KOLEHIYO NG DE LA SALLE JOHN BOSCO

Mataas na Antas ng Edukasyon

Mangagoy, Lungsud ng Bislig

I.
Uri ng Akda: Maikling Kwento
Pamagat ng Akda: Aloha
May Akda: Deogracias A. Rosario
Gantimpalang Nakuha: “Ama ng maikling Kathang Tagalog”
II.

Tauhan:

Dan Merton – isang Amerikano na nag tapos sa California, USA. Asawa ni Noemi.

Noemi – isang kanaka na kayumanggi na taga Honolulu, Hawaii. May-bahay ni Don

Merton

Editor – matalik na kaibigan ni Dan Merton

Aloha – anak nina Dan Merton at Noemi

Ama ni Dan Merton – mahigpit na tinutulan ang pag- iibigang Dan Merton at Noemi
dahil sa pagkakaiba nila ng lahing pinagmulan

Tagpuan:
Honolulu, Hawaii

Los Angeles – lugar kung saan naninirahan ang pamilyang Merton.

Punuha School – paaralang pinagtapusan ni Neomi kung saan niya ito nakilala.

Simula:

Nagsimula ang kwento sa bakasyon ni Dan Merton sa Hawaii na regalo ng kanyang

ama sa kanyang pagtatapos. Sa kanyang bakasyon sa Hawai niya nakilala si Noemi
nang magpunta siya sa Punahu School kasama ang kaniyang kaibigan na editor.
Nagkagusto si Dan Merton kay Noemi na isang Kanaka dahil sa napakagaling nitong
magsalita. Dahil sa pagmamahal ni Dan Merton kay Noemi isinama nya ito sa Amerika
sapagkat nais nya itong pakasalan.

Pataas na Aksyon:

Binalaan si Dan Martin ng kanyang kaibigan na editor na hindi papayag ang kaniyang
ama sa kanyang nais na pakasalan si Noemi. Sa pagdaong ng bapor na kanilang
sinasakyan sa Amerika, nakita ni Dan Merton ang kanilang awto at ang kanyang ama.
Sa pagtatagpo nila, sinabi ng kanyang ama na sa isang hotel katabi ng dagat sila
tutuloy at may magaganap na isang party para sa kanilang dalawa. Hiniling ni Noemi
kay Dan Merton na sana hindi ito isang wild party, ngunit ng pagsapit ng ika-4 ng
umaga ay nakita ni Noemi na lasing si Dan at may babaeng nakapalupot sa kanyang
halos wala ng damit. 

Kasukdulan:

Tinanong ng ama ni Dan si Noemi kung nabawasan daw ba ang kanyang pagmamahal
para kay Dan sa kanyang nga nakita at inalok niya si Noemi ng $10,000 kung nais
niyang tumakas. Sinabi din niya na hindi magiging maligaya and kanyang anak sa piling
ni Noemi sapagkat lalayuan si Dan ng kanyang mga kalahi. Tinanggihan ito ni Noemi
kaya't tinaasan pa niya ito at ginawang $ 25,000 para pabayaan niya si Dan. Nagalit si
Noemi sa narinig kaya't tumakbo si Noemi sa kanyang silid at paglabas niya ay suot
niya ang kanyang damit na pang-kanaka kung saan walang takip ang kanyang dibdib
kundi makapal na lei at ang kanyang sayang damo. Nagpunta at nakisalamuha siya sa
at nagsayaw ng hula-hula at lahat naman ng lalaki ay nagtungo sa kanya. Nakita ito ni
Dan Merton at prinotektahan si Noemi sa mga humahabol sa kanya at sumigaw na
dudurugin niya ang sinumang mangahas na humipo sa katawan ng asawa niya.  

Tungalian:
Tao laban sa Tao
Pababa na Aksyon:
Tumawa si Noemi ng narinig niya ito dahil siya ay nagtagumpay at tumugtog ng piyano
at umawit ng Aloha, isang awit ng tagumpay. Nag-iwan ng $ 500,000 ang ama ni Dan
Merton at sila'y bumalik sa Honolulu.

