LESSON: WIKA (KAHULUGAN AT
KABULUHAN NG WIKA)
Basahin ang sumusunod na pangungusap.
• Gleason (1961) – ang wika ay
masistemang balangkas ng sinasalitang
tunog na pinili at isinaayos sa paraang
arbitraryo upang magamit sa
pakikipagtalastasan ng mga taong nasa
iisang kultura.
• Finnocchiaro (1964) – ang wika ay isang
sistemang arbitraryo ng simbolong
pasalita na nagbibigay pahintulot sa mga
taong may kultura o ng mga taong
natutunan ang ganoong kultura upang
makipagtalastasan o di kaya’y makipag-
ugnayan.
• Sturtevant (1968) – ang wika ay isang
Sistema ng mga simbolong arbitraryo ng
mga tunog para sa komunikasyong
pantao.
• Hill (1976) – ang wika ay ang pangunahin
at pinakaelaboreyt na anyo ng
simbolikong pantao. Ang mga simbolong
ito ay binubuo ng mga tunog na nalilikha
ng aparato sa pagsasalita at isinasaayos
sa mga klase at padron na lumilikha at
simetrikal na estraktura.
• Brown (1980) – ang wika ay masasabing
sistematiko. Set ng mga simbolikong
arbitraryo, pasalita, nagaganap sa isang
kultura, pantao, at natatamo ng lahat ng
tao.
• Bouman (1990) – ang wika ay isang
paraan ng komunikasyon sa pagitan ng
mga tao sa isang tiyak na lugar, para sa
isang partikular na layunin na ginagamitan
ng mga verbal at viswal na signal para
makapagpahayag.
• Webster (1990) – ang wika ay kalipunan
ng mga salitang ginagamit at naiintindihan
ng isang maituturing na komunidad.
Ang salitang wika ay nagsimula sa
salitang “lengua” na ang literal na kahulugan
ay dila at wika. Maraming kahulugan at
kabuluhan ang wika tulad ng; ito ay behikulo
ng paghahatid ng mga impormasyon saan
mang lugar ka naroon, sa paaralan, tahanan o
kahit saan. Instrumento din ito ng
komunikasyon sa pamamagitan din ng wika,
mabilis na naipapalaganap ang kultura ng
bawat pangkat. Higit sa lahat simbolo ito ng
kalayaan. Sa kabilang dako, nagkaroon ng
ibang kahulugan at kabuluhan ang wika sa
Wikang Pambansa, Wikang Opisyal at
Wikang Panturo.
Ang Wikang Panturo at Wikang Opisyal
ay nagkakatulad ng baybay ngunit magkaiba
ito ng kahulugan at kahalagahan. Nakapaloob
sa Konstitusyon 1987 ng Republika ng
Pilipinas ang Filipino bilang wikang pambansa
o opisyal na wika. Ang dating wikang Tagalog
na napalitan ng Filipino ay patunay lang na
patuloy na umuunlad ang ating bansa lalo na
ang ating bokabularyo. Bukod sa wikang
opisyal tinatawag din itong pambansang
lingua franca dahil ito ang ginagamit ng
magkausap kapag magkaiba ang kanilang
katutubong wika.
Sa larangan naman ng pormal na
edukasyon, Filipino ang wikang panturo sa
mga paaralan sa iba’t ibang asignatura gaya
ng Filipino, Araling Panlipunan, Edukasyon sa
Pagpapahalaga at maging sa MAPEH at TLE
ay sinasalitan din nila ng Filipino. Layunin nito
ang mapabilis ang pagkatuto ng mga mag-
aaral at maiangat ang antas ng mga
kababayan.
LESSON: KONSPETONG PANGWIKA
(WIKANG PAMBANSA, WIKANG
OPISYAL, WIKANG PANTURO, AT
MULTILINGGUWALISMO)
Basahin ang sumusunod na pangungusap.
• Henry Gleason – ang wika ay isang
sistematik na balangkas ng mga
binibigkas na tunog na pinipili at
isinasaayos sa paraang arbitraryo upang
magamit ng mga taong may iisang
kultura.
• Archibald Hill – ang wika ang
pangunahin at pinakamabusising anyo ng
gawaing pansagisag ng tao.
• Thomas Caryle – itinuturing ang wika
bilang saplot ng kaisipan.
