rasakvirvelia, didad ar gamxarebia. Cvenebi
gaafTrebiT miiwevdnen mtrisken. meti ra jani mqonda, mec maTTan erTad unda gavqceuliyavi.
magram vcdilobdi, rac SeiZleba axlos vyofiliyavi ignozisTan. oriode wuTis Semdeg _ me ki
megona dro saocrad nela miizlazneba-meTqi _ SevuerTdiT marjvena frTaze mtrisagan ukuqceul
Cveni razmebis nawilebs da isinic aqve, Cvens ukan daewyvnen. mere ki, mere ar vici, ra
moxda, maxsovs mxolod, rom farebi gamayrueblad exeTqeboda erTmaneTs da sazareli jaxajuxi
gahqonda.
magondeba isic, rom gamoCnda viRac axmaxi, romelsac Tvalebi gadmocvenaze hqonda
da sisxlSi mosvrili SubiT Cemken gamoqanda. eWvi ar mepareba, rom marto am suraTis
danaxvaze bevri ugonod daecemoda Zirs, magram siamayiT unda mogaxsenoT, ar davbneulvar,
wamsve movisazre, ase erT adgilze Tu gavSeSdi, kargi dRe ar damadgeba-meTqi da rogorc ki is
sazareli moCveneba Cemken gamoqanda, maSinve fexqveS Sevuvardi, Tanac, ise marjved, rom
man SeCerebac ver moaswro, waqceuls fexi wamomkra da miwas daaskda. vidre ganZrevas
moaswrebda, wamovxti, revolveri davaxale da angariSi gavuswore.
amis Semdeg did xans ar gauvlia, rom viRacam xeli mkra da ugonod daveci.
roca gamovfxizldi, davinaxe, gudi Cemken gadmoxriliyo, xelSi wyliT savse gogris boTli
eWira, isic SevamCnie, rom platoze viyaviT, Cveni saTvalTvalo punqtis gverdiT.
_ rogora xarT, megobaro, _ Sewuxebuli xmiT mkiTxa gudma.
me wamovdeqi, tansacmeli Camovibertye da mxolod amis Semdeg gaveci pasuxi:
_ ara miSavs, gmadlobT.
_ madloba RmerTs. rom davinaxe, xalxs aqeT mohyavdiT, muxlT momekveTa, megona,
cocxali aRar iyaviT.
_ ara, megobaro, amjerad gadavrCi, vfiqrob, dartymam tvini SeminjRria. magram
miTxariT, riT damTavrda brZola?
_ jerjerobiT mteri yvelgan ukugdebulia, danaklisi didi gvaqvs, ori aTasi kaci gveyoleba
daWrili da mokluli, Tualas ki albaT sami aTasamde meomari gamoakldeboda; magram erTi am
suraTs SexedeT, _ miTxra da Cvenken momavali xalxis grZel mwkrivze mimiTiTa. meomrebi
jguf-jgufad modiodnen da tyavis sakaceebi mohqondaT. sakaceebs kuTxeebSi gakeTebuli
hqonda maryuJebi, rom ufro ioli sazidi yofiliyo (sxvaTa Soris, aseTi sakaceebi blomad aris
kukuanelTa jaris yovel razmSi). am tyavebze, anu sakaceebze, iwvnen daWrilebi, romelTac
moyvanisTanave sinjavdnen mkurnalebi. TiToeul polks aT-aTi mkurnali hyavda. Tu Wriloba
mZime ar iyo, daWrili mihyavdaT da ramdenadac SeeZloT, guldagul wamlobdnen, magram Tu
daWrilis mdgomareoba uimedo iyo, erT-erTi eqimi mWreli daniT gadauWrida arterias da sabralo
swrafad da udrtvinvelad kvdeboda. rasakvirvelia, erTi SexedviT gegonebodaT, TiTqos
mkurnalebi saSinel borotebas Cadiodnen, magram gana es gulmowyaleba da lmobiereba ar iyo?
saerTod, daWrilebs maSin klavdnen, roca maT Wriloba tanze hqondaT miyenebuli, radgan
kukuanelTa Subis uzarmazari wvetiT daWrili adamianis gankurneba SeuZlebeli xdeboda xolme.
umetes SemTxvevaSi aseTi daWrilebi ugrZnoblad imyofebodnen, imaT ki, visac grZnoba ar
hqonda dakarguli, ise swrafad da umtkivneulod gadauWridnen ZarRvebs, rom sabraloni amas
verc ki grZnobdnen. magram es suraTi TavisTavad imdenad Semzaravia, rom me da gudi
swrafad ganverideT iqaurobas. Cems sicocxleSi amaze amazrzeni araferi minaxavs. mkurnali
gasisxlianebuli xelebiT Wrida ZarRvs, rom am sabralo adamianisaTvis ukanasknel wuTebSi
mainc Seemsubuqebina tanjva. diax, Seemsubuqebina, magram ra gziT?
aseTive Tavzardamcemi suraTi vixile mxolod erTxel, roca svazis tomis meomrebma
brZolis Semdeg Tavisi daWrilebi cocxlad Cafles miwaSi.
am saSinelebisaTvis rom aRar gvecqira, mopirdapire mxares wavediT; aq davinaxeT ser
henri, romelsac sabrZolo najaxi jerac xelSi eWira. aqve iyvnen ignozi, infadusi da erTi-ori
meTaurTagani. isini Zalian seriozulad bWobdnen.
_ madloba RmerTs, rom moxvediT, quotermen, me kargad ver gavige, ras apirebs ignozi.
Tumca mteri ukuvagdeT, magram mgoni Tualas didZali maSveli jari mouvida, axla isini albaT
alyas Semogvartyamen, rom SimSiliT suli amogvxadon da dagvauZluron.
_ maS Cveni saqme cudad yofila.
_ eg sakiTxavic araa, miT ufro, rom, infadusi ambobs, male sasmeli wyali aRar
gveqnebao.
_ diax, diax, Cemo mbrZanebelo, _ kveri daukra moxucma meomarma, _ patara nakaduli
sad gawvdeba amodena xalxs. wyali swrafad klebulobs. jer kidev daRamebamde wyurviliT
davixocebiT. mismine, makumazan, Sen brZeni xar da, rasakvirvelia, mraval omSi miiRebdi
monawileobas im qveyanaSi, saidanac moxvedi, Tuki TeTri adamianebi saerTod ibrZvian
varskvlaveTSi. gvirCie, rogor moviqceT! Tualam xelaxla Sehyara jari, isini daRupulTa adgils
daiWeren, magram ase Tu ise, im mtarvals Wkua vaswavleT. miminos rodi egona, yanCa
winaaRmdegobas gauwevda. Cven niskartiT davufliTeT guli da axla, cota ar iyos, SiSi aqvs.
amitom veRar bedavs xelmeored dagvesxas Tavs, Tumca unda iTqvas, Cvenc sakmaod
gavwamdiT. axla albaT alyis Semortymas gvipireben, rom SimSiliT amogvxocon, an cocxlad
Cagvigdon xelSi.
_ mesmis, _ vuTxari me.
_ ase rom, makumazan, rogorc giTxariT, wyali ar gvaqvs, saWmelic Zalian cota dagvrCa.
amitom samSi erTi unda avirCioT: unda davitanjoT da davsustdeT, rogorc mSieri lomi Tavis
bunagSi, an vcadoT gavarRvioT mtris alya samxreTiT, an arada, _ aq igi wamodga da mtris
mWidrod Sekruli rigebisken gaiwvdina TiTi, _ jiqur miveWraT maT da Tualas yelSi vtacoT
xeli. inkubu didi meomaria, dRes igi badeSi momwyvdeuli kameCiviT ibrZoda da misi najaxi
ise celavda Tualas meomrebs, rogorc setyva puris TavTavs. inkubu gveubneba, mters Tavs
davesxaTo, magram spilos mudam Tavdasxmaze uWiravs Tvali. ras ityvis makumazani _ beberi,
eSmaki mela, romelsac cxovrebaSi bevri ram unaxavs da farulad zurgidan uyvars mtris dagesvla?
gadamwyveti sityva, rasakvirvelia, ignozis ekuTvnis, radgan is mefea, magram manamde gvinda
movisminoT Seni xma, hoi makumazan, da agreTve xma adamianisa, romelsac gamWvirvale
Tvali aqvs.
_ Sen ras ityodi, ignozi? _ vkiTxe me.
_ ara, Cemo mamav, _ miTxra Cvenma yofilma msaxurma, romelic velurebis saucxoo
iaraRiT iyo SeWurvili da WeSmaritad meomari mefis STabeWdilebas axdenda, _ ilaparake,
minda Seni sityvebi movismino, SenTan SedarebiT me ugunuri balRi var.
am daJinebuli Txovnis Semdeg saswrafod moveTaTbire ser henrisa da guds da oriode
sityviT gadaveci, rasac vfiqrobdi: rakiRa alyaSemortymulebi varT da wyalic male
Semogvakldeba, Tavs unda davesxaT Tualas da es rac SeiZleba swrafad unda moxdes-meTqi,
vuTxari. unda moxdes manam, sanam Wrilobebi mogviSuSdeba da vidre mowinaaRmdegis
Warbi Zalebis cqeriT Cvens meomrebs guli cviliviT ar gaulxvebaT. ase rom ar moviqceT, zogi
sardali Tualas Seurigdeba, mis mxares gadava da Cvenze gamoilaSqrebs-meTqi.
rogorc etyoboda, Cemi azri moewonaT. unda mogaxsenoT, rom Cems sityvas arc
manamde, arc Semdeg arsad hqonia iseTi fasi da wona, rogorc kukuanelTa qveyanaSi. magram
saboloo sityva mainc ignozis ekuTvnoda. ignozi, mas Semdeg, rac mefed iqna aRiarebuli,
gadamwyveti xmiTa da usazRvro uflebebiT sargeblobda. amitomac yvelani mas mivaCerdiT.
ignozi erT xans dumda, etyoboda, sazRvravda Seqmnil mdgomareobas, Semdeg ki
daiwyo:
_ inkubu, makumazan da bugvan, gulado TeTro admianebo da Cemo megobrebo! Senc,
infadus, Cemo mamis Zmav, da Tqvenc meTaurebo. me gadavwyvite: dRes Tavs davesxmi
Tualas da amaze iqneba damokidebuli Cemi bedi da Cemi sicocxle. diax, diax, Cemi da yvela
Tqvenganis sicocxle. mismineT, ras getyviT, xom xedavT, es goraki naxevarmTvaresaviT aris
moxrili, dablobi ki enasaviT iWreba zemoTken.
_ ho, rasakvirvelia, _ kveri davukari me.
_ axla SuadRea, _ ganagrZo ignozim, _ Tqvenma meomrebma moiklan wyurvili da
daisvenon momqancveli brZolis Semdeg. roca mze mcire manZils gaivlis caze da dasaliers
miuaxlovdeba, Seni da kidev erTi sxva polki, infadus, Cavides dabla, im mwvaneze. Tuala rom
amas dainaxavs, Tavis jarebs iqiT moayris, magram es adgili viwroa, mtris polkebi mxolod
TiTo-TiTod Tu gamoilaSqreben Cvens winaaRmdeg da Seni meomrebi erTi-meoris miyolebiT
gaanadgureben maT. Tualas mTeli armia Tqvensken iqneba Tvalmopyrobili. am brZolaSi,
infadus, SenTan Cemi megobari inkubu ibrZolebs. Tuala rom mas ruxebs Soris dainaxavs,
aReldeba da sulierad daecema. me ki wamovuZRvebi meore polks, romelic Tqvens ukan
ganlagdeba. im SemTxvevaSi, Tu ruxebi damarcxdnen, rac sul advilad SeiZleba moxdes,
gverdiT eyolebaT mefe, romlis gulisaTvisac meomrebi brZolaSi Tavs ar dazogaven. CemTan
erTad makumazani wamova.
_ mesmis, hoi, mefeo, _ miugo infadusma, igi saocrad gulgrilad Sexvda im ambavs, rom
mokle xanSi misi polki unda ganadgurebuliyo.
marTali mogaxsenoT, es kukuanelebi saocari xalxia. maT ar aSinebT sikvdili, roca amas
movaleoba moiTxovs.
_ da vidre Tualas mTel armias am brZolisken eqneba mipyrobili Tvali da yuri, _ ganagrZo
ignozim, _ Cveni darCenili jaris erTi mesamedi, ese igi, eqvsi aTasamde kaci, fofxviT daeSveba
gorakis marjvena Stodan da Tavs daesxmis maT marcxena frTas. meore mesamedic aseve
SeumCnevlad dahyveba marcxena Stos da ieriSs miitans marjvena frTaze. maSin mec Cemi
meomrebiT pirdapir Sevutev. Tu bedi Segvewia, usaTuod gavimarjvebT da vidre Rame Tavisi
Savi xarebiT mTebze gadarbenas moaswrebdes, Cven mSvidad visxdebiT luuSi. axla ki, patara
davnayrdeT da brZolisaTvis movemzadoT. Sen, infadus, gankarguleba gaeci, Cemi brZaneba
zustad iqnas Sesrulebuli. ho! Cemi TeTri mama bugvani marjvena frTas gahyveba, rom misma
brwyinvale Tvalma Cvens meomrebs guli gaumxneos.
es mokle gankargulebebi saocari siswrafiT Sesrulda.
saaTze cota meti dasWirdaT, rom CamoerigebinaT meomrebisaTvis saWmeli (rac maT
TvalisdaxamxamebaSi gaaqres), CamoeyalibebinaT sami razmi da ganemartaT beladebisaTvis
Tavdasxmis mizani. Cven axla Tvrameti aTasamde meomari gvyavda. garda mcvelebisa,
romelTac daWrilebTan vtovebdiT, yvelani sabrZolod moemzadnen.
aq rom aseTi mzadeba iyo, me da ser henris gudi mogviaxlovda, xeli CamogvarTva da
gviTxra:
_ gemSvidobebiT, megobrebo, brZanebis Tanaxmad, marjvena frTis meomrebs mivyvebi
da TqvenTan gamosaTxovrad movedi, egeb veRarc ki vnaxoT erTmaneTi.
Cven uxmod gavuwodeT erTmaneTs xeli da imdenad avReldiT, ramdenadac es tradiciuli
normebis mixedviT dasaSvebia yoveli ingliselisaTvis.
_ Cveni saqme Zalze saxifaToa, _ Tqva ser henrim odnav SemkrTali xmiT, _ marTali
giTxraT, darwmunebuli ara var, rom xval kidev vixilav mzes. ramdenadac gavige, ruxebi,
romelTac me unda gavyve, ibrZoleben manamde, vidre erTianad ar gawydebian, rom gverdidan
Tavdamsxmelebs SesaZlebloba miscen SeumCnevlad Camovidnen dabla, Tavi dauaron Tualas
jarebs da zurgidan moulodnelad daecnen. ra vuyoT, dae, ase iyos. yovel SemTxvevaSi, vaJkacuri
sikvdiliT movkvdebi. mSvidobiT, megobrebo, _ momibrunda igi me, _ RmerTi iyos Tqveni
Semwe. imedi maqvs, Tavs davaRwevT yvelafer amas da xelSi CavigdebT almasebs. magram
erTi rCeva ki unda mogceT, quotermen, Tu am brZolas saRsalamaTad gadaurCiT, kvlav
nuRarasodes daiWerT saqmes taxtis maZieblebTan.
gudma erTxel kidev magrad CamogvarTva xeli da gagvSorda. misi wasvlis Semdeg
infadusi movida da ser henri ruxebis polkisken waiyvana. me ki Savbneli fiqrebiT Sepyrobili
ignozisken gaveSure da Cemi adgili daviWire polkSi, romelic ruxebis ganadgurebis Semdeg
Setevaze unda gadasuliyo.
