Professional Documents
Culture Documents
φυλλάδιο 1 α λυκειου
φυλλάδιο 1 α λυκειου
2. Τι ονομάζουμε μόριο;
Μόριο είναι το μικρότερο κομμάτι μιας καθορισμένης ουσίας (ένωσης ή
στοιχείου) που μπορεί να υπάρξει ελεύθερο, διατηρώντας τις ιδιότητες της
ύλης από την οποία προέρχεται.
3. Τι ονομάζουμε άτομο;
Άτομο είναι το μικρότερο σωματίδιο ενός στοιχείου, που μπορεί να πάρει
μέρος στο σχηματισμό χημικών ενώσεων.
Τα μόρια δηλαδή είναι ομάδες ατόμων με καθορισμένη γεωμετρική διάταξη
στο χώρο, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα:
Τα μόρια των χημικών στοιχείων δεν αποτελούνται πάντοτε από τον ίδιο
αριθμό ατόμων. Έτσι υπάρχουν στοιχεία μονοατομικά, όπως είναι τα
ευγενή αέρια π.χ He, στοιχεία διατομικά, όπως είναι το οξυγόνο, το
υδρογόνο ή ακόμα και τριατομικά, όπως είναι το όζον.
ΜΟΝΟΑΤΟΜΙΚΑ: Ευγενή αέρια: He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn, και τα
μέταλλα σε κατάσταση ατμών.
Επίσης, στις χημικές εξισώσεις γράφονται σαν μονοατομικά τα
στοιχεία C, S και P.
ΔΙΑΤΟΜΙΚΑ: Η2, Ο2, Ν2, F2, Cl2, Br2, I2.
ΤΡΙΑΤΟΜΙΚΑ: Ο3.
ΤΕΤΡΑΤΟΜΙΚΑ: P4, As4, Sb4.
5. Τι είναι τα ιόντα;
Ιόντα είναι είτε φορτισμένα άτομα (μονοατομικά ιόντα), π.χ Na+, Ca2+, S2-,
Cl- είτε φορτισμένα συγκροτήματα ατόμων (πολυατομικά ιόντα), π.χ NH4+,
CO32-, H2PO4-.
Ατομικός αριθμός (Ζ) είναι ο αριθμός των πρωτονίων στο πυρήνα του
ατόμου ενός στοιχείου. Ο αριθμός αυτός καθορίζει το είδος του ατόμου,
αποτελεί δηλαδή ένα είδος ταυτότητας για αυτό
Μαζικός αριθμός (Α) είναι ο αριθμός των πρωτονίων και των νετρονίων
στον πυρήνα ενός ατόμου.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
i. H2O
ii. O3
iii. CN-
iv. NH3
i. Το άτομο
ii. Το πρωτόνιο
iii. Το ιόν
iv. Ο πυρήνας
i. Άτομο
ii. Μόριο
iii. Θετικό ιόν
iv. Ανιόν
d. Tο ανιόν S2- περιέχει 18 ηλεκτρόνια
και 16 νετρόνια. Ο μαζικός αριθμός του ατόμου του S είναι:
i. 20
ii. 22
iii. 12
iv. 24
i. Άτομο
ii. Ανιόν με φορτίο – 1
iii. Κατιόν με φορτίο + 1
iv. Ανιόν με φορτίο – 2
21 3+
iv. 7X
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
3) Το άτομο ενός στοιχείου Χ έχει μαζικό αριθμό 40 και στον πυρήνα του
περιέχει 4 νετρόνια περισσότερα από τα πρωτόνιά του. Να υπολογιστούν:
i. Ο αριθμός των πρωτονίων, των νετρονίων και των ηλεκτρονίων
του ατόμου,
ii. Ο ατομικός αριθμός του στοιχείου Χ.
