MODYUL SA SENIOR HIGH SCHOOL

KOMUNIKASYON
AT PANANALIKSIK
SA WIKA AT
KULTURANG
PILIPINO
CORE SUBJECT|ACADEMIC

Bb.Jiarhyll Jumamil-Villaveto,LPT
Instructor SCHOOL YEAR 2021-2022

Deskripsyon ng Kurso:

Page 1
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
Pag-aaral tungo sa pananaliksik ukol sa kalikasan, katangian, pag-unlad, gamit at paggamit ng Wikang Filipino sa mga sitwasyong komunikatibo at kultural sa lipunang Pilipino.

Mga Nilalaman: Pamantayang Pangnilalaman Pamantayan Most Essential Learning

sa Pagganap Competencies:
Mga Konseptong Pangwika

a. Nagagamit ang kaalaman sa

Aralin 3: modernong teknolohiya
Nauunawaan ang mga konsepto, Nasusuri ang kalikasan, gamit, mga (facebook, google, at iba pa) sa
a. Bilinggwalismo elementong kultural, kasaysayan, at kaganapang pinagdaanan at pag-unawa sa mga konseptong
b. Multilingguwalismo gamit ng wika sa lipunang Pilipino
c. Unang Wika pinagdadaanan ng Wikang Pambansa pangwika.
d. Pangalawang Wika ng Pilipinas
e. Register/ Barayti ng Wika
f. Homogenous/Heterogenous na Wika
g. Lingguwistikong Komunidad

b. Nabibigyang kahulugan ang

Aralin 4: mga komunikatibong gamit ng
Tungkullin ng Wika:
wika sa lipunan (Ayon kay
a. Instrumental
M.A.K Halliday)
b. Regulatoryo

PANIMULA
Ang paggamit ng wika sa pakikipagtalastasan o pakikipag-usap ay isang katangiang unique o natatangi lamang sa tao. Ayon kay Chomsky (1965), ang pagkamalikhain ng
wika ay makikita sa kakayahan ng tao lamang at wala sa ibang nilalang tulad ng mga hayop. Nagagamit ng tao ang wika upang makapagpahayag ng kanyang mga karanasan,

Page 2
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
kaisipan, damdamin, hangarin at iba pa batay sa pangangailangan at sa angkop na sitwasyon o pagkakataon kaya naman masasabing ang wika ay natatangi lamang sa tao at hindi
sa iba pang nilalang.
May mga eksperimentong isinagawa upang malaman kung ang komunikasyon ba ng mga hayop ay katulad sa wika ng tao pero hanggang ngayon, ay hindi pa ito
napapatunayan. Bagamat may mga hayop na natuturuang magsalita dahil sa nakabibigkas sila ng ilang salita o maiikling pangungusap subalit hindi ito likas at madalas na nasasabi
lamang nila ang mga salita o pangungusap na natutuhan nila kapag nauudyukan o nabibigyan sila ng insentibo ng taong nagsanay sa kanila. Hindi masasabing malikhain ang
pangungusap na nabubuo  nila dahil ito ay karaniwang bunga lamang ng pag-udyok sa kanila. Sa kabilang banda, ang tao ay gumagamit ng wikang maangkop sa sitwasyon o
pangangailangan (Paz, et. al 2003; pahina 4)
Kung gayoy maituturing na isang mahalagang handog sa tao ang kakayahang makipagtalastasan gamit ang wika. Nararapat lamang nating pagyamanin ang kakayahang ito at
gamitin sa pamamaraang makabubuti hindi lang sa sarili kundi sa higit na nakararami.
PANIMULANG GAWAIN
Panuto: Sumulat ng dayalogo na nagpapakita ng paggamit ng dalawang wika na maaaring Filipino at ang iyong unang wika. 

BILINGGUWALISMO
            Matatawag mo ba ang sarili mong bilingguwal? Bakit? Anong
pagpapakahulugan ang maibibigay mo para sa salitang bilingguwalismo?
            Binigyang-pagpapakahulugan ni Leonard Bloomfield (1935), isang
Amerikanong lingguwista ang bilingguwalismo bilang paggamit o pagkontrol ng tao
sa dalawang wika na tila ba ang  dalawang ito ay kanyang katutubong wika.  Ang
pagpapakahulugang ito ni Bloomfield na maaaring maikategorya sa tawag na
“perpektong bilingguwal” ay kinontra ng pagpapakahulugan ni John Macnamara
Page 3
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
(1967), sa isa pa ring lingguwistang nagsabing ang bilingguwal ay isang taong may
sapat na kakayahan sa isa sa apat na makrong kasanayang pangwikang
kinabibilangan ng pakikinig, pagsasalita, pagbasa at pagsulat sa isa pang  wika
maliban sa kanyang unang wika. Sa pagitan ng dalawang magkasalungat na
pagpapakahulugang ito ay may iba pang pagpapakahulugan ang naibigay tulad ng
kay Uriel Weinreich (1953), isang lingguwistang Polish-American na nagsasabing
ang paggamit ng dalawang wika nang magkasalitan ay matatawag na
bilingguwalismo at ang taong gagamit ng wikang ito ay bilingguwal. May mga
tanong sa ganitong pagpapakahulugan ni Weinreich dahil hindi nabanggit kung
gaano ba dapat kadalas o kung gaano ba dapat kahusay ang isang tao sa ikalawang
wika upang maituring siyang bilingguwal (Cook at Singleton: 2014)
            Maituturing na bilingguwal ang isang tao kung magagamit niya ang
ikalawang wika nang matatas sa lahat ng pagkakataon. Sa pananaw na ito, dapat
magamit ng mga bilingguwal ang dalawang wika nang halos hindi na matukoy kung
alin sa dalawa ang una at pangalawang wika. Balanced bilingual ang tawag sa mga
taong nakagagawa nang ganito at sila’y mahirap mahanap dahil karaniwang
nagagamit ng mga bilingguwal ang wikang mas maaangkop sa sitwasyon at sa taong
kausap (Cook at Singleton: 2014)
            Sa araw araw na pakikisalamuha natin sa iba ay hindi maiiwasan ang
pagkakaroon natin ng interaksyon, maging sa mga taong may naiibang wika. Sa
ganitong mga interaksyon, magkakaroon ng pangangailangan ang tao upang
matutuhan ang bagong wika at nang makaangkop siya sa panibagong lipunang ito. Sa
paulit-ulit na exposure o pakikinig sa mga nagsasalita ng wika, unti-unti’y natutuhan
niya ang bagong wika hanggang sa hindi niya namamalayang matatas na siya rito at
nagagamit na niya nang mabisa ang bagong wika sa pakikipag-usap at sa paglalahad
ng kanyang mga personal na pangangailangan. Sa puntong ito’y
masasabing bilingguwal na siya.
Bilingguwalismo sa Wikang Panturo
            Makikita sa Artikulo 15 Seksyon 2 at 3 ng Saligang Batas ng 1973 ang
probisyon para sa bilingguwalismo o pagkakaroon ng dalawang wikang panturo sa
mga paaralan at wikang opisyal na iiral sa lahat ng mga pormal na transaksiyon sa
pamahalaan man o sa kalakalan.
“Ang Batasang Pambansa ay magsasagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad
at pormal na paggamit ng pambansang wikang Filipino. Hangga’t hindi binabago ang
batas, ang Ingles at Filipino ang mananatiling mga opisyal na wika ng Pilipinas.”
MULTILINGGUWALISMO
Ang Pilipinas ay isang bansang multilingguwal. Mayroon tayong mahigit
150  wika at wikain kaya naman bibihirang Pilipino ang monolingguwal. Karamihan
Page 4
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
Artikulo 15 Seksiyon 2 at 3 ng Saligang Batas ng 1973
Ayon kay Ponciano B. P. Pineda (2004:159) ang probisyong ito sa Saligang
Batas ang naging basehan ng Surian ng Wikang Pambansa sa pagharap sa Kalihim ng
Edukasyon at Kultura ng kahilingang ipatupad ang patakarang bilingual
instruction na pinagtibay ng Board of National Education (BNE) bago pa umiral ang
Martial Law. Ang patakarang iyon ay alinsunod sa Executive Order NO. 202 na
bubuo ng  Presidential Commission to Survey Philippine Education (PCSPE) tungkol
sa dapat maging katayuan ng Pilipino at ng Ingles bilang Wikang Pambansa ay
nilagdaan ng isang makasaysayang patakaran tungkol sa bilingual education sa bisa
ng Resolusyon Bilang 73-7 na nagsasaad na “ang Ingles at Pilipino at magiging
midyum ng pagtuturo at ituturo bilang asignatura sa kurikulum mula Grade 1
hanggang antas unibersidad sa lahat ng paaralan, publiko o pribado man.”
            Noong Hulyo 19, 1974, ang Department of Education ay naglabas ng
guidelines o mga panuntunan sa pagpapatupad ng edukasyong bilingguwal sa bansa
sa bisa ng Department Order No. 25, s. 1974. Ang ilan sa mahahalagang probisyon sa
nasabing kautusan ay ang sumusunod:
          Makalinang ng mga mamamayang Pilipinong matatas sa pagpapahayag sa mga
wikang Pilipino at Ingles
      Ang pariralang bilingual education ay binigyang katuturan sa magkahiwalay na
paggamit ng Pilipino at Ingles bilang mga wikang panturo mula Grade 1 pataas sa
mga tiyak na asignatura. Ang mga asignatura o araling dapat ituro sa Pilipino
ay Social Studies/Social Science, Work Education, Character Education, Health
Education at Physical Education. Ingles naman ang magiging wikang panturo
sa Science at Mathematics. Ang Pilipino at Ingles bukod sa gagamiting mga wikang
panturo ay ituturo pa rin bilang mga asignaturang pangwika. Wala sa patakaran
subalit itinatakda ng mga panuntunang magagamit na pantulong na wikang panturo
ang bernakular sa pook o lugar na kinaroroonan ng paaralan.
sa atin, lalo na sa mga nakatira sa labas ng Katagalugan, ay nakapagsasalita at
nakauunawa ng Filipino, Ingles at isa o higit pang wikang katutubo na karaniwang
ang wika o mga wikang kinagisnan. Sa kabila nito, sa loob ng mahabang panahon,
ang Filipino at wikang Ingles ang ginagamit na wikang panturo sa mga paaralan.
            Gayunpamay nananatiling laganap sa nakararaming batang Pilipino ang
paggamit ng unang wika sa halip na Filipino at Ingles. Kaya, sa pagpapatupad ng
DepEd ng K to 12 Curriculum, kasabay na ipinatupad ang probisyon para sa
magiging wikang panturo partikular sa kindergarten at sa Grades 1,2 at 3. Tinawag
itong MTB-MLE o Mother Tongue Based Multilinggual Education. Ang mga
pamantayan sa pagpapatupad nito ay nakasaad sa DO 16, s. 2012 na kilala rin
bilang Guidelines on the Implementation of the Mother-Tongue Based Multilinggual
Education (MTB-MLE) . Nakalahad dito na simula sa araling taon 2012 at 2013,
ipapatupad ang MTB-MLE sa mga paaralan. Naaayon ito sa maraming pag-aaral na
nagsasabing mas epektibo ang pagkatuto ng mga bata kung unang wika ang
gagamitin sa kanilang pag-aaral. Sa pananaliksik nina Ducher at Tucker (1977),
napatunayan nila ang bisa ng unang wika bilang wikang panturo sa unang taon ng
pag-aaral. Ayon sa kanila, mahalaga ang unang wika sa panimulang pagtuturo ng
pagbasa, sa pag-unawa ng paksang aralin, at bilang matibay na pundasyon sa
pagkatuto ng pangalawang wika.
            Sa unang taon ng pagpapatupad ng MTB-MLE unang nagtalaga ang DepEd
ng walong pangunahing wika o lingua franca at apat na iba pang wikain sa bansa
upang gamiting wikang panturo at ituturo din bilang hiwalay na asignatura. Ang
walong pangunahing wika ay ang sumusunod: Tagalog, Kapampangan,Pangasinense,
Ilokano, Bikol, Cebuano, Hiligaynon, Waray at ang apat na iba pang wikain ay ang
Tausug,Maguindanaoan, Meranao at Chavacano. Pagkalipas ng isang taon, noong
 UNANG WIKA AT PANGALAWANG WIKA
Wika ang namamagitan upang maunawaan ang sarili, karanasan, kapuwa tao,
ibang tao, paligid, mundo, obhetibong realidad, panlipunang realidad, politikal,
ekonomik at kultural.
UNANG WIKA
Unang nang nabanggit na multilingguwal ang mga mamamayan ng Pilipinas.
Bunsod ito ng heyograpikal at sosyolingguwistikal na salik. Gayunpaman, marami
mang wika ang mayroon sa Pilipinas, ang wikang unang natutuhan, ginamit sa
pakikisalamuha at unang nakapagbatid ng mga kaalamang magiging kasangkapan sa
pang-araw-araw na buhay ang tinutukoy na Unang Wika. “Mother tongue” ang
Page 5
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
2013 ay nadagdag ng pitong wikain kaya’t naging labinsiyam na ang wikang
ginagamit sa MTB-MLE. Ito ay ang sumusunod: Ybanag para sa mga mag-aaral sa
Tuguegarao City, Cagayan at Isabela; Ivatan para sa mga taga-Batanes; Sambal sa
Zambales; Aklanon sa Aklan, Capiz; Kinaray-a sa Antique; Yakan sa Autonomous
Region of Muslim Mindanao; at ang Surigaonon para sa lungsod ng Surigao City at
mga karatig-lalawigan nito.
            Maliban sa mga nasabing unang wika (L1), ang Filipino (L2) ang at ang
Ingles (L3) ay itinuturo din bilang hiwalay na asignaturang pangwika sa mga
nasabing antas. Sa mas mataas na antas sa elementarya, gayundin sa highschool at sa
kolehiyo, mananatiling Filipino at Ingles ang mga pangunahing wikang panturo.
            Isang malaking hakbang ang ginawa ng ating bansa sa pagkakaroon ng
pambansang polisiya para sa multilingguwal na edukasyon. Ito ay isang magandang
modelo ng paguturo para sa isang bansang tulad natin na may heograpiyang
pinaghiwa-hiwalay ng mga pulo at mga kabundukan at may umiiral na napakaraming
pangkat at mga wikain sapagkat mapapalakas muna nito ang pagkatuto ng mga mag-
aaral sa kani-kanilang unang wika. Inaasahang higit nilang mauunawaan at
kalulugdan ang mga aralin kung ito’y ituturo sa wikang matatas na sila at lubos na
nilang naunawaan. Ito ngayon ang magiging bridge o tulay upang kasunod na
mapalakas at mapalusog ang pagkatuto ng ating wikang pambansa, ang Filipino at
gayundin ang wikang Ingles. Sabi nga ni Pangulong Benigno Aquino III, “We should
become tri-lingual as a country. Learn English well and connect to the World. Learn
Filipino well and connect to our country. Retain your dialect and connect to your
language. “
            Unang wika man o pangalawang wika, wika pa rin ang daluyan ng kaisipan at
kamalayan ng isang lahi, lipi at lipunan. Ibig sabihin nasa wika ang tanging paraan
upang maisalin ang kaalaman, karanasan at alaala ng isang lahi, lipi at lipunan sa iba.
akademikong termino na tawag sa unang wika. Ito ay sapagkat sa ina nagsilang
nanggaling ang wikang ito; ika  nga ni Panganiban, “sinusong wika” ito ng anak sa
kanyang nanay. Ito ang wika ng pagmamahal ng ina sa kanyang isinilang na anak:
pag-aaruga, pagtuturo, paggabay at higit sa lahat, kung paanong huhubugin bilang tao
ang sariling sanggol. Dagdag pa, ang unang wika ang wikang natutuhan ng isang tao
mula sa kanyang kapanganakan. Batayan para sa pagkakakinlanlang sosyolingguwistika ang unang wika ng isang tao. Tinatawag din itong katutubong
wika na may simbolong L1.