• Vilma Resuma at Teresita Semorlan –
ang wika ay kaugnay ng buhay at
instrunento ng tao upang matalino at
efisyenteng makilahok sa lipunang
kinabibilangan.
• Pamela Constantino at Galileo Zafra –
ang wika ay isang kalipunan ng mga salita
at ang pamamaraan ng pagsasama –
sama ng mga ito para magkaunawaan o
makipagkomyunikeyt ang isang grupo ng
mga tao.
Wika ang kasangkapan ng tao sa
pakikipagtalastasan sa kaniyang kapwa. Sa
pamamagitan nito’y naipapahayag niya ang
kaniyang kaisipan at damdamin. Wika pa rin
ang nagbubuklod sa mga tao upang magkaisa
sa pagkilos tungo sa kanilang ikalalaya at
ikauunlad. Wika pa rin ang gamit sa pagdukal
ng karunungan (Magatas et al. 2006).
Ang wika ang kasangkapan ng
komunikasyon. Dahil sa wika ay
nakapamumuhay ang tao sa isang lipunan. At
ang uri ng lipunang kinabibilangan niya ay
lubhang nakaaapekto sa kaniyang wika
(Catacataca, 1989).
Wika ang nagpapahintulot sa tao na
ipaubaya sa kapwa ang kaniyang mga
kaisipan sa pagpapasiya ng iba. Wika ang
kaagapay ng tao sa lahat ng pagsisikap nito.
Kung wala ang wika, titigil o mapaparalisa ang
99% na gawain ng tao (Pei, 1957).
Ang wikang pambansa ay kailangang
nasa estado ng pagiging lingua franca at
nararapat na sumailalim sa pagkilala ng
batas. Ito ang dahilan kung bakit malawakang
nagagamit saan mang panig bansa ang
wikang Filipino dahil paulit-ulit itong itinanghal
o binigyang halaga sa maraming batas.
Kaugnay nito, kailangang maging bukas ang
wikang Filipino sa panghihiram mula sa mga
katutubong at iba pang banyagang wika
upang patuloy itong umunlad.
Ang pagiging inklusibo ng wika ay
magbubunga ng masiglang damdamin ng
pakikiisa at pakikisangkot mula sa iba’t ibang
komunidad wika o pangkat etniko sa bansa
dahil maghahatid ito ng mensaheng sila’y
kabahagi sa pagpapayabong ng wikang
pambansa na siyang ibig mangyari ng batas.
LESSON: KONSEPTONG PANGWIKA
(HOMOGENOUS AT
HETEROGENOUS NA WIKA)
Kahulugan ng Homogenous at
Heterogenous na Wika
Ang salitang homogenous ay
nanggaling sa salitang Griyego na "homo" na
ang ibig sabihin ay pareho at salitang "genos"
na ang ibig sabihin ay uri o yari. Ang
homogenous na wika ay ang pagkakatulad ng
mga salita. Bagaman magkakatulad, nag-iiba
ang kahulugan dahil sa pagbigkas at
intonasyon. Ang wika ay midyum ng
pakikipagtalastasan. Ginagamit ito upang
epektibong makapagpahayag ng damdamin
at kaisipan. Kakambal ng wika ang kulturang
pinagmulan nito, kung kaya mahalaga rin ang
papel na ginagampanan ng wika sa
pagpapalaganap at pagpapayabong ng
kulturang pinanggalingan nito. Ang wika ay
nahahati sa dalawa ang homogeneous na
kalikasan nito at ang heterogenous na
kalikasan nito.
HETEROGENOUS NA KATANGIAN NG
WIKA
1. Ang heterogeneous na kalikasan ng wika
ay tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng wikang
ginagamit ng mga pangkat ng tao dahil sa
pagkakaiba nila ng edad,
kasarian, tirahan, gawain, at iba pang salik.
2. Ito ay ang kalikasan ng wika ay ang
pagkakaiba-iba ng wikang ginagamit ng iba’t
ibang indibidwal at pangkat na may
magkakaibang uring pinagmulan, gawain,
tirahan, interes, edukasyon, at iba pang mga
salik.
3. Ayun sa mga dalubhasa, ang wika ay
binubuo ng isang pangkat ng tao upang
magamit at tumugon sa kanilang partikular na
pangangailangan. Dahil magkakaiba ang mga
tao at ang kinabibilangan ng bawat isa, iba’t
ibang anyo rin ng wika ang umusbong.
