INTRODUKSYON

SA WIKA

Katuturan ng Wika

Ang wika ay tunog.

Ang wika ay arbitraryo
Ang wika ay masistema
Ang wika ay kabuhol ng
kultura
Ang wika ay nagbabago
Ang wika ay malikhain
Ang wika ay
makapangyarihan

Katuturan ng Wika
Ang wika ay may
kapangyarihang lumikha
(G. Gusdorff)

Ang wika ay may

kapangyarihang
makaapekto sa kaisipan
at pagkilos
Ang wika ay may
kapangyarihang
makaapekto sa polisiya at
pamamaraan

Katuturan ng Wika
Ang wika ay isang
likas
at
makataong
pamamaraan
ng
paghahatid
ng
mga
kaisipan, damdamin at
mithiin - Edward Sapir

Katuturan ng Wika
Ang wika ay isang sistema ng
mga sagisag na binubuo at
tinatanggap ng lipunan. Resulta
ng unti unti nalilinang sa loob
ng maraming dantaon at
pagbabago sa bawat
henerasyon, tumutukoy sa isang
set ng mga hulwaran ng mga
gawi na pinag aaralan o
natutuhan at ginagamit sa ibat
ibang antas ng bawat kasapi ng
pangkat o komunidad - Caroll
(1964)

Katuturan ng Wika
Ang wika ay isang set o
kabuuan ng mga sagisag na
ginagamit ng tao ay hindi
lamang binibigkas na tunog
kundi ito sinusulat din. Ang
tunog at sagisag na ito ay
arbitraryo at sistematiko.
Dahil dito, walang wikang
magkapareho bagamat bawat
isa ay may sariling set ng
mga tuntunin- Todd (1987)

Katuturan ng Wika
Ang wika ay isang
sistema ng mga
arbitraryong simbolo
ng mga tunog para sa
komunikasyon ng
tao.- Edgar
Sturtevant

 Ayon kay Whitehead, isang

edukador at Pilosopong
Ingles: Ang wika ay
kabuuan ng kaisipan ng
lipunang lumikha nito.
Ibig ipahiwatig nito na ang
wika ay salamin ng lahi.

 Ayon naman kay Henry

Gleason, ang wika ay isang
masistemang balangkas ng
sinasalitang tunog na pinili
at isinaayos sa paraang
arbitraryo upang magamit
ng mga tao sa
pakikipagtalastasan na
nabibilang sa iisang
kultura.

 Ito rin ay kaluluwa ng

bansa, pag-iisip ng isang
bayan, kumakatawan sa
isang malayang pagsasamasama at sa pagkakaisa ng
layunin at damdamin.
Ito ay paghahatid ng
kaisipan at damdamin sa
pamamagitan ng mga
salitang binibigkas.

 Ang wika ay isang

penomenong pumapaloob at
umiiral sa loob ng lipunan at
may angking kakayahang
makaimpluwensya,
magdikta, magturo,
tumulong, kumontrol,
manakot, pumatay,
magpaligaya at lumikha ng
isang realidad sa kanyang
espesipikong kakayahan.

 Ang wika ay maaaring

humubog ng ating pananaw
pandaigdig (world view).
Kung titingnan ang wika
bilang isang ideolohiya,
maaaring magkaroon ng ibat
ibang pagpapakahulugan,
pagtingin, pag-unawa at
karanasan dahil may kanikaniyang posisyon at papel
ang indibidwal sa lipunang
kanyang ginagalawan at
kinabibilangan.