T a v i X I V
r u x T a u k a n a s k n e l i b r Z o l a
T a v i X V
g u d i a v a d m y o f o b s
orTabrZola damTavrda. ser henri da gudi Tualas qoxSi Seiyvanes, mec, rasakvirvelia, maT
mivyevi. orivem imdeni sisxli dakarga da ise iyvnen daRlil-daqanculebi, rom ZlivsRa
feTqavdnen. ukeTesad arc me vgrZnobdi Tavs. Tumca bunebiT janmrTeli kaci gaxlavarT, Tanac
sxvaze metad amtanic, radgan gamxdari da kargad gawrTobil-gakaJebuli var. magram im
saRamos mec Zlivs videqi fexze. roca Zalian viRlebi, lomis nakeWni saSinlad mawuxebs xolme
fexze. amas isic daumateT, rom Tavi tkivilisagan gaxeTqvaze mqonda. gaxsovT albaT, diliT rom
raRac Camartyes da damaretianes, mere grZnobac xom davkarge. hoda, yvelaferma axla iCina
Tavi. erTi sityviT, Zneli warmosadgenia imaze ufro sacodavi da ubadruki adamianebi, im
dauviwyar saRamos Cven samni rom viyaviT. Tavs imiT vinugeSebdiT, rom bedma mTlad ar
gagvwira da pirSi suli isev gvedga, maSin roca aTasobiT mamaci meomari brZolis velze eyara.
rogorc iqna, mSvenieri fulatas daxmarebiT gaviZvreT jaWvis perangebi, ori Cvengani
ueWveli sikvdilisagan rom ixsna. mas Semdeg, rac sikvdils gadavarCineT, fulatam Tavisi nebiT
ikisra moaxleoba da gamorCeviT zrunavda gudze. diax, gaviZvreT jaWvis perangebi da mxolod
maSin davinaxeT, rac gvWirda: TaviT fexamde CabeJil-Calurjebulebi viyaviT. foladis jaWvis
perangSi Subis wveri ver atanda, Torem sxvafriv Cveni dacva ar SeeZlo. ser henrisa da guds
mTeli tani sisxlnaJRenTebiT hqondaT dafaruli, mec sakmaod dalilavebuli viyavi. fulatam
dasresili foTlebisagan raRac wamali Segvimzada da daJeJil adgilebze salbuniviT dagvado.
wamals saamo suni hqonda, tkivilebic sakmaod dagviama. magram sisxlnaJRenTebze metad ser
henrisa da guds iarebi awuxebdaT. kapitani `mSvenier TeTr" wvivSi iyo daWrili da blomad
sisxlic daekarga. ser henris ki, sxva iarebze rom aRaraferi vTqva, Tualas wyalobiT yba Rrmad
hqonda gapobili.
sabednierod, gudi sakmaod kargi qirurgi iyo da rogorc ki wamlebis yuTi moutanes,
maSinve saqmes Seudga: guldagul mobana orive Wriloba da kukuanelTa Wraqis mkrTal Suqze
sakmaod gulmodgined gakera, Semdeg iarebs sqlad wascxo raRac antiseptikuri malamo, romelic
patara qiliT `afTiaqSi" edga da cxvirsaxocis nafxrewebiT Segvaxvevina. amasobaSi fulatam
magari bulioni mogvimzada, radgan ise viyaviT dasustebulebi, rom saWmels pirs ver
davakarebdiT. rogorc iyo, davxvripeT wvniani da mere Tualas farTo qoxSi karosebze _
bewveulis saucxoo xaliCebze miveyareT. am xaliCebiT TiTqmis mTeli iataki iyo mofenili. ai,
bedis mware dacinva: yofili mefis sawolze eZina mis mkvlels _ ser henris. vambob eZina-meTqi,
magram imdRevandeli ambebis Semdeg vis daeZineboda! yoveli mxridan moismoda
WirisufalTa Sekivleba da Sesabralisi moTqma-godeba. qalebi dastirodnen daxocil Zmebs,
Svilebs, qmrebs. arc sakvirvelia, rom yvela tiroda da glovobda, am sazarel brZolaSi xom oci
aTasze meti meomari, ese igi, kukuanelTa armiis erTi mesamedi daiRupa.
tyavis sawolze wamowolili vismendi am kvnesa-godebas da guli mefliTeboda. maSin,
mxolod maSin SevigrZeni cxadad, ra saSineli tragedia datrialda mxolod imisaTvis, rom
adamians Tavisi pativmoyvareoba daekmayofilebina.
amasobaSi SuaRamemac moatana, moTqma-godeba TandaTanobiT miwyda. Camovarda
siCume, romelsac drodadro gabmuli, gulismomwyvleli kivili arRvevda. mezobel qoxSi gagula
Tualas usulo gvams dahymuoda.
bolos CameZina, magram ZilSi vkrTodi da wamiswam meRviZeboda. megona, isev
brZolis velze viyavi, xan viTomc is meomari, Cemi sakuTari xeliT rom movkali, mitevda da
Tavs mesxmoda, xan ruxebis polkis gmiri meomrebiT garSemortymuli videqi, xan ki Tualas
gasisxlianebuli, jiRiT morTuli Tavi kbilTa RrWialiT migoravda Cems ferxTiT, misi erTaderTi
Tvali ki borotad Semomcqeroda. magram ase iyo Tu ise, is wamebis Ramec bolos da bolos
miilia. Seciskrebulze davinaxe, rom Cems amxanagebs RamiT Cemze ukeT ar sZinebodaT. gudi
Zlier cieb-cxelebas Seepyro da male bodvac daawyebina, Tan sisxls aRebinebda, ramac Zalze
SemaSina. albaT filtvSi sisxli Caeqca, roca is kukuaneli meomari jaWvis perangze Subs
uxaTqunebda. samagierod, ser henri bevrad ukeT grZnobda Tavs, miuxedavad imisa, rom mTeli
sxeuli ise dabeJvoda da stkioda, ganZrevac ki ar SeeZlo. saxeze miyenebuli Wrilobis gamo ki
verc Wamda da veRarc icinoda.
dilis rva saaTisaTvis Cven sanaxavad infadusi movida. gviTxra, mTeli Rame Tvali ar
momixuWavs da arc davwolilvaro. guSindel dRes masze arcTu ise emoqmedna, gamocdili,
brZolebSi gamowrTobili meomari iyo da Tavi ufro mxned eWira. mas gaexarda Cveni naxva,
gulTbilad CamogvarTva xeli, magram gudis aseTma mZime mdgomareobam ki, cota ar iyos,
daafiqra. me SevamCnie, rom infadusi gansakuTrebuli mokrZalebiT epyroboda ser henris,
TiTqos igi Cveulebrivi adamiani ar yofiliyos. marTlac, Semdeg SevityveT, rom kukuanelebi ser
henris raRac zekacad racxdnen. meomrebi ambobdnen, inkubus brZolaSi badali ar hyavso da
ukvirdaT im sisxliani, momqancveli dRis Semdeg rogorRa SeeZlo Serkineboda Tualas, mefesa
da uZlieres meomars, da erTi dakvriT xariviT waegdebinebina Tavi.
infadusma gvauwya, Tualas polkebi damorCildnen ignozis, xolo beladebi qveynis yvela
kuTxidan uTvlian, Seni mona-morCilni varTo.
Tualas sikvdilma bolo mouRo mRelvarebas. yofil mefes skragas garda Svili ar hyolia,
ignozis aRar hyavda metoqe, romelsac SeeZlo taxtze Tavisi uflebebi wamoeyenebina.
roca infaduss vuTxari, ignozim Zalaufleba sisxliT moipova-meTqi, man mxrebi aiCeCa.
_ diax, asea, _ miTxra moxucma meomarma, _ kukuanelebi ver moisveneben, Tu drodadro
sisxli ar daiRvara. marTalia, xalxi daixoca, magram qalebi xom dagvrCa? male axali meomrebi
wamoizrdebian da moklulTa adgilebs daikaveben. axla qveyana ramdenime xniT mainc
damSviddeba.
infadusis Semdeg ignozimac gvinaxula. Tavze samefo jiRa edga. vuyurebdi, rogor
gviaxlovdeboda zviadad, mefuri nabijiT, pirmoTne mliqvnelebiT garSemortymuli, da uneblieT
Tvalwin damidga maRal-maRali zulusi, romelic sul ramdenime Tvis winaT movida CvenTan,
durbanSi da gvTxova, msaxurad amiyvaneTo. eh, _ vfiqrobdi, _ ra ukuRmarTia bediswera da ra
moulodnelad icvlis gzas misi etli-meTqi.
_ salami, mefeo! _ vTqvi da wamovdeqi.
_ diax, makumazan, rogorc iqna, meRirsa mefoba da amas Tqven, Cems TeTr megobrebs
unda gimadlodeT.
Semdeg gviTxra, saqme kargad midis, oriode kviris Semdeg vapireb didi zeimi gavmarTo
da am zeimze Cems xalxs veCvenoo.
vkiTxe, gagulas raRas upireb-meTqi.
_ gagula Cveni qveynis boroti sulia, _ mipasuxa ignozim, _ movklav mas da mis misnebze
monadire qalebsac amovxocav. eg yvelas aseTi mixrwnili axsovs, cas Seaberda da eg aris.
gagulam aswavla misnebze monadireebs jadoqroba. caTa uwyian, rom sulac mag kudianis gamo
gamefda CvenSi aseTi sisastike.
_ marTalia, magram gagulam bevri ram icis, _ vuTxari, _ codnis mospoba ufro advilia,
vidre misi SeZena, ignozi!
_ geTanxmebiT, _ miTxra ignozim da Cafiqrda, _ mis garda aravin icis sami jadoqris
saidumlo, romlebic imyofebian iq, sadac gadis didi gza, sadac dakrZalulni arian Cveni mefeni da
dayursebulebi sxedan.
_ diax da, isic icis, sad aris dafluli almasebi. gaxsovs Seni piroba, ignozi? unda
Cagviyvano im sabadoSi, Tundac amisaTvis gagulas dandoba mogixdes. xom ici, rom mag
jadoqris garda, iq gzas veravin gaignebs?
_ maxsovs, rasac Segpirdi, makumazan, vifiqreb Sens sityvebze.
ignozi rom wavida, gudis sawolTan mivedi, rom avadmyofisaTvis damexeda. sabralo
kapitans Wrilobaze cieb-cxeleba ahyva da axla sicxiT iwvoda, Tan bodavda. rac dro gadioda,
misi mdgomareoba sul ufro da ufro uaresdeboda, oTxi-xuTi dRe ar gamomjobinebula.
darwmunebuli var, verc gadarCeboda, fulatas Tavi rom ar gadaedo. qali yvelgan qalia, kanis fers
ra mniSvneloba aqvs.
gaocebuli vadevnebdi Tvals, rogor uvlida guds es Savkaniani turfa qali, dRe da Rame
waxrili iyo mis sawolTan da ise akeTebda yvelafers, rac avadmyofs sWirdeboda, TiTqos kai
mowyalebis dai yofiliyos. pirvel or Rames vcdilobdi, SevSvelebodi fulatas. ser henric, Tumca
TviTonac Zlivs idga fexze, SeZlebisdagvarad exmareboda, magram qals ar moswonda es;
moswonda ki ara, ZlivZlivobiT mitanda Tavis gverdiT. bolos da bolos daiJina: Tqveni aq yofniT
avadmyofi wuxdeba da jobia, misi movla me momandoTo.
vfiqrob, am SemTxvevaSi marTali iyo, dRe da Rame fxizlobda, avadmyofs uvlida, buzebs
ugeriebda, aZlevda mxolod erT Tav wamals _ tulipis bolqvebze dayenebul rZes. es Zalze
gamagrilebeli sasmelic iyo. TiTqos axlac Tvalwin midgas es suraTi, Wraqis mkrTal Suqze
yovelRam rom vxedavdi: gudi sawolze aqeT-iqiT awydeboda, fermkrTali da saxeCamomxmari
iyo. Tvalebi farTod gaexila da ganuwyvetliv raRacas butbutebda. mis gverdiT miwaze
fexmorTxmuli ijda kukuaneli turfa asuli, zurgiT qoxis kedels rom miyrdnoboda. daRlil-daqancul
saxeze da xaverdiviT Sav TvalebSi usazRvro sibraluli exateboda. an iqneb is Savi Tvalebi
sibraluliT ki ara, ufro sxvagvari, Tbili grZnobiT iyo savse?
mTeli ori dRis ganmavlobaSi eWvi aravis gvepareboda, rom gudi sasikvdilod iyo
ganwiruli, daRvremil-dadardianebulebi davexetebodiT kraalSi.
mxolod fulata ar iziarebda Cvens eWvs da sul CagvCiCinebda, ar mokvdeba, icocxlebso.
Tualas qoxis irgvliv mTel samas iardze da SeiZleba metzedac samariseburi siCume iyo.
mefis brZanebiT, ser henrisa da Cem garda axlomaxlo qoxebidan yvela gaasaxles, rom
avadmyofi xmaurs ar Seewuxebina. erTxel, RamiT, vidre davwvebodi, Cveulebriv, gudis
sanaxavad wavedi. es swored misi avadmyofobis mexuTe dRes iyo.
fexakrefiT Sevedi qoxSi. iatakze dadgmuli Wraqi mkrTalad anaTebda iqaurobas, gudi
aRar borgavda, arc kvnesoda, gaqvavebul-gaSeSebuli gaSxlarTuliyo tyavis sawolze.
maS, mosaxdeni moxda! guli SemekumSa da mkerdidan mZime kvnesa aRmomxda.
_ SSS! _ momesma am dros. xmaze mivixede da gudis TavTiT raRac Savi aCrdili
davlande. nel-nela mivuaxlovdi sawols. ara, gudi mkvdari ar iyo, Rrma ZiliT eZina,
gaZvaltyavebuli TeTri xeli fulatas Tlili TiTebisaTvis waevlo. maS krizisma ganvlo, gudi
gadarCa. gadarCa da mTeli Tvrameti saaTi fexgaunZrevlad eZina. meSinia vTqva, radgan vici,
aravin damijerebs, magram mTeli am xnis ganmavlobaSi fulata gaSeSebuli ijda mis gverdiT;
imis SiSiT, vaiTu gaiRviZoso, verc ganZreva gaebeda da verc xelis gaTavisufleba.
vin warmoidgens, rogor itanjeboda es qali, an rogor texda xangrZlivi jdomiT gaSeSebuli
xel-fexi.
im dRidan gudi swrafad gamobrunda da male fexzec wamodga. roca ser henrim uambo,
rogor uvlida fulata da rogor ijda mTeli Tvrameti saaTi gaunZrevlad mis TavTiT, am spetak
adamians Tvali cremliT aevso. mere Sebrunda da gaemarTa qoxisaken, sadac fulata sauzmes
gvimzadebda. Tarjimnad me wamiyvana, magram es sul zedmeti iyo, fulatas saucxood esmoda
misi, miuxedavad imisa, rom gudma sul raRac oriode sityva icoda zulusurad.
_ gadaeciT, _ miTxra gudma, _ rom mis sikeTes da amags sikvdilamde ar daviviwyeb.
me vuTargmne fulatas gudis naTqvami da davinaxe, rogor moedo saxeze ali.
igi swrafi moZraobiT Sebrunda gudisaken, ise moxdenilad, TiTqos Citma SeifrTxialao,
didi Savi Tvalebi SeanaTa kapitans da mSvidad uTxra:
_ Cems batons daaviwyda, rac moxda. gana man ar mixsna sikvdilis klanWebidan da gana
me misi mxevali ara var?
rogorc Canda, am axalgazrda ledis sulac aRar axsovda, rom mis gadarCenaSi me da ser
henric viRebdiT monawileobas. magram qalebi, saerTod, aseTni arian. maxsovs, Cemi Zvirfasi
meuRlec swored ase momeqca. unda mogaxsenoT, rom am saubris Semdeg qoxSi
guldamZimebuli davbrundi. ar momewona, miss fulata ase nazad rom Sescicinebda guds, radgan
kargad vicodi, ra advilad moedebaT xolme mezRvaurebs siyvarulis ali.
Cemi dakvirvebiT, amqveynad ori ram aris SeuZlebeli da garduvali: warmoudgenelia,
zulusi ar Cxubobdes, xolo mezRvauri vinmes ar etrfodes.
ramdenime dRis Semdeg ignozim moiwvia didi sabWo, rasac kukuanelTa qveyanaSi
`indibas" uwodeben. am sabWoze `indunebma", anu uxucesebma, oficialurad cnes igi mefed.
am ceremonialma, iseve rogorc jarebis daTvalierebam, xalxze didi STabeWdileba
moaxdina. jarebis daTvalierebis dRes aRlumze ruxebis polkis gadarCenili nawilic
monawileobda, maT mTeli armiis winaSe gamoecxadaT madloba gansakuTrebuli mamacobisa
da Tualas winaaRmdeg gmiruli brZolisaTvis. yoveli ruxi meomari mefem didZali saCuqriT
daajildova. amasTan, yovel maTgans uboZa ufrosoba ruxebis axal polkSi, romelic is-is iyo, unda
SeedginaT. garda amisa, sayovelTaod gamocxadda, rom Cven sams _ ser henris, gudsa da me,
vidre maT qveyanas Cveni aq yofniT RirsvyofdiT _ mogvsalmebodnen ise, rogorc es mefes
Seefereboda da pativic mefis sakadrisi ecaT. gamoacxades agreTve, rom Cven uflebamosilni
viyaviT adamianTa sikvdil-sicocxleze, xolo ignozim xalxis winaSe erTxel kidev gaimeora Tavisi
dapireba, rom tyuilubralod, ganusjelad ar daRvrida adamianTa sisxls da misnebze nadirobas
sabolood aRkveTda.
nadimis Semdeg ignozis sakuTar qoxSi vewvieT. roca yvela wavid-wamovida da martoni
davrCiT, vuTxari: Zalian gvinda gavigoT im sabados saidumlo, didi gzis boloSi rom aris da amis
Taobaze xom araferi SegityviaT-meTqi.
_ ai, ra gavige am sakiTxze, Cemo megobrebo, _ Tqva ignozim, _ miTxres, rom iq zis
sami uzarmazari qandakeba, Cveni xalxi maT dayursebulebs eZaxis. Tualas swored maTTvis
undoda fulata msxverplad Seewira. iq, mTebSi, uzarmazar mRvimeSi krZalaven Cvens mefeebs,
Tualas gvamic iq SegiZliaT naxoT. kukuanelTa yofili mefe zis maTTan erTad, vinc es qveyana
masze adre datova. iqvea uRrmesi Wa. igi didi xnis winaT gaTxares adamianebma, rom
amoeRoT iseTi qvebi, Tqven rom daeZebT. natalSi meubnebodnen xolme, brWyviala qvebi
kimberliSic ariso. im WasTan aris sikvdilis savane, mis gverdiT ki _ saganZuri, romlis
adgilsamyofeli mxolod Tualam da gagulam icodnen. magram Tuala axla mkvdaria, me ki arc is
saganZuri vici, sad aris da arc is, ra aris Sig Cafluli. xalxSi dadis xma, didi xnis winaT erT
TeTrkanians Cveni mTebi gadmoulaxavso. igi viRac qals wauyvania da ganZeuli uCvenebia,
magram vidre ucxoeli ganZis waRebas moaswrebda, qals mouxerxebia misi dabezReba da mefes
dauyovnebliv gauZevebia igi kukuanelTa qveynidan. im dRidan moyolebuli, iq Zexorciels fexi
ar Seudgamso.