4.Sa heterogeneous na katangian ng wika ay
may dalawang uri o barayti: Ito ay ang
permanente at pansamantala.
Barayting Permanente
a. Dayalekto- Ito ang barayting batay sa
pinanggalingang lugar, panahon, at katayuan
sa buhay ng isang tao.
b. Idyolek-Ito ang barayting kaugnay ng
personal na kakanyahan ng bawat indibiduwal
na gumagamit ng wika.
Barayting Pansamantala
a. Register-Ito ang barayting bunga ng
sitwasyon at disiplina o larangang
pinaggagamitan ng wika.
b. Istilo-Ito ang barayting batay sa bilang at
katangian ng kinakausap, at relasyon ng
nagsasalita sa kinakausap
c. Midyum-Ito ang barayting batay sa
pamamaraang gamit sa komunikasyon,
maaaring pasalita o pasulat.
Mga halimbawa ng heterogeneous na
katangian ng wika
1. Dayalektong heograpikal ay may ibat-ibang
katangian ng wika mayroong Tagalog
Batangas, Tagalog Laguna, Tagalog Quezon.
Tagalog ang pangunahing wika ng Timog
katagalugan ngunit bawat lugar dito
Dayalektong Temporal
Halimbawa:
Ang Probinsyano na pelikula mayroon na
noon ngunit may bagong pelikulang sumisikat
ngayon ang mga manunulat nito ay magkaiba
at ang barayti ng wika nito ay magkaiba
sapagkat ito ay isinulat sa magkaibang
panahon.
Dayalektong Sosyal
Halimbawa:
Uri: Karaniwang naiuugnay sa masa ang mga
salitang balbal gaya ng utol,ermats,dedma,
epal
Edad: Ang tawag ng matatanda sa salamin sa
mata ay antipara samantalang ang tawag sa
mga kabataan ngayon shades.
Kasarian: Hanggang ngayong patuloy pa rin
paggamit ng salitang jowa (karelasyon) jubis
(Mataba), gander (maganda) at iba pang
salita sa Gayspeak.
IDYOLEK
Ito ang barayting kaugnay ng
personal na kakanyahan ng bawat indibiduwal
na gumagamit ng wika.
Bukod sa panlipunang salik, nakikilala
rin ang pananalita ng isang indibiduwal batay
sa kaniyang bigkas, tono, kalidad ng boses, at
pisikal na katayuan.
Register
Ang register sa kalusugan ay iba sa
palakasan
Estilo
Kapag iyong nakasalubong ang isang
kaibigan ay maari mong batiin sa pahayag na
"Hoy" kamusta ka na? Kapag bumisita ka sa
iyong lolo at lola ay binabati natin sila ng
kumusta po kayo?
Midyum
Ang mga terminong gaya ng dalumat,
dalisay at kaatiran ay mababasa sa mga
disertasyon at ibat ibang akademikong
materyal na nakasulat, ngunit bihirang
ginagamit ang mga ito pang araw-araw na
pasalitang pakikipagusap.
HOMOGENOUS NA KATANGIAN NG WIKA
1. Ang wika ay nagtataglay ng mga
pagkakatulad.
2. Ang wika ay may mga homogenous na
kalikasan.
Arbitraryo
Halimbawa:
Ang wika ay pinagkakasunduan.
Nagkakaunawaan sa kahulugan ng mga salita
ang mga gumagamit nito. Hindi dinidikta ng
mismong itsura at tunog ng salita ang
kahulugan, kung kaya masasabing arbitraryo
ang wika. Halimbawa nito ay kung paanong
ang salitang Tagalog na "kamay" ay "ima"
sa wikang Ilokano, "kamot" naman sa
Bikolano, at "gamat" naman sa
Kapampangan.
Dinamiko
Halimbawa:
Nanghihiram din tayo ng mga salitang
dayuhan at nagbibigay ng sariling kahulugan
dito. Halimbawa nito ay kung paanong ang
salitang "gimmick" na nasa wikang Ingles ay
may kahulugang "pakulo o paraan ng
pagpukaw ng atensyon." Habang ngayon
nagkaroon ito ng kahulugan na "pamamasyal
kasama ng mga kaibigan."
