Ang Kawikaan

sa Tech-Voc

Mga Varayti ng Wika

VARAYTI NG WIKA
 IDYOLEK - pansariling wika
 DAYALEK - wikang ginagamit sa partikular na lugar
 SOSYOLEK - nakabatay ang pagkakaibang ito sa katayuan o istatus
ng isang gumagamit ng wika sa lipunang kanyang ginagalawan —
mahirap o mayaman; may pinag-aralan o walang pinag-aralan; ang
kasarian
 ETNOLEK - nadedebelop mula sa mga salita ng mga
etnolinggwistikong grupo
 EKOLEK - kadalasang mula o sinasalita sa loob ng bahay
VARAYTI NG WIKA
o Alinmang sistema ng linggwistikong
pagpapahayag na ang gamit ay pinamamahalaan
ng mga sitwasyunal na varyabol, gaya ng
rehiyunal, okupasyunal, o salik na panlipunan.
o "Istandard na Filipino" ay isang varayti ng Filipino
sa kadahilanang binigyang-anyo ito ng salik na
panlipunan.
Bigyan natin ng halimbawa ang isang
damit, na maaaring maluma.
Ang magkakaibang anyo ng magkatulad na damit
na isinusuot ng tao ay ang varayti. Sa ibang salita,
ang lahat ng varayti ay may magkatulad na damit,
kulay, laki o sukat atbp. subalit nagkakasya ito sa
anumang paraan, pagkakaroon nito ng
ispesipikong anyo, kahit na ito ay magkatulad na
damit. Sa katunayan, may rehiyunal, sosyal,
midyum o varayti ng gawi atbp.
Kapag napag-uusapan ang ukol sa dayalek,
tinutukoy nito ang “varayti ng wika kung saan ang
gamit ng gramatika at bokabularyo ay tumutukoy
sa rehiyunal o kaligirang sosyal ng gumagamit .Sa
katunayan, ang dayalek ay isang varayti na
naimpluwensyahan ng heograpiko o sosyal na
konteksto.
WIKANG PIDGIN
 Wikang pidgin - Ito ay isang wikang may markadong
kabawasan ng istrakturang gramatikal, leksikon, at
istaylistikong lawak.
 Ito ay isang bagong wika na nabubuo mula sa
dalawang taong may magkaibang unang wika na
nagtatangkang mag-usapp ngunit hindi
magkaintindihan na siyang nagbubunga ng tinatawag
na makeshift language.
KATUTUBONG WIKA
Ang katutubong wikang di-pag-aari
ninuman, ito ay nagaganap kapag ang
miyembro ng dalawang mutwal na
komunidad ng nagsasalita ay nagtangkang
makipagkomunikeyt, magkaminsan
tinatawag itong, “a trade language”.
 Isa pang varayti ng wika ang "creole"
kailangan nating malaman na ito ay isang
“pidgin language” na naging pangunahing
wika ng isang komunidad ng nagsasalita.
 Sumibol ito sa pamamagitan ng kontak sa
pagitan ng mga ispiker ng mga iba’t ibang
wika (Mc Arthur 1996). Nangyari ito sa mga
teritoryo gaya ng saAmerika, Asya at Afrika.
 Maraming varayti ng mga wika, teksto , diskurso.
 Ang mga varayting ito ay kinundisyon ng mga
pangkat ng mga nagsasalita ayon sa rehiyon
(dayalek), klase (sosyolek), at okupasyon/
hanapbuhay (register).
 Ang pag-unawa sa teksto at diskurso, mula sa
konbersasyon, mula sa liham tungo sa
hayperteksto, ay nangangailangan ng modelo ng
gampanin ng wika na may dekalidad ng katangian.
 Ang mga uri ng varayti ay makikilala sa pamamagitan ng mga
salik na panlipunan na gumaganyak dito: Diyalekto, sosyolek at
rejister.
 Diyalekto: rehiyunal na varayti.
 Sosyolek: varayti na naimpluwensyahan ng kaligirang sosyal ng
ispiker (profession, age, ethnic group, sex, education atbp.).
Halimbawa: jargon (e.g. espesyal na bokabularyong ginagamit
ng mga linggwista)
 Register: varayting naimpluwensyahan ng isang tiyak na
sitwasyon ng pagsasalita (salik na nakakaimpluwensya sa
pagpili ng isang ispesipikong rejister ay ang mga: paksa,
relasyon sa pagitan ng interlokyutor at midyum (pasulat at
pasalitang wika).
 Wika: Isang koleksyon ng mga diyalekto o varayti (na
nagkakatulad ng anyo).
 Diyalekto- Isang varayti ng wika na kaiba sa ilang salita,
gramatika, at/o pagbigkas sa ibang anyo ng magkatulad na
wika.
 Diyalekto ay mga katangian ng panlipunang pangkat. May mga
heograpikal, sosyal, etniko, kasarian, at edad/gulang na
diyalekto.
REGISTER NA WIKA
Barayting naimpluwensyahan ng isang tiyak
na sitwasyon ng pagsasalita (salik na
nakakaimpluwensya sa pagpili ng isang
ispesipikong rejister ay ang mga: paksa,
relasyon sa pagitan ng interlokyutor at
midyum (pasulat at pasalitang wika)