MODERN SCHOOL

KORADI ROAD, NAGPUR

PERIODIC TEST – II ( 2018- 19)

Std. : X M. Marks : : 80
Sub. : SANSKRIT Duration : 3hours

निर्दे श ाः –1 ) पत्रं पूर्णं निखित्व रिक्तस्थ ि नि अधोिे ि नित नि कुरुत |

2) ‘ग’ िण्डे पूर्णण व क्य नि निखित्व उत्ति नर्ण अधोिे ि नित नि कुरुत |

-------------------------------------------------------------------------------------------------

‘क’ िण्डाः (अपनित –अवबोधिम् )– 10 अि ाः

प्रश्न 1 .अधोनिखित – गद्य न्शम् पनित्व उत्ति नर्ण निित-

प्रतिवर्षं अगस्त मासस्य पञ्चदशतिथौ संपूर्णे भारिवर्षे स्वािन्त्र्यतदवसोत्सवः मान्यिे |अस्मिन तदने अिाकं
राष्ट्रं परतकयार्णां बन्धनाि् तवमुक्तं अभवि् |1947 िमेवर्षे तिटीशशासकःसुबद्धा भारिमािा परिन्त्रिायाः
श्रुङ्खलां पररत्यज्य बन्धनतवहीना जािा |िदा तदल्लीनगरे रक्तदू गे प्रधानमन्त्रीमहोदय: राष्ट्रीय ध्वजारोहर्णं
सञ्जािम् |ििादे वं तदनादारभ्य महोत्सवोऽयं प्रतिनगरं प्रतिग्रामं च भारिवातसतभः महिा समारोहे र्ण मान्यिे |
स्विन्त्र्यतदवसे प्रािःकाले सववत्र ध्वजारोहर्णं तियिे |

I.एकपर्दे ि उत्तित - 4x1/2=2

i. तदल्लीनगरे कुत्र राष्ट्रीय ध्वजारोहर्णं सञ्जािम?

ii. अिाकं राष्ट्रं केर्षां बन्धनाि् तवमुक्तं अभवि् ?

iii. स्वािन्त्र्यतदवसोत्सवः कस्मिन् मासे मान्यिे ?

iv. रक्तदू गवम् कस्मिन् नगरे अस्मस्त ?

II . पूर्णणव क्येि उत्तित– 2x2=4

i. अयं महोत्सव:कदा कुत्र च मान्यिे ?

ii भारिमािा कदा बन्धनतवहीना जािा?

III. निर्दे श िुस िं उत्तित -

4x1/2=2

i. ‘सञ्जािम् ’पदस्य एकम् पयाव यं तलखि –

अ)अभवि् ब) तियिे स) भवति द ) अस्मस्त

ii. ‘महोत्सवोऽयं अत्र ‘अयं ’ सववनामपदं कि प्रयुक्तम् ?

 page 1

अ) स्वािन्त्र्यतदवसोत्सवाय ब) दु गाव य स) भारिाय द ) भरिस्य

iii. ‘अस्मिन तदने ’ अनयोः पदयोः तकं तवशेर्षर्णं अस्मस्त ?|

iv. ‘मान्यिे’ तियापदस्य कितवपदं तलखि |

अ)भारिवर्षे ब) स्वािन्त्र्यतदवसोत्सवः स) मन्दः द ) रमर्णीया

IV. अस्य अिुच्छेर्दस्य शीर्णकम् निित- 2

‘ि’ िण्डाः (िचि त्मकं क र्णम् )- 15 अि ाः

प्रश्न 2 .नपत्रे पिीक्ष परिर्ण मसूचकं पत्रं मञ्जूर् र् ं प्रर्दत्तपर्दाः पूिर्त –

10x1/2=5

i) ----------------------

तितथः - ------------------

आदरर्णीयाः ii) ----------------------|

सादरं iii)-------------------------------|

अत्र कुशलं विविे |अद्य iv) ------------- - वातर्षवकपरीक्षायाः v)-------------------------आगिः |अस्यां

परीक्षायाम् अहं vi)--------------------लब्धवान् |समाचारपत्रेर्षु vii )------------अतप प्रकातशिम् |viii ) -
-----------------शीघ्रम् एव गतहम् आगतमष्यातम |

भविाम् ix)------------------

x)----------------------

(मञ्जूर् – 1.ममनचत्रं ,2.परिर्ण म ,3.नपतृचिर्ण ाः ,4.अहं ,5.अर्णणव: ,6.प्रर्ण मम् ,7.प्रथमस्थ िम् ,

8. पिीक्षभविम् ,9. पुत्राः ,10. मम )

प्रश्न 3 . मञ्जूर् र् ं प्रर्दत्तपर्द ि म् प्रर्ोगं कृत्व नचत्रवर्णणिम् पञ्चव क्येर्ु कुरुत – 5x2=10

(मञ्जूर् – संगीत ,प्रनतर्ोनगत ,सभ ग िाः ,नवद्य िर्स्य ,छ त्र ाः ,निि णर्क ाः

ध्वनिनवस्त िकर्न्त्रं ,नवजर्ी ,पुिस्क िाः ,कितिध्वनिि ,सप्त ,प्रोत्स हिम्, सहभ नगिाः )
 Page 2

अथव

‘मम जििी ‘इनत नवर्र्ं आधृत्य मञ्जूर् र् ाः सह र्तर् संस्कृते पञ्च व क्य नि िचर्त –

गतहप्रमुखा , किवव्यदक्षा ,सं पूर्णे , कायाव तर्ण , तवतभन्नातन , समादरः , भोजनम् , करोति , पचति , स्नेहमयी ,
ध्यानेन , तवश्रामाय , गच्छति , बतहः , कायविमान्

‘ग’ िण्डाः (अिुप्रर्ुक्त व्य किर्णम्)- 25 अि ाः

प्रश्न 4 . िे ि नितपर्दे र्ु संनधं /सखिनवच्छे र्दम् कुरुत – 5x1=5

i. गुरूपदे शः पालनीयः |

ii.पु स्तके +अत्र ज्ञानं दत्तम् |

iii. अयं तवद्या + आलयः अस्मस्त |

iv. सववत्र पवनः वहति |

v. सः वनं गच्छति |

प्रश्न 5.िे ि खितपर्द ि म् सम सम् नवग्रहम् कुरुत- 5x1=5

(i )सः तवशेर्षज्ञः अस्मस्त ।

अ .तवशेर्षं ज्ञानम् ब.तवशेर्षं ज्ञान यः

स. तवशेर्षं जानाति इति द. तवशेर्षं ज्ञानम् इति
(ii) ित्र एकं मेर्षयूथम् आसीि् |
अ.मेर्षयोः यूथं ब. मेर्षार्णां यूथम्
स . मेर्षार्णां यूथं इति द. मेर्षार्णां यूथं यः सः
(iii ) महान् योगी पुरा अत्र वसति ि।
अ.महि् योतग ब.महायोगी
स.महयोगी द.महतियोगी
(iv )िस्य चक्षुः नीलोत्पलम् इव अस्मस्त ।
अ.नीलम् उत्पले ब. नील उत्पले यत्र
स. नीलम् उत्पले इव द. नीलम् उत्पलम्
(v ) आचायाव श्व: अनुपस्मथथिा भतवष्यति।
अ.अनु उपस्मथथिा ब.अन् उपस्मथथिा
स.न उपस्मथथिा द.अनु पस्मथथिा
प्रश्न 6 .िे ि खितपर्द ि म् प्रकनत-प्रत्यर्ौसंर्ोज्य नवभज्य व निि 5x1=5
(i). मे घोटकाः कथं रक्षर्णीयाः ।
अ.रक्ष् + आनीयाः ब. रक्ष् + अनीयर् स. रक्ष् + आ+ नीयाः
(ii)पराथाव य सववस्वं त्यज् +िव्यि् ।
अ.त्यक्तव्यम् ब.त्यजनीयः स.त्यज्तव्य
(iii ) िीडन्ीं बतलकां कथय ।
अ. िीड् +शित ब. िीड् +िल् स. िीड् +अन्ी
 Page 3