Bahagi ng kultura
Halimbawa:
Sa wikang Arabe ay mayroong iba’t ibang
katawagan para sa mga uri ng kamelyo. Ang
mga salitang ito ay wala sa ating wika dahil
hindi bahagi ng kulturang Pilipino ang
paggamit ng mga kamelyo. Kung gayon, hindi
maisasalin sa Filipino ang mga salitang Arabe
para sa salitang kamelyo dahil walang
katumbas ang mga salitang ito sa ating wika.
May sariling kakanyahan.
Halimbawa:
Ang wikang Nihonggo ay sumusunod sa
estrukturang "paksalayon ng pandiwa-
pandiwa" samantalang ang Ingles ay "paksa-
pandiwa-layon ng pandiwa."
KAHULUGAN NG KOMUNIKASYON
Napabibilis at napababagal ang daloy
ng komunikasyon depende sa paghahatid at
pagtanggap ng mensahe. May iba’t ibang
sangkap at proseso ang komunikasyon sang-
ayon sa nilalayon nito. Nakasalalay sa bawat
sangkap at proseso ng komunikasyon ang
pagtatagumpay at pagkabigo ng paghahatid
ng mensahe. May mga sitwasyon na ang
iniisip ng tagapaghatid ng mensahe ay may
ibang kahulugan sa tagatanggap nito na
siyang nagiging dahilan nang hindi
pagkakaunawaan. Pagsilang ng bata at
umuha ay nagsimula na siyang makipag-
ugnayan sa mundo.
 Kapag narinig ito ng ina ay
siguradong tutugunan dahil nauunawaan
niyang kailangan siya ng anak. Ito ang
komunikasyon. Nagaganap ito sa pang-araw-
araw na buhay ng isang tao. Ang
komunikasyon ay pagpapahayag, paghahatid,
o pagbibigay ng impormasyon sa mabisang
paraan . Isa itong pakikipag-ugnayan,
pakikipagpalagayan, o pakikipag-unawaan. Ito
rin ang proseso ng pagbibigay at pagtanggap,
nagpapalipat-lipat sa mga indibidwal ang mga
impormasyon, kaalaman, kaisipan,
impresyon, at damdamin.
Ayon sa pag-aaral ng tagapangulo ng
De La Salle University na si Josepina
Mangahis, et al. ang komunikasyon ay
proseso ng pagpapahiwatig at pagpapahayag
ng mensahe tungo sa pagkaunawa at
pakikipagdiskurso ng isa o higit pang kalahok
gamit ang mga makrong kasanayan –
pakikinig, pagbasa, pagsasalita, pagsulat, at
panonood. (Ayon kay Sikhay, et.al. at sa
kanilang aklat noong 2003)
Komunikasyon o pakikipagtalastasan
ang pundasyon ng personal na relasyon ng
isang tao sa kanyang kapwa (E. L. Pena, et
al. at sa kanilang aklat na Kanlungan). Isang
proseso ito ng paglikha at pagbabahagi ng
impormasyon at kaalaman ng isang tao sa
pormal o impormal na paraan.
Mga Simulan ng Komunikasyon
• Ang komunikasyon ay nagsisimula sa
sarili
• Ang komunikasyon ay nangangailangan
ng ibang tao
• Ang komunikasyon ay binubuo ng
dimensyong pangnilalaman at relasyonal
• Ang komunikasyon ay komplikado
• Ang komunikasyon ay gumagamit ng
simbolo
• Ang komunikasyon ay nangangailangan
ng kahulugan
• Ang komunikasyon ay isang proseso
Mga Modelo ng Komunikayon
1. Komunikasyon bilang aksyon – ang
pinagmulan ng mensahe (sender) ay
naghahatid ng mensahe tungo sa
tagatanggap (receiver)
2. Komunikasyon bilang interaksyon –
nagkakaroon ng pagpapalitan ng
impormasyon sa dalawang tao
3. Komunikasyon bilang transaksyon –
pagbabahaginan ng kahulugan at unawaan sa
pagitan ng isa o higit pang tao.
Anatas ng Pormalidad sa Komunikasyon
1. Oratorical o frozen style – ginagamit sa
pagsasalita sa harap ng publiko na may
malaking bilang ng manonood.
2. Deliberative style – ang estilong ginagamit
sa tiyak na bilang ng manoood na kadalasang
ginagawa sa loob ng klasrum o mga forum
3. Consultative style – tipikal na
pakikipagtalastasan na nangangailangan ng
pormal na pananalita sa pamamagitan ng
pagpili ng mga salitang gagamitin.