PANGALAWANG WIKA
Anumang kasunod na wika ay tinatawag na pangalawang wika. Halimbawa, edukasyon at mga polisiya. Ito ang wikang pinag-aralan o natutuhan maliban pa sa
ang isang Ilokano na natuto ng Ilocano bilang unang wika at natuto ng Ingles, unang wika.
Filipino at Fookien ay masasabing may unang wikang Ilocano at mga pangalawang
wika na Ingles, Filipino at Fookien. Ilan sa mga salik sa pagsibol ng pangalawang             Halimbawa, kung ang unang wika ay Tagalog at kapag pinag-aralan ang
wika ay ang migrasyon at emigrasyon, bunsod ng hanapbuhay, pag-aasawa, Ilocano o iba pang wika, ito ang kaniyang pangalawang wika. Ang kasalukuyang
wikang pambansa na Filipino ang pangalawang wika ng nakararaming Pilipino.
Simbolo nito ang L2.
BARAYTI NG WIKA
Hindi maiiwasan ang pagkakaroon ng barayti ng wika dahil sa pakikipag- Sa kasalukuyang panahon ay pinag-aralan ang isang wika sa loob ng kapaligiran at
ugnayan ng tao sa kapwa tao mula sa ibang lugar na may naiibang kaugalian at wika. karanasan ng mga nagsasalita nito. Ito ang nagbubunga ng sitwasyon at mga
Mula sa pag-uugnayang ito ay may nalilinang na wikang may pagkakaiba sa orihinal pangyayaring nagreresulta sa tinatawag na divergence , ang dahilan kung bakit
o istandard na pinagmulan nito. nagkaroon ng iba’t ibang uri o barayti ng wika (Paz, et. al. 2003). Isa-isahin natin ang
bawat barayti ng wika.
Mula pa noon hanggang sa kasalukuyan ay sinisikap pag-aralan ang pagkakaroon ng
iba’t ibang barayti ng wika. Mababanggit dito ang tungkol sa Tore ng Babel mula sa
bibliya sa Genesis 11: 1-9 kung saan sinasabing naging labis na mapagmataas at
mapagmalaki ang mga tao sa paghahangad ng lakas at kapangyarihan, sila ay
nagkaisang magtayo ng toreng aabot hanggang langit. Pinarusahan sila ng Diyos sa
pamamagitan ng pagbibigay sa kanila ng iba’t ibang wika. Dahil hindi sila
nagkaintindihan, natigil ang pagtatayo ng tore na tinawag na Babel at dito naganap
ang pagkakaiba ng wika ng mga tao.

DAYALEK
Ito ang barayti  ng wikang ginagamit sa partikular na pangkat ng mga tao gumagamit ang mga tao ng isang wikang katulad ng sa iba pang lugar subalit  naiiba
mula sa isang partikular na lugar tulad ng lalawigan, rehiyon o bayan. Maaaring ang punto o tono, may magkaibang katawagan para sa iisang kahulugan, iba ang

Page 6
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
gamit na salita para sa isang bagay, o magkakaiba ang pagbuo ng mga pangungusap
na siyang nagpapaiba sa dayalek ng lugar sa iba pang lugar. Bagamat may
pagkakaiba ay nagkakaintindihan naman ang nagsasalita ng mga dayalek na ito.
Halimbawa, dayalek ng wikang Tagalog ang barayti ng Tagalog sa Morong, Tagalog
sa Maynila, at Tagalog sa Bisaya. Ang isang Bisayang nagsasalita ng Tagalog o
Filipino, halimbawa ay may tonong hawig sa Bisaya at gumagamit ng mga leksikon o
ilang bokabularyong may pinagsamang Tagalog at Bisaya na tinatawag ding
Makikita rin sa barayting ito ang magkaibang kahulugan ng ilang bokabularyo ng
mga taong pare-parehong nagsasalita ng isang wika tulad ng nasa ibaba:
“TagBis” o Tagalog na may kahalong Bisaya tulad ng Cebuano, Ilongo/Hiligaynon,
Kinaray-a, Waray, Samarnon, Aklanon at iba pa. Dito kadalasang pinapalitan ang
panlaping um ng mag . Halimbawa, ‘Magkain tayo sa mall.’ Hindi man ito
kaparehong-pareho ng Tagalog sa Maynila na ‘Kumain tayo sa mall’ ay tiyak na
magkakaintindihan pa rin ang dalawang nag-uusap gamit ang baryasyon ng wika sa
kani-kanilang lalawigan o rehiyon.