Wakas:

Matapos ikwento ni Noemi Merto ang kanilang romansa ay sinabi ni Dan na pagibig ang
magpapalapit sa Silangan at Kanluran. Nagtapos ang maikling kwento sa pagsabi nila
Dan at Noemi na mayroon silang anak na nagngangalang Aloha.

III. Teoryang Ginamit

Teoryang Romantisismo – Tinanong ng ama ni Dan si Noemi kung nabawasan daw ba

ang kanyang pagmamahal para kay Dan sa kanyang nga nakita at inalok niya si Noemi
ng $10,000 kung nais niyang tumakas. Sinabi din niya na hindi magiging maligaya and
kanyang anak sa piling ni Noemi sapagkat lalayuan si Dan ng kanyang mga kalahi.
Tinanggihan ito ni Noemi kaya't tinaasan pa niya ito at ginawang $ 25,000 para
pabayaan niya si Dan.

Mga Ginamit na Simbolismo:

Salapi – ang simbolo ng pagiging corrupt at pagmamanipula ng isang tao sa isa pang
tao.

Aloha – ang simbolo na ang pag-ibig ang magpapalapit sa silangan at kanluran at

bunga ng tunay nap ag-ibig.

IV.

Reflection

Ito ang uri ng kwento na anomang dinanas nila sa kanilang pagmamahal nanatiling
malakas, at paglaban sa magkasintahan sa kanilang pag-iibigan na kahit patuloy silang
pinahihirapan ng Ama ay hindi sila nagpatalo. Sa kwento ng pag-ibig, tungkol sa
pagmamahalan ng dalawang tao. Labis na pagmamahal sa isang tao, hahamakin ang
lahat para lamang sa kanilang sinisinta.
Sa kanluran at silangan, mag kaiba man ang kanilang lahi, kultura at paniniwala.
Nagiging magka-konekta tayo sa tao sa buong mundo dahil sa pag-mamahal. Tulad sa
pag-mamahal ni Neomi kahil binigyan siya na salapi sa ama ni Dan Merton dahil sa
kung paano niya hindi tinanggap ang salaping ibinigay ng ama kapalit ang paglayo nito
sa kaniyang anak. Pero pinili niya ang pagmamal kaysa sa salapi na dapat kapalit na
dapat niyang iwan ang kaniyang Ini-ibig. Ang aking natutunan ang pagmamahal ay hindi
natutumbasan ng salapi at kayamanan, mahal mo siya dahil siya ang taong para sa iyo
hanggang sa dulu ng walang hanggan. Ang pagmamahal ay hindi nagbabago sa ano
mang panahon na dumaan bagkus pinagtitibay ito sa pag-daan ng maraming taon.
 Aloha
ni Deogracias A. Rosario

Ayaw kong ipahalata sa kausap ko ang malaking pagkamangha sa

pagpapasinungaling niya sa sumulat ng ”The Ballad of East and West.” Noon ay
magkaibayo kami sa isang mesa sa veranda ng Waikiki Tavern  sa Honolulu at 
nakipagpaalam sa “paglubog ng araw” sa bantog na pasigan ng Waikiki. Tig0isa kaming
tasa ng mainit na kapeng Haba na isinasalit namin ang paghigop sa pagtanaw maminsan-
minsan sa mga atletang kanaka na nagsisitayo sa malalapad na dalig sa ibabaw ng
malalaking alon.

Ang tanawing ito’y pangkaraniwan sa pasigan ng Waikiki, kung laki ang dagat at
nagngangalit ang alon. Isang sport ito ng mga taga-Haway na sariling-sarili lamang nila.
Bawat isa ay may mga dalig na tatlong dipa ang haba at kalahating dipa ang lapad na
taluhaba ang hugis. Sa ibabaw ng mga dalig na itong sumasalunga sa ibabaw ng alon ay
doon sila tumitindig na nakadipa ang dalawang kamay at kung minsan nama’y itinutukod
ang kanilang ulo na unat na unat ang katawan na ang dalawang paa naman ang tuwid na
tuwid na tila itinuturo sa langit. Ang ”pangangabayong ito sa alon ng mga taga-Haway” ang
ipinagmamalaki sa akin ni Dan Merton, Amerikanong mamamahayag sa Honolulu noong
ako’y maparaan doon.