Kadalasang makikita sa opisina at mga
pulong.
4. Casual style – karaniwang makikita sa
usapan ng makakapamilya o magkaibigan.
5. Intimate style – nagaganap sa pagitan ng
malalapit na kaibigan, kapamilya o
karelasyon.
Uri ng Komunikasyon Ayon sa Konteksto
• Komunikasyong intrapersonal. Ang
mensahe at kahulugan ay nabubuo o
nagaganap sa sariling isip o ideya lamang
na makikita sa ekspresyon na
nagsasalita.
• Komunikasyong interpersonal. Ginagamit
ang mensahe upang makabuo ng
kahulugan sa pagitan ng dalawang tao sa
isang situwasyon.
• Komunikasyong pampubliko. Ang
simpleng pinagmulan ng mensahe ay
nagpapadala ng mensahe sa iba’t ibang
bilang ng tagatanggap na maaaring
sagot-tanong na pidbak.
• Komunikasyong pangmasa. Ang
paggamit ng mensahe sa pagbuo ng
kahulugan sa isang namamagitan na
sistema sa pagitan ng tagapagpadala
patungo sa malaking bilang ng mga di
nakikitang tagatanggap. Halimbawa ang
telebisyon.
• Komunikasyong computer mediated. Ang
komunikasyong pantao at impormasyong
ibinabahagi ng communication networks.
LESSON: KONSEPTONG PANGWIKA
(REGISTER/BARAYTI NG WIKA,
LINGGUWISTIKONG KOMUNIDAD)
Marami na tayong tinalakay mula sa
simula pa lang tungkol sa konseptong
pangwika. Madali nating makikilala ang isang
tao sa pamamagitan ng wikang kanyang
ginagamit. Sa wikang ginagamit masasalamin
ang kultura ng tao dahil ang wika ay kabuhol
ng kultura.
May kanya-kanyang wikang ginagamit
ang tao. Sa rehistro at barayti ng wika
makikilala rin ang tao tulad ng dayalek, ang
wikang ginagamit sa particular na rehiyon;
ang estilo ng paggamit ng wika ay tinatawag
na idyolek; sama na lang ang sosyolek ay
isang okupasyunal na rehistrong pangwika; at
ang wikang ginagamit sa bahay ay ekolek
samantalang ang etnolek ay pang-
etnolingguwistikong grupo.
Malaki ang gampanin ng wika sa
buhay ng tao. Nang dahil dito, nagkakaroon
siya ng pakikipag-ugnayan sa kapwa na
nagiging dahilan upang magtamo ng mga
karanasang dadalhin sa araw-araw ng buhay.
Ang mga nagiging karanasan sa
pakikipagtalastasan ang nakapag-iisip sa tao
upang magkaroon ng sariling pananaw. Ang
kanyang paniniwala kaugnay ng wika ay
batay sa mga naririnig, nababatid, at napag-
aaralan.
Register at Barayti ng Wika
Mapapansin na ang ilang terminong
pang-washing machine at pang-cellphone ay
ginagamit din sa ibang larangan. Mapapansin
din kapag ginamit sa ibang larangan ang mga
terminong ito, naiiba na ang taglay na
kahulugan ng mga ito.
Halimbawa: Ang Spin sa Washing
Machine ay nangangahulugan ng mabilis na
pag-ikot ng makina upang mapiga o
matanggal ang tubig sa mga damit.
Samantala sa paggawa ng sinulid,
nangangahulugan ang spin ng paghahabi ng
hibla o fiber upang maging sinulid. Ang text sa
Cellphone ay tumutukoy sa ipinapadalang
mensahe. Samantala, sa literatura ang text ay
tumutukoy sa ano mang nakasulat na akda
gaya ng tula, alamat atbp. Ang isang salita ay
maaaring magkaroon ng iba't-ibang
kahulugan ayon sa larangan o termino ay
maaaring magkaroon ng iba't-ibang
kahulugan ayon sa larangan o disiplinang
pinaggamitan nito. Register ang tawag sa
ganitong uri ng mga termino.
