INTRODUKSYON

SA WIKA
KATUTURAN NG WIKA
Ang wika ay tunog.
Ang wika ay arbitraryo
Ang wika ay masistema
Ang wika ay kabuhol ng kultura
Ang wika ay nagbabago (p.6)
Ang wika ay malikhain (p. 7)
Ang wika ay makapangyarihan
KATUTURAN NG WIKA
Ang wika ay may kapangyarihang
lumikha
(G. Gusdorff)

Ang wika ay may kapangyarihang

makaapekto sa kaisipan at pagkilos
Ang wika ay may kapangyarihang
makaapekto sa polisiya at
pamamaraan
SA KABUUAN ANG WIKA
AY:1. Dinamiko/ buhay

Pagkain, lafang, lafotz, chow, chicha

 2. May lebel o antas

Antas Kahulugan Halimbaw

a

Balbal Sa Ingles ito Chicks

ay slang. (dalaga,bat
Nagkakaroon a)
ng sariling Orange
codes (beinte
mababa ang pesos)
Antas Kahulugan Halimbawa

Kolokyal Pang araw- nasan,

araw na salita pa`no,
maaaring sakin
may kelan
kagaspangan anyare
ng kaunti,
maaari rin
itong maging
repinado
depende sa
gumagamit.
Antas Kahulugan Halimbawa

Lalawiganin Ito ay Ala e, ako

gamitin ng ay yayao
mga tao sa na.
partikular
na pook o Hala,
lalawigan dyaskeng
makikilala bata ire!
ito sa
kakaibang
tono o
Antas Kahulugan Halimbaw
a

Pambansa Ito ay asawa

ginagamit anak
ng tahanan
karaniwang pamahala
manunulat an
sa aklat at
pambalarila
para sa
Antas Kahulugan Halimbawa

Pampaniti
Ito ay Kahati sa
kan
ginagamit ng buhay
Bunga ng
mga
pag-ibig
malikhaing
Naniningala
manunulat. ng- pugad
Ang mga
karaniwang
3. GAMIT SA KOMUNIKASYON

Ano kaya ang paksang pinag

uusapan ng dalawa?
 4. MALIKHAIN AT
NATATANGI
no
i l i pi
s/ F
gl e
In
Wika ng daigdig/bansa
Jejemo n/ B eki m o n
Wika ng Sub-kultura
5. KABUHOL NG
KULTURA

o w
sn
a n g
n o n o ?
A l i pi
F i
sa
e di WALA
e, di ba lahat ito
ay RICE
6. GAMIT SA LAHAT NG URI NG
DISIPLINA/PROPESYON
Katawagan sa Pagluluto

Igisa Ihawin

Sangkutsa Tadtarin

Hiwain Gilingin

Gayatin Balutin
 Katawagang ginagamit sa
Polisya
Barilin Idemanda

Bugbugin Pasukuin

Pilipitin Habulin

Ikulong saksakin

Parusahan tiketan
ANO ANO ANG PANGUNAHING
GAMIT NG WIKA?
1. Pagpapangalan (labeling)
2. INTERAKSYON
3. TRANSMISYON
MGA KAHALAGAHAN
NG WIKA ng kaisipan
1. behikulo
Nakita mo sa
telebisyon/FB ang
imaheng ito. Gusto mong
ikuwento sa iyong
kaibigan ang sinapit ng
Tacloban. Ano ang
sasabihin mo?

Tacloban, Bagyong Yolanda

2. DAAN TUNGO SA PUSO NG
ISANG TAO
Nasa langit na ba
ako? Bakit may
anghel sa
harapan ko?
2. DAAN TUNGO SA PUSO NG
ISANG TAO
Kung magiging subject
ka, gusto ko ikaw ang
pinakamahirap para
sayo lang ako
babagsak!
2. DAAN TUNGO SA PUSO NG
ISANG TAO
Hindi ka naman camera
pero everytime nakikita
kita napapa-smile ako!
2. DAAN TUNGO SA PUSO NG
ISANG TAO
Hindi na ako mahuhulog
sa iyo kasi pag kasama
na kita lumulutang na
ako!
Hoy babae! Ayoko na!! Ayoko
May na talaga!Dadalhin
nakalimutan ko na lahat nang
ka!! AKO! akin. Hindi na ako Ano?
babalik pa!
3. NAGBIBIGAY NG MGA KAUTUSAN O
NAGPAPAKILALA SA TUNGKULIN AT KATAYUAN SA
LIPUNAN NG NAGSASALITA.
3. NAGBIBIGAY NG MGA KAUTUSAN O
NAGPAPAKILALA SA TUNGKULIN AT KATAYUAN SA
LIPUNAN NG NAGSASALITA.
4. KASASALAMINAN NG KULTURA NG
ISANG LAHI MAGING NG KANILANG
KARANASAN
5. PAGKAKAKILANLAN NG BAWAT PANGKAT
O GRUPONG GUMAGAMIT NG KAKAIBANG
MGA SALITANG HINDI LAGANAP
Naimbag-a bigat.

Marhay na aga

Maayong buntag.