(iv ) अहं फ़लानाम् मधुर +िल् अनुभवातम।

अ.मधुरिल् ब.मधुरिां स.माधुयवम
(v ) सौभाग्यवान् भव।
अ. सौभाग्य+वान् ब.सौभाग्य+ मि स.सौभाग्य+ मिु प् द.सुभग+वि्
प्रश्न7.संस्कृतेि समर्म् निित - 4x1/2=2
(i) सुकन्या प्राि: ------------------ वादने उतत्तष्ठति। (6 .30)
(ii) सा ---------------------- वादने तवद्यालयम् गच्छति। (7 .15 )
(iii) सा ------------------- वादने ग्रुहम् प्रत्यागच्छति। (2.45)
(iv)सा --------------- वादने खेलनाय गच्छति। (5.00 )
प्रश्न8. उनचत अव्यर्पर्द: रिक्तस्थ ि नि पूिर्त- 4x1=4
(i) यावि् अहम्---------------------अगच्छम् िावि् वर्षाव आरभि।
(ii )---------- पठनं कुरुि।
(Iii )यूयम् --------------- आगच्छि?
(iv )छात्राः ---------------- भ्रमर्णाय गच्छन्ु ।
मंजूर् - अधुि , कर्द , बनहाः , अनप
प्रश्न 9 .निम्नव क्येर्ु िे ि खितपर्द ि म् संशोधिम् कुरुत 4x1=4
(i )िे ह्यः ित्र आगच्छि् ।
(ii) अिाकम् अध्यापकेन योग्या: सस्मन्।
(iii) श्वः भवन्ः कुत्र गच्छि |
(iv) माम् एर्ष:तवर्षय: अति रोचिे।

िण्ड: - घ
पनित-अवबोधिम् (30 अि ाः )
प्रश्न 10 .अधोनिखितम् गद्य ंशं पनित्व प्रर्दत्तप्रश्न ि म् उत्ति नर्ण निित –
अिः एकदा भगवान् बोतधसत्वः बहुजन्मातजविपु ण्यफ़ल:तशबीनां राजा बभूव |सः बाल्याि् एव
वतद्धोपसेवी ,तवनयशीलः ,शास्त्रपारङ्गिः आसीि् |जनकल्यार्णकमवसु रिः असौ पुत्रवि् प्रजाः पालयति ि
|कारुण्य – औदायाव तदसद् गुर्णोपेिः सः नगरस्य समन्िः धन- धान्यसमतद्धाः दानशालाः अकारयि् |
I .एकपर्दे ि उत्तित – 2x1=2
(i)राज्ञः नाम तकम् आसीि् ?
(ii )सः केर्षां राजा बभूव ?
II.पूर्णणव क्येि उत्तित – 2x1=2
(i ) सः बाल्याि् एव कीदृशः आसीि् ?
(ii ) सः नगरस्य समन्िः काः अकारयि् ?
III .भ नर्क क र्णम्- 4x1/2=2
(i) ‘आसीि् ’ इति तियापदस्य कितवपदं तकम् ?
(क ) सः(ख) असौ (ग) राजा (घ) नतपः
 Page 4
(ii )’जनकल्यार्णकमवसु रिः असौ पुत्रवि् ------------‘अत्र ‘असौ’पदं कि प्रयुक्तम् ?
(क )राज्ञे (ख)प्रजाभ्यः (ग) िस्य (घ) नगराय
(iii ) ‘दानशालाः’ पदस्य तवशेर्षर्णपदम् तकम् ?
(क ) धन (ख) धन- धान्यसमतद्धाः (ग)समन्िः(घ) तवतवधाः
(iv)अनुच्छेदे ‘मग्नः ’ इति पदस्य कः पयाव यः आगि:?
(क)बभूव (ख) आशु (ग) रिः (घ) दीघव
प्रश्न 11 .अधोनिखितम् पद्य ंशं पनित्व प्रर्दत्तप्रश्न ि म् उत्ति नर्ण निित –
नतलनीदलगिजलवत्तरलं तकम्? यौवनं धनं चायु :|
कथय पुनः के शतशनः तकरर्णसमा:? सज्जना: एव ||
I .एकपर्दे ि उत्तित– 2x1=2
(i ) यौवनं धनं चआयुः कीदृशं ?
(ii)शतशनः तकरर्णसमा: के भवस्मन् ?
II .पूर्णणव क्येि उत्तित– 2x1=2
(i)आयुः कीदृशं भवति ?
(ii) सज्जनाः कीदृशा: भवस्मन् ?
III .भ नर्क क र्णम्– 4x1/2=2
(i)दु जवनाः इति पदस्य कः तवपयवयः अत्र आगिः ?
(क )शतशनः (ख) सज्जनाः (ग) चायुः (घ) पुनः
(ii )श्लोके ‘चन्द्रस्य’ अस्य पदस्य कः पयाव य:?
(क ) शतशनः (ख) तकरर्णसमाः (ग) समाः (घ) सज्जनाः
(iii )श्लोकाि् एकं अव्ययं तचत्वा तलखि |
(क ) कथय (ख) तकम् (ग) चायुः (घ) एव
(iv)श्लोके तकरर्णसमा: इति तवशेर्षर्णस्य कः तवशेष्य: आगिः?
(क ) शतशनः (ख) कथय (ग) सज्जनाः (घ) के
प्रश्न 12 .अधोनिखितम् ि ट्य शं पनित्व प्रर्दत्तप्रश्न ि म् उत्ति नर्ण निित -
यूथपतिः – सू पकारार्णां मेर्षेर्ण सह एर्षः कलहः भविां तवनाशकारर्णं भतवष्यति |
कपयः – भो!तकं इदं उच्यिे ? न वयं स्वगवसमानम् उपभोगान् तवहाय अटव्यां क्षार –तिक्त – कर्षाय-
कटु रुक्ष्यफ़लातन भक्षतयष्यामः |
यूथपतिः– रसनास्वाद् लुब्धाः यूयं अस्य कुपररर्णामं न जानीथ |अहं िु वनं गच्छातम
I . एकपर्दे ि उत्तित – 2x1=2
(i)यूथपतिः कुत्र गच्छति ?
(ii) के वनं न गच्छस्मन् ?
II . पूर्णणव क्येि उत्तित – 2x1=2
(i)वनं गच्छन यूथपतिः तकं अकथयि् ?
(ii)कपयः यूथपतिम् तकं कथयस्मन् ?
III .भ नर्क क र्णम्– 4x1/2=2
(i)’ कुपररर्णामम् ’ इति पदस्य तवलोमपदं तकं प्रयुक्तम् ?
(क)कुपररर्णामम् (ख) सु पररर्णामम्
(ग) पररर्णामम् (घ) कुपररर्णामः
(ii) ‘रसनास्वाद् लुब्धाः यू यं अस्य -------------अत्र ‘यूयम्’ इति सववनामपदम् कि प्रयुक्तम्?
(क) वानराय (ख) राज्ञे
(ग) कतपभ्यः (घ) यूथपिये
 Page 5
(iii ) ‘तवहाय’ इति पदे कः प्रत्ययः?
(क) ल्यप् (ख) िु मुन्
(ग) क्त (घ) क्तविु
(iv)’भतवष्यति ‘इति िीयायाः कितवपदं तकम् ?
(क)एर्षः (ख) यूथपः
(ग) कपयः (घ) कलहः
प्रश्न 13 . िे ि खित नि पर्द नि आधृत्य प्रश्ननिम णर्णम् कुरुत–
4x1==4
(i) लोके चक्षुदाव नम् दु ष्करम् एव |
(ii) सरस्वत्याः कोशः व्ययिः वधविे|
(iii)मेर्षः अहतनवशं महानसम् प्रतवशति|
(iv)यः मनसा पू िं समाचरति सः शुतचः|
प्रश्न 14 . अधोनिखितश्लोकर्ो: अन्वर्ं मञ्जूर् र् : सह र्तर् पूिनर्त्व निित–
8x1/2=4
(1 )दास्यातम इति प्रतिज्ञाय योऽन्यथा कुरुिे मनः|
कापवण्यअतनतििमिे : कः स्याि् पापिरस्ति:||
अन्वय: - दास्यातम इति (i)------------- यः (ii) ---------------- अन्यथा कुरुिे कापवण्य
(iii)-----------------------ििः (iv)-----------------कः स्याि् ?