Iyan ang dahilan kaya’t noong hapong yaon ay magkaharap kami sa veranda ng Waikiki
Tavern. Palibhasa’y nagtapos sa Unibersidad ng Southern California sa Los Angeles, at lipi
ng isang angkang milyonaryo sa Hollywood, si Merton ay isang tunay na gentleman na wala
kang sukat ipintas sa pakikiharap kanino man.

Nalalaman ni Dan Merton ang sakit ng kanyang mga kalahi, at hindi lamang ng mga
Amerikanong katulad niya, kundi lahat ng kakulay nila … ng lahat ng puti.
”Ako ay may ibang paniwala, kaibigan,” ang sabi niya sa akin bago nabuksan ang kay
Rudyard Kipling. ”Ang palagay ng mga taga-Kanluran ay binigyan sila ng maputing balat ng
katalagahan upang maging Kayumangging sumilang sa Kasilanganan. Ang kasaysayan ng
sangkatauhan ay aking pinag-aralan. Ngunit kailanman ay hindi nabanggit sa mga aklat
kong napag-aralan ang mga tagumpay sa panitikan ng isang Rabindranath Tagore at ng
mga tagumpay sa karunungan ng mga dalubhasang Hapones na kinukusa nilang itago.
Balang araw ay inaasahan kong isa namang Pilipino ang maririnig nating magwawagi kung
di sa pulitika ay sa kabuhayang pandaigdig. Makikita mo kaibigan!”

Kinakailangan kong tumungga ng kape at sundan ng hitit ng sigarilyo upang huwag

mahalata ni Merton na ako’y pinanuyuan ng laway nang mabanggit niya ang ukol sa aking
kalahi. Diyata’t may isang Amerikano pang gaya nito na umaasang balang araw ay may
isang Pilipinong magkakaroon ng isang katangiang pandaigdig? Diyata?

Pasasalamatan ko sana si Merton sa kanyang mabuting hangad sa aking mga kalahi,

datapuwa’t doon na nga niya nabanggit ang ”pagkaligaw” ni Rudyard Kipling sa pagkasulat
ng kanyang kasabihang ngayo’y palasak na sa buong daigdig.

”Kung ang langit at lupa’y maaaring paglapitin,” ang giit niya sa akin nang mahulaan niyang
ako may nag-aalinlangan sa kanyang sinabi, ”ay ang Kanluran at Silangan pa kaya?”

Sasabihin ko sanang ako’y naniniwala na sa kanyang palagay, ako ay naakit na niya laban
sa :kasinungalingan ni Kipling” at nahuhulaan ko na ang kanyang ibig sabihin, datapuwa’t
siya na rin ang nagdugtong. “Hala, ubusin mo na ang iyong kape. Tayo na sa bahay. At ang
asawa ko ang magsasabi sa iyong “ligaw” si Kipling.”

NANG MAGTAPOS si Dan Merton sa Unibersidad ng South California, ang naging

gantimpala sa kanya ng kanyang ama ay isang pagliliwaliw sa “Paraiso ng Pasipiko” – ang
Haway. Bagong labas sa kolehiyo, may pangalan at tanyag palibhasa’y kapitan ng
mapagwaging koponan sa football ng kanilang paaralan; anak ng milyonaryo sa Hollywood
at sadya namang magandang lalaki, si Merton ay naging “idolo” ng mga sakay sa Malolo,
nang minsang tumulak ito buhat sa Los Angeles hanggang Honolulu.
Halos ay sundan siya sa kanyang kamarote ng mga kasama niyang mga debutante sa
bapor. Hindi lamang dalawang dosenang “aklat ng mga lagda” ang napaglagyan ng
kanyang pangalan at lilimampung pamaypay ng mga pasahera ang kanyang nasulatan.
Minsang ipininid niya ang pinto ng kanyang kamarote, ang maluwang na laylayan ng isang
paa ng “pajama” ng huling humingi sa kanya ng lagda ay naipit pa.

“O, ang mga babaing ito!” ang nasabi na lamang niya, “bakit kaya ayaw akong patahimikin?”