Magandang umaga po
6. LUKLUKAN NG PANITIKAN SA
KANYANG ARTISTIKONG GAMIT
7. KASANGKAPAN SA PAG AARAL
NG KULTURA NG IBANG LAHI
8. TAGAPAGBIGKIS NG
LIPUNAN
KATUTURAN NG WIKA
Ang wika ay isang
sistema ng mga sagisag na
binubuo at tinatanggap ng
lipunan. Resulta ng unti
unti nalilinang sa loob ng
maraming dantaon at
pagbabago sa bawat
henerasyon, tumutukoy sa
isang set ng mga hulwaran
ng mga gawi na pinag
aaralan o natutuhan at
ginagamit sa ibat ibang
antas ng bawat kasapi ng
pangkat o komunidad
- John Caroll (1964)
KATUTURAN NG WIKA
Ang wika ay isang set o kabuuan ng mga sagisag
na ginagamit ng tao ay hindi lamang binibigkas na
tunog kundi ito sinusulat din. Ang tunog at
sagisag na ito ay arbitraryo at sistematiko. Dahil
dito, walang wikang magkapareho bagamat bawat
isa ay may sariling set ng mga tuntunin- Loreto
Todd (1987)
KATUTURAN NG WIKA
Ang wika ay isang
sistema ng mga
arbitraryong simbolo ng
mga tunog para sa
komunikasyon ng tao.-
Edgar Sturtevant

Edgar H. Sturtevant was born in Jacksonville, Illinois. He

studied at the University of Chicago receiving there in
1901 a Ph.D. with a dissertation on Latin case forms. He
became an assistant professor of classical philology at
Columbia University in New York before joining the
linguistics faculty at Yale University in 1923. In 1924, he
was a member of the organizing committee for the
founding, with Leonard Bloomfield and George M. Bolling,
of the Linguistic Society of America (LSA).
KATUTURAN NG WIKA

Ang wika ay isang

likas at makataong
pamamaraan ng
paghahatid ng mga
kaisipan,
damdamin at
mithiin
Ang wika ay kabuuan ng
kaisipan ng lipunang lumikha
nito.
Ang wika ay isang
masistemang balangkas ng
sinasalitang tunog na pinili
at isinaayos sa paraang
arbitraryo upang magamit
ng mga tao sa
pakikipagtalastasan na
nabibilang sa iisang
kultura. - Henry Gleason

Linguist, Professor at
University of Toronto
Ito rin ay kaluluwa ng bansa, pag-iisip ng isang
bayan, kumakatawan sa isang malayang
pagsasama-sama at sa pagkakaisa ng layunin at
damdamin.
Ito ay paghahatid ng kaisipan at damdamin sa
pamamagitan ng mga salitang binibigkas.
Ang wika ay isang penomenong pumapaloob at
umiiral sa loob ng lipunan at may angking
kakayahang makaimpluwensya, magdikta,
magturo, tumulong, kumontrol, nananakot,
pumapatay, nagpapaligaya at lumilikha ng isang
realidad sa kanyang espesipikong kakayahan.
Ang wika ay maaaring humubog ng ating
pananaw pandaigdig (world view).
Kung titingnan ang wika bilang isang ideolohiya,
maaaring magkaroon ng ibat ibang
pagpapakahulugan, pagtingin, pag-unawa at
karanasan dahil may kani-kaniyang posisyon at
papel ang indibidwal sa lipunang kanyang
ginagalawan at kinabibilangan.
 WIKA BILANG TOTALIDAD SA
PAG-IRAL