_ es albaT marTalia, ignozi, aki im mTaze TeTrkaniani vnaxeT.
_ diax, vnaxeT. axla ki, raki sityva mogeciT, Tu im saganZurs vipoviT da Tu iq marTla
aRmoCnda Zvirfasi qvebi...
_ qvebi rom aris, amas amtkicebs eg almasi, Sublze rom gikeTia, _ vuTxari da mivuTiTe
Zvirfas Tvalze, Tualas Sublze rom avaglije.
_ SesaZloa, Tqven marTali iyoT, _ miTxra ignozim, _ da Tu asea, waiRebT imdens,
ramdensac zidavT, Tuki marTla moisurvebT Cems datovebas, Zmano Cemno!
_ pirvel yovlisa, unda is saganZuri moviZioT, _ vTqvi me.
_ eg ki mxolod gagulas daxmarebiT SegviZlia.
_ mere, uari rom Tqvas?
_ uars Tu ityvis, mokvdeba, _ mkacrad momigo ignozim, _ gana mxolod imitom ar
davinde misi sicocxle? moiTmineT, TviTon gadawyvitos, icocxlebs Tu mokvdeba.
ignozim msaxurs uxmo da gagulas moyvana brZana.
ramdenime wuTis Semdeg kudiani bebruxana wyevla-krulviT Semovida qoxSi. ukan ori
mcveli mosdevda.
_ datoveT! _ ubrZana maT ignozim.
rogorc ki mcvelebi gavidnen, es sazizRari Cvrebis fuTa iatakze miefina, _ gagula marTlac
waagavda Zveli Cvrebis fuTas. am fuTaze ori, gvelis TvalebiviT avboroti, Tvali enTo.
_ ras mipireb, ra gaqvs ganzraxuli, ignozi? _ daiwripina gagulam, _ Sen ra neba gaqvs,
xeli Semaxo. icode, TiTi rom damakaro, adgilzeve gagaqrob, ufrTxildi Cems jados.
_ Senma jadom Tuala sikvdilisagan ver ixsna, bebero Zuknav, amitom mec verafers
damaklebs, _ miugo ignozim. _ mismine, ai, ra msurs Sengan, unda wagviZRve saganZurSi,
sadac is brWyviala qvebia dafluli.
_ ha, ha, ha! _ gadaixarxara kudianma, _ im saganZurs Cem garda veravin miagnebs, me
ki krints ar davZrav. TeTri jadoqrebi cariel-tarielni gabrundebian aqedan.
_ yvelafers axlave metyvi, gaiZuleb, Tqva!
_ ra gziT maiZuleb, hoi, mefeo? Sen yovlisSemZle xar, magram gana Segwevs Zala
simarTle amoglijo qalis bages?
_ es Znelia, magram mainc SevZleb.
_ xom ar gamandob, ra gziT, mefeo?
_ ar ityvi da, neli sikvdiliT amogxdi suls.
_ suls amomxdi? _ daiwripina kudianma, magram, etyoboda, SiSiT Tavzari daeca. _ ver
gabedav xeli maxlo, _ daumata gaafTrebiT. _ adamiano, Sen ar ici, vina var. rogor ggonia,
ramdeni wlis viqnebi? me maxsovs Tqveni mamebi da Tqveni mamis mamebi. me aq viyavi,
roca es qveyana jer norCi iyo, da aqve viqnebi, roca igi dros moiWams. kidev didxans viqnebi.
me ar movkvdebi. SeiZleba, SemTxveviT momklan, diax, SemTxveviT, magram amas ver
gabedaven.
_ miuxedavad amisa, mainc mokvdebi. mismine, gagula, borotebis dedav, Sen iseTi
mixrwnili xar, rom sicocxle aRarc ki geyvareba. ris maqnisia SenTvis sicocxle? rad unda
sicocxle SenisTana beber eSmaks, romelsac aRarc adamianis saxe aqvs, arc Tma, arc kbilebi _
erTi sityviT, ar gaaCnia araferi, garda siZulvilisa da boroti Tvalebisa? Cemi mxriv didi sikeTe
iqneba, Tu mogklav, gagula!
_ suleli xar! _ kvlav iwivla dedaberma, _ wyeulo, ugunuro arsebav! Sena ggonia, marto
axalgazrdebs uyvarT sicocxle? maS, gulisa araferi gcodnia. axalgazrdebi zogjer Cqaroben
sikvdils, radgan grZnobebs emonebian. maT uyvarT, itanjebian, dardoben, roca maTi rCeulni
aCrdilTa samyaroSi midian, moxucebs ki grZnobebi ar gaaCniaT, maT ar tanjavT siyvaruli da _
ha-ha-ha! _ icinian, roca sxvebs wyvdiadi nTqavs. ha-ha! uxariaT, roca dedamiwaze borotebas
xedaven. maT uyvarT mxolod sicocxle, Tbili, Zalian Tbili mze da tkbili, Zalian tkbili haeri. maT
eSiniaT sicivis, sicivisa da bnelis. ha-ha-ha!
beberi kudiani miwaze xoxavda, SeSliliviT xarxarebda da iklakneboda.
_ Sewyvite eg boroti sisini da mipasuxe! _ risxviT uTxra ignozim. _ mimiyvan im
saganZurTan, sadac brWyviala qvebi inaxeba, Tu ara? Tu ar mimiyvan, mokvdebi, ai aqve,
amwamsve gagaTaveb! _ ignozim Subs xeli daatana da gagulas Tavze aRmarTa.
_ ara-meTqi, ar migiyvan. Sen Cemi mokvlis ufleba ara gaqvs, Cemi mkvleli ukuniTi
ukunisamde dawyevlili iqneba.
ignozim nel-nela daswia Subi Zirs, wveriT Seexo am Cvrebis grovas.
gagula giJuri yviriliT wamoiWra zeze, mere daeca da iatakze xoxvas mohyva.
_ oh, ar momkla, migiZRvebiT im saganZurTan, mxolod macocxle! neba damrTe, mzeze
gavTbe da dReSi TiTo lukma xorci mqondes, nu momispob amas da yvelaferze Tanaxma
viqnebi.
_ kargi, vicodi, ra gziTac mogiyvandi Wkuaze. xvalve waiyvan iq infadussa da Cems TeTr
Zmebs. mifrTxildi, Tu momatyue, neli sikvdiliT mogklav.
_ ar mogatyueb, ignozi, me Cemi sityvis patroni var. ha-ha-ha! erTxel, Zalian didi xnis
winaT, erTma qalma im saganZurSi TeTrkaniani Seiyvana. mere ra? im TeTrkanians Wiris dRe
daadga, _ im qalsac gagula erqva, iqneb... iqneb me viyavi is qali?
_ Sen cruob, _ vuTxari me, _ mas Semdeg ager meaTe Taoba modis.
_ SesaZloa, SesaZloa, roca amden xans cxovrob, yvelaferi gaviwydeba. egeb Cemi dedis
dedam momiyva es ambavi, magram im qals ki namdvilad gagula erqva. daixsomeT, _ gviTxra
mere da Cven mogvibrunda, _ saganZurSi, sadac brWyviala qvebi inaxeba, avsebul tyavis gudas
naxavT. is guda TeTrma adamianma aavso, magram veRar waiRo. ubedureba daatyda Tavs,
geubnebiT, ubedureba daatyda-meTqi. egeb Cemi dedis dedam miambo es yvelaferi!.. gzas
mxiarulad gavlevT, vnaxavT maT gvamebs, vinc brZolaSi daeca. albaT yvavebma ukve
amokortnes Tvalebi, Zvlebi ki mxecebma daxres. ha-ha-ha!
T a v i X V I
s i k v d i l i s s a v a n e
zemoT aRwerili SemTxvevis Semdeg orma dRem ganvlo. mesame dRes, saRamos ukve
bneloda, roca `sami jadoqris" mTis Zirs mivaRwieT. aq idga ramdenime qoxi, sadac Ramis
gaTevas vapirebdiT.
`sam jadoqars" eZaxdnen samkuTxediviT aRmarTul sam mTas, am mTebSi wydeboda
solomon mefis didi gza. Cven Tan gvaxlda fulata _ igi, rasakvirvelia, gudis gamo wamogvyva, _
infadusi, gagula da msaxurTa da mcvelTa razmi. gagula sakaciT mohyavdaT. mTeli gza mxolod
misi buzRuni da wyevla-krulva ismoda.
mTebi, an ufro zustad rom vTqvaT, sami mwvervali, romlebic, rogorc etyoboda, erTi da
igive geologiuri daweviT iyo warmoqmnili, samkuTxedis msgavsad iyo ganlagebuli. fuZe
saerTo hqondaT, erTi mwvervali marjvniv idga, meore _ marcxniv, mesame ki zed Cven pirdapir
iyo aRmarTuli.
rom icodeT, ra didebuli suraTi warmogvidga Tvalwin meore dRes diliT; Cven win cad
aziduliyo Tovlis TeTri gvirgvinebiT Semkobili sami mwvervali, romelTac dilis mzis sxivebi
elaciceboda. qvemoT, iq, sadac Tovlis fafanaki mTavrdeboda, mananas xSiri buCqnarisagan
mTebi wiTlad iyo SeRebili. aseTive feriT iyo gadaqarguli torfis Waobebi, romlebic dablobidan
mTis ferdobebs miuyvebodnen. Cven win ki TeTri zoliviT gadaWimuliyo solomon mefis didi
gza. igi asdevda Sua mwvervals, Cvengan xuTiode miliT rom iyo daSorebuli, da mis Txemze
wydeboda.
Znelia imis aRwera, rogor vRelavdiT im diliT. mkiTxveli TviTon warmoidgens, ra yofaSi
viqnebodiT. aha, rogorc iyo, mivuaxlovdiT im saocar sabados. gana mis gamo ar daiRupa samasi
wlis winaT moxuci portugalieli, misi bedkruli STamomavali Cemi megobari xoze silvestri da ser
henris Zma jorj kurtisi?
Cven raRa gveloda? amdeni tanjvisa da gansacdelis Semdeg, ras gvimzadebda bedi? da
silvestras, rogorc am kudianma gagulam gviTxra, didi tanjva-wvalebis gadatana mouxda. nuTu
Cvenc igive gvewera? ase iyo Tu ise, gza TandaTanobiT miilia. me ki vera da ver gavarTvi Tavi
SiSs, Tumca, mgoni, ser henri da gudic ver iyvnen gulmagrad.
naxevari saaTi mainc viareT gzaze. gzas aqeT-iqiT mananas buCqebi miuyveboda.
mRelvarebisagan ise swrafad mivabijebdiT, rom msaxurebi, romelTac gagulas sakace
mohqondaT, ZlivZlivobiT gveweodnen.
gagulas fardebidan gamoeyo danaoWebuli saxe, TvalebanTebuli gviyurebda da
mogvkioda:
_ sad migeCqarebaT, TeTro adamianebo? ase ratom eswrafviT sikvdils, ganZis
maZieblebo? _ Tqva da ise sazarlad gadaixarxara, rom tanSi civma Jruantelma damiara. am
sicilma cotaTi gamogvafxizla da gzneba gagvinela, Tumca mainc jiutad ganvagrZobdiT gzas.
bolos, swored Cven win gamoCnda didi, mrgvali xaro, damreci kalTebiT. igi naxevar
milze mainc iyo gaWimuli, siRrme ki samas futamde eqneboda.
_ Tqven albaT mixvdiT, rac unda iyos es, _ vuTxari ser henris da guds, romlebic
gaocebulni Cahyurebdnen am uzarmazar Zabrisebur Rrmuls.
maT uaris niSnad Tavi gaaqnies.
_ raki asea, CemTvis cxadia, rom Tqven arasodes ginaxavT kimberlis almasis sabadoebi.
dabejiTebiT SemiZlia vTqva, rom swored es aris solomon mefis almasis sabado. aba, aqeT
moixedeT, _ vuTxari da myar cisfer Slamze mivuTiTe, balaxsa da buCqnars Soris aqa-iq rom
moCanda. _ eWvi ar mepareba, am maRaroSi rom CavsuliyaviT, kimberlitis magmiT an almasis
Semcveli brekCiiT avsil almasis milakebs aRmovaCendiT. axla ki amas daakvirdiT, _ vTqvi me
da maRaros damrec ferdobze, ZvelisZveli wyalsadinaris qvemoT, kldis jiSebis gamofituli brtyeli
filebis grovisaken gaviwvdine xeli. _ kaci ar viyo, Tu odesRac am filebs qanebis gamosarecxad
ar iyenebdnen.
diax, es xaro gaxldaT moxuci portugalielis rukaze aRniSnuli sabado, mis kidesTan didi
gza orad iyofoda da sabados irgvliv uvlida. bevrgan es gza uzarmazari qvebiT iyo mokirwyluli,
albaT, imitom, rom gaemagrebinaT maRaros kedeli da daecvaT Camoqcevisagan fuWi fiqali,
romelic almasis Semcvel brekCiebs ertymoda gars. fexs avuCqareT, gvindoda, rac SeiZleba
male gvenaxa, ras warmoadgenda is sami qandakeba, xaros mopirdapire mxares rom moCanda.
roca mivuaxlovdiT, aRmoCnda, rom es iyo sami uzarmazari kolosi _ swored is sami dayursebuli,
kukuanelebi iseTi mokrZalebiTa da SiSiT rom ixseniebdnen.
Savi kldis uzarmazar kvarcxlbekze, romelzedac gaurkveveli ieroglifebi iyo amokveTili,
erTmaneTisagan oc-oci nabijis daSorebiT idga sami veeba qandakeba _ ori mamakacisa, erTi ki
_ qalis. isini luusken mimaval gzas gascqerodnen. TiToeuli maTgani simaRliT Tvramet futs
aRwevda.
SiSveli qalis qandakeba saocari silamaziT gamoirCeoda, Tumca, cota ar iyos, mkacri ieri
dahkravda. samwuxarod, saxis nakvTebi Zalian dazianebuli hqonda. saukuneTa ganmavlobaSi
amindis cvalebadobas Tavisi daRi daesva. qals Tavs umSvenebda orTav mxares aRmarTuli
namgala mTvaris rqebi. mamakacTa qandakebebi ki, qalisagan gansxvavebiT, mosasxamebSi
iyo gaxveuli. orives sazareli saxe hqonda. magram marjvniv mjdomi namdvili demonis
gansaxiereba iyo, meores ki ufro mSvidi, uSfoTveli saxe hqonda. Tumca es simSvide gzaravdaT.
gzaravdaT araadamianuri simkacriTa da ulmoblobiT. amgvar simkacres, ser henris azriT, Zveli
drois adamianis fantazia uZlieres pirovnebebs aniWebda. am pirovnebas iqneb sikeTis Cadenac
SeeZlo, magram miuxedavad amisa, Tu adamianis tanjva-wamebis cqera siamovnebas ar
hgvrida, yovel SemTxvevaSi, arc did satanjvels miayenebda. sami ganmartoebuli qandakeba,
saukuneebis manZilze rom gadmoscqeroda dabla gaSlil tafobs, marTlac mokrZalebisa da SiSis
grZnobas iwvevda. SevcqerodiT dayursebulebs, rogorc maT kukuanelebi uwodebdnen, da Zalian
gvewada gagvego, visma xelebma gamokveTa bumberazebi, vin gaiyvana gza da amoTxara es
uzarmazari xaro. gaocebuli vuyurebdi am qandakebebs da uecrad gamaxsenda Tqmuleba Zveli
aRTqmidan (Zveli aRTqma xom kargad vicodi): solomoni gadaudga Tavis sarwmunoebas da
Tayvans scemda ucxo qveynis RmerTebs. gamaxsenda im sami RmerTis saxelebic: aStoreti _
sidonelTa RmerTi, CemoSi _ moabitebis RmerTi da milkomi _ amonas SvilTa RmerTi.
Tanamgzavrebs Cemi mosazreba gavuziare: iqneb sami qandakeba swored is sami cru RmerTi
aris-meTqi.
_ SeiZleba, Tqven marTali iyoT, _ dafiqrebiT miTxra ser henrim. igi Zalian ganaTlebuli
kaci iyo. jer kidev kolejSi Seeswavla klasikosebi. _ ZvelberZnuli aStoreti xom finikielTa Soris
astartas saxeliT aris cnobili, _ ganagrZo man. _ finikielebi ki solomonis dros gamoCenili
vaWrebi iyvnen. astartas, romelsac mogvianebiT berZnebma afroditas saxeli uwodes,
asaxavdnen namgala mTvaris msgavsi rqebiT. am qandakebis Tavze ki naTlad moCans aseTi
rqebi. vin icis, SeiZleba es bumberazebi gamokveTes romelime finikieli `didi kacis" brZanebiT,
romelic am maRaroebis muSaobas xelmZRvanelobda.