Page 7
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
 Tagalog sa Teresa, Morong, Cardona at
Tagalog sa Rizal
Baras

palitaw Diladila

mongo Balatong

makikipagkasalan Magkakangay

timba Sintang

hikaw Panahinga

ate Kaka

tatay Tata

lolo Amba

biik Kulig

lola inda, pupu, nanang

sitaw gulay, pinugo

latek kalamay hati

IDYOLEK
Kahit iisang dayalek ang sinasalita ng pangkat ng mga tao ay mayroon pa ring
pansariling paraan ng pagsasalita ang bawat isa. Ito ang tinatawag na idyolek. Sa
barayting ito, lumulutang ang katangian at kakanyahang natatangi ng taong
nagsasalita. Sinasabing walang dalawang taong nagsasalita ng isang wika ang
bumibigkas nito nang magkaparehong-magkapareho. Dito lalong napatunayang hindi
homogenous ang wika sapagkat may pagkakaiba ang paraan ng pagsasalita ng isang
tao sa iba pang tao batay na rin sa kani-kaniyang indibidwal  na estilo o paraan ng
paggamit ng wika kung saan higit siyang komportableng magpahayag.
            Madalas na nakikilala o napababantog ang isang tao nang dahil  sa kanyang
natatanging paraan ng pagsasalita o idyolek. Kilala ang idyolek ni Marc Logan kung
saan mahilig siyang gumamit ng mga salitang magkakatugma sa mga nakakatawang
pahayag. Naging viral din sa Youtube ang Pabebe Girls na nakilala at ginaya pa  ng 
marami sa naunsong dub smash dahil sa kanilang “pabebeng” idyolek.  Kilala rin ang
idyolek ng mga bantog na komentarista sa radyo at telebisyon tulad nina “Kabayan”
Noli de Castro, “Magandang Gabi, Bayan”; Mike Enriquez, “Hindi naming kayo
tatantanan!”; Mareng Winnie, “Bawal ang pasaway kay Mareng Winnie!” Nariyan
din ang idyolek ng iba pang kilalang personalidad na madalas nagagaya o nai-

Page 8
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
impersonate tulad nina Kris Aquino, “Aha, ha, ha! Nakakaloka! Okey! Darla!”;Ruffa
SOSYOLEK
Ito ang barayti ng wikang nakabatay sa katayuan o antas panlipunan o
dimensyong sosyal ng mga taong gumagamit ng wika. Kapansin-pansing ang mga
tao ay nagpapangkat-pangkat batay sa ilang katangian tulad ng kalagayang
panlipunan, paniniwala, oportunidad, kasarian, edad at iba pa. May pagkakaiba ang
barayti ng nakapag-aral; ng matatanda sa mga kabataan; ng mga maykaya sa
mahihirap; ng babae sa lalaki; o sa bakla; gayundin ang wika ng preso; wika ng
tindera sa palengke; at ng iba pang pangkat. Ayon kay  Rubrico (2009),
ang sosyolek ay isang mahusay na palatandaan ng istratipikasyon ng isang lipunan,
na siyang nagsasaad sa pagkakaiba ng paggamit ng wika ng mga tao  na nakapaloob
dito batay sa kanilang katayuan sa lipunan, na siyang nagsasaad  sa pagkakaiba ng
paggamit ng wika ng mga tao na nakapaloob dito batay sa kanilang katayuan sa
lipunan at sa mga grupo na kanilang kinabibilangan. Para matanggap ang isang tao sa
isang grupong sosyal, kailangan niyang matutuhan ang sosyolek nito.
            Kabilang din sa sosyolek ang “wika ng mga beki” o tinatawag ding gay  “conyospeak” ay mas malalaang paghahalo ng Tagalog at Ingles na karaniwang
lingo. Ito’y isang halimbawa ng grupong nais mapanatili ang kanilang
pagkakakilanlan kaya naman binabago nila ang tunog o kahulugan ng salita.
Halimbawa ang mga salitang Churchill para sa sosyal, Indiana Jones o nang-indyan o
hindi sumipot, bigalou  o malaki (big), Givenchy o pahingi (give), Juli Andrews o
mahuli at iba pa. Ang unang intensiyon sa paggamit nila sa wikang ito ay para
magkaroon sila ng sikretong lengguwaheng hindi maiitindihan ng mga toang hindi
kabilang sa kanila, subalit sa kasalukuyan, nagagamit na rin ito ng nakararami. Isang
patunay na ang wika at mabilis yumabong, Patunay rin ito na malakas ang
impluwensiya ng “gay lingo” dahil hindi na lang sa mga beauty parlor naririnig ang
mga ito kundi sa iba’t ibang lugar at pagkakataon na rin. Halimbawa sa palitan ng
patutsadahan ng mga tagapagsalita ng kampo ng Pangulong Aquinonat ni VP Binay
na nag-ugat sa”True State of the Nation Address” o TSONA ng pangalawang
pangulo. Tinawag ni Lacierda na ‘charot’ o isang biro ang TSONA ni VP Binay,
Page 9
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
Mae Quinto, “To the highest level na talaga itoh!”; Donya Ina (Michael V), “Anak,
paki-explain. Labyu!”; at marami pang iba.
Sumagot naman si Joey Salgado, tagapagsalita ng Office of the Vice President ng
“Imbey ang fez ni Secretarush dahil trulalu ang spluk ni VP. Pero ang SONA ng
pangulo, chaka ever sa madlang pipol dahil hindi trulalu.”
            Maraming magkakaibang komento ang inani ng patutsadahang ito. May mga
hindi sumang-ayon at agad pinuna ang sagutan ng dalawang kampo at ang wikang
ginamit. May mga naaliw tulad ni dating Commissioner Ruffy Biazon na nagpost sa
kanyang Twitter account ng ganito, “bonggacious ang tarayan, naloka aqui.’
            Nabibilang din sa barayting sosyolek ang wika ng mga “coño” na tinatawag
na ding “coñotic o conyospeak isang baryant ng Taglish. Sa Taglish  ay may ilang
salitang Ingles na inihahalo sa Filipino kaya’t masasabing may code switching na
nangyayari. Halimbawa, sa pangungusap na “Bilisan mo at late na tayo” kung saan
ang salitang Ingles na late ay naihalo sa ibang salita sa Filipino. Sa “coñotic” o
ginagamitan ng pandiwang Ingles na make na ikinabit sa mga pawatas na Filipino
tulad ng make basa, make kain, make lakad,” at madalas ding kinakabitan ng mga
ingklitik sa Filipino tulad ng pa, na, lang, at iba pa. Ito ay karaniwang maririnig mo
sa mga kabataang may kaya ay nag-aaral sa mga ekslusibong paaralan. Ang ganitong
uri ng pagsasalita ay karaniwang ipinagtataas ng kilay ng nakararami. Makikita sa
ibaba ang usapan ng magkaibigang gumagamit ng “conyospeak”.
            Kaibigan 1: Let’s make kain na.
            Kaibigan 2: Wait lang. I’m calling Anna pa.
            Kaibigan 1: Come on na. We’ll gonna make pila pa. It’s so haba na naman for
sure.
            Kaibigan 2: I know, right. Sige, go ahead na.
  Kung ang coño ay sosyolek ng mga “sosyal” o “pasosyal” na mga kabataan,
may isa pang barayti ng sosyolek na para naman sa mga kabataang jologs, ang
“jejemon” o “jejespeak”. Sinasabing ang salitang jejemon ay nagmula sa
pinaghalong jejeje na isang paraan ng pagbaybay ng hehehe at ng salitang  mula sa
Hapon na pokemon. Ang jejemon o jejespeak  ay nakabatay rin sa mga wikang Ingles
at Filipino  subalit isinusulat nang may pinaghalo-halong numero, mga simbolo, at
may magkasamang malalaki at maliit na titik kaya’t mahirap basahin o intindihin lalo
na nang hindi pamilyar na tinatawag na jejetyping. Noong una’y nagsimula lang ito
sa kagustuhang mapaikli ang salitang itina-type sa cell phone upang mapagkasya ang
ETNOLEK
Ito ay barayti ng wika  mula sa mga etnolingguwistikong grupo. Ang salitang etnolek
ay nagmula sa pinagsamang etniko at dialek. Taglay nito ang mga salitang nagiging
bahagi na ng pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko. Halimbawa’y ang
sumusunod:
            Ang vakkul na tumutukoy sa gamit ng mga Ivatan na pantakip sa ulo sa init
man o sa ulan
 REGISTER
            Ito ang  barayti ng wika kung  saan naiaangkop ng isang nagsasalita ang uri
ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap. Nagagamit ng nagsasalita ang
pormal na tono ng pananalita kung ang kausap niya ay isang taong ay mataas na
katungkulan o kapangyarihan, nakatatanda, o hindi niya masyadong kilala. Pormal na
wika ang nagagamit sa mga pormal na pagdiriwang o pangyayari tulad ng pagsimba
o pagsamba, sa mga seminar o pagpupulong, sa mga talumpati, sa korte, sa paaralan
URI NG REGISTER NG WIKA BATAY KAY JOOS
*Nananatiling Register (Frozen Register)
            Tumutukoy ito sa register ng wika na ginagamit sa mga Saligang Batas,
Panunumpa sa Watawat, mga himno ng mga paaralan at organisasyon, mga sitas sa
banal na kasulatan; may kakintalang pormal kung sinasambit. Taglay ng mananalita
Page 10
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
ipadadalang SMS o text message na may limitadong 160 titik, numero at simbolo
lang kaya sa halip na “Nandito na ako” pinaiikli at nagiging “d2 na me”. Subalit,
kalaunan, sa halip na mapaikli ay napahaba pa ng mga jejemon ang salit ao
mensaheng ginagamitan ng mga titik, numero at mga simbolo. Madalas na nagagamit
ang mga titik na H at Z sa mga salita ng jejemon. Makikita ang ilang halimbawa sa
ibaba:
            3ow ph0w, mUsZtaH Na phow kaOw?  (“Hello po, kumusta na po kayo?”)
            aQcKuHh iT2h (“Ako ito,”)
            Ang bulanon na ang ibig sabihin ay full moon
            Ang kalipay na ang ibig sabihin ay tuwa  o ligaya
            Ang palangga na ang ibig sabihin ay mahal o minamahal
            Ang paggamit ng mga Ibaloy ng SH sa simula, gitna at dulo ng salita tulad
ng shuwa (dalawa), sadshak (kaligayahan), peshen (hawak)
at iba pa. Kapag sumusulat ng panitikan, ulat at iba pang uri ng pormal na sanaysay
ay pormal na wika rin ang ginagamit.  Ito ay may tatlong uri ng dimensyon.
a.) Field o larangan – ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng mga taong
gumagamit nito.
b.) Mode o Modo – paraan kung paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon.
c.) Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap.
ang pagmamalaki, mataas na respeto at pag-aangkop ng sarili kung ang uri ng
register na ito ang gagamitin.
*Akademikong Register
Ito ang register ng mananalita na ginagamit sa mga paaralan, paghahatid ng mga
impormasyong pampubliko, pananaliksik, mga pampublikong pagbigkas tulad ng
pagdedebate o paghahain ng talumpati, paglelektura.
*Konsultatibong Register
Ang uri ng register na gamit ng mga sumasangguni sa pinagkakatiwalaang
makapagbibigay ng mabuting payo, opinyon o hatol. May pagkapormal sapagkat ang
sumasangguni ay may katanggapan na mas mataas at dapat na may respeto sa
pinagsasaggunian. Ilan sa mga ito ay ang paghingi ng payo ng mga pasyente sa
doktor; pagkonsulta ng isang nasasakdal, biktima o hinihinalang maysala sa isang
abogado; pagsangguni ng isang mag-aaral sa kanyang guro;pakikipag-usap ng
sekretarya o ng kawani sa mas nakatataas na opisyal ng isang tanggapan; paghingi ng
payo ng anak sa magulang.
PIDGIN AT CREOLE
Ang pidgin  ay umusbong na bagong wika o tinatawag sa Ingles na ‘nobod’s native
languange’ o katutubong wikang di-pagaari ninuman. Nangyayari ito kapag may
dalawang taong nagtatangkang mag-usap subalit pareho silang may magkaibang
unang wika kaya’t ‘di magkakaintindihan dahil hindi nila alam ang wika ng isa’t
isa.Halimbawa ang nangyari nang dumayo ang mga Espanyol sa Zamboanga at
makiag-usap sila sa mga katutubo roon. Dahil pareho silang walang nalalaman nsa
Halimbawa:
Ako kita ganda babae. (Nakakita ako ng magandang babae.)
Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng alak para sa akin.)
Ako tinda damit maganda. (Ang panindang damit ay maganda.)
Page 11
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
*Karaniwang Register
Gamit ito sa karaniwang pakikipag-usap sa kaibigan, kakilala o di man kakilala.
Hindi pormal ang pili ng mga salita at malayang nakapipili ng bokabularyong
gagamitin.
*Intimasiyang Register
Isa sa mga halimbawa ng register na ito ay ang gamit sa pag-uusap ng
naglalambingang magkasuyo o magkasintahan. Walang kapormalan ang istilo ng
usapan. Karaniwan sa register na ito ay nasasaling ang sekswalidad at ang paggamit
ng mga terminolohiyang “taboo” kung kaya’t piling-pili ang pinaggagamitan. 
wika ng bawat isa kaya nagkaroon sila ng tinatawag na makeshift language. Wala
itong pormal na estruktura kaya’t ang dalawang nag-uusap ang lumilinang ng sarili
nilang tuntuning pangwika. Sa kaso ng mga Espanyol at katutubo ng Zamboanga,
nakalikha sila ng wikang may pinaghalong Espanyol at wikang katutubo. Pidgin ang
tawag sa nabuo nilang wika.
  Kalaunan, ang wikang ito na nagsimula bilang pidgin ay naging likas na
wika o unang wika ng ng batang isinilang sa komunidad ng pidgin. Nagamit ito sa
mahabang panahon, kaya’t nabuo ito hanggang sa magkaroon ng pattern o mga
tuntuning sinunod na ng karamihan. Ito ngayonay tinatawag na creole, ang wikang
nagmula sa isang pidgin at naging unang wika sa isang lugar. Halimbawa, ang
sinimulang wika ng mga Espanyol at wikang katutubo sa Zamboanga ay pidgin
subalit nang maging unang wika na ito ng mga batang isinilang sa lugar, nagkaroon
ng sariling tuntuning panggramatika at tinawag na Chavacano (kung saan ang wikang
katutubo ay nahaluan na ng impluwensya at bokabularyo ng wikang Espanyol o Buenas dias – Magandang umaga
Kastila) at ito ngayon ang naging creole na. Buenas tardes – Magandang hapon
Buenas noches – Magandang gabi
            Halimbawa:
 