Isang katangian ng wika bilang

penomenong panlipunan ay
ang totalidad ng pag-iral at
patuloy na pagbabago ng wika
kasama ang maraming gamit
at antas ng istruktura nito na
malinaw na sumasailalim sa
mga karanasan.
Ang wikang ginagamit ng
isang lipunan ay maaaring
sumailalim sa mga paniniwala
nito at mga karanasan.
Maaari tayong hubugin ng
ating wika matapos natin
itong mabigyan ng kahulugan.
Sa pagsusuri natin sa sinasabi sa
isang okasyon at sa salitang dapat
gamitin, pinag-uukulan natin ng
pansin ang kaangkupan ng
ginagamit na wika.
Ang mga pormal o impormal na
pulong, pagtatalumpati, kasal,
binyag, pagdarasal, pagtuturo,
talakayang pang-akademiya at iba
pang mga
 okasyon ay maaaring makabuo
ng ibat ibang diskurso depende
sa kasapatan at kaangkupan ng
mga salitang gagamitin para sa
isang partikular na okasyon.
Totalidad ng pag-iral ang wika
dahil dito umiikot ang ating
kabuuang pag-iral sa gitna ng
lipunan.
Sinasalamin ng wika ang
lipunang ating binubuo at
kinabibilangan.
Ito ang ginagamit sa
pagpapahayag ng saloobing
may pagpapakahulugang mula
sa pag-unawa ng tao sa wika
at mga konseptong
kinakatawan nito.
WIKA AT KULTURA
WIKA
Anumang maaring gamiting midyum na may
kahulugan sa lipunan at magagamit upang magbigay
ng mensahe
Salita, busina, tunog, kilos, galaw, damit, kulay,
senyas, kapaligiran, katahimikan, presensiya
ANG SALITA AY ISA LAMANG MANIPESTASYON NG WIKA
KULTURA
Mga teksto at gawaing
pinagmumulan ng mga kahulugan
Uri ng pamumuhay (gawain
tuwing pasko, bagong taon, kasal,
nov. 1, etc.)
Kultura bilang signifying practices
(soap opera, media, pop music,
komiks, ---- cultural text)
MULA COMPETENCE
TUNGONG RESONANCE
Cultural competence kakayahang matutuhan,
unawain, at pag-aralan ang kultura.
Cultural resonance tunay na pagdamdam/pagdama at
pagdanas sa kultura.(cruz, 12)
Hal. Ang pag-alam sa kultura ng mga igorot ay
competence lamang, ang pag-alam sa mga wika sa
bansa ay competence lamang
Ngunit ang paglait sa mga igorot, ang mababang tingin
sa kanila ay kawalan ng cultural resonance.
Ang paglait sa mga wika sa Pilipinas ay kawalan ng
cultural resonance.
Ang pagtatawa sa pagsasalita ng mga bisaya/paggamit
dito bilang simbulo ng katulong sa tv/teatro ay kawalan
ng cultural resonance
Ang paglaki ng isyu ng MAJOR MAJOR ni Venus Raj ay
salamin ng mababang pagtingin sa Phil English na
salamin ng kawalan ng cultural resonance.
KONSEPTO NG KAKAYAHAN AT
KASANAYAN
Kakayahan kaya, nagagawa, laging
ginagawa/hindi laging ginagawa, abilidad
(COMPETENCE)
Kasanayan sanay, laging ginagawa (SKILLS)
Galing pagpapakita o performance na hindi
katumbas ng kasanayan. (PROFICIENCY)
12 MAJOR LANGUAGES PARA SA MTB-
MLE

ILOCANO
PANGASINAN
CEBUANO
KAPAMPANGAN
MAGUINDANAO
TAGALOG
MARANAO
BICOL
TAUSUG
WARAY
CHAVACANO
HILIGAYNON
language Cultural diversity

education

society
UNITY IN DIVERSITY
BEDDENG (Ilocano word) hangganan ng dalawang
komunidad, nagpapakita ng divergence at corvergence
dahil ang ganitong hangganan ay nagsisilbing bigkis o
sona ng pagsasama, ng pagkakaisa at pagpapalitan.
BODONG (Igorot) tumutukoy sa pagsasanib ng
nagkakaisang katungkulan at kapahintulutan ng mga
magkakasanib na mga pamayanan.
WIKA AT KULTURA

Galing ang datos sa GDCE CulEd 203 ng St Paul

University Surigao, Bicol University Legazpi,
Westerm Mindanao State University Zamboanga.
April-May 2012.

