ऊँ

संस्कृतभारती (उत्तरतमिळ्नाडु)
पत्राचारद्वारा संस्कृति्
परीक्षा - कोमिदः
कालािम ः - होरात्रयि् ऄङ्काः – १००
आषाढ: प्लवसंवत्सय: ५१२३ अगस्ट् - २०२१

नाम / Name in English ________________________________________

(Full name with initials / surname as it should appear in the certificate)

पञ्जीकरण-सङ्ख ्या (Regn. No.) _______________________________________

जङ्ख गमदरू वाणी सं. (Mobile No:) ______________________________________

Email id _______________________________________

वास-सङ्ख के तः (Res. Address with Pin Code) _______________________________________

1
Instructions :

1. If you have the facility, take a print out of the question paper and write your

answers. Otherwise write the answers on a long size ruled paper.

2. Mention the details given above in the answer sheet before answering the
questions. Mention the question number and write the answers only.
3. Fasten your papers neatly with a tag / pin.
4. Write your Name, Reg. no. phone no. and Name of Course on the back of the
envelope.
5. Take a photo copy / scanned copy of your answer sheet on your mobile phone
for your reference.
6. Hand over personally your Answer sheet to the designated Samskrita Bharati
karyakarta. You can also send it by courier, private players like Dunzo or
registered post. All answer papers must preferably be sent the same day or
the next day before 5 pm (only for genuine cases). All those residing outside
Uttara Tamilnadu should follow instructions given by your exam coordinator.

2
 प्रथभ् बाग्
I) (क) सभस्तऩदानां ववग्रहवाक्यं वरवित्वा सभासनाभ वरित | (दशानाभ)् (10)
१) वऩतृसभ् ९) मथेष्टभ ्
२) भातावऩतयौ १०) कुसभहस्ता्
ु

३) भासऩूव्व ११) नवयात्रभ ्

४) योगबमभ ् ु
१२) ऩरुषष वब्
ु नेत्रभ ्
५) भि १३) उऩनगयभ ्
६) अनथ्व १४) शीतरसवररभ ्
७) प्रवतवदनभ ् १५) सवभत्र्
८) गानकुशरा

(ि) सभस्तऩदं सभासनाभ च वरित | (ऩञ्चानाभ)् (5)

ु एव देव्
१) गरु्
२) रघव् च ऩादऩा् च
ु जामते
३) अम्बवन
४) कृ विका च योवहणी च
् परभ, ् तस्य
५) आम्रभ इवत
५) चन्द्र् भौरौ मस्य स्
७) न ववद्यते ववद्या मस्या् सा

3
 ु भ)्
II) (क) आवयणे दिानां ऩदानां वणजन्तं रूऩं वरित | (चतणाव (4)
१) वऩता ऩत्रंु ववद्यारमं ___________ (गभ)्
२) स् भां गीतं ___________ (श्र)ु
३) अग्रज् बवगनीं गृहं ___________ (प्र+आऩ)्
४) बवगनी गोऩारं ऺीयं ___________ (ऩा)
५) जनक् ऩत्रंु मतु कं ___________ (दृश)्
६) गृहस्वाभी सेवके न बायं ___________ (वह ्)