(2 ) अपूववः कोsतप कोशsयं तवद्यिे िव भारति |

व्ययिो वतस्मद्धमायाति क्षयमायाति संचयाि् ||
अन्वय: - हे भारति !िव (i)------------- कः अतप अपू ववः(ii)---------तवद्यिे |यः व्यययः वतस्मद्धम्
आयाति (iii)---------च iv)---------------- आयाति |
( मञ्जूर्षा–– मनः , अयम् , प्रतिज्ञाय , कोशः, पापिरः ,संचयाि् ,क्षयम् , अतनतििमिेः)
प्रश्न 15 . िे ि खित ि ं पर्द ि ं प्रसङ्ग िुस िं शुद्धम् अथं नचिुत – 4x1=4
(i) स्वाध्याय अभ्यसनं चव व ङ्मर्ं उच्यिे |
(क) सातहत्यम् (ख) वातचकम् (ग)वाकयु क्तं
(ii)अिातभः गुरुपदे शाः अवधीरित :|
(क) न मातनिा: (ख) स्वीकतिा: (ग ) त्यक्ता:
(iii ) तकम् तकं उप र्दे र्म् ?
दानयोग्यम् (ख) अनु करर्णीयम् (ग) धावनीयम् (घ) करर्णीयम्
(iv) शि ि ं पारं द्रषटुं समथवः भव |
पवविानां (ख) नदीनाम् (ग) गतहार्णाम् (घ) ग्रहार्णाम्
 Page
MODERN SCHOOL
KORADI ROAD, NAGPUR
PERIODIC TEST – II (2018-19)

Std. : IX M. Marks : 80
Sub. : SANSKRIT Duration : 3hours

निर्दे श ाः –1 ) पत्रं पूर्णं निखित्व रिक्तस्थ ि नि अधोिे ि नित नि कुरुत |

2) ‘ग’ िण्डे पूर्णण व क्य नि निखित्व उत्ति नर्ण अधोिे ि नित नि कुरुत |
-------------------------------------------------------------------------------------------------
‘क’ िण्डाः (अपनित –अवबोधिम् )–5अि ाः
प्रश्न 1 .अधोनिखित – गद्य न्शम् पनित्व उत्ति नर्ण निित-
तवगिसप्ताहे अिाकं तवद्यालयपक्षिः शक्षतर्णकयात्राप्रसङ्गे वयं उज्जतयनीं प्रति अगच्छाम्|उज्जतयनी भारिस्य
इतिहास –धमव –दशवन –कला- सातहत्य –योग – ज्योतिष्य –आदीनां च केन्द्रम् अस्मस्त |अत्र स्मथथिस्य
महाकालेश्वरस्य कारर्णेनातप अस्याः तवतशष्ट्ं महत्त्वम् |एर्षा अवस्मन्का, तवशाला , प्रतिकल्पा , कुमुदविी ,
स्वर्णवश्रुङ्गा ,इति नामतभरतप शास्त्रेर्षु वतर्णविा |अत्र एका वे धशाला अतप अस्मस्त | जनाः वेधशालां ‘यन्त्रभवनम्’
इति वदस्मन् |एर्षा तक्षप्रायाः उत्तरिटे उन्निभूभागे स्मथथिा अस्मस्त |ककवरे खा इिः एव तनगविा |इदं थथानं
गतर्णिस्यातप आधारथथालम् |एर्षां वीक्ष्य मनतस गौरवम् अनुभवातम |
I.एकपर्दे ि उत्तित - 2X1/2=1

i.वेधशालाकस्याः उत्तरिटे स्मथथिा अस्मस्त?

ii.शक्षतर्णकयात्राप्रसङ्गे छात्राः कुत्र गिाः ?
II . पूर्णणव क्येि उत्तित– 1x1=1
i. उज्जतयनी केर्षां केन्द्रम् अस्मस्त ?
III. निर्दे श िुस िं उत्तित 4x1/2=2
i. ‘दृषवा ’पदस्य एकम् पयाव यं तलखि –
अ)स्मथथिाब) तवतशष्ट्ं स) वीक्ष्य द ) अत्र
ii. ‘एर्षा तक्षप्रायाः उत्तरिटे उन्निभूभागे स्मथथिा अस्मस्त ‘एर्षा ’ सववनामपदं कि प्रयुक्तम् ?
अ) वेधशालाय ब) दु गाव य स) भारिाय द )उज्जतयन्यां
iii. ‘एका वेधशाला’ अनयोः पदयोः तकं तवशेर्षर्णं अस्मस्त ?|
iv. ‘अगच्छाम्’ तियापदस्य कितवपदं तलखि |
अ)वयम् ब) जनाः स) भारिः द ) िे
IV. अस्य अिुच्छेर्दस्य शीर्णकम् निित- 1

Page 1
 ‘ि’ िण्डाः (िचि त्मकं क र्णम् )- 15 अि ाः

प्रश्न 2 .पवणतीर्सौन्दर्णस्य वर्णणिम् कुवणि् पत्रं मञ्जूर् र् ं प्रर्दत्तपर्दाः पूिर्त

10x1/2=5

नप्रर् नमत्र i) -------------,

सप्रेम ii)----------------|
अत्र कुशलं ,ित्र अस्तु |iii) ------------- अहं पररवरे र्ण सह कस्मिरप्रदे शं अगच्छम् | iv)-------------
------------सौन्दयविु दशव कान् आकर्षवयति |तवतवधः फ़ल युक्ताः वतक्षाः प्रकतिेः v)--------------------
वधवन्े |सववत्र हारीतिमा vi )------------ | कस्मिरप्रदे शस्य दलसरः िु सवेर्षाम् vii ) ------------------
केन्द्रः अस्मस्त |यदा अत्र तहमपािः viii)--------------िस्य वर्णवनम् किुं न को तप समथवः | कस्मिरप्रदे शः ix)-
---------------स्वगवः एव |यदा भवान् अत्र आगतमष्यतस िदा मम कथनस्य सत्यिां अनुभतवष्यतस |
मात्रुतपत्रोः चरर्णयोः मम प्रर्णामः |
भविः x)------------------
सुमेशः
(मञ्जूर्षा–1.सौन्दयवम्2.नतमि 3.तदसंबरमासे 4.नमोनमः 5.तमत्रम् 6.आसीि् 7.पततथव्याः 8 .आकर्षवर्णस्य 9.
कस्मिरप्रदे शस्य 10.भवति )
प्रश्न 3 . मञ्जूर् र् ं प्रर्दत्तपर्द ि म प्रर्ोगं कृत्व नचत्रवर्णणिम् पञ्चव क्येर्ु कुरुत – 5x1=5
(मञ्जूर् – संगीत ,प्रनतर्ोनगत ,सभ ग िाः ,नवद्य िर्स्य ,छ त्र ाः ,निि णर्क ाः, ध्वनिनवस्त िकर्न्त्रं
,नवजर्ी ,पुिस्क िाः ,कितिध्वनिि ,सप्त ,प्रोत्स हिम्, सहभ नगिाः )

अथव

‘मम म त ‘इनत नवर्र्ं आधृत्य मञ्जूर् र् ाः सह र्तर् संस्कृते पञ्च व क्य नि िचर्त –
गतहप्रमुखा ,कायाव लये , किव व्यदक्षा ,संपूर्णे , कायाव तर्ण , तवतभन्नातन , समादरः , भोजनम् , करोति , पचति ,
स्नेहमयी , ध्यानेन , तवश्रामाय , गच्छति , बतहः , कायविमान्