Tinatawag na register ang mga
espesyalisadong termino gaya ng mga
salitang tipiko o teknikal na nagtataglay ng
iba't-ibang kahulugan sa iba't-ibang larangan
o disiplina. Isa pang halimbawa ng register
ang salitang "kapital" na may kahulugang
"puhunan" sa larangan ng pagnenegosyo at
may kahulugan naming "punong lungsod"o
"kabisera" sa larangan ng heograpiya.
Bawat propesyon ay may register o
mga espesyalisadong salitang ginagamit. Iba
ang register ng wika ng guro sa abogado. Iba
rin ang inhinyero, computer programmer at
iba pa. Hindi lamang ginagamit ang register
sa isang partikular o tiyak na larangan kundi
sa iba't-ibang larangan o disiplina. Espesyal
na katangian ng mga register ang pagbabago
ng kahulugang taglay kapag ginamit sa iba't-
ibang larangan o disiplina. Ang register ay
itinuturing na isang varayti ng wika.
Marapat na alam natin ang register ng
wika ng sa gayo'y makatulong ito sa ating
pang-araw-araw na pamumuhay at maging
buhay ito upang mas lalong maging mabisa
ang ating pagsasalita at sa paggamit nito sa
iba't-ibang larangan o disiplina. Kalakip natin
ito sa paggamit sa bawat salitang ating
binabanggit, at pakikisalamuha sa ibang tao.
Mangyaring ito ay mapagyaman at
mapalawak dahil sa mga terminong ating
ginagamit, dito natin malalaman ang
kaimportansyahan nito.
BARAYTI NG WIKA
Ang Filipino bilang isang buhay na
wika ay nagtatataglay ng iba’t ibang barayti.
Batay nga sa kasabihang Ingles, “Variety is
the spice of life.” Ibig sabihin, ang
pagkakaroon ng pagkakaiba-iba sa wika ay
hindi nagangahulugang negatibo. Maaari
itong tingnan bilang isang positibo, isang
penomenong pangwika o magandang
pangyayari sa wika. Ayon pa kay Constantino
(2002), pagkakaisa at pagkakaiba.
Pagkakaisa sa pagkakaiba. Pagkakaiba tungo
sa pagkakaisa. Dito ay hayagan niyang
iniugnay ang malaking kinalaman o ugnayan
ng wika sa lipunan at ang lipunang ito ay
kinasasangkutan ng isang masining na
kultura. Dagdag pa niya, “Ang kultura ay
hango sa mga tao at ang wika ay
nagpapahayag ng espiritu/kaluluwa ng mga
tao na bumubuo sa lipunan o komunidad.”
Dahil sa ang mga tao ang siyang
bumubuo sa lipunan at tao rin ang siyang
dumidivelop ng kani-kanilang mga kultura,
hindi ngayon maiiwasang magkaroon ng
pagkakaiba-iba sa paniniwala, gawi,
kaalaman pati na rin sa wika. Kung kaya,
ayon kay Zosky, mayroong tinatawag na
barayti ng wika o sub languages na maaaring
iklasipika higit sa isang paraan. Tulad na
lamang ng kanyang tinatawag na Idyolek,
Dayalek, Sosoyolek, Register, Estilo at Moda,
Rehiyon, Edukasyon, Midya, Atityud at iba pa.
Lahat ng nabanggit ay ilan lamang sa mga
kaparaanan ng pagkaklasipika ng wika ayon
sa mga gumagamit nito.
Sa pag-aaral sa barayti ng wika,
mahalagang matutunan rin ang
accommodation theory ni Howard Giles. Sa
paliwanag ni Constanstino mula kay Giles,
may malaking epekto ang pagkatuto ng
pangalawang wika sa development ng varayti
ng isang wika. Sa teoryang ito pumapaloob
ang tinatawag na linggwistik konverjens at
linggwistik dayverjens. Ang linggwistik
konverjens ay nagangahulugan na ang tao sa
kanyang pagnanais na makipag-interak sa iba
ay maaaring gumaya o bumagay sa
pagsasalita ng kausap upang bigyang
pakikiisa, pakikilahok, pakikipagpalagayang-
loob, pakikisama o kaya ay pagmamalaki sa
pagiging kabilang sa grupo. Sa kabilang
banda, ang linggwistik dayverjens naman ay
nangangahulugang pagiging iba sa gamit ng
wika ng isang tao tungo sa pagbuo o pagkilala
sa kanyang kaakuhan o aydentiti.
