समास-अभ्यासपत्रम ्

Broadly there are 4 major types of समासः namely

ु
तत्परुषः द्वन्द्वः अव्ययीभावः बहुव्रीह ः
Every समासः has its own unique features by which we can identify, split and join the समासः
ु
A. तत्परुषः समासः
समस्तपदम ् हवग्र ः समासनाम

हिन्ताकुलः --------------- तृतीयातत्परुु षः

--------------- दर्शनाय इहत ितर्थु ीतत्परुु षः

परमाण:ु परमः अणःु ---------------

--------------- सवे धमाशः कमशधारयः तत्परुु षः

--------------- ु
सभाहषतानाां सङ्ग्र ः षष्ठीतत्परुु षः

खगोत्तमः --------------- ु
सप्तमीतत्परुषः

वनस्पहतगतः वनस्पहतां गतः ---------------

अश्मखण्डः अश्मनः खण्डः ---------------

--------------- मदेन अन्धः तृतीयातत्परुु षः

--------------- भहिरसस्य अणशवः षष्ठीतत्परुु षः

B. द्वन्द्वः समासः
समस्तपदम ् हवग्र ः समासनाम

िोरलुण्ठकाः --------------- ---------------

ु साहरकाः
र्क --------------- ---------------

हनघषशणच्छेदनतापनताडनाहन --------------- ---------------

वृर्थाभ्रमणकुक्रीडापरपीडापभाषणाहन --------------- ---------------

वाल्मीहकव्यासबाणाः --------------- ---------------

धनधान्याहद --------------- ---------------

यूकाहलक्षम ् --------------- ---------------

अह नकुलम ् --------------- ---------------

स्तपादम ् --------------- ---------------

पाहणपादम ् --------------- ---------------

C. अव्ययीभावः समासः
समस्तपदम ् हवग्र ः समासनाम

सकोपम ् --------------- ---------------

सस्ने म ् --------------- ---------------

सश्रद्धम ् --------------- ---------------

यर्थार्हि --------------- ---------------

यर्थेष्टम ् --------------- ---------------

प्रत्य म ् --------------- ---------------

सोत्स्ता म ् --------------- ---------------

प्रहतगृ म ् --------------- ---------------

यर्थाक्रमम ् --------------- ---------------

प्रहतहदनम ् --------------- ---------------

D. बहुव्रीह ः समासः
समस्तपदम ् हवग्र ः समासनाम

आयतलोिना --------------- ---------------

म ोदयः --------------- ---------------

बहुश्रतु ः --------------- ---------------

हनरस्तपादपाः --------------- ---------------

अल्पधीः --------------- ---------------

नीलकण्ठः --------------- ---------------

भालिन्द्रः --------------- ---------------

हनहरच्छा --------------- ---------------

हनरालम्बः --------------- ---------------

अल्पजीहवतः --------------- ---------------

E. नञ -् तत्परुषः
ु
समस्तपदम ् हवग्र ः समासनाम

अनादरः --------------- ---------------

अयोग्यम ् --------------- ---------------

अनल्पम ् --------------- ---------------

अर्क्यम ् --------------- ---------------

 असत्यम ् --------------- ---------------

अनावश्यकम ् --------------- ---------------

अगत्वा --------------- ---------------

अधमशः --------------- ---------------

अनृतम ् --------------- ---------------

अहवद्या --------------- ---------------

ु
F. उपपदतत्परुषः
समस्तपदम ् हवग्र ः समासनाम

श्रेयस्करः --------------- ---------------

दूरहित्रवाह नी --------------- ---------------

सा ाय्यकरम ् --------------- ---------------

ह ताव म ् --------------- ---------------

जीणशवस्त्रधारी --------------- ---------------

पादपः --------------- ---------------

हगहरजा --------------- ---------------

सवशर्ास्त्रहवत ् --------------- ---------------

बहुरूपधारी --------------- ---------------

पवशतस्थः --------------- ---------------