Sa agahan, hindi pa siya nakatatapos ay may kumakasundo na sa kanya upang maging

kalaro ng deck sports. Sa tanghali, hindi pa siya nakapaghihimagas, ay may lumalapit na sa
kanya upang siya’y makalaro, kung di ng bridge ay kahit na mahjong. At sa gabi, anim-anim
na may sulat na menu ng mga dalaga ang dinaratnan niya sa kanyang mesa at nagsasabing
ibig nilang maging kapareha nila siya sa sayawan sa kubyerta.

Kung nag-iisa na si Merton sa kanyang silid, ang gayong tila paghanga sa kanya ng
karamihan ay nagiging paksa ng kanyang dilidili. Akala niya’y sa isang Rudolph Valentino o
isang Ramon Navarro lamang maaaring “masira” ang mga dalaga. “Hindi pala’t sa isang
bagong labas sa kolehiyong gaya ko ay mayroon ding maaaring mahaling.”

Natatawa lamang si Merton sa harap ng nangyayari sa kanya. Kung hindi kaya siya si Dan
Merton, na kapitan ng koponan ng football sa Unibersidad ng Southern California at angkan
ng milyonaryong Merton sa Hollywood, ay pintuhuin kaya siya ng sinuman na gaya ng
ginagawa sa kanya sa bordo ng bapor Malalo? Palibhasa’y mapag-aral siya ng ugali ng mga
tao, kaya’t ang kilos ng kanyang kapwa ay pinag-aalinlanganan pa rin niya. Naniniwala siya
hangga ngayon, na ang sangkatauhan ay sumasamba pa rin sa diyus-diyusan, hindi lamang
sa ayos-bakang pintakasi ng mga taga-Ehipto, kundi sa gintong sangkap sa katawan ng
nasabing baka. Kabalintunaan!

Bago siya nagtungo sa Haway ay wala siyang anumang yaring palatuntunan ng kanyang
dapat gawin. Maliban sa kanyang nababasang polyeto na ipinamamahagi ng mga
turista tungkol sa nasabing “Paraiso ng Pasipiko” ay wala siyang anumang nalalaman
tungkol sa nasabing lupaing sakop ng Amerika. Nasa sari-saring pagmumuni siya sa loob
ng kanyang kamarote nang sa butas ng lagusan ng hangin sa bapor ay tila kalatas na
ibinalita sa kanya ng taginting ng musika ang pagdaong nila sa Honolulu. Noon niya
nasukat na may limang araw na pala siyang naglalayag, hindi man lamang siya nainip, at
dumating na siya sa kanyang patutunguhan.

Agad niyang binuksan ang kanyang traveling trunk at sa isa sa mga kahon ay kinuha ang
tarhetang bigay sa kanya ng kanyang ama na kinaroroonan ng pangalan ng isang taong
sasalubong sa kanya.

“Aha!” ang nasabi niya sa sarili. “Editor ito ng pinakamalaganap na pahayagan sa Honolulu.

Dapat siyang maging malaking tao.”

Pagbaba niya sa andamyo , isang lalaking may kagulangan na, mapuputi ang buhok at may
kunot na ang mukha, ang biglang sumunggab sa kanya.

“Hindi ako maaaring magkamali,” sabi sa kanya. “Kamukhang-kamukha ka ng aking

kaibigang si Daniel Merton. Hindi ba ikaw ang kanyang anak? Tinanggap ko ang kable ng
iyong ama, kaya kita sinalubong.!”

Hindi pa nakasasagot man lamang ng “salamat po!” si Merton ay isinabit sa kanyang liig
ang isang mahabang kuwintas ng mga bulaklak na sariwang kilala sa tawag na lei.

“Iyan ang Aloha ko sa iyo,” sabi sa kanya.

