You are on page 1of 12

Tajëëumt n tmazivt

adlis “tifawin a tamazivt 4”

1 – assav n umskar
iga wassav n umskar yan g wassavn issurtn sg umyag (am
wassav n tigawt d wassav n udvar d wassav n yimis). Da immal
wAssav n umskar wnna ittggn tavawsa. Da t nssurut sg umyag s
“am”. Maca, ig illa uskkil “yab” niv “yam” g umyag, da nssnfal “am”
s “an”.
Imdyatn:
Zdv → amzdav gmr → angmar
Ttr → amattar bdd → anbdad
Krz → amkraz smd → ansmad
Ks → amksa lmd → anlmad

2 – tawinst tasqsayt
tga twinst tasqsayt yat twinst nni s nsqsa xf kra n unvmis.
Asqsi ad, iviy ad ig amatu, ar d ittawi xf txinst maëëa. Da
nakka asqsi ad s “is” niv “ma”. Tamrarut nns, da tettili s “yah /
yih” niv “uhu”.
Imdyatn:
- Idda unlmad s tinml.
 is idda unlmad s tinml ?
 Ma idda unmlad s tinml ?
Içäaë usqsi ad ig anaful. Da d ittawi vas xf yan ufrdis n
twinst : “amaggay” niv “asmmud” niv “akud” niv “advar” niv “amamk”.
Imdyatn:
- iwca unlmad adlis i umddakæl nns.

1
 wi iwcin adlis i umddakæl nns ?
 ma iwcan adlis i umddakæl nns ?
 ma ay iwcan adlis i umddakæl nns ?
- iwca unlmad adlis i umddakæl nns.
 min iwca unlmad i umddakæl nns ?
 ma iwca unlmad i umddakæl nns ?
 ma ay iwca unlmad i umddakæl nns ?
- pma ad nssnjm izm n waïla^ã, iqqan d ad iddr g tagant.
 mamc va ngg pma ad nssnjm izm n waïlaã ?
 mamk rad nsskr afad ad nssnjm izm n waïlaã ?
 mamc da ngg pma ad nssnjm izm n waïlaã ?

3 – asfti n imyagn g warusmid :


llant këaät n twila vr umyag : “waratig” d “usmid” d
“warusmid”. Bä^an imyagn xf kigan n wanawn. Ku anaw vars asfti nns.
Dat n umyag g warusmid, tzmr ad tili yat sg tzlviwin ad :
“da”, niv “la” niv “ar” niv “aqqa” niv awd yat tzlva.
Asfti n imyagn g warusmid s tassast n trgalt :
Asfti ad iga asfti n imyagn g llant snat niv këaät trgalin, ur
digsn avri g ussnti nnsn niv g ugns nnsn (imdyatn : “zdv”, “lkm”,
“krz”, “stl”, “wt”, “ns”, “fk” / “wc”, ...).
Awtman Tawtmant
Zddvv Zddvv
asuf Tzddvd Tzddvd
Izddv Tzddv
Nzddv Nzddv
asugt
Tzddvm Tzddvmt
Zddvn Zddvnt

2
Asfti n imyagn g warusmid s “tt-” :
Asfti ad iga asfti imyagn issntin s wavri (imdyatn : “adf”,
“amç”, “agl”, “awi”, “anf”, ...) niv imyagn nna iïïfn avri g ugns nnsn
(imdyatn : “mun”, “lal”, “matr”, ...) niv inni g tlla tassast (imdaytn :
“ddu”, “ffv”, “ddz”, “llv”, “kks”, “bdd”, ...)
Awtman Tawtmant
Ttadfv Ttadfv
asuf tettadfd Tettadfd
ittadf Tettadf
nttadf Nttadf
asugt
Tettadfm Tettadfmt
ttadfn Ttadfnt
Imdyant :
- ku ass, da tettawi tifawt adlis nns vr tinml.
- ku ass, ar tettawi tifawt adlis nns vr tinml.
- ku ass, tettawi tifawt adlis nns vr tinml.
- ku ass, da ttdduv vr taddart.
- Ku ass, ttdduv vr taddart.
- Da ittddu masin s ivrm n ïanja.
- ittddu masin vr ivrm n ïanja.
- da nttafa tasirt sg imassn snulfan yiwdan.
- nttaf tasirt sg imassn snulfan yiwdan.