Page2

प्रश्न 4 .अधोतलस्मखिानां वाक्यानां संस्कतिभार्षायां अनुवादं कुरुि - 5x1=5

1. दो लड़तकयााँ नाचिी हैं |

2 . छात्र ने लेखा तलखा |

3. म पु स्तकपढ़िी हाँ |

4.तशष्य गुरुको प्रर्णाम करें गे |

5 .िु म दू ध तपओगे |

‘ग’ िण्डाः (अिुप्रर्ुक्त व्य किर्णम्)- 25 अि ाः

प्रश्न 5 (क) रिक्तस्थ िं पूिर्त – 2 x ½=1

i.उद्योगम् – उ+ द् + --- +ओ + ग् + अ+ म्

ii .अहम् - अ + --- + अ + म्

(ि ) उच्च िर्णस्थ िं निित – 2x 1 =

2

i. स ii. ि्

प्रश्न 6 . िे ि नितपर्दे र्ु संनधं /सखिनवच्छे र्दम् कुरुत – 4 x1=4

i. गुरूपदे शः पालनीयः |

अ.गुरु +ऊपदे शाः ब.गुरु +उपदे शः

स. गुरुम् +ऊपदे श द. गुरु +आदे शः
ii. पुस्तके +अत्र ज्ञानं दत्तम् |
अ.पुस्तके sअत्र ब. पुस्तके अत्र
स. पुस्तके +ित्र द.पुस्तकेन अत्र
iii. अयं तवद्या + आलयः अस्मस्त |

अ.तवद्या आलयः ब. तवद्यालयः

स. तवद्यालयाि् द.तवद्यालये
iv. सववत्र पवनः वहति |

अ.पो +अनः ब. पव +अन

स. पौ +अनः द.पव अन
प्रश्न 7 .अधोनिखितनवकल्पेभ्याः उनचत- शब्दरुपाः रिक्तस्थ ि नि पूिर्त -
6x1=6

(i ) -------------- नमः |
अ .मुनये ब.मुनौ
 स.मुतनम् द.मुनयः
(ii) एर्षः ------------------ िटः अस्मस्त |
अ. नदे ः ब. नद्याः
स . नद्याम् द. नदौ
page 3

(iii )-------------------वतक्षाि् अपिि् |

अ.बालकेन ब. बालकः
स.बालकाि् द.बाले
(iv )त्वं लेखनी -------------- आनीिम् ।
अ. कया ब.काम्
स.कस्य द.कस्य
(v ) --------------आचायाव श्व: अनुपस्मथथिा भतवष्यति।
अ.एकम् ब.एका
स.एकया द. एकः
(vi ) --------------- जनाः गच्छस्मन् |
अ. चिुरः ब. चत्वारः
स. चिस्रः द. चिुतभवः
प्रश्न 8. अधोनिखितनवकल्पेभ्याः उनचत- ध तुरुपाः रिक्तस्थ ि नि पूिर्त- 3 x1=3
(i)बालाःपाठान ------------------।
अ.पठस्मन् ब.पठ
स.पठि द .पठतस
(ii) अिाकं कक्षायां तत्रशि बालाः ------------------|
अ.अस्मस्त ब. स्तः
स. सस्मन् द .अस्मि
(iii) सः प्रधानमन्त्री -----------------|
अ. भव ब. भतवष्यति
स. भतवष्यतस द.भतवष्यतम
प्रश्न9 .कोष्ठकगत- शब्द ि म् उपपर्दनवभक्तेाः अिुस िं उनचतरुपम निित -
4x1=4
(i) सुकन्या ------------------ सह आगच्छति । (लिा )
(ii) ---------------------उभयिः तकमतप वाहनं न अस्मस्त । (मागं)
(iii) सा ------------------- तनपुर्णा ? (तकम् )
(iv)रमा --------------- बतहः खेलनाय गच्छति। (तवद्यालय )
प्रश्न10 . िे ि नितपर्दे र्ु प्रकृनत-प्रत्यर्ौ संर्ोज्य नबभज्य व निित - 3 x1=3
(i) िे िीतडिुं गच्छस्मन् ।---------+---------
(ii)तवद्यालयं ---------- पठनं कुरुि।(गम् +क्त्वा )
(Iii)यूयम् दे वं --------------- गच्छि? (प्र +नम् +ल्यप् )
प्रश्न11 . उपसगं नचत्व निित - 4x1/2 =2
(i )पररभ्रम्य ।
अ.प ब.परर
स . पररभ्रम द .ल्यप्
(ii)तनगविः ।
 अ.तन ब. नीर
स . तनर् द . कि
(iii) उपहारः
अ. उपहा ब. उ
स . उपह द . उप
page 4
(iv) प्रतिभाति
अ. प्रति ब. प्र
स . प्रिी द . प्रतिभा

िण्ड: - घ
पनित-अवबोधिम् (35 अि ाः )
प्रश्न 12 .अधोनिखितम् गद्य ंशं पनित्व प्रर्दत्तप्रश्न ि म् उत्ति नर्ण निित –
पुरा कस्मिस्मन्त्र्िि् ग्रामे एका तनधवना वतद्धा स्त्रीन्यवसि् |िस्याः च एका दु तहिा तवनम्रा मनोहरा चासीि् |एकदा
मािा थथाल्यां िण्डु लान तनतक्षप्य पुत्रीमातददे श –सूयाव िपे िण्डु लान खगेभ्यो रक्ष|तकतञ्चि् कालानन्रं एको
तवतचत्रो काकः समुडडीयिामुपजगाम|
I .एकपर्दे ि उत्तित – 2x1=2
(i)ग्रामे कीदृशी वतद्धा स्त्री न्यवसि् ?
(ii ) िण्डु लान केभ्यः रक्षर्णीयः ?
II.पूर्णणव क्येि उत्तित – 2x1=2
(i ) मािा पुत्रीम् तकम् आतददे श?
(ii ) िस्याः दु तहिा कीदृशी आसीि् ?
III .भ नर्क क र्णम्- 4x1/2=2
(i) ‘आसीि् ’ इति तियापदस्य कितवपदं तकम् ?
(क ) सः (ख) असौ (ग) राजा (घ) नतपः
(ii )‘िस्याः च एका दु तहिा तवनम्रा मनोहरा चासीि् ’------------‘अत्र ‘िस्याः ’पदं कि प्रयुक्तम् ?
(क )वतद्ध (ख)बातलकायाः (ग)काकस्य (घ) वतद्धाय
(iii ) ‘तनधवना’ पदस्य तवशेर्षर्णपदम् तकम् ?
(क ) एका (ख) दु तहिा (ग) बाला (घ) तवतवधा
(iv)अनुच्छेदे ‘पुत्री ’ इति पदस्य कः पयाव यः आगि:?
(क)मािा (ख) दु तहिा (ग) बातलका (घ) स्त्री
प्रश्न 13 .अधोनिखितम् पद्य ंशं पनित्व प्रर्दत्तप्रश्न ि म् उत्ति नर्ण निित –
गुर्णाः गुर्णज्ञेर्षु गुर्णाः भवस्मन्
िे तनगुवर्णं प्राप्य भवस्मन् दोर्षाः|
आस्वाद्यिोयाः प्रवहस्मन् नद्यः
समुद्रमासाद्य भवन्त्यपे याः ||
I .एकपर्दे ि उत्तित– 2x1=2
(i ) गुर्णाः कुत्र गुर्णाः भवस्मन् ?
(ii)आस्वाद्यिोयाःकाः प्रवहस्मन्?
II .पूर्णणव क्येि उत्तित– 2x1=2
(i)गुर्णाः कथं दोर्षाः भवस्मन् ?
(ii)समुद्रमासाद्यनद्यःिोयः कथं भवति ?
III .भ नर्क क र्णम्– 4x1/2=2
 (i)गुर्णाः’ इति पदस्य कः तवपयवयः अत्र आगिः ?
(क )तनगुवर्णाः (ख)सदोर्षः (ग)दोर्षाः (घ) गुर्णाः
(ii )श्लोके ‘जलम्’ अस्य पदस्य कः पयाव य:?
(क ) िोयः (ख) नद्यः (ग) आसाद्य (घ)जालम्
page5

(iii )प्राप्य ’ पदे कः प्रत्ययः ?