May isang buwan na si Dan Merton sa Royal Hawaiian Hotel sa Waikiki. Isang
magandang suite de luxe ang sa pamamagitan ng kable ay ipinahanda ng kanyang ama
buhat sa Hollywood upang kanyang matirhan. Nagsawa na siya sa lahat ng sinasabing
ganda ng Honolulu. Napagod na siya sa paglangoy sa War Memorial Natatorium at sa
Waikiki. Hindi miminsang nagdaan-daan siya sa matayog na Pali, nadalawa na niya
ang templo ng mga Mormon na may bughaw na tubig ukol sa mga binibinyagan, at
makailan na ring nagpalipas siya ng gabi sa sayawan sa Kailuwa, kung nagsasawa na siya
sa bulwagan ng kanyang otel. Nakadalawa na rin siya sa Hilo at sa Molokai, sa
pamamagitan ng eroplano, nakita na niya ang kumukulong laba ng bulkan, saka ang mga
“buhanging tumatahol”. Ano pa ang nalalabi sa kanyang hindi nakikita sa “Paraisa ng
Pasipiko”?

Talagang naghahanda na siya sa pag-alis nang sabihin sa kanya ng kaibigang editor ng

kanyang ama sa Honolulu, na hintayin muna niya ang pagtatapos ng klase sa kolehiyo ng
Punahu. “Ako ang nahirang na magbigay ng pangaral sa mga natapos sa taong ito,” ang
sabi niya kay Merton, “at maibabalita mo sa iyong ama sa Hollywood kung gaano kabuting
magsermon sa mga wahini (babae sa wikang Kanaka )ang kanyang kaibigan sa Honolulu.”

Pumayag si Dan Merton. Sa nasabing Commencement ng Punahu School, doon niya

nakilala si Noemi, isang tunay na Kanaka, subali’t halimbawa ng dalagang may mataas na
pinag-aralan. Hindi niya malaman kung bakit ang mga matang buhay na buhay ni Noemi
ay walang iniwan sa palasong sabay na tumuhog sa kanyang puso. Si Noemi ang naging
patnubay ng mga pangaral, palibhasa’y siyang pangulo ng Kapisananng mga Senior sa
nasabing kolehiyo. Anong tamis niyang magsalita ng wikang Ingles! Anong lambing niyang
bumigkas ng mga pangungusap!

“Wala pa akong naririnig na dalagang Amerikana na kasintamis niyang magsalita!” ang sabi
pa ni Merton pagkatapos.

“Ginoong editor,” ang sabi niya sa kaibigan ng kanyang ama, “Hindi ako uuwi na di kasama
si Noemi.”

“Talaga bang totoo ang sinasabimo?” ang usisa sa kanya ng matanda.

“Paris ng katotohanang ang umaga’y sumusunod sa gabi.”

“Dan!” ang may halong pangaral na pahayag ng matanda, “ang mga Kanaka
ay mamamayang Amerikano lamang, ngunit hindi laging Amerikano. Kawika lamang natin
sila, datapuwa’t hindi natin sila kalahi.”

Ang palagay ni Dan Merton ay napakakitid ng noo ng kanyang kausap. “Matanda na

at editor pa naman ng pahayagan,” ang bulong niya sa sarili. “Maanokung hindi kalahi?
Maano kung hindi kakulay? Hindi ba bayan ng pagkakapantay-pantay ang Amerika? At hindi
ba lahat ng tao ay mamamayan ng daigdig?”

Sa sarili na lamang nangatuwiran si Merton. At nang minsang umalis sa Honolulu ang

bapor City of Los Angeles, sa talaan ng mga sakay ay mababasa ang ganitong mga
pangalan: “Mr. Dan Merton” at “Mrs. Dan Merton”. Ang “Mrs. Merton” ay si Noemi –
ng Punahu School.

Nang umuwi si Merton, halos ang mga kasabay rin niya sa malalo na mga debutanteang
kanyang kasamang umuwi, ngunit hindi na gaya ng dati. Kahit na siya nag-iisa sa
kubyerta kung ayaw lumabas ni Noemi, ay maanong sulyapan man lamang siya. Kung
pagmasdan niya’y tila pa nasusuklam sa kanya, dahil sa nanghahaba ang kanilang mga
labi , at nagsisitalim ang kanilang mga mata sa pagtanaw sa kanya.