EKOLEK
            Barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating tahanan. Ito ang Halimbawa:
mga salitang madalas na namumutawi sa bibig ng mga bata at mga nakatatanda, Palikuran – banyo o kubeta
malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na pakikipagtalastasan. Silid tulogan o pahingahan – kuwarto
Pamingganan – lalagyan ng plato
            Pappy – ama/tatay
Mumsy –nanay/ina
TABOO
Mga salitang bawal gamitin o hindi maaaring gamitin sa isang pormal na usapin at Namatay na ang ating Pangulo.
lipunan.
Nagtalik silang dalawa
            Halimbawa:
 EUFEMISMO
            Isang salita o parirala na nakapanghikayat na panghalili sa salitang Taboo.             Halimbawa:
Ang ginagamit upang maiwasan ang ang nakakatakot o malaswa na kahulugan at di Nagsiping silang dalawa
maaaring pakinggan.  Namayapa na ang ating pinakamamahal na Pangulo.
 
Homogenous at Heterogenous  na Wika
Ang wika man ay namamatay o nawawala rin. Mangyayari uto kung hindi na nakalimutan na ng mga tao. Ikaw, makikilala mo pa kaya ang mga ito? Takpan ang
ginagamit at nawala na ang pangangailangan dito ng lingguwistikang komunidad na kasingkahulugang nasa kanan at subukin kung alam mo pa ang ibig sabihin ng bawat
dating gumagamit nito. Maari ding mamatay ang wika kapag marami nang tao ang isa sa mga salitang ito.
nandayuhan sa isang lugar  at napalitan na ng mga salitang dala nila ang mga dating
      Alimpuyok (amoy o singaw ng kaning nasusunog)
salita sa lugar. Minsan nama’y may mga bagong salitang umuusbong para sa sang
        Anluwage (karpintero)
bagay na higit nang ginagamit ng mga tao kaya’t kalaunay nawawala o namamatay
       Awangan (walang hanggan)
na ang orihinal na salita para dito.
       Hidhid (maramot)
            Makikita sa ibaba ang ilang salitang Filipino na patay na o unti-unti nang       Hudhod (ihaplos)
nawawala dahil hindi na nagagamit, tulad ng perang nawala na sa sirkulasyon kaya’t       Napangilakan (nakolekta)