Sa kabuuan ang wika ay:

1. Dinamiko/buhay

Pagkain, lafang, lafotz, chow, chicha

2. May lebel o antas

Antas

Kahulugan

Balbal

Sa Ingles ito ay
slang.
Nagkakaroon ng
sariling codes
mababa ang antas
na ito

Halimbawa

Chicks
(dalaga,bata)
Orange
(beinte pesos)
Ube
(100 pesos)
toyo

Antas

Kahulugan

Halimbawa

Kolokyal

Pang araw-araw
na salita
maaaring may
kagaspangan ng
kaunti, maaari
rin itong maging
repinado
depende sa
gumagamit.
Ang pagpapaikli
ng isa, dalawa o
higit pang titik sa

nasan,
pa`no,
sakin
kelan
anyare

Antas

Kahulugan Halimbawa

Lalawiganin

Ito ay
Ala e, ako
gamitin ng
ay yayao
mga tao sa
na.
partikular
na pook o Hala,
lalawigan
dyaskeng
makikilala
bata ire!
ito sa
kakaibang
tono o

Antas

Kahulugan

Halimbawa

Pambansa

Ito ay
ginagamit ng
karaniwang
manunulat sa
aklat at
pambalarila
para sa
paaralan at
pamahalaan

asawa
anak
tahanan
pamahalaan

Antas

Kahulugan

Pampanitika
n

Halimbawa

Kahati sa
Ito ay
buhay
ginagamit ng
Bunga ng pagmga
ibig
malikhaing
Naniningalangmanunulat.
pugad
Ang mga
karaniwang
malalim,
makulay at
masining.

3. Gamit sa komunikasyon

Ano kaya ang pinaguusapan ng dalawa?

4. Malikhain at natatangi

In

i
l
i
F
/
s
e
l
g

o
n
pi
n
o
m
i
k
e
B
/
n
Jejemo

Wika ng daigdig/bansa

Wika ng Sub-kultura

5. Kabuhol ng kultura

w
o
n
s

g
n
a
?
o
o
n
n
i
A
p
i
l
i
F
a
s
e di WALA

6. Gamit sa lahat ng uri ng

disiplina/propesyon
Katawagan sa Pagluluto
Igisa

Ihawin

Sangkutsa Tadtarin
Hiwain

Gilingin

Gayatin

Balutin

e, di ba lahat ito
ay RICE

Katawagang ginagamit sa
Polisya

Barilin

Idemanda

Bugbugin

Pasukuin

Pilipitin

Habulin

Ikulong

saksakin

Parusahan

tiketan

Ano ano ang pangunahing gamit

ng WIKA?
1. Pagpapangalan (labeling)

2. Interaksyon

3. Transmisyon

Mga Kahalagahan ng Wika

1. behikulo ng kaisipan
Nakita mo sa
telebisyon/FB ang
imaheng ito. Gusto
mong ikuwento sa
iyong kaibigan ang
sinapit ng Tacloban.
Ano ang sasabihin mo?
Tacloban, Bagyong Yolanda

2. daan tungo sa puso ng isang

Nasatao
langit na ba
ako? Bakit may
anghel akong
katabi?

2. daan tungo sa puso ng isang

tao
Kung magiging subject
ka, gusto ko ikaw ang
pinakamahirap para
sayo lang ako
babagsak!

2. daan tungo sa puso ng isang

tao
Hindi ka naman camera
pero everytime nakikita
kita napapa-smile ako!

2. daan tungo sa puso ng isang

tao
Hindi na ako mahuhulog
sa iyo kasi pag kasama
na kita lumulutang na
ako!

Hoy babae!
May
nakalimutan
ka!!

AKO!

Ayoko na!! Ayoko

na talaga!Dadalhin
ko na lahat nang
akin. Hindi na ako
babalik pa!

Ano?

3. Nagbibigay ng mga kautusan o

nagpapakilala sa tungkulin at katayuan sa
lipunan ng nagsasalita.
Kayo ang Boss

ko!

3. Nagbibigay ng mga kautusan o

nagpapakilala sa tungkulin at katayuan sa
lipunan ng nagsasalita.