“Kabalintunaan sa sangkatauhan!” ang nasabi na lamang. “Ako’y nag-asawa sa aking iniibig,

dahil ako’y sumunod sa tibok ng puso ko at hindi sa alituntuning magdaraya ng lipunan at
kinasusuklaman na ako ngayon.”

Nguni’t may iba siyang naisip.

“Ano kaya ang sasabihin ni Ama, kung malamang nag-asawa ako sa isang hindi namin
kalahi, sa isang kayumangging Kanaka?”

Natira si Dan Merton sa gayong pagmumuni-muni. Sa kanyang mga mata’y may sampung
daliring maliit na tumakip buhat sa likod:

“Hulaan mo kung sino ako!” ang impit ng tinig na utos sa kanya.

Disyembre na nang sila’y papauwi sa Los Angeles. Ilang araw na lamang at Pasko na. Sa
loob ng kanilang suite de luxe sa bapor ay inisa-isa ni Merton kay Noime kung gaano
magiging kasaya ang kanilang Pasko. Humigit-kumulang ay nababatid ni Noemi na
milyonaryo ang ama ni Dan, kaya’t di kataka-takang magkaroon siya ng Paskong lalong
masaya sa kanyang buhay sa piling ng sinumpaan niyang “sa buhay at kamatayan” ay
kanyang makakahati.

Kinusa ni Merton na huwag ipaalam sa kanyang ama ang kanyang pagbabalik. Ang ibig
niya’y makagawa ng isang “sorpresa.” Datapuwa, isang araw nang dumating ang bapor sa
Wellington, tumanggap siya ng isang kable mula sa Hollywood na humigit-kumulang ay
ganito ang sinasabi: “KUNG IBIG MONG MABUHAY HANGGANG PASKO SA PILING NG
IYONG ASAWANG KANAKA, HUWAG KANG MAGKAKAMALING TUMUNTONG SA UNANG
BAITANG NG ATING HAGDANAN…DANIEL MERTON.”

Ayaw na niyang maniwala ay nasisinag niya sa gayong mga kataga ang pangungusap ng

kanyang ama – matitigas, matutulis at mababagsik. Kilala niya ang kanyang ama. Sabi
lamang niya sa lumuluhang si Noemi na isang biro lamang yaon, bagama’t iniisip niya kung
sa Embassy o sa Baltimore sila tutuloy na mag-asawa pagsapit sa Los Angeles. Hindi siya
magtutuloy sa Hollywood.

Balisa at kumakaba ang kanyang dibdib, ang bapor ay dumaong sa Wellington,

datapuwa’t laban sa kanyang pag-asa , nasa himpilan ng perokaril ang malaki niyang Rolls
Royce.

“Nakita mo na!” ang sabi ni Merton kay Noemi. “Hayun ang awto namin. At hayun si ama sa
loob. Hinihintay tayo!”

Isang ngiting may kahulugan – ang ngiting may pangamba at alinlangan — ang itinugon ni
Noemi sa malaking galak at lukso ng puso ng kanyang asawa. At sino naman ang hindi
malulugod?

Ang mag-ama ay nagyakap at si Noemi ay kinamayan ng kanyang biyenan. “Wala kayong

dapat alalahanin!” ang sabi sa kanila na lalo pang ikinatahimik ng loob ni Merton.

“Sa bahay, at nang makapagpahinga kami agad!” ang utos ni Dan sa kanilang tsuper, na
gaya ng karaniwang pag-uutos kung ginagamit niya ang nasabing kotse kung siya ang
nagpapalakad.
“Hindi!” ang sigaw ng matanda. Ikukuha ko kayo ng isang bungalow sa Sta. Monica beach,
malapit sa bahay ni Bebe Daniels!”

“Mabuti nga’t nasa tabi ng dagat.” salo ni Dan. “Hindi na maninibago si Noemi, dahil sa
katulad din ng Waikiki beach. Makalalangoy kami kahit anong oras!”

“Kahit saan ay masisiyahan ako,” ang bulong ng Kanaka ng hinigpitan ang pagkakahawak
sa kanyang bisig, “nasa piling lamang kita.”