Page 12
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
      Salakat (pag-krus ng mga binti)
Maliban sa mga salita, marami na ring wikain o diyalekto sa iba’t ibang panig ng
bansa ang unti-unti nang nawawala o namamatay dahil halos wala nang gumagamit
sa mga ito. Ayon sa mga pag-aaral, umabot na sa 35 sa mga katutubong wikain o
diyalekto sa bansa ang nanganganib nang makalimutan ng kasalukuyang henerasyon
dahil hindi na nila ito nagagamit.
HOMOGENOUS AT HETEROGENOUS NA WIKA
Walang buhay na wika ang maituturing na homogenous dahil ang bawat
wika ay binubuo nang mahigit na isang barayti. Masasabi lang kasing homogenous
ang wika kung pare-parehong magsalita ang lahat ng gumagamit ng isang wika (Paz,
et. al 2003). Subalit hindi ganito ang wika sapagkat nagkakaroon ito ng pagkakaiba-
iba sanhi ng iba’t ibang salik panlipunan tulad ng edad, hanapbuhay o trabaho, antas
 LINGGUWISTIKONG KOMUNIDAD
Isa sa mga pinakamahalagang bahagi ng kultura at kasaysayan ng isang lugar
ang wika. Ito ang nagsisilbing tatak at simbolismo ng pagkatao ng bawat indibidwal
na nakatira dito. Sa pamamagitan ng wika ay naipapahayag ng bawat tao ang
kanyang saloobin at opinyon.
Nakalilikha tayo ng mga awit, tula, mga kwento at pati ng mga kanta gamit ang ating
wika. Ang wika ay sandata ng kahit sino mang tao sa ating lipunan.
Sa paglipas ng iba’t-ibang salik lahi at sa pagsibol naman ng mga
makabagong henerasyon, tayo ay nagkaroon ng maraming barayti at baryasyon
ng wikang Pilipino. Linggwistikong komunidad ang tawag sa sa mga wikang ito.Sa
isang komunidad ay may sari-saring uri ng indibidwal na nakatira. Bawat tao o grupo
ng tao ay may kanya-kanyang dayalekto na ginagamit. May mga gumagamit ng mga
katutubong salita, depende sa lugar na kanilang pinanggalingan.
Ang speech community o lingguwistikong komunidad ay ang pinakasentro ng
pag-aaral ng mga sosyolingguwistika. Sa pamamagitan nito ay naunawaan at
nabibigyang pagpapakahulugan ang wikang ginagamit ng tao sa lahat ng aspeto sa
lipunan.
Ayon kay William Labov (1927), ang lingguwistikong komunidad ay isang
pangkat ng mga taong nagkakaunawaan sa layunin at estilo (salita, tunog,
ekspresyon) ng kanilang pakikipag-ugnayan sa paraang sila lamang ang nakakaalam.
Page 13
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
Paano kaya maiiwasang mamatay ang wika? Ayon kina Paz, Hernandez at
Peneyra (2003), hindi namamatay ang isang wika hangga’t may mga gumagamit pa
rin ng mga ito bilang kanilang unang wika, habang ginagamit pa sa pamilya, sa
pang araw-araw na gawain, at sa pakikihalubilo sa kapwa. Kapag  ganito ang
sitwasyon, mananatiling buhay na buhay ang wika.
ng pinag-aralan, kasarian, kalagayang panlipunan, rehiyon o lugar, pangkat-etniko o
tinatawag ding etnoligguwistikong komunidad kung  saan tayo’y nabibilang at iba pa.
Ipinakikita ng iba’t ibang salik panlipunang ito ang pagiging heterogenous ng wika.
Ang iba’t ibang salik na ito ay nagreresulta sa pagkakaroon ng iba’t ibang barayti ng
wika.
Sabi naman ni Dell Hymes (1927-2009),  ito ay komunidad ng mga taong
kabilang sa isang patakaran at pamantayan ng isang barayti ng wika na ginagamit sa
komunikasyon at pakikipag-unawaan.
Tugon ni Harriet Joseph Ottenheimer, isang propesor at antropologo, ito ay
grupo ng mga taong kabilang sa paggamit ng isa o higit pang mga barayti ng wika
kung saan sila ay nagkakasundo sa patakarang ito, na ginagamit nila sa pang-araw-
araw tuwing makikipagtalastasan. Halimbawa nito ay ang gamit ng salitang Waray
ng mga taga Bisaya, Ibaloy ng mga taga Mountain Province, Ilocano ng mga
taga rehiyon ng Ilocos, at Zambal ng mga taga Zambales. May mga ibang grupo
naman na ang gamit ay ang mga makabago at naimbento lamang na mga salita.
Meron ding gumagamit ng pinaghalong Ingles at Tagalog o mas kilala sa tawag na
“konyo”. May ilang ding mga kabataan na gumagamit ng jejemon at bekimon naman
ang lengguwahe ng mga bading/bakla.
Idagdag pa rito ang progresibo at makabagong paggamit ng internet na
nagdudulot ng paglaganap ng mga salitang naimbento ng mga gumagamit
sa social media. Andiyan ang pagamit ng acronyms tulad ng HBD para sa happy
birthday, LOL para sa laugh out loud, ATM para sa at the moment at iba pa. Sadyang
napakabilis at napakarami ng pagbabago ng ating wika.
 Sa larangan din ng mga propesyonal sila ay meron din sariling ng mga tao na nasa mataas na antas ng ating lipunan. Sadyang napakarami na ng uri
lingguwistikong komunidad. Ang mga doctor, abogado, enhiyenero at iba pa ay ng wika ang umusbong at ginagamit ng bawat indibidwal sa bawat komunidad. May
gumagamit ng partikular na salita ayon sa grupo ng propesyon na kanilang mga permanenteng wika, may mga kusa namang nawawala sa sirkulasyon sa
kinabibilangan. Halimbawa sa mga doktor mayroon silang mga salitang ginagamit na pagdaan ng panahon sapagkat ang wika ay buhay at dinamiko. Magkakaiba man, ang
hindi maaaring gamitin ng mga inhinyero. Halimbawa, ang stethoscope na ginagamit mahalaga ay ang dulot nitong pinagbuting pagkakaunawaan at pagkakaintindihan ng
upang malaman ang kalagayan ng puso, baga. bawat tao or grupo ng tao na gumagamit nito. Sa pamamagitan ng wika
Bawat indibidwal ay may natatanging uri ng wika na kung saan ay sila-sila rin lang nagkakaunawaan ang bawat isa.
ang nagkakaintindihan. Naiiba rin ang uri ng lingguwistikong komunidad ang gamit
MGA SALIK NG LINGGUWISTIKONG KOMUNIDAD
*May kaisahan sa paggamit ng wika at naibabahagi ito sa iba uri ng wika.Nagiging malinaw ang interpretasyon sa paggamit ng wikang ito
Ibig sabihin, ang mga taong gumagamit ng isang partikular na wika ay may sapagkat bihasa sila sa paggamit ng wika.
napagkasunduan sa paggamit ng wika kung paano gagamitin ang wika na sila sila
*May kaisahan hinggil sa gamit ng wika
lamang ang nakakalaam kung paano ito gamitin dahil alam nila ang mga pasikot-
sikot sa paggamit ng wikang yaon. Hindi sila mahihirapang gamitin ang yaong wika Ibig sabihin, nagkakasundo sa kung paano gamitin ang wika. Hindi nagkakaroon ng
kaguluhan o pagkalito sa paggamit ng wika sapagkat may kaisahan sa paggamit nito.
*Nakapagbabahagi at malaya ang kasapi sa tuntunin ng wika at interpretasiyon
Nagkakaunawaan agad sapagkat iisa lamang ang ginagamit na wika.
nito
 
Ibig sabihin, maaari nila itong ituro sa iba na hindi alam kung paano gamitin ang
ganitong uri ng wika sapagkat sila ang eksperto sa kung paano gamitin ang ganitong           
SAGUTAN MO 1:
Makikilala mo ba ang tinutukoy na konseptong pangwika sa bawat pahayag batay sa nakalahad na kahulugan? Isulat ang sagot sa patlang.
1. _______________________ ang tawag sa wikang nakagisnan mula sa pagsilang.
2. __________________________ ang wikang may simbolong L3 na natutuhan ng isang tao habang lumalawak ang kanyang ginagalawang mundo dahil ito’y isa ring
wikang nagagamit sa maraming pagkakataon sa lipunan.
3. __________________ ang wikang natutuhan kasunod ng unang wika. Ito kasi ang karaniwang wikang ginagamit sa kapaligiran ng sariling tahanan.
4. ___________________________ang patakaran kung saan dalawang opisyal na wika ang gagamitin sa pagtuturo ng mga asignatura sa paaralan.
5. Sa patakarang _____ ________________ay gagamitin ang unang wika bilang wikang panturo at bilang hiwalay na asignaturang pangwika samantalang ituturo din ang
Filipino at Ingles bilang mga hiwalay na asignatura.
6. ____________________ ang tawag sa pagpapatupad ng iisang wika lamang bilang wika ng edukasyon, wika ng komersiyo, wika ng negosyo, wika ng pakikipagtalastasan
at ng pang araw-araw na buhay sa isang bansa.
7. _______________ at _________________ ang dalawang opisyal na wika sa ating bansa ayon sa itinatadhana ng ating Saligang Batas ng 1973.

Page 14
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
 8. ________________ ang kasalukuyang bilang ng mga wika at wikain sa bansa na itinalaga ng DepEd upang magamit bilang wikang panturo mula Kindergarten hanggang
Grade 3.
9. _____________________ ang sinasabing bilang wika at wikaing umiiral sa ating bansa.
10. _____ ang Ingles na katawagan sa katutubong wika.

SAGUTAN MO 2
Kilalanin ang tinutukoy na barayti ng wika  sa bawat pahayag batay sa nakalahad na kahulugan. Isulat ang tamang sagot.
1. Ano ang tawag sa barayti ng wika kung saan ang wikang nagsimula bilang d. Pidgin
pidgin ay naging likas na wika o unang wika na ng batang isinilang sa
komunidad?
a. Creole 5. Ito ay barayti ng wika kung saan naiaangkop ng isang nagsasalita ang uri ng
b. Dayalek wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap.
c. Pidgin a. Register
d. Creole b. Ekolek
2. Ano ang tawag sa wikang puro at walang kahalong anumang barayti. c. Dayalek
Sinasabing walang buhay na wika ang ganito sapagkat kailanman ay hindi d. Eufemismo
maaaring maging pare-pareho ang pagsasalita ng lahat ng gumagamit ng
isang wika?
a. Idyolek 6. Ito ang barayti ng wika kung saan lumulutang ang personal na katangian at
b. Dayalek kakanyahang natatangi ng taong nagsasalita.
c. Sosyolek
a. Sosyolek
d. Taboo
3. Ito ang barayti ng wikang nangyayari kapag may dalawang taong b. Idyolek
nagtatangkang mag-usap subalit pareho silang may magkaibang unang wika c. Dayalek
at di nakaalam sa wika ng isa’t isa. d. Creole
a. Pidgin
b. Ekolek
c. Etnolek 7. Ito ang barayti ng wikang ginagamit ng partikular na pangkat ng mga tao
d. Creole mula sa isang partikular na lugar tulad ng lalawigan, rehiyon o bayan.
4. Isang katangian ng wikang nagpapakitang ito’y hindi maaaring maging puro a. Dayalek
sapagkat ang bawat wika ay binubuo ng iba’t ibang barayti dala na rin ng b. Pidgin
mga salik panlipunang nagiging dahilan sa pagkakaiba-iba ng mga ito. c. Register
a. Sosyolek d. Etnolek
b. Idyolek
c. Creole

Page 15
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
 8. Sa barayting ito ng wika, nakabatay ang pagkakaiba-iba sa katayuan o antas panlipunan o dimensyong sosyal ng mga taong gumagamit ng wika.
a. Sosyolek
b. Dayalek
c. Pidgin
d. Creole

9. Ito ang tawag sa wika ng mga bakla o beki na nagsimula bilang sikretong wika subalit kalauna’y ginagamit na rin ng nakararami.
a. Sosyolek
b. Pidgin
c. Ekolek
d. Creole

10. Ito ang barayti ng wikang nagiging bahagi na ng pagkakakilanlan ng isang pangkat etniko.
a. Etnolek
b. Idyolek
c. Pidgin
d. Creole

SAGUTAN MO 3:
Panuto: Isulat ang tamang sagot.

1. ___________________ ang pinakasentro ng pag-aaral ng mga sosyolingguwistika.