Cven jer kidev Tvali ver mogvewyvita uZvelesi xanis am utyvi mowmeebisaTvis, rom
infadusi mogviaxlovda. man Subi aRmarTa da dayursebulebs salami misca. Semdeg
mogvibrunda da gviTxra, isurvebT sikvdilis savaneSi Casvlas, Tu daicdiT da naSuadRevs
waxvalT. Tu wasvlas inebebT, gagula mzad aris wamogyveTo. jer TerTmeti saaTic ar iqneboda,
maSasadame, SuadRemde karga didi dro iyo. cnobiswadili gvklavda, amitom gadavwyviteT,
SuadRes ar davlodebodiT da infaduss gamovucxadeT, rom maSinve gvindoda maRaroSi
CaSveba. me, yoveli SemTxvevisaTvis, vTqvi, vin icis, rodemde davyovndebiT dabla da cota
ram saWmeli waviRoT-meTqi. moitanes sakace, romelzedac gagula ijda. pativcemuli ledi
cnobismoyvareobiT adevnebda Tvals Cvens samzadiss. amasobaSi fulatam, Cemi TxovniT,
lerwmis kalaTSi cotaodeni biltongi Cado da pirTamde wyliT avsebuli gogris wyvili boTli Cadga.
zed Cven win, bumberazebidan ormocdaaTiode nabijze, iwyeboda qvis cicabo kedeli,
romlis simaRle rvaas futze naklebi ar iqneboda. zeviT es kedeli TandaTanobiT viwrovdeboda da
warmoqmnida TovliT dafaruli didi mwvervalis Zirs. mwvervali samasi futis simaRleze iqneboda
aziduli. gagula sakacidan Camovida, Cvenken gamoixeda, erTi borotad Caicina, Semdeg joxs
daeyrdno da swored im cicabo kldisken watustusda. Cvenc, rasakvirvelia, ukan mivyeviT. male
mivuaxlovdiT viwro TaRovan karibWes, romelic SaxtSi Casasvlel talans waagavda.
gagula aq gveloda. saxeze jer kidev ar Camocloda boroti Rimili.
_ maS, varskvlaveTidan Camosulo TeTro adamianebo, saxelovano mebrZolebo: inkubu,
bugvan da makumazan, mzada xarT Tu ara? me aq movedi, rom aRvasrulo mefis, Cemi batonis
brZaneba, giCvenoT brWyviala qvebis saganZuri.
_ Cven mzada varT, _ vuTxari.
_ kargi, kargi, maS gaikaJeT guli, rom gauZloT, rasac aq naxavT. Senc modixar Tu ara,
hoi, infadus, mefis moRalatev da gamyidvelo?
infadusma warbi Seikra.
_ ara, ar movdivar, Cemi iq Camosvla ar SeiZleba. Sen ki, gagula, girCev ena daimoklo!
am xalxs gabareb, ufrTxildi, cuds arafers gadaeyaron. icode, Tavze bewvic rom daakldeT,
sicocxles gamogasalmeb. ver gadamirCebi, Tundac aTas qajad da eSmakad iqce. xom geyureba,
ras geubnebi?
_ meyureba, infadus, meyureba, magram isic vici, rom trabaxi giyvars. maxsovs, patara
rom iyavi, dedas emuqrebodi xolme. es ki sul axlaxan iyo. ho, nu geSinia-meTqi, me mxolod
imisaTvis vcocxlob, rom mefis brZaneba aRvasrulo. Cems sicocxleSi mraval mefeTa neba-
survili Semisrulebia, infadus, magram bolos da bolos yvelas Cems nebaze vaTamaSebdi. ha! ha!
mivdivar iq, raTa erTxel kidev davinaxo maTi saxeebi, Tualac iq damxvdeba. wamodiT!
wamodiT-meTqi! ai, Wraqi, _ gagulam Tavisi bewvis mosasxamidan didi gulamoclili gogra
amoiRo. gogra zeTiT iyo avsebuli, patruqad ki lerwmis boWko hqonda.
_ gana Sen ki ar wamogvyvebi, fulata? _ hkiTxa gudma, saSinlad damtvreul kukuanur
enaze. Cveni kapitani jiutad swavlobda kukuanurs am axalgazrda ledis xelmZRvanelobiT.
_ meSinia, Cemo mbrZanebelo, _ mokrZalebiT miugo fulatam.
_ maSin eg kalaTi momeci, me waviReb.
_ ara, Cemo mbrZanebelo, sadac Sen waxval, mec iq viqnebi.
`raRa Tqma unda, wamoxval, eSmakma dalaxvros Seni Tavi, _ gavifiqre me. _ es karga
gvarianad gaarTulebs saqmes, Tu odesme aqedan wasvlas davapirebT".
amasobaSi gagula CaZvra bnel gasasvlelSi, romelSiac Tavisuflad gaeteoda ori gverdi-
gverd mimavali adamiani. CaZvra da mogvaknavla, ukan momyeviTo. Cvenc, cota ar iyos,
SemkrTalebi mivyeviT ukan mis xmas. frTebis farTxuniT gadagviqroles Tavze raRac
arsebebma, romelTac Cveni mosvliT myudroeba davurRvieT. am garemoebas, Tqma ar unda,
Cveni SiSi ar gauqarwylebia.
_ ehei, es raRaa? _ wamoiZaxa gudma, _ viRaca saxeSi mitylaSunebs.
_ Ramurebia, _ gamovexmaure me, _ iareT, nu geSiniaT.
ormociode nabijis Semdeg SevamCnieT, rom gasasvleli odnav ganaTda. kidev wuTi da
saocar mRvimeSi aRmovCndiT.
warmoidgine, mkiTxvelo, udidesi taZari, romelSic ki odesme yofilxar, da maSin
nawilobriv mainc mixvdebi, ramodena iqneboda es uzarmazari mRvime. didi arqiteqtoris,
bunebis, mier Seqmnili es taZari adamianis xeliT agebul yvela taZarze ufro maRali da farTo iyo.
fanjrebi arsad Canda, magram saidanRac zemodan Camodioda mkrTali Suqi. albaT TaRs,
Cvengan ramdenime futis simaRleze rom aziduliyo, datanebuli hqonda Saxtebi, romlebSic
garedan haeri da sinaTle atanda. mRvimes mTel sigrZeze miuyveboda uzarmazari svetebi, isini
yinulisagan Camosxmuli gegonebodaT. es iyo uzarmazari stalaqtitebi. gagvaoca am TeTri
svetebis saocarma moxazulobam da sinatifem. zogierTis diametri fuZesTan oc futze metic ki
iqneboda. zogi maRla, pirdapir Soreuli TaRisken miiwevda, zogi ki axla iqmneboda da, ser
henris Tqmisa ar iyos, Zveli berZnuli taZris svetebis nangrevebs mogagonebdaT. maRla, TaRze
bundovnad ilandeboda uzarmazari loluebis wvetebi.
gaocebulebi uxmod SevyurebdiT am suraTs. drodadro gvesmoda wveTebis odnav
gasagoni wkapuni _ Soreul loluebs wydeboda wylis wveTi da swored qvis iatakze aRmarTul
TeTr svetebs ecemoda. zog svets wveTebi yovel or-sam wuTSi erTxel ecemoda. saintereso
iqneboda gamogveTvala, am siCqariT ramdeni xani dasWirdeboda oTxmoci futi simaRlisa da
aTi futi diametris mqone svetis warmoqmnas. Tu ra saocrad nela mimdinareobda es procesi,
amaze is metyvelebda, rom erT-erT svetze amokveTili iyo mumiis msgavsi raRac uxeSi naxati.
mumias TavTiT RmerTi ujda. RmerTi aSkarad egvipturi iyo. igi svetze amokveTa adamianma,
romelic Soreul warsulSi am sabadoSi muSaobda. ucnob mxatvars `xelovnebis es nimuSi"
normaluri adamianis simaRleze, ese igi, iatakidan daaxloebiT xuT futze amoekveTa. albaT, yvela
dros hyavs Tavisi usaqmurebi _ uZveles droSi mcxovrebi finikieli muSa Tu Tanamedrove epoqis
ingliseli biWi, romelTac surT, radac unda daujdeT, ukvdavhyon TavianTi saxelebi bunebis mier
Seqmnili Sedevrebis xarjze.
mas Semdeg, rac egviptelma is gamosaxuleba amoWra, TiTqmis sami aTasma welma
ganvlo. svetis simaRle ki axla, roca mas vaTvalierebdiT, rva futi Tu iqneboda da misi Seqmnis
procesi jer kidev ar iyo dasrulebuli. gamomdinare aqedan, unda gvefiqra, rom sveti yovel aTas
weliwadSi erTi futiT, an saukuneSi erTi duimiT izrdeboda. Cven es daviangariSeT, roca am
svetTan videqiT da wveTebis Tanabar wkapuns yurs vugdebdiT.
mRvimeSi zogjer ucnauri formis stalaqtitebic gvxvdeboda. es gansakuTrebiT SeimCneoda
iq, sadac wylis wveTebi dacemisas erTsa da imave adgilze ar xvdeboda. ase, magaliTad, erTi
uzarmazari lodi, romlis wona asiode tona mainc iqneboda, saydris kaTedras waagavda da
garedan lamazi, maqmanebis msgavsi naySebiT iyo morTuli. sxvebi zRaprul urCxulebs
mogvagonebdnen. mRvimis kedlebi ki moxatuli iyo maraosebri CuqurTmebiT, romlebic miwaze
amoqargul yinvis naySebs hgavda.
am uzarmazari darbazidan mravali talani gadioda ufro patara mRvimeebSi. ser henrim
Tqva _ es talanebi didi taZridan patar-patara ekvderebSi gasasvlelebs magonebso. zogierTi talani
Zalian farTo iyo, magram erTi-ori Zalze viwro aRmoCnda. es iyo gansacvifrebeli magaliTi
imisa, Tu rogor irjeba buneba da rogor xelmZRvanelobs imave ucvleli kanonebiT, am
samuSaoebis masStabebisagan damoukideblad. magaliTad, erTi pawawkintela mRvime
saTamaSo saxlisodena Tu iqneboda. miuxedavad amisa, igi SesaniSnavad gamodgeboda
uzarmazari darbazis arqiteqturul modelad. am mRvimeSic iseve wkapunobda wylis wveTebi,
iseve ekida TaRze erTi bewo loluebi da iseve aRmarTuliyo maRaros TeTri svetebi.
samwuxarod, dro ar gvqonda imisaTvis, rom ufro meti yuradRebiT dagveTvalierebina es
lamazi qvabuli. gagulas arafrad ainteresebda stalaqtitebi da, rogorc etyoboda, cdilobda, rac
SeiZleba Cqara moemTavrebina saqme. aman Zalian gamabraza, gansakuTrebiT imitom, rom
guliT mewada, gamego, saidan Semodioda mRvimeSi sinaTle, vin Seqmna igi _ bunebam Tu
adamianis xelma, iyenebdnen Tu ara mas raime mizniT Soreul warsulSi, rac, rasakvirvelia,
sruliad SesaZlebeli iyo.
guldawyvetilebi mivyvebodiT Cvens borot winamZRols; gadawyvetili gvqonda, aqeTobas
yvelaferi kargad dagveTvalierebina da Tavs amiT vinugeSebdiT.
gagula sul win da win miiwevda, axla romeliRac uzarmazari mdumare mRvimis Soreuli
kedlisken mivyavdiT. am mRvimes ar hqonda TaRi, kvadratuli iyo da egvipturi taZris Sesasvlels
waagavda.
_ mzad xarT Tu ara sikvdilis savaneSi Sesasvlelad? _ gvkiTxa gagulam. etyoboda, undoda
am kiTxviT Cvenze meti STabeWdileba moexdina.
_ gagviZex, makduf! _ erTi yofiT uTxra gudma, Tan cdilobda SiSi ar damCneoda.
fulatas garda yvelas mSvidad gveWira Tavi. fulatam guds xelze xeli waavlo, TiTqos
dacvas sTxovso.
_ cota ar iyos, SiSi Seepareba adamians, _ Tqva ser henrim. _ gagviZex win, quotermen,
seniores pniores, nu valodinebT pativcemul ledis, _ da man zrdilobianad damiTmo gza,
risTvisac gulis siRrmeSi sulac ar vumadlodi.
_ kak-kuk! _ mikakunobda iatakze gagulas yavarjeni. es kudiani arseba boroti siciliT
migviZRoda bnel talanSi. usiamo winaTgrZnobiT Sepyrobili nel-nela CamovrCi ukan.
_ wadiT, wadiT, megobaro, _ miTxra gudma. _ viaroT, Torem Cvens mSvenier megzurs
CamovrCebiT.
am sityvebis Semdeg fexs avuCqare. male erT bnel mRvimeSi SevediT. mRvimis sigrZe
ase, ormoci futi iqneboda, simaRle da sigane ki _ ocdaaT-ocdaaTi futi. etyoboda, adamianis
xeliT iyo gamokveTili.
aq, im pirvel, stalaqtitebian mRvimesTan SedarebiT, naklebi sinaTle iyo. bindSi davlande
qvis didi magida, romelic mRvimis mTel sigrZeze idga. magidis TavSi ijda uzarmazari TeTri
gamosaxuleba, irgvliv ki iseTive TeTri, magram Cveulebrivi sididis gamosaxulebebi Canda.
magidis SuagulSi raRac yavisferi sagani davinaxe. amasobaSi bnels Tvali SevaCvie da rodesac
gavarCie, angariSmiucemlad, rac Zali da Rone mqonda, ukan movkurcxle. unda mogaxsenoT,
rom arc nerviuli var da arc crumorwmune, magram aq nanaxma suraTma saSinlad SemaZrwuna.
ser henris sayeloSi rom ar waevlo CemTvis xeli da ar SeveCerebine, xuTi wuTis Semdeg
mRvimeSi aRar viqnebodi da, kimberlis mTeli almasebi rom SemoeZliaT, ukan mainc ar
davbrundebodi. magram ser henris magrad vyavdi CabRujuli da, ra gaewyoboda, beds unda
davmorCilebodi. wuTis Semdeg ser henrimac SeaCvia Tvali bnels. imwamsve miSva xeli da
Sublidan civi ofli moiwminda. gudi xmadabla igineboda. fulata yviriliT Camoekida kiserze.
gagula ki xmamaRla da SeuCereblad xarxarebda.
suraTi marTlac SemaZrwunebeli iyo: qvis grZeli magidis TavSi adamianis ConCxis saxiT
ijda TviT sikvdili. simaRliT TxuTmet futze meti iqneboda. gaZvaltyavebul TiTebSi uzarmazari
Subi eWira. Subi TavzemoT ise aRemarTa, TiTqos viRacas unda ugmiroso. meore xeliT
magidas imgvarad dayrdnoboda, gegonebodaT, wamodgomas lamobso. ConCxi win iyo
wamoxrili, ase rom misi kisris malebsa da molaplape Tavis qalas garkveviT vxedavdiT. Tvalis
carieli fosoebi Cvenken hqonda moqceuli, ybebi ki odnav gaexsna. RmerTmani, ar
gagvikvirdeboda, axla rom rame eTqva.
_ ciurno Zalno! _ daviCurCule bolos, _ ra aris es?
_ eseni vinRa arian? _ ikiTxa gudma da magidis irgvliv msxdar sazogadoebaze migviTiTa.
_ an iq ra aris, dalaxvros eSmakma! _ Tqva Tavis mxriv ser henrim da xeli magidis
Suagulisken gaiwvdina. _ ra aris-meTqi is yavisferi sagani?
_ hi-hi-hi! _ icinoda gagula, _ vai maT, vinc sikvdilis savaneSi fexs Semodgams, hi-hi-hi!
aqeT mobrZandi, inkubu, brZolaSi saxelganTqmulo, modi da naxe is, vinc sakuTari xeliT
mohkali. _ dedaberma ser henris gaZvaltyavebuli TiTebi saxeloSi CasWida da Tavisken miizida.
Cven ukan mivyeviT.
uecrad gagula SeCerda da magidis SuagulSi im yavisfer saganze migviTiTa. ser henrim
mis TiTs mzera gaayola da yviriliT gadmoxta ukan. arc aris gasakviri, ase rom aRelda _ iq,
magidaze davinaxeT veeba gvami. es gaxldaT Tuala, kukuanelTa ukanaskneli mefe. sul SiSveli
iyo, muxlebze ki edo Tavi, ser henrim najaxiT rom waagdebina. mTeli gvami Txeli, minisebri
afskiT iyo dafaruli, ris gamoc kidev ufro sazareli Canda. Tavdapirvelad verafriT mivxvdiT,
saidan gaCnda, an ra iyo es afska, magram uecrad SevamCnieT, rom mRvimis Weridan pirdapir
gvamis kiserze JamdaJam ecemoda wylis wveTebi, _ tkap! tkap! kisridan wylis wveTebi nel-nela
uvlida mTel sxeuls da bolos magidaSi datanebuli pawawina xvreliT kldeSi gadioda. axla ki
yvelaferi cxadi gaxda CemTvis _ Tualas gvami TandaTanobiT stalaqtitad unda qceuliyo.