(ि) वाक्यावन सावधानं ऩठत । मथोवचतं सन्नन्तऩदं / ववग्रहवाक्यं वरित | (ऩञ्चानाभ)् (5)
्
१) स् कन्दुकं ग्रहीतभु इच्छवत । ___________
ु
२) गरुणा ु षू ा वववदता।
तस्य शश्र ___________
्
३) स् सववत्र गन्तभु इच्छ् अवस्त | ___________
४) स् स ैवनक् बूत्वा देश ं वययवऺषवत । ___________
५) धवनक् वनधवनभ्य ्
े ् धनं दातभु इच्छवत | ___________
६) के ऽत्र मोद्धभ ्
ु इच्छव् ? ___________
III) (क) उवचत-तवद्धतान्त-ऩदै् वयक्त-स्थानावन ऩूयमत | (चत्वावय एव) (4)
१) (इन्द्रस्य अमभ, ् तेन) ___________ गजेन सह अन्ये गजा् अवऩ देवस ैन्ये आसन |्
ु
२) भभ (ऩत्रस्य ु , ् तभ)् ___________ अहं संस्कृतं ऩाठमावभ |
अऩत्यं ऩभान
३) (ऩञ्चजने बव्) ___________ कृ ष्णस्य शङ्खस्य नाभ |
४) ग्राभस्य (भि ् ___________ अत्यिभ्
ु भ इव) ु अवस्त |
् तभऩ)् ___________ |
५) नदीष ु गङ्गा (ऩववत्र-तयऩ /
4
६) ज्येष््ै (ववयागस्य बाव्) ___________ ऩारनीमभ |्

(ि) अधोवनवदिष्टषे ु ऩदेष ु णत्व-प्राप्त्यथं वनवभिं वकं , णत्व-साधका् अव्यवधामक-वणाव् के ,

ु भ)्
णत्व-फाधका् व्यवधामक-वणाव् च के इवत वरित | (चतणाव (4)

वनवभिभ ् व्यवधामक /अव्यवधामक-वणव्

ु
उदा : गरुणा येप् उ - अव्यवधामकवणव्
१) कभवकयाणाभ ् ___________ ___________

२) चेष्टानाभ ् ___________ ___________

३) अऩ वणभ ् ___________ ___________

४) सवेण ___________ ___________

५) भृदङ्गानाभ ् ___________ ___________

६) ऺाभेण ___________ ___________

् रमत |
IV (क) ऩयस्पयसम्बद्धान भे (5)
१) भङ्गरऩद्यभ ् व्याकयणभ ्

२) मभकभ ् वेदान्त:

३) छन्द् नान्दी

४) प्रस्थानत्रमभ ् वेदाङ्गभ ्

५) वसद्धान्तकौभदु ी अरङ्काय :
5
(ि) उवचतं वचह्नं वरित, गणनाभ च वरित | (6)
वचह्नभ ् गणनाभ
उदा : नमवत UUU नगण्
१) सीताम ै ___________ ___________
२) वनवनन्द ___________ ___________
३) शङ्कय् ___________ ___________
४) ननान्दा ___________ ___________
५) बयणी ___________ ___________
६) ऩारम ___________ ___________

(ग) येिावङ्कतस्य ऩदवववयणं (अन्त-वरङ्ग-ववबवक्त-वचनावन) वरित | (ऩञ्चानाभ)् (5)

्
१) सा गह्वयभ आवववे
श।
् वह ।
२) अष्टभूत्े वकङ्कयं भाभ अवे
३) प्रजा् प्रजानाथ वऩतेव ऩावस ।
्
४) शस्त्रबृताभ मश् न वऺणोवत ।
्
५) तथा इवत गाभ उक्तवते ्
स्वदेहभ उऩानमत ।्
े यऩाश्वववती अथऩव वतं फबाषे ।
६) बूतश्व

वितीम-बाग्
ु
V (क) एकस्य सबावषतस्य ऩदववबागं, तात्पमं च वरित | (3)
१) मदचेतनोऽवऩ ऩादै् स्पृष्ट् प्रज्वरवत सववतवु यनकान्त् |

6
 ु
तिेजस्वी ऩरुष् ऩयकृ तवनकृ वतं कथं सहते ||
(अथवा)
२) व्यावधतस्याथ वहीनस्य देशान्तयगतस्य च |
ु
नयस्य शोकदग्धस्य सहृद्दशव ्
नभौषधभ ||

(ि) एकस्य श्लोकस्य ऩदववबागभ, ् अन्वमयचनां, तात्पमं च वरित | कस्यवचत एकस्य

्

सभस्तऩदस्य ववग्रह वाक्यं च वरित | (5)