(क ) ल्यप् (ख) य (ग) लप् (घ) क्त्वा
(iv)श्लोके ‘आस्वाद्य’ इति तवशेर्षर्णस्य कः तवशेष्य: आगिः?
(क ) िोयः (ख) दोर्षाः (ग) गुर्णाः (घ) नद्यः
प्रश्न 14 .अधोनिखितम् ि ट्य शं पनित्व प्रर्दत्त - प्रश्न ि म् उत्ति नर्ण निित –
तवमला –अम्ब !तपिः !न मया तकमतप अपराद्धम् सत्येन शपातम |तकतमति यूयं मामेवं पश्यथ?नतह,नतह न
मां िाडतयिुं अहव स्मन् भवन्ः .........|(उभौ तजघासया बलाि् तवमलां गतहीत्वा प्रधर्षवयिः )
सोमप्रभा –(भयग्रस्तेन अतिमन्दस्वरे र्ण ) –अम्ब!.....अम्ब!........
(श्वसुरौ िामपश्यन्ौ तवमलां कर्षविः )
श्वश्रूः – नयिु एनां महानसम् इयं ित्र एव ज्वलिु |
(सोमप्रभा सहसा प्रधावन्ी तनष्क्रामति |तवमला आत्मत्रार्णाय सप्रार्णपर्णं प्रयििे ,नेपथ्ये गीयिे )
I . एकपर्दे ि उत्तित – 2x1=2
(i)उभौकाम् प्रधर्षवयिः?
(ii)का सहसा प्रधावन्ी तनष्क्रामति?
II . पूर्णणव क्येि उत्तित – 2x1=2
(i)सोमप्रभा भयग्रस्ते न अतिमन्दस्वरे र्ण तकं वदति ?
(ii)श्वश्रूःतवमलाम् कुत्र नयिुं कथयति?
III .भ नर्क क र्णम्– 4x1/2=2
(i)’ पाकशाला ’ इति पदस्य पयाव यपदं तकं प्रयुक्तम् ?
(क)मया(ख) महानसम्
(ग) आत्मत्रार्णाय (घ) गतहम्
(ii) ‘नयिु एनां महानसम् इयं ित्र एव ज्वलिु ’ ------------- अत्र ‘इयम्’ इति सवव नामपदम् कि
प्रयुक्तम्?
(क) श्वश्रूः (ख) तवमलाय
(ग) सोमाय (घ) श्वसुरौ
(iii ) ‘िाडतयिु म् ’ इति पदे कः प्रत्ययः?
(क) ल्यप् (ख) िुमुन्
(ग) क्त (घ) क्तविु
(iv) ‘प्रयििे ’ िीयायाः कितवपदं तकम् ?
(क) एर्षा (ख) सोमप्रभा
(ग) तवमला (घ) श्वसुरः
प्रश्न 15 . िे ि खित नि पर्द नि आधृत्य प्रश्ननिम णर्णम् कुरुत– 5 x1=5
(i) अद्य तवद्यालयं न गतमष्यातम |
(ii)सः कल्पिरवे न्यवेदयि् |
(iii)वतक्षाः फ़लम् न खादस्मन् |
(iv)कुक्कुरः मानुर्षार्णां तमत्रम् अस्मस्त |
(v )चटकः स्वकमवतर्ण व्यग्रः अस्मस्त |
प्रश्न 16 . अधोनिखितश्लोकर्ो: अन्वर्ं मञ्जूर् र् : सह र्तर् पूिनर्त्व निित– 8x1/2=4
(i )वहति मन्दमन्दम् सनीरे समीरे
कतलन्दात्मजायास्सवानीरिीरे |
निां पङ्क्तमालोक्य मधुमाधवीनां ||
तननादय नवीनामये वातर्ण! वीर्णाम्
page 6

अन्वय: -कतलन्दात्मजायाः सवानीरिीरे (i)-------------समीरे मन्दमन्दम्(ii) -------------(सति )

मधुमाधवीनां (iii)---------------पङ्क्तम् आलोक्यये वातर्ण!नवीनाम(iv)--------------तननादय|
(ii ) तपबस्मन् नद्यः स्वयमेव नाम्भः
स्वयं न खादस्मन् फ़लातन वतक्षाः |
नादस्मन् सस्यं खलु वाररवाहाः
परोपकाराय सिां तवभूियः ||
अन्वय: -नद्यःस्वयमेव(i)-----------न तपबस्मन्|(ii)--------- स्वयंफ़लातनन खादस्मन् | वाररवाहा(iii)--------
सस्यं न अदस्मन् |(iv)-------------- तवभूियःपरोपकाराय(भवस्मन्)|

(मञ्जूर्षा –वीर्णाम् , सिां , अम्भः, वहति , वतक्षाः,सनीरे ,खलु , निां )

प्रश्न 17 .घटि क्रम िुस िे र्ण व क्य नि पुिाः निित – 8x1/2=4

1 .ििः जीमूिवाहनस्य सववजीवानुकम्पया सववत्र यशः प्रतथिम |

2.अस्मस्त तहमवान् नाम सववरत्नभूतमनगेन्द्रः |

3.त्वया अित्पूवेर्षां अभीष्ट्ाः कामाः पूररिाः ,िि् मम एकं कामं पूरय |

4 .िस्य गतहे कुलिमागिः कल्पिरुः स्मथथिः |

5.ििाि् परोपकारः एक फ़लतसद्धये त्वदाज्ञया इमं कल्पपादपं आराधयातम |

6.सः महान दानवीरः सववभुिानुकंपी च अभवि् |

7. एकः परोपकारः एवास्मिन् संसारे s नश्वरः |

8 .त्वदहमिाि् मनोरथम् अभीष्ट्म् साधयातम |

प्रश्न 18 .(क)पर् णर्पर्द नि मेिर्त –

4x1/2=2

पुत्रवधू राजा

पवनः रसालः

आम्रम् समीरः

भूपतिः स्नुर्षा

(क)नविोमपर्द नि मेिर्त –

4x1/2=2

पिाि् उपरर

अधः उस्मििः

सु प्तः धनातन
 वसूतन पूववम्

Page 7

अधोतलस्मखिानां वाक्यानां सं स्कतिभार्षायां अनुवादं कुरुि -

1. दो लड़तकयााँ नाचिी हैं |

2 . छात्र ने लेखा तलखा |

3. म पु स्तकपढ़िी हाँ |

4.तशष्य गुरुको प्रर्णाम करें गे |

5 .िुम दू ध तपओगे |

6½ eSa iqLrd i<rh gaaawWaA

7½ f’k’kq us nq/k ih;kA
8½ og ?kj tk,axhA
9½ rqe yksx iz’u iwNksxasA
10½ nks gal rSjrs gSaA

i. गुरूपदे शः पालनीयः |

अ.गुरु +ऊपदे शाः ब.गुरु +उपदे शः

स. गुरुम् +ऊपदे श द. गुरु +आदे शः
ii. पुस्तके +अत्र ज्ञानं दत्तम् |
अ.पुस्तके sअत्र ब. पुस्तके अत्र
स. पुस्तके +ित्र द.पुस्तकेन अत्र
iii. अयं तवद्या + आलयः अस्मस्त |

अ.तवद्या आलयः ब. तवद्यालयः

स. तवद्यालयाि् द.तवद्यालये
iv. सववत्र पवनः वहति |

अ.पो +अनः ब. पव +अन

स. पौ +अनः द.पव अन

अधोनिखितनवकल्पेभ्याः उनचत- ध तुरुपाः रिक्तस्थ ि नि पूिर्त-

(i)बालाःपाठान ------------------।
अ.पठस्मन् ब.पठ
स.पठि द .पठतस
(ii) अिाकं कक्षायां तत्रशि बालाः ------------------|
अ.अस्मस्त ब. स्तः
 स. सस्मन् द .अस्मि
(iii) सः प्रधानमन्त्री -----------------|
अ. भव ब. भतवष्यति
स. भतवष्यतस द.भतवष्यतम
प्रश्न .कोष्ठकगत- शब्द ि म् उपपर्दनवभक्तेाः अिुस िं उनचतरुपम निित -
(i) सुकन्या ------------------ सह आगच्छति । (लिा )
(ii) ---------------------उभयिः तकमतप वाहनं न अस्मस्त । (मागं)
(iii) सा ------------------- तनपुर्णा ? (तकम् )
(iv)रमा --------------- बतहः खेलनाय गच्छति। (तवद्यालय )
प्रश्न. िे ि नितपर्दे र्ु प्रकृनत-प्रत्यर्ौ संर्ोज्य नबभज्य व निित -
(i) िे िीतडिुं गच्छस्मन् ।---------+---------
(ii)तवद्यालयं ---------- पठनं कुरुि।(गम् +क्त्वा )
(Iii)यूयम् दे वं --------------- गच्छि? (प्र +नम् +ल्यप् )
 MODERN SCHOOL
Roll No. :_______