Cemi mosazrebis siswores amtkicebda TeTri gamosaxulebebi, magidas irgvliv rom
Semosxdomodnen. eWvgareSea, es iyo adamianTa sxeulebi, an ukeT rom vTqvaT, is, rac
odesRac adamianTa sxeulebs warmoadenda, axla ki stalaqtitebad qceuliyo. kukuanelebi uxsovari
droidan inaxavdnen amgvarad TavianT mefeTa gvamebs.
sabolood mainc ver gavige, raSi mdgomareobda petrifikaciis, anu gaqvavebis mTeli
meTodi, Tuki igi saerTod arsebobda, garda imisa, rom micvalebulebs aTavsebdnen magidaze
iseT adgilas, sadac wveT-wveTad Camodioda wyali da maT yinulisebri afskiT faravda. afsks
warmoqmnida siliciumis xsnari, romelic gvamebs ukuniTi ukunisamde Seinaxavda.
sazarel suraTs warmoadgendnen Spatis TeTr sudarebSi gaxveuli mefeebi. afskis qveS
bundad ilandeboda maTi saxis nakvTebi. sul ocdaSvidi mefe davTvale. ukanaskneli ignozis
mama iyo. usxdnen mefeni amazrzen magidas, romelzedac TviT sikvdili mbrZaneblobda. maTi
ricxvis mixedviT SeiZleboda dagvedgina, rom gvamebis Senaxvis es wesi SemoRebuli iqna oTxi
saukunis winaT.
ar iqneboda marTali, Tu vityodiT, rom aq iyo kukuanelTa yvela mefe, radgan zogi
maTgani, cxadia, sadme, brZolaSi daiRupeboda. Tu CavTvliT, rom yoveli mefe saSualod
TxuTmeti weliwadi ijda taxtze, daaxloebiT oTxas ocdaxuT weliwads miviRebT, magram
sikvdilis uzarmazari ConCxi kidev ufro adre unda yofiliyo mRvimeSi Semotanili da Tu ar
vcdebi, imave adamianis xeliT iyo Seqmnili, vinc kldeSi is dayursebulebi gamokveTa. ConCxi
gamoqandakebuli iyo stalaqtitisagan da gansakuTrebuli ostatobiT iyo Sesrulebuli.
gudi zedmiwevniT erkveoda anatomiaSi da ganacxada: anatomiis TvalsazrisiT, ConCxi
srulyofili ariso.
Cemi azriT, es sazareli ConCxi romelime uZvelesi moqandakis gaukuRmarTebuli
fantaziis nayofi iyo da kukuanelebs ufro mogvianebiT daebadaT azri, Tavisi gardacvlili mefeebi
daesvaT magidaze sikvdilis saSineli aCrdilis gverdiT. SesaZloa, Tavis droze ConCxi aq
imitomac Semoitanes, rom daefrTxoT mZarcvelebi, Tu vinicobaa isini ganZsacavSi Sesvlas
daapirebdnen. ar vici, namdvilad asea Tu ara, dae, Cemi naambobidan mkiTxvelma TviTon
gamoitanos sakuTari daskvnebi.
yovel SemTxvevaSi, aseTi iyo sikvdilis TeTri aCrdili da aseTni iyvnen TeTri
micvalebulebi.
T a v i X V I I
s o l o m o n m e f i s s a g a n Z u r i
T a v i X V I I I
s a s o w a r k v e T i l n i
ar ZalmiZs aRvwero is sazareli Rame. mxolod gulmowyale Zilma, drodadro Tavs rom
wagvarTmevda xolme, gadagvatanina warmoudgeneli tanjva-wameba. marTalia, daRlilobam
Tavisi qna, magram didxans Zili mainc ar SegveZlo. wuTiTac ar mSordeboda fiqri imaze, rom
ueWvelad unda davRupuliyaviT. es fiqri amqveynad yvelaze mxne da gabedul adamiansac ki
SeaZrwunebda, Torem me ra viyavi! garda amisa, TviT siCume iseTi usasrulo da imdenad
damTrgunveli iyo, rom Zili wamiswam mifrTxeboda.
mkiTxvelo! egeb Senc gagitarebia uZilo Rame, Senc Seuwuxebixar mtanjvel siCumes,
magram darwmunebuli var, araviTari warmodgena ara gaqvs imaze, ra sazareli da TiTqmis
xelSesaxebic ki SeiZleba iyos sruli siCume. zemoT, dedamiwis zedapirze, mudam raRac
moZraobs, mudam gaismis xmebi. SeiZleba es xmebi verc ki miswvdes kacis smenas, magram
isini mainc aduneben srul siCumes. aq ki, am mRvimeSi xma arsaidan aRwevda. Cven
damarxulebi viyaviT uzarmazari mTis qveS, romlis mwvervalic Tovls daefara. iq, zemoT, aTasi
futis simaRleze civi qari TeTri Tovlis fantelebs xvetda, magram misi zuzuni Cvens yuramde ar
aRwevda. grZeli talani da xuTi futis sisqis kedeli gvaSorebda TviT im sazareli sikvdilis
savanesac ki. magram mkvdrebs xom siCume uyvarT. cisa da miwis artileriisaTvis rom
moeyaraT erTad Tavi, misi grialic ki ar moaRwevda aqamde. diax, cocxlad viyaviT damarxulebi
da Cveni samare mTel samyaros mowyvetili iyo.
uecrad saocari simwvaviT SevigrZeni, ra sastikad, ra uwyalod dagvcina bedma. irgvliv
ewyo ganZeuloba, riTac SegveZlo gagvestumrebina qveynis nacionaluri vali, an agvego
javSnosanTa mTeli flotilia, magram Cven sixaruliT SeveleodiT am simdidres, oRond ki aqedan
gasvlis mcireodeni imedi mainc gvqonoda. sul male albaT sixaruliT gavcvlidiT am almasebs erT
lukma purze an Wiqa wyalze, mere ki imazec, rom Cvens tanjvas rac SeiZleboda Cqara
moReboda bolo. marTlac, simdidre, romlis dasagrovebladac adamianebi sicocxles ar iSureben,
sulis amoxdis Jams kargavs Tavis fass.
dro zantad miizlazneboda.
_ gud, _ uecrad wamoiZaxa ser henrim da misi xma daZabul siCumeSi Semzaravad
gaisma. _ asanTis ramdeni Reri dagvrCa?
_ rva, kurtis.
_ aanTeT erTi, naxeT, ra droa.
gudma asanTi aanTo, misma alma am ukuni sibnelis Semdeg pirdapir Tvali mogvWra.
Cemi saaTis isari dilis xuTs uCvenebda. axla Cvens zemoT amomavali mzis sxivebi albaT
vardisfrad aelvareben mTis mwvervalebs, grili qari ki Ramis nisls xeobisken erekeba.
_ uTuod unda gadavylapoT TiTo lukma saWmeli, rom Zala SevinarCunoT, _ vTqvi me,
_ risTvis? _ momigo gudma. _ rac ufro adre davixocebiT, miT ukeTesi iqneba.
_ vidre adamiani cocxlobs, imedi ar unda gadaiwyvitos, _ CaurTo ser henrim.
Cven naCqarevad gadavylapeT oriode lukma biltongi da TiTo ylupi wyali davayoleT.
gamoxda mcire xani. ser henrim winadadeba mogvca, karTan mivsuliyaviT da rac Zala da Rone
Segvwevda, gveyvira, radgan gulis siRrmeSi mainc gviRvivoda imedi, iqneb Cveni xma zemoT
vinmem gaigonoso. gudi xelis cecebiT miadga kars da qajiviT mohyva yvirils. amgvari xma
Cems sicocxleSi arsad gamegona, magram mere ra, gind mas eyvira da gind koRos ebzuvla
sadme!
gudma yvirili Sewyvita da Cvenken wamovida. yeli gaSroboda da ise saSinlad swyuroda,
SeuZlebeli iyo, wyali ar daelia. amis Semdeg gadavwyviteT, aRar gveyvira, radgan es
Seamcirebda Cvens isedac mcire wylis marags.
kvlav davsxediT da zurgiT almasebiT savse yuTebs miveyrdeniT. hm, visTvis ra saWiro
iyo axla es almasebi? didxans visxediT ase umoqmedod, gaunZrevlad, rac Cvens
mdgomareobaSi namdvilad autaneli iyo. sasowarkveTilebam Semipyro. ser henris farTo mxarze
miveyrdeni da avqviTindi. darwmunebuli var, gudic Zlivs ikavebda cremls da xmaCaxleCili
lanZRavda Tavs sisustisaTvis. magram rom icodeT, rarig keTili da amave dros mtkice xasiaTis
adamiani iyo ser henri! me da gudi patara balRebi rom vyofiliyaviT da vinmes SeveSinebineT,
maSinac ki ver gamoiCenda amden sinazes Cvendami. kurtiss sruliad gadaaviwyda sakuTari
tanjva da yvelaferi moimoqmeda imisaTvis, rom odnav mainc daemSvidebina es ori sasomixdili
adamiani. man gaixsena mravali SemTxveva, roca CvensaviT sasikvdilod ganwirulma
adamianebma raRac saocari SemTxvevis wyalobiT bolos mainc Tavi daaRwies sikvdils. mere
mixvda, rom msgavsi ambebiT guls ver gagvimxnevebda, verc dagvamSvidebda da Tqva, Cveni
mdgomareoba mxolod wina safexuria im garduvali dasasrulisa, romelic yvelas elis. Cveni tanjva
male damTavrdeba da yvelaze mSvidi sikvdiliT movkvdebiTo (rac, rasakvirvelia, wminda wylis
sicrue iyo).
Semdeg odnav SemkrTalma winadadeba mogvca, gangebasa da bedisweras mivndobodiT.
WkuaSi damijda misi rCeva. saocari xasiaTi aqvs ser henris, Zalian mSvidi da Zlieri kacia.
ase RamesaviT gaiwela dRec, Tuki, saerTod, SeiZleboda am ukuni wyvdiadisaTvis dRe
gvewodebina. asanTi avanTe da kvlav davxede saaTs. isari Svids uCvenebda.
kvlav SevWameT TiTo lukma saWmeli da wyali davayoleT. am dros uecrad erTma azrma
gamielva.
_ rogor moxda, amden xans uhaerobiT rom ar amovixrCviT? _ vikiTxe, _ aq cxela,
magram haeri adrindeliviT sufTaa.
_ RmerTo Cemo, _ wamoiZaxa gudma da ze wamoiWra, _ aqamde rogor ver movisazre?
haeri qvis karSi ver Semova, radgan igi hermetuladaa daxSuli. aq rom saidanme haeris nakadi ar
Semodiodes, didi xania, suls gavacxebdiT. modiT, veZeboT!
am sityvebma gulSi imedi gagviRviZa da erTianad gardagvqmna. wamis Semdeg
samiveni iatakze davforTxavdiT. davdiodiT, vamowmebdiT kedlebs, rom gvepova haeris Tundac
sul umniSvnelo dineba. uecrad xeli raRac civ sagans momixvda, _ es sabralo fulutas saxe iyo.
Cemi aRtyineba myisve Caqra.
erT saaTze mets davlaslasebdiT aqeT-iqiT, magram uSedegod. bolos me da ser henris
yovelgvari imedi gadagvewura da Zebna SevwyviteT. erTianad daSavebul-dalilavebulebi
viyaviT, radgan bnelSi wamiswam vawydebodiT spilos eSvebs, yuTebs, kedlebs. guds jer kidev
ar gadaewyvita imedi, guldagul ganagrZobda Zebnas, Tan ambobda, umoqmedobas isev fuWi
Zebna sjobiao.
_ momismineT, megobrebo, _ Tqva man bolos ucnaurad moguduli xmiT, _ aba, erTi aqeT
modiT!
Tqma ar unda, maSinve misken gaveqaneT, bnelSi vborZikobdiT da erTmaneTs
vawydebodiT.
_ quotermen, aba daadeT xeli aq, grZnobT rames?
_ me mgonia, aq haeri unda gadiodes.
_ aba, yuri daugdeT! _ Tqva gudma da iatakze fexi dahkra.
xma buge iyo. aman gulSi kvlav imedis naperwkali gagviRviva.
acaxcaxebuli xeliT avanTe asanTi da davinaxeT, rom erT-erT kuTxeSi videqiT. Cven
qveS udavod sicariele iyo. swrafad movaTvaliereT iataki da zed raRac bzari SevamCnieT.
magram es ra aris? RmerTo Zliero, iatakSi qvis rgolia datanebuli! aRelvebisagan enas ver
vabrunebdiT, guli ise Zalumad gvicemda, laparaki aRar SegveZlo.
guds Tan patara, kauWiani dana hqonda. am kauWiT cxens floqvebSi gakvetebul
kenWebs aclian xolme. kapitanma dana gaxsna da Seecada, kauWi rgolisTvis moedo. nel-nela
Seacura qveS da frTxilad moswia, radgan eSinoda, qvis simZimes ar gaetexa. male rgoli
SeinZra. miuxedavad imisa, rom mravali saukunis ganmavlobaSi gaunZrevlad ido, misi
amoZraveba SesaZlebeli gaxda. es imitom, rom qvisagan iyo gakeTebuli. rkinis rgols ase advilad
rodi aamoZravebda kaci. male rgoli vertikalurad wamoizniqa, maSin gudma xeli gauyara da
mTeli ZaliT daejajgura, magram amaod. qva ar nebdeboda.
_ modiT, axla me vcdi, _ mouTmenlad vuTxari. qva imgvarad iyo kuTxeSi CaWedili, rom
ori kaci erTdroulad ver miudgeboda. amitom gudma Tavisi adgili damiTmo. me rgols xeli
wavavle da, rac ki SemeZlo, gamovqaCe. ara, mec verafers gavxdi.
maSin ser henrim Semcvala, Tumca isic tyuilad daSvra.
gudma xelaxla aiRo kauWi da amowminda bzari, saidanac saganZurSi haeri Semodioda.
_ axla ki saqmes SevudgeT, kurtis, _ Tqva man, _ kai magari samuSao geliT. magram ara
uSavs, ori kacis Rone mainc geqnebaT. erTi wuTiT momiTmineT! _ gudma moixsna Tavisi Savi
yelsaxvevi, romelsac arasodes icilebda da rgols gamodo. yelsaxvevi magari abreSumis Zafisagan
iyo naqsovi da ase iolad ar gawydeboda, _ quotermen, kurtis, magrad CasWideT xeli da rogorc
ki getyviT, aba, gaswieT-meTqi, mTeli ZaliT gamoqaCeT.
ser henrim mTeli Tavisi goliaTuri Zala moikriba, me da gudmac SeZlebisdagvarad
wavaSveleT xeli.
_ midiT, midiT, daiZra! _ daiyvira ser henrim, Tan suli egubeboda. mesmoda misi Zlieri
kunTebis tkacuni.
uecrad gaisma raRac xma da qvis fila nel-nela gadmoiwia.
xvrelSi haeris nakadi SemoiWra. Cven yvelani gulaRma veyareT, zemodan ki uzarmazari
qvis fila gvedo. mxolod ser henris goliaTurma Zalam gvixsna.
_ aanTeT asanTi, quotermen, _ miTxra ser henrim, rogorc ki wamovdeqiT da cota suli
moviTqviT. _ frTxilad! frTxilad! ai, axla ki gahkariT!
asanTis Suqze Tvali movkari qvis kibis pirvel safexurs. oh, dideba Senda, ufalo!
_ rogor moviqceT axla? _ ikiTxa gudma.
_ eg ra sakiTxavia. CavyveT am kibes da gangebas mivendoT.
_ moiTmineT, _ Tqva ser henrim, _ quotermen, wamoiReT biltongi da wyali, CemTvis
arc erTi zedmeti ar iqneba.
me xelis cecebiT gavbrundi im adgilisken, sadac am cota xnis winaT yuTebze
zurgmiyrdnobilebi visxediT. uecrad TavSi moulodnelma azrma gamielva. am bolo dros almasebi
aRarc ki mogvgonebia. maTze fiqric ki autaneli iyo. radgan daRupvis pirad swored am qvebma
migviyvana. es xom ase iyo, magram mainc vifiqre, araferi daSavdeba, ramdenime cali almasi
Tan rom waviRo, iqneb am sazarel xvrels saswauliT Tavi davaRwioT, maSin xom
gamogvadgeba-meTqi. xeli Cavyavi pirvel yuTSi da Cemi sanadiro qurTukis jibeebi almasebiT
avavse. bolos mesame yuTidanac amoviRe oriode muWa msxvili almasi da im almasebs
zemodan davayare.
_ mismineT, megobrebo, _ daviyvire, _ xom ar wamoiRebT almasebs? me jibeebSi adgili
aRar damrCa.