4. Kasasalaminan ng kultura ng isang

lahi maging ng kanilang karanasan

5. Pagkakakilanlan ng bawat pangkat o

grupong gumagamit ng kakaibang mga
salitang hindi laganap Naimbag-a bigat.
Marhay na aga
Maayong buntag.
Magandang umaga po

6. Luklukan ng panitikan sa
kanyang artistikong gamit

7. Kasangkapan sa pag aaral ng

kultura ng ibang lahi

8. Tagapagbigkis ng lipunan

Wika Bilang Totalidad sa

Pag-iral
Isang katangian ng wika
bilang penomenong
panlipunan ay ang totalidad
ng pag-iral at patuloy na
pagbabago ng wika kasama
ang maraming gamit at
antas ng istruktura nito na
malinaw na sumasailalim sa
mga karanasan.

 Ang wikang ginagamit ng

isang lipunan ay maaaring
sumailalim sa mga paniniwala
nito at mga karanasan.
Maaari tayong hubugin ng
ating wika matapos natin
itong mabigyan ng
kahulugan.

 Sa pagsusuri natin sa sinasabi sa

isang okasyon at sa salitang dapat
gamitin, pinag-uukulan natin ng
pansin ang kaangkupan ng
ginagamit na wika.
Ang mga pormal o impormal na
pulong, pagtatalumpati, kasal,
binyag, pagdarasal, pagtuturo,
talakayang pang-akademiya at iba
pang mga

okasyon ay maaaring makabuo

ng ibat ibang diskurso
depende sa kasapatan at
kaangkupan ng mga salitang
gagamitin para sa isang
partikular na okasyon.
Totalidad ng pag-iral ang wika
dahil dito umiikot ang ating
kabuuang pag-iral sa gitna ng
lipunan.

 Sinasalamin ng wika ang

lipunang ating binubuo at
kinabibilangan.
Ito ang ginagamit sa
pagpapahayag ng
saloobing may
pagpapakahulugang mula
sa pag-unawa ng tao sa
wika at mga konseptong
kinakatawan nito.

ANG PAGKAKAUGNAYAN NG WIKA AT

LIPUNAN

Baryasyon ng Wika
Ang pagkakaiba-iba ng wika ay
maiuuri ayon sa dalawang
pangunahing dimensyon:
1. heograpikong diyalekto baryasyon
ng wika batay sa katangian nito (punto
o accent) na karaniwang ginagamit ng
mga tao sa isang rehiyon o pook.
(Rubrico,2006)varayti ng wika at
sinasalita ng mas maliit na grupo.
2. Social dialect o sosyolek baryasyon
ng wikang ginagamit ng mga speech
communities ayon sa uri, edukasyon,
trabaho, edad at iba pang panlipunang
sukatan.

Dahilan ng pag-iiba-iba ng
heograpikong
diyalekto:
1. heograpiyang lokasyon ng mga
speech communities tumutukoy
sa lugar kung saan ginagamit ang
mga partikular na wika na pwedeng
pinaghihiwalay ng isang anyo ng
tubigan o kabundukan
2. language boundary bunga ng
migrasyon o paglilipat ng
komunidad sa ibang lugar,
maaaring dahil sa kalamidad tulad
ng lindol o bagyo, giyera o ang
unti-unting pagsasama ng
dalawang dating magkahiwalay na
komunidad.

Diyalekto
wikang
subordineyt ng
isang katulad
ding wika.
lugar o
rehiyon.
tinatawag ding
rehiyonal na
diyalekto

Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds.). 2013. Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth
edition. Dallas, Texas: SIL International.

Saan mapapansin ang pagkakaiba o

baryasyon?
bokabularyo
punto o paraan ng pagbigkas
pagkakabuo ng mga salita/
gramar

Halimbawa ng Tagalog-Batangas na
nauunawaan din ng mga ibang Rehiyon

apuyan
matamis
bilot
dagison
binangi
tubal
busilig
mabanas
bayuhan

posporo
asukal
tuta
isud, urong
inihaw
maruming
damit
mata
aalinsangan
kiskisan

 Ang diyalekto ay isang barayti ng

wika na may sistematikong
pagkakaiba sa iba pang barayti ng
magkatulad na wika.
Maituturing mutually intelligible
ang diyalekto ng isang wika,
ngunit kapag hindi na
nagkaunawaan ang mga naguusap sa bawat isa, ang diyalekto
ay nagiging wika.