KORADI ROAD, NAGPUR

FORMATIVE ASSESSMENT – III( 2016-17)

Pen & Paper Test

Std. : Sec. : _____ Rubrics Marks Obt. :

Sub. : M. Marks :
Nam
e : ____________________________________________ Duration :
Date : _____________

प्रश्न 1.अनुच्छेदं पतठत्वा उत्तरातर्ण तलखि –4x1/2=2

नाहम् स्वगवम् न मोक्षम् वा कामये तकन्ु आिाव नाम् पररत्रार्णाय एव मे तनिय |अस्य या वतथा मा अस्तु

इत्युक्त्वा स राजा वद्योक्ततवतधना नीलोत्पलं इव एकम् चक्षुः शनः अक्षिं उत्पाट्य प्रीत्या याचकाय
समतपविवान सः अतप िि् ने त्रम् यथाथथानम् अथथापयि् |ििो महीपालः तििीय ने त्रमतप शनः तनष्कास्य िि
ददौ |
 1.शिः तकं यथाथथानं अथथापयि् ?----------------------------------------------------------------

----------
2.राजा याचकाय तकं समतपविवान ? -------------------------------------------------------------

----------
3. ‘अस्तु ’ पदे कः लकारः ?----------------------------------------------------------------------

-------------
4. ‘मे’ सववनामपदम् कि प्रयुक्तः ?---------------------------------------------------------------

----------

प्रश्न 2.(अ)लकारे पररविवनम् कुरुि –2x1/2=1

1.युवाम जलम् तपबथः |(लङ्ग )--------------------------------------------------------------------

-

2.िे जन्ुशालां गच्छस्मन् |(लतट् )-------------------------------------------------------------------

-

(आ) प्रश्नतनमाव र्णं कुरुि-4x1/2=2

1. स राजा चक्षुः यचकाय समतपविवान |---------------------------------------------------------

2 दानशालासु तवचरन् राजा अतचन्यि् |-------------------------------------------------------

3.स राजा िान उवाच |--------------------------------------------------------------------------

--

4.िे दानवीराःसौभाग्यशातलनः|-------------------------------------------------------------------

प्रश्न 3.समास /तवग्रहम् कुरुि –4x1/2=2

1. अल्पम् जानाति इति ----------------------------------------------

2. नीलोत्पलम् - -----------------------------------------------------

3. न क्षिं - --------------------------------------------------------

4. नवानाम रात्रीर्णां समाहारः - ----------------------------------------------------------

प्रश्न 4.संस्कतिेन अथवम् तलखि -2x1/2=1

1 . महीपालः - ----------------------- ---------

2.शिः - --------------------------------------

प्रश्न 5 .सस्मन्धं कुरुि –4x1/2=2

1. इति +उक्त्वा = -------------------------------

2.चक्षुः + दानम् = ------------------------------

3. दे व + अतधपति = ----------------------------------

4 .कः +अहम् = ------------------------------------ |

 MODERN SCHOOL
Roll No. :_______
KORADI ROAD, NAGPUR
FA 3 -2016-17
श्रवर्णकौशल्यम
Std. : 10 Sec. : _____ Rubrics Marks Obt. :
Sub. : M. Marks :
Nam
e : ____________________________________________ Duration :
Date : _____________

प्रश्न 1 . भारिवर्षे कति ऋिवः भवस्मन् ?

उत्तर :___________________________________

प्रश्न 2 . वसन्स्य आगमने न कस्याः आगमनम् भवति ?

उत्तर :___________________________________

प्रश्न 3 . कुत्र स्वच्छं जलं भवति ?

उत्तर :___________________________________

प्रश्न 4. केर्षां शोभा जनानां मनः हरति ?

उत्तर :___________________________________

प्रश्न 5 . वातटकासु कातन शोभन्े ?

उत्तर :___________________________________

प्रश्न 6 .वसन्े तकं अतधकम् भवति ?

उत्तर :___________________________________

प्रश्न 7 .काः निवकी इव नत त्यस्मन् ?

उत्तर :___________________________________

प्रश्न 8 . तकं दृषवा जनाः प्रसन्नाः भवस्मन् ?

उत्तर :___________________________________

प्रश्न 9 . के गीिातन गायस्मन् ?

उत्तर :___________________________________
प्रश्न 10.कथायाः शीर्षव कं तलखि ?
 MODERN SCHOOL
Roll No. :_______
KORADI ROAD, NAGPUR

FORMATIVE ASSESSMENT – III( 2016-17)

Pen & Paper Test

Std. : Sec. : _____ Rubrics Marks Obt. :

Sub. : M. Marks :
Nam
e : ____________________________________________ Duration :
Date : _____________

प्रश्न 1 .श्लोकं पतठत्वा उत्तरातर्ण तलखि –

अविि यथा तचत्ते िथा वातच भवेि् यतद |

िदे वाहुः महात्मनः समत्वतमति िथ्यिः |

I. एकपदे न उत्तरि –( 2x1/2=1)

i) महात्मानः तचत्ते तकं भवेि ?--------------------------------------------------------------------

ii)वातच तकं भवेि्? -----------------------------------------------------------------------------

------

II.पूर्णववाक्येन उत्तरि - (1)

i) महात्मानः समत्वं तकं आहुः ? -----------------------------------------------------------

------------

--------------------------------------------------------------------------------

----------------------

III.तनदे शानुसारं उत्तरि

(4x1/2=2)

i)‘वििा’ पदस्य तवलोमपदं तलखि | --------------------------------------------------------------

-----

ii)‘भवेि्’इति तियायाः किुव पदं तलखि | ------------------------------------------------------------

---
iii)‘यथाथवरूपेर्ण’ इत्यथे कः शब्दः प्रयुकिः? --------------------------------------------------------

--

iv) ‘अवििा’ पदे कः प्रत्ययः? -------------------------------------------------------------------

--------

प्रश्न 2 . मन्त्र्जूर्षायाः पदे भ्यः िे –िे पयाव यपदे तलखि – (4x1/2=2)

श्रेयः ,लोचनम् ,तवपु लम् ,सभा , भूरर ,कल्यार्णम् ,पररर्षद् ,नयनम्

i) ------------------------- = ----------------------------------

ii) -------------------------- = ----------------------------------

iii) --------------------------- = -------------------------------

iv) --------------------------- = -----------------------------

प्रश्न 3. प्रश्नतनमाव र्णम् कुरुि –

(4x1/2=2)

i) आकाशाि् उल्ाः पिस्मन् | --------------------------------------------------------------------

ii)द्रौर्णेः अस्त्रम् सवाव न् प्रधक्ष्यति | -------------------------------------------------------------

iii)िव तदव्यां शस्मक्तम् जानीमः | ----------------------------------------------------------------

| iv) द्रौपद्याः पु त्राः िेन हिाः| -----------------------------------------------------------------------

------

प्रश्न 4. सववनाम पदं कि प्रयुक्तम् ,िि् तलखि –

(4x1/2=2)

i) नकुलः िव सारतथ भविु | -----------------------------------------------------------------------

---------

ii) न जानातस त्वं िस्य मनोवततत्तं | -------------------------------------------------------------------

----

iii) जानीमः भविः तदव्यां शस्मक्तम् | ----------------------------------------------------------

--------------

iv)अतग्न: इव दहति माम् अयं शोकः | ----------------------------------------------------

 MODERN SCHOOL
KORADI ROAD, NAGPUR

PERIODIC TEST- I
Roll No. :_______

Std. : 10 Sec. : _____ Marks Obt. :

Sub. : SANSKRIT M. Marks : 30
Nam
e : ____________________________________________ Duration : 1 HOUR
Date : _____________
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------

खण्डः ‘क’
अपतठि –अवबोधनम् (5 अङ्ाः)
क 1 .अधोतलस्मखिम् अपतठि – अनुच्छेदं पतठत्वा प्रश्नान् उत्तरि-