Samantala, nadedevelop pa rin ang
barayti ng wika sa tinatawag na interferens
fenomenon at interlanguage. Tuon naman sa
pag-aaral na ito ang pagiging kalahok ng
unang wikang sinasalita ng isang tao o
lipunan kaugnay sa impluwensiya sa
pagkatuto sa pangalawang wika. Ang
interferens fenomenon ay tumutukoy sa
impluwensiya sa bigkas, leksikon,
morpolohiya gayundin sa sintaktika sa
pagkatuto sa pangalawang wika. Ang
interlanguage naman ay tumutukoy sa mental
grammar na nabubuo ng tao pagdating ng
panahon sa proseso ng pagkatuto niya ng
pangalawang wika. Dito, nababago niya ang
gamit ng grammar ng wika sa pammagitan ng
pagdaragdag, pagbabawas, at pagbabago ng
mga alituntunin.
Ayon pa kay Constantino (2002) mula
kay Eastman (1971), nahahati sa dalawang
dimensyon ang baryabilidad o pagkakaiba-iba
ng wika: ang heograpiko (diyalekto) at sosyo-
ekonomiko (sosyolek). Ang una ay
nagpapaliwanag ng pagkakaiba-iba ng wika
dahil sa iba’t iba o kalat-kalat na lokasyon ng
mga tagapagsalita ng isang wika. Mula rito ay
nadedevelop ang barayting pangwika.
Samantala, sa ikalawa, nagkakaroon ng
pagkakaiba-iba ang wika dahil sa iba-ibang
estado ng tao sa lipunan. Kung kaya,
mayroong tinatawag na mga wika ng bakla,
horse language, elit, masa at iba pa.
Sa artikulo naman ni Alonzo batay
kay Catford, ang barayti ng wika ay may
dalawang malaking uri: permanenteng barayti
at pansamantalang barayti. Ang
permanenteng barayti ay binubuo ng idyolek
at dayalek. Ang idyolek ay ang katangian o
gamit ng wika na kaiba o pekulyar sa isang
individwal. Ang dayalek naman ay
nangangahulugang paggamit ng wika batay
sa lugar, panahon at katayuan sa buhay. Ang
paraan ng pagsasalita rito ay bumabatay sa
kanyang estado o grupong kinabibilangan. Sa
kabilang banda, ang pansamantalang barayti
ay tumutukoy sa kagyat na sitwasyon ng
pahayag. Bahagi nito ang mga sumusunod:
register, moda at estilo. Partikular din sa pag-
aaral na ito ang maipakita ang iba’t ibang
barayti ng wikang Filipino gayundin ang lawak
ng gamit nito bilang pambansang wika at
bilang tugon na rin sa estandardisasyon at
intelektwalisasyon nito. Samantala, ang
lingguwistikong komunidad ay tumutukoy sa
grupo ng mga taong binibigkis ng iisang wika
at pagkakakilanlang kultural.
LESSON: MGA KONSEPTONG
PANGWIKA
Ipinapaalala na magkaibang konsepto
sa lingguwista ang wika at diyalekto. Mali ang
pananaw na ang wikang pambansang Filipino
ay isang wika habang diyalekto ang lahat ng
wikang buhay at umiiral sa buong kapuluan.
Bahagi ng konseptong pangwika ang unang
wika at ang pangalawang wika.
Konseptong Pangwika
Ang Unang Wika ay ang wikang katutubo na
kinagisnan at natamo mula sa pagkasilang
hanggang sa oras na magamit at maunawaan
ng isang indibidwal. Sinasabi ring wikang taal
ang unang wika sapagkat ito’y umusbong sa
isipan ng bawat indibidwal mula sa loob ng
isang tahanan at komunidad. Ito rin ay
sinasabing likas, ang wikang nakagisnan,
natutuhan at ginagamit ng pamilyang
nabibilang sa isang linggwistikong komunidad.
Ang grupo ng mga mamamayan na
naninirahan sa iisang lugar na gumagamit ng
iisang wika, na hindi lamang sinasalita bagkus
mayroong pagkakaunawaan, ugnayan at
interaksyon sa bawat isa.
Ang Unang Wika ay tinatawag ring mother
tongue, katutubong wika o sinusong wika.