4) Το άτομο ενός στοιχείου Σ έχει μαζικό αριθμό 84 και περιέχει στον πυρήνα
του 12 νετρόνια περισσότερα από τα πρωτόνιά του.
i. Ποιος είναι ο ατομικός αριθμός του στοιχείου Σ;
ii. Ποια από τα επόμενα άτομα ή ιόντα έχουν τον ίδιο αριθμό ηλεκτρονίων
με το άτομο του στοιχείου Σ;
5) Το ιόν F- έχει 10 νετρόνια στον πυρήνα του, ενώ περιέχει τον ίδιο αριθμό
20
ηλεκτρονίων με το άτομο 10 Νe . Να υπολογίσετε τον ατομικό αριθμό του
F και τον μαζικό αριθμό του ατόμου F.
6) Το κατιόν Al3+ περιέχει 14 νετρόνια και 10 ηλεκτρόνια.
a. Ποιος είναι ο ατομικός αριθμός
και ποιος ο μαζικός αριθμός του ατόμου Al;
b. Ποια από τα επόμενα
σωματίδια έχουν τον ίδιο αριθμό ηλεκτρονίων με το ιόν Al3+;
12 Mg2+ 11 Na 8 O2-
2 x+2 2 x+4
9) Έστω τα ισότοπα άτομα: x+1 A και 2 x−4 A . Να υπολογιστούν:
Η περίοδος στην οποία ανήκει το στοιχείο μας δείχνει ποια είναι η εξωτερική
στιβάδα του στοιχείου.
Ομάδα είναι η κάθετη στήλη του περιοδικού πίνακα που περιέχει στοιχεία με
παρόμοιες χημικές ιδιότητες.
Η ομάδα στην οποία ανήκει το στοιχείο μας δίνει τον αριθμό των ηλεκτρονίων
της εξωτερικής του στιβάδας.
Οι ομάδες δηλώνονται με έναν λατινικό αριθμό І, II, Ш, IV, V, VI, VII, VII και
ένα γράμμα Α ή Β. Οι ομάδες με το γράμμα Α ονομάζονται κύριες ομάδες και
οι ομάδες με το γράμμα Β ονομάζονται δευτερεύουσες ομάδες.
Στην ομάδα IIB ανήκουν τα δεκαπέντε στοιχεία της σειράς του λανθανίου
(La), οι λανθανίδες, και τα δεκαπέντε στοιχεία της σειράς του ακτινίου (Ac),
οι ακτινίδες.
Μέταλλα Αμέταλλα
Είναι όλα στερεά, με εξαίρεση τον Hg Είναι στην πλειοψηφία τους αέρια
οποίος είναι υγρός. και στερεά, με μοναδικό υγρό το Br2
Είναι καλοί αγωγοί της θερμότητας και του Είναι κακοί αγωγοί της θερμότητας
ηλεκτρισμού. και του ηλεκτρισμού.
Είναι ελατά (μετατρέπονται σε ελάσματα και Δεν είναι ελατά ούτε όλκιμα.
σε φύλλα), είναι όλκιμα (μετατρέπονται σε
σύρματα) και έχουν μεταλλική λάμψη.
Ανάμεσα στα μέταλλα και στα αμέταλλα υπάρχουν και μερικά στοιχεία τα
οποία έχουν ενδιάμεσες ιδιότητες και οποία ονομάζονται μεταλλοειδή.
Η αιτία της δημιουργίας των χημικών δεσμών είναι η τάση όλων των
σωμάτων στη φύση να μεταβούν σε σταθερότερες καταστάσεις, δηλαδή σε
καταστάσεις μικρότερης ενέργειας.
Για να σχηματιστεί χημικός δεσμός, πρέπει οι δομικές μονάδες της ύλης να
πλησιάσουν αρκετά, ώστε να αναπτυχθούν μεταξύ τους ελκτικές δυνάμεις.