१) अथान्धकायं वगवयगह्वयाणां दंष्ट्राभमूि ै् शकरावन कुववन |्
े यऩाश्वववती वकवञ्चविहस्याथऩव वतं फबाषे ||
बूम् स बूतश्व
(अथवा)
२) ्
कण्डूमभानेन कटं कदावचत वन्यविऩे
नोन्मवथता त्वगस्य |
ु ोच सेनान्यभारीढवभवासयास्त्र
अथ ैनभद्रेस्तनमा शश ु ै् ||

(अथवा)
३) ृ ानां कण्डूमन ैदंशवनवायणैश्च |
आस्वादववभ् कवरैस्तण
्
अव्याहत्ै स्वैयगत ै् स तस्या् सम्राट ् सभायाधनतत्पयोऽबूत ||

ु भ)्
VI (क) ३-४ वाक्य ै् उियं वरित | (चतणाव (2 x 4 = 8)
१) ऩाववती कथं तऩ: आचवयतवती?
्
२) अधभा्, भध्यभा्, उिभा् च वकभ इच्छवन्त ?
३) अरङ्कायाणां प्रधानबेदिमं वकभ ?् सोदाहयणं वरित |
ु िमो: सभानता का ?
४) चन्दनतरु: सत्परुष:

7
५) दभमन्ती कीदृशी आसीत ?्
६) नाटके कवतववधा् अवबनमा् बववन्त ? ते के ?

(ि) एकस्य अरङ्कायस्य रऺणं, रऺणसभन्वमं च सोदाहयणं वरित । (संस्कृतेन/

तवभळ्बाषमा / आङ्रबाषमा वा वरित) (3)

श्लेषारङ्काय: अथवा अवतशमोवक्त :

VII (क) ग्रन्थकायस्य / ग्रन्थकामाव् ऩवयचमं ४-५ वाक्य ै् वरित | (एकस्य) (3)
ऩावणवन् / ववविका / नायामणबट्ट् / ज्योवतश्शास्त्रऻा्

्
(ि) एकं काव्य-बेदभ अवधकृ त्य ऩञ्च वाक्यावन वरित | (3)

् स्तोत्रकाव्यभ ् / इवतहास्
नीवतकाव्यभ /

तृतीम् बाग्
(संस्कृतेन उियावण वरित)
VIII (क) ससन्दबं संस्कृतबाषमा ५-६ वाक्य ै् वववृणतु | (त्रीवण) (9)
् वह
१) "अनन्यबाजं ऩवतभ आप्न ु |"
्
२) "त्वं सववबऺक् बव | ऩववत्रभ अऩववत्रं सवं बऺम | "
३) "सवे याजान् तस्यां सावबराषा् स्वगं न आमावन्त |"
्
४) "हे देवा् | भभ भन् नरभहायाजे एव रग्नभ |"
ु व इदं तऩ् |"
५) "ऩयभेश्वयं प्राप्तभे

8
(ि) वाक्यं साध ु / असाध ु इवत वरित | (5)
ु
१) "रोका् सभस्ता् सविनो बवन्त ु |" - 'अस्य ‘बयतवाक्यभ' ् इवत नाभ |
व ं जीवनभ ् |
२) ऩयोऩकाययवहतं जीवनं त ु साथक
्
३) याभामणभ इवतहास्, भहाबायतं काव्यवभवत प्रवसद्धभ |्
्
४) शमानभ अरसं ्
नयभ रक्ष्ी् आववशवत ।
५) नरचम्ू् प्रथभ् चम्ूग्रन्थ: ।