_ oh, eSmakma daswyevlos eg qvebi, _ mipasuxa ser henrim, _ imedi maqvs, Cems
sicocxleSi maT TvaliT aRar davinaxav!
gudma ki sulac ar gamca xma. vfiqrob, igi sabralo fulatas neSts emSvidobeboda. sawyali
fulata, ra Zlier uyvarda Cveni kapitani! Sen, Cemo mkiTxvelo, mSvidad zixar Sin da albaT
fiqrob, rogor miatoves ase gulgrilad es auracxeli qonebao. SeiZleba Cveni aseTi gulgriloba
ucnauric ki geCvenos. magram uWmel-usmels CvensaviT miwisqveS rom gagetarebina mTeli
ocdarva saaTi, cxadia, arc Sen moisurvebdi almasebis TreviT Tavi dagemZimebina. isic maSin,
roca sadRac, qvesknelSi unda Cahyolodi kibes, rom rogorme Tavi gexsna. me rom mTeli
sicocxlis manZilze sisxlSi ar mqonoda gamjdari Cveuleba, ar gadameyara is, risi gamoyenebac
ase Tu ise, SeiZleboda, rasakvirvelia, arc ki vifiqrebdi, almasebiT jibeebi amevso.
_ wamodiT, quotermen, _ miTxra ser henrim, igi ukve kibis safexurze idga. _ mSvidad,
mSvidad! me win vivli.
_ frTxilad iyaviT, dabla SeiZleba ufskruli iyos!
_ Cemi azriT, ufskruli ki ara, mRvime iqneba, _ Tqva ser henrim, Tan nel-nela eSveboda
dabla da safexurebs iTvlida.
TxuTmeti safexuri rom CaiTvala, Sedga.
_ kibe aq wydeba, _ Tqva man. _ mgoni, aq talani unda iyos. CamodiT!
ser henris kapitani mihyveboda, sul ukan ki me mivdiodi. kibis bolo safexurs rom
mivaRwie, asanTi avanTe. axla yuTSi erTi Reri asanTiRa dagvrCa. asanTis Suqze davinaxeT,
rom viwro gvirabSi vimyofebodiT. gvirabis erTi Sto marcxniv miemarTeboda, meore _
marjvniv. meti veraferi davlandeT. namwvma TiTebi damiwva da asanTic Caqra. axla sakiTxavi
is iyo, saiT wavsuliyaviT, marjvniv gavyolodiT gvirabs, Tu marcxniv gagvexvia? videqiT bnelSi
da veraferi mogvesazrebina. cxadia, ar vicodiT, ras warmoadgenda an saiT midioda es gvirabebi.
miuxedavad amisa, erT-erT maTgans SeiZleba gadaverCineT, meores ki daveRupeT. ver
gadagvewyvita, rogor movqceuliyaviT, vidre gudma uecrad ar gaixsena, rom haeris dinebam
asanTis ali marcxniv gadaxara.
_ wavideT iqiT, saidanac haeris nakadi modis, _ Tqva man. _ haeri aqedan ki ar gadis,
garedan Semodis.
davTanxmdiT. kedel-kedel mivdiodiT da, vidre nabijs gadavdgamdiT, miwas frTxilad
vsinjavdiT fexiT. ase davadeqiT sazarel gzas da TandaTanobiT davSordiT im wyeul saganZurs.
Tu vinmes uweria, iq odesme fexi Sedgas, rac vfiqrob, arasodes moxdeba, sabuTad imisa, rom
Cven, samiveni marTlac iq viyaviT, naxavT Zvirfasi TvlebiT savse Ria yuTebs, cariel Wraqs da
sabralo fulatas gamoxrul TeTr Zvlebs.
TxuTmetiode wuTi xelis cecebiT mivyvebodiT gvirabs, magram ai, man mkveTrad
mouxvia, ueWvelia, im adgils mivaRwieT, sadac am gvirabs meore kveTda. gavyeviT mas da
mcire xnis Semdeg mesame gvirabSi movxvdiT. ramdenime saaTi amgvarad davexetebodiT. ase
gvegona, qvis labirinTSi movxvdiT da mas Tavs veRarasodes davaRwevdiT. rasakvirvelia, arc
erTma Cvenganma ar icoda, ras warmoadgenda es gvirabebi, vfiqrobdiT, rom es iyo sxvadasxva
mimarTulebiT gayvanili sabados uZvelesi gasasvlelebi. albaT, yvela gvirabi sabados ZarRvs
gasdevda.
bolos sruliad ilajgawyvetilebi SevCerdiT. xsnis imedi aRar iyo. dardiT guli gvewureboda.
mainc SevWameT TiTo naWeri biltongi da ukanaskneli ylupi wyali davayoleT, radgan yeli
saSinlad gvqonda gamSrali. swored rom bedis dacinva iyo: saganZurSi sikvdils TiTqos imisTvis
davaRwieT Tavi, rom aq, am erTmaneTSi axlarTul-daxlarTul gvirabebSi dagvelia suli.
videqiT ase daRvremil-dafiqrebulni, aRar vicodiT, ra gveRona an ra gzas davdgomodiT.
uceb TiTqos raRac xma Semomesma. vifiqre, momeCvena-meTqi da Cems
Tanamgzavrebs vTxove, yuri miegdoT. diax, es namdvilad xma iyo, magram Zalze susti da
Soreuli, TiTqos sadRac wyali mirakrakebso. ver agiwerT, ra netarebam Segvipyro samiveni, roca
amdeni xnis Semdeg, TiTqmis cocxlad damarxulebma Zlivs gavigoneT raRac xmis msgavsi.
_ vficav, aq sadRac wyali unda mirakrakebdes, _ wamoiZaxa gudma. _ wavideT, raRas
veliT!
isev kedel-kedel mivyeviT talans. rac ufro win miviwevdiT, miT ufro garkveviT gvesmoda
wylis Cxriali da bolos am samarisebur siCumeSi karga Zlieradac dairxa es xma. win! win! axla
saeWvo aRara iyo ra, garkveviT gvesmoda wylis Zlieri Cqeris xma. saocaria, ra undoda wyals
aq, miwis siRrmeSi!
axla sul axlos viyaviT misgan. gudi gveficeboda, wylis suni mcemso.
_ frTxilad iyaviT, _ uTxra ser henrim, _ mgoni wyali aq axlos unda iyos.
amis Tqma-Ra moaswro, rom Semogvesma wylis Sxapuni da gudis yvirili, diax, diax,
Cveni kapitani wyalSi Cavarda.
_ gud! gud! sada xarT? _ vyvirodiT dafeTebulebi. rom icodeT, ra sixaruli vigrZeniT, roca
Soridan mogvesma moguduli xma.
_ saSiSi araferia, kldes CaveWide, aanTeT asanTi, rom davinaxo, saiT gamovcurde!
me saCqarod avanTe asanTis ukanaskneli Reri, mis sust alze, zed Cvens fexebTan
gamoCnda CaSavebuli wyali. Tqma ar unda, amgvar Suqze mdinaris meore napirs ver
davinaxavdiT, magram Cvengan moSorebiT Tvali movkariT guds, igi kldis qims CabRauWebuli
ekida.
_ sxva gza ar aris, unda gamovcuro, _ dagviyvira gudma, _ mzad iyaviT, rom wylidan
amosvlisas xeli SemaSveloT.
Semdeg isev Semogvesma wylis Sxapuni. gudi mocuravda da TavganwirviT ebrZoda
talRebs. kidev wuTi da igi ukve Cven gverdiT idga. ser henrim xeli gauwoda da, rogorc iqna,
wylidan amovaTrieT.
_ RmerTmani, _ Tqva kapitanma, Tan piriT xarbad iWerda haers, _ im kldes rom ar
movWidebodi, an curva ar mcodnoda, cudad wavidoda Cemi saqme. Cqeri warmoudgenlad
swrafia, fskers ki verafriT fexi ver Cavuwvdine.
cxadi iyo, win fexsac ver wavdgamdiT.
gudma cota daisvena da suli moiTqva, Cvenc blomad davlieT miwisqveSa wyali da
sakmaod gemrielic gveCvena. xel-piri davibaneT, ramdenadac ki SegveZlo CamovirecxeT
WuWyi. Semdeg ki davtoveT afrikuli stiqsis napiri da imave gvirabs ukan gavyeviT. gudis sveli
tansacmlidan tkapatkupiT mowveTavda wyali, magram kapitani axlac win migviZRoda. bolos
mivaRwieT gzagasayars, aqedan marjvniv meore gvirabi gadioda.
_ ra gaewyoba, unda vcadoT, _ moqanculi xmiT Tqva ser henrim, _ aq yvela gza
erTnairia, viaroT, sanam ar davecemiT.
didxans, Zalian didxans mivlaslasebdiT gvirabSi. amjerad win ser henri migviZRoda.
uecrad igi SeCerda da daiCurCula:
_ SexedeT! ra aris es, Wkuaze viSlebi, Tu marTla Suqia?
Cven TvalCaciebiT davacqerdiT bnels. win, sadRac Sors, sarkmlisodenad marTlac
moCanda raRac mqrqali Suqi. es Suqi imdenad susti iyo, rom mxolod Cvens bnelsSeCveul
Tvalebs SeeZlo misi garCeva.
aRelvebisagan suli SegvexuTa. imedma kvlav gagvinaTa guli, mxned mivabijebdiT win.
xuTi wuTis Semdeg eWvi gagviqarwylda, _ diax, es namdvilad Suqi iyo. kidev wami da ukve
saR, sufTa haers visunTqavdiT. daRlil-daqanculebi sul win da win miviwevdiT. uecrad gvirabi
ise daviwrovda da dadablda, rom ser henris oTxze siaruli uwevda. Semdeg ki, Semdeg, meliis
sorosodena raRac xvrelSi mivZvrebodiT, magram es soro miwaSi gadioda. qvis talani ukan
movitoveT.
kidev erTxel davataneT Tavs Zala da aha, ser henri ukve gacocda xvrelidan, mas me da
gudi mivyeviT. oh, RmerTo! maRliT kurTxeuli varskvlavebi dagvnaTodnen, xarbad
visunTqavdiT sufTa, kriala haers. magram moulodnelad miwa fexqveS CagvemzRvla da
kisristexiT davqandiT Zirs. mivTelavdiT mwvane balaxs, vlewavdiT rbil, notio miwaze
fexmokidebul buCqebs.
rogorc iyo, fesvs wavavle xeli, SevCerdi, mere nel-nela wamovjeqi da, rac Zali da Rone
mqonda, daviyvire. dablidan ser henri gamomexmaura, igi odnav wamoweul adgilas gaCxeriliyo.
ZlivZlivobiT mivcocdi masTan. es amodena kaci suls Zlivs ibrunebda, Tumca daSavebiT ara
daSaveboda ra. Semdeg oriveni gudis Zebnas SevudeqiT. isic iqve axlos vnaxeT, farTod gaSlil
orkapa fesvSi gaWediliyo. Zalian iyo daJeJili, magram male movida gons. samiveni balaxze
davsxediT. nanax-gancdilma ise imoqmeda Cvenze, rom bednierebisagan, mgoni, avtirdiT kidec.
xumroba xom ar iyo, Tavi davaRwieT sazarel sapyrobiles, romelic, cotas gawyda, samared ar
gadagveqca. albaT raRac mowyale Zalam warmarTa Cveni nabiji im mxares, sadac
mTavrdeboda gvirabi da meliis soro iwyeboda, _ diax, diax, namdvilad soroSi movforTxavdiT.
ai, cam piri gaxsna da mTis mwvervalze aTrTolda ganTiadis mauwyebeli mowiTalo-
movardisfro Suqi, mere ruxi aisi dauyva mTis ferdobebs, dilis riJraJma frTa gaSala da
davinaxeT, rom uzarmazari sabados fskerze vimyofebodiT. iqve moCanda mRvimeSi
Sesasvlelic. Cven win ki sami bumberazi ijda. eWvi ar mepareba, rom is sazareli gvirabebi,
romelSic mTeli Ramis ganmavlobaSi davdiodiT, odesRac am almasis sabados uerTdeboda. rac
Seexeba miwisqveSa mdinares, mxolod erTma RmerTma uwyis, saidan modioda an saiT
miedineboda. piradad me araviTari survili ara maqvs, vikvlio misi gza da kvali.
miwas TandaTanobiT moefina naTeli. axla ukve kargad vxedavdiT erTmaneTs da, unda
gamogitydeT, saSineli sanaxavebi viyaviT. loyebi da Tvalebi samives Rrmad Cagvcvenoda,
TaviT fexebamde WuWysa da mtverSi amoganglulebi viyaviT. sxeuli da xel-fexi erTianad
dabeJil-daCeCqvili gvqonda. saxeze ki Rrmad aRgvbeWdvoda SiSi, SiSi sikvdilis winaSe,
romelsac amdeni xani vebrZodiT. erTi sityviT, Cveni Semxedvare, TviT mzis sxivic ki
dafrTxeboda. xom ase iyo, magram guds monokli isev Tvalze hqonda. ara mgonia, rom am xnis
ganmavlobaSi erTi wuTiT mainc moecilebinos. verc wyvdiadSi xetialma, verc miwisqveSa
mdinareSi Wyumpalaobam, verc am ferdobze kisristexiT kotrialma ver gahyara Cveni kapitani
Tavis monokls.
cota davisveneT da wamovdeqiT. gveSinoda, daRlil-daqanculebs didxans jdomiT fexebi ar
dagvbuJeboda. wamovdeqiT da nel-nela SevudeqiT am uzarmazari Zabris ferdobs. mTeli sxeuli
gvtexda da gvtkioda, amitom yovel nabijze vCerdebodiT.
saaTze meti jiutad mivyvebodiT aRmarTs. frTxilad mivabijebdiT cisfer molipul Tixaze da
balaxsa da fesvebs vebRauWebodiT.
aha, rogorc iqna, dasrulda Cveni mogzauroba, ukve did gzaze videqiT, Cven pirdapir ki
sami bumberazi moCanda.
asiode iardze, qoxebis win, koconi enTo. irgvliv xalxi usxda, Cvenc iqiTken wavediT,
erTmaneTs veSvelebodiT da wamiswam vCerdebodiT, rom cota suli mogveTqva. uecrad viRac
kaci fexze wamodga, dagvinaxa Tu ara, miwaze daeca da SeSinebuli ayvirda.
_ infadus, infadus, es Cvena varT, Seni megobrebi!
infadusi imwamsve wamoxta da Cvenken gamoqanda. SiSisagan gafarToebuli TvalebiT
gvaTvalierebda da erTianad kankalebda.
_ oh, Cemo mbrZaneblebo, Cemo mbrZaneblebo, Tqven namdvilad mkvdarTa qveynidan,
mkvdarTa samyarodan dabrundiT.
moxuci meomari Cven winaSe pirqve daemxo, ser henris muxlebze xelebi SemoaWdo da
sixarulisagan xmamaRla aqviTinda.
T a v i X I X
m S v i d o b i T , i g n o z i !
aTiode dRem ganvlo mas Semdeg, rac miwisqveSa sapyrobiles Tavi davaRwieT. axla
kvlav luuSi, Cvens qoxSi viyaviT. ucnauria, magram Cveni sazareli Tavgadasavlis Semdeg
movikeTeT kidec, mxolod Cemi jagara Tma erTianad gamiTeTrda. gudi ki fulatas sikvdilis
Semdeg Zalian gamoicvala. me, rogorc xanSi Sesuli kaci, bevrs vfiqrobdi imaze, rac Tavs
gadagvxda da mivedi daskvnamde, rom yvelaferi kargad dasrulda. fulata rom ar daRupuliyo,
gamouvali mdgomareoba Seiqneboda. sacodavi ubralo qals rodi hgavda, saocrad lamazi,
mediduri da sakmaod gonebagaxsnili iyo. miuxedavad amisa, mainc ar iqneboda sasurveli, guds
Tavisi bedi misTvis daekavSirebina. sabralom aki Tavad Tqva: rogorc mzes ar SeuZlia
wyvdiadTan SeerTeba, ise TeTrkanians SavkanianTan SeuRlebao.