2. Ayon kay ___________________________ ang lingguwistikong komunidad ay isang pangkat ng mga taong nagkakaunawaan sa layunin at estilo (salita, tunog,
ekspresyon) ng kanilang pakikipag-ugnayan sa paraang sila lamang ang nakakaalam
3. __________________ ang pinaghalong Ingles at Tagalog.
4. Ayon kay _______________________ ang lingguwistikong komunidad ay grupo ng mga taong kabilang sa paggamit ng isa o higit pang mga barayti ng wika kung saan
sila ay nagkakasundo sa patakarang ito, na ginagamit nila sa pang-araw-araw tuwing makikipagtalastasan.
5. Sabi ni ____________________ ang lingguwistikong komunidad ay komunidad ng mga taong kabilang sa isang patakaran at pamantayan ng isang barayti ng wika na
ginagamit sa komunikasyon at pakikipag-unawaan.
6. Kilalang-kilala ng madlang tagapanood ang paraan ng pagsasalita ni Noli De Castro lalo na kapag sinabi niya ang pamoso niyang linyang “Magandang Gabi, Bayan!”. Ito
ay _______________________________ na halimbawa na barayti ng wika.
7. Marami ang gumagaya sa paraan ng pagsasalita ni Kris Aquino lalo na ang malutong niyang “Ah, ha, ha! Okey! Darla! Halika!” Ang ganitong uri ng barayti ng wika ay
_________________________________________________.

Page 16
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
 8. Nagtagpo ang mga unang nakipagkalakalang Tsino at mga katutubo sa Binondo bago pa man dumating ang mga Espanyol. Dahil walang alam sa wikain ng isa’t isa,
bumuo sila ng wikang walang sinusunod na estruktura at hindi pag-aari ng sinuman sa kanila. Ito ay halimbawa ng ________________________ na barayti ng wika.
9. Ang ilan sa mga Tsinong nakipagkalakalan sa ating mga ninuno ay nagpakasal sa mga dalagang taga-Binondo. Ang wikang kanilang binuo na maituturing na hindi pag-
aari ninuman ay siyang naging unang wika ng mga naging anak nila. . Ito ay halimbawa ng _____________________ na barayti ng wika.
10. Habang nakasakay sa bus si Norie ay narinig niyang nag-uusap ang dalawang babae sa unahan. Narinig niya sa usapan ang mga salitang lesson plan, quiz, essay at grading
sheets. Mula rito’y alam na niyang mga guro ang mga nakaupo sa harap niya. Ito ay halimbawa ng ____________________na barayti ng wika.
PAG-USAPAN NATIN 1
Punan ang mga kahon ng halimbawang nagmula sa iyong sariling kaalaman, pananaw at mga karanasan.
Punan ang kahon ng limang gay lingo o Punan ang kahon ng limang pangungusap na Punan ang kahon ng limang pangungusap na Punan ang kahon ng limang jargon ng
salitang beki na alam moo at ang kahulugan ng sinasabi ng coño o sosyal. nakasulat sa paraang jejemon. trabahong ninanais mong makuha o
bawat isa. magampanan balang araw.

Punan ang kahon ng pangalan ng taong may Isulat mong muli ang pangungusap sa ibaba. Punan ang kahon ng isang salitang gamit sa Punan ang kahon ng limang salitang
kilalang idyolek. Sumulat ng limang pahayag Isipin mong ang kausap mo ay ang bestfriend lalawigan o rehiyon na may ibang kahulugan maituturing na etnolek.
na madalas marinig mula sa kanya. mo. sa Tagalog ng Maynila.

Pinayagan ako ng aking ina at ama na dumalo

sa pagdiriwang ng iyong kaarawan.

PAG-USAPAN NATIN 2
Panuto: Sagutin ang sumusunod na mga tanong. Ang sagot ay hindi lalagpas sa lima hanggang sampung pangungusap lamang. 
Bakit kaya mula sa bilingguwalismo ay ipinatupad ang multilingguwal na sistema ng wikang panturo sa K to 12 Curriculum?
_____________________________________________________________________________________________________________________

Page 17
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
____________________________________________________________________________________________________________________
Kung ikaw ay magiging magulang, papayag ka bang ang anak mong magsisimula pa lang ng pag-aaral ay tuturuan gamit ang unang wikang kanyang kinagisnan sa inyong
tahanan? Bakit oo o bakit hindi?
____________________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________
Sa iyong palagay, paano makakaapekto sa isang batang nagsisimula pa lamang mag-aral ang paggamit sa silid-aralan ng wikang nauunawaan at ginagamit din niya sa araw-araw
niyang pamumuhay?
________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________

EBALWASYON:
Panuto: Maghanap ng mga suliraning pangwika sa google na mapapansin dito sa Pilipinas. Pagkatapos, sipiin ang suliraning pangwika na iyong nakuha at isulat ang iyong sariling
repleksiyon o ang iyong panig sa iyong siniping suliraning pangwika.Ang salitang gagamitin sa iyong repleksyong papel ay ang iyong ikalawang wika (L2) na sinasamahan ng
mga salitang konyo, jejemon,  at bekimon.  Ang repleksyong papel ay binubuo ng tatlo hanggang limang talata na binubuo ng isanlibo hanggang isanlibo’t limandaang salita
kasama na ang pamagat.

Gawing gabay ang rubric sa ibaba para sa iyong gawain:

PUNTOS PAMANTAYAN
Ang repleksiyong papel ay hitik sa impormasyon sapagkat banaag  sa lipunan ang napiling suliraning
10 pangwika at maraming nagamit na mga salitang konyo, bekimon at jejemon.Mahusay rin ang paggamit
ng ikalawang wika.
5 Ang repleksiyong papel ay may sapat na impormasyon sa napiling suliraning pangwika. Gumamit ng

Page 18
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
 bahagyang maraming salitang konyo, bekimon at jejemon at maayos ang paggamit ng ikalawang wika.
Ang repleksiyong papel ay may ilang impormasyon sa napiling suliraning pangwika. Gumamit ng ilang
3
salitang jejemon, bekimon at konyo at hindi masyadong organisado ang paggamit ng ikalawang wika.
Ang repleksiyong papel ay kulang sa impormasyon sa napiling sitwasyong pangwika. May ginamit na
2 mga salitang bekimon, jejemon at konyo ngunit mabibilang lamang at hindi maayos ang paggamit ng
ikalawang wika.

ARALIN 4: TUNGKULIN NG WIKA: INSTRUMENTAL AT REGULATORYO

PANIMULA
Ang pinakadiwa ng wika ay ang lipunan. Isang magandang ehemplong magpapatunay rito ang kuwento ni Tarzan. Mga tunog ng hayop ang kanyang unang
natutuhan dahil ito ang wika ng mga kasama niyang hayop sa gubat.  Ang isang batang walang ugnayan sa ibang tao ay mahihirapang matutong magsalita dahil wala
naman siyang kausap. Maging ang isang taong bagong lipat lang sa isang komunidad na may ibang wika, kung hindi ito makikipag-ugnayan sa iba, ay hindi matututo ng
ginagamit nilang wika. Kung gayon, ang isang taong  hindi nakikipag-uganayan o nakikipagsalamuha sa isang komunidad ay hindi matututong magsalita sa paraan kung
paano nagsasalita ang mga naninirahan sa komunidad na iyon. Sadyang ang wika nga ay isang sistema ng pakikipag-ugnayan na nagbubuklod sa mga tao. Hindi
matatawaran ang mahalagang gamit nito sa lipunan.
            Marami-rami na rin ang nagtangkang i-kategorya ang mga tungkulin ng wika batay sa gampanin nito sa ating buhay, isa na rito si M.A.K Halliday na naglahad sa anim na
tungkulin ng wika na mababasa sa kanyang aklat na Explorations in the Functions of Language (Explorations in Language Study) (1973).

Panimulang Gawain

Panuto: Pag-aralan ang sumusunod. Pagkatapos, maging handa sa mga katanungan.

555 Mindoro Avenue
Barili Cebu
March 4, 2016

Jimmy Trinidad
Manager, Trinidad Glasses
Meycauyan, Carmen
 

Page 19
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
Mahal na G. Trinidad:
Ako po ay isa sa inyong mga suki mula pa noong 1998. Gusto ko po ang uri ng serbisyong at produktong ibinibigay ninyo sa akin simula po noon. Sumulat po ako para mag-order
po ng karagdagang pitong kahon ng glasses na korteng buwan.
 
Batid ko po na medyo hindi po madaling ideliver ang gusto ko pong produkto. Gusto ko sana itong gamitin ngayong katapusan ng buwan. Umaasa po ako.
 Maraming salamat po. 
Nagpapasalamat,
Tereng Teng
 
Mga Tanong:
            Anong uri ng sulatin ang iyong binasa?
           ______________________________________________________________________________________________
            Paano ba nailahad ng sumulat ang kanyang nais iparating sa tatanggap ng sulat?
            ______________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________
            Bakit ba kailangang maging magalang sa pagsusulat ng ganitong uri ng liham?
            ______________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________
            Kadalasan sa mga liham na iyong mababasa ay mahahaba, ngunit bakit kaya maikli lamang ang liham na ito?
            ______________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________

Page 20
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
TALAKAYAN
INSTRUMENTAL
Ito ang tungkulin ng wikang tumutugon sa mga pangangailangan ng tao gaya
ng pakikipag-ugnayan sa iba. Ang paggawa ng liham pangangalakal, liham sa
patnugot, at pagpapakita ng mga patalastas tungkol sa isang produkto na nagsasaad Sa uring ito, tungkulin ng wika na maging kasangkapan upang maipahatid
ng gamit at halaga ng produkto ay halimbawa ng tungkuling ito. ang nais o gusto, pagtutol o kaya ay pagsang-ayon. Ipinakikita sa tungkuling ito ang
pagbabago ng tono upang bigyang-diin ang nais ipahiwatig.
Ito ang paggamit ng wika sa pagtugon sa pangangailangan ng tao lalo na kung may
mga tanong na dapat sagutin. Ang ilang halimbawa nito ay paghingi ng anumang May pagkakahawig ito sa tungkuling personal bagamat sa uring ito ay hindi
application letter, liham-pangangalakal, o liham sa patnugot ng isang diyaryo o isinasaalang-alang na makilala ang tagapagsalita kundi ang kanyang ipinahayag
magasin. lamang.