4- imrnutn n wakud d imrnutn n udvar :


gan imrnutn yan wanaw g tguriwin nni immaln “akud” niv “advar” g
ugnsu n twinst.
Imdyatn n umrnu n wakud :
- da ssan middn atay dat n wutci.
- Da ssan yiwdan atay dffir n wutci.

3
Imdyatn n umrnu n udvar :
- iga watay tissi n ku ass g tmazirt nnv.
- Da ssan yiwdan atay s zzofëan g taliwin.
- Izdv umddukkl inu dg nnaäuë.

5 – asfti n imyagn g wanaä :


llant këaät n twila vr umyag : waratig d usmid d warusmid.
Bä^an imyagn xf kigan n wanawn. Ku anaw vars asfti nns.
Izmr waratig ad ig anaä (amdya : “zdv!”, “adf!”, “lmd!”) niv
waratig s “ad” (amdya : “ad izdv”, “ad adfv”, “ad lmdv”) niv
waratig n wallas (amdya : idda s ugadaz, isv imndi.”) :
Awtman Tawtmant
asuf Adf Adf
Adfav Adfav
asugt
Adfat / adft Adfamt / adft
adfatav Adfamtav

6- tawinst taramyagt :
llan sin wanawn n twinas : “tawinst tamyagt” d “twinst tramyagt”.
Tawinst tamyagt, ittili digs umyag, am :
- tvra tnlmadt aäëiã.
- idda unlmad s tinml.
- Mupmmd wiss smmus, iga agllid axatar.
- Pmmu, iga aslmad n tmazivt.
- Izza, tga taslmadt n tmazivt.
- Iddr uäinuçuë xf wakal g isgåasn izrin.
- Ddrn iäinuçuën xf wakal g isgåasn izrin.
- Iddr uäinuçuë d umamut xf wakal g isgåasn izrin.
- Ddrn Uäinuçuën d umamut xf wakal g isgåasn izrin.

4
Tawinst tarmyagt, ur digs illi umyag. Maca, tettili digs
tguri yaäni am “d”:
- Mupmmd wiss smmus, d agllid axatar.
- Pmmu, d aslmad n tmazivt.
- Izza, d taslmadt n tmazivt.

7- addad amaruz n wassav :


iga wassav (niv ism) yan g wanawn n tguriwin nna vur llant këaät n
tmatarin g twila nns : “awtman” niv “tawtmant”; “asuf” niv “”asugt”;
“addad adrfi” niv “addad amaruz”.
Assav g waddad amaruz
G ugns n twinas, llan sin waddadn vr wassav : “Addad adrfi” niv
“addad amaruz”.
Da ittili wassav g waddad amaruz mkan iga amaggay niv mkan t
tzwar tnzvt (am “n”, “g”, “dg”, “s”, “vr”, “dar”, ...). g idvarn ya^änin,
da ittili wassav g waddad adrfi.
Imdyatn :
- anlmad, idda vr tinml.
- idda unlmad vr tinml.
- Tanlmadt, tdda s tmazirt.
- Tdda tnlmadt s tmazirt.
- Udm nns, icna.
- Icna wudm nns.
- Ixf nns, inva t.
- Inva t yixf nns.
Tamatart n waddad amaruz :
 anlmad → unlmad
 tanlmadt → tnlmadt

5
 tamazirt → tmazirt
 udm → wudm
 ixf → yixf

8- assurt n imyagn
llan sin wanawn n imyagn : imyagn idaslann d imyagn issurtn.
Imggura ad, ssurtn sg imzwura. Imyagn issurtn, gan këaä
wanawn : amyag aswav (s “s” niv “ss”) d umyag amyav (s “m” niv
“mm”) d umyag attwav (s “ttu” niv “ttwa” niv “ttya”).
Imdyatn n umyag aswav :
 mun → smun
 ml → sml
 lkm → sslkm
Imdyatn n umyag amyav :
 sawl → msawal
 çë → mmçëa
Imdyatn n umyag attwav :
 amç → ttyamaç.
 krz → ttukraz / ttawkraz.