Pagkakaiba ng Wika at
Diyalekto

Mutual intelligibility o
pagkakaintindihan ginagamit
na batayan ng mga lingguwista
sa pagkakaiba ng wika at
diyalekto.
Kapag ang dalawang tao ay
nag-uusap at gumamit ng
magkaibang speech variety at
hindi sila nagkaintindihan,
magkaibang wika ang kanilang
ginamit.

 Samantala, kung ang dalawang naguusap ay gumamit ng magkaibang

speech variety at nagkaroon ng
kaunting disturbance sa pagunawa(dahil magkaiba ang punto o
pagbigkas ng mga salita o gumamit ng
ibang salita para sa iisang kahulugan),
nagsasalita lang sila ng magkaibang
diyalekto ng iisang wika.
Hal. Ang Tagalog na sinasalita sa Metro
Manila ay may mga diyalekto na:
Tagalog-Bulacan, Tagalog-Batangas,
Tagalog-Cavite, Tagalog-Laguna,
Tagalog-Quezon, Tagalog-Nueva Ecija.

 Magkakaibang wika ang Swedish,

Norwegian, at Danish dahil sa
karaniwang pagkakaiba ng mga ito sa
gramatika at bansa, subalit,
nagkakaintindihan sila sa isat isa.
mutually intelligible na wika naman
ang Hindi at Urdu kapag sinasalita
subalit magkaiba naman sa paraan ng
pagsulat.
Sa kabilang banda, ang Mandarin at
Cantonese ay mutually unintelligible
na mga wika kapag sinasalita, ngunit
magkatulad naman sa pagsulat.

Language/Dialect

Number of
Households
5,368,187
3,627,473

Percent
Distribution
35.1
23.7

1,327,211
1,065,767

8.7
7.0

1
2

Tagalog
Cebuano/Bisaya/Binisaya/Boholano

3
4

Ilocano
Hiligaynon/Ilonggo

5
6

Bikol/Bicol
Waray

705,147
419,899

4.6
2.7

7
8

Kapampangan
Pangasinan/Panggalato

413,552
237,181

1.6
1.3

9
10

Maguindanao
Tausug

165,718
151,277

1.1
1.0

11
12

Maranao
Karay-a/kiniray-a

150,151
193,316

1.0
0.7

13
14

Kankanai/Kankaney/Kankanaey
Akeanon/Aklanon

112,831
93,205

0.6
0.6

15
16

Capizeo
Surigaonon

92,879
90,597

0.6
0.6

17
18

Masbateo/Masbatenon
Zamboangeo-Chavacano

87,488
69,041

0.6
0.5

19
20

Ibanag
Manobo/Ata-Manobo

64,425
48,215

0.4
0.3

Total Households Enumerated

Table 1. Top 20 Language or Dialect Generally Spoken
in the Households: Philippines, 2000
Source: National Statistics Office

100%

 Ang lingua franca ay tawag sa

pangunahing wikang ginagamit
sa isang partikular na lugar na
may magkakaibang wika.
Ilokano ang lingua franca sa
rehiyong Ilocos. Filipino sa
buong Pilipinas.

 Ang Pidgin ay isang barayti ng isang wika

na napaunlad sa kadahilanang praktikal,
tulad ng pangangalakal, sa mga pangkat
ng taong hindi alam ang wika ng iba pa.
Gayundin, ang pidgin ay produkto ng
dalawang magkaibang wika na sinasalita
ng dalawang magkaibang tao hanggang sa
sila ay makabuo ng sariling wika.
Sa kabilang banda, nagiging creole naman
ang isang wika kung ang pidgin ay
nasimulan nang matutunan ng isang bata
at magamit hanggang sa kanyang
pagtanda.