GAWAING PANGGRUPO
MAGLISTA AT PAG-USAPAN ANG IBAT IBANG
CULTURAL PRACTICES SA INYONG MGA LUGAR
IUGNAY ITO SA WIKA/SALITA SA PAMAMAGITAN NG
PAGLILISTA NG MGA SALITANG MAY KAUGNAYAN SA
MGA RITWAL AT IPAGPAKAHULUGAN ITO.
KATEGORYA NG MGA
KULTURAL NA GAWAIN
AT PANINIWALA
Aksiyon Laro
Anting-anting Bahay
Hayop Kagamitan sa
bahay/gawain sa bahay
Aswang
Kasal
Kamatayan
Natural phenomena
Direksiyon
Numero
Engkanto
Sumpa
Fiesta/selebrasyon
halaman
Folk medicine
Transportasyon
Sandata
Libing
Pagpapangalan
Binyag
Pasko
Mahal na araw
IDEOLOHIYA
Sistematikong magkakaugnay na
mga ideya na pinaniniwalaan ng
isang partikular na grupo ng mga
tao.
Pagsasanib ng cultural text at
practices upang maipakita at
mailantad ang imahe ng
pinaniniwalaang realidad.
Ideolohikal din ang wika
ISIP PINOY
Itaga mo sa bato
Ilista mo sa tubig
Tinamaan ng lintik
Lagpas tao/tuhod/binti/baywang/dibdib/leeg/ulo
Suntok sa buwan
Pagputi ng uwak pag-itim ng tagak
Mata mo lang ang walang latay
Gabundok
Gamunggo
May gatas sa labi
Pizza pie pizza
Pato ay bibi na puti o itik na brown
Bilog ang mundo / apatna sulok ng mundo
Hampaslupa / isa kang putik,
isip ipis / buwaya ka / ahas ka,
gabundok na labada,
mahangin ka,
bumaha ng luha
ESTRUKTURA NG
KAALAMAN
Haypotesis ni Sapir-Whorf (malaki ang papel ng
wika sa paghubog ng pananaw pandaigdig ng tao
aircon, snow, palay, bigas, taboo words,
oo,hindi, bahala na, ewan ko, sutsot, sama-sama
sa pagsakay sa jeep, konsepto ng salimpusa, iba
ang itingin sa espasyo, mukha/ari, tumatanggi
kapag inaalok.
Nagtitira ng konti sa plato, nagkakahiyaan sa
huling pagkain, nahihiya mauna sa pila,
greetings/pagbati, kompartmentalisadong
pagkain, nakabibingi ang katahimikan.
MOULD THEORY/CLOAK THEORY ang wika ay
isang hulmahan na basehan ng kaisipan.
HABITUAL THOUGHT NI
BOURDIEU
Ibat ibang paraan ng pag-unawa ng bawat inidibidwal
sa kung paano niya tinitingnan ang mundo batay sa
kanyang personal na karanasan at kaalaman.
Dito nabubuo ang habitus.
HABITUAL THOUGHT
NAKAGAWIANG PARAAN NG PAG-IISIP AT PAG-
UNAWA
PAGGAMIT NG KULAY (PULA-DIGMAAN/PAG-IBIG)
BERDE BUHAY; GREEN- GREEN JOKES
ORANGE- VILLAR, PRESO
YELLOW CORY/NINOY/NOYNOY
V SIGN MARCOS/ VICTORY/PEACE
L SIGN
CORY/NINOY/OPPOSITION/NOYNOY/LIBING
APPROVE SIGN NI FVR
OK SIGN/ASSHOLE SIGN
SALITANG BIRDIE
TITE
PAPAYA.TALONG BILANG SENYAS NG CR
Kapag maikli ang kumot..
Sa baby ipagamit.
Papunta ka pa lang.
Sige ingat.
Ang naglalakad ng matulin
Tumatakas.
Laging nasa huli ang
Pinakamatangkad.
Kapag may usok
Kawawa ang may hika.
When the cat is away.
Sabihin mo lang wis wis wis wis para
lumapit.
Behind the clouds, ___________
are airplanes.
 Sa larangan ng digmaan...nakikilala kung sino ang
_________
bading!
*An apple a day... makes the ___________
fruit vendor rich.
Pag may usok... __________
mas maganda ang show dahil may special effects.
Magbiro kana sa lasing.. wag lng sa ________
bagong gising.(sobrang bad breath non! siguradong
hindi ka mag-eenjoy sa pagbibiro pag naamoy mo
ang mabahong hininga niya)
*Magbiro ka na sa lasing wag lang sa ______
matsing, di ka ma-gets non!
*Habang may buhay... ______________
txt tayo!
Ang taong naglalakad nang mabagal,
_________
may rayuma!
*Ang taong naglalakad nang mabagal
_____
matanda na.
*Ang taong naglalakad nang mabagal,
________
nagtetext.
*Ang taong naglalakad nang mabagal
bagong tuli.
Huli man daw at magaling,______
undertime pa rin.
Huwag magbilang ng manok_______
kung alaga mo ay itik.
Its better to cheat than to
repeat!
Kapag ang puno mabunga ______
mataba ang lupa!
Kapag maikli ang kumot,_______
tumangkad ka na!
Kapag may sinuksok at walang madukot,
________
may nandukot.
Kapag may tiyaga, may nilaga. Kapag may
taga,_______
may tahi.
Kapag puno na ang salop, _________
kumuha na ng ibang salop.
Magbiro ka na sa lasing, magbiro ka na sa bagong
gising, huwag lang sa ________
lasing na bagong gising.
Matalino man ang matsing, _______
matsing pa rin.
No guts, no glory
no ID, no entry.
No man is an island because _________
time is gold.
Pag may usok
may nag-iihaw.
Ang naglalakad ng matulin, _______
late na sa appointment.