9- asfti n imyagn g waratig n wallas


llant këaät n twila vr umyag : “waratig” d “usmid” d
“warusmid”. Bä^an imyagn xf kigan n wanawn. Ku anaw, vars asfti nns.
Izmr waratig ad ig “anaä” niv “waratig s “ad” niv “waratig n
wallas” :
Imdyatn n waratig n wallas :
- tdda tifawt s tinidlisn. Tsva adlis xf iäinuçuën.
- tdda tifawt s tinidlisn, Tsv adlis xf iäinuçuën.

6
- Idda masin vr ugadaz, içë kigan n tmsuvin.

10- assav n tigawt


llan sin wanawn n wassavn : assavn idaslann, (am “agru”, “akal”,
“adrar”, “tamurt”, “tamazirt”, ...) d wassavn issurtn (am “afrag”,
“ufuv”, “amkraz”, “anbdad”, “asrgl”, “asaki”, ...). assavn ad
Imggura, ssurtn sg umyag :
 “afrag” sg “frg”
 “ufuv” sg “ffv”
 “amkraz” sg “krz”
 “anbdad” sg “bdd”
 “asrgl” sg “rgl”
 “asaki” sg “aki”.
Llan kkuç n wassavn issurtn : assav n tigawt d wassav n umskar
d wassav n udvar d wassav n yimis.
- assav n tigawt : da ismal wassav n tigawt anamk n umyag g
twila n wassav, niv aynna tga tigawt n umyag :
imdyatn :
 frg → afrag
 smd → asmad
 rms → armas
 ffv → ufuv
 çä → açïïa
 mun → tamuni / tamunt
 als → allas
 vr → tivri

7
11- asugt amaëçu
iga wassav yan g wanawn n tguriwin nna vur llant këaät n tmatarin
g twila nns : “awtman” niv “tawtmant”; “asuf” niv “”asugt”; “addad
adrfi” niv “addad amaruz”.
- asuf d usugt n wassav :
assav g usuf, da immal yan (yiwn, ijj) sg kra n tvawsa g uwtman
niv g twtmant.
imdyatn :
- amvar, adrar, argaz, ifri, insi, udm, uccn, ...
- tamvart, tagant, tigmmi, tislit, tuccnt, ...
assav g usugt, da immal mad iggutn sg rka n tvawsa g uwtman
niv g twtmant.
Imdyatn :
- imvarn, idrarn (niv “idurar”), irgazn / irgzn, ifran /
ifritn, izlan / izlitn, insitn, udmawn, uccann, ...
- timvarin, taganin, tiåmma, tislatin, tuccanin, ...
anawn n usugt n wassav:
g usugt, izmr wassav ad yili d “amadus” niv d “amaëçu. G
usugt amadus, da nttrnu, g tgira n wassav, askkil “n” g uwtman
niv “in” g twtmant, nssnfl “a” amzgaru n wassav, ig digs illa, s
“i”. Avri “i” d wavri “u”, ur da ttnfaln.
Imdyatn :
 amvar → imvarn
 tamvart → timvarin
g usugt amaëçu, ur da n ttrnu “n” g tgira n wassav; da nssnfal
avriwn agnsu n wassav s “i...u...a” niv “i...i...a”, niv “i...a”.
imdyatn :
 agadir → igudar

8
 amadl → imudal
 avbalu → ivbula
 abavus → ibuvas
 amudr → imudar
 tamatart → timitar
 tamazirt → timizar
 tawinst → tiwinas
 tamurt → timura
 tirmt → tiram
illa yan wanaw n wassavn ismunn timatarin n usugt amadus d tin
usugt amaëçu.
Imdyatn :
 azrf → izrfan
 asgr → isgran
 açëu → içëa / içëan
 izi → izan
 isli → islan
 uccn → uccann
 udm → udmawn
 tislit → tislatin
 tuccnt → tuccanin

