1

आवधिक परीक्षा-प्रथम 2017-2018

विषय-संस्कृ तम्

कक्षा-अष्टमी
अवधि-सार्धेकहोरा पूर्णांकः 40

छात्रस्य/छात्रायाःनामः- ------------------------------------ वर्गः ---------------------------

अनुक्रमांकः--------- ---------------------------- दिनांकः ------- -------------------

हस्ताक्षर निरीक्षकः ------------------------------------------- हस्ताक्षरपरीक्षकः--------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

के वलं परीक्षकस्य कृ ते

40 प्राप्तांकः

निर्देशाः

1- सर्वेप्रश्नाः अनिवार्याः।

2-उत्तराणि अस्मिन्नेव पत्रे प्रदत्त स्थानेषु लेखितव्यानि।

3-अन्यत्र कु त्रापि लिखितेभ्यः उत्तरेभ्यः अंकाः न प्रदास्यन्ते।

 2

अपठित - अवबोधनम (6)

प्रश्न-1 अधोलिखितम् अनुच्छे दम् ध्यानेन पठित्वा प्रश्नानाम् उत्तराणि प्रदत्त - (6)

पुरा बलि नामकः महादानी नृपः आसीत् । एकदा तस्य सभायां भगवान विष्णु वामनवेषेन आगच्छत् । सः नृपं बलिम् के वलानि त्रीणि पदानि
भूमिम् अयाचत् । नृपः तत्क्षणं स्वीकारं अकरोत् । तदा भगवान विष्णु विराटरूपः अधारयत् ।
(क) एक पदेन उत्तरत 1x2=2

1) बलि कः आसीत् ?

उत्तर ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2) विष्णु कति पदानि भूमिम् अयाचत् ?

उत्तर ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(ख) पूर्ण वाक्येन उत्तरत---- (2)

1) बलेः सभायां वामनवेषेन कः आगच्छत् ?

उत्तर-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(ग) निर्देशानुसारं उत्तरत --- (2)

2) महादानी नृपः अनयोः पदयोः किम् विशेषण पदं ?

क)महादानी ख) नृपः
उत्तर-----------------------------------------------------------------------------------

2) राजा इति शब्दस्य पर्यायपदं अनुच्छेदात् एव चित्वा लिखत

 3

उत्तर- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

रचनात्मक - कार्यम् (8)

(2 )चित्रं दृष्टवा मंजूषायां प्रदत्त शब्दानां सहायतया त्रीणि वाक्यानि रचयत्– 3

आकाशे , मेघा:, छत्रम् , वर्षन्ति, जना:, धार्यन्ति , जलम् ,पतति

1---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3- अधोलिखितानि पदानि प्रयुज्य वाक्यानि रचयत 5

गुलिका: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 4

कु ठारिका- -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

क्षिप्रम्- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

यत्नः - -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

लोके --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

अनुप्रयुक्त - व्याकरणम् (12)

(4) संधिविच्छे दं कु रुत----4

(1) समानमपि - ------------------- + ------------------

(2)भगवन्नयम् - -------------------- + --------------------

(3)सप्तैताः - ----------------------+------------------

(4) सर्वमेव ---------------+ -----------------------------

(5 )लट् लकारम् लोट्लकारे विधिलिंगलकारे च परिवर्तयत---4

यथा—पठति ----पठतु पठे त्

लट्लकार: लोट्लकार: विधिलिंगलकार:

 5

खेलसि
खादन्ति
पिबामि
वदति
6) मंजूषात: अव्ययपदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत 1X 4 = 4

दूरम्, तदा, सदा, बहि:

क) यदा दशवादनं भवति ----------------------छात्रा: विद्यालयं गच्छन्ति |

ख) सूर्य: पूर्वदिशायां --------------------उदेति |
ग) शृगाल: गुहायां ----------------------------आसीत् |
घ) शृगालोs पि तत: -------------------------पलायमान: अपठत् |

पठित- अवबोधनम् 14

7-अधोलिखितम श्लोकम पठित्वा प्रदत्त प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत -4

पीत्वा रसं तु कटु कं मधुरं समानं,

माधुर्यमेव जनयेन्मधुमक्षिकासौ।

सन्तस्तथैव सम सज्जन दुर्जनानाम्,

श्रुत्वा वचः मधुसूक्तरसं सृजन्ति।।

प्रश्नाः-1-(क) मधुमक्षिका किं जनयति?

उत्तर-----------–-------------------------------------------------------------------------------------------------------

(2) सन्तः किं सृजन्ति?

उत्तर-----------––-----------------------------------------------------------------------------------------------------

2- निर्देशानुसारं उत्तरत---
 6

क- कटु कं इत्यस्य विलोमपदं श्लोके किम्?

(क) कटुः (ख) मधुरं

(ख) सन्तः इत्यस्य पर्यायपदं श्लोके किं ?

(क) सज्जनः (ख) दुर्जनः

8-विपरीतार्थाकाः शब्दाः लेखनीयाः --------2

यथा - रात्रौ - दिने

(1)गुणाः ----------------------

(2)स्वीकार -----------------

(3)दक्षिणहस्तः ---------------------

(6)उच्चैः -----------------------

प्रश्न 9 :-अधोलिखितम् अनुच्छे दम् ध्यानेन पठित्वा प्रश्नानाम् उत्तराणि प्रदत्त - 4

कस्मिनश्चित् वने खरनखर: नाम सिंह: प्रतिवसति स्म | स: इतस्तत:परिभ्रमन् क्षुधार्त: न किं चिदपि आहारम्
प्राप्तवान् |तत: सूर्यास्तसमये एकां महतीं गुहां दृष्ट्वा स: अचिन्तयत्----- नूनम् एतस्यां गुहायां रात्रो कोs पि
जीव: आगच्छति |

1) एक पदेन उत्तरत 1/2X 2 = 1

 7

क) सिंहस्य किम् नाम आसीत्?:

उत्तर-----------––-----------------------------------------------------------------------------------------------------

ख) क्षुधार्त: सिंह: किम् न प्राप्तवान् ?

उत्तर-----------––-----------------------------------------------------------------------------------------------------

2) पूर्ण वाक्येन उत्तरत---- 1

1)महतीं गुहां दृष्ट्वा सिंह: किम्: अचिन्तयत् ?

उत्तर-----------––-----------------------------------------------------------------------------------------------------

3) निर्देशानुसारं उत्तरत--- 2

क) कानने इति शब्दस्य पर्यायपदं गद्यांशे किम् अस्ति ?

1) गुहा ब) वने स) रात्रो

ख) महतीं गुहाम् अनयोः पदयोः किम् विशेषण पदं ?

अ) महतीं ब) गुहां

(10)रेखांकितानि पदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कु रुत --- -4

(के , कस्य ,का: , का,)

(1)नद्यः सुस्वादुतोयाः भवन्ति |

उत्तर- ---------------------------------------------------------------------------------------------------

(2)लुब्धस्य यशः नश्यति ।

 8

उत्तर ---------------------------------------------------------------------------------------

(3)महतां प्रकृ ति: सुस्थिराभवति।

उत्तर ------------------------------------------------------------------------------------------------

(4)गुणाः गुणज्ञेषु गुणाः भवन्ति।।

उत्तर -----------------------------------------------------------------------------------------------------