Ang buhay ay parang bato,______

its hard.
Ang buhay ay parang gulong, ______
minsan nasa ibabaw, minsan nasa ______
vulcanizing shop.
Ang hindi marunong magmahal sa sariling
wika, __________
lumaki sa ibang bansa.
[1] Kung ikaw si Batman, sino ang bahala sa
yo? Give three examples.
[2] Ano ang mas malaki? BAG NI DORA o
BULSA NI DORAEMON? Ipaliwanag.
[3] Sino ang kumagat sa logo ng Apple, at
bakit hindi niya ito inubos?
[4] Kung may UPCAT, bakit walang UPDOG?
Elaborate.
[5] Sa produktong Crayola, ano ang
pinagkaiba ng yellow green sa green yellow?
Explain using logarithmic functions.
[6] Kung ang 1 kg ay may 1000 g, ilang
grams naman ang meron sa Instagram?
Show your solution.
[7] Kung sa Kasaysayan ng Pilipinas may
Panahon ng Amerikano, Hapon, Kastila at
Pre-Colonial, kailan naman matatagpuan
ang Panahon ng Kopong-kopong? Ilahad ang
mga mahalagang pangyayari at magpakita
ng archaeological evidences.
[8] If men are from Mars and women are from
Venus, bakit sila nagpunta sa Earth?
[9] Should you give up or should you just
keep chasing pavements? Expound.
[10] Ano ang meron kay Brand X at galit na
galit ang ibang brand sakanya? Explain.
[11] Masasabi mo bang fair ang Ms. Universe
kung lahat ng contestants at judges ay galing
sa Earth? Explain.
[12] Gaano kataas ang lipad ng Whisper with wings?
Graph your solution.
[13] Kung may mag-imbento ng powdered water,
anong idadagdag mo?
[14] Kung walang kamay ang mga ibon, then why do
birds suddenly APIR? Ipaliwanag.
[15] Sabi ng iba, napuntahan niya na lahat ng sulok
ng mundo. Paano mo masasabi na may sulok ang
mundo kung Oblate Spheroid naman ang hugis nito?
Explain and draw your answer on a 1/4 sheet of
graphing paper.
[16] May nalunod na ba sa lalim ng gabi? Kung
meron, enumerate.
[17] Bakit ang tawag sa *building* building kung
tapos na siya? Justify.
[18] Is this the real life? Or is this just fantasy?
EXPLAIN.
[19] Gaano kadalas ang minsan? Enumerate.
[20] How did Adele set fire to the rain? Write the
chemical formula.
[21] Kapag ang ipis nahulog sa tubig na may
sabon, dudumi ba ang tubig o lilinis ang ipis?
[22]Bakit pababa nang pababa ang ispaghetti?
Explicate using Newtons Law of Gravitation.
[23] Does the moonlight shine on Paris after the sun
goes down?
[24] Kung ang nakatusok na baboy ay barbeque,
ang nakatusok na saging ay bananacue, bakit ang
kabayo, carousel?
[25] Ilan ang butas sa isang cracker ng skyflakes?
Illustrate.
[26] Kung ang tao nagmula sa unggoy, bakit may
mukhang kabayo? Explain.
[27] Nauuhaw din ba ang mga isda? Ipaliwanag.
[28] Bakit pag rush hour tsaka mabagal ang daloy ng
traffic? Explain your answer using sign language.
[29] Nasaan ang Edge of Glory? Write your final
answer in nautical miles.
30] In 140 characters, ibuod ang talambuhay ni
Jose Rizal.
[31] Ang breakfast ba at dinner, pwedeng ilagay
sa lunchbox? Prove your answer.
[32] Kung si Corazon ang unang aswang, pang
ilan ka?
KOGNITIBONG
APROPRIYASYON
Ugnayan ng kinasanayang anyo ng pag-iisp at
pagkilos sa paggamit ng wika. Sa kasanayang
kultural nauunawaan kung paano nag-aangkop
ang tao sa isang kaanyuang pangwika na lapat sa
kanilang anyo ng pag-iisip (mahal na araw, fiesta,
ritwal sa patay, kasal, binyag)
Sa paggamit ng tama at angkop na salita,
napapaganda ang pangit na konsepto.
Ang paggamit ng wika ay isang tiyak na pag-iisip.
Ang pag-iisip ay pakikipag-usap sa sarili. Ang pag-iisip
ng tao ay nangangahulugan ng paggamit nito ng tiyak
na wikang nakuha at nauunawaan mula sa
pakikipagkomunika sa lipunan sa loob ng isang tiyak
na karanasan (Shaff 82)
Saka na hindi katumbas ng bukas nakundi
paghihintay ng tama at angkop na panahon.
Ang imbitasyon ay paulit-ulit dahil sa pagitan ng imbita
at okasyon ay may espasyo na dapat punan..sanay
ang isipan sa paghihintay.
Polikronik ang pinoy ginagawa ang mga bagay sabay-
sabay..pinupunan ang espasyo ng paghihintay kaya
mataas ang pasensya ng pinoy sa paghihintay.
(wowowee stampede)
Espasyo bilang wika sa kulturang pinoy.
Bahay ng pinoy
Dingding
Taxi
Kotse
Mesa
eskaparate
Masasabing malaki ang papel ng pag-iiba o
pagkakaiba ng paradigm sa pagtingin at pagkaunawa
sa wika.
Iba ang paradigm at pagtingin ng Filipino sa ingles na
nasasalamin sa paraan nito ng paggamit sa ingles
kung kukumpara sa paradigm ng amerikano sa
kanilang wika.
Nakikilala ang kultura sa
pamamagitan ng angkop na
pakikipagkomunika ng taong
gamit ang wikang nagtataglay at
imbakan ng mga
pagpapahalagang kultural.
Ang wika ay sumasakultura sa
pamamagitan ng komunikasyon.
Ang pakikipagkomunika ay
kultural din.
Sa madaling sabi,
magkakasalikop ang wika kultura
at komunikasyong umiiral sa
isang masalimuot na lipunan.
May malalim na pinsala sa kaisipan at damdaming
Pilipino ang hindi maingat at malabong pagkilala sa
halaga ng wika para humubog ng tao at pagpapahalaga
nito na maaring makaiwas sa tinatawag na kasalanan at
pananakit sa kapwa.
Ang wika ng kaluluwa ay ang damdamin nito. Damdamin
na nagiging isang aksiyon na nakikita at nababasa ng
kapwa.
PAKIKITUNGO
PAKIKI.SALAMUHA
PAKIKI.LAHOK
PAKIKI.BAGAY
PAKIKI.SAMA
PAKIKI.PAGPALAGAYANG LOOB
PAKIKI.SANGKOT
PAKIKI.ISA
Palahawak ang mga Pilipino
HIPO
PISIL
LAMAS
AKBAY
HIMAS
MAKIKITA ANG MGA KILOS NA ITO SA PATALASTAS NG
MGA POLITIKO SA ELEKSIYON
Nabuo ang kahulugan dahil nabigyan ng halaga ang
aking mga kilos, ginagawa, hindi lamang dahil sa
ako ang gumagawa at kumikilos kundi kakabit at
karugtong ito sa kilos, isip, at gawa ng iba. May
nabubuong salaysay at pagpapakahulugan sa
palitan ng mga umiiral (zosimo Lee, 2001).
ANAK KAHIT HINDI ANAK
KUYA KAHIT HINDI KAPATID
TITO KAHIT HINDI KAPATID NG MAGULANG
NANAY KAHIT HINDI ANAK
HINDI MAPARTISYON
ANG PAGKAKAUGNAYAN NG WIKA AT
LIPUNAN
BARYASYON NG WIKA
Ang pagkakaiba-iba ng wika ay maiuuri
ayon sa dalawang pangunahing
dimensyon:
1. heograpikong diyalekto baryasyon ng
wika batay sa katangian nito (punto o
accent) na karaniwang ginagamit ng mga
tao sa isang rehiyon o pook.
(Rubrico,2006)varayti ng wika at sinasalita
ng mas maliit na grupo.
2. Social dialect o sosyolek baryasyon ng
wikang ginagamit ng mga speech
communities ayon sa uri, edukasyon,
trabaho, edad at iba pang panlipunang
sukatan.
DAHILAN NG PAG-IIBA-
IBA NG HEOGRAPIKONG
1. heograpiyang lokasyon ng mga speech
DIYALEKTO:
communities tumutukoy sa lugar kung
saan ginagamit ang mga partikular na
wika na pwedeng pinaghihiwalay ng isang
anyo ng tubigan o kabundukan
2. language boundary bunga ng
migrasyon o paglilipat ng komunidad sa
ibang lugar, maaaring dahil sa kalamidad
tulad ng lindol o bagyo, giyera o ang unti-
unting pagsasama ng dalawang dating
magkahiwalay na komunidad.
DIYALEKTO
wikang subordineyt ng
isang katulad ding
wika. lugar o rehiyon.
tinatawag ding
rehiyonal na diyalekto
Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds.). 2013. Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth
edition. Dallas, Texas: SIL International.
SAAN MAPAPANSIN ANG PAGKAKAIBA O
BARYASYON?