Napatingin sa kanila ang matanda na tila sinusukat ang ibig na sabihin. “Bilang pasalubong
sa inyo,” sabi ng matanda, “ay magdaraos doon ng party ngayong gabi. Pinaanyayahan ko
na ang lahat ng dalaga’t binata sa Hollywood, karamihan ay mga artista sa sine, upang
masiyahan kayo sa pagsisimula sa pagsisimula ng isang bagong kabuhayan.”

“Pasintabi sa inyo,” ang pakli ni Noemi, “inaasahan kong ang nasabing party – ay hindi
katulad ng mga wild party na ikinamatay ng isang artista nang magdaos si Fatty Arbucle o
kaya’y ng nangyari kay Miss Pringle nang magdaos naman si Pantages.”

Tatangu-tango ang matanda na tila noong lamang niya nakilala kung gaano kataas ang
napag-aralan ng kanyang manugang. Ibig sabihin ng kanyang sarili ay “Mahigit pa sa roon”
subali’t iba ang binigkas ng kanyang bibig: “Marahil ay mahuli-huli roon.”

“Nguni’t, Ama!” ang agaw ni Dan, “ang asawa ko ay marangal na babae. Tila hindi dapat sa
kanya ang gayong pasalubong.”

Tutugunin pa sana ng matanda ang pasalubong ay siya ang may handog, nguni’t biglang
tumigil ang awto sa tapat ng isang gusali sa tabi ng dagat.

“Narito na ang inyong bahay!” ang sabi sa kanila. “Lahat ay nakahanda na para ngayong
gabi!”

Ipikit at idilat ni Noemi ang dalawa niyang mata ay hindi niya mapaniwalaan ang kanyang
nakikita, gayong mag-iikaapat na ng madaling-araw. Ang mga babaing panauhin at halos
wala nang damit, sapagka’t punit-punit na ang kanilang mga kasuutan sa pakikipagbatakan
sa mga lalaki. Ang mga lalaki naman ay kusa nang nag-aalis ng kasuutan nila at wala nang
natitira sa katawan kundi ang kahuli-hulihang inaalis bago matulog.

Ang lahat ay lasing. Lasing na ang lahat na ang mga mata’y nakulabaan na ng matapang na
sugapa ng alak, kung kaya’t hindi na napapansin ang kahiya-hiyang kalagayan ng lahat. Si
Dan ay lasing na rin. Apat na kilalang artista sa Hollywood ang nagpupulupot ng katawan
nilang halos ay bilad nang lahat sa kanyang matipunong katawan.

Si Noemi ay nagdahilang nahihilo pa sa malaking hapo sa bapor, kaya’t kahit

pinagbatakanan siya ay hindi siya nakihalubilo. Samantalang pinagmamasdan niya ang
magandang kuwadro ng kahalayan sa kanyang tahanan ay may tumapik sa kanyang balikat.
Nang lumingon siya ay nakita niya ang ama ni Merton, ang kanyang biyenan.

“Ano, Noemi?” ang bati sa kanya. “Hindi ba nanghihinawa ang pag-ibig mo kay Dan? Ibig mo
ba ng ganyang buhay? Hindi ka ba nasusuklam? Kung ibig mong tumakas ngayong gabi ay
nariyan ang kotse. May bapor na tutulak bukas. Pababaunan kita ng sampung libong dolyar.
Ano, sumagot ka?”

Tinitigan ni Noemi ang matanda. Ibig niyang sa kanyang tingin ay mawatasan ng matanda
na nababatid niya na ginawa yaon upang mapawi ang pag-ibig niya kay Merton, sapagkat
laban sa kanyang kalooban ang pagkakapag-asawa nito sa isang hindi kalahi, sa isang
Kanaka. Tutugon na sana si Noemi ng “Gayon pala!” datapuwa’t naunahan siya ng matanda.

“Hindi magiging maligaya sa piling mo si Merton,” ang sabi uli. “Sa habang panahon ay
lalayuan siya ng kanyang mga kakulay, ng kanyang mga kalahi. Gagawin kong $25,000,
pabayaan mo na lamang siya.”