12- asfti n imyagn g usmid


llant këaät n twila vr umyag : “waratig” d “usmid” d
“warusmid”. Bä^an imyagn xf kigan n wanawn. Ku anaw vars asfti nns.
Da immal usmid amyag izrin, ittugan yad.
Asfti n imyagn am “krz” G wusmid :

9
Awtman tawtmant
Krzv krzv
asuf Tkrzd tkrzd
Ikrz Tkrz
Nkrz Nkrz
asugt
Tkrzm Tkrzmt
Krzn krznt
Kigan n imyagn, varsn asfti ad, am “zdv”, “ld”, “rms”, “smd”, “mun”, …
Asfti n imyagn am “ddu” G wusmid :
Awtman tawtmant
ddiv ddiv
asuf Tddid tddid
idda Tdda
Ndda Ndda
asugt
tddam Tddamt
ddan ddant
aïïaã n imyagn, varsn asfti ad, am “ftu”, “knu”, “gnu”, “ëç”, “çë” “sv”,
“ns”, …
Asfti n imyagn am “amç” G wusmid :
Awtman tawtmant
Umçv Umçv
asuf Tumçd tumçd
yumç Tumç
numç Numç
asugt
tumçm Tumçmt
umçn Umçnt
Kigan n imyagn, varsn asfti ad, am “adf”, “akr”, “agl”, “azn”, “als”, …

13- tawinst tasmmadt


tga twinst tasmmad yat twinst ittsmadn amyag n twinst tamzwarut.
Izmr usmmud n umyag ad ili d assav (imdyatn 1) niv d tawinst
(imdyatn 2) :
imdyatn 1 :
- ira unlmad adlis.
- Ixs unlmad adlis.

10
Imdyatn 2 :
- ira unlmad ad ilmd tamazivt.
- Ixs unlmad ad ilmd tamazivt.
- Tswingm tifawt ad tgg iluvma nns.
- Da tettaws tasirt I middn ad snvdn imndi.
- ku ass, tlmmd titrit ad tettari tifinav.

14- tawinst tanmgalt s “waxxa” d “mqqar”


da tettili twinst tanmgalt g ugns n twinst tamadust (nna g llant snat
twinas timççyanin). da tmmal anmgal n twinst nna d tmun. Anmgal s
“waxxa” d “mqqar”, iga yan g wanawn n twinas tinmgalin.
Imdyatn :
- Waxxa illa aï^ïaã n unçaë, idda masin vr timl.
- Mqqar illa aïïaã n unçaë, idda masin s tinml.
- waxxa yaggug uvaras, ur iwpil ad irzu tamsuvt.
- Mqqar yaggug uvaras, ur iwpil ad irzu tamsuvt.
- Waxxa ur idrus watig n tmsuvt, ad tnt nsv s këaät.
- Maqqar ur idrus watig n tmsuvt, ad tnt nsv s këaät.

15- tawinst tamaqqant


da takka twinst tamaqqant invmisn xf wassav nna s tqqn. Tga am
urbib (imdyatn : “amqqran”, “amççyan”, “avzzaf”, …) niv amavun
(imdyatn : “imqqurn”, “imççiyn”, “ivzzifn”, …). G umzwaru n twinst
tamaqqant, nttaf “nna” niv “nni” niv “lli” niv “I”.
Imdyatn n wassav d urbib :
- Illa umksa g udrar amqqran.
- Illa umkraz g yIgr amççyan.
Imdyatn n wassav d umavun :
- Ifta umksa s udrar imqqurn.
- Ikrz umkraz Igr imççiyn.
Imdyatn n wassav d twinst tamaqqant :

11
- tssiwl tmyart i memmis nna igan amsasfr.
- tssiwl tmvart i memmis nni igan amsasfr
- Isujji umsasfr atrs n imikr lli aççln xf wakal.
- Inäu xafs yan imikr I tt iäfuën.

*********************************************

12

You might also like