Ang wika kung saan nakilala at pamilya ang
isang indibidwal kaya nagkaroon ng
kakayahang maangkin ito sa tulong ng
kinalakhang komunidad. Sa kasalukuyan ang
Mother Tongue ay hindi lamang unang wika
bagkus ay isa sa mga asignatura mula sa
Baitang 1 hanggang 3 upang maging daluyan
ng higit na pagkatuto at pagkaunawa sa
ikalawang wika.
Ayon sa artikulo ni Lee nailathala noong 2013,
“The Native Speaker” narito ang mga gabay
upang matukoy kung ang isang tao ay
katutubong tagapagsalita ngisang wika.
1. Natutuhang indibidwal ang wika sa
murang edad.
2. Ang indibidwal ay may likas at
instruktibong kaalaman at kamalayan sa wika.
3. May kakayahan ang indibidwal na
makabuo ng mataas at importansyang
diskurso gamit ang wika.
4. Mataas ang kakayahan sa
komunikasyon ng indibidwal gamit ang wika.
5. Kinilala ang sarili bilang bahagi at
nakikilala bilang kabahagi ng isang
lingguwistikong komunidad.
Ayon sa saliksik nina Aguilar, Jennifor L. et al.
2016 mula sa katha ni Krashen (1982), ang
Pangalawang Wika ay naiiba sa unang wika,
sapagkat ito ay hindi taal o likas na natutuhan
ng isang indibidwal sa kanyang tahanan at
kinabibilangang linggwistikong komunidad. Ito
ay wikang natutuhan sa paaralan o sa
pakikipag-ugnayan sa ibang tao na may
kakayahang gamitin ito. Natutuhan ito ng
isang indibidwal, matapos siyang mahasa ang
kakayahan sa paggamit ng unang wika. Kung
gayon, ang pangalawang wika ay mga
karagdagan sa mga wikang natutuhan at
pinag-aaralan sa mga paaralan. Kung
mayroon mang pangunahing distinksyon o
kakanyahan ang pangalawang wika (L2) ito
ay walang iba kundi ang pagtataglay ng
katangiang maaaring matutuhan (learnability)
o natutuhan (learned) sa mulat o malay na
paraan ng pagsasalin ng prosesong
komunikatibo.
Isa sa mga pinakamahalagang bahagi ng
kultura at kasaysayan ng isang lugar ang
wika. Ito ang nagsisilbing tatak at simbolismo
ng pagkatao ng bawat indibidwal na nakatira
dito. Sa pamamagitan ng wika ay
naipapahayag ng bawat tao ang kanyang
saloobin at opinyon. Nakalilikha tayo ng mga
awit, tula, mga kwento at pati ng mga kanta
gamit an gating wika. Ang wika ay sandata ng
kahit sino mang
tao sa ating lipunan.
Sa paglipas ng iba’t ibang salik lahi at sa
pagsibol naman ng mga makabagong
henerasyon, tayo ay nagkaroon ng maraming
barayti at baryasyon ng wikang Pilipino.
Linggwistikong Komunidad ang tawag sa
mga wikang ito.
Sa isang komunidad ay may sari-saring uri ng
indibidwal na nakatira. Bawat tao o grupo ng
tao ay may kanya-kanyang diyalekto na
ginagamit. May mga gumagamit ng mga
katutubong salita, depende sa lugar na
kanilang pinanggalingan.
Halimbawa nito ay ang gamit ng salitang
Waray ng mga taga Bisaya, Ibaloy ng mga
taga Mountain Province, Ilocano ng mga taga
Ilocos, at Zambal ng mga taga Zambales.
May mga ibang grupo naman na ang gamit ay
ang makabago at naimbento lamang na mga
salita. Meron ding gumagamit ng pinaghalong
Ingles at Tagalog o mas kilala sa tawag na “
Konyo”. May ilan ding mga kabataan na
gumagamit ng jejemon at bekimon naman
ang linggwahe ng mga bading.
Sa larangan din ng mga propesyonal sila ay
meron din sariling linggwistikong komunidad.
Ang mga doctor, abogado, enhinyero at iba
pa ay gumagamit ng particular na salita ayon
sa grupo ng propesyon na kanilang
kinabibilangan. Bawat indibidwal ay may
natatanging uri ng wika na kung saan ay sila-
sila rin lang ang nagkakaintindihan. Naiiba rin
ang uri ng linggwistikong komunidad ang
gamit ng mga tao na nasa mataas na antas
ng ating sosyodad.