Sa nagdidilim na pag-iisip ni Noemi, ang mga pangungusap ng matanda ay naging kidlat na

nag-iwan ng apoy, kaya’t nagliwanag. Walang kibo, si Noemi ay tumakbo sa kanyang silid, at
nang lumabas ay hindi na ang Noemi na gayak-Amerikana, kundi isang tunay na Kanaka;
walang takip sa dibdib kundi ang makapal na lei at sa ibaba ng katawan ay ang
kanyang sayandamo. Nanaog siya. Nakisalamuha siya sa madla at sa saliw ng inaaantok
nang orkestra ay nagsayaw ng Hulahula.

Sa gayo’y tila nagising ang mga lalaki. Ang kanyang katawang katutubo ang
pagkakayumanggi at hindi sinunog sa araw, paris ng mga Amerikana, nguni’t walang iniwan
sa kumikiwal na ahas ang galaw ng katawan, pati ng dalawang bisig at ng dalawang
paa, ang damdaming makahayop ng mga lalaki ay nagising. Iniwan ang mga kapiling nilang
babae at ibig nilang yakapin, lingkisin at kung ano pa, nguni’t maliksi naman nitong
naiwasan.

Sa gayong ayos nadilat ang mga mata ni Merton. Nakita niya ang babaing “una at huli”
niyang inibig ay nasa bunganga ng mga halimaw na lasing na hindi nalalaman ang
ginagawa. Bigla siya nagpupumiglas sa apat na babaing “namumulupot” sa kanya at
humadlang sa nagsisihabol kay Noemi.

“Mga alibugha,” nakadipang wika niya sa paghadlang sa lahat. “Madudurog ang liig ng
sinumang mangangahas humipo sa katawan ng asawa ko!”

Nang marinig ito ni Noemi ay napahalakhak ng tawa sa kanyang tagumpay. Noon din ay
lumapit siya sa piyano, sinimulan niyang saliwan ang kanyang sarili sa pagawit ng Aloha,
awit ng tagumpay! Awit ng luwalhati!

Nang lumingon siyang muli ay wala nang ibang tao sa bulawagan. Pati ang biyenan niya ay
wala na rin. Walang natira kundi si Dan Merton na hawak sa kamay ang isang
tsekeng $500,000. Nguni’t yaon man ay pinagkasunduan nilang ibalik sa matanda.

“Babalil uli tayo sa Honolulu!” ang may pagdaramdam na sabi ni Dan Merton. “Iniwan ni
ama ang pabaon niya sa atin!”

“Nasabi ko na sa iyo,” ang ulit ni Noemi. “Kahit saan ay masisiyahan ako, nasa piling lamang
kita, aking hari!”
“Pag-ibig! Pag-ibig, kaibigan, ang makapaglalapit sa Silangan at Kanluran” – ang buong
kasiyahang nasabi ni Merton nang matapos isalaysay ni Mrs. Noemi Merton ang
magandang romansa ng kanilang pag-iibigan. “Ang langit at lupa man ay mapaglalapit,
dahil sa pag-ibig!”

Tila nga naman totoo ang sabi ng mamamahayag na Amerikanong ito. Idinugtong niyang
kung itinaboy man silang mag-asawa sa Paraiso sa Hollywood ay lalong paraiso sa kanya
ang Honolulu, palibhasa’y nakikilala niyang “may katinuan ang mga Amerikanong” naroon,
kaysa mga aristokratikong nasa baybayin ng Pasipiko.

Sa katunayan, nang magbalik sila, ang editor ding kaibigan ng kanyang ama ang nagbigay
sa kanya ng tungkuling makasama sa staff ng pahayagang kanyang sinusulatan matapos
tukuyin sa kanya ang “Sinasabi ko na nga ba!”

“Maganda nga sana ang aking bayan,” ang sabi pa ni Merton, “datapuwa’t lumabis nang
totoo ang yabang na balang araw ay mahuhulog din sa kanyang sariling bigat.”

“Narito na ang nagdurugtong sa Kanluran at Silangan!” ang sabi ng ina.

“Oo nga,” ani Merton, “ang nagkakabit sa langit at lupa.”

“May anak na kayo?” ang pamangha kong tanong.

“Oo,” ang sabay nilang tugon. “Bininyagan namin ng ALOHA.”