Halimbawa:
 Nandito ako para ipaliwanag ang mali lamang ang iyong pagkakainitindi sa aking sinabi. (pagbibigay-diin sa mensahe sa halip na sa nagsasalita)
Ang halimbawang nasa itaas ay ang halimbawa rin ng ibinigay sa PERSONAL na tungkulin ng wika, gayumpaman, tingnan ang haylayted na bahagi. Ang binibigyang-diin sa
pangungusap ay ang nilalaman ng sinabi at hindi ang katangian ng nagsasalita.

PASALITA PASULAT
Pakikitungo, Pangalakal, Pag-uutos Liham Pangangalakal

REGULATORYO
Ito ang tungkulin ng wikang tumutukoy sa pagkontrol sa ugali o asal ng ibang tao.
Ang pagbibigay ng direksyon gaya ng pagtuturo ng lokasyon ng isang partikular na
lugar; direksyon sa pagluluto ng isang ulam;direksyon sa pagsagot sa pagsusulit; at
direksyon sa paggawa ng anumang bagay ay mga halimbawa ng tungkuling
regulatoryo. Saklaw rin nito ang pagbibigay ng babala at paalala sa bagay na dapat
gawin o hindi dapat gawin.
            Ito ay ginagamit ng mga taong may awtoridad o kapangyarihan sa pagkontrol
ng kanilang nasasakupan. Nakapagpapakilos ang wika tungo sa pagtatamo ng layunin
dahil sa kapangyarihang bunga ng awtoridad, impluwensya, karisma at pwersa.
Makikita ang tungkuling ito sa pakikiusap, pagsulat ng mga batas, pag-aatas sa mga
memorandum, mga akta (act), regulasyon at ang pagpapatupad sa mga kautusan o
maging simpleng mga utos ng magulang, nakatatanda, kaibigan upang mapanatili ang

Page 21
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
kaayusan, sistema, tuluyang daloy ng proseso at mabuting pakikitunguhan at
samahan.
Halimbawa:
Mabuting huwag ka munang magkaroon ng boypren hanggang sa makatapos ka ng
pag-aaral.
            Sa utos na ito ay iniisip ng magulang ang mabuting kinabukasan ng anak.
Ang utos ay ibinigay upang magpokus muna sa pag-aaral ang anak.
Dapat na ang lahat ay nasa loob ng tahanan bago mag-ika-10:00 ng gabi.
Halimbawa:
            Ronald, pakipatay ang mga electric fan bago kayo lumabas ng silid.
Sa halimbawang ito, kung hindi magbibigay ng takdang gagawa ng utos ang
guro ay maaaring maraming estudyante ang
PASALITA
Pagbibigay ng panuto/direksyon, paalala
            Mabuting halimbawa nito ang mga tuntunin sa tahanan na ipinatutupad ng
mga magulang upang mapalaki nang mabuti, mabait, responsible at
mapagkakatiwalaan ang miyembro ng pamilya.
            Seguridad ang pangunahing kaisipan kaya naitakda ang utos na nasa bilang.
Naeensayo at nasasanay na rin ang anak na disiplinahin ang sarili kung nasasanay na
sumunod sa mga takdang kautusan.
            Sa klasrum, ang utos ng guro ay nagtatakda kung sino ang gagawa ng kilos
gayong napakarami ng miyembro sa isang klase.
magpatay ng electric fan na maaaring maging daan sa pagiging magulo ng
klase, pagkakabanggaan at iba pa. Ang utos ay magtatakda rin ng kung sino ang may
pananagutan kung sakali at hindi maisagawa ang ipinag-utos.
PASULAT
resipe, direksyon sa isang lugar, panuto sa pagsusulit at paggawa ng isang bagay,
tuntunin sa batas na ipinatutupad

SAGUTAN MO 1:
Panuto” Bigyang pagpapakahulugan ang gamit ng wika na instrumental at regulatoryo sa tulong ng mga sitwasyon. 

Page 22
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
 INSTRUMENTAL REGULATORYO

GAWAIN 1
Panuto: Magtala ng sampung instrumental na gamit ng wika sa lipunan sa pamamaraang pasulat at bigyang kahulugan ang bawat isa. Pagkatapos, ipaliwanag din kung bakit
instrumental ang gamit ng wika sa mga halimbawang iyong naisulat.

1. __________________________________________________________________________________________________________________________
2. __________________________________________________________________________________________________________________________
3. __________________________________________________________________________________________________________________________
4. __________________________________________________________________________________________________________________________
5. __________________________________________________________________________________________________________________________
6. __________________________________________________________________________________________________________________________
7. __________________________________________________________________________________________________________________________
8. __________________________________________________________________________________________________________________________
9. __________________________________________________________________________________________________________________________

Page 23
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
 10. __________________________________________________________________________________________________________________________

GAWAIN 2
Lumikha ng isang halimbawang "traffic sign" na makikita sa mga kalsada. Pagkatapos, magkaroon ng maiksing pagpapaliwanag kung bakit iyon ang nasa traffic sign. 
Paalala: Gumawa ng iyong SARILING TRAFFIC SIGN. Yaong hindi kinopya sa internet.  
Gawing gabay ang pamatayan sa ibaba: 

MGA BATAYAN 10 8 5
Naibigay nang buong husay ang nilalaman na May kaunting kakulangan ang nilalaman na
Nilalaman Maraming kakulangan sa nilalaman na ipinakita.
ipinakita. ipinakita.
Kaaya-ayang tingnan at hindi masakit sa mata ang Bahaygang masakit sa mata ang mga kulay na Masakit sa mata hindi kaakit-akit ang ginawang traffic
Presentasyon
ginawang traffic sign. ginamit sa traffic sign. sign.
Takdang Oras Nakapagsumite sa mas mahabang oras Nakapagsumite sa takdang oras. Nakapagsumite ngunit hindi sa itinakdang oras.
TRAFFIC SIGN (Dito iguhit ang nalikhang traffic sign)

Page 24
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
GAWAIN 3
Panuto: Sa panahon ngayon na hindi maaaring lumabas, hindi na natin basta-bastang nabibili ang ating mga nais na bilhin. Ngunit dahil mapamaraan ang  mga Pilipino,
ipinadadaanan na lang natin ito sa pamamagitan ng online shopping mula sa mga online selling platforms partikular ang Shoppe, Lazada at sa iba pang online seller na nagreretail
sa kani-kanilang mga supplier. Sumulat ng isang halimbawang liham pangangalakal na nagpapakita na nais mong bumili ng sampung produkto galing mga online seller.
          
  Bilang gabay sa pagsulat ng liham pangangalakal, basahin ang sumusunod:
LIHAM - URI, BAHAGI, ANYO, KATANGIAN, BANTAS

Liham. Ang liham o sulat ay isang isinulat na mensahe na naglalaman ng kaalaman, Liham ng Paghingi ng Payo Liham Pantanggi
balita, o saloobin na pinapadala ng isang tao para sa kanyang kapwa. Liham Pagbati Liham Pagtanggap
Dalawang  Uri ng Liham  
 * Liham Di Pormal. Ang mga liham DI PORMAL ay mga liham na isinusulat para *Liham na Pormal. Ang Pormal na liham ay isinulat na ang layunin ay seryoso,
sa mga kaibigan, kamag anak at iba pang mga kakilala na ang mga salitang ginagamit opisyal at  kadalasan ay tungkol sa pangangalakal. Ito ay isang opisyal na liham na
at kadalasang nagpapahayag ng pagiging palakaibigan, magiliw, pagmamahal o pag strikto ang porma at inilalahad agad ang layunin ng sumulat na walang halong mga
aalala.  Ang porma nito ay mas maluwag o di strikto. magigiliw na salitang pangkaibigan. Kadalasan ito ay tinatawag na Liham
Mga Uri ng Liham Di-Pormal: Pangkalakal ngunit kahit hindi ukol sa kalakal, kung ito ay striktong sinunsunod ang
Liham Pangkaibigan Liham Pangungumusta porma at nilalaman ng liham, ito ay maaaring tawaging pormal na liham.
Liham Paanyaya Liham ng Pakikiramay Liham Pangangalakal
Liham ng Pasasalamat Liham ng Paghingi ng Paumanhin Aplikasyon

Page 25
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
  
Pagtatanong PATUNGUHAN. Isinusulat dito ang buong pangalan ng tao, ang kanyang
Paanyaya designasyon, kumpanya, kumpletong deskripsyon ng tirahan o lugar ng kanyang
Pasasalamat opisina.
Pagbati BATING PANIMULA O PAMBUNGAD. Ito ay ang magalang na pagbati ng
sumsulat sa kanyang sinusulatan. Karaniwang nagsisimula sa mga salitang “Mahal
Pagtanggap
kong..”  o “Mahal na..”
Paumanhin
Sa mga pormal na liham, maaring ito ay magsimula sa “Ginoo:”, “Ginang:”, “Kgg.
Pagbati
Na..,” at iba pa.
  KATAWAN NG LIHAM. Inilalahad dito ang mga nais ipahiwatig o ang dahilan ng
 MGA KARANIWANG BAHAGI NG LIHAM sumusulat sa kanyang pagsulat ng liham. Sa mga liham na di pormal, ang tono ng
Liham Di-Pormal pagsulat ay magiliw o may mga salitang nagsasaad ng pagmamahal, pag-aalala o
*Pamuhatan pagpapatawa. Sa mga liham na pormal, kadalasan ang mga salita ay nagpapahiwatig
*Bating Panimula ng mga opisyal o pangkalakal na mga impormasyon. Strikto ang porma at direkta ang
*Katawan ng Liham pagpapalahad ng mga pangangailangan o ideya.
*Bating Pangwakas  BATING PANGWAKAS.  Sa bahaging ito makikita ang maikling pamamaalam ng
*Lagda sumusulat. Sa di-pormal na mga liham, ang bating pangwakas ay kadalasang
  magiliw, nagsasaad ng pagmamahal, paggalang, pag-aalala, at iba pang paglalahad
Liham Pormal ng iba’t ibang emosyon. Ang mga halimbawa ay “Lubos na nagmamahal,” “Ang
*Pamuhatan iyong kaibigan,” at marami pang iba. Sa mga pormal na liham, ito ay nagpapahiwatig
*Patunguhan ng paggalang o opisyal na pagwawakas ng liham. Ang mga halimbawa ay “Lubos na
*Bating Panimula o Pambungad gumagalang,” , “Sumasaiyo,” , Matapat na  sumasainyo,”at iba pa.
*Katawan ng Liham LAGDA. Dito makikita ang pangalan ng nagpadala at ang kanyang personal na
*Bating Pangwakas pagpirma. Sa di-pormal na mga liham, kadalasan ay simple lamang o minsan pa ay
*Lagda gumuguhit ng mga masasayang mga hugis. Sa mga pormal na liham, ang opisyal na
  pirma ng nagsulat ang kailangan ilagda.
PAMUHATAN - Ito ang nagsasaad ng lugar o tirahan kung saan ang liham ay
isinulat o nagmula.  Mababasa dito ang bilang ng tirahan, ngalan ng kalsada, bayan,
lungsod, at ang petsa ng pagsulat ng liham.