Ποιοι παράγοντες καθορίζουν την χημική συμπεριφορά του ατόμου;
i. Τα ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας (ηλεκτρόνια σθένους)
ii. Την ατομική ακτίνα ( το μέγεθος του ατόμου)
9 F , 2 He 2 , 11 Na , 16 S 2 , 19 K , 35 Br , 37 Rb , 56 Ba 2
Ο ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
2. α) Σε ποια ομάδα και σε ποια περίοδο ανήκουν τα στοιχεία 13Al και 14Si;
β) Είναι δυνατόν στο μέλλον να παρασκευαστεί κάποιο στοιχείο που να
τοποθετηθεί στον Π.Π ανάμεσα στο Al και στο Si;
γ) Ποιο από τα επόμενα στοιχεία έχουν παρόμοιες ιδιότητες με το Si;
i. 5 Β (βόριο)
ii. 38 Sr (στρόντιο)
iii. 31 Ga (γάλλιο)
7. Το στοιχείο Σ έχει ατομικό αριθμό Ζ και ανήκει στην VA ομάδα και στην
τρίτη περίοδο του Π.Π.
α) Ποιος είναι ο ατομικός αριθμός του στοιχείου;
11. Το αργό (Ar) είναι ευγενές αέριο και τα ηλεκτρόνιά του είναι
κατανεμημένα σε τρεις στιβάδες.
α) Ποιος είναι ο ατομικός αριθμός του Ar;
β) Το άτομο του Ar έχει την ίδια ηλεκτρονιακή δομή με τα ιόντα Α 2+, Β- και Γ2-.
Να βρεθούν οι ατομικοί αριθμοί των στοιχείων Α, Β και Γ και η θέση τους στον
Π.Π.
Στοιχείο Γ Θ
Ζ 11 16 18 56
ΧΗΜΙΚΟΣ ΔΕΣΜΟΣ
i. 8 O
ii. 17 Cl
iii. 20 Ca
iv. 10 Ne
στ) Ποιο από τα επόμενα στοιχεία είναι πιο ηλεκτροθετικό;
i. 11 Na
ii. 12 Mg
iii. 13 Al
iv. 19 K
ζ) Ποιο από τα επόμενα αμέταλλα είναι δραστικότερο;
i. 16 S
ii. 17 Cl
iii. 9 F
iv. 35 Br
ΙΟΝΤΙΚΟΣ ΔΕΣΜΟΣ
ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟΣ ΔΕΣΜΟΣ
β) Σε ποιες από τις ενώσεις που προκύπτουν τα δομικά σωματίδια δεν είναι
μόρια;
12. Τα στοιχεία Α και Β ανήκουν στην τρίτη περίοδο του Π.Π και
σχηματίζουν μεταξύ τους την ιοντική ένωση ΑΒ2.
α) Σε ποια ομάδα του Π.Π ανήκουν τα στοιχεία Α και Β;
β) Να υπολογιστεί ο ατομικός αριθμός των Α και Β.
γ)Να βρεθεί το είδος του δεσμού που σχηματίζεται μεταξύ των στοιχείων:
i. Α και 1Η
ii. Β και 1Η
iii. 6 C και Β
14. Δίνονται τα στοιχεία 3Α, 9Β, 12Γ, 17Δ, 18Ε, 20Ζ και 37Η.
α) Ποια από τα στοιχεία αυτά ανήκουν στην ίδια ομάδα και στην ίδια
περίοδο του Π.Π;
β) Ποιο από τα στοιχεία αυτά:
i. Έχει την μικρότερη ατομική ακτίνα;
ii. Είναι το πιο ηλεκτραρνητικό;
iii. Είναι το δραστικότερο μέταλλο;
γ) Τι είδους χημικός δεσμός σχηματίζεται μεταξύ των στοιχείων:
i. Α και Δ
ii. Β και Γ
iii. Ζ και Β
iv. Β και Β
v. Β και υδρογόνου
vi. Ζ και υδρογόνου
15. Το στοιχείο Α ανήκει στην πρώτη περίοδο του Π.Π, ενώ τα στοιχεία
Β και Γ ανήκουν στην τρίτη περίοδο. Τα στοιχεί Α και Β σχηματίζουν
μεταξύ τους την ιοντική ένωση ΒΑ2, ενώ τα στοιχεία Α και Γ σχηματίζουν
την ομοιοπολική ένωση Α2Γ.
α) Σε ποια ομάδα του Π.Π ανήκουν τα στοιχεία Α, Β και Γ;
β) Να βρεθούν οι ατομικοί αριθμοί των στοιχείων Α, Β και Γ.