्
(ग) अधोवरवितं गद्यांश ं ऩवठत्वा प्रश्नानाभ उियावण वरित | (4)
स्वदेश ं प्रवत जनानां हृदमेष ु म् आदय् बववत स् एव "स्वदेश-प्रेभ" कथ्यते | जनानां
हृदमेष ु स्वभातृबवू भं प्रवत आदय् वनसगवत् एव बववत | मविन दे् श े वमं जन्म रबाभहे, मस्य
ै स्वं शयीयं ऩोषमाभ्, मस्य वाम्ु अिाकं शयीये जीवनं
बूभौ वमं क्रीडाभ्, मस्यान्न ैजवरश्च
सञ्चयवत, तस्य ऋणेन वमं कदावचदवऩ अनृणा् न बववत ं ु शक्नुभ् | अत एव कवथतं मत –्
"जननी जन्मबूवभश्च स्वगावदवऩ गयीमसी |” देशबवक्तं प्रवत धनस्यावश्मकता न
बववत| स्वदेशबक्त्य ै भानवस्य हृदमे स्नेहस्य, सम्मानस्य, श्रद्धामाश्च बावना ऩमावप्ता बववत |
धवनका्, वनधवना्, ऩवण्डता्, अऩवण्डता्, नागवयका्, ग्राम्याश्च के ऽवऩ जना् देशबक्ता्
बववत ं ु शक्नुववन्त | स्वदेश-प्रेभ अिाकं ऩयभं ऩावनं कतवव्यभवस्त |
्
कोऽवऩ देशबक्त् स्वदेश ं कदावऩ ऩयतन्त्रं द्रष्टु ं न वाञ्छवत | स्वप्राणान फवरं कृ त्वावऩ स्
स्वदेश ं स्वतन्त्रं कतं ु सभीहते | वस्ततु ् स्वदेशस्योन्नवत् ववकासश्च स्वदेशप्रेम्णा सहमोगेन एव
बववत | अिाकं जीवनं तदैव धन्यं बववष्यवत मदा वमं स्वजीवनं वन्स्वाथ वरूऩेण स्वदेशाम
अऩ ववमष्याभ्, स्वदेशसेवां च कवयष्याभ् | अिाकं यक्तं धनं च स्वदेशस्य ैव सम्वियवस्त,
इवत बावना अिाकं हृदमेष ु बवेत |् कवथतं च –
9
 "यक्तं धनं च देशाम सङ्कटे म् प्रमच्छवत |
मऻानां स सहस्रस्य परं ववन्दवत सववदा ॥"

ै " – ऩदववबागं कुरुत । (1/2)

1) "मस्यान्न ैजवरश्च
्
2) ‘इच्छवत’ – अस्य ऩदस्य गद्यांश े वकं ऩमावम-ऩदभ अवस्त ? (1/2)
3) के जना् देशबक्ता् बववत ं ु शक्नुववन्त? (1)
4) "जननी जन्मबूवभश्च स्वगावदवऩ गयीमसी" अस्य आप्तवाक्यस्य अथ्व क् ? (1)
्
5) गद्यांशस्य अन्ते ववद्यभानस्य श्लोकस्य तात्पमवभ स्ववाक्ये
न वरित | (1)

IX (क) अध् दिमो् शीष वकमो् एकभवधकृ त्य १०-१२ वाक्य ै् प्रफन्धं यचमत | (5)
१) कोयोना-भहाभायी-सूची स्वीकयणस्य राबाराबौ |
(अथवा)
्
२) मत्र संस्कृतं तत्र वनश्चमेन संस्कृवत् बववत – एतं ववषमभ अवधकृ त्य बवत्/बवत्या्
ु च वरित । अनबव्
अवबप्रामं स्वानबवं ु काल्पावनक् अथवा वास्तववक्
् वत ।
बववतभु अहव

(ि) अिाकं नगये ऩाञ्चजन्य-नाभकाम बगवद्गीतामा् प्रथभाध्याम-ऩायामण-कामवक्रभाम

स्ववभत्रं प्रवत आह्वानऩत्रं ५ - ६ वाक्य ै् वरित | (4)

रसत ु संस्कृतभ ् ु ॥
।। शबभ ् जमत ु बायतभ ्

10