सूयवः प्रािः काले पूववस्यां तदशायां उदे ति|प्रािःकाले सूयवस्य प्रकाश:अन्धकारम् अपनयति
|अस्यव प्रकाशे सववव्यवहारः प्रचलति | रतव-आतदत्य – भास्कर अस्य एव नामातन
|गायत्रीमन्त्र अस्य एव स्तुतिं करोति | िदा प्रकतिे ः शोभा अिीव रमर्णीया भवति |शीिलः
मन्दः सुगन्धः च पवनः वहति |खगाः वतक्षेर्षु मधुरं कूजस्मन् |उपवनेर्षु पुष्पातर्ण सरोवरे र्षु च
कमलातन तवकसस्मन् |तवकतसिानां पुष्पार्णां उपरर स्मथथत्वा भ्रमराः मधुरं गुञ्जस्मन् |आश्रमेर्षु
मुनयः स्नानं कतत्वा सूयं नमस्मन् ईश्वरम् च भजस्मन् |ग्रामेर्षु कतर्षकाः क्षेत्रातर्ण प्रति गच्छस्मन् |जनाः
उपवनेर्षु भ्रमर्णम् कुववस्मन्|छात्राः तवद्यालयं गच्छस्मन् |िे ित्र पाठान पठस्मन् ले खन तलखस्मन् च|

I.एकपर्दे ि उत्तित–2x1/2=1

i. सूयवः कदा उदे ति ? ii. खगाः कुत्र कूजस्मन् ?

II . पूर्णणव क्येि उत्तित–1

i.मुनयः तकं कुववस्मन् ?

III. निर्दे श िुस िं उत्तित– 4x1/2=2

i. ‘सूयव:’पदस्य एकम् पयाव यं तलखि –

अ) प्रकाशः ब) सूयवम स) भास्करः

 ii. ‘गायत्रीमन्त्र अस्य स्तुतिं करोति’ अत्र ‘अस्य’ सववनामपदं कि प्रयुक्तम् ?

अ) मन्त्राय ब) सूयाव य स) गायाय

Page 1

iii. ‘अस्यव’ पदे सस्मन्धतवच्छे दं कुरुि |

अ) अ+स्यव ब) अस एव स) अस्य +एव

iv. ‘शोभा’ पदस्य तवशे र्षर्णं तलखि |

अ) शीिल ब ) रमर्णीया स ) मन्दः

iv.शीर्णकम् निित 1

खण्डः ‘ख ’
रचनात्मकं कायवम् (5 अङ्ाः)
ि 1 .नचत्रं र्दष्ट्व संस्कृते ि पञ्च व क्य नि िचर्त 5x1=5
 िण्डाः ‘ग ‘
अिुप्रर्ुक्त व्य किर्णम् (10 अि ाः)
ग 1 . नविोमपर्द ि म मेििम् कुरुत-4x1/2=2
क खण्ड:ख खण्डः
1)व्ययिः 1) वतस्मद्धम्
2)क्षयम् 2) श्रद्धे यम्
3)अश्रद्धे यम् 3) तनगवच्छति
4)प्रतवशति 4) संचयाि्

Page 2

ग 2..प्रकृनत –प्रत्यर् ि नवभक्तम् कुरुत– 2x1=2

1 . पालनीया 2.. प्रतवश्य

ग 3.. मञ्जूर् र् म् द्वे सम ि थणक-पर्दे नचत्व निित- 2x1=2( मञ्जू र्षा - वानरः , ,
हयः , , घोटकः , मकवटः )
1)कतपः - 1.---------------------- 2.---------------------
2)अश्वः - 1.---------------------- 2. -----------------

ग 4 .अव्यर्ाः संस्कृते ि व क्य नि िचर्त-

2x1=2
1) अधुना 2) कदा

ग 5 .समर्ं संस्कृते ि निित –-4x1/2 =2

1) 9.15 2 ) 8 .45 3) 2.00 4 ) 3.30

िण्डाः ‘घ’
पनित –अवबोधिम् (10 अि ाः)

घ 1 .अधोनिखित अिुच्छेर्दं पनित्व प्रश्न ि् उत्तित –

साश्रुनयनः युथपतिः सगद्गदम् उक्तवान् –‘रसनास्वद् लुब्धाः यूयं अस्य सुखस्य कुपररर्णामं
न जानीथ |अहं िु वनं गच्छातम | अथ अन्यस्मिन अहतन स मेर्षः यावि् महानसं प्रतवशति
िावि् सुपकारे र्ण अधवज्वातलिकाष्ठे न िातडिः |उर्णाव प्रचुरः मेर्षः वतिना जाज्वल्यमानशरीरः
तनकिथथां अश्वशालां प्रतवशति, दाहवेदनया च भूमौ लु ठति |िस्य तक्षिौ प्रलु ठिः ितर्णेर्षु
वस्मिज्वला:समुस्मििाः |
I. एकपर्दे ि उत्तित - 2x1/2=1

1.यूथपतिः कुत्र अगच्छि?2.मेर्षः केन िातडिः ?

II. पूर्णणव क्येि उत्तित -

1. मेर्षस्य तक्षिौ प्रलु ठिः तकम् अभवि् ?1 III. निर्दे श िुस िं उत्तित -4x1/2=2

1‘यूथपतिः पदस्य तवशे र्षर्णं तलखि ’|.अ.साश्रुनयनः ब उर्णाव प्रचुरः स. रसनास्वद् लुब्धाः

2. ‘लु ठति ’इति तियायाः कः किाव ?

अ.सूपकारः ब अश्व: स.मेर्षः

Page 3

3. ‘अतग्न’ इत्यथे कः शब्दः प्रयुकिः?

अ. अतनलः ब. तक्षिौ स . वति

4 ‘िि’ सववनामपदं कि प्रयुक्तम् ?
अ.मेर्षाय ब. सूपकारः स.अग्नये

घ 2. .श्लोकं पनित्व उत्ति नर्ण निित –

शारदा शारदाम्भोजवदना वदनाम्बुजे |

सववदा सववदा िाकं सतन्नतधं सतन्नतधं तियाि् ||

I. एकपर्दे ि उत्तित - 2x1/2=1

1.शारदा कुत्र तनवसेि् ?

2.का शारदाम्भोजवदनाअस्मस्त ?

II. पूर्णणव क्येि उत्तित- 1

1.शारदायाः तवशे र्षर्णतन तलखि? (िे )

III. निर्दे श िुस िं उत्तित 4x1/2=2

1.‘कोशः’ पदस्य अथे तकं पदं अत्र प्रयुक्तम् ?

अ. तनतध ब.वदना स.का

2.‘तियाि् ’इति तियायाः कितव पदं तलखि |

अ. सतन्नतधं ब. कोशः स. शारदा

3.‘अम्भोजः’ इत्यथे कः पयाव यः अत्र प्रयुकिः?
अ. अम्बुजम् ब. कमला स.कोशः

4.‘शारदा’ पदे न कस्याः बोधः भवति?

अ.बतलकायाः ब.ज्ञान स .सरस्वत्याः

घ 3 .प्रश्ननिम णर्णम् कुरुत –

2x1=2
1 बुद्धेः अष्ट् गुर्णाः |
2.राजगतहे मेर्षयूथं अतप आसीि्

Page 4
MODERN SCHOOL
KORADI ROAD, NAGPUR

PERIODIC TEST- I
Roll No. :_______

Std. : 9 Sec. : _____ Marks Obt. :

Sub. : SANSKRIT M. Marks : 30
Nam
e : ____________________________________________ Duration : 1 HOUR
Date : _____________
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------

िण्डाः ‘क’
अपनित –अवबोधिम् (5 अि ाः)
क 1 .अधोनिखित अपनित – अिुच्छेर्दं पनित्व प्रश्न ि् उत्तित-

संगर्णकं िु तवज्ञानस्य अत्यतधकं तवकतसिं बुस्मद्धमि यन्त्रम् अस्मस्त |मुद्रर्ण –संचार –सन्य –
तचतकत्सा तवज्ञान –आतद क्षेत्रेर्षुअस्य व्यापकः प्रभावः |असाधारार्णी अस्मस्त अस्य
गर्णनाशस्मक्तः िरर्णशस्मक्तः |अलसेन तवना तनरन्रम् च कायवम् करोति | आधुतनकयुगस्य िु
कल्पवतक्षः इदम् | परम् अद्यिनीयाः जनाः अलसाः भूत्वा लघुकायाव य अतप िम् आतश्रिाः
भवस्मन् |’बुध्येः तवकासः अवरुद्धः मा भवेि्’ अिः जागरूकः भूत्वा एव अस्य प्रयोगः किव व्यः|

I.एकपर्दे ि उत्तित -2x1/2=1

i. आधुतनकयुगस्य कल्पवतक्षः तकमस्मस्त ?

ii संगर्णकं कस्य तवकतसिं बुस्मद्धमि यन्त्रम् अस्मस्त?