Tqma ar unda, solomon mefis saganZurSi Sesvla aRar gvicdia. roca gons movediT yvela
im saSinelebis Semdeg, risi gadatanac am ormocdarva saaTSi mogvixda, kvlav CaveSviT
sabadoSi im imediT, rom vnaxavdiT soros, romlis meoxebiT tyveobas Tavi davaRwieT, magram
amaod daveZebdiT mas. jer erTi, gaavdrda da wvimam Cveni kvali gadarecxa. garda amisa,
sabados ferdobebi mTlad daserili iyo WianWvelaWamiasa da sxva cxovelebis soroebiT, amitom
SeuZlebeli iyo garkveva, romeli iyo maTSi Cveni mxsneli. vidre luuSi gavbrundebodiT, erTxel
kidev davaTvaliereT stalaqtitebiani mRvimis sakvirvelebani, raRac ucnauri mRelvarebiT
Sepyrobilebma erTxel kidev movinaxuleT mkvdarTa savane, TeTri sikvdilis SemarTuli Subis
qveS gavZveriT da didxans SevyurebdiT qvis kedels, romelmac im dRes gza Cagviketa da
gadarCenis imedi mogvispo. SevcqerodiT grZnobiT, romlis gadmocemac CemTvis Znelia. am
wuTebSi samiveni vfiqrobdiT auracxel simdidreze, ucnaur beber kudianze da mSvenier fulataze,
visi akldamis karic samudamod iyo daxSuli yvelasTvis.
me mogaxseneT, kedels SvcqerodiT-meTqi. imitom rom, Tumca bevri veZebeT, asawevi
karis niSanwyalic ki versad vnaxeT da, rasakvirvelia, ver gavigeT im meqanizmis saidumloc,
romelic am kars amoZravebda. ase rom, is kari yvelasTvis samudamod dakargulia. bolos da
bolos gabrazebulebma SevwyviteT Zebna. es uzarmazari qva Cven Tvalwin marTla rom
aweuliyo, gambedaoba arc ki gveyofoda, gadagvebijebina gagulas dasaxiCrebuli gvamisaTvis da
saganZurSi SevsuliyaviT. ara, ara, rom kidec daverwmunebineT vinmes, im almasebs xelSi
CaigdebTo, mainc ver gadavdgamdiT am nabijs. miuxedavad amisa, javriT lamis avtirdi, roca
gavifiqre, ra uTvalavi simdire rCeboda am kedels iqiT. es iyo albaT udidesi ganZi, romelic ki
adamianis xels odesme daegrovebina, magram ra unda gveRona? mxolod dinamits SeeZlo
CvenTvis gza gaekafa xuTi futis sisqis kldeSi. ase rom, davtoveT es sazareli adgili. iqneb Soreul
momavalSi, sxva, ukeTes saukuneSi, Cvenze ufro bednierma mkvlevarma SemTxveviT miagnos
karis saidumlos, warmoTqvas jado sityva `sezam, gaiRe!" da msoflios bazrebi Zvirfasi qvebiT
aavsos. magram mainc mgonia, rom xis sam yuTSi Cayrili is Zvirfasi Tvlebi verasodes
Seamkoben ulamazes asulTa da mandilosanTa TeTr yels da, vidre samyaro irsebebs, is ganZic
iseve xeluxleblad ideba bnel daranSi fulatas ZvlebTan erTad.
gawbilebulebma davtoveT iqauroba da meore dRes luusken mimaval gzas davadeqiT.
unda vTqva, Cveni mxriv umaduroba iyo, ase guldawyvetilebi rom mivdiodiT. albaT gaxsovs,
mkiTxvelo, vidre sapyrobiles samudamod mivatovebdiT, me yoveli SemTxvevisaTvis qurTukis
jibeebi almasebiT avivse. bevri Zvirfasi qva dakarguliyo, roca ferdobze davgordi, maT Soris is
msxvili almasebic, zemodan rom davayare, magram, miuxedavad amisa, mainc blomad damrCa:
Tvrameti msxvili qvis CaTvliT, romelTagan TiToeuli ocdaaTidan as karatamde iwonida. diax,
Cemi Zveli qurTukis jibeebSi kidev imdeni Zvirfaseuloba iyo, rom Cven yvelani milionerebi Tu
ara, Zalze mdidari adamianebi mainc viyaviT. amasTan, mTels evropaSi almasebis aseTi
koleqcia aravis eqneboda. ase rom, sawuwuno da bedis samduravi araferi gvqonda
luuSi rom mivediT, ignozi sixaruliT Semogvegeba. mSvenivrad gamoiyureboda, Tumca
saqme Tavsayreli hqonda. taxti unda ganemtkicebina da gardaeqmna polkebi, romelTac
TualasTan brZolaSi Zalze didi danaklisi ganicades.
mefem didi yuradRebiT moismina Cveni Tavgadasavali. gagulas sazareli sikvdili rom
gaigo, dafiqrda.
_ modi aq! _ ixmo man moxuci indunu (uxucesi) daaxloebul pirTa ricxvidan, romlebic
moSorebiT isxdnen da Cveni saubari ar esmodaT.
moxuci wamodga. mefes eaxla, mowiwebiT daukra Tavi da dajda.
_ Sen karga didi xnis kaci iqnebi, _ uTxra ignozim.
_ diax, Cemo mbrZanebelo, Seni mamis mama da me erT dResa varT dabadebulni.
_ miTxari, bavSvobaSi icnobdi gagulas?
_ diax, Cemo mbrZanebelo.
_ im dros gagulac bavSvi iqneboda, ara?
_ ara, Cemo batono, axla rom aris, zustad aseTi iyo, is ki ara, papaCemis
ymawvilkacobaSic swored aseTive saxedaRaruli, maxinji, mixrwnili da borotebiT savse yofila.
_ gagula aRar aris, gagula mokvda.
_ mesmis, hoi mefeo. Tu asea, odindeli wyevla moexsneba Cvens qveyanas.
_ kargi, wadi!
_ mivdivar, Savo lekvo, beberi ZaRlis mkvlelo.
_ xom xedavT, Zmebo, _ gviTxra ignozim, _ gagula Zalian ucnauri qali iyo da me
kmayofili var, rom mokvda. im bnel mRvimeSi Tqveni cocxlad damarxva ewada, Semdeg iqneb
rame xerxi eRona da mec movekali, rogorc erT dros mokla mamaCemi da taxtze Tuala aiyvana.
Tuala xom Zalian uyvarda. axla ki gTxovT, ganagrZoT Tqveni Tavgadasavali, romlis msgavsi
jer aravis gadaxdenia.
me vuambe ignozis Cveni gadarCenis ambavi, amasTan, visargeble SemTxveviT da
vuTxari, Tqveni qveynidan unda wavideT-meTqi. me, ser henrim da gudma amaze winaswar
moviTaTbireT.
_ axla ki, ignozi, Cveni gamoTxovebis Jami dadga. Cven kvlav unda gavuyveT grZel gzas
samSoblosaken. mismine, ignozi, Sen CvenTan erTad moxvedi aq Rarib-Rataki da uTvistomo,
Cveni msaxuri iyavi, axla ki Zlevamosili mefe xar. Tu Cvendami madlobis grZnoba giRvivis
gulSi, nu daiviwyeb, rac gviTxari, moiqeci ise, rogorc amas gvpirdebodi; marTe qveyana
samarTlianad, pativi dasde kanons, nuravis moklav umizezod, icode, mxolod maSin iqnebi
bednieri, Tu Seasruleb, rac giTxari. xval gariJraJze ki gamogvayole meomrebi, rom mTebze
gadasvlaSi dagvexmaron. rad daRondi, mefeo, uaris Tqmas xom ar apireb?
ignozim Tvalebze xelebi aifara da erTxans xma ar gauRia.
_ guli metkina, _ Tqva bolos, _ Tqvenma sityvebma guli orad gamipo. ra dagiSaveT,
inkubu, makumazan da bugvan, ratom gindaT momayenoT aseTi mwuxareba, rad unda
damtovoT?! Tqven xom brZolaSi gverdiT medeqiT, nuTu damtovebT gamarjvebis Jams, roca
irgvliv sruli simSvidea? ra gnebavT? colebi? airCieT, vinc ki mogewonebaT; sacxovrebeli
adgili? mTeli qveyana Tqvens gankargulebaSia; iseTi saxlebi gnebavT, TeTrkanianebi rom
cxovroben? aswavleT Cvens xalxs, rogor aagon da saxlebic geqnebaT; saqoneli gindaT, rZe an
xorci? _ yoveli Cemi daojaxebuli mamakaci moggvriT xars an Zroxas. nadirobas moiwadinebT?
gana irmebi Cems tyeebSi ar daexetebian an behemotebs lelianebSi ar sZinavT? iqneb gulSi
brZolis Jini giRviviT? Cemi jarebi Tqvens gankargulebas elian. Tu garda imisa, rac axla
CamovTvale, ramis boZeba, an raime Txovnis Sesruleba kidev SemiZlian, miTxariT da arc imas
daviSureb.
_ ara, ignozi, _ vuTxari. _ Cven araferi gvinda, garda imisa, rom samSobloSi davbrundeT
da sakuTari kera moviZioT.
_ maS ase, _ mwared Tqva ignozim da TvalebSi naperwklebma gauelva. _ Tqven eg
brWyviala qvebi Cemze, Tqvens Zvel megobarze metad giyvarT. axla qvebi xelT igdeT, natalSi
dabrundebiT, gadaseravT Sav mRvrie wyals, rom gayidoT isini da mdidrebi SeiqnaT. es aris
yoveli TeTri adamianis survili da miswrafeba. wyeulimc iyos eg qvebi, wyeulimc iyos, vinc maT
eZebs, sikvdili imas, vinc fexs Seadgams mkvdarTa savaneSi simdidris saZebnelad. me vTqvi!
SegiZliaT wabrZandeT, TeTrkanianebo!
_ ignozi, _ vuTxari da xeli xelze Sevaxe. _ mipasuxe, Sen rom zulusebis qveyanaSi
mogzaurobdi, mere ki natalSi TeTrkanianebs emsaxurebodi, gana guli ar geweoda qveynisaken,
romelzedac dedaSeni imden rames giambobda? gana ar genatreboda mSobliuri mxare, sadac
pirvelad agexila Tvali, sadac TamaSobdi; gana guli samSoblosken ar migiwevda?
_ diax, makumazan.
_ ai, aseve gvenatreba Cvenc Cveni samSoblo.
Camovarda siCume.
_ mesmis, rasac niSnavs eg sityvebi, makumazan, _ daarRvia dumili ignozim; xmaSecvlili
laparakobda. _ rogorc yovelTvis, axlac brZnulad msjelob. frenas SeCveuls miwaze forTxva ar
ZaluZs. TeTrkanians ar SeuZlia zangiviT icxovros. diax, Tqven unda waxvideT. unda waxvideT,
magram Cemi guli sevdiT aris savse, imitom rom iqidan, sadac Tqven iqnebiT, Tqvens ambavs
veravin momawvdis. magram, mismineT. da, dae, Cemi sityva gaigos yvelam! dReidan gza im
mTebze yvela TeTrkanianisaTvis daketilia, maSinac ki, Tu vinme SeZlebs aqamde moaRwios.
me Cems qveyanaSi ar SemovuSveb TofebiTa da romiT movaWreebs, Cemi Tanamemamuleni
momavalSic mxolod SubebiT ibrZoleben da wyurvilsac, msgavsad maTi winaprebisa, mxolod da
mxolod wyliT moiklaven. me ar davuSveb, rom misionerebma Cems xalxs sikvdilis SiSi
Caunergon gulSi, rom ufro advilad aamxedron mefis winaaRmdeg da amiT gza gaukafon
TeTrkanianebs, maT mudam ukan rom miyvebian. Tu romelime TeTrkaniani moadgeba Cems
qveyanas, me mas ukanve gavabruneb. asi TeTrkaniani rom movides, ukan davaxevineb. Tu jari
momadgeba, mec Cems jars Sevagebeb da ucxoelebs gamarjveba ar eRirsebaT. verc erTi
adamiani fexs veRar Semodgams aq brWyviala qvebisTvis. adamiani ki ara, jaric ver
SemoaRwevs! magram, Tu vinicobaa, movidnen, gavgzavni Cems meomrebs, rom qvebiT
amoavson maRaro, daamsxvrion TeTri svetebi da milew-molewon iqauroba ise, rom im karTan
miaxlovebac veravin SeZlos. Tqven samisaTvis ki _ inkubu, makumazan da bugvan _ Cemi
qveynis kari mudam Ria iqneba, imitom, rom mokvdavTa Soris Cems guls Tqvenze Zvirfasi da
maxlobeli aravin hyavs. axla ki nebas gaZlevT waxvideT aqedan. infadusi, Cemi mamis Zma
xels CagkidebT da ise gagiyvanT aqedan. mcvelad misi polki wamogyvebaT. me Sevityve, rom
im mTebSi sxva gzac gadis, Cemi meomrebi swored im gziT wagiyvanen. axla ki mSvidobiT,
Zmebo, mamaco TeTro adamianebo. CemTan Sexvedras amis metad nuRar ecdebiT, imitom,
rom guli mets veRar aitans. momismineT, me gamovcem brZanebas, romelsac erTi mTidan
meoreze gadaZaxiliT Seatyobineben mTels qveyanas. dReidan Cemi qveynis xalxi Tqvens
saxelebs moixseniebs iseTive pativiT, rogorc Tavis gardacvlil mefeTa saxelebs da sikvdili ar
ascdeba mas, visi bagec maT warmoTqvams. amgvarad, Tqveni xsovna mudam icocxlebs Cvens
xalxSi. wadiT-meTqi, wadiT, vidre Cems Tvalebs, msgavsad qalisa, cremli ar daufrqvevia.
odesme, roca moxucdebiT da gasaTbobad cecxlis piras dasxdebiT, radgan maSin mzis siTbo
ukve sakmarisi aRar iqneba TqvenTvis, gaixseneT, rogor videqiT mxardamxar did brZolaSi,
romlis dasasruli Senma brZnulma sityvebma imTaviTve gadawyvita, makumazan. gaixseneT,
bugvani wvetiani rqis msgavsad rom SeiWra mtris jarSi, inkubu ki idga, ruxebiT
garSemortymuli, da misi najaxiT mocelili adamianebi ise ecemodnen, rogorc TavTavi Tibvisas.
moigoneT, rogor Semusra inkubum gareuli kameCis, Tualas, Zliereba, da rogor gaaswora
miwasTan misi siamaye. mSvidobiT, mSvidobiT, samudamod, inkubu, makumazan da bugvan,
Cemo Zvirfaso megobrebo da mbrZaneblebo!
am sityvebiT ignozi wamodga, ramdenime wuTs mdumared, Rrmad Cafiqrebuli
gvicqeroda, Semdeg mosasxamis kalTa Tavze gadaifara, TiTqos imisTvis, rom misi saxe aRar
dagvenaxa.
Cven xmaamouRebliv gavediT qoxidan.
meore dRes riJraJze davtoveT luu. Tan mogvyveboda kameCebis polki da Cveni megobari
infadusi, romelic Zalian naRvlobda CvenTan ganSorebas. am dilaadrian qalaqis mTavari quCa
xalxiT iyo gaWedili. roca polkis TanxlebiT gverdze CavuareT, isini mogvesalmnen SeZaxilebiT
_ `kuum! kuum!" qalebi ki yvavilebs gvesrodnen da gvlocavdnen imisaTvis, rom maTi qveyana
Tualas batonobisagan gavaTavisufleT. yvelaferi es Zalze amaRelvebeli iyo da sulac ar hgavda
velurebTan gamoTxovebis suraTs.
magram Zalian sasacilo incindentis gareSe saqme mainc ar damTavrebula.
is iyo, qalaqis sazRvars unda gavcdenodiT, rom xalxis jgufidan gamoqanda lamazi
axalgazrda qali; xelSi ramdenime SroSani eWira. yvavilebi guds gauwoda (ratomRac guds qalTa
Soris didi warmateba hqonda, vfiqrob, monokli da cali bakenbardi am nazi arsebebis TvalSi mas
raRac gansakuTrebul romantikul elfers aniWebda) da uTxra, SenTan didi saTxovari maqvso.
_ Tqvi!
_ Cemma mbrZanebelma uCvenos mis monasa da mxevals Tavisi mSvenieri TeTri fexebi,
rom SemeZlos erTxel kidev movkra maT Tvali da mere Cems Svilebs vuambo yvelaferi. Tqveni
mona oTxi dRe modioda, raTa enaxa isini.
_ eSmakma wamiRos, Tu ase moviqce! _ aRelvebiT wamoiZaxa gudma.
_ kmara, kmara, Zvirfaso, _ daamSvida ser henrim. _ rogor SeiZleba ledi gaawbiloT da
Txovnaze uari uTxraT?
_ ara, ara, _ jiutad gaimeora gudma, _ es saSineli uzrdeloba iqneboda. _ magram bolos da
bolos mainc daTanxmda, aekarwaxebina Sarvali da TeTri wvivebi gamoeCina.
gaisma aRfrTovanebuli SeZaxilebi. yvelaze aRtacebuli is axalgazrda ledi Canda.
gudi ase Sarvalakapiwebuli modioda, vidre qalaqis karibWes ar gavcdiT. vSiSob, Cveni
kapitnis fexebi aw arasodes iqneba esodeni aRtacebis sagani. misi moZravi kbilebi da, ase
gasinjeT, gamWvirvale Tvalic ki, sakmaod mobezrdaT kukuanelebs. `mSvenier TeTr fexebze" ki
msgavss verafers vityviT.
gzaSi infadusma gviTxra, im qedis CrdiloeTiT, romlis gagrZelebas solomon mefis didi
gza warmoadgens, sxva gadasasvlelic arsebobs, an ukeT rom vTqvaT, aris adgili, saidanac
SeiZleba kldovan qeds dabla dahyveo. es qedi kukuanelTa qveyanas didi udabnosagan hyofs, mis
zemoT ki aRmarTulia dedofal sabias ori mTa. am oriode wlis winaT kukuaneli meomrebi
siraqlemebs gasdevnebian da im gziT udabnoSi Casulan. siraqlemas frTebs am qveyanaSi xom
didi gasavali aqvT. maT meomarTa jiRebisaTvis iyeneben. monadireebi, cota ar iyos, Sors
SeWrilan udabnoSi da Zalze moswyurebiaT. Sors raRac xeebis msgavsi daulandavT, iqiTken
wasulan da amwvanebul, wyaluxv oaziss ki wadgomian. oazisi ramdenime milze yofila
gadaWimuli. infadusis TqmiT, Cven swored iqiTken unda wavsuliyaviT.
moxuci meomris rCeva WkuaSi dagvijda, radgan es gza agvaSorebda mTebis
Zneladsaval bili kebs. garda amisa, oazisamde migvacilebda ramdenime monadire,
romelTac igi aRmoaCines. monadireebi amtkicebdnen, udabnoSi sxva oazisic
davinaxeTo. Cven auCqareblad miviwevdiT win da meoTxe dRes, saRamo xans,
kvlav kldovan qedze aRmovCndiT. udabno dedofal sabias mTebis CrdiloeTiT,
daaxloebiT ocdaxuT milze, iqneboda gadaSlili. misi qviSis talRebi zed Cven
ferxTiT adi-Cadioda.
mexuTe dRes, ganTiadze Cvenma gamyolebma migviyvanes im adgilamde, sadac
iwyeboda cicabo daRmarTi udabnosaken. Cven axla ori aTas xuTasi futis simaRleze mainc
vimyofebodiT.
aq gamoveTxoveT Cvens guliTad megobars, Zvel meomars infaduss. man warmateba da
bednieri mgzavroba gvisurva. Tan mwuxarebisagan cremls Zlivs imagrebda.