bokabularyo
punto o paraan ng pagbigkas
pagkakabuo ng mga salita/ gramar
HALIMBAWA NG TAGALOG-BATANGAS NA
NAUUNAWAAN DIN NG MGA IBANG REHIYON
apuyan posporo
matamis asukal
bilot tuta
dagison isud, urong
binangi inihaw
tubal maruming
busilig damit
mabanas mata
bayuhan aalinsangan
kiskisan
Ang diyalekto ay isang barayti ng wika na may
sistematikong pagkakaiba sa iba pang barayti ng
magkatulad na wika.
Maituturing mutually intelligible ang diyalekto
ng isang wika, ngunit kapag hindi na
nagkaunawaan ang mga nag-uusap sa bawat isa,
ang diyalekto ay nagiging wika.
PAGKAKAIBA NG WIKA AT
DIYALEKTO
Mutual intelligibility o pagkakaintindihan
ginagamit na batayan ng mga lingguwista
sa pagkakaiba ng wika at diyalekto.
Kapag ang dalawang tao ay nag-uusap at
gumamit ng magkaibang speech variety at
hindi sila nagkaintindihan, magkaibang
wika ang kanilang ginamit.
Samantala, kung ang dalawang nag-uusap ay
gumamit ng magkaibang speech variety at
nagkaroon ng kaunting disturbance sa pag-
unawa(dahil magkaiba ang punto o pagbigkas
ng mga salita o gumamit ng ibang salita para
sa iisang kahulugan), nagsasalita lang sila ng
magkaibang diyalekto ng iisang wika.
Hal. Ang Tagalog na sinasalita sa Metro Manila
ay may mga diyalekto na: Tagalog-Bulacan,
Tagalog-Batangas, Tagalog-Cavite, Tagalog-
Laguna, Tagalog-Quezon, Tagalog-Nueva Ecija.
Magkakaibang wika ang Swedish, Norwegian, at
Danish dahil sa karaniwang pagkakaiba ng mga ito
sa gramatika at bansa, subalit, nagkakaintindihan
sila sa isat isa.
mutually intelligible na wika naman ang Hindi at
Urdu kapag sinasalita subalit magkaiba naman sa
paraan ng pagsulat.
Sa kabilang banda, ang Mandarin at Cantonese ay
mutually unintelligible na mga wika kapag
sinasalita, ngunit magkatulad naman sa pagsulat.
 Number of Percent
Language/Dialect
Households Distribution
1 Tagalog 5,368,187 35.1
2 Cebuano/Bisaya/Binisaya/Boholano 3,627,473 23.7
3 Ilocano 1,327,211 8.7
4 Hiligaynon/Ilonggo 1,065,767 7.0
5 Bikol/Bicol 705,147 4.6
6 Waray 419,899 2.7
7 Kapampangan 413,552 1.6
8 Pangasinan/Panggalato 237,181 1.3
9 Maguindanao 165,718 1.1
10 Tausug 151,277 1.0
11 Maranao 150,151 1.0
12 Karay-a/kiniray-a 193,316 0.7
13 Kankanai/Kankaney/Kankanaey 112,831 0.6
14 Akeanon/Aklanon 93,205 0.6
15 Capizeo 92,879 0.6
16 Surigaonon 90,597 0.6
17 Masbateo/Masbatenon 87,488 0.6
18 Zamboangeo-Chavacano 69,041 0.5
19 Ibanag 64,425 0.4
20 Manobo/Ata-Manobo 48,215 0.3
Total Households Enumerated 100%
Table 1. Top 20 Language or Dialect Generally Spoken
in the Households: Philippines, 2000
Source: National Statistics Office
Ang lingua franca ay tawag sa pangunahing
wikang ginagamit sa isang partikular na lugar
na may magkakaibang wika. Ilokano ang lingua
franca sa rehiyong Ilocos. Filipino sa buong
Pilipinas.
PIDGIN
Ang pidgin, ay isang pinasimpleng wika
na nalinang bilang midyum ng
komunikasyon ng dalawa o higit pang
pangkat na walang komong wika.
Hindi katutubong wika ng alinmang
komunidad ngunit natutuhan bilang
ikalawang wika.
Maaaring mula sa mga salita, tunog, o
galaw mula sa iba pang mga wika at
kultura. May mababang prestihiyo sa iba
pang wika.
Ang pidgin ay isang barayti ng isang wika na
napaunlad sa kadahilanang praktikal, tulad ng
pangangalakal, sa mga pangkat ng taong hindi
alam ang wika ng iba pa.
Gayundin, ang pidgin ay produkto ng dalawang
magkaibang wika na sinasalita ng dalawang
magkaibang tao hanggang sa sila ay makabuo ng
sariling wika.
CREOLE
Sa kabilang banda, nagiging creole naman ang
isang wika kung ang pidgin ay nasimulan nang
matutuhan ng isang bata at magamit hanggang
sa kaniyang pagtanda.
SOSYOLEK
wikang ginagamit ng bawat partikular na grupo
ng tao sa isang lipunan
Nagkakaiba ayon sa:
edad
kasarian
uri ng trabaho
istatus sa buhay
uri ng edukasyon
BATAY SA EDAD