Sosyolek
wikang ginagamit ng bawat
partikular na grupo ng tao sa
isang lipunan
Nagkakaiba ayon sa:
edad
kasarian
uri ng trabaho
istatus sa buhay
uri ng edukasyon

Batay sa edad

Ermat

Erpat

Ang labo
naman
ni
Ermat.

Hindi ko
maintindih
an si
Mama.

Batay sa istatus buhay

Oy, you
clean
naman
the
powder
room.
Linisin mo
naman
yung
kubeta.

Linisinm
o naman
yung
kasilyas.
Linisinm
o naman
yungcr.

Linisin mo
namanyung
banyo.

Batay sa uri ng trabaho

Endo na
ako pre
sa sunod
na
linggo.

OT ako
ngayonpr
e. Kayo na
lang
muna.

Di naubos
yung isang
bucket ng
chicken,pinaSD tuloy ni
Maam.

Idyolek
Tatak ng
pagiging
indibidwal
Mababakas
sa pagkilos
at sa
pagsasalita

Barayti at Baryasyon
Heograpikal
Pagkakaiba sa tono
Pagkakaiba sa bokabularyo
Pagkakaiba sa gramar

Ayon kay Wardhaugh

(1993)
Ang baryasyon sa wika
ay lubhang kapuna puna
kaya nasasabing may
pagkakaiba sa paraan ng
pagsasalita ng dalawang
taong parehong
gumagamit ng
magkatulad na wika

Sosyal

REGISTER

 Register barayting may kaugnay ng

higit na malawak na panlipunang papel
na ginagampanan ng tagapagsalita sa
oras ng pagpapahayag.(Alonzo,2002)
- paggamit ng ispiker ng wika hindi lang
batay sa lokasyong heograpikal kundi
batay sa kanyang katayuan sa lipunan o
sa grupong kanyang kinabibilangan;
maaaring tumukoy rin sa mga
espesipikong salitang ginagamit ayon
sa hinihingi ng sitwasyon.
- Ito ay tumutukoy sa salita na
espesyalisadong nagagamit sa isang
partikular na domeyn

Okupasyunal

pagkakaiba sa paggamit
ng wika batay sa uri ng
trabaho

Kalikasan, Gamit at
Istrukturang Wikang
Estilo
Filipino
Maaaring gumamit ng
ibat ibang estilo ng
pagsasalita isang
tagapagsalita maaaring
pormal o di pormal

Mga Dapat Isaalangalang

sa pagpili ng estilong
Edad
gagamitin
Seks,

Uri ng trabaho
Okasyon
Lugar
Paksa
relasyon ng tagapagsalita sa
kinakausap,
layunin ng pag - uusap