_ Cemi Tvalebi veRarasodes ixilavs TqvenisTana adamianebs, Cemo mbrZaneblebo. rogor
celavda inkubu brZolaSi mters! ra sanaxavi iyo, erTi dartymiT Tualas Tavi rom mohkveTa!..
aseT dartymas Cems sicocxleSi veRar vixilav, rasakvirvelia, Tu ZilSi ar mesizmra.
Cven Zalian gveZneleboda infadusTan ganSoreba. guds ise auCuyda guli, rom moxuc
meomars Tavisi monoklic ki aCuqa (Semdeg aRmovaCineT, rom erTi monokli kidev hqonoda
Semonaxuli).
infadusi aRtacebuli iyo. winaswar icoda, rom am nivTis patroni saocrad
amaRldeboda xalxis TvalSi. cotaodeni wvalebis Semdeg man mainc SeZlo monokli
Tvalze miedga. marTali rom mogaxsenoT, es sulac ar exameboda Zveli meomris
leopardis wamosasxams da siraqlemas frTebis jiRas.
roca davrwmundiT, rom Cvens gamcileblebs Tan sakmarisi wyali da sanovage wamoeRoT
da roca grgvinvasaviT gaisma kameCebis gamosaTxovari sityvebi, samivem magrad
CamovarTviT xeli infaduss da qedidan dabla daveSviT. es arc Tu ise advili iyo, magram avad Tu
kargad, imave dRes, saRamos, mSvidobianad mivaRwieT dablobs.
_ iciT, _ Tqva ser henrim, roca RamiT kocons vusxediT da Cvens Tavze wamoyudebul
frialo kldeebs SevscqerodiT, _ vfiqrob, dedamiwis zurgze mravlis umravlesi qveyanaa
kukuanelTa mxareze uaresi. iyo dro, roca Tavs gacilebiT uaresad vgrZnobdi, vidre am
ukanaskneli ori Tvis ganmavlobaSi, Tumca unda giTxraT, rom aseTi saocari ambebi Tavs
arasodes gadamxdenia. Tqven ras ityviT, megobrebo?
_ me mgoni, TiTqmis vnanob kidec, rom im qveynidan wamovediT, _ oxvriT miugo
gudma.
me ki gulSi gavifiqre, yvelaferi kargia, rac kargad mTavrdeba-meTqi. Cemi cxovrebis
manZilze, romelic, rogorc mogexsenebaT, savse iyo faTerakebiT, arasodes vyofilvar ise axlos
sikvdilTan, rogorc am ukanasknel xanebSi viyavi. marto brZola rom momagondeboda xolme,
TaviT fexebamde Jruanteli damivlida, rom aRaraferi vTqva imaze, rac im dawyevlil ganZsacavSi
gadavitaneT.
meore dRes davadeqiT udabnos Znelad saval gzas. Cvens xuT gamyols blomad mohqonda
wyali. Rame cis qveS gavaTieT, meore dRes, riJraJze ki isev ganvagrZeT gza. mesame dRes,
SuadRisas davinaxeT xeebi, _ Cven win oazisi iyo. mzis Casvlisas ki ukve maRal balaxSi
davabijebdiT da wylis rakraks yurs vugdebdiT.
T a v i X X
v i p o v e T !
* * *
* * *
vfiqrob, aq unda Sevwyvito Txroba. Cveni gza kraal sitandamde Zalze Zneli iyo,
gansakuTrebiT imitom, rom unda davxmarebodiT jorj kurtiss. jorjs marjvena fexi Zalze cud
mdgomareobaSi hqonda, drodadro damsxvreuli Zvlis patara natexebic ki gamodioda. magram,
ase iyo Tu ise, udabno mainc gadavlaxeT. dawvrilebiT rom agiweroT Cveni mogzauroba,
iZulebuli viqnebi gavimeoro yvelaferi, rac iqeTobas gadagvxda Tavs.
sitandaSi Cveni Tofebi da sxva nivTebi xeluxlebeli dagvxvda, Tumca im beber aramzadas,
romelsac wasvlisas yvelaferi CavabareT, Zalian ewyina, cocxlebi da kargad myofni rom
dagvinaxa. eqvsi Tvis Semdeg yvelani durbanSi, Cems patara saxlSi SevikribeT, sadac axla am
striqonebs vwer. aqedan vemSvidobebi yvelas, vinc Tan maxlda am araCveulebriv
mogzaurobaSi.
P.S. verc ki movaswari ukanaskneli sityvis dawera, rom Cemi forToxlis xeivanSi
davinaxe kafri. mas orad gaxleCil joxSi werili gaeCxira. werils ser henri mwerda. rakiRa am
patara baraTs Cems naambobTan uSualo kavSiri aqvs, momyavs sityva-sityviT.
b r e i l i - h o l i , i o r k S i r i
Z v i r f a s o q u o t e r m e n
ukanaskneli fostiT sul ramdenime striqoniT mogwereT, raTa mecnobebina TqvenTvis,
rom samiveni _ jorji, gudi da me _ mSvidobiT CamovediT inglisSi. gadmovediT sauthemptonSi,
aqedan ki dauyovnebliv gaveSureT londons. unda genaxaT, rogor moirTo gudi meore dResve.
guldagul gaiparsa. Caicva SesaniSnavi fraki, romelic xelTaTmaniviT moadga tanze. SeiZina
axali monokli da ase Semdeg da ase amgvarad. erTxel parkSi davseirnobdiT. iq erTi-ori saerTo
nacnobic Segvxvda. visargeble SemTxveviT da gudis `mSvenieri TeTri fexebis" ambavi
movuyevi.
gudi gacofda... gansakuTrebiT iwyina, rom viRac geslianma Jurnalistma yvelaferi es
ucvlelad dabeWda feSenebelur gazeTSi.
axla ki pirdapir saqmeze gadavdivar! rom gagvego almasebis Rirebuleba, me da gudma
striteris saiuveliro firmas mivmarTeT. pirdapir meSinia giTxraT, ramdenad Seafases isini.
saarako Tanxa dagvisaxeles. Tanac es Sefaseba miaxloebiTia. gviTxres, ar gvaxsovs, odesme
bazarze aseTi SesaniSnavi da amdeni almasi yofiliyoso. aRmoCnda, rom garda erTi-ori
gansakuTrebiT msxvili qvisa, yvela wminda wylis aris da arafriT Camouvardeba braziliis
saukeTeso briliantebs. SevTavaze, xom ar iyidiT-meTqi, magram mipasuxes, ver auvalTo, da
gvirCies, nawil-nawil gayideT, rom bazari almasebiT ar aivsoso. miuxedavad amisa, mainc
SemogvaZlies as oTxmoci aTasi girvanqa sterlingi sul mcire nawilSi.
Tqven inglisSi unda CamoxvideT, quotermen, da Tavad mixedoT am saqmes. miT
umetes, rom Zalas matanT, Cemma Zmam aiRos es Zvirfasi saCuqari _ mTeli mesamedi
almasebisa, romlebic me ar mekuTvnis.
rac Seexeba guds, igi sul gagiJda, mTel dros saxis parsvas da amao morTva-mokazmvas
andomebs. magram vfiqrob, fulata jer kidev ver daiviwya. amas winaT gamomityda, rac inglisSi
Camovedi, fulatasTana Tvalwarmtaci da tanadi qali arsad Semxvedriao.
Cemo Zvirfaso megobaro, minda samSobloSi CamoxvideT da sadme, Cem maxloblad
dasaxldeT. Tqven sakmaod iSromeT mTeli sicocxlis manZilze da axla Zalian mdidari kaci xarT.
Cems mezoblad iyideba mamuli, romelic ueWvelad mogewonebaT. maS, rac ufro male
CamoxvalT, miT ukeTesi iqneba. wigni ki SeiZleba gemzec daamTavroT. Cven aravis
mvuambobT, rac Tavs gadagvxda, vidre Tqven weras ar daamTavrebT, radgan vSiSobT, mainc
ar dagvijereben. Tu Cems rCevas dahyvebiT da saSobaod CamoxvalT, Zalian gTxovT, pirdapir
CemTan moxvideT. im droisTvis Cems mamulSi iqnebian gudi, jorji da Tqveni vaJic (es
imitom, rom Tqven SegacdinoT da CamogiyvanoT). hari erTxel ukve iyo CemTan, Zalian kargi
STabeWdileba moaxdina. Tqveni vaJi Zalian mSvidi axalgazrdaa. nadirobisas mTeli gasrola
safanti damaxala fexze, mere saTiTaod amomacala safantebi xorcidan da miTxra, ra bednieri
damTxvevaa, monadireTa Soris eqimi-studentic rom ureviao.
mSvidobiT, Cemo megobaro, mets aRarafers getyviT, magram vici, ueWvelad
CamoxvalT, imisaTvis mainc, rom pativi dasdoT Tqvens gulwrfel megobars.
henri kurtisi
P.S. uzarmazari spilos eSvebi, im spilosi, sabralo xiva rom dafliTa, holSi kameCis rqebis
Tavze mikidia. is rqebi xom Tqven maCuqeT! najaxi ki, romliTac Tualas Tavi movkveTe, Cems
sawer magidasTan davkide. ra samwuxaroa, jaWvis perangebi Tan rom ar wamoviReT!
h. k.
dRes samSabaTia. paraskevs ki gemi gadis. vfiqrob, unda visargeblo kurtisis miwveviT da
vestumro ingliss Tundac imisTvis, rom vinaxulo Cemi hari da, amasTan, wignis dabeWdvazec
vizruno, radgan ar minda, es saqme sxva vinmes mivando.
alan quotermeni
c o t a r a m a v t o r z e
1867 wels samxreT afrikaSi, qalaq kimberlis maxloblad, aRmoaCines almasis qviSrobi.
am aRmoCenas udidesi istoriuli mniSvneloba hqonda qveynisaTvis. mejoge burebisa da
CamorCenili zangi tomebis patriarqalur mxares CanCqeriviT moaskda avantiuristi
spekulantebisa da swrafi gamdidrebis mosurne saeWvo pirebis nakadi, isini zRapruli siswrafiT
iZendnen qonebas. guSindeli mawanwala dRes ukve milioneri xdeboda.
ingliss, romelmac jer kidev mecxramete saukunis dasawyisSi karga magrad moikida fexi
afrikis samxreTiT _ kapis koloniasa da natalSi, almasis qviSrobis aRmoCenis Semdeg udidesi
interesi aReZra am materikisadmi. mas ar SeeZlo daeSva, rom es uSreti simdidre sxva vinmes
egdo xelT.
qviSrobi erT-erTi adgilobrivi zangi tomis miwaze imyofeboda. am teritoriaze Tavis
uflebebs acxadebda agreTve burebis oranJis respublikac. inglisis imperializms mdgomareobidan
gamosavali mdidarma kolonialurma gamocdilebam ukarnaxa. sakiTxi sul ubralod gadawyda:
1871 wels inglisis mTavrobam ubrZana kapis gubernators, daekavebina almasis qviSrobis
teritoria.
xuTi wlis Semdeg inglisis mTavrobam am teritoriisaTvis sul umniSvnelo Tanxa _ 90
aTasi girvanqa sterlingi gadauxada oranJis respublikas.
daiwyo samxreT afrikis inglisis koloniad gadaqcevis epoqa. igi aRsavse iyo
provokaciebiT, mkvlelobebiT, mSvidobian mosaxleobaze SeiaraRebuli TavdasxmebiT, erTi
tomis meoreze gadakidebiT da sxva.
am koloniuri epopeis, yovel SemTxvevaSi, misi pirveli etapebis mowme da monawile
gaxldaT momavali mwerali _ henri raider hagardi (1856-1925 ww).
inglisur aristokratiul ojaxebSi ZvelTaganve arsebobda tradicia, gaegzavnaT Svilebi
koloniebSi, sadac maT unda gaevloT erTgvari cxovrebiseuli skola. es aucilebeli iyo mmarTveli
wreebis warmomadgenlebisaTvis.
im xanebSi, roca axalgazrda hagardi Tavis karieras iwyebda, dedamiwis zurgze yvelaze
mimzidveli kuTxe samxreT afrika iyo da cxrameti wlis hagardi 1875 wels gaemgzavra afrikaSi
natalis inglisis gubernatoris piradi mdivnis Tanamdebobaze. am Zalze dakvirvebul,
cnobismoyvare da sxarti gonebis axalgazrdas inglisis koloniebSi karga xans mouxda yofna. aq
gaecno zang tomebs, maT adaT-Cveulebebs, wesebs; Tavs gadaxda uamravi saintereso ambavi,
rac Semdgom Tavis romanebSi gamoiyena.
1877 wels inglisis mTavrobam xelT igdo transvaali. hagardi am dros inglisis mTavrobis
specialuri rwmunebulis _ Sepstonis _ StabSi muSaobda. Semdgom ki momavali mwerali
transvaalis sasamarTlos Tavmjdomareobda.
hagardi mowme gaxda imisa, Tu rogor aRdgnen burebi inglisel dampyrobTa winaaRmdeg,
rogor daiwyo ingliselebisa da burebis pirveli omi (1880-1881 ww.), romelic ingliselebis sruli
damarcxebiT damTavrda.
magram amis gamo ingliss srulebiT ar daukargavs interesi samxreT
afrikisadmi. inglisis imperializmi ver Serigeboda damarcxebas da kvlav da kvlav
cdilobda, xelSi Caegdo burebis miwis wiaRSi Cafluli auracxeli simdidre 1899 wels
man xelaxali omi wamoiwyo burebis winaaRmdeg. miuxedavad imisa, rom
ingliselebs sakmaod Warbi Zalebi hyavdaT, maT ver SeZles, rogorc ityvian,
burebis erTi xelis mosmiT damarcxeba. inglisisTvis es samarcxvino omi mxolod
1902 wels damTavrda da burebis damoukidebeli res publikebi inglisis koloniad
iqca. britaneTis imperializmma xelT igdo almasisa da oqros umdidresi sabadoebi.
inglisSi dabrunebis Semdeg hagardi iwyebs literaturul muSaobas da 1882
wels aqveynebs wigns `keCvaio d misi TeTri mezoblebi". amis Semdeg gamosca
kidev ori romani, romlebSic aRwerili iyo inglisis jaris damarcxeba burebTan
pirveli omis dros, magram am wignebma mkiTxveli sazogadoeba didad ver
daainteresa.
hagardis Semdegi romani iyo `solomon mefis saganZuri". es wigni gamovida 1885 wels
da sul ramdenime dReSi moupova avtors saxeli.
axali romanis egzom didi warmateba, upirveles yovlisa, gamowveuli iyo ingliselebis
udidesi interesiT samxreT afrikis da misi wiaRiseulis auracxeli simdidrisadmi. TavgadasavalTa
da simdidris moyvarulebs romani kidev ufro ucxovelebda interess afrikis saidumloebiT mocul
mTebSi dafluli ganZeulis aRweriT.
bevrma gulubryvilo mkiTxvelma mwerlis fantazia sinamdviled miiCnia. hagards werils
werilze swerdnen, emudarebodnen, gaemxila maTTvis solomon mefis saganZuris zusti
adgilsamyofeli da koordinatebi. erTma TavzexelaRebulma ki moswera: miuxedavad imisa, rom
uars meubnebiT macnoboT, sad aris dafluli is ganZi, me mainc ganzraxuli maqvs, movawyo
eqspedicia, raTa xelT vigdo auracxeli simdidre.
romans warmateba marto am interesma rodi arguna. es ase rom iyos, romani mokvdeboda
maSinve, rogorc ki Sesustda mkiTxveli sazogadoebis interesi samxreT afrikisadmi. hagardis
romanSi cocxloben damajereblad da naTlad daxatuli gmirebi. dauviwyaria monadiris _ alan
quotermenis saxe. aseve siyvaruliTa da simpaTiiT arian daxatulni misi sxva gmirebic. isini
mkiTxvelis guls inadireben TavianTi rainduli, vaJkacuri xasiaTiT, pirdapirobiT, keTilSobilebiT.
didi interesiT ikiTxeba hagardis istoriuli romanebic: `montesumas asuli", `aiSa",
`mSvenieri margarita". mkiTxvels itacebs romanis gmirTa saintereso Tavgadasavali, misTvis
gasagebi xdeba romanebSi aRwerili epoqis politikuri da re-ligiuri mimarTulebebi.
hagardis saukeTeso saTavgadasavlo da istoriuli romanebi uwindeburad izidavs mkiTxvels.
isini mraval enazea Targmnili da gamocemuli.