ANYO NG LIHAM. Mayroong tatlong anyo ng liham na kadalasang ginagamit sa pagsulat nito.
 

Page 26
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
 *GANAP NA BLAK (Full Block Style). Mapapansin na mas madaling tandaan ang GANAP NA BLAK na anyo ng liha. Lahat ay magsisimula sa pinakakaliwang bahagi ng
liham.
*MODIFAY BLAK (Modified Block Style). Ang MODIFAY BLAK ay halos katulad ng GANAP NA BLAK, ang kaibahan lamang ay ang pamuhatan at ang bating pangwakas
at lagda ay nasa bandang kanan ng liham.
*SEMI-BLAK (Semi-block Style). Dito ang pamuhatan lamang ang nasa kanan. Ang unang mga salita sa kanan ay naka-indent o nakaurong ng konti sa kanan.
KATANGIAN NG MAAYOS NA LIHAM.
Sa iyong pagsulat ng liham, tiyakin mo na taglay nito ang mga sumusunod na katangian ng isang maayos na liham.

*MALINAW (Clear). Ang pagiging malinaw ng isang liham ay makikita sa kung paano mo pinagsunod-sunod ang iyong mga ideya. Ang isang liham ay hindi dapat maging
sobrang haba o maligoy. Higit na epektibo ang maikling pangungusap.Laging mong tandaan na ang kasimplihan ay daan sa madaling pagkaunawa.

*WASTO (Correct). Lagi mong isaisip na anumang liham ay dapat magtaglay ng angkop at tiyak na impormasyon Tiyakin mo na wasto ang iyong bawat pahayag o sasabihin sa
iyong liham. Kasama rin sa kawastuhan ang tamang pagbabantas.

*BUO ANG KAISIPAN (Complete idea). Siguruhing buo at sapat ang mga impormasyong isinama sa liham. Ang kasapatan ng mga impomasyon ng isang liham ay
nakatutulong upang maging buo ang kaisipan at ideya na  nais ipabatid nito.

*MAGALANG (Courteous). Maging magalang sa anumang uri ng liham na isinusulat. Gumamit ng mga salitang nagpapahayag ng paggalang lalo na kung wala kang sapat na
kaalaman sa taong iyong sinusulatan.

*MAIKLI (Concise). Sikapin na ang bawat salitang iyong ginamit sa iyong liham ay nakatutulong sa pagbabatid ng nais mong sabihin. Iwasan ang paglalakip ng mga detalyeng
walang kabuluhan at hindi makatulong sa nais mong sabihin.

*KOMBERSASYONAL (Conversational). Masasabing mahusay ang pagkakasulat ng isang liham kung ang bumabasa nito’y  parang personal na kausap ng sumulat. Sabihin sa
paraang natural ang nais mong sabihin upang higit na maging epektibo ang pagkakaunawaan. Lagi mong tandaan na ang iyong liham ay nagsisilbing repleksyon ng iyong sarili o
pagkatao. Kung kaya mahalagang suriin muna itong mabuti at  iwasto ang mga pagkakamali bago ipadala sa  taong padadalhan. Anumang magandang katangian ng iyong liham ay
masasabing katangian mo na rin bilang isang tao.
 
Mga Bantas. Ang paggamit ng bantas ay nakatutulong upang maging maayos ang iyong liham. Ang mga bantas ay mga simbolo at gabay na ginagamit sa pagsulat. Ang mga
sumusunod ang mga bantas na ginagamit sa isang liham:
Tuldok (.)
Tandang Pananong (?) Kuwit (,)
Tandang Panamdam (!) Tutuldok (:)
Gitling (-)  Kudlit (‘)

Page 27
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
Narito ang gamit ng mga bantas:
*TULDOK Ordoňez:
a.Sa hulihan ng mga salitang pinaikli o dinaglat. *PANIPI. Ang panipi naman ay gamit sa pamagat ng kasama sa pangungusap,
Halimbawa: G. (Ginoo) , Bb. (Binibini) pahayag ng isang tao na isinama sa pangungusap
Sa inisyal ng pangalan Halimbawa:
Halimbawa: G.M.A. (Gloria Macapagal-Arroyo) Nabasa ko po ang balita sa isang isyu ninyo ng Pinoy Weekly noong ika-13 ng
Sa hulihan ng mga pangungusap na pasalaysay, pautos at pakiusap Oktubre 2004, na may pamagay na “Taas ng Presyo ng Bilihin Tuloy sa ’05- BSP”.
Halimbawa: Lubha po akong nabahala sa sinasabi ng balita. Ayon naman kay BSP Assistant Governor Diwa C. Guinigundo, “nakasalalay sa
                    Pagtuunan sana nila ng pansin ang tumitinding problema ng kahirapan sa policy-making body ang mga pamamalakad, kung babaguhin o hindi ang klase ng
ating bansa. polisiya nang ahensya.”
*TANDANG PANANONG. Inilalagay ito sa dulo ng pangungusap na patanong. *GITLING. Ginagamit ang gitling sa panlaping ika at tambilang, sa pagitan ng
Halimbawa: May pag-asa pa kayang kaming makaahon sa kahirapan. panlaping nagtatapos sa katinig at salitang-ugat na nagsisimula sa patinig, sa pagitan
*TANDANG PANANONG. ng salitang inuulit
Halimbawa: Maraming salamat po! Halimbawa:
*KUWIT. Ginagamit ang kuwit sa paghihiwalay ng araw sa taon, sa paghihiwalay Ika-13 ng Oktubre 2004
ng tuwirang sinabi sa iba pang bahagi ng pangungusap, paghihiwalay ng mga salita, Mag-aaral
parirala o sugnay talaan, paghihiwalay ng bayan at lalawigan o ng bayan at lungsod, Kasyang-kasyang; tuloy-tuloy
bating-panimula at bating pangwakas ng liham, hulihan ng panimulang salita, *KUDLIT. Ginagamit naman ang kudlit (bilang panghalili sa isang kinaltas na titik.
parirala o sugnay  Halimbawa: sana’y (sana ay)
Halimbawa:                      nawa’y (nawa ay)
Oktubre 13, 2004 Ang paggamit ng wastong bantas ay mahalaga sa anumang uri ng liham na
Ayon naman kay BSP Assistant Governor Diwa C. Guinigudo, “nakasalalay sa isusulat. Nakatutulong ito upang maging malinaw ang pagpapahayag mo ng iyong
policy-making body ang mga pamamalakad, kung babaguhin o hindi ang klase ng saloobin o pananaw ukol sa isang mahalagang isyu. Ang kawalan ng ingat sa
polisiya nang ahensya.” paggamit ng mga bagay ay kadalasang nagreresulta sa maling pagtanggap ng
Tinawag na “inflationary pressures” ang pagtaas ng presyon ng langis, pagkain at mensahe ng taong sinusulatan.
pamasahe.
Muzon, San Jose del Monte City Sampaloc, Manila
Lubos na gumagalang
Gayunpaman, umaasa si Suratos na mapipirme sa apat hanggang limang porsiyento
ang implasyon taong 2004 hanggang 2006.
*TUTULDOK. Ginagamit ang tutuldok ( : ) sa
Halimbawa:

Page 28
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO
EBALWASYON
Sumulat ng isang mini-dialogue na ipinapakita ang mabuting ugnayan sa kapwa. Ipagpalagay sa mini-dialogue na mayroong naliligaw na hindi mo kilala at nais niyang
humingi ng kaalaman sa kung saan siya tutungo sa kanyang paglalakbay. Siguraduhing mababasa sa dialogue ang daloy ng mabuting ugnayan sa kapwa. Pagkatapos, ipaliwanag
ang gamit ng wika sa mini-dialogue na iyong ginawa.
Gawing gabay ang rubric na ito para sa iyong gagawin:

Puntos Pamantayan
Ang mini-dialogue ay nagpapakita ng mabuting ugnayan tungo sa kapwa, malinaw ang pagkakalahad ng mini-dialogue at
10
maayos na maayos at komprehensibo ang ibinigay na pagpapaliwanag.
Ang mini-dialogue ay nagpapakita ng mabuting ugnayan tungo sa kapwa, hindi masyadong malinaw ang pagkakalahad ng
7
mini-dialogue at hindi masyadong maayos at komprehensibo ang naibigay na pagpapaliwanag.
Ang mini-dialogue ay nagpapakita ng hindi mabuting ugnayan tungo sa kapwa, hindi rin malinaw ang pagkakalahad ng
5
mini-dialogue at hindi  maayos at nakakalito ang naibigay na pagpapaliwanag.

Page 29
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN IKALAWANG LINGGO