II. पूर्णणव क्येि उत्तित–1

i. अद्यिनीयाः जनाःतकम् कुववस्मन् ?

III. निर्दे श िुस िं उत्तित– 4x1/2=2

i.‘सििम् ’पदस्य एकम् पयाव यं तलखि –

 अ)अिः ब)तनरन्रम्स) व्यापकः

ii . ‘िम् आतश्रिाः भवस्मन्’अत्र ‘िम्’ सववनामपदं कि प्रयुक्तम् ?

अ) संगर्णकाय ब)जनाय स)कायाव य

iii .‘अतवकतसिम् ’ अस्य तवलोमपदं तकम् ?

अ) जागरूकः ब)असाधारार्णी स)तवकतसिम्

iv . ‘जनाः ‘अस्यपदस्य तवशे र्षर्णं तलखि |

अ)अलसाः ब)परम् स) भूत्वा

IV. अस्य अिुच्छेर्दस्य शीर्णकम् निित -1

खण्ड:‘ख’
रचनात्मक –कायवम् (5 अि ाः)

ख 1. स्वच्छिाहे िोः स्वास्थ्यातधकाररर्णम् प्रति पत्रं पूरतयत्वा तलखि –

सेवायाम्
श्रीमन्ः (i).........................,
तदल्ली नगर तनगमः ,
तदल्ली|
(ii)...............................,
सतवनयं तनवेदनम् अस्मस्त यि् अहं तदल्ली नगरस्य (iii).....................अस्मि | अिाकं
क्षेत्रे सववत्र (iv).......................दू तर्षिं अस्मस्त | मागे (v)..............भण्डारः अस्मस्त | गिेर्षु (vi)
..................... भवति |(vii)...................बाहुल्येन मले ररया – डे न्त्र्गु इत्यादीनां रोगार्णाम् (viii
)......................विविे |अिः यथाशीघ्रं स्वास्थ्यरक्षायाः कतिे (ix)....................व्यवथथा तियिाम् |

(x)...........................
तनवेदकः
प्रधानः

मञ्जूर्षा –1)तनवासी ,2)जलमतप ,3)संभावना ,4)महोदयाः !,5)स्वास्थ्यातधकारीमहोदयाः

,6)वािावरर्णम् ,7)स्वच्छिायाः ,8)धन्यवादः ,9)कीट –मतक्षकानाम , 10)अवकरस्य

खण्डः ‘ग ‘
 अनुप्रयुक्त व्याकरर्णम् (10 अङ्ाः)
ग 1 उतचिशब्दरूपं तलखि –

i . ..............नमः |

अ)दे वम् ब)दे वाय स) दे वस्य

ii .एर्षः ...................िटः अस्मस्त |

अ) नद्याः ब)नद्य स) नद्याम्

iii . वतक्षाि् .......................मा त्रोटय |

अ) पात्रे ब)पत्रस्य स) पत्रातर्ण

iv . एिे ..........................सस्मन् |

अ)मुनयः ब)मुनौ स) मुतनः

प्रश्न 5.प्रकतति –प्रत्ययान तवभक्तम् कुरुि–

2x1=2
1 . पालनीया 2.. प्रतवश्य

प्रश्न 6. मञ्जूर्षायाम् िे समानाथव क पदे तचत्वा तलखि

2x1=2( मञ्जू र्षा - वानरः , , हयः , , घोटकः , मकवटः )
1)कतपः - 1.---------------------- 2.---------------------
2)अश्वः - 1.---------------------- 2. -----------------

घ 1 .अधोतलस्मखि अनुच्छेदं पतठत्वा प्रश्नान् उत्तरि –

अथ अन्यस्मिन अहतन स मेर्षः यावि् महानसं प्रतवशति िावि् सुपकारे र्ण
अधवज्वातलिकाष्ठे न िातडिः |उर्णाव प्रचुरः मेर्षः वतिना जाज्वल्यमानशरीरः तनकिथथां
अश्वशालां प्रतवशति, दाहवेदनया च भूमौ लु ठति |िस्य तक्षिौ प्रलु ठिः ितर्णेर्षु
वस्मिज्वला:समुस्मििाः |
I. एकपदे न उत्तरि - 2x1/2=1

1. कीदशः मेर्षः महानसम् प्रतवशति ?

2.मेर्षः केन िातडिः ?

II. पूर्णववाक्येन उत्तरि -

1. मेर्ष कुत्र अप्रतवशि् ? 1

III. तनदे शानुसारं उत्तरि -

1 ‘प्रतवशति’ पदस्य तवलोमपदं तलखि |

4x1/2=2

अ. गच्छि ब तनगवच्छति स.नयति द .लु ठि

2. ‘लु ठति ’इति तियायाः कः किाव ?

अ .सूपकारः ब अश्व: स.मेर्षः द .अतग्न :

3. ‘अतग्न’ इत्यथे कः शब्दः प्रयुकिः?

अ. धर ब. तक्षिौ स.सप्तमी द . वति

4 ‘िि’ सववनामपदं कि प्रयुक्तम् ?

अ.मेर्षाय ब. सूपकारः स.अग्नये द .भूमौ

घ 2. .श्लोकं पतठत्वा उत्तरातर्ण तलखि –

शारदा शारदाम्भोजवदना वदनाम्बुजे |

सववदा सववदा िाकं सतन्नतधं सतन्नतधं तियाि् ||

I. एकपदे न उत्तरि -

2x1/2=1

1. शारदा कुत्र तनवसेि् ?2.का शारदाम्भोजवदनाअस्मस्त ?

II. पूर्णववाक्येन उत्तरि -

1.शारदायाः तवशे र्षर्णतन तलखि ?

III. तनदे शानुसारं उत्तरि

4x1/2=2

1. ‘कोशः’ पदस्यअथे तकं पदं अत्र प्रयुक्तम् ?

अ. तनतध ब.वदना स.का

2. ‘तियाि् ’इति तियायाः कितव पदं तलखि |

अ. सतन्नतधं ब. कोशः स. शारदा

3. ‘अम्भोजः’ इत्यथे कः पयाव यः अत्र प्रयुकिः ?
अ. अम्बुजम् ब. कमला स.कोशः

4.‘शारदा’ पदे न कस्याः बोधः भवति?

अ.बतलकायाः ब.ज्ञान स .सरस्वत्याः

घ 3 .प्रश्नतनमावर्णम् कुरुि –
2x1=2
1.बुद्धेः अष्ट् गुर्णाः |
2.राजगतहे मेर्षयूथं अतप आसीि्

प्रश्न 5.प्रकतति –प्रत्ययान तवभक्तम् कुरुि–

2x1=2
1 . पालनीया 2.मूढिा

प्रश्न 6. मञ्जूर्षायाम् िे समानाथव क पदे तचत्वा तलखि

2x1=2( मञ्जू र्षा - वानरः , , हयः , , घोटकः , मकवटः )
1)कतपः - 1.---------------------- 2.---------------------
2)अश्वः - 1.---------------------- 2. -----------------

प्रश्न 7 .अव्ययः संस्कतिे न वाक्यातन रचयि-

2x1=2
1) अधुना 2) कदा

प्रश्न 8 .समयं संस्कतिे न तलखि–-4x1/2 =2

1) 9.15 2 ) 8 .45 3) 2.00 4 ) 3.30

Page 2
प्रश्न 10 .संतधं / संतधतवच्छे दम् कुरुि - 2x1=2

1 . सतन्नतधम् - ----------------- + --------------------

2 .कोशः + अयम् - -------------------------------------

Page 3