Ermat Erpat
Ang labo Hindi ko
naman maintindih
ni an si
Ermat. Mama.
 BATAY SA ISTATUS
BUHAY
Oy, you Linisin
clean mo
naman naman
the yung
powder kasilyas.
Linisin
room.
mo
Linisin mo naman
naman yung cr.
yung
kubeta.
Linisin mo
namanyung
Please
banyo.
naman
pakilinis
ang
restroom.
 BATAY SA URI NG
TRABAHO
Endo na
May COD
ako pre
ka ngayon,
sa sunod Di naubos
OT ako bilis!
na yung isang
linggo. ngayonpr
e. Kayo na bucket ng
lang chicken,pina-
muna. SD tuloy ni
Maam.

Pre, kailan
ang RD Wag mo Avail ko na
mo? kalimutan yung VL
yung OR. ko.
IDYOLEK
Tatak ng pagiging
indibidwal
Mababakas sa
pagkilos at sa
pagsasalita
BARAYTI AT
BARYASYON
Heograpikal
Pagkakaiba sa tono
Pagkakaiba sa bokabularyo
Pagkakaiba sa gramar
Ayon kay Wardhaugh
(1993) Ang baryasyon sa wika
ay lubhang kapuna puna
kaya nasasabing may
pagkakaiba sa paraan ng
pagsasalita ng dalawang
taong parehong
gumagamit ng
magkatulad na wika
 REGISTER
SOSYAL
Register barayting may kaugnay ng higit na
malawak na panlipunang papel na
ginagampanan ng tagapagsalita sa oras ng
pagpapahayag.(Alonzo,2002)
- paggamit ng ispiker ng wika hindi lang batay
sa lokasyong heograpikal kundi batay sa
kanyang katayuan sa lipunan o sa grupong
kanyang kinabibilangan; maaaring tumukoy rin
sa mga espesipikong salitang ginagamit ayon
sa hinihingi ng sitwasyon.
- Ito ay tumutukoy sa salita na
espesyalisadong nagagamit sa isang partikular
na domeyn
OKUPASYUNAL

pagkakaiba sa paggamit
ng wika batay sa uri ng
trabaho
KALIKASAN, GAMIT AT
ISTRUKTURANG WIKANG
FILIPINO
Estilo
Maaaring gumamit ng ibat ibang
estilo ng pagsasalita isang
tagapagsalita maaaring pormal o di
pormal
MGA DAPAT ISAALANG
ALANG SA PAGPILI NG
ESTILONG
Edad
Seks,
GAGAMITIN
Uri ng trabaho
Okasyon
Lugar
Paksa
relasyon ng tagapagsalita sa kinakausap,
layunin ng pag - uusap
REGISTER NG WIKA SA MGA
PAGKAING
Termino
- KALYE
Kahulugan