REGISTER NG WIKA SA MGA

PAGKAINGKahulugan
- KALYE
Termino
Abba

Atay at balun balunan (gizard) ng

manok

Abnoy

baryasyon ng tokneneng subalit

maliliit

Adidas

Inihaw na paa ng manok

Bagnet

Malutong na ulo ng baboy na pinirito

Balot

Nilagang itlog ng pato na naka

incubator ng 14 na araw

Batikolon

Inihaw na balun balunan

Belekoy

Kalamay mula sa lalawigan ng

Batangas

Betamax

Inihaw na dugo ng baboy

Bj

Buko juice

REGISTER NG WIKA SA MGA

PAGKAINGKahulugan
- KALYE
Termino
Bulahaw

Nilagang mais na may niyog

Cheese corn

Nilagang mais na may powdered

cheese

Gising gising

Nilagang ari ng baka

Goma

Inihaw na bituka ng baboy

Helmet

Inihaw na ulo ng manok

Ice scramble

Yelong nilagyan ng gatas at may

tsokolate

IUD

hiniwang bituka ng manok

Kepeng

Minatamis na mani

Kwek kwek

Nilagang itlog ng pugo na binalutan

ng harina at kinulayan

REGISTER NG WIKA SA MGA

PAGKAING
- KALYE
Termino
Kahulugan
Lumpiang
hubad

Lumpiang sariwa

Nilupak

Saging/ kamoteng kahoy na binayo

Okoy

Pinahalong gulay ng toge, tokwa,hipon

na may arina

PAL747

Inihaw na pakpak ng manok

Pinikpik

Minasaker na manok (pagpukpok sa

buong katawan ng manok bago ihawin

Pospas

Sotanghon na may sahog ng manok

Proven

Piniritong balat ng manok

Sinukmani

Putong makunat

Tokneneng

Nilagang itlog ng manok na binalutan

ng arina na kinulayan

REGISTER NG WIKA SA MGA

PAGKAING - KALYE
Termino

Kahulugan

Twalya

Tiyan ng baka na isinasahog sa

lugaw

Walastik

Saging con yelo

Walkman Inihaw na tenga ng baboy

Mga pamamalagay, konsepto

at
teorya sa barayti ng wika
Teoryang sosyo-linggwistiko
batay sa pamamalagay
(assumption) na ang wika ay isang
panlipunang penomenon.
- nagiging makabuluhan ang
anumang pahayag, aksyon, salita
ng isang indibidwal kung itoy
nakakonteksto sa loob ng lipunan
at sinasabi sa ibang indibidwal o
grupo.
- dahil dito, nakabubuo ng ibat
ibang konteksto ang paggamit ng
wika dahil sa ibat ibang gawain,
papel, interes, saloobin, pananaw
ang kasangkot sa komunikasyon.

2. Teoryang heterogenous ito

ang wikang nagbubunsod sa
pagkakaroon ng mga barayti
ng wika.
- tinatawag itong
linggwistikong barayti ng wika.
Hal. Tagalog-Filipino, IlokanoFilipino, Bicol-Filipino NagaBikol, Legaspi-Bikol, FilipinoEnglish, Singapore-English at
marami pang iba.

3. Teorya ng akomodasyon
(accomodation theory) ni
Howard Giles linguistic
convergence at linguistic
divergence mga teorya sa
Second Language Acquisition o
pagkatuto/pag-aaral ng
pangalawang wika.
- nakapokus ito sa mga taong
kasangkot sa sitwasyong
pangwika

4. Teoryang interference
phenomenon at interlanguage- ang
nakapokus sa mga wikang
kasangkot. Magandang halimbawa
ng interference ang pagbuo ng mga
varayti sa Filipino.
Ang impluwensya ng unang wika,
hal. Cebuano ay kapansin-pansin
kapag nagsasalita ng Filipino. Isang
katangian ng Cebuano-Filipino ang
di paggamit ng pag-uulit sa pantig
at paggamit ng panlaping mag-
kahit sa dapat gamitan ng um

Interlanguage naman ang

tinatawag na mental grammar
na nabubuo ng tao sa pagdating
ng panahon sa proseso ng
pagkatuto niya ng pangalawang
wika.
- dito, binabago ng tagapagsalita
ang grammar sa pamamagitan ng
pagdaragdag, pagbabawas, at
pagbabago ng mga alituntunin.
Hal. Ang salitang malling mula sa
salitang mall

Uri ng Diyalekto ayon Kay Curtis

McFarland
1. Dialektal variation- tumutukoy
sa distribusyon ng ilang mga
salita, aksent, pagbigkas ng wika
sa loob ng isang language area
katulad ng wikang Tagalog sa
Bulacan, Nueva Ecija, Rizal, Cavite,
Batangas, laguna at Quezon.
2. Discrete dialect hiwalay sa
ibang mga dayalek dulot ng
heograpikong lokasyon at
pagiging distinct na diyalekto.

Hal. Tagalog- Marinduque na

hindi maikakaila na mas
malayo sa ibang mga
diyalekto ng Tagalog.
3. Social dialect naiiba sa
heograpikal na diyalekto dahil
ito ang sinasalita ng ibat
ibang uri ng tao sa lipunan.