Abba Atay at balun balunan (gizard) ng

manok
Abnoy baryasyon ng tokneneng subalit
maliliit
Adidas Inihaw na paa ng manok
Bagnet Malutong na ulo ng baboy na pinirito
Balot Nilagang itlog ng pato na naka
incubator ng 14 na araw
Batikolon Inihaw na balun balunan
Belekoy Kalamay mula sa lalawigan ng
Batangas
Betamax Inihaw na dugo ng baboy
Bj Buko juice
REGISTER NG WIKA SA MGA
PAGKAING
Termino
- KALYE
Kahulugan

Bulahaw Nilagang mais na may niyog

Cheese corn Nilagang mais na may powdered

cheese
Gising gising Nilagang ari ng baka
Goma Inihaw na bituka ng baboy
Helmet Inihaw na ulo ng manok
Ice scramble Yelong nilagyan ng gatas at may
tsokolate
IUD hiniwang bituka ng manok
Kepeng Minatamis na mani
Kwek kwek Nilagang itlog ng pugo na binalutan
ng harina at kinulayan
REGISTER NG WIKA SA MGA
PAGKAING
Termino
- KALYE
Kahulugan
Lumpiang Lumpiang sariwa
hubad
Nilupak Saging/ kamoteng kahoy na binayo
Okoy Pinahalong gulay ng toge, tokwa,hipon
na may arina
PAL747 Inihaw na pakpak ng manok
Pinikpik Minasaker na manok (pagpukpok sa
buong katawan ng manok bago ihawin
Pospas Sotanghon na may sahog ng manok
Proven Piniritong balat ng manok
Sinukmani Putong makunat
Tokneneng Nilagang itlog ng manok na binalutan
ng arina na kinulayan
REGISTER NG WIKA SA MGA
PAGKAING - KALYE

Termino Kahulugan

Twalya Tiyan ng baka na isinasahog sa

lugaw
Walastik Saging con yelo

Walkman Inihaw na tenga ng baboy

MGA PAMAMALAGAY,
KONSEPTO AT TEORYA
Teoryang sosyo-linggwistiko batay sa
SApamamalagay
BARAYTI NG WIKA
(assumption) na ang wika
ay isang panlipunang penomenon.
- nagiging makabuluhan ang anumang
pahayag, aksyon, salita ng isang
indibidwal kung itoy nakakonteksto sa
loob ng lipunan at sinasabi sa ibang
indibidwal o grupo.
- dahil dito, nakabubuo ng ibat ibang
konteksto ang paggamit ng wika dahil sa
ibat ibang gawain, papel, interes,
saloobin, pananaw ang kasangkot sa
komunikasyon.
2. Teoryang heterogenous ito ang wikang
nagbubunsod sa pagkakaroon ng mga
barayti ng wika.
- tinatawag itong linggwistikong barayti
ng wika.
Hal. Tagalog-Filipino, Ilokano-Filipino, Bicol-
Filipino Naga-Bikol, Legaspi-Bikol, Filipino-
English, Singapore-English at marami pang
iba.
 3. Teorya ng akomodasyon (accomodation
theory) ni Howard Giles linguistic convergence
at linguistic divergence mga teorya sa Second
Language Acquisition o pagkatuto/pag-aaral ng
pangalawang wika.
- nakapokus ito sa mga taong kasangkot sa
sitwasyong pangwika
 4. Teoryang interference phenomenon at
interlanguage- ang nakapokus sa mga
wikang kasangkot. Magandang halimbawa
ng interference ang pagbuo ng mga varayti
sa Filipino.
Ang impluwensya ng unang wika, hal.
Cebuano ay kapansin-pansin kapag
nagsasalita ng Filipino. Isang katangian ng
Cebuano-Filipino ang di paggamit ng pag-
uulit sa pantig at paggamit ng panlaping
mag- kahit sa dapat gamitan ng um
 Interlanguage naman ang tinatawag na
mental grammar na nabubuo ng tao sa
pagdating ng panahon sa proseso ng pagkatuto
niya ng pangalawang wika.
- dito, binabago ng tagapagsalita ang grammar
sa pamamagitan ng pagdaragdag, pagbabawas,
at pagbabago ng mga alituntunin.
Hal. Ang salitang malling mula sa salitang
mall
URI NG DIYALEKTO AYON KAY
CURTIS MCFARLAND
1. Dialektal variation- tumutukoy sa
distribusyon ng ilang mga salita, aksent,
pagbigkas ng wika sa loob ng isang language
area katulad ng wikang Tagalog sa Bulacan,
Nueva Ecija, Rizal, Cavite, Batangas, laguna at
Quezon.
2. Discrete dialect hiwalay sa ibang mga
dayalek dulot ng heograpikong lokasyon at
pagiging distinct na diyalekto.
Hal. Tagalog- Marinduque na hindi
maikakaila na mas malayo sa ibang mga
diyalekto ng Tagalog.
3. Social dialect naiiba sa heograpikal na
diyalekto dahil ito ang sinasalita ng ibat
ibang uri ng tao sa lipunan.